________________
જ્ઞાન અને ચારિત્ર
શ્રી ઉત્તરાધ્યયન સૂત્રમાં કહ્યું છે કે–નાળ વિના ન લૂંતિ નવરા જુના એટલે જ્ઞાન વિના શુદ્ધ ચારિત્ર ધર્મની પ્રાપ્તિ થતી નથી. વળી પણ તેમાં કહ્યું છે કે
જ્ઞાન સંપન્ન થવાથી જીવ સર્વ પદાર્થોન યથાર્થ ભાવને જાણ શકે છે. અને તે ચતુર્ગતિરૂપ સંસાર અટવીમાં દુઃખી થતો નથી. જેમ દોરાવાળી સેવ ખવાતી નથી તેમ જ્ઞાની જવ સંસારમાં ભૂલો પડતું નથી અને જ્ઞાન, ચારિત્ર, તપ તથા વિનયના વેગોને પ્રાપ્ત કરે છે. તેમ જ સ્વસિદ્ધાંત તથા પરિદ્ધિાંતમાં કુશળ બની અસત્ય માર્ગમાં ફસાતો નથી. (ઉ. સૂ. ૨૮-પર ).
જ્ઞાનાભ્યાસથી મનુષ્ય દશ ગુણ પ્રાપ્ત કરી શકે છે તે આ પ્રમાણે– (૧) ક્રધરહિત (૪) ક્ષમાવંત (૭) સર્વને પ્રિયકારી (૨) વૈરાગ્યવંત (૫) દયાવંત (૮) શોક રહિત (૩) જિતેંદ્રિય (૬) દાતા (૮) નિર્લોભી (૧૦) નિર્ભય
ચારિત્ર એ જ્ઞાન અને દર્શનનું મૂળ છે તેમ જ જ્ઞાન અને દર્શનનું ફળ પણ છે. ચારિત્ર એ જીવનના પ્રાણ છે. પરમેષ્ઠીઓનું પરમેષ્ઠીપણું ચરિત્ર પર છે.
જેઓ સદાચારશળ છે તેમને સુખ સાધનને માર્ગ તેમના સદાચારના પુણ્ય તેજથી નિષ્ક ટક બને છે અને તેઓ આ જીંદગીમાં જ સુખી થાય છે તેની સાથે જ તેમનું આત્મિક કલ્યાણ પણ સધાય છે.
