Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 04 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
५४४
प्रज्ञापनासत्रे रोचयेत् स खलु किम् आभिनियोधिकज्ञान श्रुतज्ञानावधिज्ञानानि उत्पादयेत् ? भगयानाह'हंता, गोयमा !' हे गौतम ! हन्त-सत्यम्, 'जाय उप्पाडेज्जा' यावत्-स नैरयिकः आभिनिवोधिकज्ञानश्रुतज्ञानावधिज्ञानानि उत्पादयेत, गौतमः पृच्छति-'जे णं भंते ! आभिणिोहियनाण सुयनाण ओहिनाणाई उप्पाडेज्जा से णं संचाएज्जा सोलं वा जाव पडिवज्जित्तए ?' हे भदन्त ! यः खलु तथाविधो नैरयिक आभिनियोधिकज्ञानश्रतज्ञानावधिज्ञानानि उत्पा दयेत् स खलु किं शक्नुयात् शीलं वा यावत्-व्रतं वा गुणं वा विरमणं वा प्रत्याख्यानं वा पौषधोपवासं वा प्रतिपत्तुम् ? भगवानाह-'गोयमा !' हे गौतम ! 'णो इणढे समझे' नायमर्थः समय:-नोक्तार्थों युक्त्योपपन्नः, 'एवं असुरकुमारेसु वि जाव थणियकुमारेसु' एवम् नैरयि. केषु इय असुरकुमारेष्वपि यावत्-नागकुमारेषु सुवर्णकुमारेषु अग्निकुमारेषु विद्युत्कुमारेषु उदधिकुमारेषु द्वीपकुमारेषु दिक्कुमारेषु वायुकुमारेषु स्तनितकुमारेषु चापि पञ्चेन्द्रियतिर्यग्यो___ भगवान्-हे गौतम ! हाँ, वह नारक आभिनियोधिक, श्रुत और अवधिज्ञान प्राप्त कर सकता है।
गौतमस्वाती-हे भगवन् ! पंचेन्द्रिय तियंचों से नारकरूप में जो उत्पन्न हुआ है, पह नारक आभिनिबोधिकज्ञान, श्रुतज्ञान और अवधिज्ञान प्राप्त कर सकता है ?
हे भगवन् ! वह नारक क्या शील, व्रत, गुण, विरमण, प्रत्याख्यान और पौषधोपयास को अंगीकार कर सकता है ?
भगवान्-हे गौतम ! यह अर्थ समर्थ नहीं है। वह नारक शील आदि को अंगीकार करने में समर्थ नहीं होता।
जैसे पंचेन्द्रिय तियच से निरन्तर उद्वर्तन करके उत्पन्न हुए नारक की वक्तव्यता कही, उसी प्रकार असुरकुमार, नागकुमार, सुवर्णकुमार, अग्निकुमार विद्युत्कुमार , उदधिकुमार, द्वीपकुमार, दिशाकुमार, वायुकुमार और स्तनितकुमार, के विषय में भी समझ लेना चाहिए । अर्थात् पंचेन्द्रिय तियेच असुर અભિનિધિજ્ઞાન શ્રુતજ્ઞાન અને અવધિજ્ઞાન પ્રાપ્તકરી શકે છે?
શ્રી ભગવાન-હે ગૌતમ! હા તે આમિનિબેધિક કૃત અને અવધિજ્ઞાન પ્રાપ્ત કરી શકે
શ્રી ગૌતમસ્વામી-ભગવન ! પંચેન્દ્રિય તિર્યંચથી નારક રૂપમાં જે ઉત્પન્ન થયેલ છે, તે નારક અભિનિબેધિકજ્ઞાન, શ્રુતજ્ઞાન અને અવધિજ્ઞાન પ્રાપ્ત કરી શકે છે. તે નારક શું શીલ, વત ગુણ વિરમણ પ્રત્યાખ્યાન અને પૌષધેપવાસને અંગીકાર કરી કશે છે?
શ્રી ભગવાન-હે ગૌતમ! આ અર્થ સમર્થ નથી. તે નારક શીલ આદિ ને અંગીકાર કરવામાં સમર્થ નથી થતા.
જેવા પંચેન્દ્રિય તિર્યચથી નિરન્તર ઉદ્વર્તન કરીને ઉત્પન્ન થયેલ નારકની વક્તવ્યતા કહી એ જ પ્રકારે અસુરકુમાર-નાગકુમાર, સુવર્ણકુમાર, અગ્નિકુમાર, વિઘુકુમાર, ઉદધિ કુમાર, દ્વીપકુમાર, દિશાકુમાર, વાયુકુમાર અને સ્વનિતકુમારના વિષયમાં પણ સમજી લેવું જોઈએ,
श्री. प्रशान। सूत्र:४
