Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 04 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रज्ञापनासूत्र भागाभ्यधिक यावत् तेजोलेश्य स्तेजोलेश्यवपर्यायविशिष्टया निरन्तरमवतिष्ठते इति भाषः, तथा चात्र ईशानदेवलोक देवापेक्षया पल्योपमासंख्येयभागाभ्यधिके द्वे सागरोपमे अवसेये ईशानदेवानां तेजोलेश्यानामुत्कृष्टेन एतावस्थितिकस्वात, गौतमः पृच्छति'पम्हलेस्से णं पुच्छा' हे भदन्त ! पद्मलेश्यः खलु पद्मले श्यत्वपर्यायविशिष्टः सन् कियकालपर्यन्तं निरन्तरमवतिष्ठते ? इति पृच्छा, भगवानाह-'गोयमा !' हे गौतम ! 'जहण्णेणं अंतोमुहुने उक्कोसेणं दस सागरोवमाइं अंतोमुहुत्तमभहियाई' जघन्येन अन्तर्मुहूर्तम्, उत्कृष्टेन दशसागरोपमाणि अन्तर्मुहूर्ताभ्यधिकानि यावत् पद्मलेश्यः पद्मलेश्यत्वपर्यायविशिष्टः सन् निरन्तरमवतिष्ठते तथा चात्र ब्रह्म लोकदेवापेक्षया अन्तर्मुहर्ताभ्यधिकानि दशसागरोपमाणि अवसेयानि तत्र देवानामुत्कृष्टेन दश सागरोपमा णि स्थिति भवति लेश्या च तत्र पद्मलेश्यारूपा भवति, पूर्वोत्तरभवगते अन्तर्मुहूर्ते तु एकमन्तर्मुहूतं भवति अन्त मुहूर्तस्यासंख्यातभेदभिनत्वात्, अतएवात्र अन्तर्मुहूर्ताभ्यधिकानि इत्युक्तम्, गौतमः निरन्तर रहता है। यहां ईशान देवलोक की अपेक्षा से पल्योपम के असंख्यात वें भाग अधिक दो सागरोपम समझने चाहिए, क्योंकि ईशान देवलोक के देवों की तेजोलेश्या की यही उत्कृष्ट स्थिति है।
गौतमस्वामी-हे भगवन् ! पद्मलेश्या संबंधी पृच्छा? अर्थात पद्मलेश्या वाला जीव कितने काल तक निरन्तर पद्मलेश्या से युक्त बना रहता है ?
भगवान्-हे गौतम! जघन्य अन्तर्मुहूर्त तक उत्कृष्ट अन्तर्मुहर्त अधिक दस सागरोपम तक पालेश्या वाला जीव निरन्तर पद्मलेल्या वाला रहता है ! यहां ब्रह्मलोक नामक देवलोक की अपेक्षा से दश सागरोपम समझना चाहिए, क्योंकि वहां देवों की उत्कृष्ट स्थिति दश सागरोपम की है !पूर्वभव और उत्तरभव संबंधी दोनों अन्तर्मुहर्स एक ही अन्तर्मुहर्त में अन्तर्गत हो जाते हैं, क्योकि अन्तर्मुहर्त के असंख्यात भेद कहे गए है । इसी कारण यहां अन्तर्मुहूत अधिक कहा हैं। રહે છે. અહી ઈશાન દેવવેક ની અપેક્ષાબે પક્ષેપમ અસંખ્યાત ભાગ અધિક બે સાગર કમ સમજવા જોઈએ. કેમકે ઈશાન દેવલોકના દેવેની તે જલેશ્યાની આજ ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિ છે.
શ્રીગૌતમસ્વામી–હે ભગવન પદ્મ લેશ્યા સમ્બન્ધી પૃચ્છા ? અર્થાત્ પદુમલેશ્યા વાળો જીવ કેટલા સમય સુધી નિરન્તર પમલેશ્યાથી યુક્ત બની રહે છે ?
શ્રીભગવાન હે ગૌતમ ! જઘન્ય અન્તમ્ હૂત સુધી, ઉત્કૃષ્ટ અન્તમુહૂર્ત અધિક દશ સાગરોપમ સુધી પદુમલેશ્યાવાળા છવ નિરન્તર પદ્ વેશ્યાવાળા બની રહે છે. અહીં બ્રહ્મલોક નામક દેવકની અપેક્ષાથી દશ સાગરોપમ સમજવા જોઈએ, કેમકે ત્યાં દેવની ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિ દશ સાગરોપમની છે. પૂર્વભવ અને ઉત્તર ભવ સંબધી બને અન્તમુહૂર્ત એકજ અન્તમુહૂર્તમાં અન્તર્ગત થઈ જાય છે, કેમકે અન્તમુહૂર્ત ના અસંખ્યાત ભેદ કહેલા છે. કારણથી અહીં અન્તર્મુહૂત અધિક કહ્યું છે.
श्री प्रशानसूत्र:४
