________________
૭૫
દાન. પ્રકરણ ૩ શી રીતે ઉતરે ? એ તો કહેશે કે-“લક્ષ્મી વગર જગતમાં સ્થાન નથી. પરમેશ્વરને માનનારને કોઈ પૂછતું નથી,” એક લક્ષ્મીની લાલસા માણસ જેવા માણસને કેટલી બધી હદ સુધીનો પાપી, નિધુર અને દૂર આદિ બનાવી શકે છે, એની કલ્પના તો કરી જુઓ !
લક્ષ્મી તજવા જેવી લાગે, તો એને મેળવવાની લાલસા ઉપર કાબૂ આવે, જરૂર હોય છતાં મહેનત કરવાથી ય ન મળે તો અનીતિ કરવાનું મન થાય નહિ અને હોય તે તેને સદુપયોગ કરી લેવાનું મન થાય. એવા કુટુંબમાં સૌ પરસ્પરના સુખની ચિંતા કરે ત્યાં લક્ષ્મી માટેના ઝઘડા હેય નહિ. લક્ષ્મીને એટલે ત્યાગ, એટલું સુખ વધારે.
પરમાત્માનું નામ સાચા ભાવે ક્યારે લેવાય? લક્ષ્મી તુચ્છ છે એવું હૃદયમાં વસી જાય, તો પરમાત્માનું નામ પણ સાચા ભાવે લઈ શકાય. લક્ષ્મી જ સુખનું સાચું સાધન છે, એવું જેના હૈયામાં વસ્યું છે. તેના હૈયામાં પરમાત્માને વાસ સાચા રૂપમાં હોઈ શકે નહિ. પરમાત્માનું એ નામ લેતા હોય, તે પણ તે પરમાત્માને પિનાની લાલસા પૂરી કરી આપનારા ગુલામ બનાવવાને ઇચ્છે છે. એવો માણસ સાચે ભાવે પરમાત્માનું નામ લઈ શકે નહિ. એ નિષ્કામ ભકિત કરી શકે નહિ.
આર્ય દેશમાં જન્મીને આર્ય તરીકે ગણાતાઓમાં પરમાત્માનું નામ સાચે ભાવે લેનારા ખૂટતા જાય છે, એ શોચનીય બીના છે. લક્ષ્મી તુચ્છ છે. ભોગ તુચ્છ છે, સંસારના સુખમાં કાંઈ બન્યું નથી. સુખ તે પરમાત્મસ્વરૂપમાં છે, એ સ્વરૂપને પામવામાં જ સાર્થકતા છે, એ વગેરે જેના હૈયામાં બેઠું હોય, એ જ પરમાત્માનું નામ સાચે ભાવે લઈ શકે છે. પરમાત્મા પાસેથી પામવા લાયક કોઈ વસ્તુ હોય, તો તે એ તારકનું સ્વરૂપ છે. એ જેવા સ્વરૂપને પામ્યા, તેવા સ્વરૂપને હું પણ પામું, એવી ઈચ્છાથી પરમાત્માનું નામસ્મરણ આદિ કરાય.
પૈસાટક વગેરે માટે જ પરમાત્માને ભજનાર વસ્તુતઃ પરમાત્માને
