Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 04 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रमेयबोधिनी टोका पद २७ सू० ३ नैरयिकाणां नैरयिकादिषु उर्त्तननिरूपणम् ५१५ मनःपर्यवज्ञानामावस्य सिद्धत्यात्, गौतमः पृति-'नेरइए णं भंते ! नेरइएहितो अणंतरं उज्वट्टित्ता मणुस्सेसु उववज्जेजा ?' हे भदन्त ! नैरयिकः खलु नैयिकेभ्योऽनन्तरम् उद्वृत्त्य किम् मनुष्ये षु उत्पद्येत ? भगवानाह-'गोथमा !' हे गौतम ! अत्थेगपए उववज्जेज्जा अत्थेगइए णो उववज्जेज्जा' अस्त्येकः-कश्चिन्नैरयिको नैरयिकेभ्य उद्वर्तनानन्तरं मनुष्यभवेषु उपपद्येत, अस्त्येकः कश्चित् तु नोपपद्येत, गौतमः पुनः पृच्छति-'जे णं भंते ! उववज्जेज्जा सेणं केवलिपण्णत्तं धम्मं लभेजा सवणयाए ?' हे भदन्त ! यः खलु नैरयिको मनुष्येषु उपपद्येत स खलु किम् केवलिपज्ञप्त-सर्वज्ञोपदिष्टं धर्म श्रवणतया श्रोतुं लभेत ? समर्थों भवेत् ? भगवानाह-'गोयमा !' हे गौतम ! 'जहा पंचिंदियतिरिक्ख जोणिएसु जाव' यथा पश्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकेषु यावत्-कश्चिन्नैरयिकः केवलिप्रज्ञप्तं धर्मं श्रोतुं लभेत कश्चिमो लभेत, कश्चित् कैवलिकी बोधि बुध्येत कश्चिन्नो बुध्येत, तां बोधि श्रद्दधीत प्रत्ययेत् रोचउस भव का ऐसा ही स्वभाव है । अनगारत्व के अभाव में मनःपर्यवज्ञान का अभाव भी सिद्ध हो जाता है। ___ गौतमस्वामी-हे भगवन् ! क्या नारक जीव नारकों में से निकल कर सिधा मनुष्यों में उत्पन्न होता है ?
भगवान्-हे गौतम ! कोई नारक नारकों से उद्वर्तन करके अनन्तर भव में मनुष्य रूप में उत्पन्न होता है कोई नहीं उत्पन्न होता है।
गौतमस्वामी-हे भगवन् ! जो मनुष्यरूप में उत्पन्न होता है वह क्या केवलिप्ररूपित धर्म को श्रवण करने में समर्थ होता है ? ___भगवान्-हे गौतम-जैसे पंचेन्द्रिय नियंचयोनिकों के विषय में कहा, वैसा ही यहां जानना । अर्थातू जैसे कोई नारक पंचेन्द्रिय तियच योनि में उत्पन्न होकर केवलिप्ररूपित धर्म को श्रवण करने में समर्थ होता है, कोई नहीं होता, कोइ केवलबोधि को बूझता है, कोई नहीं बूझता, कोई उस पर श्रद्धा, प्रतीति
અનગારત્વના અભાવમાં મન:પર્યાવજ્ઞાનને અભાવ પણ સિદ્ધ થઈ જાય છે.
શ્રી ગૌતમસ્વામી–હે ભગવન ! શું નારક જીવ નારમાંથી નિકળીને સંધે મનુષ્યમાં ઉત્પન્ન થાય છે?
શ્રી ભગવાન હે ગૌતમ ! કેઈ નારક નારથી ઉદ્વર્તન કરીને અનન્તર ભવમાં મનુષ્ય રૂપમાં ઉત્પન્ન થાય છે, કોઈ ઉત્પન્ન નથી થતા.
- શ્રી ગૌતમસ્વામી–હે ભગવન ! જે મનુષ્યમાં ઉત્પન્ન થાય છે તે શું કેવલિ પ્રરૂપિત ધર્મને શ્રવણ કરવામાં સમર્થ થાય છે?
શ્રી ભગવાન–હે ગૌતમ! જેવું પંચેન્દ્રિય તિર્યંચ નિકેના વિષયમાં કહ્યું, તેવું જ અહીં જાણવું. અર્થાત્ જેમ કોઈ નારક પંચેન્દ્રિય તિર્યંચ નિમાં ઉત્પન્ન થઈને કેવલિ પ્રરૂપિત ધર્મનું શ્રવણ કરવામાં સમર્થ થાય છે, કેઈ નથી થતા, કઈ કેવલ
श्री. प्रशान। सूत्र:४
