Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 04 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
badalan
प्रमेयबोधिनी टीका पद १७ सू० १६ लेश्यापरिणमनिरूपणम्
२१३ नीललेश्या योग्यद्रव्यरूपतया परिणमन्ति, पुद्गलानां तथा तथापरिणमनस्वभावत्यात, तदनन्तरं स केवल नीललेश्यायोग्यद्रव्यसनिध्यानीललेश्या परिणतः सन् कालं कत्या भावान्तरे समुत्पद्यते तथा चोक्तम्-'जल्लेस्लाई दवाई परियाइत्ता कालं करेइ तल्लेस्से उवव जइ' इति यल्लेश्यानि द्रव्याणि पर्यादाय कालं करोति तल्लेश्य उपपद्यते इति, तथा स एव तिर्यग्र मनुष्यो वा तस्मिन्नेव भवे वर्तमानो यदा कृष्णलेश्या परिणतो भूत्वा नीललेश्या भावेन परिणमति तदापि कृष्णलेश्यायोग्यानि द्रव्याणि तत्कालगृहीतनील. लेश्यायोग्यद्रव्यसम्पर्कात नीललेश्यायोग्यद्रव्यरूपतया परिणमन्ति, ___ इत्याभिप्रायमेव दृष्टान्तेन प्रतिपादयितुमाह-'से तेणटेणं भंते ! एवं वुच्चइ-कपहलेस्से नीललेस्सं पप्प तारूवत्ताए जाव भुजो भुजो परिणमइ ?' हे भदन्त ! तत्-अथ केनार्थेन-कथं तावत् एवम्-उक्तरीत्या उच्यते कृष्णलेश्या नीललेश्यां प्राप्य-परस्पसययवसंस्पर्शमासाद्य तद्रूपतया यावत्-तवर्णतया तद्न्धतया तद्रसतया तत्स्पर्शतया प्रकार से पलटने का स्वभाव है । तत्पश्चात् वह जीव केवल नीललेश्या के योस्थ द्रव्यों के सम्पर्क से नीललेश्या के परिणमन से युक्त होकर, काल करके भया. न्तर में उत्पन्न होता है। कहा भी है-जिस लेश्या के द्रव्यों को ग्रहण करके काल करता है, उस लेश्या वाला होकर उत्पन्न होता है। फिर यही तियेच अथवा मनुष्य उसी भव में वर्तमान रहता हुआ जब कृष्णलेश्या में परिणत होकर नीललेश्या के परिणाम से परिणत होता है, उस समय कृष्णलेश्या के योग्य द्रव्य, तत्काल ग्रहण किए हुए नीललेश्या के योग्य द्रव्यों के सम्पर्क से नीललेश्या के योग्य द्रध्यां के रूप में पलट जाते हैं। इस अभिप्राय को दृष्टान्त से प्रकट करने के लिए कहते हैं
गौतमस्वामी-हे भगवन् ! किस हेतु से ऐसा कहा जाता है कि कृष्णलेश्या नील. लेश्या को प्राप्त होकर अर्थात् परस्पर अवयवों के संस्पर्श को पाकर नीललेश्या નીલેશ્યાને ગ્ય દ્રવ્યના સંપર્કથી નીલલેશ્યાના પરિણમનથી યુક્ત થઈને, કાળ કરીને ભવાન્તરમાં ઉત્પન્ન થાય છે. કહ્યું પણ છે
લેશ્યાના દ્રવ્યને ગ્રહણ કરીને કાળ કરે છે, તેતેશ્યાવાળે થઈને ઉત્પન્ન થાય છે. પછી ત્યાંજ તિર્યંચ અથવા મનુષ્ય તેજભવમાં વર્તમાન રહીને જ્યારે કૃષ્ણલેશ્યામાં પરિણત થઈને નીલલેશ્યાના પરિણામથી પરિણત થાય છે, એ સમયે કૃણલેશ્યાને ગ્ય દ્રવ્યના સંપર્કથી નીલેશ્યાના એગ્ય દ્રવ્યના રૂપમાં પલટાઈ જાય છે. આ અભિપ્રાયને દષ્ટાન્તથી પ્રગટ કરવાને માટે કહે છે–
શ્રી ગૌતમસ્વામી–હે ભગવન્! કયા હેતુથી એમ કહ્યું છે કે, કૃષ્ણલેશ્યા નીલલેશ્યાને પ્રાપ્ત કરીને અર્થાત્ પરસ્પર અથેના સંસ્પર્શને મેળવીને નીકલેશ્યાના સ્વરૂપને, તેના વર્ણ, ગંધ, રસ અને સ્પર્શના રૂપમાં પરિણત થઈ જાય છે?
श्री प्रशानसूत्र:४
