Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 04 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
३६२
प्रज्ञापनासत्र कायिकलपर्यायेण कालापेक्षया कियकालपर्यन्तम् अवतिष्ठन्ते ? इति पृच्छा, भगवानाह'गोयमा !' हे गौतम ! 'जहण्णेणं अंतोमुहत्तं उकोसेणं अणतं कालं' जघन्येन अन्तर्मुहूर्तम्, उत्कृष्टेन अनन्तं कालं वनस्पतिकायिका वनस्पतिकायिकत्वपर्यायेण अवतिष्ठन्ते इत्यर्थः 'अणताओ उस्सप्पिणीओ ओसप्पिणीओ कालओ' अनन्ता उत्सर्पिण्यवसर्पिण्यः कालत:कालापेक्षया अवतिष्ठन्ते इति तदर्थः, 'खेत्तभो अणंता लोगा' क्षेत्रत:-क्षेत्रापेक्षया अनन्ता लोकाः 'असंखेज्जा पुगलपरियट्टा आवलियाए असंखेज्जइभागो' ते खलु पुद्गलपरिवर्ताः आवलिकाया असंख्येयभागो वक्तव्यः, भगवान् स्वयमेव समाधानं गौतमस्य प्रश्नं विनापि आह-'एवं तसकाइया वि' एवम् वनस्पतिकायिकोक्तरीत्या त्रसकायिका अपि ज्ञातव्याः, गौतमः पृच्छति-'अकाइएणं भंते ! पुच्छा' हे भदन्त ! अकायिकः खलु अकायिकत्वपर्यायेण कालापेक्षया कियत्कालपर्यन्तम् अवतिष्ठते ? इति पृच्छा भगवानाह-'गोयमा!' हे
गौतमस्वामी-भगवन् ! वनस्पति कायिक जीव कितने काल तक वनस्पति कायिक पर्याय वाले लगातार बने रहते हैं ?
भगवान्-हे गौतम ! जघन्य अन्तर्मुहर्त तक और उत्कृष्ट अनन्त काल पर्यन्त वनस्पतिकायिक जीव वनस्पतिकायिक पर्याय वाले रहते हैं। वह अनन्त काल काल की अपेक्षा से अनन्त उत्सर्पिणी-अवसर्पिणी समझना चाहिए।
क्षेत्र की अपेक्षा अनन्त लोक असंख्यात पुद्गल परावर्त्त, आवलिका के असंख्यातवां भाग समझना चाहिए। (एवं तसकाइयावि) इसी प्रकार त्रसका यिक भी समझ लेवें। ___ गौतमस्वामी भगवन् ! अकायिक जीव कितने काल तक अकायिक पर्याय वाला बना रहता है ? ___ भगवान् गौतम ! अकायिक जीव सादि अनन्त होता है। क्योंकि अकायिक जीव सिद्ध होते हैं और उनके सिद्ध पर्याय को आदि होने पर भी अन्त नहीं होता
ગૌતમસ્વામી- હે ભગવન ! વનસ્પતિકાયિક જીવ કેટલા કાળ પર્યત વનસ્પતિકાયિક પર્યાયવાળા લગાતાર બનેલા રહે છે ?
શ્રી ભગવાન્ હે ગૌતમ! જઘન્ય અન્તર્મુહૂત સુધી અને ઉત્કૃષ્ટ અનન્તકાળ પર્યત વનસ્પતિકાયિક જીવ વનસ્પતિકાયિક પર્યાયવાળા રહે છે. તે અનન્તકાળ કાળની અપેક્ષાથી અનન્ત ઉત્સર્પિણ-અવસર્પિણ સમજવા જોઈએ ક્ષેત્રની અપેક્ષાર્થી અનન્તલેક-અસંખ્યાત पुस-५२, सासिन२५सध्यातमी मा समय २४ मे. (एवं तसकाइयणि) એજ પ્રમાણે ત્રસકાયિંકના વિષયમાં પણ સમજવું.
ગૌતમસ્વામી–હે ભગવન અકાયિક જીવ કેટલા કાળ પર્યાના અકાયિક પર્યાયવાળા मन्या २ छ?
ભગવાન-હે ગૌતમ! અકાયિક જીવ સાદિ અનન્ત હોય છે કેમકે અકાયિક જીવ સિદ્ધ હોય છે, અને તેમના સિદ્ધ પર્યાય આદિ હોય છે પણ અન્ત હેત નથી.
श्री. प्रापन। सूत्र:४
