Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 04 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रमेयबोधिनी टीका पद २१ सू० ११ औदारिकादि शरीरवतां अल्पद हुत्वनिरूपणम् ८२३ अतिप्रभूतानि सन्ति तस्माद् आहारकशरीरेभ्यः प्रदेशार्थतया वैक्रियशरीराणि असंख्येयगुणानि भवन्ति, तदपेक्षया-'ओरालियसरीरा पएसट्ठयाए असंखेजगुणा' औदारिक शरीराणि प्रदेशार्थतया असंख्येयगुणानि भवन्ति, तेषामसंख्येयलोकाकाशप्रदेशप्रमाणतयोपलभ्यमानत्वात् तत्प्रदेशानामतिप्रचुराणां सद्भावात् तेभ्योऽपि-'तेयगसरीरा पएसट्टयाए अणंतगुणा' तैजसशरीराणि प्रदेशार्थतया अनन्तगुणानि,द्रव्यार्यतापि तेषामौदारिकशीरेभ्योऽनन्तगुणत्वात् तेभ्योऽपि-कामगसरीरा पएसट्टयाए अणंत गुणा' कार्मणशरीराणि प्रदेशार्थतया अनन्तगु णानि भवन्ति, कार्मणवर्गणानां तैजसवर्गणाभ्यः परमाण्वपेक्षयाऽनन्तगुणत्वात्, 'दव्वद्रुपएसट्टयाए सव्वस्थोवा आहारगसरीरा दव्वट्टयाए' दव्यार्थप्रदेशार्थतया- द्रव्यप्रदेशोभयार्थापेक्षायाम् सर्वस्तोकानि आहारकशरीराणि द्रव्यार्थतया भवन्ति, 'वेउव्यियसरीरा दवट्टयाए असंखेजगुगा' वैक्रियशरीराणि द्रव्यार्थतया असंख्येयगुणानि भवन्ति, तेभ्योऽपि-'ओरालियसरीरा दमट्टयाए असंखेजगुणा' औदारिकशरीराराणि द्रव्यार्थत पा असंख्येयगुणानि भवन्ति अपेक्षा वैक्रियशरीर प्रदेशों की दृष्टि से असंख्यातगुणा कहे गए है।।
उनकी अपेक्षा औदारिकशरीर प्रदेशों की दृष्टि से असंख्यात गुणा होते हैं, क्योंकि वे असंख्यात लोकाकाशों के प्रदेशों के बराबर पाये जाते हैं इस कारण उनके प्रदेश अतिप्रचुर होते हैं। उनकी अपेक्षा त नसशरीर प्रदेशों की की दृष्टि से अनन्तगुणा होते हैं, क्योंकि वे द्रव्य की दृष्टि से भी औदारिकशरीरों से अनन्तगुणा हैं । तैजसशरीरों की अपेक्षा कार्मणशरीर प्रदेशों की दृष्टि से अनन्तगुणा हैं, क्योंकि कार्मण वर्गणाएं तैजस वर्गणाओं की अपेक्षा परमाणुओं के लिहाज से अनन्तगुणित होती हैं।
द्रव्यार्थ-प्रदेशार्थ अर्थात् द्रव्य और प्रदेश उभष की अपेक्षा द्रव्य की दृष्टि से आहारकशरीर सब से कम हैं । वैफियशरीर द्रव्य की दृष्टि से असंख्यात રસ્ટશરીર સંખ્યામાં પણ અ૯પ કેવળ સહસ્ત્ર પૃથકત્વ હોય છે, પણ વૈદિયશરીર અસંખ્યાત શ્રેણિગત આકાશ પ્રદેશના બરાબર હોય છે. એ કારણે આહારકશરીરની અપેક્ષાએ રૅક્રિય શરીર પ્રદેશની દષ્ટિથી અસંખ્યાત ગણા કહેલ છે.
તેમની અપેક્ષાએ દારિક શરીર પ્રદેશની દ્રષ્ટિથી અસંખ્યાતગણી હોય છે, કેમ કે તેઓ અસંખ્યાત કાકા શેની બરાબર મળે છે. એ કારણે તેમના પ્રદેશ અતિપ્રચુર હોય છે. તેમની અપેક્ષાએ તેજસશરીર પ્રદેશોની દૃષ્ટિથી અનન્તગણું વધારે હોય છે, કેમ કે તેઓ દ્રવ્યની દ્રષ્ટિથી પણ ઔદારિક શરીરેથી અનન્તગણુ છે. તેજસશરીરની અપેક્ષાએ કામ શરીર પ્રદેશોની દૃષ્ટિથી અનાગણ છે, કેમ કે કામણવર્ગણાએ તેજસ વર્ગણાઓની અપેક્ષાએ પરમાણુઓનઃ લિડાજથી અનન્તગુણિત હોય છે.
દ્રવ્યાર્થ–પ્રદેશાર્થ અર્થાત્ દ્રવ્ય અને પ્રદેશ ઉભયની અપેક્ષાએ દ્રવ્યની દ્રષ્ટિથી અસંખ્યાતગુણિત છે. તેમની અપેક્ષાએ દારિકશરીર દ્રવ્યતઃ અસંખ્યાતગુણિત છે કેમ કે પૂર્વોક્ત
श्री प्रशापन। सूत्र:४
