________________
હન. પ્રકરણ ૭
૧૨૯
પણે અપૂર્વભાવ પ્રગટપણાને પામ્યું છે, તેને જ જ્ઞાનીઓ સપુરુષ કહે છે.
માસક્ષમણને પારણે માસક્ષમણના ઉપવાસ કરેડે વરસો સુધી કરતા હોય, બાહ્ય ત્યાગના હઠબળથી ઉત્કૃષ્ટપણે બાહ્ય ચારિત્ર (બાહ્યાચાર) પાળતા હોય; પણ જે અંતરમાં આત્મજ્ઞાન પ્રગટ ન થયું હોય, તો તેને શાસ્ત્રકારો અજ્ઞાની કહે છે.
સપુરુષ તેજ છે કે જેને નિશદિન આત્માનો ઉપયોગ છે. અમારો ગચ્છ, મત, વા સંપ્રદાય, અમારા શિષ્ય, આ અમારો ધર્મ અને આ તમારે એવી મમત્વ ભાવના તથા ભિન્નતા જેના હૃદયમાંથી નષ્ટ થયાં છે, ગમે તે દર્શન, ધર્મ, મત વા વેષ પ્રવૃત્તિ તરફ સત્ય એ જ જેને સ્વપણું સમજાયું છે, જગતના સર્વ ગચ્છ, મત અને દર્શનો પ્રત્યે જેની સમભાવ વૃત્તિ છે, દેહમૂચ્છ અને જગદાકારવૃત્તિથી જે વિરકત થયેલ છે, શત્રુ-મિત્ર પ્રત્યે પણ જેને સમવૃત્તિ છે, એવી ઉત્કૃષ્ટ દશાધારક પુરુષ જ કહેવાય છે.
તેવા પુરુષને પ્રસન્નતા તથા નિષ્કામના સહિત ચિત્તની નિર્મળ ભાવનાપૂર્વક સત્ય તથા ન્યાયસંપન્ન દ્રવ્યનું જે દાન કરવું તેને જ્ઞાની ભગવાન સુપાત્રદાન કહે છે.
પરમજ્ઞાની બળભદ્ર મુનિ જંગલમાં એકાંત સ્થળે રહેતાં અહોનિશ પ્રભુધ્યાનમાં જ નિમગ્ન હતા. શરીરના પિષણ માટે જંગલમાં ભિક્ષા મળે તો તે ગ્રહણ કરતા, નહિ તો અનાહારપણે આત્મધ્યાનમાં લીન રહેતા હતા.
તેમના પવિત્ર ચારિત્ર અને આત્મિક શાંતિના પ્રભાવથી તે વનમાંના સિંહ, વ્યાધ્ર, સર્પ, નેળીયા, બિલાડાં, ઉંદર, હરણ, ગાય વગેરે પશુઓ પિતાના વૈર-વિરાધને ભૂલી જઈ મહાત્માના અભૂત પ્રભાવથી સ્નેહમાં સાથે રમતાં રમતાં મુનિરાજ પાસે આવતાં હતાં.
