________________
૧૪૪
દાન અને શીળ આ દ્રવ્ય અને ભાવુના-ભેદને તથા તેના સ્વરૂપાદિને નહિ જાણનારા આદમીઓ પર પકારની ગમે તેટલી વ ત કરે, પરન્તુ તેઓ કયે સમયે પરોપકારના નામે જ પરોપકાર કરનારા નીવડશે તે કહી શકાય નહિ..
એકાન્તિક અને આત્યન્તિક સુખ જ ઈષ્ટ છે પરોપકાર કરવાની અભિલાષાવાળા આત્માએ સૌથી પહેલાં તે“જીવ માત્રને અનિષ્ટ શું છે અને ઈષ્ટ શું છે”-એ જાણી લેવું જોઈએ. કારણ કે-જે અનિષ્ટ છે તેની પ્રાપ્તિથી છે દુઃખી થાય છે અને જે ઈષ્ટ છે તેની પ્રાપ્તિથી છ સુખી થાય છે. વસ્તુતઃ તે
ને સુખ જ ઈષ્ટ છે. જીવ માત્ર સુખને ઈચ્છે છે અને તે પણ એવા સુખને ઇચ્છે છે કે જે સુખ દુઃખના અંશ વિનાનું હોય તેમજ કદી પણ નાશ ન પામે એવું હોય!
આ વસ્તુને દર્શાવતાં, તે જ સમર્થ પ્રવચનધર મહાત્મા ફરમાવે છે કે- “ોપકારથી અભિન્ન એ તે પરોપકાર જગતના જીવને અખિલ અનિષ્ટોથી વિમુકત અને સર્વ ઈટોથી સંયુકત બનાવવા ધારાએ જ સાધ્ય છે. આ સંસારમાં ઈન્દ્રથી માંડીને તે કીટ સુધીના છોને અર્થાતુ-પ્રાણી માત્રને એકાતિક અને આત્યન્તિક સુખ જ ઈષ્ટ છે.”
જે સુખમાં દુઃખનો એક અંશ પણ ન હોય, તે સુખને એકાતિક સુખ કહેવાય. અને જે સુખ કોઈ પણ કાળે વિનાશને પામનારું ન હોય તે સુખને આત્યંતિક સુખ કહેવાય છે.
વિચારી જુઓ કે સૌને આવું જ સુખ ઈષ્ટ છે કે નહિ? જગતના જીવોની ઇચ્છા માત્રની આ ચિકિત્સા છે. જગતના જીવોની
