Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 04 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
४७०
प्रज्ञापनासूत्रे सूक्ष्मः खलु 'सूक्ष्म इति-सूक्ष्मत्वपर्यायविशिष्टः सन् कियत्कालपर्यन्तं निरन्तरमवतिष्ठते ? इति पृच्छा, भगवानाह-गोयमा ! हे गौतम ! 'जहणेणं अंतोमुहुतं, उक्को सेणं असंखेज्जइ कालं पुढ़विकालो' जघन्येन अन्तर्मुहूर्तम्, उत्कृप्टेन असंख्येयकालं यावत् सूक्ष्मः सूक्ष्मत्वपर्यायविशिष्टः सन् निरन्तरमवतिष्ठते, असंख्येयकालमेव निर्वक्ति पृथिवीकाल:-यावान् पृथिवीकायिककालस्थितिकालो भवति तावान् कालो वोध्यः, गौतमः पृच्छति-'बायरे णं पुच्छा' हे भदन्त ! बादरः खलु बादरत्वपर्यायविशिष्टः सन् कियत्कालपर्यन्तं निरन्तरमवतिष्ठते ? इति पृच्छा, भगवानाह-'गोयमा !' हे गौतम ! 'जहण्णेण अंतोमुहत्तं; उकोसेणं असंखेज्जं कालं जाव खेत्ती अंगुलस्स असंखेज्जइ भागं' जघन्येन अन्त मुहूर्तम् उत्कृष्टेन असंख्येयं कालं यावद बादरो बादरत्वपर्यायविशिष्टः सन् निरन्तरमपतिष्ठते, असंख्येयकालमेव निर्वक्ति-सावत्-असंख्येया उत्सर्पिण्यवसर्पिण्यः कालतः, क्षेत्रतः अङ्गुलस्या. संख्येयभागपर्यन्तमित्यर्थः, गौतमः पृच्छति-'नो सुहुम नो बादरेणं पुग्छ।' हे भदन्त !
अब अठारहवें सूक्ष्मद्वार की प्ररूपणा की जाती है
गौतमस्थामी-हे भगवन् ! सूक्ष्म जीव लगातार कितने काल तक सूक्ष्म पने में रहता है ?
भगवान्-हे गौतम ! जघन्य अन्तर्मुहूर्त तक और उत्कृष्ट असंख्यात काल तक सूक्ष्म जीव सूक्ष्म पर्याय से विशिष्ट निरन्तर रहता है। वह असंख्यात काल पृथिधिकायिक जीव की कायस्थिति के काल जितना समझना चाहिए।
गौतमस्वामी-हे भगवन् ! बादर जीव कितने काल तक निरन्तर बादर बना रहता है!
भगवान्-हे गौतम ! जघन्य अन्तर्मुहूर्त तक, उत्कृष्ट असंख्यात काल तक बादर जीय निरन्तर बादर पर्याय से युक्त रहता है। वह असंख्यात काल, काल की अपेक्षा असंख्यात उत्सर्पिणी-अवसर्पिणी रूप जानना चाहिए। क्षेत्र की अपेक्षा अंगुल के असंख्यातवें भाग प्रमाण होता है। इसका स्पष्टीकरण पहले
હવે અઢારમા સૂમદ્વારની પ્રરૂપણ કરાય છેશ્રી ગૌતમસ્વામી–હે ભગવન ! સૂક્ષમ જીવ નિરન્તર કેટલા કાળ સૂક્ષ્મ પણામાં રહે છે?
શ્રી ભગવાન હે ગૌતમ ! જઘન્ય અન્તર્મુહૂર્ત સુધી અને ઉત્કૃષ્ટ અસંખ્યાતકાળ પૃથ્વીકાયિક જીવની કાયસ્થિતિનાકાળ જેટલે સમજ જોઈએ.
શ્રી ગૌતમસ્વામી–હે ભગવાન્ ! બાદર છવ કેટલા કાળ સુધી નિરન્તર બાદર પણામાં भनी २९ छ ?
શ્રી ભગવાન – ગૌતમ ! જધન્ય અન્તર્મુહૂર્ત સુધી, ઉત્કૃષ્ટ અસંખ્યાતકાળ સુધી બાદર છવ નિરન્તર બાદર પર્યાથી યુક્ત રહે છે, તે અસંખ્યાતકાળ, કાળની અપેક્ષાએ અસંખ્યાત ઉત્સર્પિણ-અવસર્પિણીરૂપ જાણવું જોઈએ. ક્ષેત્રની અપેક્ષાએ આગળના અસંખ્યાતમા ભાગ પ્રમાણ હોય છે. એનું સ્પષ્ટીકરણ પહેલા કરી દિધેલું છે.
श्री. प्रशान। सूत्र:४
