________________
૨૧૮
દાન અને શીળા મિથ્યાદષ્ટિપણું છે. ભાવના તે બંધનથી છૂટવાની કરવી જોઈએ તેથી એવા જીવને બંધ તત્ત્વનું પણ યથાર્થ જ્ઞાન નથી.
સંવર તત્ત્વમાં પાંચ મહાવ્રત, પાંચ સમિતિ, ત્રણ વ્યવહાર ગુપ્તિને સંવર માને છે તેણે સંવર ભાવનું શું જ્ઞાન પ્રાપ્ત કર્યું ? તેર પ્રકારના ચરિત્ર, દશ પ્રકારને મુનિધર્મ, બાવીશ પ્રકારના પરિસહજન્ય ભાવને તથા બાર પ્રકારની ભાવનાના ભાવને સંવર માનતા હોય તે એ અજ્ઞાની છવ છે.
એણે એ સર્વ પુણ્ય ભાવને સંવર માન્યા તો સંવર ભાવનું જ્ઞાન ક્યાં થયું ? સંવરને સંવર જાણવું તેમજ માનવું જોઈએ અને નિર્જરા ભાવને નિર્જરા જાણવી માનવી જોઈએ. પરંતુ બાર પ્રકારના તપના ભાવને નિર્જરા માને તે તેને નિર્જરા તત્ત્વનું જ્ઞાન નથી. બાર પ્રકારના તપના ભાવ તે પુણ્યભાવ છે. પુણ્યભાવને નિર્જરાભાવ માનવા તે અજ્ઞાનભાવ છે.
આથી સિદ્ધ થયું કે માત્ર નામ નિક્ષેપાથી તત્વને જાણવા તે યથાર્થ નથી. આત્માના પરિણામને યથાર્થ જાણવા તેનું નામ બુદ્ધિપૂર્વક તવનિર્ણય છે. તત્વને નિર્ણય કરવામાં આત્માને ઉપગ લાગે છે અને તેથી આત્માના પરિણામ સમયે સમયે નિર્મળ થતા જાય છે. એ નિર્મળ પરિણામેથી મિથ્યા કર્મની સ્થિતિ તથા અનુભાગ હીન હીન થતા જાય છે.
