Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 04 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
६२४
प्रज्ञापनासूत्रे तोऽवसेय इत्यर्थः तथा च सूक्ष्माणां बादराणां पर्याप्तानाम् अपर्याप्तानाश्चाप्कायिकानामौदारिकशरीराणि स्तिबुकबिन्दुसंस्थानसंस्थितानि इति-फलितम, गौतमः पृच्छति-'ते उक्काइय एगिदिय ओरालियसरीरेणं भंते ! किं संठिए पण्णत्ते ?' हे भदन्त ! तेजस्कायिकैकेन्द्रियौदारिकशरीरं खलु किं संस्थितं-किमाकारं प्रज्ञप्तम् ? भगवानाह-'गोयमा !' हे गौतम ! 'मईकलाव संठाणसंठिए पण्णत्ते' तेजस्कायिकै केन्द्रियौदारिकशरीरं सूचीकलाएसंस्थानसंस्थितम् प्रज्ञप्तम्, ‘एवं सुहुमबायरपज्जत्तापज्जत्ताण वि' एवम्-समुच्चय तेजस्कायिकानामिव सूक्ष्मबादरपर्यापतापर्याप्तानामपि तेजस्कायिकैकेन्द्रियौदारिकशरीराणामाकारः सूचीकलाप संस्थानसंस्थितोऽवसेयः, तथा च सूक्ष्माणां बादराणां पर्याप्तानाम् अपर्याप्तानाश्चापि तेजस्कायिकानामौदारिकशरीराणि सूचीकलापसंस्थानसंस्थितानि भवन्तीति बोध्यम्, 'वाउक्काइयाणवि पडागासठाणसंठिए' वायुकायिकानामपि समुच्चयानामौदारिकशरीरं पताकासंस्थानअप्कायिकों के समान स्तिबुक बिन्दु जैसा ही होता है। इस प्रकार अकाधिक एकेन्द्रिय चाहे सूक्ष्म हो चाहे बादर, चाहे पर्याप्त हो अथवा अपर्याप्त, सब के शरीर का आकार स्तिबुकबिन्दु के समान ही होता है।
गौतमस्वामी-हे भगवन् ! तेजस्कायिक एकेन्द्रिय के औदारिकशरीर किस आकार वाला कहा गया है ?
भगवान्-हे गौतम ! तेजस्कायिक एकेन्द्रियों का औदारिक शरीर सूचीक लाप के आकार का होता है। अर्थात् जैसे सुइयों के समूह का आकार होता है वैसा ही तेजस्कायिक एकेन्द्रिय जीवों के औदारिक शरीर का आकार है। सूक्ष्म चादर, पर्याप्त और अपर्याप्त तेजस्कायिकों के औदारिक शरीर का संस्थान भी सूचीकलाप के जैसा ही समझना चाहिए।
वायुकायिकों के औदारिक शरीर का संस्थान पताका के आकार का है, अर्थात् ध्वजा का जेसा आकार होता है, वैसा ही वायुकाय के औदारिकशरीर का અપ્રકાચિકેના શરીરનો આકાર પણ સમુચ્ચય અપ્રકાચિકેના સમાન સ્તિબુકબિન્દુ જેવા હોય છે. એ જ પ્રકારે અપૂકાયિક એકેન્દ્રિય પછી સૂક્ષમ હોય કે પછી બાદર હોય, પર્યાપ્ત હોય અગર અપર્યાપ્ત હોય, બધાના શરીરનો આકાર સ્તિબુકબિજુના સમાન જ હોય છે.
શ્રી ગૌતમસ્વામી–હે ભગવન ! તેજસ્કાયિક એકેન્દ્રિય ઔદારિક શરીર કેવા આકારવાળા असा छ ?
શ્રી ભગવાન–હે ગૌતમ ! તેજસ્કાયિક એકેન્દ્રિોના ઔદારિકશરીર સૂચીલાપના આકારના હોય છે, અર્થાત્ જે સેના સમૂહને આકાર હોય છે તે જ તેજસ્કાયિક એકેન્દ્રિય-જીવના ઔદ્યારિક શરીરનો આકાર છે. સૂમ, બાદર, પર્યાપ્ત અને અપર્યાપ્ત તેજસ્કાચિકેના દારિક શરીરનું સંસ્થાન પણ સૂચકલાપના જેવું જ સમજવું જોઈએ.
વાયુકાયિકના દારિક શરીરનું સંસ્થાન પતાકાના આકારનું છે, અર્થાત્ દવજાને જે આકાર હોય છે, તે જ વાયુકાયિકના દરિફશરીરનો પણ હોય છે. એ જ પ્રકારે
श्रीप्रशानसूत्र:४
