Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 04 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
७०१
प्रमेयबोधिनी टीका पद २१ सू० ५ वैक्रियशरीरसंस्थाननिरूपणम् रीत्या वानव्यन्तराणामपि वैक्रियशरीरं भवधारणीयम् उत्तरवैक्रियश्च, तत्रापि भवधारणीयं समचतुरस्रसंस्थानसंस्थितम् उत्तरवैक्रियश्च नानासंस्थानसंस्थितं प्रज्ञप्तम्, किन्तु-'णवरं ओहिया वाणमंतरा पुच्छिति' नवरम्-पूर्वापेक्षया विशेषस्तु औधिकाः-समुच्चया वानव्यन्तराः प्रक्ष्यन्ते 'एवं जोइसियाण वि ओहियाणं' एवम्-असुरकुमाराणामिव ज्योतिष्काणामपि औधिकानाम्-समुच्चयानां वैक्रियशरीरं भवधारणीयम् उत्तरक्रियश्च तत्र भवधारणीयं समचतुरस्रसंस्थानसंस्थितं भवति, उत्तरवैक्रियंतु नानासंस्थानसंस्थितं प्रज्ञप्तम्, 'एवं सोहम्मे जाव अच्चुयदेवसरीरे' एवम्-असुरकुमारादिरीत्या सौधर्मयावदीशानसनत्कुमारमाहेन्द्रब्रह्मलोकलान्तकमहाशुक्रसरतारानतप्राणतारणाच्युतदेवशरीरं वैक्रियं भवधारणीयं भवति, उत्तरवैक्रियञ्च, तत्र भवधारणीयं समचतुरस्रसंस्थानसंस्थितं भवति, उत्तरवैक्रियंतु नानासंस्थानसंस्थान वाला तथा उत्तर वैक्रियशरीर नाना संस्थानो वाला होता है। वानव्यन्तरों के विषय में विशेषता यह है कि समुच्चय वानव्यन्तरों के विषय में ही प्रश्न किया जाता है-उनके भेद-प्रभेदों के विषय में नहीं, जैसे भवनवासियों के भेद असुरकुमार आदि के संबंध में पृथक प्रश्न किया गया है, वैसा यहां नहीं करना चाहिए। इसी प्रकार समुच्चय ज्योतिष्क देवों के वैक्रियशरीर के भी दो भेद हैं-भवधारणीय और उत्तरवैकिय । उनमें से भवधारणीय बैंक्रियशरीर समचतुरस्र संस्थान वाला और उत्तरवैक्रिय नाना संस्थानों वाला कहा गया है। _इसी प्रकार सौधर्म, ईशान, सनत्कुमार, माहेन्द्र, ब्रह्मलोक, लान्तक, महाशुक्र, सहस्रार, आनत, प्राणत, आरण, और अच्युत देवों का भी वैक्रियशरीर दो प्रकार का होता है-भवधारणीय और उत्तर वैक्रिय। उनमें से भवधारणीय. शरीर समचतुरस्त्र संस्थान वाला होता है और उत्तर वैकियशरीर अनेक संस्थानों वाला होता है।
इस प्रकार असुरकुमार आदि दश प्रकार के भवनपतियों का, चानव्यन्तरों વિષયમાં વિશેષતા એ છે કે સમુચ્ચય વાનવ્યન્તરોના વિષયમાં જ પ્રશ્ન કરાય છે તેમના ભેદ પ્રભેદના વિષયમાં નહીં. જેમકે ભવનવાસિયેના ભેદ અસુરકુમાર આદિને પૃથફ પ્રશ્ન કરાવે છે, તેમ અહીં નહિ કરવો જોઈએ. એજ પ્રકારે સમુચ્ચય જતિષ્ક દેવોના વૈક્રિયશરીરના પણ બે ભેદ છે–ભવધારણીય અને ઉત્તરક્રિય તેમાંથી ભવધારણીય વૈકિયશરીર સમચતુરસ સંસ્થાનવાળાં અને ઉત્તરક્રિય નાના સંસ્થાનેવાળાં કહ્યાં છે.
से प्रारे सौधर्मी, न, सनमार, भाडेन्द्र, प्रस, सान्त४, माशु, સહસાર, આનત, પ્રાણત, આરણ અને અયુત દેવનાં પણ વૈક્રિયશરીર બે-બે પ્રકારનાં કહ્યાં છે ભવધારણીય ઉત્તરકિય તેમાંથી ભવધારણીયશરીર સમચતુરસ સંસ્થાનવાળાં હોય અને ઉત્તરક્રિયશરીર અનેક સંસ્થાનવાળાં હોય છે.
એ પ્રકારે અસુરકુમાર આદિ દશ પ્રકારના ભવનપતિના, વનવ્યન્તન, પેતિ
श्री. प्रशानसूत्र:४
