Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 04 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रमेयबोधिनी टीका पद १७ सू० १२ जीवादि सलेश्याल्पबहुत्वनिरूपणम् _ १४९ दिकत्वं यथोत्तरश्च महर्दिकत्वमसेयमिति फलितम् , एवमेव नैरयिक तिर्यग्योनिकमनुष्य देवात्मक चतुर्गविष्वपि येषां यावत्यो लेश्या भवन्ति तेषां तावतीलेश्याः परिभाव्यासादिकमहर्दिकत्वमवसे यम् इत्यभिप्रायेणाह-'एएसिणं मंते ! नेरइयाणं कण्हलेसाणं नीललेस्साणं काउलेस्साण य कयरे कयरेहितो अप्पड्डिया वा महड्डिया वा ?' हे भदन्त ! एतेषां खलु नैरपिकाणां कृष्णले श्यानां नीललेश्यानां कापोतलेश्यानाश्च मध्ये कतरे कतरेभ्योऽल्पदिका वा महर्द्धिका वा भवन्ति ? भगवानाह-'गोयमा!' हे गौतम ! 'कण्हलेस्सेहिती नीललेस्सा महडिया' कृष्णलेश्येभ्यो नैरयिकेभ्यो नीललेश्या नैरयिका महर्दिका भवन्ति, एवम्-'नीललेस्से हितो काउलेस्सा महड्रिथा' नीललेश्येभ्यो नैरयिकेभ्यः कापोतलेश्या नैरयिका महदिका भवन्ति ! प्रकृतमुपसंहरबाह-'सबप्पडिया नेरइया कण्हलेस्सा' सर्वाल्पर्धिका नैर यिकाः कृष्णलेश्या भवन्ति, एयम्-'सव्वमहडिया नेरइया काउलेस्सा' सर्वमहर्द्धिका:सर्व नैरयिकापेक्षया महर्द्धिका नैरयिकाः कापोत लेश्या भवन्ति, गौतमः पृच्छति-'एएसि णं भंते ! तिरिक्खजोणियाणं कण्ह लेस्साणं जाव सुक्कले स्साण य कयरे कयरेहिती अप्पडिया वाले महद्धिक हैं।
इसी प्रकार नारको, तिर्यचो, मनुष्यों, और देवों के विषय में जिनमें जितनी लेश्याएं पाई जाती हैं, उनमें उनका विचार कर के अनुक्रम से अल्पद्धिकता और महद्धिकता समझलेनी चाहिए। इस अभिप्राय से आगे कहते हैं
गौतमस्वामी-हे भगवन् ! इन कृष्ण, नील और कापोतलेश्या वाले नारकों में कौन किसकी अपेक्षा अल्पद्धिक अथवा महर्दिक हैं ?
भगवान्-हे गौतम ! कृष्णलेश्या वालों की अपेक्षा नील लेश्या वाले महर्द्धिक हैं. नीललेश्या वालों की अपेक्षा कापोतलेश्या वाले नारक महर्द्धिक हैं। इस प्रकार सब से अल्पऋद्धि वाले नारक कृष्णलेश्या वाले हैं और सब से महान् ऋद्धियाले नारक कापोतलेश्या वाले हैं। પહેલાની લેશ્યાવાળા અધિક છે અને અનુક્રમે ઉત્તરોત્તરલેક્ષાવાળા મહર્ધિક છે.
એજ પ્રકારે નારક, તિર્યંચે, મનુષ્ય અને દેશમાં જેમાં જેટલી વેશ્યાઓ હોય છે, તેઓમાં તેમને વિચાર કરીને અનુક્રમથી અપર્થિકતા અને મહઠિતા સમજી લેવી જોઈએ એ અભિપ્રાયથી આગળ કહે છે
શ્રી ગૌતમસ્વામી–હે ભગવન્ ! આ કૃષ્ણ, નીલ અને કાતિલેશ્યાવાળા નારકમાં કેણ કેની અપેક્ષાએ અપર્ધિક અથવા મહર્ધિક છે ?
શ્રી ભગવાન-ગૌતમ! કૃષ્ણલેશ્યાવાળાઓની અપેક્ષાએ નીલેશ્યાવાળા મહર્થિક છે. નીલેશ્વાવાળાઓની અપેક્ષાએ કાપલેશ્યાવાળા નારક મહર્ધિક છે. એ પ્રકારે બધાથી એછી અદ્ધિવાળા નારક કૃષ્ણલેશ્યાવાળા છે, અને બધાથી મહાન ત્રાદ્ધિવાળા નારક કાતિલેશ્યાવાળા છે.
श्री. प्रशान। सूत्र:४
