________________
૧૬૪
હન અને શીલ ગૃહસ્થને વિશેષ ધર્મ ગૃહસ્થ શ્રાવકને વિશેષ ધર્મ એટલે માર્ગનુસરીપણાથી માંડીને સર્વવિરતિ સાધુ થવાની સ્થિતિ સુધીને શ્રાવકને ઉન્નતિક્રમ. આ વિશેષ ધર્મને ઘારણ કરવાને ગ્ય અથવા આ ઉન્નતિક્રમમાં આગળ વધવાને ગ્ય ગૃહસ્થમાં કેવા ગુણો હોવા જોઈએ તે ધર્મરત્ન પ્રકરણમાં, શ્રાદ્ધ વિધિ પ્રકરણ વગેરે ગ્રંથોમાં બતાવ્યું છે. ધર્મ રત્ન પ્રકરણમાં ૫-૬-૭ ગાથામાં ધર્મગ્રહણ યોગ્ય શ્રાવકના એકવીશ ગુણ નીચે પ્રમાણે બતાવ્યા છે.
શ્રાવકના એકવીશ ગુણ ૧ અક્ષુદ્ર–ઉતાવળીઓ કે છીછરે નહિ પણ ઉદાર,ધીર અને ગંભીર ૨, ૨૫વાન–ઈપણ અવયવમાં ખોડ વિનાને, પાંચેય ઈદ્રિયોથી
પરિપૂર્ણ અને સમર્થ શરીરવાળો. ૩. પ્રકૃતિસૌમ્ય–વભાવથી જ પાપકર્મ નહિ કરનારે. શાંત સ્વભાવથી
બીજાઓ પણ ઉપશમનું કારણ બને તે સૌમ્ય પ્રકૃતિવાળો. જ લોકપ્રિય–નિંદા, જુગાર, શિકાર વગેરે શાસ્ત્રોમાં કહેલાં લોક
વિરૂદ્ધ કાર્યોને નહિ કરનાર અને દાન, વિનય આદિ ગુણયુકત
કે જેથી તે લોકપ્રિય બને. ૫. અર–પ્રશસ્ત ચિત્તવાળા, કષાય કલેશ વિનાને, ચિત્તમાં
પ્રસન્ન રહેનારે. ૬. ભીરુ –આલેક પરલોકના દુખેથી તથા અપયશ, કલંકથી ડરનારે
પાપભીરુ હોય. , ૭. અશ–વિશ્વાસનું પાત્ર કોઈને નહિ ઠગનારે ધર્મમાં શ્રદ્ધાવાન હેય. ૮. સુદાક્ષિણ્ય–પિતાનું કામ પડતું મૂકીને પણ બીજાનું કામ કરી
આપે તે ચતુરાઈયુકત હેય.
