________________
દાન પ્રકરણ ૩
કરે. વર્તમાનની તમારી રહેણી-કરણી અને અત્યારની શિક્ષણપદ્ધતિ લગભગ એવા પ્રકારની છે કે ગમે તેમ કરીને પણ મારે જ સુખી થવું, એવા સંસ્કાર બાળકોમાં રૂઢ થવા પામે ! . જે માણસ કેવળ પિતાના સુખને જ વિચાર કરે, તેનામાં ઉદારતા આવે નહિ, બીજાઓના સુખને વિચાર આવ્યા વિના, ઉદારતા આવે જ શી રીતે ? બીજા પણ સુખી થાય તો ઠીક, એવી ભાવના આવે તો બીજા સુખી થાય એ માટે હું કાંઈક કરું ? એવી ઉદારતાની થોડી પણ વૃત્તિ પ્રગટે. " * આજે તે પિતાના સુખમાં મશગૂલ બન્યા રહેવાની વૃત્તિ કેળવાતી જાય છે અને એથી જે ઉદારતાને પ્રગટાવવાનું દ્વાર છે, તે બંધ થતું જાય છે. ઉદારતાં ત્યાગ માગે છે, જ્યારે આજે મોટે ભાગે વૃત્તિ ત્યાગની નથી, પણ ભેગની છે. તમે ભોગમાં જ મશગૂલ છે અને બીજાઓના સુખને વિચાર કરવા જેટલી તૈયારી પણ તમારામાં ન હોય, તે વ્યાખ્યાન સાંભળવા માત્રથી ઉદારતા થોડી જ આવી જવાની છે? અહીં તમારી પાસે મૂકાતી વાતોને તમે વિચાર કરો અને નિર્ણય કરે કે કોઈના ય તરફ જોયા વિના મારે તો ઉદાર બનવું જ છે, તો તમને જરૂર લાભ થાય. ' ભોગને બદલે ત્યાગને વિચારની પ્રધાનતા આવવી જોઈએ. એમ થવું જોઈએ કે “જનાવરમાં પણ પિતાના સુખને વિચાર હોય છે,
જ્યારે હું તે માણસ છું. મનુષ્ય થઈને હું મારા સુખને જ વિચાર કરૂં તે વ્યાજબી નથી. મારા નિમિત્ત મારી પાસેનાં સાધનો દ્વારા બીજાઓના દુઃખનું નિવારણ થાય, બીજાઓના સુખમાં હું નિમિત્ત બનું, એમાં જ મારી માણસાઈ છે.” ,
ઉદારતાના પેગે થતે ગુણવિકાસ * સાચી ઉદારતા ક્રમે કરીને માણસને એ કક્ષાએ પણ પહોંચાડે છે કે એને સારા ય જગતના છાનું દુઃખ જાય અને સૌ કોઈ સુખી
