________________
७२
દાન અને શીળ શોધ કરે. આમ ઉદારતા-ગુણને પામીને તેના સુંદર વિકાસને પામેલો આત્મા કેટલી બધી પ્રગતિ સાધી શકે !
ઉદારતા ગુણના ફળની પાકાષ્ટા દુનિયામાં ધર્મમાર્ગ તરીકે ઓળખાતા સંખ્યાબંધ માર્ગોમાંથી સાચા મોક્ષમાર્ગને શેધી કાઢો અને એની અરાધના પણ કરવા માંડી, તે ય ઉદારતાની ભાવના એ એક એવી વસ્તુ છે કે એને સંતોષ થાય જ નહિ. કોઈ પણ જીવની હિંસામાં પોતે નિમિત્ત ન બને એવું જીવન તે પોતે સંપાદન કર્યું, પણ તેથી શું? જગતના જીવોનું દુઃખ કાંઈ એટલા માત્રથી વેડફાઈ જાય? ત્યારે પોતે સુખી બની જાય અને જગતના છે આમ ને આમ દુઃખી રહી જાય, એ એને ખટક્યા વિના રહે?
એને તે એમ જ થાય કે–શિવમસ્તુ સર્વ તિઃ | સારા ય જગતનું કલ્યાણ થાઓ.” એ આવી ભાવના ભાવે એટલા માત્રથી જ કાંઈ સારાય જગતના જીવનું કલ્યાણ થઈ જાય નહિ. એટલે એ વિચારે કે જે કલ્યાણમાને હું પામે તે કલ્યાણમાને જે સારાય જગતના જીવો પામે અને આરાધે, તો અવશ્ય તેમનું કલ્યાણ થાય, પછી એ ઉદાર હૃદયને માણસ પોતાની જેટલી શકિત અને યોગ્યતા હોય, તેને અનુસરે, જગતના છોને પોતે જે કલ્યાણ માર્ગને પામે છે. તે કલ્યાણમાર્ગ તરફ આકર્ષવાને એ જ કલ્યાણમાના રસિક સૌને ય બનાવી દેવાનો પ્રયત્ન આર.
એટલું કરવા છતાંય એનું ઉદાર હૃદય જંપે નહિ, એ તે વધુ ને વધુ ઝંખે. એટલે પાછું હૈયું એ જ ભાવનામાં રમવા માંડે કે જે મારામાં તેવા પ્રકારની શક્તિ આવી જાય, તો હું સારા ય જગતના છેને આ મેક્ષમાર્ગના રસિક બનાવી દઉં, આ ભાવનામાં જીવવિશેષ તરતમતા હોય પણ સાચા મોક્ષમાર્ગને પામેલા છવામાં આવી
