Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 04 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रमेयबोधिनी टीका प६ २१ २० ६ वैक्रियशरीरसंस्थाननिरूपणम् _
७१३ गौतमः पृच्छति-'नेरइयपंचिंदिय वे उब्वियसरीरस्स णं भंते ! के महालिया सरीरोगाहणा पण्णता ?' हे भदन्त ! नैरयिकपञ्चेन्द्रियवैक्रियशरीरस्य खलु किं महालया-कियद् विस्तारा शरीरावगाहना प्रज्ञप्ता ? भगवानाह-गोयमा !' हे गौतम ! 'दुविहा पण्णत्ता' नैरयिकपश्चेन्द्रियवैक्रियशरीरस्य द्विविधा शरीरामगाहना प्रज्ञता, 'तं जहा-भवधारणिज्जाय उत्तरवेउ. बियाय' तद्यथा-भवधारणीया च, उत्तरवैक्रिया च 'तत्थणं जा सा भवधारणिज्जा सा जहपणेणं अंगुलस्स असंखेज्जइमार्ग, उक्कोसेणं पंचधणुसयाई तत्र खलु-भवधारणीयोत्तरवैक्रियामध्ये याऽसौ भवधारणीया नैरयिकवैक्रियशरीरावगाहना भवति सा जघन्येन अङ्गुल स्यासंख्येयभागमात्रम्, उत्कृष्टेन्ल पञ्चधनुःशतानि यावदवसेया, तत्र भवो धार्यते यया सा भवधारणीया शरीरानगाहना व्यपदिश्यते, 'तत्थ णं जा सा उत्तरवेउब्बिया सा जहण्णेणं अंगुलस्स संखेजइभागं, उक्कोसेणं धणुसहरसं' तत्र खलु-अवधारणीयोत्तरक्रिया मध्ये याऽसौ उत्तरवैक्रिया नैरयिक क्रियशकीरावगाहना भवति सा जघन्येन अङ्गुलस्यासंख्येयभागमात्रम्, उत्कृष्टेन धनुःसहस्रम् अवसे घा, तत्र सप्तमनरकपृथिव्यपेक्षया भवधारणीयाशरीरावगाहना पश्चधनुःशनानि, उत्तरवै क्रिया च शरीराक्गाइना धनुःसहस्रमवगन्तव्या तदन्यासु नरकपृथिवीमु
गौतमस्वामी-हे भगवन् ! नारक पंचेन्द्रिय के वैक्रियशरीर की अवगाहना कितनी होती है ?
भगवान्-हे गौतम ! नारक पंचेन्द्रिय के वैक्रियशरीर की अवगाहना दो प्रकार की कही है - अवधारणीय और उत्तरवैक्रिय । इनमें जो भवधारणीय है, घह जघन्य अंशुल के असंख्यात भाग मात्र की होती है और उत्कृष्ट पांच सौ धनुष की होती है। जिस के द्वारा भव धारण किया जाता है या जो अवगाहना जीवनपर्यन्त कायम रहने वाली हो, वह अवधारणीय कहलाती है। और जो उत्तर वैक्रिय नारक की वैक्रिय अवगाहना है, यह जघन्य अंगुल के संख्यातवें भाग मात्र की तथा उत्कृष्ट एक हजार धनुष की समझनी चाहिए। सातवी नरक भूमि की अपेक्षा से अवधारणीय शरीराधमाना पांचसौ धनुष की है और उत्तरवैक्रिय | શ્રી ગૌતમામી-હે ભગવન્! નારક પંચેન્દ્રિયના વક્રિયશરીરની અવગાહના કેટલી હોય છે ?
શ્રી ભગવાન-હે ગૌતમ ! નારક પંચેન્દ્રિયના વક્રિયશરીરની અવગાહના બે પ્રકારની કહેલી છે–ભવધારણીય અને ઉત્તરક્રિય તેમાં જે ભવધારણીય છે, તે જઘન્ય અંગલના અસંખ્યાતમાભાગ માત્રની હોય છે અને ઉત્કૃષ્ટ પાંચ ધનુષયની હોય છે. જેના દ્વારા ભધારણ કરય છે અગર જે અવગાહને જીવનપર્યન્ત કાયમ રહેનારી હોય તે ભવધારણીય કહેવાય છે. અને જે ઉત્તરક્રિય નારકની વૈકિય અવગાહના છે, તે જઘન્ય અંગુલના સંખ્યામાભાગ માત્રની તથા ઉત્કૃષ્ટ એક હજાર ધનુષની સમજવી જોઈએ સાતમી નારક ભૂમિની અપેક્ષાએ ભવધારણીય શરીરવગાહના પાંચસે ધનુષની છે અને ઉત્તર ક્રિયશરીરાવગાહના એક હજાર ધનુષની જાણવી જોઈએ. કેમકે અન્ય ભૂમિમાં ઉક્તપ્રમાણુવાળી. ભવધારણીય અગર ઉત્તરક્રિયશરીરવગાહના ને અસંભવ છે, હવે પ્રત્યેક નરા
१०९०
श्री. प्रशान। सूत्र:४
