Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 04 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रशापनासूत्रे किन्तु-'णवरं सकरप्रभापुढविनेरइए वि लभेज्जा' नवरम्-चक्रवर्तित्वमपेक्ष्य विशेषस्तु शर्क राप्रभापृथिवी नैरयिकोऽपि स्वभवेभ्योऽनन्तरभुवृत्य बलदेवत्वं लभेत-प्राप्नोतीत्यर्थः, 'एवं वासुदेवत्तं दोहितो पुढवी हिंतो वेमाणिएहितोय अणुत्तोवाइयवम्जेहिंनो' एवम्-बलदेवत्वो. क्तरीत्या वासुदेवत्वं द्वाभ्यां पृथिवीभ्यो-रत्नप्रभाशर्कराप्रभारूपाभ्यां रत्नप्रभापृथिवी नैरयिकः कश्चित् शर्कराप्रभापृथिवी नैरयिकश्च अनन्तरमुवृत्त्य कश्चिल्लभेत कश्चिन्नो लभेत, एवं वैमा. निकेभ्यश्च अनुत्तरौपपातिकवर्नेभ्योऽनन्तरं च्युत्वा पञ्चानुत्तरौपपातिकवों वैमानिको वासुदे वत्वं लभेत कश्चित्, कश्चिन्नो लभेत 'सेसेसु णो इणढे समढे' शेषेषु-पालुकाप्रभापृथिवीपंकप्रभाभृति पञ्चपृथिवीषु तिर्यग्योनिकेषु मनुष्येषु विजयवैजयन्त जयन्तादिपश्चानुत्तरोपपातिकेषु च देवेषु नायमर्थः समर्थ:-नोक्तार्थों युक्त्योपपन्ना, वासुदेवत्वं नो लभेतेति भावः, 'मंडलियत्तं असत्तमा ते ऊवाऊवज्जे हितो' माण्डलिकत्वं मण्डलाधिपतित्वम् अधः सप्तमपृथिवी तेजअपने-अपने भवों से अनन्तर उद्वर्तन करके अथवा च्युत होकर बलदेव हो सकते हैं, कोई नहीं होते हैं। मगर यहां विशेषता यह है कि शर्कराप्रभा पृथ्वी का नारक भी अनन्तर उद्वर्तन करके बलदेव पदवी प्राप्त कर सकता है।
वासुदेव पदवी भी बलदेव पदबी के समान कहना चाहिए । तात्पर्य यह है कि जैसे रत्नप्रभा और शर्कराप्रभा पृथ्वी का कोई नारक बलदेव हो सकता है उसी प्रकार वासुदेव भी हो सकता है। इसी प्रकार अनुत्तरविमानों को छोडकर शेष विमानों के वैमानिक भी अपने-अपने भव से च्युत होकर वासुदेवत्व प्राप्त कर सकते हैं। शेष भवों से आए हुए जीव वासुदेवत्व नहीं प्राप्त करते, अर्थात् वालुकाप्रभा आदि पांच पृथिषियों से, तिर्यग्योनिकों से, मनुष्यों से तथा विजय, वैजयन्त, जयन्त आदि पांच अनुत्तर विमानों से आए हुए जीव अनन्तर भाव में वासुदेवत्व नहीं प्राप्त कर सकते।
माण्डलिक पद तमस्तमःप्रभा पृथ्वी, तेजस्कायिक और वायुकायिक भवों અહી વિશેષતા એ છે કે શર્કરા પ્રભા પૃથ્વીના નારક પણ અનન્તર ઉદ્વર્તન કરીને બલદેવ પદવી મેળવે છે. - વાસુદેવ પદવી પણ બળદેવ પદવી ના સમાન કહેવી જોઈએ. તાત્પર્ય એ છે કે જેવા રત્નપ્રભા અને શરામભા પૃથ્વીના કોઈ નારક બળદેવ થઈ શકે છે, એજ પ્રકારે વાસુદેવ પણ થઈ શકે છે. એ જ પ્રકારે અનુત્તર વિમાનને છોડીને શેષ વિમાનના વૈમાનિક પણ પોતપોતાના ભવથી યુત થઈને વાસુદેવત્વ પ્રાપ્ત કરી શકે છે. શેષ થી આવેલા જીવ વાસુદેવત્વ નથી પ્રાપ્ત કરતા, અર્થાત્ વાલુકાપ્રભા આદિ પાંચ કૃષિવિયથી તિર્ય. નિકોથી, મનુષ્યોથી તથા વિજય, જયન્ત, જયન્ત આદિ પાંચ અનુત્તર વિમાનોથી આવેલા જીવ અન્તર ભવથી વાસુદેવ પડ્યું નથી પ્રાપ્ત કરી શકતા.
માંડલિક પદ તમસ્તમપ્રભા પૃથ્વી, તેજસ્કાયિક અને વાયુકાયિક ભવેને છોડીને
श्री. प्रशान। सूत्र:४
