Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 04 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
૮
प्रज्ञापनासूत्रे
नैरषिकाणां द्विविधं शरीरं प्रज्ञप्तम्, 'तं जहा - भवधारणिज्जेय उत्तरवेउब्विएय' तद्यथाभवधारणीयश्च उत्तरवैक्रियञ्च, 'तत्थ णं ते से भवधारणिज्जे सेणं हुंडर्सठाणसंठिए' तत्र खलु भवधारणीयोत्तरवै क्रियमध्ये यद् अदो भवधारणीयं रत्नप्रभा पृथिवी नै रयिकवैक्रियशरीरं भवति तत् खलु हुण्डसंस्थानसंस्थितम् - पूर्वोक्त पक्षिविशेषाकारं प्रज्ञप्तम् 'जे से उत्तरवेन्निए से वि हुंडे' यद् अदः उत्तरवैक्रियं रत्नप्रभा पृथिवीनैरयिकशरीरं भवति तदपि हुण्ड संस्थानसंस्थितमेव भवति, प्रागुक्तयुक्तेः 'एवं जान आहेसत्तमापुढ बिनेरय वेउव्वयसरी रे' एवम् - रत्नप्रभा पृथिवी नैरयिकवै क्रियशरीरोक्तरीत्या यावत्-शर्कराप्रभा बालुकाप्रभा पङ्कप्रमा धूमप्रभा तमःप्रभाऽधः सप्तमपृथिवी नैर विकवै क्रियशरीरमपि भवधारणीयम् उत्तरवैक्रियश्च हुण्डसंस्थानसंस्थितं भवति, गौतमः पृच्छति - 'तिरिवखजोणिय पंचिदियवे उच्चियसरीरे णं भंते ! किं संठाणसंठिए पण्णत्ते ?' हे भदन्त ! तिर्यग्योनिकपञ्चेन्द्रियवै क्रियशरीरं खलु किं संस्थानसंस्थितं प्रज्ञप्तम् ? भगवानाह - 'गोयमा !' हे गौतम ! 'णाणासंठाणसंठिए पण्णत्ते'
भगवान् - हे गौतम ! रत्नप्रभापृथ्वी के नारकों का शरीर दो प्रकार का कहा है, वह इस प्रकार है- भवधारणीय और उत्तरवैक्रिय । उनमें जो भवधारणीय शरीर है वह हुंड संस्थान वाला होता है और जो उत्तरवैक्रिय शरीर है वह भी इंडक संस्थानवाला ही होता है। इसका कारण पहले कहे अनुसार समझ लेना चाहिए ।
जिस प्रकार रत्नप्रभा पृथ्वी के नारकों का वैक्रिय शरीर कहा, उसी प्रकार शर्कराप्रभा, वालुकाप्रभा, पंकप्रभा, धूमप्रभा, तमःप्रभा और तमस्तमःप्रभा पृथ्वी के नारकों का वैक्रियशरीर भी समझ लेना चाहिए, अर्थात् इन सभी पृथ्वियों के नारकों के दोनों प्रकार के वैक्रिय शरीर भी हुड संस्थान वाले ही होते है ।
गौतमस्वामी - हैं भगवन् । तियेच पंचेन्द्रियों का वैकियशरीर किस संस्थान वाला होता है ?
શ્રી ભગવાન્ઢે ગૌતમ ! રત્નપ્રભા પૃથ્વીના નારકેાના શરીર એ પ્રકારના કહ્યાં છે, તે આ પ્રકારે છે-ભવધારણીય અને ઉત્તરક્રિય, તેમાં જે ભવધારણીય શરીર છે, તે હુંડક સંસ્થ નવાળાં હોય છે અને જે ઉત્તરવૈક્રિયશરીર છે તે પણ હુંડક સંસ્થાનવાળાં જ હાય છે. એનુ કારણ પહેલાં કહ્યા પ્રમાણે સમજી લેવુ જોઇએ
જે પ્રકારે રત્નપ્રભા પૃથ્વીના નારકોનાં વૈક્રિયશરીર કહ્યાં, એજ પ્રકારે શરાપ્રભા, વાલુકાપ્રભા, પકપ્રભા, ધૂમપ્રભા, તમઃપ્રભા અને તમસ્તમઃ પ્રભા પૃથ્વીના નારકના વૈક્રિયશરીર પણ સમજી લેવાં જોઇએ, અર્થાત્ આ બધી પૃથ્વીના નારકેાના બન્ને પ્રકારના વૈક્રિયશરીર હુડ સ’સ્થાનવાળાં જ હોય છે.
શ્રી ગૌતમસ્વામી-હે ભગવન્ ! તિર્યંચ પચેન્દ્રિયના વૈક્રિયશરીર કયા સંસ્થાનવાળાં होय छे ?
श्री प्रज्ञापना सूत्र : ४
