Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 04 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
५७६
प्रज्ञापनासूत्रे साणं' तापसानाम्-परिक्षीणपत्राद्युपभोगानाम् बालतपस्विनाम, एवम्-'कंदप्पियाण' कान्दपिंकाणाम्-कन्दर्पः-परिहासोऽस्ति एषामिति, तेन वा ये चरन्ति ते कान्दर्पिकाः, ते च व्यबहारतधरणवन्त एव कन्दर्पकौकुच्यादिविधायकास्तेषाम-'चरगपरिव्वायगाणं' चरकपरि. ब्राजकानाम्-चरकाः कच्छोटकादयः, परिवाजका:-कपिलमुनि सूनवः, घाटि भेक्षोपजीविन निदण्डिनो वा चरकपरिव्राजकास्तेषामेवम्-'किब्बिसियाण' किल्पषिकाणाम्-किल्विषंपापमस्ति एषां ते किल्बिषिण स्ते एव किल्बि पिकास्ते च व्यवहारतश्चरणशालिन एव ज्ञानापवर्णवादिनो भवन्ति तेषाम्, 'तिरिच्छियाणं'-तैरश्चिकानाम्-तिर्यग्भिर्गवादिभिर्जीवानाम् एवम्-'आजीविया' आजीविकानाम्-अजीवन्ति ये अविवेकेन लब्धिपूजाख्यात्यादिभिश्चरणादीनि इत्यानीविकाः, गोशालकमातानुयायिनः पाखण्डिनो वा आजीविकास्तेषाम्, एवम्-'आमियोगियाण' आभियोगिकानाम्-अभियोगः-विद्यामन्त्रतन्त्रादिभिः परेषां वशी___ जो मनोलब्धि से शून्य हैं और अकाम निर्जरा करते हैं, वे असंज्ञी कहलाते हैं। तापस का मतलब यहां उन उन बालतपस्वियों से हैं जो झडे हुए पत्तों आदि का उपयोग करते हैं । कन्दर्प का अर्थ है-परिहास जो हंसी-दिल्लगी का आचरण करते हैं वे कान्दर्पिक कहलाते हैं । वे व्यवहार से चारित्र वाले ही यहां समझने चाहिए। कच्छोटक आदि को चरक कहते हैं। कपिल मुनि के अनुयायी परिव्राजक कहलाते हैं । अथवा धाटो के साथ जो भिक्षचर्या करते हैं और त्रिदण्डधारो होते हैं, वे चरक परिव्राजक समझने चाहिए। किल्विष अर्थात् पाप वाले जो हैं वे किल्बिाषिक। यह व्यवहार से चारित्र धारी हो लेने चाहिए जो ज्ञानादिका अवर्णवाद करते हैं। जो अविवेकपूर्वक लब्धि, पूजा, ख्याति आदि के लिए चारित्र का पालन करके आजीका करे वे आजीविक, अथवा जो गोशालक के मतानुयायी पाखंडी हों, वे आजीविक कहलाते हैं, विद्या, मंत्र, तंत्र आदि से दूसरों का वशीकरण करना अभियोग कहलाता है। जो अभियोग करें वे પાંદડાનો ઉપયોગ કરે છે. કન્દર્યને અર્થ છે–પરિહાસ. જેઓ હાંસી મશ્કરીનું આચરણ કરે છે, તેઓ કાન્તર્ષિક કહેવાય છે. તેઓ વ્યવહારથી ચારિત્રવાળા જ અહીં સમજવા જોઈએ. કોટક વિગેરેને ચરક કહે છે. કપિલમુનિના અનુયાયી પરિવ્રાજક કહેવાય છે. અથવા ઘાટીની સાથે જે ભિક્ષાચર્યા કરે છે અને ત્રિદંડધારી હોય છે. તેઓ ને પરિવ્રાજક સમજવા જોઈએ. કિલિબષ અર્થાત પાવાળા જે છે તેઓ કિબિષક છે. અહીં વ્યવહાથી ચારિત્રધારી જ લેવા જોઈએ જે જ્ઞાનાદિને અવર્ણવા કરે છે. ગાય, ઘોડા આદિને તિર્યંચ પંચેન્દ્રિય કહે છે.
જે અવિવેકપૂર્વ લબ્ધિ, પૂજા, ખ્યાતિ આદિને માટે ચારિત્રનું પાલન કરીને આજીવિકા કરે તેઓ આજીવક અથવા જે ગોશાલકના મતાનુયાયી પાંખડી હોય, તે આજીવક કહેવાય છે. વિદ્યા, મંત્ર, તંત્ર આદિ વડે બીજા એનું વશીકરણ કરવું અભિગ
श्री प्रशान॥ सूत्र :४
