Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 04 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रमेयबोधिनी टीका पद १७ सू० १८ रसपरिणामनिरूपणम् प्रायः सर्वस्या एव मदिरायाः सेग्ने नेत्ररक्तत्वजननस्वभावत्वात्, पुनः कीदृशी इत्याह'उकोस पदपत्ता' उत्कर्षमदप्राप्ता उत्कर्षतीति उत्कर्षः स चासौ मदश्चेति उत्कर्षमदस्त प्राप्ताउत्कर्षमदप्राता वरप्रसमाभिधा मदिरा, एतदेव बर्णादिभिः प्ररूपयति-'वण्णेणं उववेवा जाव फासेणं' वर्णेन उपेता यावत्-प्रशस्येन गन्धेन प्रशस्येन स्पर्शन उपेता सा वरप्रसत्रा, पुनः कीदृशी इत्याह-'आसायणिज्जा' आस्वादनीया 'वीसायणिज्जा' विस्वादनीया-विशेषण स्वादनीया विस्वादनीया 'पीणणिज्जा' प्रीणनीया-प्रीणयतीति प्रीणनीया बाहुलकात् कर्तरि अनीयर प्रत्ययः तृप्ति ननिका 'बिहणिज्जा' बृहणीया बृहयतीति बृंहणीया वृद्धिकारिका 'दीवणिज्जा' दीपयतीति दीपनीया 'दप्पणिज्जा' दर्पगीया-दर्पयतीति दर्पनीया-दर्षजनिका 'मदणिज्जा' मदयतीति मदनीया-पदकारिका 'सवें दियगायपल्हायणिज्जा' सर्वेन्द्रियमानप्रहलादनीया-सर्वाणि इन्द्रिशणि सर्व गात्रश्च प्रहलादयतीति सर्वेन्द्रियगात्रप्रहलादनीयासर्वेन्द्रियशरीरहर्षजनिका वरप्रसन्ना प्रज्ञप्ता तस्या रसाव वा पदमलेश्या प्रज्ञप्ता अस्ति । भगवता तथा प्रतिपादिते सति गौतमः पृच्छति-भवेयारूवे ?' हे भदन्त ! किं भवेत् पदमलेश्या आस्वादेन एतदरूपा-चन्द्रप्रभादिरूपा ? ___ भगवानाह-'गोयमा !' हे गौतम ! ‘णो इणढे समढे' नायमर्थः समर्थ:-नोक्तामों आदि के मिश्रण के कारण कुछ तीखी-सी प्रतीत हो, जो आंखों को ताम्र वर्ण वाली वना दे, प्रायः सभी प्रकार की मदिरा आंखों को ताम्र वर्ण बना देती है, अतएव प्रसन्ना नामक मदिरा की अन्य विशेषता बताने के लिए कहा है-उत्कपंमदप्राप्ता अर्थात् उस्कृष्ट मद को प्राप्त हो अर्थात् बढिया मादक हो, जो प्रशस्त वर्ण, प्रशस्त गंध और प्रशस्त स्पर्श से युक्त हो, तथा जो आस्वादन करने योग्य हो, विशेष रूप से आस्वादन करने योग्य हो, जो प्रीणनीय अर्थात् तृप्ति कारक हो, जो बृहनीय अर्थात् वृद्धि कारक हो, दीपन करने वाली हो, दर्पजनक हो, मदजनक हो, जो सभी इन्द्रियों को और गात्र को विशेष रूप से आइलाद देने वाली हो, उसके रस के समान पनलेश्या का रस कहा गया है।
गौतमस्वामी-क्या पद्मलेश्या चन्द्रप्रभा जैसी होती है? અને લાલરંગની બનાવી દે, પ્રાયઃ બધા પ્રકારની મદિરા અને લાલરંગની બનાવી દે છે, તેથી જ પ્રસન્ના નામની મદિરાની અન્ય વિશેષતા બતાવવાને માટે કહ્યું છેઉત્કર્ષ મદ પ્રાપ્ત અર્થાત્ ઉત્કૃષ્ટ મદને પ્રાપ્ત થાય અર્થાત્ શ્રેષ્ઠ માદક હાય, જે પ્રશસ્તવર્ણ, પ્રશસ્તગંધ, અને પ્રશસ્ત સ્પર્શથી યુક્ત હોય, તથા જે આસ્વાદન કરવા ચોગ્ય હેય, વિશેષ રૂપથી આસ્વાદન કરવા ગ્ય હોય, જે પીણનીય અર્થાત્ તૃતિકારક હોય, જે બંહનીય અર્થાત્ વૃદ્ધિકારક હોય, દીપન કરનારી હોય, દર્પજનક હોય, મદજનક હોય, બધી ઈન્દ્રિયને અને ગાત્રને વિશેષરૂપે આહ્લાદ દેવાવાળી હોય તેના રસના સમાન પદ્મશ્યાને રસ કહેલ છે.
श्री प्रशानसूत्र:४
