________________
૧૪૬
દાન અને શીળ ઉપકારીઓ કદી જ વાસ્તવિકપણે અનિષ્ટ છતાં અજ્ઞાન છોને ઇષ્ટ લાગતા એવા દાનની પ્રવૃત્તિને આયરવાને ઉત્સાહિત બનતા નથી.
સંસારનું સુખ મુંઝવે તેને કે જે વિવેક વિનાને હેય. વિવેકીને સંસારનું સુખ ઈષ્ટ ભાસે જ નહિ. વિષયસુખ પ્રારંભમાં સુન્દર હવા છતાં પણ પરિણામે દારુણ જ છે. આ વાતને જાણનારા આત્માઓ વિષયસુખની લાલસા પિષાય એવા એક પણ વચનને ઉચ્ચારે જ નહિ. અને ઉપયોગશુન્યતાદિના કારણે તેવું વચન ઉચ્ચારાઈ પણ ગયું હેય. તેય ખ્યાલ આવતાંની સાથે જ પશ્ચાત્તાપ આદિ કર્યા વિના પણ રહે નહિ. કારણ કે મોક્ષનું દાન એ જ મોટામાં મોટો અને સાચામાં સાચે પોપકાર છે, એથી વિપરીત દાન, એ વસ્તુત: પોપકાર જ નથી.
મેક્ષદાન તેના ઉપાયના દર્શનથી પરોપકારની સાધના ઉત્કર્ષને પામતી રીતિએ કરવી હોય, તે મોક્ષદાન માટે જ પ્રયત્નશીલ બનવું જોઈએ, એ નિર્વિવાદ વાત છે. કારણ કે એ સિવાયના મોટા દાનથી પણ જીવોને જે ઇષ્ટ છે તે એકાતિક સુખ પ્રાપ્ત થાય એ શક્ય જ નથી. આથી બીજા વિહિત દાનનો નિષેધ કરાતો નથી, પણ બીજા દાને સંપૂર્ણ સફલતાને ત્યારે જ પામી શકે છે, કે જ્યારે દાતાના હૃદયમાં મોક્ષદાનની સાચી ભાવના ઉત્પન્ન થયેલી હેય છે.
હવે મોક્ષનું દાન દેવાની ભાવના તે ઉત્પન્ન થઈ, પણ મોક્ષદાન કેમ દઈ શકાય તેનેય ખ્યાલ હો જોઈએ ને? મોક્ષ એ કાંઈ હાથમાં લઈ કે દઈ શકાય એવી વસ્તુ નથી એ માટે તે મેક્ષના અર્થી આત્માઓએ સ્વયં પ્રયત્નશીલ બનવું પડે છે. કોઈ મહેનત કરે અને
