Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 04 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रबोधिनी टीका पद १७ सू० ९ लेश्याविशेषनिरूपणम्
मध्ये कतरे कतरेभ्योऽल्पा वा बहुका वा तुल्या वा विशेषाधिका वा भवन्ति ? भगवानाह - 'गोमा !' हे गौतम ! 'सव्वत्थो वा जीवा सुक्कलेस्सा' सर्वस्तोका जीवाः शुक्ललेश्या भवन्ति तदपेक्षया 'पम्हलेस्सा संखेज्जगुणा' पद्मलेश्या: संख्येयगुणा भवन्ति, तदपेक्षया 'तेउले सा संखेज्जगुणा' तेजोलेश्या: संख्येयगुणा भवन्ति, तदपेक्षया 'अलेस्सा अनंतगुणा' अश्या अनन्तगुणा भवन्ति, तदपेक्षया- 'काउलेप्सा अनंतगुणा' कापोत लेश्या अनन्तरुणा भवन्ति, तदपेक्षया 'नीललेस्सा विसेसाहिया' नोललेश्या विशेषाधिका भवन्ति, तदपेक्षया 'कण्डले सा विसेस हिया' कृष्णलेश्या विशेषाधिका भवन्ति, तदपेक्षया 'सलेस्सा विसेसाहिया' सलेश्या विशेषाधिका भवन्ति, तत्र कतिपयेषु पञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकेषु मनुष्येषु च लान्तकादिदेवेषु चैव शुक्लेश्यायाः सद्भावात् सर्वस्तोकत्वं बोध्यम्, तदपेक्षया संख्येयगुणेषु पञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिषु मनुष्येषु सनत्कुमार माहेन्द्र ब्रह्मलोककल्पस्थेषु देवेषु च पद्मलेश्यायाः सलेइप (सामान्य रूप से लेइपा वाले) कृष्णलेड्यावाले, नीललेश्यावाले, कापोत लेइयावाले तेजोलेश्यावाले, पद्म लेइयावाले और शुक्ललेश्यावाले तथा अले इय जीवों में से कौन किससे अल्प, बहुत, तुल्य अथवा विशेषाधिक हैं ?
भगवान् गौतम ! सब से कम शुक्ललेइयावाले जीव हैं, पद्मलेश्या वाले उनसे संख्यातगुणा हैं, तेजोलेश्या वाले उनसे भी संख्यातगुणा अधिक हैं, अलेश्यजीव उनसे अनन्तगुणा हैं, कापोत लेश्या वाले उनसे भी अनन्तगुणा हैं freestate उनसे विशेषाधिक हैं और कृष्णलेश्यावाले उनसे भी विशेषाधिक हैं, सलेश्य जोव उनसे भी विशेषाधिक हैं ।
यहां शुक्ललेश्यावाले जीव सब से कम कहे गए हैं, इसका कारण यह है कि वह कतिपय पंचेन्द्रिय तिर्यचों में, मनुष्यों में और लान्तक आदि कल्पों के देवों में ही पाई जाती है । उनकी अपेक्षा संख्यातगुणा अधिक पंचेन्द्रिय तिर्यचों (सामान्य ३५धी सेश्यावाणा) कृष्णुसेश्यावाजा, नीससेश्यावाणा, अयोतसेश्यावाणा, तेलेलेश्याવાળા, પદ્મલેશ્યાવાળા, શૂકલલેશ્યાવાળા તથા અલેશ્ય જીવમાંથી કાણકોનાથી અરૂપ, ઘણા, તુલ્ય અથવા વિશેષાધિક છે ?
८७
શ્રી ભગવાન-ડે ગૌતમ ! બધાથી ઓછા શુકલલેશ્યાવાળા જીવ છે, પદ્યેશ્યાવાળા તેમનાથી સખ્યાતગણા છે, તેોલેશ્યાવાળા તેમનાથી પણ સખ્યાતગણા અધિક છે, અલેશ્ય જીવ તેમનાથી અનન્તભણા છે, કાપાતલેશ્યાવાળા તેમનાથી પણ અનન્તગણા, નીલલેશ્યાવાળા તેમનાથી વિશેષાધિક અને કૃષ્કૃલેશ્યાવાળા તેમનાથી પશુ વિશેષાધિક છે, સલે" જીવ તેમનાથી પણ વિશેષાધિક છે.
આહી’ શુકલલેશ્યાવાળા જીવ બધાથી છા કહેવાય છે, તેનુ કારણ એ છે કે તે કતિય પંચેન્દ્રિય તિય ચામાં, મનુષ્યમાં અને લાન્તક આદિ કલ્પાના દેવામાં જ મળી આવે છે. તેમની અપેક્ષાએ સ'ખ્યાતગણુા અધિક પચેન્દ્રિય તિય ચામાં, મનુષ્યેામાં તથા
श्री प्रज्ञापना सूत्र : ४
