________________
૧૫૫
શીળ. પ્રકરણ ૧ માટે આવશ્યકતા છે. વ્રત નિયમના પાલન વિના કોઈ મનુષ્યની ઉન્નતિ કે ઊર્ધ્વગતિ થઈ શકતી નથી. વ્રતોમાં ઉન્નતિ માટેના જરૂરી સંયમ અને સગુણોને સમાવેશ થઈ જાય છે.
કોઈ અમુક વસ્તુનો ઉપયોગ આપણે જીવનમાં કરતા ન હોઈએ છતાં તે વસ્તુ નહિ વાપરવાનો નિયમ, પ્રત્યાખ્યાન લેવામાં ન આવે તો તે વસ્તુ ઉપરના મમત્વને લઈને તેનું બધું ય પાપકર્મ આવવાનું તો ચાલુ જ રહેવાનું. જેમ તળાવમાં જળનો પ્રવાહ આવતો અટકાવવા માટે બંધની જરૂર પડે છે તેવી રીતે આત્મામાં આસ્રવ (પાપ)ને પ્રવાહ આવતો અટકાવવા માટે પ્રતિબંધ, વ્રત નિયમ, પ્રત્યાખ્યાનની જરૂર છે.
દુનિયામાં ભેગે પગની ઘણી વસ્તુઓ હોય છે તે સર્વ ભોગવવામાં આવતી નથી. છતાં મનુષ્યની તે ઉપરની તૃષ્ણ તો બની રહે છે. તે તૃષ્ણને નિરોધ ન થાય ત્યાં સુધી સંતોષનો ગુણ પ્રગટે નહિ અને સંતોષ ન હોય ત્યાં સુધી પાપનો આસ્રવ સતત ચાલુ રહે છે.. માટે નિયમની જરૂર રહે છે.
માણસ પોતાની શકિત પ્રમાણે નિયમ, પ્રતિબંધ કરી શકે. અમુક પ્રસંગ માટેની કે અમુક જાતની જરૂરીઆત માટેની છુટ રાખી વ્રત પ્રતિજ્ઞા લઈ શકે કે જેથી જેટલે અંશે પ્રતિજ્ઞા હેય તેટલે અંશે મન ભટકતું બંધ થાય એટલે અંશે પાપકર્મ આવતું અટકે.
આ ઉપરથી વાંચક વ્રત નિયમની જરૂરીઆત સમજી શકશે. તેમ જ સંસારમાં જીવન વ્યવહાર ચલાવતાં છતાં વ્રત નિયમ પાળી શકાય છે તે પણ સમજી શકશે. કારણ કે પિતાને જીવનમાં જરૂર પડતી છુટ રાખીને દરેક વ્રત નિયમ લઈ શકાય છે.
ગૃહસ્થ ધર્મના બે પ્રકાર ગૃહસ્થોએ પાળવાને ધર્મ તે ગૃહસ્થધર્મ. ગૃહસ્થાશ્રમની આદર્શતા ગૃહસ્થ ધર્મના પાલનમાં સમાયેલી છે. તે ગૃહસ્થ ધર્મ બે પ્રકારનો કહે છે–તત્ર અસ્થમૈંs fષ સામાન્યતો વિશેષતતિ -શ્રીહરિભદ્રસૂરિ–એટલે—
