________________
દાન. પ્રકષ્ણુ ૩
૧૫
‘મારૂં જીવન અધમાધમ કાર્ટિનું પણ બની શકે છે. ’ એ વાતને ખ્યાલ રાખીને, માણસે ખૂબ સાવચેત બની જવુ જોઇએ અને ‘ મારૂં જીવન ઉત્તમેાત્તમ કાટિનું પણ ખની શકે છે એ વાતને ખ્યાલ રાખીને માણસે પેાતાના જીવનને સર્વોત્તમ કાટિના ગણાય તેવા સદાચરણુથી સમલંકૃત કરવાના પ્રયત્નમાં લાગી જવું જોઇ એ. નારકા, તિય ચા અને દેવતાઓ પણ જે ન કરી શકે, તે મારાથી શકય છે એ વિચારથી આત્મામાં જોમ પેદા કરવુ જોઈએ અને કેમ મારૂ જીવન સદાચરણુમય અને ' એ લક્ષ્યથી બધા પ્રયાસેા કરવા જોઈ એ.
"
જ્યાંથી વધુમાં વધુ નીચી ગતિમાં પહોંચી શકાય અને જ્યાંથી ઉત્તમાત્તમ સ્થાને પણ પહેાંચી શકાય એવું આ મનુષ્યગતિનું જીવન છે. આ કાળમાં આ ક્ષેત્રમાંથી માણસા એટલે બધે નીચે કે એટલે બધે ઉંચે પહોંચી શકતા નથી, છતાં પણ ઉત્તમાત્તમ સ્થાને પહોંચવાના પ્રયાસેા તે અન્ય ગતિએના જીવે ન કરી શકે તેવા કરી શકે છે. આપણે આવા મનુષ્યજીવનને પામ્યા છીએ, એટલે જ આપણને તત્ત્વજ્ઞાની મહાપુરુષા એ જ એક પ્રેરણા કર્યા કરે છે કે આત્માને ઓળખા અને આત્માના ભલાને માટે સદાચરણુશીલ બનવાના થાય તેટલે પ્રયત્ન કરે.
દાનેશ્વરી ઉદાર જ હાય ઍવા નિયમ નહિ
જેણે પેાતાના જીવનને સુદર પ્રકારે સદાચરણુશીલ બનાવવું હોય તેણે સૌથી પહેલાં ઉદારતા ગુણુને કેળવવા જોઈએ. ઉદારતા વિના સદાચારમય જીવન જીવી શકાય એ શકય નથી. સદાચાર રૂપ વૃક્ષ માટે ઉદારતા ખીજની ગરજ સારે છે.
દાનેશ્વરીપણું એ જ ઉદારતા છે એમ નથી. દાનેશ્વરીપણું એ પણ ઉદારતાનું એક ફળ છે એમ કહી શકાય, પણુ-દાનેશ્વરી ઉદાર જ હોય એવા નિયમ નહિ. દાન ઘણું દૈનાશ પણ ઉદારતાથી દાન ન દેતા હોય અને કાઈ ને કાઈ પ્રકારની દુન્યવી સ્વાર્થથી દાન દેતા
