Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 04 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रमेयबोधिनी टीका पद २१ सू० २ औदारिकशरीरसंस्थाननिरूपणम् ६२३ संस्थानसंस्थित आकारोऽवसेयः, तथा पर्याप्तानाम् अपर्याप्तानाश्चापि पृथिवीकायिकौदारिकशरीराणाम् एवञ्चैव-पूर्वोक्तरीत्यैव मसूरचन्द्रसंस्थानसंस्थित आकारोऽवसेयः, तथा च सूक्ष्माणां बादराणां पर्याप्तानामपर्याप्तानाञ्च पृथिवीकायिकानाम् औदारिक शरीराणि मसूरचन्द्रसंस्थानसंस्थितानि बोध्यानि इति फस्तिम्, गौतमः पृच्छति-'आउकाइय एगिदिय ओरालियसरीरे णं भंते ! किं संठिए पण्णत्ते ?' हे भदन्त ! अकायिकैकेन्द्रियौदारिकशरीरं खलु किं सस्थितम्-किमाकारं प्रज्ञप्तम् ? भगवानाह-'गोयमा !' हे गौतम ! थिबुकबिंदुसंठाणसंठिए पण्णत्ते' अकायिकैकेन्द्रियौदारिकशरीरं स्तिबुकबिन्दुसंस्थानसंस्थितम्-स्तिबुकाकारो बिन्दुः स्तिबुकविन्दुः, यो हि वातादिना इतस्ततो नो विक्षिप्तो भवति स स्तिबुकबिन्दुर्व्यपदिश्यते तस्येव यत्संस्थानम् आकारविशेषस्तेन संस्थितं-व्यवस्थितं प्रज्ञप्तम्, 'एवं मुहुम बायरपज्जत्तापज्जत्ताणवि' एवम्-समुच्चयाप्काथिकानामिव सूक्ष्मवादरपर्याप्तापर्याप्ता नामपि चतुर्भेदभिन्नानामप्कायिकैकेन्द्रियौदारिकशरीराणामाकारः स्तिबुकबिन्दुसंस्थानसंस्थि के समान होता है । पर्याप्त और अपर्याप्त पृथ्वीकायिकों के औदारिक शरीरों का आकार भी इसी प्रकार का जानना चाहिए। इस प्रकार सूक्ष्म, पादर, पर्याप्त तथा अपर्यास सभी प्रकार के पृथ्वीकायिकों के औदारिकशरीर मसूर की दाल जैसे आकार के ही होते हैं।
गौतमस्वामी-हे भगवन् ! अप्कायिक एकेन्द्रियों के औदारिक शरीर का कैसा आकार कहा गया है ? ___भगवान्-हे गौतम ! अप्कायिक एकेन्द्रियों के शरीर का आकार स्तिबुकचिन्दु पानीबुलबुला जैसा होता है । जो बूद वायु आदि के बारा इधर उधर फैला नहो-जमा हुआ हो वह बूद स्तिबुक बिन्दु कहलाता है। उसका जैसा आकार होता है, वैसा ही अप्कायिक एकेन्द्रियों के औदारिक शरीर का होता है। सूक्ष्म वादर, पर्याप्त और अपर्याप्त अप्कायिको के शरीर का आकार भी समुच्चय અર્થાત્ તેમના શરીરના સંસ્થાન પણ મસૂરની દાળના સમાન હોય છે. પર્યાપ્ત અને અપર્યાપ્ત પૃથ્વીકાયિકના ઔદારિક શરીરના આકાર પણ એજ પ્રકારના જાણવા જોઇએ. એ પ્રકારે સુહમ, બાદર, પર્યાપ્ત, અપર્યાપ્ત, બધા પ્રકારના પૃથ્વીકાયિકાના દારિક શરીર મસૂરની દાળ જેવા આકારવાળા જ હોય છે.
શ્રી ગૌતમસ્વામી-હે ભગવન્! અપ્રકાયિક એકેન્દ્રિયેના દારિકશરીરને કે १२ छ ?
શ્રી ભગવાન-હે ગૌતમ ! અપૂકાયિક એકેન્દ્રિયેના શરીરને આકાર તિબકબ (પાણીના પરપોટા) જેવો હોય છે. જે બિન્દુ વાયુ આદિ દ્વારા આમતેમ ફેલાએલ ન હોય પણ જામેલું હોય, તે ટીપું સ્તિકબિન્દુ કહેવાય છે. તેનો જે આકાર હોય છે તે જ અપકયિક એકેન્દ્રિાના દારિક શરીરને હોય છે. સૂમ, બાદર, પર્યાપ્ત અને અપર્યાપ્ત
.
श्री. प्रशान। सूत्र:४
