Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 04 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
१०४
प्रज्ञापनासूत्रे
पञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिका वक्तव्या स्तेषामलेश्याया असंभवात्, तथा च जघन्येनापि असंख्येया स्तिर्यग्योनिका : सर्वस्तोकाः शुक्ललेश्या भवन्ति, तेभ्यः संख्यगुणाः पद्मलेश्या, भ्यषि संख्येयगुणास्तेजोलेश्याः, तेभ्योऽनन्तगुणाः कापोतलेश्याः, तेभ्योऽपि विशेषाधिका नीललेश्या स्तिर्यग्योनिका भवन्ति, तेभ्योऽपि विशेषाधिकाः कृष्णलेश्या भवन्ति, तेभ्योऽपि विशेषाधिकाः सलेश्या स्तिर्यग्योनिका भवन्ति, अर्थकेन्द्रियेषु अल्पबहुत्वं प्ररूपयति - 'एएस एगिंदियाणं कण्हलेस्साणं नीललेस्साणं काउलेस्साणं तेउलेस्साण य कयरे करेहिंतो अप्पा वा बहुया वा तुल्ला वा विसेसाहिया वा ?' एतेषां खलु एकेन्द्रियाणां कृष्णलेश्यानां नीललेश्यानां कापोतलेश्यानां तेजोलेश्यानाञ्च मध्ये कतरे कतरेभ्योऽल्पा वा बहुका वा तुल्या वा विशेषाधिका वा भवन्ति ? भगवानाह - 'गोयमा !' हे गौतम ! 'सव्वत्थोवा एगिंदिया तेउलेस्सा' सर्वस्तोका एकेन्द्रिया स्तेजोलेश्या भवन्ति, तेजोलेश्यायाः जघन्य से भी असंख्यात तिथेच सब से कम शुक्ललेश्यावाले : होते हैं । पद्म लेश्या वाले उनसे संख्यातगुणा अधिक हैं. उनसे भी तेजोलेश्यावाले संख्यातगुणा अधिक हैं, तेजोलेश्या वालों की अपेक्षा कापोतलेश्या वाले अनन्तगुणा हैं, कापोतलेश्या वालों की अपेक्षा नील लेश्यावाले तिर्यच विशेषाधिक हैं और नील श्यावालों की अपेक्षा कृष्णलेश्या वाले विशेषाधिक हैं । कृष्णलेश्या वालों की अपेक्षा भी सलेश्य तिर्यग्योनिक विशेषाधिक हैं ।
एकेन्द्रिय जीवों का लेश्या के आधार पर अल्प बहुत्व प्ररूपित किया जाता है गौतमस्वामी - हे भगवन् ! कृष्णलेश्या, नीललेश्या, कापोतलेश्या और तेजोलेश्या वाले एकेन्द्रिय जीवों में कौन किस से अल्प, बहुत, तुल्य या विशेषाधिक हैं ?
भगवान - हे गौतम सब से कम एकेन्द्रिय तेजोलेश्या वाले हैं, क्यों कि तेजोलेश्या कतिपय बादर पृथ्वीकायिक, अष्कायिक और वनस्पतिकायिक जीवों બધાથી એછી શુકલેશ્યાવાળા હૈાય છે. પદ્મમલેશ્યાવાળા તેમનાથી સખ્યાતગણા અધિક છે, તેમનાથી પણ તેજલેશ્યાવાળા સંખ્યાતગણા અધિક છે, તેોલેશ્યાવાળાની અપેક્ષાએ કાપાતલેશ્યાવાળા અનન્તગણા છે. કાપાતલેશ્યાવાળાની અપેક્ષાએ નીલલેશ્યાવાળા તિય’“ચ વિશેષાધિક છે. અને નીલકેશ્યાવાળાની અપેક્ષાએ કૃષ્ણવેશ્યાવાળા વિશેષાધિક છે. કૃષ્ણલેશ્વાવાળાઓની અપેક્ષાએ પણ સલૈશ્ય તિયગ્યેાનિક વિશેષાધિક છે.
એકેન્દ્રિય જીવાનુ' લેશ્યાના આધાર પર અપ બહુત્વ પ્રતિપાદિત કરાય છેશ્રી ગૌતમસ્વામી-હે ભગવન્ ! કૃષ્ણપ્લેશ્યા, નીલલેશ્યા, કાપાતલેશ્યા અને તેજાલેશ્યાવાળા એકેન્દ્રિય જીવામાં કાણુ કેનાથી અલ્પ, ઘણા, તુલ્ય અગર વિશેષાધિક છે ?
શ્રી ભગવાન્ હૈ ગૌતમ ! બધાથી આછા એકેન્દ્રિય તેજલેશ્યાવાળા છે, કેમકે તેોલેશ્યા કતિષય બાદર પૃથ્વિકાયિક, અકાયિક, અને વનસ્પતિકાયિક જીવામાં અપર્યાપ્તક
श्री प्रज्ञापना सूत्र : ४
