Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 04 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
४८८
प्रज्ञापनासूत्रे
लज्ञानमासाद्याघातीन्यपि कर्माणि क्षपयेत् स कुर्यात्, तदन्यस्तु न कुर्यात्, विपर्ययात्, एवं नेरइए जाव वेमागिए' एवम् - सामान्य जीवोक्तरीत्या नैरयिको यावत असुरकुमारादि दशभवनपति - पृथिवीकायिका केन्द्रिय विकलेन्द्रिय पञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकमनुष्यवानव्यतरज्योतिष्कवैमानिकः कश्चिद् अन्तक्रियां - कर्मान्तिकरणं कुर्यात्, कश्चिद् नो कुर्यात् प्रागुक्तयुक्तेः अथ नैरयिकाणां मध्ये वर्तमानः किमन्तक्रियां करोति ? किंवा न करोति ? इति पिपृच्छिषयाऽऽह - 'नेरइएणं भंते । नेरइएसु अंतकिरियं करेज्जा ?" हे भदन्त ! नैरयिकः खलु किम् - नैरयिकेषु मध्ये विद्यमानः किम् अन्तक्रियां कुर्यात् ? किंवा नो कुर्यात् ? भगवानाह - 'गोयमा !' हे गौतम ! 'गोइणट्ठे समट्ठे' नायमर्थः समर्थः, नोक्तार्थी युक्त्योपपन्नः कथमितिचेदत्रोच्यते प्रकर्षप्राप्तसम्यग्रदर्शनज्ञानचारित्रसमुदयात् कृत्स्नकर्मक्षयो भवति, सामग्री प्राप्त करके और उस सामग्री के बल से प्रकट होने वाले प्रबल वीर्य के उल्लास से क्षपकश्रेणी पर आरूढ होता है और केवलज्ञान को प्राप्त करके अन्त में अघातिक कर्मों का भी क्षय कर डालता है, वह अन्तक्रिया करता है, इससे भिन्न प्रकार का जीव अन्तक्रिया नहीं करता ।
इसी प्रकार नारक, असुरकुमार आदि दस प्रकार के भवनपति, पृथ्वी कायिक आदि एकेन्द्रिय, विकलेन्द्रिय, पंचेन्द्रिय तिर्यच, मनुष्य, वानव्यन्तर, ज्योतिष्क, वैमानिक भी कोई-कोई अन्तक्रिया करता हैं, कोई-कोई नहीं करता गौतमस्वामी - हे भगवन् ! क्या नारकों में अर्थात् नारक पर्याय में रहता हुआ नारक अन्तक्रिया करता है ?
भगवान् हे गौतम! यह अर्थ समर्थ नहीं है अर्थात् यह बात युक्ति संगत नहीं है, क्योंकि सम्यग्दर्शन, ज्ञान और चारित्र जब प्रकर्ष को प्राप्त होते हैं. तभी समस्त कर्मों का क्षय होता है, परन्तु नारकपर्याय में सम्यग्दर्शन और
અને તે સામગ્રીના ખળથી પ્રકટ થનાર અળવીના ઉલ્લાસથી ક્ષપકશ્રેણી પર આરૂઢ થાય છે અને કેવળજ્ઞાનને પ્રાપ્ત કરીને અન્તમાં અઘાતીક કર્મોના પણ ક્ષય કરી નાખે છે. આ અન્તક્રિયા કરે છે, એનાથી ભિન્ન પ્રકારના જીવ અન્તક્રિયા નથી કરતા.
એજ પ્રકારે નારક, અસુરકુમાર આદિ દશ પ્રકારના ભવનપતિ, પૃથ્વીકાયિક આદિ येडेन्द्रिय, विडेखेन्द्रिय, यथेन्द्रिय तिर्यय, मनुष्य, वानव्यन्तर, ज्योतिष्ठ, वैमानिक પણ કોઈ કાઇ અન્તક્રિયા કરે છે. કાઇ-કાઇ નથી કરતા.
શ્રી ગૌતમસ્વામી-હે ભગવન્ ! શુ` નારકમાં એટલે કે નારક પર્યાયમાં રહેલા નારક જીવેા અન્તક્રિયા કરે છે?
શ્રી ભગવાન્ હે ગૌતમ ! આ અર્થાં સમ` નથી અર્થાત્ આ વાત યુક્તિસંગત નથી, કેમકે સમ્યગ્દર્શન જ્ઞાન અને ચારિત્ર જ્યારે પ્રકને પ્રાપ્ત થાય છે, ત્યારે સમરત કર્માના ક્ષય થાય છે પરન્તુ નારક પર્યાયમાં સમ્યગ્દર્શન અને સમ્યજ્ઞાનના પ્રશ્ન નથી
श्री प्रज्ञापना सूत्र : ४
