Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 04 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
७१४
प्रज्ञापनासूत्रे
उक्तप्रमाणाया भवधारणीयायाः, उत्तरवैक्रियाया वा शरीरावगहनाया असंभवात्, अथ प्रतिनरक पृथिव्यपेक्षया शरीरावगाहनापरिमाणं प्ररूपयितुमाह- 'रयणप्पभा पुढ विनेरइयाणं भंते ! के महालिया सरीरोगाहणा पण्णत्ता ?' हे भदन्त ! रत्नप्रभापृथिवी नैरयिकाणां किं महालयाकियद् विस्तारा वै क्रियशरीरावगाहना प्रज्ञप्ता ? भगवानाह - 'गोयमा !' हे गौतम ! 'दुविहा पण्णत्ता' रत्नप्रभा पृथिवीनैरथिक वैक्रिशरीरावगाहना द्विविधा प्रज्ञप्ता, 'तं जहा - भवधारणिज्जा य उत्तरवे उव्यिाय' तद्यथा - भवधारणीया च, उत्तरवैक्रिया च 'तत्थ णं जा सा भवधारणिज्जा साजणेणं अंगुलस असंखेज्जइभागं, उक्कोसेणं सत्तघणूई तिष्णि रथणीओ छच्च अंगुलाई ' तत्र खलु भवधारणीयोत्तरवैक्रियामध्ये याऽसौ भवधारणीया वैक्रियशरीरावगाहना भवति, सा जघन्येन अङ्गुलस्यासंख्येयभागमात्रम्, उत्कृष्टेन सप्तधनूंषि तिस्रो रत्नयः - बद्धमुष्टित्रयो हस्ताः, षट्चाङ्गुलानि यावद् अवगन्तव्या, तत्र अडगुला संख्येयभागप्रमाणत्वम् उत्पत्तिप्रथमसमयेऽवसेयम्, उत्कृष्टेन सप्तधनूंषि बद्धपुष्टित्रयो हस्ताः षडङ्गुलानि च शरीरावगाना पर्याप्तावस्थापेक्षया त्रयोदशे प्रस्तटेऽवगन्तव्या, ततः प्राक्तनेषु च प्रस्तटेषु वक्ष्यशरीरावगाहना एक हजार धनुष की जाननी चाहिए क्योंकि अन्य भूमियों में उक्त प्रमाण वाली भवधारणीय या उत्तर वैक्रिय शरीरावगाहना का असंभव है । अब प्रत्येक नरकभूमि में अवगाहना का प्रमाण प्ररूपित करते हैं गौतमस्वामी - हे भगवन् ! रत्नप्रभा पृथ्वी के नारकों की अवगाहना कितनी बडी कही है ?
भगवान् - हे गौतम! रत्नप्रभा पृथ्वी के नारकों की शरीरावगाहना दो प्रकार की कही है - भवधारणीय और उत्तरवैक्रिय । इन दोनों में से जो भवधारणीय वैक्रिय शरीर की अवगाहना है, वह जघन्य अंगुल के असंख्यातवें भाग की हैं और उत्कृष्ट सात धनुष, तीन हाथ और छह अंगुल की होती है । अंगुल के असंख्यातवें भाग की जो अवगाहना है वह उत्पत्ति के प्रथम समय में होती है । उत्कृष्ट अवगाहना जो सात धनुष, तीन हाथ और छह अंगुल की बतलाई गई है वह पर्याप्त अवस्था की अपेक्षा से तेरहवें पाथडे में समझनी चाहिए । ભૂમિમાં અવગાહનાનું પ્રમાણ પ્રરૂપિત કરે છે
શ્રી ગૌતમસ્વામી-હે ભગવન્ ! રત્નપ્રભા પૃથ્વીના નારકેાની અવગાહના કેટલી મેી કહી છે ?
શ્રી ભગવાન્--હે ગૌતમ ! રત્નપ્રભા નામની પહેલી પૃથ્વીના નારકેાની શરીરાવગાહના એ પ્રકારની કહી છે—ભવધારણીય અને ઉત્તરવૈક્રિય આ બન્નેમાંથી જે ભવધારીય વૈક્રિયશરીરની અવગાહના છે, તે જઘન્ય અંશુલના અસંખ્યાતમા ભાગની છે અને ઉત્કૃષ્ટ સાત ધનુષ ત્રણ હાથ અને છ આંગળની હાય છે. અગુલના અસંખ્યાતમા ભાગની જે અવગાહના છે તે ઉત્પત્તિના પ્રથમ સમયમાં હોય છે. ઉત્કૃષ્ટ અવગાહના જે સાત ધનુષ, ગુહાથ, અને છ આંગળની ખતાવેલી છે, તે પર્યાપ્ત અવસ્થાની અપેક્ષાથી તેરમા પાથડામાં સમજવી Àઈએ. તેનાથી પહેલાના પાથઢમાં અનુક્રમથી ચેડી ચડી અવગાહના હાય છે.
श्री प्रज्ञापना सूत्र : ४