Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 04 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रज्ञापनासत्र
६७६ 'गोयमा ! हे गौतम ! 'पज्जत्तग धायरवाउक्काइय एगिदिय वेउब्धियसरीरे, नो अपज्जत्तगपायरयाउकाइय एगिदियवेउब्वियसरीरे' पर्याप्तक बादरवायुका यिकैकेन्द्रियवैक्रियशरीरं भवति, नो अपर्याप्तकबादरवायुकायिकैकेन्द्रियवेक्रियशरीरम्, तथा चात्रेकेन्द्रियाणां मध्ये वायुकापिकस्य तत्रापि बादरस्य तत्रापि पर्याप्तस्यैव वैक्रियशरीरं संभवति नो वक्ष्मस्य नोवा अपर्याप्तस्य वायुकायिकस्यापि एकेन्द्रियस्य वैक्रियशरीरं संभवति, तस्य वैक्रियलब्ध्यसंभवात, तथा चोक्तम्-'तिहं ताव रासीणं वेउब्वियलद्धी चेव नस्थि । बायर पज्जत्ताणं पि संखेज्जइ माणमेत्ताणे' त्रयाणां तावदाशीनां वैक्रियलब्धिश्चैवनास्ति । बादरपर्याप्तकानामपि संख्येयमागमात्राणाम् ॥ गौतमः पृच्छति-'जइ पंबिंदियवे उविव्यसरीरे किं नेरइयपंचिंदिय वेउ. वियसरीरे जाव ।क देव पंचिंदिययेउब्धियसरीरे ?' हे भदन्त ! यदि पश्चेन्द्रियवैक्रियशरीरं भवति तत् किं नैरयिकपञ्चेन्द्रियवैक्रियशरीरं यावत् किंवा तिर्यग्योनिक पञ्चन्द्रिय
भगवान्-हे गौतम ! पर्याप्तक बाद वायुकायिक एकेन्द्रियों का वैक्रियशरीर होता है, अपर्याप्तक बादर यायुकायिक एकेन्द्रियों का चैक्रियशरीर नहीं होता है। तात्पर्य यह है कि एकेन्द्रियों में से केवल वायुकायिकों का, वायुकायिकों में सिर्फ पादरों का और बादरों में भी सिर्फ पर्याप्त जीवों का वैक्रियशरीर होता है, क्यों कि उनमें वैविध लब्धि संभव होती है। कहा भी है-तीन राशियों के :पैकियलब्धि ही नहीं है, बादर पर्यात कों में भी असंख्यातवें भाग मात्र जीयों
को ही यह लब्धि होती है। तात्पर्य यह है कि अपर्याप्तक सूक्ष्म वायुकायिक, पर्याप्त सूक्ष्म वायुकायिक और अपर्याप्त बादर वायुकायिक, इन तीन राशियों में वैकिचलब्धि नहीं होती है, बादर पर्याप्तकों में ही होती है और उनमें भी सिर्फ असंख्यात वें भाग में ही होती है, सब में नहीं होती है।
गौतमस्वामी-हे भगवन् ! यदि पंचेन्द्रिय चैक्रियशरीर होता है तो क्या वह नारक पंचेन्द्रियों का होता है, तिर्यच पंचेन्द्रियों का होता है, मनुष्य पंचेन्द्रियों
શ્રી ભગવન - હે ગૌતમ ! પર્યાપ્તક બાદરવાયુકાયિક એકેન્દ્રિયેના વૈક્રિયશરીર હોય છે, અપર્યાપ્ત બાદરવાયુકાયિક એકેન્દ્રિના વક્રિયશરીર નથી હતાં તાત્પર્ય એ છે કે એકેન્દ્રિમાંથી કેવળ વાયુકાચિકેના, વાયુકાયિકમાં કેવળ બાદરોના અને બાદમાં પણ કેવળ પર્યાપ્ત જીવના વૈક્રિયશરીર હોય છે, કેમકે તેમનામાં વૈશ્ચિયલબ્ધિ સંભવિત હોય છે.
કહ્યું પણ છે-ત્રણ રાશિના કિયશરીરની લબ્ધિ જ નથી, બાદર પર્યાપ્તકમાં પણ અસંખ્યાતમાં ભાગ માત્ર જીવને જ આ લબ્ધિ હોય છે. તાત્પર્ય એ છે કે અપર્યાપ્ત સૂમ વાયુકાયિક, પર્યાપ્ત સૂક્ષમ વાયુકાયિક અને અપર્યાપ્ત બાદરવાયુકાયિક, આ ત્રણે રશિયામાં વૈયિ લબ્ધિ નથી હોતી, બાદર પર્યાપ્તકમાં જ હોય છે અને તેમનામાં પણ ફકત અસંખ્યાતમાભાગમાં જ હોય છે, બધામાં નથી હોતી.
શ્રી ગૌતમસ્વામી-હે ભગવન ! યદિ પંચેન્દ્રિયના ફિયશરીર હોય છે તે શ નારક
श्री. प्रशान। सूत्र:४
