________________
૧૫૪
દાન અને શીળ નથી. બેલવા ચાલવાની.- સ્વતંત્રતા (કે સ્વચ્છતા !) ઉપર કોઈ જાતને કાપે તેને કબૂલ નથી.
કોઈ અફાટ સાગરમાં સ્વચ્છદ રીતે વિહરી રહેલી નૈકા સાગરજળ ઢાંકયા ખડકમાં અથડાઈ નાશ પામે તેવી રીતે આ સ્વૈરવિહારની વૃત્તિ માનવના જીવનને વિનાશને માર્ગે નતરી રહી છે. એમાં કાંઈ સદેહને કારણ નથી, 13 5. જીવન નકાનો નાશ આ રીતે વહેરી લે એ માનવજીવનને નિરર્થક રીતે ગુમાવવા જેવું છે. માટે મનુષ્ય પોતાના જીવનને સ્વચ્છેદ વિહરવા દેવાને બદલે તેના ઉપર સુયોગ્ય અંકુશ મુક જોઈએ. એ તો સામાન્ય સમજની વાત છે કે પાપ એ સર્વ દુઃખનું કારણ છે. અને સ્વૈરવિહારથી પાપ કર્મ જરૂર બંધાય છે. માટે સુખની ઈચ્છાવાળા મનુષ્ય વ્રત નિયમ રૂપી અંકુશ રાખવો જોઈએ.
| આ નિયમની આવશ્યકતા
આત્મવિકાસ સાધવા ઈચ્છનારે મનને નિગ્રહ કરવાની સૌથી પહેલી જરૂર છે. મનને અયોગ્ય માર્ગે જતું રોકવાની શકિત કેળવવી જોઈએ અને મનની દઢતા સાધવી જોઈએ. તેને માટે વ્રત નિયમ ધારવાની જરૂર રહે છે. : - હેતુ કે જ્ઞાન વિનાના આચારની અથવા વ્રત નિયમની ખાસ કાંઈ કિંમત નથી. આત્મ વિકાસ માટે, આત્માના કલ્યાણ માટે વ્રત લેવામાં આવે તે જ્ઞાનપૂર્વક સમજીને પાળવાં જોઈએ. - ' નિયમ બે પ્રકારના હોય છે—(૧) નિષેધાત્મક અને (૨) વિધાનાત્મક
- નિષેધાત્મક નિયમમાં ત્યાગની મહત્તા રહે છે ત્યારે વિધાનાત્મકમાં વિશિષ્ટ કર્મ કરવાનો આગ્રહ હોય છે.
આત્મકલ્યાણની દૃષ્ટિથી જોઈએ તો વ્રત નિયમેની દરેક મનુષ્ય
