Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 04 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रज्ञापनासूत्रे
सनत्कुमारस्य तैजसशरीरावगाहनोक्तरीत्या यावत् माहेन्द्र ब्रह्मलोकलान्तकमहाशुक्र सहस्रारदेवस्य मारणान्तिकसमुद्घातेन समवहतस्य तैजसशरीरस्यावगाहना विष्कम्भबाहल्येन शरीरप्रमाणमात्रा, आयामेन जघन्येन अङ्गुलस्या संख्येयभागमात्रा उत्कृष्टेन अधो यावद् महापातालम् द्वितीयं त्रिभागम्, तिर्यग् यावत् स्वयंभूरमणसमुद्रः, ऊर्ध्वं यावद् अच्युतः कल्पः, तावत्प्रमाणा अवसेया, गौतमः पृच्छति - 'आणय देवस्स णं भंते ! मारणंतियस कुराए समोहयस्स तेयासरीरस्स के महालिया सरीरोगाहणा पण्णता ?" हे भदन्त ! आनतदेवस्य खलु मारणान्तिकसमुद्घातेन समवहतस्य सतः तैजसशरीरस्य किं महालया - कियद् विस्तारा शरीरावगाहना प्रज्ञप्ता ? भगवानाह - 'गोयमा !" हे गौतम! 'सरीरप्यमाणमेत्ता विक्खंभबाहल्लेणे' शरीरप्रमाणमात्रा विष्कम्भबाहल्येन आनतदेवस्य तैजसशरीरावगाहना, 'आयामेणं जहण्येणं अंगुलस्स असंखेज्जइभागं उक्कोसेणं जाव अहोलोइयगामा, तिरियं जाव मणूसक्खेते, उडूं जाव अच्चु ओ कप्पो' आयामेन दैर्येण तु जघन्येन अङ्गुलस्यासंख्येयभाग
७९४
सनत्कुमार देव के तैजसशरीर की जितनी अवगाहना कही है उतनी ही माहेन्द्र, ब्रह्मलोक, लान्तक, महाशुक्र, सहस्रार देव की, जिसने मारणान्तिक समुद्घात किया हो, तैजसशरीर की अवगाहना समझनी चाहिए। अर्थात् इन सब देवों के तैजसशरीर की अवगाहना भी विष्कंभ और बाहल्य की अपेक्षा शरीर प्रमाण होती है । लम्बाई की अपेक्षा जघन्य अंगुल के असंख्यातवें भाग की होती है । उत्कृष्ट नीचे महापातालों के दूसरे त्रिभाग तक, तिछे स्वयंभूरमण समुद्र तक और ऊपर अच्युत कल्प तक जाननी चाहिए।
श्रीगौतमस्वामी - हे भगवन् ! मारणान्तिक समुद्घात से समवहत आनत देव के तैजसशरीर की अवगाहना कितनी बडी होती है ?
भगवान् हे गौतम! विष्कंभ और बाहल्य की अपेक्षा से शरीर के प्रमाण के बराबर अवगाहना होती है । लम्बाई की अपेक्षा जवन्ध अंगुल के असंख्यातवें
સનત્કુમાર દેવના તેજસશરીરની જેટલી અવગાહના કહી તે, તેટલી જ માહેન્દ્ર, ब्रह्मलोक, सान्त, भहागुर्डे, सहखार देवनी, भेषे भारयान्ति समुद्रात होय, तेસશરીરની અવગાહના સમજવી જોઇએ. અર્થાત્ એ બધા દેવાના તેજસશરીરની અવગા હુના પણ વિષ્ણુભ અને બાહુલ્યની અપેક્ષાએ શરીર પ્રમાણુ હેય છે. લબાઈની અપેક્ષા એ જઘન્ય અશુલના અસખ્યાતમા ભાગની હોય છે. ઉત્કૃષ્ટ નીચે મહાપાતાલોના ખીજા ત્રિભાગ સુધી તિી સ્વયંભૂરમણ સમુદ્ર સુધી, અને ઊપર અચ્યુતકલ્પ સુધી જાણવી જોઇએ. શ્રીગૌતમસ્વામી—હે ભગવન્ ! મારણાન્તિક સમુદ્ઘાતથી સમહત આનત દેવના તૈજસશરીરની અવગાહના ડૅડી મેટી હાય છે?
શ્રીભગવાન-ડે ગૌતમ ! વિધ્યુંભ અને બાહુલ્યની અપેક્ષાએ શરીરના પ્રમાણની ખરાખર અવગાહુના હાય છે. લભાઇની અપેક્ષાથી જઘન્ય અંગુલના અસંખ્યાતમા ભાગની
श्री प्रज्ञापना सूत्र : ४
