Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 04 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रज्ञापनासूत्रे चैक्रियशरीरं पर्याप्तापर्याप्तगतं द्विविधं प्रज्ञप्तम्, 'जोइसियाण पंचविहाणं' ज्योतिष्काणां पश्चविधानाम्-चन्द्रसूर्यग्रहनक्षत्रतारारूपाणी वैक्रियशरीरं पर्याप्तापर्याप्तगतं द्विविधं प्रज्ञप्तम्, 'वेमाणिया दुविहा-कप्पोवगा, कप्पातीताय वैमानिका द्विविधाः प्रज्ञप्ता:-कल्पोपपत्रकाः, कल्पा. तीताश्व, तत्र 'कप्पोवगा बारसविहा' कल्पोपपनकाः द्वादशविधाः प्रज्ञप्ताः, ते च सौधर्मेशानमनत्कुमारमाहेन्द्रब्रह्मलोकलान्तकमहाशुक्रसहस्रारान्तप्राणतारणाच्युतरूपा अवसेयाः, 'तेर्सि पि एवं चेव दुइओ भेदो' तेषामपि-सौधर्मादीनां द्वादशानां वैमानिकानां कल्पोपपत्रकानां देवानाम, एवञ्चैव-असुरकुमारोक्तरीत्यैव द्विगतो भेदः-पर्याप्तापर्याप्तगतो भेद इत्यर्थः प्रज्ञप्तः, 'कप्पातीता दुविहा-गेवेज्जगाय अणुत्तरोववाइयाय' कल्पातीता द्विविधाः प्रज्ञप्ताः- ग्रैवेयकाश्च अनत्तरौपपातिकाश्व, तत्र-'गेवेजगा णवविहा' ग्रैवेयका नवविधाः प्रज्ञाता-उपरितन त्रिकमध्य त्रिकाधस्तनत्रिकभेदात् 'अणुत्तरोववाइया पंचविहा' अनुत्तरौपपातिकाः पञ्चविधाः प्रज्ञप्ताः, विजयवैजयन्तजयन्तापराजितसिद्ध भेदात, 'एएसिं पज्जत्तापज्जत्ताभिलावेणं दुगो भेदो भाणियव्वो' एतेषाम्-नवग्रैवेयकपञ्चानुत्तरौपपातिकानां कल्पातीतानामपि वैमानिकदेवानां पर्याप्तापर्याप्ताभिलापेन द्विगतो भेदो-द्विप्रकारको भेदो भणितव्यः-वक्तव्य इति भावः।०४। सूर्य, ग्रह, नक्षत्र और तारा नामक पांच प्रकार के पर्याप्त और अपर्याप्त ज्योतिष्क देवों का भी-वैक्रिय शरीर समझना चाहिए । वैमानिक देव दो प्रकार के होते हैं कल्पोपपन्न और कल्पातीत । उनमें से कल्पोपपन्न बारह प्रकार के है, यथा-सौधर्म ईशान, सनत्कुमार, माहेन्द्र, ब्रह्मलोक, लान्तक, महाशुक्रसहस्त्रार, आनत, प्राणत, आरण और अच्युत। इनके भी पर्याप्त और अपर्याप्त, यों दो-दो भेद होते हैं और उन दोनों का वैक्रिय शरीर होता है। कल्पातीत-वैमानिक देव दो प्रकार के होते हैं-ग्रेधेयक और अनुत्तरोपपातिक । उनमें अवेयक देवों के तौ नौभेद हैं-उपरितनत्रिक, मध्यमत्रिक, और अधस्तनत्रिक के भेद से सब मिल कर नौ हैं। अनुत्तरौपपातिक कल्पातीत देव पांच प्रकार के हैं-विजय, वैजयन्त, जयन्त નામના આઠ પ્રકારના વ્યક્તરોના પર્યાપ્ત અને અપર્યાપ્ત બનેના ચન્દ્ર, સૂર્યગ્રહ, નક્ષત્ર તારાનામક પાંચ પ્રકારના પર્યાપ્ત અને અપર્યાપ્ત તિષ્ક દેના પણ વૈકિયશરીર સમજવા જોઈએ. વૈમાનિક દેવ બે પ્રકારના હોય છે-કલ્પપપનન અને કપાતીત તેમાંથી ४६.५५न्न मा२ ५४॥२॥ ४६॥ छ. रेम, सौधम, ४ान, सनछुभा२, भाडेन्द्र, ब्रह्मयो, सान्त, भाशु, सहसा२, गानत, प्रात, मा२३, अच्युत, तेभन ५ पर्याप्त अन અપર્યાપ્ત એમ બે-બે ભેદ હોય છે અને તે બન્નેના વૈકિયશરીર હોય છે. કપાતીત વૈમાનિક દેવ બે પ્રકારના હોય છે–ચેયક અને અનુત્તરૌપપાતિક તેમાં પ્રવેયક દેવાના નવ ભેદ છે-ઉપરિતનત્રિક, મધ્યમત્રિક અને અધસ્તનત્રિકના ભેદથી બધા મળીને નવ છે. અનુત્તપિપાતિક દેવ પાંચ પ્રકારના છે-વિજય, જ્યન્ત, જ્યન્ત, અપરાજિત અને સર્વા
श्री प्रशाना सूत्र:४
