________________
૨૧૪
દાન અને શીળ ગતિમાં પણ જવું પડે તો પણ અને ત્યાં સદ્દદેવ, ગુરુ, ધર્મનું બાહ્ય નિમિત્ત ન હોવા છતાં પણ છવ વેદનાને લીધે વિચાર કરે તો ત્યાં પણ જાતિસ્મરણ જ્ઞાનની પ્રાપ્તિ થઈ જાય છે અને જે વાત પૂર્વભવમાં દેશના લબ્ધિમાં ધારણરૂપ રાખી હતી તે વાત ત્યાં પણ યાદ આવી જાય છે. અને તેના પર વિચાર કરતાં જીવ પોતાના ધારણ જ્ઞાનને નિમિત્ત બનાવીને સાતમી નરક જેવા સ્થાનમાં પણ સમ્યગ્દર્શન પ્રાપ્ત કરી શકે છે.
આથી સિદ્ધ થાય છે કે દેશના લબ્ધિ મેક્ષમાર્ગમાં એટલે સમ્યગ્દર્શન પ્રાપ્ત કરવામાં પ્રધાન કારણ છે. તેથી એ પણ સિદ્ધ થયું કે આગમદ્વારા તેનો નિર્ણય કરે એ જ સમ્યગ્દર્શન પ્રાપ્ત કરવામાં પ્રધાન કારણ છે. તેની બુદ્ધિપૂર્વક શ્રદ્ધા કરવી એ જ આત્માને પુરૂષાર્થ છે. અને અત્યંતર નિમિત્ત, દર્શન મેહનીય કર્મને ક્ષય થ, ઉપશમ થે કે પશમ થવે એ તે અબુદ્ધિપૂર્વક મળી જાય છે, તે મળવાથી આત્મા નિયમથી સમ્યગ્દષ્ટ બને છે તેમાં સંશય નથી.
પ્રાગ્ય લબ્ધિ જ્યારે આત્મામાં દેશના લબ્ધિ પ્રાપ્ત થઈ જાય છે, પદાર્થનું જ્ઞાન થઈ જાય ત્યારે તે જીવને સૌથી પહેલાં માંસ, મદિરા, મધ આદિનું સેવન કરવાનો ભાવ મનુષ્ય પર્યાયમાં સહજ જ છૂટી જાય છે. તેના આચરણમાં એટલો સુધારે છે તે કરી જ લીએ છે. તત્ત્વનું જ્ઞાન થયું હોવાથી તે આત્મા પોતાની મેળે જ પર પદાર્થોથી ઉદાસીન બની જાય છે અને તેને ઉપયોગ રાગદ્વેષ છોડવા ઉપર આપ આપ આવી જાય છે.
જ્યારે તેની રુચિ ધર્મ તરફ થઈ જાય છે ત્યારે ધર્મચિના કારણે તેના પરિણામ એટલા વિશુદ્ધ થઈ જાય છે કે તેના કર્મોની સ્થિતિ લાંબી હતી તે આપોઆપ અંત:ક્રોડાકોડીની સાગર પ્રમાણ રહી
