Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 04 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रबोधिनी टीका पद २१ सू० ८ तैजसशरीरनिरूपणम्
७६५
टीका - पूर्वमाहारकशरीरस्य भेदसंस्थानावगाहना स्वरूपाणि प्ररूपितानि सम्प्रति तैजसशरीरस्य मेदसंस्थानादीनि प्ररूपयितुमाह - 'तेयगसरीरे णं भंते ! कइविहे पण्णत्ते ?' हे भदन्त ! तैजसशरीरं खलु कतिविधं प्रज्ञतम् ? भगवानाह - 'गोयमा !' हे गौतम ! 'पंचविहे पण्णत्ते' पञ्चविधं तैजसशरीरं प्रज्ञप्तम्, 'तं जहा - एगिदियतेयगसरीरे जाव पंचिदियतेयगसरीरे' तद्यथा एकेन्द्रियते जसशरीरं यावद् द्वीन्द्रियत्रीन्द्रियचतुरिन्द्रियते जसशरीरं पञ्चेन्द्रियतैजसशरीरञ्च, गौतमः पृच्छति - 'एगिंदियतेयगसरीरे णं भंते ! कइ विहे पण्णत्ते ?' हे मदन्त ! एकेन्द्रियतैजसशरीरं खलु कतिविधं प्रज्ञप्तम् ? भगवानाह - 'गोयमा !' हे गौतम ! 'पंचविहे तैजसशरीर का कैसा आकार कहा है ? (गोयमा ! जह वेड व्वियसरीरे) हे गौतम ! जैसे नारकों का वैक्रियशरीर (पंचिदियतिरिक्खजोणियाणं ) पंचेन्द्रिय तिर्ययोनिकों का (मसाणं) मनुष्यों का ( जहा एएसिं चेव ओरालियं ति) जैसे इन्हीं का औदारिकशरीर (देवाणं भंते! किं संठाणसंठिए तेयगसरीरे पण्णत्ते ?) हे भगवन् ! देवों का तैजसशरीर किस संस्थान वाला कहा है ? (गोयमा ! जहा ashoore) हे गौतम! जैसा उनके वैक्रियशरीर का संस्थान (जाव अणुत्तरोववाहयति यावत् अनुत्तरोपपातिक देव ।
टीकार्थ- इससे पूर्व आहारकशरीर के भेदों, अवगाहना तथा संस्थान का निरूपण किया गया है, अब तैजसशरीर के भेदों का तथा संस्थान आदि का प्ररूपण किया जाता है ।
गौतमस्वामी - हे भगवन् ! तैजसशरीर कितने प्रकार का कहा गया है ? भगवान् हे गौतम! तैजसशरीर पाँच प्रकार का कहा गया है, वह इस प्रकार से है - एकेन्द्रिय तैजसशरीर, द्वीन्द्रिय तजसशरीर, श्रीन्द्रिय तैजसशरीर,
ठेवा र ह्या छे (गोयमा ! जह वे उव्जिय सरीरे) नेवा नारना वैडियशरीर (पंचिदियतिरिक्खजोणियाणं) पथेन्द्रिय तिर्यग्योनियोना ( मणूसाणं) मनुष्यीना ( जहा एएसि चेव ओरालियंति) नेवा खेभना मोहारि४शरीर (देवाणं भंते! किं संठाणस ठिए तेयगसरीरे पण्णत्ते) हे भगवन् ! देवाना ते सशरीर ठेवा संस्थानवाजा ह्या के (गोयमा ! जहा वेडव्वियस्स) हे गौतम! नेवा तेभना वैडिय शरीरना संस्थान (जाव अणुत्तरोववाइत्ति) यावत् અનુત્તરૌપપાતિક દેવ.
ટીકા-આનાથી પહેલાં શરીરના ભેદ્દે, અવગાહના તથા સંસ્થાનનું નિરૂપણ કરાયુ છે, હવે તૈજસશરીરના ભેદૅનું તથા સંસ્થાન આદિનું પ્રરૂપણ કરાય છે
શ્રીગૌતમ સ્વામી-હે ભગવન્! તેજસ શરીર કેટલા પ્રકારના કહ્યાં છે ?
શ્રીભગવાન-હે ગૌતમ! તૈજસશરીર પાંચ પ્રકારનાં કહ્યાં છે? તે આ પ્રકારે એકન્દ્રિય તૈજસશરીર, દ્રીન્દ્રિય તૈજસશરીર, ત્રીન્દ્રિય તૈજસશરીર, ચતુરિન્દ્રિય તૈજસશરીર
श्री प्रज्ञापना सूत्र : ४