Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 04 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रज्ञापनासूत्रे
दारिकशरीराणामवगाहना एवञ्चव- पूर्वोक्तरीत्यैवोत्कृष्टेन योजनसहस्रम् तदपर्याप्तानान्तु पञ्चेन्द्रिय तिर्यग्योनिकौदारिकशरीरामवगाहना जघन्येनोत्कृष्टेन चापि अङ्गुलस्यासंख्येयभागमवसेया, तथाच - 'नवओ भेदो भाणियच्वो' नवको भेद: - समुच्चयतिर्यग्योनिक तत्प
पर्याप्तानां त्रयाणां ३ संमूर्च्छिमतिर्यग्योनिक तत्पर्याप्तापर्याप्तानाञ्च त्रयाणां ६ गर्भव्युत्क्रान्तिकतिर्यग्योनिक तत्पर्याप्तापर्याप्तानाञ्च त्रयाणां मेलनेन ९ नव समुदायात्मको भेदो भणितव्यः - वक्तव्यः, ' एवं जलयराण वि जोयणसहस्सं' एवम् पूर्वोक्तसमुच्चय पञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकौदारिकशरीरोक्तरीत्या जलचराणामपि औदारिकशरीराणामवगाहना तत्पर्याप्तानाञ्चावगाहना उत्कृष्टेन योजनसहस्त्रं तदपर्याप्तानां तु जघन्येन उत्कृ टेन चाङ्गुलस्यासंख्येयभागमवसेया, 'नवओ भेदो' नवको भेदः - औधिकपञ्चेन्द्रियअर्थात् उत्कृष्ट एक हजार योजन की है तथा अपर्याप्त पंचेन्द्रिय तिर्यचों के औदारिकशरीर की अवगाहना जघन्य और उत्कृष्ट अंगुल के असंख्यातयें भाग की है । इस प्रकार नौ भेद कहना चाहिए, जो इस प्रकार है- समुच्चय तिर्यच, उनके पर्याप्त और अपर्याप्त, इन तीन की, संमूर्छिम तिर्यच, संमूर्छिम तियेचों के पर्याप्त और अपर्याप्त, इन तीन की, गर्भज तिर्यच, उनके पर्याप्त और अपर्याप्त, इन तीन की गणना करने पर सब मिलकर नौ भेद होते हैं।
इसी प्रकार जलचरों के औदारिकशरीर की भी अवगाहना समुच्चय पंचेन्द्रिय तिर्यचों के औदारिकशरीर की अवगाहना के समान उत्कृष्ट एक हजार योजन की समझनी चाहिए। पर्याप्त जलचरों के शरीर की ३ अवगाहना भी इसी प्रकार एक हजार योजन की होती है। अपर्याप्त जलचरों की जघन्य और उत्कृष्ट अवगाहना अंगुल के असंख्यातवें भाग की जाननी चाहिए। इस प्रकार समुच्चय पंचेन्द्रिय तिर्यच जलचर, उनके पर्याप्त और अपर्याप्त, संमूर्छिम શરીરની અવગાહના એજ પ્રકારે છે, અર્થાત્ ઉત્કૃષ્ટ એક હજાર યોજનની છે તથા અપર્યાપ્ત પંચેન્દ્રિયતિય ચેાના ઔદારિકશરીરની અવગાહના જઘન્ય અને ઉત્કૃષ્ટ અંગુ લના અસખ્યાતમા ભાગની છે. એ પ્રકારે નવ ભેટ્ઠ કહેવા જેઈ એ. જે આ પ્રકારે છે– समुय्ययतिर्यय, तेभना पर्याप्त भने अपर्याप्त से ऋणुनी, संभूर्छिमतियय, સમૂઈ મતિય ચાના પર્યાપ્ત અને અપર્યાપ્ત, એ ત્રણની, ગ`જ તિચ, તેમના પર્યાપ્ત અને અપર્યાપ્ત, એ ત્રણની ગણના કરવાથી બધા મળીને નવ ભેદ થાય છે.
એજ પ્રકારે જળચરાના ઔદારિકશરીરની પણ અવગાહના સમુચ્ચય પંચેન્દ્રિયતિય 'ચોના ઔદારિકશરીરની અવગાહનાના સમાન ઉત્કૃષ્ટ એક હજાર ચેાજનની સમજવી જોઇએ. પર્યાપ્ત જળચરાના શરીરના અવગાહના પણ એજ પ્રકારે એક હજાર વૈજનની થાય છે. અપર્યુંપ્ત જળચરોની જઘન્ય અને ઉત્કૃષ્ટ અવગાહના અંગુલના અસ`ખ્યાતમા ભાગની જાણવી જોઈએ. એ પ્રકારે સમુચ્ચય પંચેન્દ્રિયતિય ઇંચ જળચર, તેમના પર્યાપ્ત અને અપર્યાપ્ત, સમૂમિ પંચેન્દ્રિયતિય ચ જળચર, તેમના પર્યાસ અને અપર્યંત,
६५०
श्री प्रज्ञापना सूत्र : ४
