________________
૨૨૦
દાન અને શીળ ભાવ કરે છે કે આ આત્મા સર્વ પ્રકારના કર્મબંઘનની જાળમાંથી છૂટી કયારે પિતાનું નિજ સ્વતંત્ર સ્વરૂપ પ્રાપ્ત કરશે !! અત્યારે તેને અપ્રત્યાખ્યાનાવરણ કપાયનો ઉપશમ વર્તતે હેઈ, તેની અવિસ્ત સમ્યગ્દર્શનની શ્રેણી હતી તે પલટાઈને દેશ વિરત નામની પાંચમી શ્રેણી થઈ છે અને દર્શન પ્રતિમા (શ્રાવકની અગીઆર પડિમાંની પહેલી પ્રતિમા ) નો આરંભ થયો છે.
આથી તેને સમ્યફ દર્શનના આઠ અંગોના પાલનમાં અને વિશેષ ચારિત્રની આરાધનામાં તીવ્ર ઉત્કંઠા ભાવ પ્રગટયો છે. તેનામાં અપૂર્વ નિર્ભયતા છે; કઈ ગમે તેટલો ભય બતાવે, ત્રાસ આપે પરંતુ આ જ્ઞાની આત્મા સત્ય શ્રદ્ધાન, સત્ય જ્ઞાન, અને સત્ય આચરણથી કયારેય પણ ચલિત થાય તે શક્ય નથી બનતું.
વળી તેને આલોક પર લોકનો ભય, વેદના, મરણ ભય, અરક્ષા, અગુપ્ત અને અકસ્માત ભય કિચિતુ માત્ર હેત નથી, કારણ તેણે પોતાના આત્માને જ સ્વલોક, પરલોક માન્યો છે, નિજ જ્ઞાન ચેતનાની વેદનાને વેદના ગણેલ છે, પોતાના જ્ઞાનસુખાદિ ધનને અચૌર્ય માનેલ છે, અને પિતાના આત્માને અજર, અમર, નિત્ય અને અકસ્માત રહિત એ અનુભવેલ છે.
પિતાના અકવાયી આત્મ પ્રભુને કોઈ પર પદાર્થ વિકારી કરવા સમર્થ નથી એવી દઢતાથી નિઃશંકિત અંગનું પાલન કરે છે અને સંકોચ વિના નિર્ભયતાથી પોતે નિર્ણય કરેલા માર્ગ પરથી પસાર થાય છે. લોક તેની પ્રશંસા કરે કે નિંદા કરે તેની પરવા નહિ કરતાં પિતાના મંતવ્યમાં અટળ રહે છે.
ઈન્દ્રિયથી ઉત્પન્ન થતું સુખ અતૃપ્તકારી, આકુળતામય, બંધરૂપ અને તૃષ્ણા તાપને વધારનારું તથા આત્મિક સુખ સ્વાધીન, શાંત અને તૃપ્તિદાયક છે એમ વસ્તુ સ્વભાવની દષ્ટિ હોવાથી તેને પદાર્થો પ્રત્યે ઘણા ઉપજતી નથી; આ રીતે નિર્વિચિકિત્સા ભાવનું પાલન કરે છે.
