Book Title: Savruttik Aagam Sootraani 1 Part 33 Pindniryukti Mool evam Vrutti
Author(s): Anandsagarsuri, Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Vardhaman Jain Agam Mandir Samstha Palitana
Catalog link: https://jainqq.org/explore/035033/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama namo namo nimmaladaMsaNassa OM pUjya AnaMda - kSamA lalita - suzIla sudharmasAgara-gurubhyo namaH savRttika- Agama-suttANi Agama Agama 41/2 "piNDaniryukti" mUlaM evaM vRttiH AgarA Aja bhAga 33 ~1~ Agama zrI A Agama Agama Agama Agama Agama mUla saMzodhaka :- pUjyapAda AgamoddhAraka AcAryazrI AnaMdasAgarasUrIzvarajI mahArAjasAheba BUSTET Agama abhinava-saMkalanakartA :- Agama divAkara munizrI dIparatnasAgarajI [M.Com., M.Ed., Ph.D., zrutamaharSi] Agama pUjya zAsanaprabhAvaka AcArya zrI harSasAgarasUrijI kI preraNA se 'vardhamAna jaina Agama maMdira saMsthA' pAlitANA Agama bhAgama Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Isa projekTa ke saMpUrNa-anudAna-dAtA zrI Agama maMdira S pAlitANA DANSAR NATA 27.~ Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namo namo nimmaladasaNassa savRttika-Agama-suttANi mUla saMzodhaka abhinava-saMkalanakartA G osaicost pUjyapAda AgamoddhAraka AcArya zrI AnaMdasAgarasUrIzvarajI mahArAja Agama divAkara munizrI dIpakhnasAgarajI [M.Com., M.Ed., Ph.D., zrutamaharSi] prata prApti aura peja seTiMga kartA : ke ceramana zrI pravINabhAI zAha, amerikA mudraka : navaprabhAta prinTIMga presa amadAbAda Mo 9825598855/9825306275 ~30 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gj'l nuuN jl cNks grk jruur klrsl g gl rhi gii st sNbbaal nuuN krj' s lhir nuuN srkl sviik nuuN hs Agama smeeN hr ik dee Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [bhAga-33] zrIpiNDaniyukti: (mUlasUtram-2/2) namo namo nimmaladaMsaNassa pUjya zrIAnaMda-kSamA-lalita-suzIla-sudharmasAgara gurubhyo nama: __ [Agama-41/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM vRtti: [mUla-niyukti: + bhASyaM + malayagirisUri-viracitA vRttiH] [Adya saMpAdakazrI] pUjya AgamoddhAraka AcAryadeva zrI AnaMdasAgara sUrIzvarajI ma. sA. (kiJcit vaiziSThyaM samarpitena saha) puna: saMkalanakartA- muni dIparatnasAgara (M.Com., M.Ed., Ph.D., zrutamaharSi) 28/07/2017, zukravAra, 2073 zrAvaNa zukla 5 'savRttika-Agama-suttANi' zreNi bhAga-33 zrI AgamoddhAraka-vAcanA-zatAbdI-varSa-nimitta 'Agama-vRtti-mudraNa-projekTa' ~5~ Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmAcArI-saMrakSaka, jJAnadhanI, Agama-saMzodhaka, tIvra-medhAvI, samAdhimRtyu-prApta, bahumukhIpratibhAdhAraka pajyapAda AgamoddhAraka AcAryadeva zrI AnaMdasAgarasarIzvarajI mahArAja sAheba | .jinhone zuddha-zraddhA, samyak zruta ArAdhanA, yathAkhyAtacAritra ke prati gati aura aMta samaya deha-mamatva ke tyAga ke dvArA kAyotsarga nAmaka : | abhyaMtara-tapa ki mizAla kAyama ki hai aise bahuzruta AcArya zrI sAgarAnaMdasUrIzvarajI mahArAja kA paricaya karAnA mere lie nAmumakina hai, fira bhI / garubhakti baddhi se zraddhAMjalI svarupa eka mAmalI sI jhalaka paisa karane kA yaha prayAsa mAtra hai| .cAritra-grahaNa ke bAda alpa kAlame jo apane gurudeva kI chatrachAyA se dUra ho gaye, to bhI gurudeva ke svarga-gamana ko sirpha karmo kA prabhAva mAnakara apane saMyama ke lakSya prati sthira rahate hue akele jJAna-mArga ki sAdhanA ke patha para cale | paDhAI ke lie hI kitane mahino taka roja ekAsaNA tapa ke sAtha bAraha killomiTara paidala vihAra bhI kiyA | lekina apane maMjhila pe DaTe rahe, aura pariNAma svarupa saMskRta evaM prAkRta bhASA kA, / prAcIna lipio kA, vyAkaraNa-nyAya-sAhitya Adi kA sampUrNa jJAna prApta kiyA | jaina AgamazAstro ke samudra ko bhI pAra kara ge| .eka akelA AdamI bhI kyA nahIM kara zakatA? isa prazna kA uttara hameM isa mahApuruSa ke jIvana aura kavana se mila gayA, jaba ve cala par3e | devarddhigaNI kSamAzramaNa ke sthApita patha para. binA kisI sahAya lie hae sirpha akele hI "jaina-Agama-zAstro" ko dIrghajIvI banAne ke lie aneka hastaprato se zuddha-pATha taiyAra kiye | do vaikalpika Agama, kalpasUtra aura niryaktio ko jor3akara 45 Agama-zAstro ko saMzodhita kara ke saMpAdita kiyA : || phira pAlItANAmeM Agama maMdira banavAkara Arasa-patthara ke Upara ye sabhI Agama-sAhitya ko kaMDArA, sUratameM tAmapatra para bhI aMkita karavAe aura / : "Agama maMjUSA" nAma se mudraNa bhI karavA ke bar3I bar3I peTImeM rakhavA ke gA~va gA~va bheja die | vartamAnakAlame sarva prathamabAra aisA kArya huA | .sirpha mUla Agama ke kArya se hI una ke kadama ruke nahI the, unhoMne Agamo kI vRtti, cUrNi, niyukti, avacUrI, saMskRta-chAyA Adi kA | * bhI saMzodhana-sampAdana kiyA | upayogI viSayo ke lie unhoMne eka lAkha zloka pramANa saMskRta-prAkRta nae graMtho kI racanA bhI kI | kitane hI graMtho : kI prastAvanA bhI likhI | ye samyak-zruta mudrita karavAne ke lie Agamodaya samiti, devacaMda lAlabhAI ityAdi vibhinna saMsthA kI sthApanA bhI kii| | .jJAnamArga ke alAvA sammetazikhara, aMtarIkSajI, kezariyAjI Adi tIrtharakSA kara ke samyaka-darzana-ArAdhanA kA paricaya bhI diyA | raajaaoN| ko pratibodha kara ke aura vAcanAo dvArA apanI pravacana-prabhAvakatA bhI ujAgara karavAI | bAladikSA, devadravya-saMrakSaNa, tithi-prazna ityAdi viSayome | satya-pakSameM aMta taka dRr3ha rahe | jainazAsana ke lie jaba jarurata par3I taba adAlatI kAravAIo kA sAmanA bhI bar3I niDaratA se kiyA thA | . sAgarAnaMdajI ke nAma se mazahUra ho cuke pUjya AnaMdasAgarasUrIzvarajIne apane parivAra svarupa 870 sAdhU-sAdhvIjI bhI zAsana ko bheTa kiye | ...ye the hamAre gurudeva "sAgarajI"... ......muni dIparatnasAgara... - .. - .. - .. - .. - .. - .. Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyamaikalakSI, upadhAna-tapa-preraka, cAritra-mArga-rAgI, pravacana-paTu, suparivAra-yukta pUjya gacchAdhipatiAcAryadeva zrI devendrasAgarasUrIzvarajI mahArAja sAheba ... paramapUjya AcAryazrI AnaMdasAgarasUrIzvarajI ke pATa-paraMparAme hue tisare gacchAdhipati the pUjya AcArya zrI devendrasAgarasUrIzvarajI, jo eka / | pUnyavAn AtmA the, dIkSA grahaNa ke bAda alpakAlame hI eka ziSya ke guru bana gaye | fira kyA / ziSyo ki saMkhyA bar3hatI calI, bar3hate hue punya ke * sAtha-sAtha ve Akhira 'gacchAdhipati' pada pe ArUr3ha ho gae | isa mahAtmA kA punya sirpha ziSyoM taka simita nahI thA, ve jahA kahIM bhI 'upadhAna-tapa' kI preraNA karate the, turaMta hI vahAM 'upadhAna' ho jAte the | pravacanapaTutA evaM parSadApanya ke kAraNa una ke upadeza-prApta bahota AtmAone saMyama-mArga kA svIkAra kiyA | khuda bhI saMyamaikalakSI hone ke kAraNa cAritramArga ke rAgI to the hI, sAthasAtha jJAnamArga kA sparza bhI una kA niraMtara rahetA thA | Apa kabhI bhI dupahara ko cale jAie, ve khuda akele yA ziSya-parivAra ke sAtha koI bhI grantha ke adhyayana-adhyApanameM rata dikhAI deNge| ... ye to hamane unake jIvana ke do-tIna pahela dikhAe | eka aura bhI anusaraNIya bAta una ke jIvanameM dekhane ko milI thI- 'ArAdhanA-prema'. kaisI bhI zArIrika sthiti ho, magara unhoMne donoM zAzvatI olIjI, [poSa)dazamI, zukla paMcamI, trikAla devavaMdana, parva yA parvatithi ke devavaMdana Adi : ArAdhanA kabhI nahIM chor3I | AkharI sAlomeM jaba una ko ehasAsa ho gayA kI aba 'aMtima-ArAdhanA' kA avasara najadIka hai, taba una ke muhameM eka hI | raTaNa bArabAra cAlu ho gayA- "arihaMtanuM zaraNa, siddhanuM zaraNa, sAdhunuM zaraNa, kevalI bhagavaMte bhAkhelA dharmanu zaraNa' isI cAra zaraNo ke raTaNa ke sAtha hI ve : | samAdhi-mRtyu-rUpa samyak nidrA ko prApta hue the | aise mahAn sUrivara ko bhAvabarI vaMdanA | ... muni dIparatnasAgara.... ... zrI vardhamAna jaina Agama maMdira saMsthA, pAlitANA ... pUjyapAda AnaMdasAgara-sUrIzvarajI kI bauddhika-pratibhA kA mUrtimaMta svarupa aisI isa saMsthA kI sthApanA vikrama saMvata 1999 me mahA-vada 5 ko hui / pUjya AcArya harSasAgarasUrijI kI preraNA se jina kI tarafa se isa savRttika-Agama-suttANi ke lie saMpUrNa dravya-sahAya kI prApti hui / zilpa-sthApatya, zilotkIrNa Agama aura samavasaraNa sthita nayanaramya 45 caumukha jina-pratimAjI se suzobhita aisA ye 'AgamamaMdira' hai, jo zatrujaya-girirAja ki taleTIme sthita hai | vartamAna 24 jinavara, 20 viharamAna jinavara aura 1 zAzvata milAkara 45 caumukhajI yahA birAjamAna hai | jahAM : |40 samavasaraNa kI racanA meru parvata ke tino kANDa ke varSoM ke anusAra cAra alaga-alaga raMgo ke Arasa-patthara se banA hai, devo dvArA racita samavasaraNa | : ke zAstra varNana-anusAra Agama-maMdira ki samavasaraNa kA sthApatya hai | aisI aneka vizeSatA se yukta ye AgamamaMdira hai| *muni dIparatnasAgara... . . .. - .. -.. - .. - .. - .. -.. -.. -.. - .. - .. Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - .. - .. - .. - .. - .. - .. - .. - .. - .. . ____ 'sAgara-samudAya-ekatA-saMrakSaka, tIrtha-uddhAra-kArya-pravRtta, guNAnurAgI' isa "savRttika-Agama-suttANi' zreNi bhAga 1 se 40 ke saMpUrNa anudAna ke preraNAdAtA pUjya zAsanaprabhAvaka AcArya zrI harSasAgarasUrijI mahArAja sAheba pUjyapAda sva. gacchAdhipati devendrasAgara-sUrIzvarajI ke vinayI ziSya evaM do gacchAdhipatio ke mukhya sahAyaka ke rupame 'sAgara samudAya' ke sucAru saMcAlaka pUjya harSasAgarasUrijI, jina kI preraNA se ye "savRttika-Agama-sattANi" ke mudraNa ke lie saMpUrNa dravyarAzi prApta huI, unakA atyalpa paricaya yahAM kareMge| samudAya-ekatA ke lie sadaiva prayatnazIla rahate hue ye mahAtmA samudAya ke sAdhu-sAdhvIjI kI AvazyakatAokI pUrtI ke lie bhI pravRtta rahete hai, prAcIna-arvAcIna tIrtho ke jIrNoddhAra evaM vikAza ke lie bhI utsAhita rahete hai, jJAna-kSetra achUtA na rahe isIlie anumodanA, anudAna evaM | samaya milane para zAstra-vAMcanameM bhI rUci rakhate hai | samudAya ke jarUratamaMda sAdhvIjI bhagavaMto ke AvAsa kA viSaya ho yA sAdhvIjI ke vihArameM majadUra kA vetana cukAnA ho, aise choTe-choTe kAryoM ke prati bhI una kA lakSya rahetA hai | darzana-zuddhi ke lie jaba unhoMne samagra bhAratavarSa ke 100 sAla taka ke | purAne jinAlayo meM 18 abhiSeka kI preraNA kI, usa vakta lagabhaga sabhI abhiSeka-sAmagrI kI dravya-zuddhi kA qhayAla rakhate hue apanI medhAvI buddhi kA : paricaya diyA thA, sAthame anukaMpA bhAva se pujArI yA vidhi karAnevAle ko yatkiMcit bahumAna pragaTa karate hue kucha dhana-rAzi pradAna karavAI | aise bahuguNa-saMpanna mahAtmA pUjya AcAryazrI harSasAgara-sUrijI ko hama bhAvabharI vaMdanA karate hue isa zrutakArya kA prAraMbha karane jA rahe hai| - muni dIparatnasAgara [kAtrajapUnA, kapaDavaMja, prabhAsapATaNa Adi sthAnome AgamamaMdira ke preraka, karmagraMtha abhyAsu, nispRha mahAtmA pUjyapAda gacchAdhipati AcArya zrI daulatasAgara-sUrIzvarajI mahArAja sAheba (evaM) ajAtazatru, svAdhyAya-rasika, prazAMtamUrtI aura apane guru ke prItipAtra parama pUjya AcArya zrI naMdIvardhanasAgara-sUrijI mahArAja sAheba isa pavitra zruta-kAryame dono sUrivaro kA smaraNa karate hue koTi koTi vaMdanA ke sAtha :-..-..-..-..-..-..-..-..-..-..-..-..-..-.. Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [-] >> "niyukti: [-] + bhASyaM -] + prakSepaM -" . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2] muulsuutr-[02|2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra gaoooooooooooooooooooooooooodaaes zreSThi devacandra lAlabhAI-jainapustakoddhAre anyAGkaH 44. zrImadrabAhusvAmipraNItA-sabhASyA-zrImanmalayagiryAcAryavivRtA . shriipinnddniyuktiH|| ||-|| QQQQQQQQQQQQQ dIpa Spopo Oppppppe anukrama prasedhikA-zeTha devacandra lAlabhAI jainapustakoddhArabhANDAgArasaMsthA vikhyAtikArakA-zAha nagInabhAI ghelAbhAI jaherI aspaika kAryavAhaka muMbaI 426 jhaverIbajAra / [asya punarmudraNAyAH sarve'dhikArA etajJANDAgArakAryavAhakANAmAyattAH sthApitAH bhagavaDIrasya 1444 kimanUpasya 1944. isaniste. 1918. prathama saMskaraNam / pratayaH 1000 nirvezaH sA rUpyaka: Rs. 1-8-0. -1 . 8ppppppppppppppppppppppppppppppe FOTO piNDaniyukti sUtrasya mUla "TAiTala peja" Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlAGkA: 660+37+6 piNDaniyukti mUla-sUtrasya viSayAnukrama dIpa-anukramA: 703 pRSThAM pRSThAM 092 mUlAMka: 001 436 / 684 viSaya: prastAvanA gAthA utpAdanA pramANa upasaMhAra mUlAMka viSaya: 012 | 002 | piNDa | 250 / / 558 | eSaNA | 697 | aMgAra-dhUma 367 pRSThAM mUlAMka viSaya: 015 / udagama 302 / / 678 | saMyojanA | 361 / / 703 | kAraNa | 354 363 pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-[02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: / ~10 Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [piNDaniyukti- mUlaM evaM vRtti:] isa prakAzana kI vikAsa-gAthA yaha prata sabase pahale "zrI piNDaniyuktiH" nAmase sana 1918 (vikrama saMvata 1974) meM devacandra lAlabhAi pustakoddhAra saMsthA dvArA prakAzita huI , isa ke saMpAdaka-mahodaya the pUjyapAda AgamoddhAraka AcAryadeva zrI AnaMdasAgarasUrIzvarajI (sAgarAnaMdasUrijI) mahArAja sAheba | hamane jaba "AgamasuttANi" (saTIka) nAmase 45 Agama-saTIkaM kA prakAzana karavAyA taba hamAre saMpAdana kAryame isI prata kA sahArA lekara hamane bhI "piNDaniyukti-saTIka" kA puna: saMpAdana evaM prakAzana kiyA hai | jo "AgamasuttANi" (saTIka) ke 26 ve bhAgame mudrita huA hai, aura inTaraneTa para bhI "AgamasuttANi" (saTIka) 41/2 ke rupame hai| jIse hamAre dvArA prakAzita 'DIvIDI' meM bhI sthAna diyA hai| hamArA ye prayAsa kyoM? Agama kI sevA karane ke hameM to bahota avasara mile,45-Agama saTIka bhI hamane 30 bhAgome 12500 se jyAdA pRSThomeM prakAzita karavAe hai, kintu logo kI pUjyazrI sAgarAnaMdasUrIzvarajI ke prati zraddhA tathA prata svarupa prAcIna prathA kA Adara dekhakara hamane isI prata ko skena karavAI, usake bAda eka speziyala phorameTa banavAyA, jisame bIcame pUjyazrI saMpAdita prata jyoM kI tyoM rakha dI ,Upara zIrSasthAname Agama kA nAma, phira mUlasUtra-niyukti-bhASya Adi ke naMbara likha die , tA~ki par3hanevAle ko pratyeka peja para kaunasA sUtra , niyukti, bhASya Adi cala rahe hai usakA saralatA se jJAna ho zake | bAyIM tarapha Agama kA krama aura isI prata kA niyukti/bhASya/prakSepa kA sUtrakrama diyA hai, usake sAtha vahA~ 'dIpa anukrama ' bhI diyA hai, jisase hamAre prAkRta, saMskRta, hiMdI gujarAtI, iMgliza Adi sabhI Agama prakAzanomeM praveza kara zake / hamAre anukrama to pratyeka prakAzanomeM eka sAmAna aura kramazaH Age baDhate hae hI hai, isIlie sirpha krama naMbara die hai, magara prata meM gAthA Adi ke naMbara alaga-alaga hone se hamane use alaga-alaga die hai aura usake lie ||-|| aisI do lAina khIMcI yA 'gAthA' Adi zabda likha diyA hai | aneka sthAnome pRSTha ke nIce viziSTha phUTanoTsa bhI dI hai | zAsanaprabhAvaka pUjya AcAryazrI harSasAgarasUrijI ma.sA. kI preraNAse aura zrI vardhamAna jaina AgamamaMdira, pAlitANA kI saMpUrNa dravya sahAya se ye 'savRttika-Agama-suttANi' bhAga-33 kA mudraNa huA hai, hama una ke prati hamArA AbhAra vyakta karate hai | ......muni dIparatnasAgara. ~11 Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [-] >> "niyukti: +] + bhASyaM [-] + prakSepaM - . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra II-II zreSThi-devacandra lAlabhAI-jainapustakoddhAra-granthAGkezrImadrabAhusvAmipraNItA-sabhASyA-zrIbhanmalayagiryAcAryavivRtA, shriipinnddniyuktiH| dIpa anakrama ||AUM namo vItarAgAya // jayati jinavarddhamAnaH parahitanirato vidhUtakarmarajAH / muktipathacaraNapoSakaniravadyAhAravidhidezI // 1 // natvA gurupadakamala gurUpadezena piNDaniyuktim / niDhaNomi samAsena spaSTa ziSpAvabodhAya // 2 // Aha-niyuktayo na svatantrazAstrarUpAH kintu tatcatsUtraparatantrAH, tathA tadvyutpatyAzrayaNAt , tathAhi-sUtropAsA arthAH svarUpeNa sambaddhA api ziSyAn prati niyujyante-nizcitaM sambaddhA upadizya vyAkhyAyante yakAbhistA niyuktayaH, bhavatA'pi ca pratyakSAyi-'piNDaniyuktimahaM vitRNomi, ' tadeSA piNDaniyuktiH kasya sUtrasya pratibaddheti !, ucyate, iha dazAdhyayanaparimANazcUlikAyugalabhUpito dazavai 1 upadarya pU0 vRttikAra racitA AraMbhikagAthA: ~12 Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [-] >> "niyukti: [1] + bhASyaM -] + prakSepaM - . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||1|| dIpa zrIpiNDa-1 kAliko nAma zrutaskandhaH, tatra ca paJcamamadhyayana piNDaSaNAnAma, dazabaikAlikasya ca niyuktizcaturdazapUrvavidA bhadrabAhu svAminA niyuktiH kRtA, tatra piSTaiSaNAbhidhapaJcamAdhyayananiyuktiratiprabhUtagranthatvAtpRthak zAkhAntaramiva vyavasthApitA, tasyAzca piNDaniyuktiriti nAma kRtaM, piNDaiSaNAniyuktiH piNDaniyuktiriti madhyamapadalopisamAsAzrayaNAd, ata eva cAdAvatra namaskAro'pi na kRto, dazavakAlikaniyuktyantargatatvena tatra namaskAreNaivAtra vighnopazamasambhavAt, zeSA tu niyuktirdazavakAlikaniyuktiriti sthApitA / asyAzca piNDaniyukterAdAkyimadhikArasaGkAhagAyA piMDe uggamauppAyaNesaNA [sa]joyaNA pamANaM ca / iMgAla dhUma kAraNa aTTavihA piMDanijjuttI // 1 // | vyAkhyA-piNDa saMghAte ' piNDanaM piNDa:-saGghAto bahUnAmekatra samudAya ityarthaH, samudAyazva samudAyibhyaH kathaJcidabhinna iti ta evaM bahavaH padArtho ekatra samuditAH piNDazabdenocyante, sa ca piNDo yadyapi nAmAdibhedAdanekapakAro vakSyate tathA'gIha saMyamAdirUpa-I bhAvapiNDopakArako dravyapiNDo gaddISyate, so'pi ca dravyapiNDo yadyapyAhArazamyopadhibhedAt viprakAraH, tathA'pyatrAhArazuddhaH makAntatvAdA-18 hArarUpa evAdhikariSyate, tatastasminnAhArarUpe piNDe viSayabhUte prathamata udmo vaktavyaH, tatra udgamaH utpatcirityarthaH, udmazabdena ca iha udgamagatA doSA abhidhIyante, tathAvivakSaNAt , tato'yaM vAkyArtha:-prathamata udgamagatA AdhArmikAdayo doSA vaktavyAH, tataH ' uppA yaNatti utpAdanamutpAdanA, dhAtrItvAdibhiH prakAraH piNDasya sampAdanamiti bhAvaH, sA vaktavyA, kimuktaM bhavati ?-udgamadoSAbhidhAnAna-4 antaramutpAdanAdoSA dhAtrItvAdayo vaktavyAH, tata 'esaNa 'ti epaNameSaNA sA vaktavyA, eSaNA vidhA-tayathA-gaveSaNaiSaNA grahaNa anakrama | "piNDaniyukti viSaya-adhikAra saMgrahagAthA ~13 Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [1] .- "niyukti: [1] + bhASyaM ] + prakSepaM . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||1|| SaNA grAsaiSaNA ca, tatra gaveSaNe-anveSaNe eSaNA-abhilASo gaveSaNaiSaNA, evaM grahaNaiSaNA prAsaipaNA'pi bhAvanIye, tatra gaveSaNaiSaNA udgamotpAdanAviSayeti tadbhahaNenaiva gRhItA draSTavyA, grAsaiSaNA tvabhyavahAraviSayA, tataH saMyojanAdigrahaNena sA gRhISyate, tasmAdiha pAri zeSyAdeSaNAzabdena grahaNaiSaNA gRhItA draSTacyA, grahaNaiSaNAgrahaNena ca grahaNaiSaNAgatA doSA veditavyAH, tathAvivakSaNAt , tato'yaM bhAvArtha:| utpAdanAdoSAbhidhAnAnantaraM grahaNeSaNAgatA doSAH zantimrakSitAdayo'bhidhAtavyAH, tataH saMyojanA vaktavyA, tatra saMyojana saMyojanA yA rasotkarSasampAdanAya sukumArikAdInAM khaNDAdibhiH saha mIlanaM, sA dravyabhAvabhedAd dvidhA, vakSyati ca-davye bhAce saMyojaNA ya'ityAdi, tataH pramANaM kavalasankhyAlakSaNaM vaktavyaM, cakAraH samuJcaye, sa ca bhinnakamatvAtkAraNazabdAnantaraM draSTavyA, tataH, 'iMgAla dhUma ti aGgAradoSo dhUmadopaca yayA bhavati tathA vaktavyaM, tadanantaraM 'kAraNa ciyaiH kAraNairAhAro yatibhirAdIyate yaistu na tAni kAraNAni / ca vaktavyAni, sUtre ca vibhaktilopa ApatvAt , tadevam 'aSTavidhA' aSTaprakArA aSTabhirAdhikAraH sambaddheti bhAvArthaH, piNDaniyukti:piNDaiSaNAniyuktiH / / syAdetad, ete'STAvapyAdhikArAH kiM kutazcitsambandhavizeSAdAyAtAH uta yathAkaya cidvaktavyAH,? ucyate, sambandhavizeSAdAyAtAH, tathAhi-piNTepaNA'dhyayananiyuktirvaktumupakrAntA, piNDeSaNA'dhyayanasya catvAryanuyogadvArANi, tayathA-upakramo | nikSepo'nugamo nayazca, tatra nAmaniSpanne nikSepe piNDaipaNA'dhyayanamiti nAma, tataH piNDa iti adhyayanamiti ca vyAkhyeyaM, tatrAdhyayanamiti mAgeva drumapuSpikA'dhyayane vyAkhyAtam, iha tu piNDa iti vyAkhyeyaM, tata eva epaNA, epaNA ca gaveSaNaiSaNA grahaNaiSaNA grAsaiSaNA ca, gaveSaNaiSaNAdayazca udgamAdiviSayAstataste vaktavyAispaSTI piNDAdayo'rthAdhikArAH // tatra prathamataH piNDa iti vyAkhyAyate, vyAkhyA ca tatvabhedaparyAyaiH, ataH prathamataH piNDazabdasya paryAyAnabhidhitsurAha dIpa anakrama ~14 Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [2] >> "niyukti: [2] + bhASyaM + prakSepaM . . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||2|| dIpa zrIpiNDa- piMDa nikAya samUhe saMpiMDaNa piMDaNA ya samavAe / samusaraNa nicaya uvacaya cae ya jumme ya rAsI ya // 2 // niyuktiH // 2 // vyAkhyA-ete sarve'pi sAmAnyataH piNDazabdasya paryAyAH, vizeSApekSayA tu ko'pi kApi rUDhaH, tatra piNDazabdo gudapiNDAdirUpe / saDAte rUDho, nikAyazabdo bhikSukAdisaDAte, samUhazabdo manuSyAdisamudAye, saMpiNDanazabdaH sevAdInAM khaNDapAkAdeva parasparaM samyaksaMyoge, piNDanAzabdo'pi tatraiva, kevalaM mIlanamAtre saMyoge, samavAyazabdo vaNigAdInAM saGkagate, samavasaraNazabdaH tIrthakRtaH sadevamanujAmurANAM padi, nicayazabdaH sUkarAdisaGkagate, upacayazabdaH pUrvAvasthAtaH pracurIbhUte sAtavizeSe, cayazabda iSTikAracanAvizeSe, yugmazabdaH padArthadvayasakarate, rAzizabdaH pUgaphalAdisamudAye, tadevamiha yadyapi piNDAdayaH zabdAH loke pratiniyata eva saGghAtavizeSa rUDhAra,tathApi sAmAnyato yad putpattinimitta sAtatvamAtralakSaNaM tatsarveSAmapyaviziSTamitikRtvA sAmAnyataH sarve piNDAdayaH zabdA ekArthikA uktAH, tato na kacidopaH / / tadevaM piNDazabdasya paryAyAnabhidhAya sampati bhedAnAcirakhyAsurAha piMDassa u nikkhebo caukkao chakkao va kaaybbo| nikkhevaM kAUNaM parUvaNA tassa kAyavvA // 3 // / __vyAkhyA-'piNDasya' prAguktazabdArthasya tuzabdaH punararthe, sa ca nikSepazabdAnantaraM yojyo, 'nikSepo' nAmAdinyAsarUpA punazcatuSkakaH SaTkako vA kartavyaH, taba catvAraH parimANamasyeti catuSkA, "saGkhyADatevAzattiSTeH kaH" iti kA pratyayaH, tato kAbhUyaH svArthikakapratyayavidhAnAcatuSkakA, evaM SaTkako'pi vAcyaH, iha yatra vastuni nikSepo na sampam vistarato'vagamyate'vagato yA vismRtipathamupagatastatrApyavazyaM nAmasthApanAdravyabhAvarUpazcatuSkako nikSepaH kartavya iti pradarzanArtha catuSkAhaNaM, yatra tu tathAvidhagurusa anakra // 2 // | 'piNDa' zabdasya paryAyA: varNayate ~15 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [4] - "niyukti: [4] + bhASyaM + prakSepaM . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||4|| mmadAyataH savistaramAdhigato bhavati nApyadhigato vismRtipathamupagatastatra savistaraM nikSepo vaktavya iti nyAyapradarzanArtha SaTkakagrahaNaM, tathA / |caukta-jitya ya jaM jANijA nikkhevaM nikkhiye niravasesaM | jattha vi ya na jANijjA caukayaM nikkhiye ttv"|| 1 // tatadhaitadayoktaM // 3 // bhavati-yadi paTUko nikSepaH sampamadhigato bhavati adhigato'pi ca na vismRtastadA paTUkarUpo nikSepaH kartavyA, anyathA tu niyamatacatukarUpa iti / evaM ca nikSepaM kRtvA tasya piNDasya prarUpaNA kartavyA, yena piNDenehAdhikAraH sa piNDaH marUpaNIya iti bhAvArtha: / idameva / ca nAmAdibhedopanyAsena vyAkhyAyAH phalaM yaduta yAvanto vivakSitazabdavAcyA padArthA ghaTante tAn sarvAnapi yathAsvarUpaM vaiviktyenopadarya-13 yena kenacinAmAghanyatamena prayojanaM sa yuktipUrvapadhikriyate zeSAstvapAkriyante tathA coktam-'apastutArthApAkaraNAtmastutArthavyAyuraNAca nikSapaH phalavAniti, iha 'catuSkaH padako vA nikSepaH kartavya' ityuktaM tatra nAnirdiSTasvarUpa catuSkaM padakaM vA nikSepaM ziSyAH svayamevAvaga-1 tumIzAstato'vazyaM tatsvarUpaM nirdeSTavya, satra paTuke nirdiSTe tadantargatatvAcatuSko'rdhAbhiriSTho bhavati, tataH sa eva paTukanikSeponirdizyate / iti, etadRSTAntapurassaraM pratipipAdayiSurAi kulae u caubbhAgassa saMbhavo chakkae cauNhaM ca / niyameNa saMbhavo atthi chakkagaM nikkhiye tamhA // 4 // vyAkhyA-yathA 'kulake' catuHsetikApramANe caturbhAgasya-setikApramANasya sambhavo-vidyamAnatA'vazya bhAvinI, evaM SaTke nikSepe 1 yatra ca yaM jAnIyAt nikSepaM nikSipet niravazeSam ! yatrApi ca na jAnIyAt catuSkaka nikSipettatra // 1 // dIpa For P OW ~16 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [5] >> "niyukti: [1] + bhASyaM + prakSepaM . . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: zrIpiNDa- prata gAthAMka ni/bhA/pra ||5|| caturNA nikSepasya-catuSkarUpasya nikSepasya niyamena-avazyatayA sambhavo'sti, tatastameva padakakamiha nikSipAmi-padakarUpameva nikSepaM gharU- niyuktiH payAmi, tasmin prarUpite tasyApi catuSkarUpasya nikSepasya prarUpitatvabhAvAditi bhAvArthaH / pratijJAtameva nirvAhayati nAma ThavaNApiMDo ve khette ya kAla bhAve y| eso khalu piMDassa u nikkhevo chabiho hoi // 5 // vyAkhyA-'nAma' ti nAmapiNDaH sthApanApiNDa: ' dravye ' dravyaviSayaH piNDo dravpapiNDA, dravyasya piNDa ityarthaH, tathA 'kSetre kSetrasya piNDaH, evaM kAlapiNDo bhAvapiNDava, 'epa:' anantaroktaH khalu 'piNDasya' piNDazabdasya nikSepo bhavati / / tatra nAmapiNDasya | vyAkhyAnAya sthApanApiNDasya tu sambandhanAyAha goNaM samayakayaM vA jaM vAvi haveja tadubhaeNa kayaM / taM viti nAmapiMDaM ThavaNApiMDaM ao vocchN||6|| vyAkhyA-iha yat piNDa iti varNAvalIrUpaM nAma sa nAmapiNDaH, nAma cAsau piNDa nAmapiNDa iti dhyutpte|, nAma ca catuddhoM tayathA-gaurNa samaya tadubhayajamanubhayajaM ca, tatra guNAdAgataM gauNam , atha ko'sau guNaH / kathaM ca tata Agatam, ucyate, ida zabdasyA vyutpattinimirca yo'yoM yathA jvalanasya dIpanaM 'jvala dIptA' viti vacanAta sa guNaH, guNaveda paratatro vivakSito na pAribhASiko rUpAdiH, tena yadyacchandasya vastuni pravarttamAnasya vyutpattinimicaM dravyaM guNaH kriyA vA sa guNa ityabhidhIyate, tatra dravyaM vyutpacinimitta zRGgI dantI viSANItyAdI, guNo jAtarUpaM suvarNa svAdurasA gheta ityAdI, kriyA tapanaH zramaNo dIpo hiMsro jvalana ityAdI, jAtiyA " nAmno vyutpattinimittaM na bhavati, kintu pravRttinimittaM yathA gozabdasya gojAtiH, tathAhi-gozabdasya gamanakriyA vyutpattinimitta, n| govaM, gacchatIti gauriti vyutpatteH, kevalamekArthasamavAyavalAdUmanakriyayA turakakudalAlasAnAdimaca pravRttinimittamupalakSyate iti ga dIpa 'piNDasya SaD nikSepA: ~17~ Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra |||| dIpa anukrama [6] [bhAga-33] "piNDaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 ( mUlaM+niryuktiH+vRttiH) "niryuktiH [6] + bhASyaM [] + prakSepaM " 0 mUlaM [6] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[ 41/2], mUlasUtra-[02/2] piNDaniryukti mUlaM evaM malayagirisUri - racitA vRttiH cchatyagacchati vA gopiNDe gozabdasya pravRttiH, evaM sarveSvapi jAtizabdeSu nAmasu vyutpattinimittavatsu bhAvanIyaM, ye tu jAtizabdA vyu | tpattirahitA yathAkathaJcijjAtimatsu rUDhimupAgatAsteSu vyutpattinimittameva nAstIti kutastatra jAtervyutpattinimittatvaprasaGgaH ?, tasmAjjAtiH paratantrApi na zabdasya vyutpattinimittamiti na sA guNagrahaNena gRhyate, ye tu gotvaviziSTA gomAnityAdayo jAtivyutpattinimittA na te nAmarUpA iti na tairvyabhicAraH, tato guNAdAgataM gauNaM, vyutpattinimittaM dravyAdirUpaM guNamadhikRtya yadvastuni pravRttaM nAma tadrauNanAmeti vArthaH, etadeva ca nAma loke yathArthamityAkhyAyate, tathA samayajaM yadanvartharahitaM samaya eva prasiddhaM yathaudanasya prAkRtiketi nAma, ubhayajaM yaguNaniSpannaM samayaprasiddhaM ca yathA dharmadhvajasya rajoharaNamiti nAma, idaM hi samayaprasiddhamanvarthayuktaM ca, tathAhi - bAhyamAbhyantaraM ca rajo hiyate aneneti rajoharaNaM, tatra bAhyarajo'pahAritvamasya sumatItam, Antararajo'paharaNasamarthAzra paramArthataH saMyamayogAH teSAM ca kAraNamidaM * dharmaliGgamiti kAraNe kAryopacArAdrajoharaNamityucyate, uktaM ca- "herai rao jIvANaM vajyaM abhitaraM ca jaM teNaM / rayaharaNaMti pacar3a kAraNa* kajjovayArAo // 1 // saMyamajogA itthaM raoharA taisi kAraNaM jeNaM / zyaharaNaM ubayArA bhannai teNaM rao kam // 2 // 3 anubhavaja OM yadanvartharahitaM samayAprasiddhaM ca yathA kasyApi puMsaH zauryakrauryAdiguNAsambhavenopacArAbhAve siMha iti nAma, yadvA devA enaM deyAsu riti vyutpa* ttinimittAsambhave devadatta iti nAma / evaM piNDa iti varNAvIrUpamapi nAma gauNAdibhedAcaturddhA tatra yadA bahUnAM sajAtIyAnAM vijA tIyAnAM vA kaThinadravyANAmekatra piNDane piNDa iti nAma pravarttate tadrauNaM, vyutpattinimittasya vAcye vidyamAnatvAt yadA tu samayaparibhA 1 harati rajo jIvAnAM bAhyamAbhyantaraM ca yattena / rajoharaNamiti procyate kAraNe kAryopacArAt // 1 // saMyamayogA atra rajoharakAsteSAM kAraNaM yena rajoharaNamupacArAt bhavyate tena rajaH karma // 2 // For Parts Only ~18~ waryra Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra |||| dIpa anukrama [6] [bhAga-33] "piNDaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 ( mUlaM+niryuktiH+vRttiH) "niryuktiH [6] + bhASyaM [] + prakSepaM " 0 mUlaM [6] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[ 41/2], mUlasUtra-[02/2] piNDaniryukti mUlaM evaM malayagirisUri - racitA vRttiH zrI piNDa // 4 // payA pAnIye'pi piNDa iti nAma prayujyate tadA samayajaM, loke hi kaThinadravyANAmekatra saMzleSe piNDa iti pratItaM, na tu dravadravyasaGghAte, tataH | piNDanaM piNDa iti vyutpattyarthArghaTanAnna gauNam, atha ca samaye prasiddhaM, tathA ca AcArAne dvitIye taskandhe mathame piNDeSaNAbhidhAne'dhyayane saptamodezaka sUtre ' se bhikkhu vA bhikkhuNI vA gAhAbaikulaM piMDavAyapaDiyAra aNupaviTTe samANe jaM puNa pANagaM pAsejjA, taMjAtilodagaM vA tusodagaM vA' ityAdi, atra pAnIyamapi piNDazabdenAbhihitaM tataH pAnIye piNDa iti nAma samayaprasiddhaM na cAnvarthayuktamiti samayajamityucyate, yadA punabhikSurbhikSukI vA bhikSArthI praviSTA satI gRhapatikule guDapiNDamodanapiNDaM sapiNDaM vA labhate tadA piNDazabdastatra pravarttamAna ubhayajaH, samayamasiddhatvAdanvarthayuktatvAcca yadA punaH kasyApi manuSyasya piNDa iti nAma kriyate na ca zarIrAvayavasaGghAtavivakSA tadA tadanubhayajaM || samprati gAthAkSarANi viviyante yatpiNDa iti nAma gauNaM, yadvA samayakRtaM-samayamasiddhaM, yadvA bhavesadubhayakRtam, ubhayaM guNaH samayazca tacca tadubhayaM ca tadubhayaM tena kRtaM tadubhayakRtaM, samayamasiddhamanvarthayuktaM cetparthaH, apizabdAyadvA'nubhaya* jamanvarthavikalaM samayAprasiddhaM ca tannAmapiNDaM bruvate tIrthakaragaNadharAH, ata UrdhvaM sthApanApiNDamahaM vakSye || enAmeva gAthAM bhASyakRtsamapa vyAcikhyAsuH prathamaM gauNaM nAma vyAkhyAnayannAha- guNaniSpakSaM goNNaM taM caiva jahasthamatthavI beMti / taM puNa khavaNo jalano tavaNo patrano paIvo ya // 1 // ( bhA0 ) vyAkhyA - guNena paratantreNa vyutpattinimittena dravyAdinA yanniSpannaM nAma tadrauNaM, yaha (spa) guNairniSpannaM tadguNA tasmina vastu nyA gatamiti " tata Agata " ityanenANpratyayaH, tadeva ca gauNaM nAma ' arthavidaH ' zabdArthavido yathArtha bruvate, gauNaM ca nAma tridhA, tadyathA-dravyanimittaM guNanimittaM kriyAnimittaM ca etaca prAgeva bhAvitaM, tatra piNDa iti nAma kriyAnimittaM, piNDanamiti vyutpatteH, tata Eucation International For Parts Only ~19~ niryuktiH // 4 // wor Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [7] .. "niyukti: [6...] + bhASyaM [1] + prakSepaM [ . prata gAthAMka ni/bhA/pra udAharaNAnyapi kriyAnimittAnyeva darzayati-taM puNa' ityAdi, tatpunagauNa nAma kSapaNa ityAdi, tatra kSapayati kauNIti kSapaNa:-kSapakapiH, iha ApakarSeH kSapaNalakSaNAM kriyAmadhikRtya kSapaNa iti nAma pravRttamato gauNam, evaM zeSeSvapyudAharaNeSu bhAvanA kAryA, tathA jvalatIti jvalano-vaizvAnaraH, tapatIti tapano-raviH, pavate punAtIti vA pavano-vAyuH, pradIpyate iti pradIpAdIpakalikA, cakAro'nyeSAmappebaMjAtIyAnAmudAharaNAnAM samuccayArthaH / tadevaM sAmAnyato gauNaM nAma vyAkhyAtaM, sampati piNDa iti nAma gaurNa samapakRtaM ca vyAcikhyAsurAha-18 piMDaNa bahuvvANaM paDivakkheNAvi jattha piMDakkhA / so samayakao piMDo jaha suttaM piMDapaDiyAI // 2 // (bhA0) ISIA vyAkhyA-bahunA sajAtIyAnAM vijAtIyAnAM vA kaThinadravyANAM yat piNDanam --ekatra saMzleSastatra piNDa iti nAma pravartamAnaM || gauNamiti zeSo, vyutpattinimittasya tatra vidyamAnatvAt , tathA pratipakSeNApyatra prakaraNAtpatipakSazabdaH kaThinadravyasaMzleSAbhAvavAcI, tatodhyamarthaH-patra pratipakSeNApi-bahUnAM dravyANAM mIlanamantareNa tAvatpiNDa iti nAma mavarcata eva, na kAcittatra vyAhavirispaSizabdAthai, sama-11 yamasiddhayA 'piNDAkhyA ' piNDa iti nAma, sa piDAkhyAvAcAmapiNDaH samayakRta ityucyate, tatra nAmanAmava torabhedopacArAdevaM nirdeza upacArAbhAce tvayamartha:-tatra vastuni tatpiNDa iti nAma samayakRtamiti, etadeva darzayati-'jaha suna piMDapaDiyAI yathetyupadarzane piNDeti || piNDapAtagrahaNaM, tata evaM gAthAyAM nirdezo draSTavyaH-- piMDabAyapaDiyAe ' ityAdi, AdizabdAt 'paviDhe samANe' ityAdisUtraparigrahaH, taca pAgeva darzitam , iyamatra bhAvanA-atra sUtre prabhUtakaThinadravyaparasparasaMzleSAbhAve'pi pAnIye pi04 iti nAmAnvartharahita samayaprasiddhayA prayujyate, ata idaM samayajamabhidhIyate iti / / sampatyubhayarja piNDa iti nAma darzayati jassa puNa piMDavAyaTThayA paviThThassa hoi saMpattI / guDaoyaNapiMDehiM taM tadubhayapiMDamAiMsu // 3 // (bhA.) dIpa anakrama wwsaneiorary.org pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2] mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: -~-20~ Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [9] >> "niyukti: [6...] + bhASyaM [3] + prakSepaM [ . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2, mUlasUtra-[02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: zrIpiNDa // 5 // prata gAthAMka ni/bhA/pra ||3|| vyAkhyA-yasya punaH kasyacitpiNDapAtArthatayA-piNDapAta:-AhAralAbhastadarthatayA sAdhohapatigRhaM praviSTasya sato bhavati A sa- mAptiH, 'guDaoaNapiDehi ti 'vyatyayo'pyAsA' miti mAkRtalakSaNavazAtpaSTayarthe tRtIyA, tato'yamoM-guDaudanapiNDorguDapiNDasyaudana piNDasya cetyarthaH, guDaudanagrahaNamupalakSaNaM, tena saktupiNDAdeva yA sammAptistaM guDapiNDAdikaM tadubhayapiNDaM guNaniSpannasamayaprasiddhapiNDazabdavAcyamuktavantastIrthakaragaNadharAH, ihApi nAmanAmavatorabhedopacArAdevaM gAthAyAM nirdezaH, upacArAbhAve tvayaM bhAvArtha:-tadviSayaM piNDa iti / nAma ubhayajam , andharthayuktatvAtsamayaprasiddhatvAceti / / sammatyubhayAtirikta sAmAnyato nAma pratipAdayati: ubhayAirittamahavA annaM pihu asthi loiyaM nAma / attAbhippAyakayaM jaha sIhagadevadattAI // 4 // (bhA0) vyAkhyA-'athave ti nAmaprakArAntaratAyotakA, 'ubhayAtiriktaM' gauNasamayajavibhinnam, anyadapyasti 'laukika' loke prasiddhamAtmAbhiprAyakRtaM nAma, anubhayajamiti bhAvArthaH, tadevodAharaNena samarthayamAna Aha-yathA siMhakadevadattAdi, AdizabdAdyajJadattAdiparigrahaH, idaM hi siMhadevadattAdikaM nAma zauryakrauryAdiguNanibandhanopacArAbhAve devA enaM deyAsarita vyutpattyAsambhave ca yasya kasyacidAtmA'bhimA-13 yataH pitrAdibhidIyamAnaM na gauNamanvavikalavAnApi samayaprasiddhamata ubhayAtiriktamiti, evaM piNDa ityapi nAma ubhayAtiriktaM bhAvanIyaM / / / nanu piNDa iti nAma niyuktigAthAyAmubhayAtiriktaM nopanyastaM, tatkathaM bhASyakRtA vyAkhyAyate?, tadayuktaM, nopanyastamityasiddhaH, apiza-|| bdena tatra mUcitatvAt , tathA cAha bhASyakRt goNNasamayAirittaM iNamannaM vA'visUiyaM nAma / jaha piMDautti kIrai kassai nAma maNUsassa / / 5 // (bhA0) dIpa anadra // 5 // SAREastatinintennational wwwmarary.org ~21 Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [11] .- "niyukti: [6...] + bhASyaM [5] + prakSepaM . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||5|| vyAkhyA--idaM piNDa iti nAma anyadvA gauNasamayAtiriktaM ' gauNasamayajavibhinnamapizabdasUcitamasti, tadeva darzayati-yathA / kasyApi manuSyasya piNDa iti nAma kriyate, taddhi na gauNaM prabhUtadravyasaMzleSAsambhavAccharIrAvayavasaGghAtasya cAvivakSaNAta nApi samayakRtam |ata idamubhayAMtiriktamiti / nanu samayakRtobhayAtiriktayorne kazcittarasaraM vizeSa upalabhyate, ubhayatrApyanvarthavikalavAdAtmAbhimAyakRtasvAvizeSAca, tatkathaM dvayorupAdAnaM !, sAGketikamityevocyatAm, evaM hi dvayorapi nANaM bhavati, tadayuktam , abhimAyAparijJAnAda, iha diekA yallaukikaM nAma sAGketikaM tatpRthagjanAH sAmayikAzca vyavaharanti, yatpunaH samaya eva sAGketika tatsAmayikA eva na pRthagajanAH // tathA cAha bhaassykRd| tulle'vi abhippAe samayapasiddhaM na gihae loo| jaM puNa loyapasiddhaM taM sAmaiyA uvacaranti // 6 // (bhA.) ___ vyAkhyA-ihAbhiprAyazAradena padaikadeze padasamudAyopacArAdabhiprAyakRtatvamucyate, tatrAyamartha:-abhiprAyeNa-icchAmAtreNa kRtaM na tuH vastubalamavRttamabhiprAyakRtaM, tasya bhAvo'bhimAyakRtatvaM sAGketikatvamityarthaH tasmistulye'pi-samAne'pi, AstAmasamAne ityapizabdArthaH | samayaprasiddha 'loka' pRthagUjanarUpo na gRhNAti-na samayaprasiddhana sAGketikena nAmnA vyavaharati, na khalu pRthagajano bhojanAdikaM smudde-1| zAdinA samayaprasiddhena sAGketikena nAmnA vyavahati, yatpunallokamasiddhaM tatpRthagajanAH sAmayikAzco pacaranti, tata ityaM samayakRtobhayA|tiriktayoH svabhAvabhedAd taDDayorapi pRthagupAdAnaparthavat, etena gauNobhayakRtayorapisvabhAvabhedasUcanena pRthagupAdAnaM sArthakamupapAditaM draSTavya, tathAhi-yadyapi gauNamubhayakRtaM cAnvarthayuktatvenAviziSTaM, tathApi yadrauNaM tatpRthagajanAH sAmayikAzca vyavaharanti, yatpunaH samayamasiddhaM gANaM / tatsAmayikA eva na pRthAjanAH, teSAM tena prayojanAbhAvAt , samayaprasiddhana dinAnA gauNenApi yathoktasamayaparipAlananiSpannacetasAM gRhI-18 dIpa anukrama [11] ~22 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM // - "niyukti: [6...] + bhASyaM [6] + prakSepaM . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2, mUlasUtra-[02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||6|| dIpa zrIpiNDa- tivratAnAM prayojana na gRhasthAnAm, ataH svabhAvabhedAttayorapi pRthagupanyAsaH sArthaka iti // tadevaM nAmapiNDo niyuktikRtopadarzito bhA-11 niyuktiH yakRtA samapazca vyAkhyAtaH, sAmpataM yatpUrva pratijJAtaM niyuktikRtA-'ThavaNApiMDaM ato ghoccha ' tatsamarthayamAnaH sa evAi akkhe varADae vA kaDhe putthe va cittakamme vaa| sabbhAvamasambhAvaM ThavaNApiMDaM biyANAhi // 7 // vyAkhyA-sata iva vidyamAnasyeva bhAvaH sattA-sadbhAvaH, kimuktaM bhavati?-sthApyamAnasyendrAderanurUpAGgopAGgacihavAinapaharaNAdi-kI parikararUpo pa AkAravizeSo yadarzanAtsAkSAdvidyamAna ivendrAdilakSyate sa sadbhAvaH, tadabhAvo'sadbhAvaH, tatra sanAvamasaLAvacAbhitya 'akSepa candanake kaparde carATake vAzabdo'DalIyakAdisamuccayArthaH, ubhayatrApi ca jAtAvekavacanaM, tathA 'kASThe' dAruNi 'puste' diullikAdI, vA zabdo kepyapApANasamuccaye, citrakarmaNi vA yA piNDasya sthApanA sAkSAdiH kASThAdiSyAkAravizeSo vA piNDakhena sthApyamAnaH sthApanA kApiNDaH, iyamatra bhAvanA-padA kASThe lepye upale citrakarmaNi vA prabhUtadravyasaMzleSarUpaH piNDAkAraH sAkSAdvidhamAna ivAlikhyate, yadvA akSAH kapakA aGgalIyakAdayo vA ekatra saMzleSya piNDatvena sthApyante yatheSa piNDaH sthApita iti tadA tatra piNDAkArasyopalabhyamAnatvAtsadbhAvata piNDasthApanA, yadA tvekasminakSe barATake'GgalIyake vA piNDatvena sthApanA eSa piNDo mayA sthApita iti tadA tatra piNDAkAraspAnupala- // 6 // bhyamAnatvAt , akSAdigataparamANusaGghAtasya cAvivakSaNAdasadbhavataH piNDasthApanA, citrakarmaNyapi yadA ekavindvAlikhanena piNDasthApanA yathaiSa piNTa Alikhita iti vivakSA tadAprabhUtadravyasaMzlevAkArAdarzanAdasadbhAvapiNDasthApanA, yadA punarekavindrAlikhane'pi epa mayA guDapiNDa odanapiNDA saknupiNDo ghA''likhita iti vivakSA tadA sadbhAvataH piNDasthApanA / / amumeva sadbhAvAsadbhAvasthApanAvibhAga bhASyakadupadazeyati anakrama [12 // SARERaunintamatara ~23~ Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [ - "niyukti: [7] + bhASyaM [7] + prakSepaM [ . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||7|| iko u asanbhAve tiNhaM ThavaNA u hoi sabbhAve / cittesu asambhAve dArualeppovale siyaro // 7 // (bhA.) ___ vyAkhyA-eko'so barATakoGkalIyakAdirvA yadA piNDatvena sthApyate tadA sA piNDasthApanA ' asAve' asAjhAvaviSayA, a. sadbhAMcikItyarthaH, taba piNDAkRteranupalabhyamAnatvAt , akSAdigataparamANusaGgugatasya cAvivakSaNAt / yadA tuSANAmakSANAM varATakAnAmaGgalI yakAdInAM yA parasparamekatra saMzleSakaraNena piNDatvena sthApanA tadA sA piNDasthApanA 'sadbhAve' sadbhAvikI, tatra piNDAkRtarupalabhyamAnatvAta trayANAMcetyupalakSaNaM tena yorapi bahUnAM cetyapi draSTavyaM / tathA 'citreSu' citrakarmasu yadaikabindrAlikhanena piNDasthApanA tadA sA'pyasadbhAve, kAyadA tu citrakarmasvapi anekavindusaMzleSAlikhanena prabhUtadravyasaGghamatAtmakapiNDasthApanA tadA sA sadbhAvasthApanA, piNDAkRtastatra darzanAt / / tathA dArukalepyopaleSu piNDAkRtisampAdanena yA piNDasya sthApanA sa 'itaraH sadbhAvasthApanApiNDA, tatra piNDAkAraspa darzanAt // tadevimukta sthApanApiNDA,sampatidravyapiNDasyAvasaraH, sa ca dvidhA-Agamato noAgamatazca, tabA''gamataH piNDazabdArthasya jJAtA tatra cAnupayuktaH anupayogo dravya miti vacanAta, noAgamatavidhA, nadyathA-jJazarIradravyapiNDaH bhavyazarIradravyapiNDaH jJazarIrabhavyazarIravyatiriktadravyapiNDava, tatra piNDazabdArthajJasya yaccharIraM siddhazilAtakAdigatamapagatajIvitaM tad bhUtapiNDazabdArthaparijJAnakAraNatvAt zarIradravyapiNDA, yastu cAlako nedAnImavabudhyate piNDazabdArtham aba cAvazyamAyatyAM tenaiva zarIreNa parivaImAnena bhoraspate sa bhAvapiNDazabdArthaparijJAnakAraNadAvAda bhanyazarIradravyapiNDaH / / zarIrabhavyazarIravyatiriktaM tu dravpapiNDaM niyuktikadAha tiviho u davapiMDo saccitto mIsao acitto ya / ekkekassa ya etto nava nava bheA u patteyaM // 8 // dIpa anakrama [14] rajastaram.org ~24 Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [15] >> "niyukti: [8] + bhASyaM [7...] + prakSepaM . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: piSTaniyumalayAga kSepaH prata gAthAMka ni/bhA/pra ||8|| // 7 // dIpa vyAkhyA-zarIrabhavyazarIravyatirikto dravyapiNDavidhA, tayathA-sacitto mizro'cittazca tatra mizraH sacittAcittarUpaH, iha pRthivIkAyAdikaH piNDasvenAbhidhAsyate, sa ca pUrva sacico bhavati, tataH svakAyazastrAdibhiH prAsukIkriyamANaH kiyantaM kAlaM mizro bhavati, tata UrdhvamacittaH, tata etadarthakhyApanArtha sacittamizrAcittAH krameNoktAH / ito' bhedatrayAbhidhAnAdanantaram 'ekaikasya sacittAderbhedasya pratyeka nava nava bhedA vAcyA bhavanti / / tAneva nava nava bhedAnAha puDhavI AukAo teU vAU vaNassaI ceva / beiMdiya teiMdiya cauro paMceMdiyA ceva // 9 // vyAkhyA-iha piNDazabdaH pUrvagAthAto'nuvartamAnaH pratyekaM sambadhyate, tadyathA-pRthivIkAyapiNDo'prakAyapiNDastejaskAyapiNDo vAyukAyapiNDo vanaspatikAyapiNDo dIndriyapiNDastrIndriyapiNDazcaturindriyapiNDaH pazcendriyapiNDazca / / sampatyamISAmeva navAnAM bhedAnAM sacittattvAdika vibhAvayiSuH prathamataH pRthivIkAye bhAvayati puDhavIkAo tiviho saccitto bhIsao ya aJcitto / saccitto puNa duviho nicchayavavahArao ceva / / 10 // ____ vyAkhyA-pRthivIkAyakhividhA, tayathA-sacitto mizro'cittazca, sacittaH punadhiA, tadyathA-nidhayato vyavahAratazca // etadeva nizcayavyavahArAbhyAM sacittasya vaividhyaM pratipAdayatinicchayao saccitto puDhavimahApavyayANa bahumajjhe / acittamIsavajjo seso bavahArasaccitto // 11 // vyAkhyA-nizcayataH sacittaH pRthivIkAyo dharmAdInAM pRthivInAM mervAdInAM mahAparvatAnAmupalakSaNametat tena TaGkAdInAM ca, bahuma anakrama dravyapiNDe pRthvI Adi 5 tathA beindriyAdi 4 iti nava-piNDAnAm varNanaM Arabhyate -~-25 Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [18] .- "niyukti: [11] + bhASyaM [7...] + prakSepaM [ . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||11|| 0000000 dIpa dhyabhAge veditavyaH, tatrAcittatAyA mizratAyAzca hetUnA zItAdInAmasambhavAt , zeSaH punaH acittamizravajoM vakSyamANasthAnasambhavimizrAcitivyatirikto nirAvAdhAraNyabhUmyAdiSu vyavasthito vyavahArataH sacitto veditavyaH / uktaH sacittapRthivIkAyaH, sampati tameva mizramAha khIradumahe? paMthe kaTTole iMdhaNe ya mIso u / porisi ega duga tigaM bahuiMdhaNamajjhathove ya // 12 // vyAkhyA-khIradumaddeha 'tti kSIradrumA' caTAzvatthAdayasteSAmadhastAt-tale yaH pRthivIkAyaH sa mizraH, tatra hi kSIradrumANAM mAdhuryeNa zastratvAbhAvAt kiyAnsacittaH zItAdizakhasamparkasambhavAJca kiyAnacitta iti mizratA, tathA parthi grAmAnagarAdvA bahiyaH pRthivakiAyo / vartate so'pi mizro, yatastatra gantrIcakrAdibhirya utkhAtaH pRthivIkAyaH sa kiyAnsacittaH kiyAMzca zItavAtAdibhiracittIkRta iti mizrA, 'kahole ti kRSTo halavidAritaH so'pi prathamato halena vidAryamANaH sacittaH tataH zItavAtAdibhiH kiyAnacittIkriyate itimizraH, tathA''droM jalamizritaH, tathAhi-meghasyApi jalaM sacittapRthivIkAyasyopari nipatat kiyantaM pRthivIkArya virAdhayati tato jalApRthivIkAyo mizra u-11 papadyate, so'pyantamaharcAdanantaramacicIbhavati, parasparazakhatvena dvayorapi pRthivyapkAyayoracitIbhavanasambhavAna, yadA tvatiprabhUtaM meghajalaM | nipatatitadA tajjalaM yAvAdyApi sthiti banAti tAvat mizraH pRthivIkAyaH, sthitibandhe tu kRte sati sacitto'pi sambhAvyate, tathA 'indhane gomayAdI mizraH, tathAdi-gomayAdikamindhanaM sacittapRthivIkAyasya zakhaM, zastreNa ca paripIvyamAno yAvannAyApi sarvathApariNamati | tAvanmizraH / avendhanaviSaye kAlamAnamAha-porisI'tyAdi, bahindhanamadhyagata ekA pauruSI yAvanmizro madhyamendhanasampRktastu pau-1 rupIdvikam alpendhanasampRktastu pauruSI trikaM tata UImacitta iti / / tadevamukto mizraH pRthivIkAya:, sAmpatamacittamAha anakrama ~26 Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [20] .- "niyukti: [13] + bhASyaM [7...] + prakSepaM . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: piNTaniyutermalayagirIyAciH prata gAthAMka ni/bhA/pra ||13|| // 8 // dIpa sIuNhakhArakhatte aggIloNUsaabilenehe / vukaMtajoNieNaM payoyaNaM teNima hoi|| 13 // pRthvIpiNDavyAkhyA-iha sarvatra sakSamI tRtIyAya prAkRtalakSaNavazAta, tathA cAi pANiniH prAkRtalakSaNe-patSayo'pyAsA' mityatra sUtre || nikSepa saptamI tRtIyArthe, yathA 'time tesu alaMkiyA puhavI' iti, tato'yamarthaH-zItoSNakSArakSatreNa, tatra zIta-atItam uSNaH-sUryAdiparitApaH kSAra:-yavakSArAdiH kSatra-karIpavizeSaH, etaiH, tathA ' aggiloNUsaaMbilenehe' iti, agni:-paizvAnaraH lavaNaM-pratItam UpaH-UparAdikSetrodbhavo lavaNimasammizro rajovizeSaH, Amla-kAlikaM snehaH-tailAdiH etaizvAcitaH pRthivIkAyo bhavati, ida zItAmyamlakSArakSatrasnehAH parakAyazastrANi, UpaH svakAyazastram , uSNaveda sUryaparitAparUpaH svabhAvoSNaH tathAvidhapRthivIkAyaparitAparUpo vA gRhyate, nAgniparitAparUpastasyAmigrahaNenaiva gRhiittvaat| tataH so'pi, svakAyazastropAdAnena parakAyazakhopAdAnena cAnyAnyAni svakAyaparakAyazaskhApalakSyante, yathA kaTukaraso madhurarasasya svakAyazastramityAdi, etena pRthivIkAyasyAcittatayA bhavanaM catuddhoM pratipAditaM draSTappa, tayathA-dravyataH kSetrataH kAlato bhAvataca, taba svakAyena parakAyeNa vA yadacicIkaraNaM tadravyataH yadA tu kSArAdikSetrotpatrasya madhurAdikSetrovanasya ca tulpa-1 varNasya bhUmyAdeH pRthivIkAyasya parasparaM samparkegAcittatAbhavanaM tadA tat kSetratA, kSetrasya prAdhAnyena vivakSaNAta, yahA mA bhUdaparakSetroda-1 cena pRthivIkAyAntareNa saha mIlanaM, kintvanyatra kSetre yojanazatAtparato yadA nIyate tadA sarvo'pi pRthivIkAyaH sarvasmAdapi kSetrAyojana zatAdUrddhamAnIto bhinnAhAratvena zItAdisamparkatacAvazyamacittIbhavati, ityaM ca kSetrAdikrameNAcittIbhavanamA kAyAdInAmapi bhAvanIyaM, yA tribhistairalaGkRtA pRthvii| anakrama [20] ~27~ Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [20] .- "niyukti: [13] + bhASyaM [7...] + prakSepaM [ . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||13|| dIpa vanaspatikAyikAnAM, tathA ca harItakpAdayo yojanazavAdUImAnItA'cicIbhUtatvAdopapAyartha sAdhubhiH pratigRhyante iti / kAlatastvadhicatA svabhAvataH svAyuHkSayeNa, sA ca paramArthato'tizayajJAnenaiva sampaparijJAyate na chAmasthikajJAneneti na vyavahArapathamavatarati, ata eva ca tRSA'tipIDitAnAmapi sAdhUnAM svabhAvataH svAyuHkSayeNAcittIbhUtamapi taDAgodakaM pAnAya varddhamAnasvAmI bhagavAn nAnujJAtavAn , itthaMbhUtasyAcittIbhavanasya chAsthAnAM dArcakSasvena mA bhUta sarvatrApi tahAgodake sacine'pi pAzcAtyasAdhUnAM pravRttiprasaGga itikatvA, bhAvato'cittIbhavana pUrvavarNAdiparityAgato'paravAditayA bhavanaM / tadevamukto'citto'pi pRthiviikaayH| etena cAcittena sAdhUnAM prayojanaM, tathA cAha-'yukta ityAdi, putkAntAH-apagatA yoniH-utpattisthAnaM yatra tena vidhvastayoninA-bhAmukena 'idaM vakSyamANasvarUpaM prayojanaM sAdhUnAM bhavati / / tadevopadarzayatiA avaradvigavisabaMdhe lavaNena va surabhiuvalaeNaM vA / accittarasa u gahaNaM paoyaNaM teNimaM baDanaM // 14 // vyAkhyA-aparAdhanam aparAddha-pIDAjanakatA tadasyAstIti aparAddhiko lUtAskoTa: sapodizo vA viSa-pratItaM taba dada-1 prabhRtiSu cAritaM sambhavati tayorupazamanAya bandha iva bandhaH-pralepastasmin kartavye'cittapRthivIkAyaspa gauramRttikAkedAratarikAdirUpasya || grahaNaM prayojanaM, yadA lavaNena pratItena 'acittassa' ti vibhaktipariNAmeneha tRtIyAntaM sambadhyate, acittenAlavaNabhaktabhojanAdau prayojanam , athavA murabhyupalena-gandhapApANena gandharohakAkhyena prayojanaM, tena hi pAmAprasUtadAtadhAtAdiH kriyate, cAzabdo vikalpArthaH, athavA tena pRthivIkAyenedamanyatprayojanam / / tadevAha ThANanisiyaNatayaTTaNa uccArAINa ceva ussaggo / ghuTTagaDagalagaleko emAi paoyaNaM bahuhA // 15 // anakrama [20] ~28~ Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [22] >> "niyukti: [15] + bhASyaM [7...] + prakSepaM [ . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: pRthvIpiNDanikSepe rIyAvRttiH prata gAthAMka ni/bhA/pra ||15|| dIpa piNDaniyu- vyAkhyA-iha sAdhubhiH sacittamizraparihAradvAreNAcitte bhUtalamadeze yat sthAna-kAyotsaggoM vidhIyate, yaca niSIdanam-upavezanaM malayAga yacca tvamvanaM-svApaH, yazca uccArAdInAM purISaprasravaNazleSmaniSThadhUtAnAmutsargaH, tathA yo ghuTTako-lepitapAtramaNatAkArakaH pASANo ye ca DagalakA:-purIpotsargAnantaramapAnamojchanakapASANAdikhaNDarUpA yazca lepo-bhogapurapASANAdiniSpanastombakapAtrAbhyantare dIyate, evamAdi // 9 // bahudhA ' bahuprakAram acinena pRthivIkAyena prayojanam / / uktaH sacittAdibhedabhinnaH pRthivIkAyapiNDaH, sampatyapkAyapiNDaM sacittAdibhedabhinnamAha AukkAo tiviho saccitto mIsao ya accitto / saccico puNa duviho nicchayavavahArao ceva // 16 // vyAkhyA-apkAyatrividhA, tadyathA-sacittI mizro'cittazca, tatra sacitto dvidhA-nizyato vyavahAratazca // etadeva sacittasya nizrayavyavahArAbhyAM vaividhyamupadarzayati- . ghaNaudahI ghaNavalayA karagasamuhahahANa bahumajjhe / aha nicchayasaccitto vavahAranayassa agaDAI // 17 // vyAkhyA-'ghanodadhayaH narakapRthvInAmAdhArabhUtAH kaThinatoyAH samudrAH, 'dhanavalayAH' tAsAmeva narakapRthivInAM pArzvavartihattAkAratoyAH ye ca 'karakAH' dhanopalAH tathA 'samudrahadAnAM' lavaNAdisamudrapadyAdihadAnAM ca bahumadhyabhAge ye'pkAyAH 'aha' ci epa sarvopyaSkAyo 'nizcayasacittaH' ekAntasacicaH, zeSastu 'avaTAdi' akTavApItaDAgAdisthaH, ihAvAdistho'vaTAdizabdenoktA, tAtasthyena tadvayapadezapratteH, yathA maJcAH krozantItyAdau, tatrAvaTa: kUpastadAdigato'pkAyo 'vyavahAranayasya' byavahAranayamatena sacittaH / / uktaH sacitto'pkAyaH, sammati mizramAha anakrama [22 // 'apkAya piNDasya nikSepA: varNayate -~-29~ Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [25] .- "niyukti: [18] + bhASyaM [7...] + prakSepaM [ . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: p'i- zl- b'i-rgyu-b- prata gAthAMka ni/bhA/pra ||18|| usiNodagamaNuvatte daMDe vAse ya paDiyamittami / mottUNAdesatigaM cAulaudage'bahupasannaM // 18 // vyAkhyA-anudvRtte daNDe, atra jAtAcekavacanaM, tato'yamartha:--anutteSu triSu daNDeSu-utkAleSu yaduSNodakaM tanmizramiti prastAvAdAdamyate, tathAhi-prathame daNDe jAyamAne kazcitpariNamati kazcinneti mizrA, dvitIye prabhUtaH pariNamati stoko'vatiSThate, tRtIye tu sarvo'pyacitto bhavati, tato'nuvRtteSu triSu daNDe pUSNodakaM (mitha) sambhavati, tathA varSe-vRSTau patitamAtre yajalaM grAmanagarAdiSu prabhUtatiryagmanuSyapracArasambhaviSu bhUmI varcate tayAvannAyApyacittIbhavati tAvanimazramavagantavyaM, grAmanagarAdibhyo'pi bahistAyadi stoka meghajalaM nipatati tadAnIM tadapi jApatitamA mizramavaseya, pRthivIkAyasamparkatastasya pariNamamAnatvAva, yadA'pyatiprabhUtaM jalaM megho varSati tadApi prathamato nipatata pRthivI kAyasamparkataH pariNamamAnaM mizra, zeSaM tu pazcAnipatat sacittamiti, tathA 'muktvA ' parihatya ' Adezatrika' matatrika, taduktA mizratA na grAhyeti bhAvArthaH, 'cAulodakaM taNDulodakam 'abahuprasanna ' nAtisvacchIbhUtaM, mizramiti gAthArthaH / abahuprasannamityatrAdAvakAralopa ApatvAt / / Adecatrikameva darzayati bhaMDagapAsavalaggA utteDA bubbuyA na saMmati / jA tAva mIsagaM taMdulA ya rajjhaMti jAva'nne // 19 // vyAkhyA-taNDalodake taNDulaprakSAlanabhANDAdanyasmin bhANDe makSiSyamANe ye truTitvA bhANDakasya pArtheSu 'utceDA' vindavo lagnAH te yAvanna 'zAmyanti ' vidhvaMsamupagacchanti tAvatnattaNDalodakaM mizramityeke 1, apare punarAhuH-taNDulodake taNDulaprakSAlanabhANDakAdaparasmin bhANDake prakSipyamANe ye taNDulodakasyopari samuddhatA buddhadAste yAvadadyApi 'na zAmyanti 'na vinAzamiyUti tAvattattaNDalodakaM dIpa anakrama |25 SARERainintamanna wereluctaram.org ~30 Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [26] .- "niyukti: [19] + bhASyaM [7...] + prakSepaM . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||19|| dIpa piNDaniyu- mizramiti 2, anye punarevamAhuH-saNDalaprakSAlanAnantaraM taNDulA rAddhamArakhyAstataste yAvanna rAdhyanti, yAvannAcApi sidhyantIti bhAvaH, apkAyapikemelayagi- tAvattattaNDalodakaM mizramiti 3 // eSAM trayANAmapyAdezAnAM dUSaNAnyAha piNDanikSepe rIyAvRtiH ee u aNAesA tinnivi kAlaniyamassa'saMbhavao / lukkheyrmNddgpvnnsNbhvaasNbhvaaiihiN||20|| // 10 // vyAkhyA-ete trayo'pyAdezA anAdezA eva, tuzabda evakArArtho bhinnakramazca, kuto'nAdezAH ? ityAha-kAlaniyamasyAsambhavAta, hAna khalu bindvapagame buhudApagame taNDulapAkaniSpattI cA sadA sarvatra pratiniyata eva kAlaH, yena pratiniyatakAlasambhavino mizratvAdUma | cittatvasyAbhidhIyamAnaspa na vyabhicArasambhavaH, kathaM pratiniyata: kAlo na ghaTate ? iti kAlaniyamAsambhavamAha-'lukkheyare' tyAdi,rUkSeta-18 rabhANDapavanasaMbhavAsambhavAdibhiH, atrAdizabdAcirakAlasalilabhinnatvAbhinnatvAdiparigrahaH, iyamaca bhAvanA-iha padApAkataH prathamamAnItaM || cirAnItaM vA snehajalAdinA na bhinna bhANDaM talamucyate, snehAdinA tu bhinna snigdha, tatra rUkSe bhANTe taNDalodake prakSipyamANe ye bindvH| pArtheSu lagrAste bhANDasya rUkSatayA aTityeva zoSamupayAnti, snigve tu bhANDe bhANDasya snigyatayA cirakAlaM, tataH pathamAdezavAdinA mate kale bhANDe cindUnAmapagame paramArthato mizrasyApyacittavasambhAvanayA grahaNaprasaGgaH, snigdhe tu bhANDe paramArthato'cittasyApi bindUnAmanapagame mizratvena sambhAvanayA na grahaNamiti / tathA budbudA api pracurakharapavanasamparkato jhaTiti vinAzamapagacchanti, anurakharapavanasa-1 // 10 // pobhAve ciramapyavatiSThante, tato dvitIyAdezavAdinAmapi mate yadA kharamacurapavanasamparkato jhaTiti vinAzamaiyarurbuddhadAstadA paramArthato mizrasyApi taNDulodakasyAcittaccana sambhAvanayA grahaNaprasaGgaH, yadA tu kharapracurapavanasamparkobhAve cirakAlamappavatiSThante buddAH tadA paramArtha-18 to'cittasyApi taNDulodakasya budbudadarzanato mizratvazaDUnayAM na grahaNamiti / ye'pi tRtIyAdezavAdinaste'pi na paramArthaM polocitavantaH, anakrama [26] ~31 Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [27] >> "niyukti: [20] + bhASyaM [7...] + prakSepaM [ . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||20|| taNDulAnAM cirakAlapAnIyabhinnAbhinnatvena pAkasyAniyatakAlatvAt , tathAhi-ye cirakAlasalilabhinnAstaNDalA na ca navInA indhanAdi || sAmagrI ca paripUrNA te satvarameva niSpadhante, zepAstu manda, tatasteSAmapi matena kadAcimmizrasyApyacittatvasambhAvanayA grahaNAsaGgaH, kadAcitpunaracittIbhUtasyApi mizratvazaGkAsambhavAdagrahaNamiti trayo'pyanAdezAH // sampati yaH pravacanAvirodhI AdezaH prAgupadiSTasta vibhAyighurAha jAva na bahuppasannaM tA mIsaM esa ittha aaeso| hoi pamANamacittaM bahuppasannaM tu nAyabvaM // 21 // vyAkhyA-yAvattaNDulodakaM na bahuprasanna' nAtisvacchIbhUtaM tAvanmizramagantavyam, eSaH 'atra' mizravicArapakrame bhavatyAdezaH pramANaM, na zeSaH, yattu 'bahuprasannam' atisvacchIbhUtaM tadacitaM jJAtavyaM, tato'cittatvena tasya grahaNe na kazcidoSaH / / ukto mizro'pkAyaH, adhunA tamevAcittamAha sIuNhakhArakhatte aggIloNUsaaMbilenehe / vukaMtajoNieNaM paoyaNaM teNima hoi // 22 // vyAkhyA---iyaM gAthA mAgiva vyAkhpeyA, navaraM pRthivIkAyasthAne'kAyAbhilApaH kartavyaH / iha yA vakAyaparakAyazatrapojanA dravyakSetrakAlabhAvApekSayA vA'cittatvabhAvanA sApi mAgiva yathAyogamakAye'pi bhAvanIyA / tathA yadA dadhitailAdisatkeSu ghaTeSu kSiptasya zuddhajalAderupari dadhyAyavayavasakA tarI jAyate tadA sA yadi paristhUrA ta:kayA pauruSyA tatpariNamati, madhyamabhAvA cettadviAbhyAM pauruSIdAbhyAM, stokA cetahi timabhiH pauruSIbhiriti / / iha tena vyukrAntayonikenApkAyenedaM prayojanamityuktam , atastadeva darzayati--- dIpa anakrama [27] ~32 Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||23|| dIpa anukrama [30] [bhAga-33] "piNDaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 ( mUlaM+niryuktiH+vRttiH) mUlaM [30] - "niryuktiH [23] + bhASyaM [7] + prakSepaM [[" - pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[ 41/2], mUlasUtra-[02/2] piNDaniryukti mUlaM evaM malayagirisUri - racitA vRttiH piNDaniryu termalayagi yAvRtiH // 11 // pariseyapiyaNahatyAidhovaNaM cIradhovaNaM caitra / AyamaNa bhANadhuvaNaM emAi paoyaNaM bahuhA // 23 // vyAkhyA -- pariSeko - duSTavraNAderutthitasyopari pAnIyena pariSecanaM, pAnaM vaDapanodAya jalasyAbhyavaharaNaM, 'hastAdidhAvanaM ' karacaraNaprabhRtizarIrAvayavAnAM kAraNamuddizya prakSAlanaM, ' cIvaraghAvanaM ' vastrapakSAlanam asya bhinnavibhaktinirdezo na sadaiva sAdhunopadhiprakSAlanaM karttavyamiti pradarzanArthaH, 'AcamanaM' purISotsargAnantaraM zauca karaNaM 'bhANadhuvaNaM' ti pAtrakAdibhAjanaprakSAlanam, evamAdikam, AdizabdAt glAnakAryAdiparigrahaH, acittenApkAyena prayojanaM, 'bahudhA ' bahuprakAraM draSTavyam // iha cIvaradhAvanamityuktaM taca saMyatAnAM varSAkAlAdarvAk kalpate na zeSakAlaM, zeSakAle tvanekadopasambhavAt tAneva doSAn darzayati uubaddha dhruvaNa bAusa baMbhaviNAso aThANaThavaNaM ca / saMpAinabAuvahI pAvaNa bhUovaghAo ya // 24 // vyAkhyA - varSAkAlasya pratyAsannaM kAlamapahAya zeSe Rtubaddhe kAle cIvarasya dhAvane caraNaM vakuzaM bhavati, upakaraNavakuzatvAt, tathA * 'brahmavinAzaH' maithunapratyAkhyAnabhaGgaH, prakSAlitavAsaH paridhAnabhUSitazarIro hi virUpo'pi ramaNIyatvena pratibhAsamAno ramaNInAM ramaNayogyo'yamiti prArthanIyo bhavati, kiM punaH zarIrAvayavarAmaNIyakopazobhitaH ?, tataH samastakAminInAM prArthayamAnAnAM salalitadarzita tiryagvalitAkSanirIkSaNAGgamoTanavyAjopadarzita kakSA mUlasadvRttatAramaNIyapInakaThina payodharavistAragambhIranAbhI pradezaparibhAvanato'vazyaM brahmacaryAdapabhraMzamadhizrayate, tathA asthAnasthApanam iyamaMtra bhAvanA-yadi nAma kathaJcittattvaveditayA saMyamaviSaya niSprakampanRtyavaSTambhato na brahmacaryAdapatraiyati, tathA'pi lokena so'sthAne sthApyate, yathA nUnamayaM kAmI, kathamanyathA''tmAnamitthaM bhUSayati ?, na khalvakAmI maNDanapriyo bhavatIti, tathA Education International For Parts Only ~33~ apkAyapipiNDanikSepe // 11 // Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [31] .- "niyukti: [24] + bhASyaM [7...] + prakSepaM [ . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||24|| dIpa saMpAtimAnA makSikAdInAM prakSAlanajalAdiSu nipatatAM vAyozca vadhaH' vinAzo bhavati, tathA 'plAvanena' prakSAlanajalapariSThApane pRthivyA relaNena bhUtopaghAtaH' pRthivyAzritakITikAdisacopamadoM bhavati, tasmAnna Rtubaddha kAle vastraM prakSAlanIyam / / nanvete doSA varSAkAlAdA-| gapi dhAvane sambhavanti tatastadAnImapi na cIvarANi prakSAlanIyAni, tanna, tadAnIM cIvarAmakSAlane'nekadoSasambhavAt tAnevAha aibhAra cuDaNa paNae sIyalapAuraNa'jIragelaNNe / ohAvaNakAyavaho vAsAsu a dhovaNe dosA // 25 // / vyAkhyA-iha varSAkAlAdogapi yadi vAsAMsi na prakSAlyante tadAnIm ' atibhAraH' gurutvaM vastrANAM bhavati, tathAhi-vAsAMsi malaviddhAni yadA jalakaNAnuSaktasamIraNamAtreNApi spRSTAni bhavanti tadA'pi sa malaH klinIbhUya-dRDhataraM vastreSu sambandhamApadyate, ki punarvAsu sarvataH salilamayISu ?, tato varSAsu klinnamalasamparkato vAsAMsi gurutarabhArANi bhavanti, tathA 'cuDaNanti vAsasA varSA-2 kAlAdabbogapyadhAvane varSAsu jIrNatA bhavati zATo bhavatItyarthaH, kimuktaM bhavati ?-yadi nAma varSAkAlAda|gapi vastrANi na prakSyAlyante tato varSAmu teSAM malaklinnatayA jIrNatAbhavanena zATo bhavati, na ca varSAsvabhinavavastragrahaNaM, na cAdhikaH parigrahaH, tato ye vastrAbhAve doSAH samaye prasiddhAste sarve'pi yathAyogamupaDhaukante iti, tathA malaklinneSu vakheSu zItalajalakaNasaMsparzato malasyAdrIbhAvataH 'panakaH' vanaspativizeSaH prAcuryeNopajAyate, tathA ca sati mANivyApAdanAsaktiH, tathA nirantaraM sarvataH masareNa nipatati varSe zItale ca mArate vAti mAmalasyAdrIbhAvataH zItalIbhUtAnAM vAsasAM prAvaraNe bhuktA''hArasyAjIrNatAyAm-apariNatI 'glAnatA' zarIramAndhamujjRmbhate, tathA ca sati pravacanasyApabhAjanA, yathA-aho baTharaziromaNayo'mI tapakhino na paramArthatastattvavedino ye nAma varSAMkhaprakSAlitAnAM vAsasAM paribhoge| |mAnyamupajAyate ityetadapi nAvabudhyante te pRthagjanApariccheyaM svargApavargamArgamavagacchantIti duHzraddheyaM, tathA varSAsvamakSAlitAni vastrANi anukrama [31] ~34 Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||25|| dIpa anukrama [32] [bhAga-33] "piNDaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 ( mUlaM+niryuktiH+vRttiH) mUlaM [32] - "niryuktiH [25] + bhASyaM [7] + prakSepaM [[" - pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[ 41/2], mUlasUtra-[02/2] piNDaniryukti mUlaM evaM malayagirisUri - racitA vRttiH // 12 // prAnRtya bhikSArthaM vinirgatasya sAdhormeSadRSTau malinavakambalasamparkato'kAyacirAdhanA bhavati ete 'varSAsviti varSAkAlapratyAsanno'pi kAlo varSA ityucyate, tatsAmIpyAt bhavati ca tatsAmIpyAttacchadavyapadezo yaza gaGgAyAM ghoSa ityatra, tato 'varSAsu varSApratyAsanne kAle vastrAdInAmaprakSAlane doSAH tasmAdavazyaM varSAkAlAdarvAgU vAsAMsi mazAlanIyAni / ye ca sampAtimasatvopayAtAdayo dopArthIvara* prakSAlane prAguktAste'pi sUtroktanItyA yatanayA pravarttamAnasya na sambhavantIti veditavyam / yo hi sUtrAjJAmanusRtya yatanayA samyak pravarttate sa yadyapi kathaJcitprANyupamardakArI tathApi nAsau pApabhAga bhavati, nApi tIvraprAyacitabhAgI, sUtrabahumAnato yatanayA pravartta mAnatvAt, vakSyati ca sUtram- 'apatte ciya vAse sabaM ubahiM dhruvaMti jayaNAe' iti, tato na kazvidoSaH, nApi tadA vastrapakSAlane vakuzaM caraNaM, sUtrAjJayA pravarttamAnatvAt nApyasthAnasthApanadoSo, lokAnAmapi varSAsu vAsasAmaprAkSalane doSaparijJAnabhAvAt na caite'nantaroktA atibhArAdayo doSA Rtubaddhe kAle vAsasAmaprakSAlane sambhavanti, tasmAnna tadA prakSAlanaM yuktamiti sthitam / sammati varSAkAlAdardhA* gapi yAvAnupadhirutkarSato jaghanyatatha prakSAlanIyo bhavati tAvattamabhidhitsurAha piNDaniryumalayagi yAvRttiH appattecciya vAse savvaM uvahiM dhuvati jayaNAe / asa ie udavasta ya jahannao pAya nijjogo // 26 // 'aprApte eva ' anAyate eva 'varSe' varSAkAle, varSAkAlAt manAgaryoktane kAle ityarthaH, jalAdisAmagryAM satyAM ' upadhim upakaraNaM yatanayA yatayaH makSAlayanti, 'dravasya jalasya punaH 'asati' abhAve, jaghanyato'pi pAtraniryogo'vazyaM prakSAlanIyaH iha nispUrvI yujirupakAre varttate, tathA coktaM-' pATho dukhale nijjogo upayAro' iti, tato niryujyate - upakriyate'neneti niyoga-upakaraNam, 1 aprAptAyAmeva varSAyAM sarvamupaci prakSAlayanti yatanayA / Education Internation For Pay Lise On ~35~ apkAyapi piNDanikSepe // 12 // war Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM ! - "niyukti: [26] + bhASyaM [7...] + prakSepaM [ . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||26|| akartarItyanena baJ pratyayaH, pAtrasya niyogaH pAtraniryogaH-pAtropakaraNaM pAtrakabandhAdiH, uktaM ca-"pettaM pattAbaMdho pAyahavaNaM ca pAyake sariyA / paTalAI rayattANaM ca gocchao paaynijjogii|" iti / Aha-ki sabyeSAmeva vastrANi varSAkAlAdAgeva pakSyAlyante ? ki vAsti kepAzcidvizeSaH ?, astIti brUmaH / / keSAmiti cedata Aha| Ayariya gilANANa ya mailA mailA puNo'vi dhAvati / mA hu gurUNa avaNNo logaMmi ajIraNaM iyare // 27 // vyAkhyA-iha ye kRtapUviNo bhagavatmaNItapravacanAnugatAcArAdizAstropadhAnAni adhItinaH svasamayazAneSu jJAtinaH sakalasvaparasamayazAkhArtheSu kRtinaH kAritinazca paJcavidheSvAcAreSu pravacanArthavyAkhyAdhikAriNaH saddhammadezanA'bhiyuktAH sUrayaste AcAryAH, AcAryagrahaNamupalakSaNaM tenopAdhyAyAdInAM prabhUNAM parigrahaH, teSAM, tathA 'glAnAH' mandAH teSAM ca, punaH punaH malinAni vastrANi 'dhAvyante prakSAlyante, malinAnItyatra napuMsakatve prApte'pi sUtre puMstvanirdezaH prAkRtalakSaNavazAt , tathA cAha-pANiniH svamAkRtalakSaNe-"liGga vyabhicAryapI"ti, prastute'rthe kAraNamAha-'mA hu' ityAdi, mA bhavatu, 'hu' nizcitaM, gurUNAM malinavalaparidhAne loke ' avarNaH' a-14 zlAghA, yathA-nirAkRtayo'mI maladurabhigandhopadigdhadehAstataH kimeteSAmupakAuMgatairasmAbhiriti, tathA 'itarasmin ' glAne mA bhavatvanImiti bhUyo bhUyo malinAni teSAM prakSAlyante / sampati ye upadhivizeSA na vizrabhyante tanAmanAI gRhItvA teSAM dhAvane vidhimAha pAyarasa paDoyAro dunisijja tipaTTa potti rayaharaNaM / ee una bIsAme jayaNA saMkAmaNA dhuvarNa // 28 // 1 pAtraM pAtrabandhaH pAtrasthApanaM ca pAtrakezarikA / paTalA rajatrANaM ca gocchakaH pAtraniyogaH // 1 // dIpa anukrama [33 // | piNDanikSepe vastra-dhAvana vidhi: ~36 Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [35] .- "niyukti: [28] + bhASyaM [7...] + prakSepaM . . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||28|| dIpa piNDaniyu-18 vyAkhyA-pratyavatAyate pAtramasminniti pratyavatAra:-upakaraNaM pAtrasya pratyavatAra:-pAtravaH pAtraniyogaH paduidhaH, tathA rajohara- piNDanikSepe malayagi mANasya sakte dve nipaye, tadyathA-bAhyA abhyantarA ca, iha sampati dazikAbhiH saha yA daNDikA kriyate sA sUtranItyA kevalaiva bhavati na vastradhAvanaM rIyAvRttiH sadazikA, tasyA nipadyAtrayaM, taba yA daNDikAyA upari ekahastapramANAyAmA tiyagveSTakatrayapRthutvA kampalIkhaNDarUpA sA AdyA niSadyA, tasyAzcAgre dazikAH sambadhyante, tAM ca sadazikAmane rajoharaNazabdenAcAryoM grahISyati, tato nAsAviha grAhyA, dvitIyA tu enAmeva niSadyAM tiryag bahubhiHSTakarAveSTayantI kizcidadhikahastapramANAyAmA hastapramANamAtrapRthutvA vakhamayI niSadyA sA abhyantarA niSayocyate, tRtIyA tu tasyA evAbhyantaraniSadyAyAstiyanveSTakAn kurvatI caturaGgalAdhikaikahastamAnA caturasrA kambalamayI bhavati, sA copavezanopakAritvAdadhunA pAdapocchanakamiti rUDhA, sA bAhyA niSayetyabhidhIyate, militaM ca niSayAtrayaM daNDikAsahitaM rajoharaNamucyate, tato rajoharaNasya sakte dve niSaye iti na virudhyate, tathA prayaH paTTAH, tadyathA-saMstArakapaTTa uttarapaTTazvolapaTTazya, ete ca sumatItA, tathA 'potti'tti mukhapotikA, mukhapidhAnAya pota-vastraM mukhapotaM mukhapotameva isvaM caturaGgalAdhikaktistimAtrapramANatvAt mukhapotikA, mukhavatriketyarthaH, 'ativarttante / ||svArthe pratyayakAH prakRtiliGgavacanAnI ti vacanAna prathamato napuMsakatve'pi pratyaye samAnIte khItvaM, tathA 'rajoharaNaM ti daNDikAyaSTakavaya-18 pramANapRthutvA ekahastAyAmA hastatribhAgAyAmadazAparikalitA prathamA yA niSadyA prAguktA sA rajoharaNa, tathA ca bhASyakadrakSyati-'eganisajjaM ca rayaharaNa, bAhyAbhyantaraniSadyArahitamekaniSadhaM sadarza rajoharaNamiti / etAnupadhivizeSAn 'na vishrmyet| nAparibhogyAn sthApayeta , kasmAditi ceta?, ucyate, prativAsaramavazyameteSAM viniyogabhAvAt , tato yatanayA-vasAntaritena hastena grahaNarUpayA sakrama NA-SaTpAdikAnAmaprakSAlanIyeSu vastreSu saGkramaNa, sato dhAvanaM' prakSAlanamiti / / enAmeva gAthAM bhASyakUda gAthAtrayeNa vyAkhyAnayati anakrama 130 ~37 Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [35] >> "niyukti: [28] + bhASyaM [8] + prakSepaM [ . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-[02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: . prata gAthAMka ni/bhA/pra ||8|| dIpa pAyarasa paDoyAro pattagavajo ya pAyanijogo / donni nisijjAo puNa abhitara bAhirA ceva // 8 // saMthAruttaracolaga paTTA tinni u havaMti nAyabvA / muhapottiyatti pocI eganisejjaM ca rayaharaNaM // 9 // ee u na vIsAme paidiNamuvaogao ya jayaNAe / saMkAmiUNa dhovaMti chappaiyA tattha vihiNA u ||10||(bhaassym) vyAkhyA-etAstisro'pi vyAkhyAtA , navaraM 'saMkAmiUNa' ityAdi, tatra vizrAmAbhAve sati yatanayA padapadikA anyatra sakramayya vidhinA 'dhAvayaMti' prakSAlayanti // tadevamavizramaNIya upadhiruktaH, tadbhaNanAca zeSo vizramaNIyopadhirgamyate, tatastasya vizramaNavidhi vibhaNiSuridamAha jo puNa vIsAmijjai taM evaM bIyarAyaANAe / patte dhovaNakAle uvahiM vIsAmae sAhU // 29 // vyAkhyA-yaH punarUpadhiH prApta dhAvanakAle-makSAlanakAle, anena akAlamasAlane bhagavadAjJAbhaGgAlakSaNaM doSamupadarzayati, 'vizra-12 myate' niHzeSaSaTpadikAvizodhanArthamaparibhukto dhriyate, tamupadhi vItarAgA''jJayA' sarvajJopadezena, sarvazoktamavadhAryeti bhAvaH, "evaM' vakSyamANena prakAreNa, sAdhurvizramayet // vizramaNAprakAramevAha abhitaraparibhogaM uri pAuNai nAidUre y| tinni ya tinni ya egaM nisiM tu kAuM paricchijjA // 30 // vyAkhyA-ha sAdhUnAM dvau kalpau saumau ekaH kambalapayaH, tatra yadA te prAbriyante tadA ekaH saumo'bhyantaraM prAviyate, zarIra anakrama 1381 ~38~ Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [40] .. "niyukti: [30] + bhASyaM [10] + prakSepaM . . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: piNDaniyu- karmalayagi- royArtiH vidhiH prata gAthAMka ni/bhA/pra ||30|| // 14 // dIpa lamaH mAviyate ityarthaH, dvitIyaH kSomastasyopari, tRtIyaH kambalamayastasyApyupari, tataH prakSAlanakAle vizramaNAvidhimArambhe rAtrau svapana | piNDanikSepe abhyantaraparibhoga sadaiva zarIreNa saha saMlagnaM paribhujyamAnaM kSauma kalpamupari zeSakalpadvayAdahikhINi dinAni yAvatpAhaNoti yena tatsthAH vadhAvanaSaTpadikAH kSudhA pIbyamAnA AhArArtham athavA zItAdinA pIbyamAnAstaM bahiH prAbriyamANaM kalpamapahAyAntare kalpavaye zarIre vA lagati, eSa prathamo vizramaNAvidhiH, evaM trINi dinAni prAvRtya tatastrIpyeva dinAni yAvadAtrI svApakAle nAtidure sthApayati, kimuktaM bhavati ?-svApakAle saMstArakataTa evaM sthApayati, yena prathama vizramaNavidhinA yA na niHmatA: paTapadikAstA api kSudhA pIDhayamAnA AhArArtha tato vinirgatya saMstArakAdau laganti, epa dvitIyo vizramaNAvidhiH, tata ekA 'nizAM' rAtriM, tuH samuccaye, svapana | svApasthAnasyopari lambamAnamadhomukhaM zarIralanabhAyaparyantaM prasAritaM kRtvA saMsthApayet, saMsthApya ca pazcAtparIkSeta, dRSTyA prAvaraNena ca SaTpadikA nibhAlayet, tadyathA-prathamaM tAvadRSTayA nibhAlayet , dRDyA nibhAlitA api yadi na dRSTAstataH sUkSmapadapadikArakSaNArtha bhUyaH zarIre prAkRNoti, yena tA AhArArtha zarIre laganti, evaM parIkSaNe kRte yadi tA na syustadA prakSAlayet , atha syustIha punaH punarniolya yadA na santIti nizcitaM bhavati tadA prakSAlayet, evaM saptabhirdinaiH kalpazodhanA, etadanusAreNa zeSasyApyupadheH zodhanA bhAvanIyA / iha vizramaNA prakSAlanIyasyAparibhogarUpA uktA, tato yattasya vahiH prAvaraNAdirUpaH paribhogaH sa paramArthato'paribhoga iti na tadA vizramaNA virudhyate / enAmeva gAyAM bhASyakRd vyAkhyAnayatidhovatthaM tinni diNe uvari pAuNai taha ya AsannaM / dhArei tinni diyahe egadiNaM ubari laMbataM // 11 // (bhA0) iyaM vyAkhyAtArthA / atraiva vizramaNAvidhau matAntaramAha anakrama [40] For P OW ~39~ Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [41] .. "niyukti: [31] + bhASyaM [11] + prakSepaM [ . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||31|| dIpa keI ekekaniAsa saMvAseuM tihA paricchaMti / pAuNai jai na laggaMti chappaiyA tAhi dhovati // 31 // vyAkhyA kecid eke sUraya ecamAhurekaikA 'nizA' rAtri vidhA' tribhiH prakAraiH pUktiH saMvAspa tayathA-ekAM nizAM zodha-15 nIya kalpa yahiH pAhaNoti, dvitIyAM nizaM saMstArakataTe sthApayati, tRtIyAM tu nizAM svapana svApasthAnasyopari lambamAnamadhomukhaM prasA-15 ritaM zarIralanamAyaparyantaM sthApayati, evaM tridhA saMvAsya 'parIkSante ' dRSTyA nibhAlayanti, nibhAlitAnna dRSTAstataH sUkSmapadapadikAvizodhanArtha zarIre prAkRNvanti, pATane ca yadi 'na lagati' na lagAH pratibhAsante padapadikAstataH prakSAlayanti, laganti cecahi bhUyo bhUyastAbadRSTayA zarIramAvaraNena ca parIkSante yAvanna santIti nizcitaM bhavati, tataH prakSAlayantIti, eSo'pi vidhiradUSaNAtsamIcIna ivA''cAryasya pratibhAsata iti manyAmahe // vakhaprakSAlanaM ca jalena bhavati, ato jalagrahaNe vidhivizeSamAha nibbodagassa gahaNaM keI bhANesu asui paDiseho / gihibhAyaNesu gahaNaM Thiya vAse mIsagaM chAro // 32 // ___ vyAkhyA-varSAmu gRhacchAdanamAntagalitaM jalaM nIbodakaM tasya, idda yadi varSAkAlAdAk so'pyupadhiH kathaJcitsAmayyabhAvato na prakSAlitastahi prApte varSe sati sAdhubhinIbodakasya-gRhapaTalAntottIrNasya jalasya vaskhapakSAlanArtha grahaNam' AdAnaM kartavyaM, taddhi rajoguNDitadhUmadhUmrIkRtadinakarAtapasamparkamoSmatIvrasaMsparzataH pariNatatvAdacittam , atastadhaNe na kAcidvirAdhanA, nIbodakasya grahaNe kecidAmAhu-bhAjaneSu' svapAtreSu nItrodakasya grahaNaM karttavyamiti, anA'cArya Aha-'amui paDiseho' 'anuci bhAvapradhAno'yaM nirdezaH,tato-11 yamartha:-azucitvAd' apavitratvAtparoktavidhinA nIbodakagrahaNasya pratiSedhaH, nIbodakaM hi malinaM malinatvAcAzuci tataH kathaM yeSu pAtreSu |bhojana vidhIyate teSu tasya grahaNa papatraM bhavati ?, mA bhUta loke pravacanagahoM yathA'mI azucaya iti, tataH 'gRhibhAjaneSu' gRhisatkeSu ku anakrama // 42 // ~40 Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [43] .. "niyukti: [32] + bhASyaM [11...] + prakSepaM . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||32|| dIpa piNDaniyu-[NDikAdiSu bhaneSu tasya nIbodakasya grahaNaM, taba nIbodakagrahaNa 'sthite' nivate 'varSe' vRSTI, antarmuha dUrddhamiti gampate, antarmahana piNDa nikSepe sarvAtmanA pariNamanasambhavAt , nAsthite, kimityAha-'mIsagati mizra, nipatati varSe nIbodakaM mitraM bhavati, tathAhi-pUrva nipatita- vaskhadhAvane rIyAvRttiH macinIbhUtaM tatkAlaM tu nipatatsacittamiti mizra, tataH sthine varSe tatmatimAhavaM, tasmizca pratigRhIte tanmadhye 'chAro' ti kSAraH prakSepaNIyo jalagrahaH // 15 // yena bhUyaH sacittaM na bhavati, jalaM hi kevalaM mAsukIbhUtamapi bhUyaH praharatrayAya sacittIbhavati, tatastanmadhye kSAraH prakSippane, api ca kSArakSepe samalamapi jalaM prasannatAmAbhajati, prasanena ca jalena prakSAlyamAnAnyAcAryAdivAsAMsi sutejAMsi jAyante, tata etadarthamapi kSAraprakSepo nyAyyaH / / sampati dhAvanagatameva kramavizeSamAha garupakAkkhANigilANasehamAINa dhovaNaM puvaM / to appaNo pabvamahAkaDe ya iyare duve pacchA // 33 // ___vyAkhyA-gurumasyAkhyAniglAnazakSAdInAM 'pUrva prathama dhAvanaM kuryAt 'tataH' pazcAdAtmanaH, iyamatra bhAvanA-iha sAdhubhiH paramahitamAtmanaH samIkSamANairavazyaM guvAdiSu vinayaH prayoktavyaH, vinayavalAdeva sampagdarzanajJAnacAriddhisambhavAda, anyathA durvinI-| tasya sato gachayAsasyaiSAsambhavataH sakalamUlahAniprasaktaH, tato dhAvanapravRttena sAdhunA prathamato gurUNAm-AcAryANAM vAsAMsiprakSAlanI-18 yAni, tataH pratyAkhyAninA-kSapakamabhRtInAM tadanantaraM glAnAnAM tato'panantaraM zaikSakAdInA, tatra zekSA abhinavapranajitA AdizabdAdvAlAdiparigrahA, sUtre ca 'sehamAINa' ityatra makAro'lAkSaNikaH, 'tataH tadanantaramAtmanaH, iha sarveSAmapi gurvAdInAM yathAyoga trividhAnyapi prakSAlanIyavakhANi sambhavanti, tadyathA-yathAkRtAnyalpaparikarmANi bahuparikarmANi ca, tatra yAni parikarmarahitAnyeva tathArUpANi labdhAni tAni yathAkRtAni, yAni caikaM vAraM khaNDitvA sIvitAni tAnpalaparikarmANi, yAni ca bahudhA khaNDitvAsIvitAni tAni bahupari anukrama [43] SARERainintenatural ~41 Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [44] >> "niyukti: [33] + bhASyaM [11...] + prakSepaM . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||33|| dIpa karmANi, tatastatrApi dhAvanakramamAha-'pugvamahAgaDe yatti, pUrva prathamaM sarveSAmapi yathAkRtAni vAsAMsi dhArayet, pazcAstrameNa itare de, kimarthamiti cet ? ucyate-vizuddhAdhyavasAyasphAtinimittaM, tathAhi-yAnyalpaparikammANi tAni bahukammApekSayA stokasaMyamavyAghAtakArINi bhavantIti tadapekSayA zuddhAni, tebhyo'pi yathAkRtAnyatizuddhAni, manAgapi palipandhadopakAritvAbhAvAva, tato yathA yathA pUrva parva zuddhAni prakSAlpante tathA tathA saMpamabahumAnaDhaddhibhAvato vizuddhAdhyavasAyasphAtiriti pUrva yathAkRtAnItyAdikramaH / sampatti prakSAlanakriyAvidhimupadarzayati ___ acchoDapiTTaNAsu ya na dhuve dhoe payAvaNaM na kare / paribhoga aparibhoge chAyAyava peha kallANaM // 34 // __ vyAkhyA-iha vastrANi dhAvan AcchoTanapiTTanAbhyAM na dhAvet , tatra AcchoTanaM-rajakariva zilAyAmAsphAlanaM piTTana-dhanahInaraNDAramaNIbhiriva punaH punaH pAnIyaprakSepapurassaramuyAtviTTanena kuTTanaM, sUtre ca saptamI tRtIyA'rthe, yathA 'tima temu alahinyA puhavI' ityAdI, tRzabdo'nuktasamuccayArthaH, sa ca pANipAdana pramRjya pramujya yatanapA prakSAlayediti samucinoti, tato 'dhaute ' prakSAlite, dhAvanajalasparzajanitazItApanodAyAtmano vakhasya vA zoSaNAyAgneH pratApanaM na kuryAt, mA bhUta dhAvanajalAdrIbhUtahastAdito vakhato yA kathazcidvindunipAtenAnikAyavirAdhanA, yadyevaM tahi kathaM vastrasya zoSaNaM kartavyamiti zoSaNavidhimAi-paribhogyAni AribhogyAni ca yathA-1 kramaM chAyA''tapapozopayet , sUtre ca vibhaktilopa ApatvAta , paribhomyeSu di vAghu tathA pUrva zodhiteSvapi kathazcit paTpadikAH sambhavanti, sA ca prakSAlanakAle tathopamarditA'pi kathaJcijIvitA satI dinakarA''tapasamparka mriyante, tatastadrakSaNArtha tAni chAyAyAM zoSayet , 1 tribhistairalayakRtA pRthvii| anakramA ~42 Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||34|| dIpa anukrama [45] [bhAga-33] "piNDaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [ 45] * - "niryuktiH [34] + bhASyaM [19... ] + prakSepaM 80 pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra -[ 41/2], mUlasUtra-[02/2] piNDaniryukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH piNDaniryutermalayagi rIyAvRttiH 516 / / itarANi tvAtape, doSAbhAvAt, tAni ca chAyAyAmAvape ca zeoSArthI visAritAni nirantaraM 'pehi'tti prekSeta, yena parAskandino nApaharanti iha pUrvoktavidhinA yatanApurassaramapi dhAvyamAneSu vastreSu kathaJcidvAyuvirAdhanArUpaH SaTpadakopamardAdirUpo vA'yamo'ni sambhA - vyate, tatastacchuddhadharthaM tasya sAdheorguruNA kalyANasaMjJaM prAyazcittaM deyam // tadevamuktaH samapaJcamapkAyapiNDaH, sammati tejaskAyApeNDamAhativiho ukkAo saccitto bhIsao ya acitto| saccito puNa duviho nicchayavavahArao ceva // 35 // vyAkhyA -- trividhastejaskAyaH, tadyathA-sacitto mizro'citta, sacittaH punadvividhaH- nizrayato vyavahArata / nizrayavyavahA rAbhyAmeva sacittasya dvaividhyamAha igapAgAINaM bahumajjhe vijjumAi nicchyao / iMgAlAI iyaroti vyAkhyA - iSTakApAkaH pratItaH, AdizabdAt kumbhakArapAkekSurasakathanatulyA (culyA) diparigrahaH, teSAM ca bahumadhyabhoga vidAdizya, vidyudukApramukhatejaskAyo nizrayataH sacittaH, zeSastvaGgArAdikaH, 'aGgAraH 'jyAkArahito'gniH, AdizabdAd jvAlAdiparigrahaH, vyavahArataH sacittaH // sammati mizraM tejaskAya mAha mummuramAIDa misso u // 36 // vyAkhyA -'murmuraH ' kArISo'gniH AdizabdAda devidhyAtAdiparigrahaH, itthaMbhUto mizra iti // sAmpratamacittaM tejaskAyapiNDamAha Education Internation atha tejaskAya, vAyukAya, vanaspatikAya piNDa viSayaka varNanaM kriyate For Parts Only ~43~ piNDanikSepe tajaskAyaH / / 16 / / Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [48] .. "niyukti: [37] + bhASyaM [11...] + prakSepaM . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||37|| oyaNavaMjaNapANagaAyAmusiNodagaM ca kummAsA / DagalagasarakkhasUI pippalamAI u uvaogo // 30 // vyAkhyA-odanaH-zAlpAdi bhaktaM vyaJjana-patrazAkatImanAdi pAnakaM kAjika, tatra jhavazrAvaNa prakSipyate, tatastadapekSayA kAjikasyAgnikAyatA AyAmam-avazrAvaNam uSNodakam-uvRttatridaNDam, eteSAM ca padAnAM samAhAradvandA, cakAro maNDakAdisamuccayArthaH, 'kuhAlmApAH' pakvA mApAH, ete caudanAdayo'gniniSpannatvenAnikAryatvAdagnayo vyapadizyante, bhavati ca tatkAryatvAttacchandena vyapadezo yathA // dammo bhatito'nenetyAdI, odanAdayazcAcittAstata eteSAmacittAgnikAyatvenAbhidhAnaM na virudhyate, tathA 'DagalakAH' pakeTakAnAM khaNDAni 'sarajaskaH' bhasma 'sUcI' lohamayI vastrasIvanikA, athavA sarakkhasUitti rakSA-bhasma saha rakSayA vartate iti sarakSA sUcI, kimuktaM bhavati?-rakSA sUcI ceti, 'pippalakaH kizcidakaH kSuravizeSA, AdizabdAnakharadanikAdiparigrahaH, etAni ca galakAdIni pUrvamagni rUpatayA pariNatAnyAsIran, tato bhUtapUrvagatyA sammaspapyAmikAyatvena dhyapadizyante'cittAni ca, na caitepAmacicAmikAyatvAbhidhAne vivirodhaH / / sammatyacittAnikAyasya prayojanamAha-ubaogo' eteSAmodanAdInAM ya upayogo-bhojanAdAvRpayujyamAnatA tadacicAgni kAyena sAdhanAM prayojana, dravyAdibhedAca caturvidhatvamacicAgnikAyastha prAgiva yathAyogaM bhAvanIyam / / uktastejaskAyapiNDaH, sammati vAyukAyapiNDamAha bAukAo tiviho saccitto mIsao ya accitto| saccitto puNa duviho nicchayavavahArao ce // 38 // vyAkhyA-vAyukAyakhividhaH, tayathA-sacitto mizro'cittazca, sacittaH punadhiA-nizcayato vyavahAratazca / / etadeva nizcayavyavahArAbhyAM sacittasya vaividhyamacittaM cAha dIpa anukrama [48] 6.0000000000000000 ~44 Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [10] >> "niyukti: [39] + bhASyaM [11...] + prakSepaM [ . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: piNDaniyukemelapagi-1 rIyAvRttiH piNDanikSepe vAtakAyaH prata gAthAMka ni/bhA/pra ||39|| // 17 // dIpa savalaya ghaNataNuvAyA aihima aiduhiNe ya nicchyo| vabahAra pAiNAI atAI ya acitto // 39 // vyAkhyA-saha valayairvartante iti savalayA ye 'paNataNuvAya 'tti vAtazabdaH pratyekamabhisambadhyate, ghanavAtAstanuvAtAca, kimuktaM bhavati?-ye narakapRthivInAM pArtheSu ghanavAtAstanuvAtA vA valayAkAreNa vyavasthitA valapazabdavAcyAH, ye ca narakathivInAmevAdhastAd dhanavAtAstanuvAtAca, tathA ' aihima aidurbiNe ati atizayena hime nipatati atizayena ca 'durdine meghatimire medhairgaganamaNDalasyA'scchAdane ye vAyavaH, eSa sarvo'pi vAyukAyo nizcayataH sacittaH, atihimAtidurdinAbhAve tu yA 'prAcInAdivAtaH / pUrvAdidigvAtaH sa vyavahArataH sacittA, yastu 'AkrAntadikaH' AkrAntapanAdisamutthaprabhRtikaH paJcabhakAro vakSyamANasvarupaH so'cita iti / / AkrAntAdisvarupamevAha akaMtardhataghANe dehANugae ya pIliyAisu ya / accitta vAukAo bhaNio kammaTTamahaNehiM // 40 // vyAkhyA-AkrAnte-pAdenAkAnte kardamAdI yo bAtazciditi zabdaM kurvan samucchalati, yazcAdhmAte mukhabAtabhRte ityAdau vartate yo vA 'ghANe' tilapIDanayantre tilapIDanavazAtsazabdaM vinirgacchannupalabhyate, yazca 'dehAnugataH' zarIrAzritaH, ucchAsaniHzvAsabAtani-1 sagarUpaH,' pIlitaM' sajalaM nizcotyamAnaM vastrAdi, AdizabdAttAlasantAdiparigrahaH, teSu ca yaH sambhavati vAtaH eSa paJcapakAro'pi vAtaH karmASTakamadhanairacittA pratipAditaH / / sampati mizra vAyukArya pratipipAdayiSuTatyAdisthasyAcittavAtakAyaspa jale sthitasya kSetramAzritya sthalasthitasya (ca) kAlamAzrityAcittAdivibhAgamAha anukrama [50] ~45 Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [12] .- "niyukti: [41] + bhASyaM [11...] + prakSepaM r . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||41|| dIpa hatthasayamega gaMtA daio aJcittu bIyae miiso| taiyaMmi u saccitto vatthI puNa porisidiNesa // 41 // vyAkhyA-idorjumapATitenApanItamastakena nikarSitacantirvatisarvAsthyAdikacavareNAparacarmamayasthiggalakasthagitApAnacchidreNa saGkIrNamukhIkRtagrIvAntarvivareNAjApazvoranyatarasya zarIreNa niSpannazcamamayaH prasevaka: kotpalakAparapayoyo itiH, sa caacittmukhvaatbhRtH| san davarakeNa gADhavaddhamukho nayAdijale plAvyamAnaH kSetrato hastazatamekaM yAvadantA tAvatsaH 'tiH' itistho vAtakAyo'cittaH, prathame| ca hastazate'tikrAnte sati dvitIye pravizan mizro bhavati, sa ca mizrastAvadbhavati yAvad dvitIyahastazataparyantaH, tato dvitIye hastazate'tikAnte tRtIye pravizan sacico bhavati, tata Udai sacitta eka, adhavaikasminneva hastazate gamanena Agamanena punargamanena ca krameNAcittatvAdikamavagantavyaM, yadivA-hastazatagamanakAlaM paribhAmpaikasminnapi sthAne jalamadhyasthitasyoktakrameNAcittatvAdikaM paribhAvanIyaM, itigrahaNaM co-18 palakSaNaM tena vastAvapyevaM draSTavyaM, bastizca itivatsvarUpato bhAvanIyaH, navaramaparacarmamayasthimgalakasthagitagrIvAntarvivaro'tiviTatamukhIkRta-18 pAzcAtyapradezaH sa vizeSaH, tathA 'vatthI puNa porasidiNemuni sthale snigdhaM rukSaM ca kAlamAzritya ' vastiH / bastistho vAtaH, upalakSazaNametat , tena dRtistho'pi vAtaH sthalasthaH snigdhaM rUkSaM ca kAlamadhikRtya yathAkramaM pauruSISu dineSu cAcittAdirupo veditavyaH // enameva gAthAJcayavaM bhASyakRd gAthAcatRSTayena vyAkhyAnayati niDeyaro ya kAlo egaMtasiNihamajjhimajahanno / lukkhodhi hoi tiviho jahanna majho ya uphoso // 12 // egaMtasiNihamI porisimegaM aceaNo hoi / biiyAe saMmIso taiyAi saceyaNo vatthI // 13 // anakrama [52] ~46~ Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [15] .. "niyukti: [41] + bhASyaM [14] + prakSepaM [ . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: piNDaniyu malayagirIyAtiH prata gAthAMka ni/bhA/pra ||14|| "0" dIpa majjhimaniTe do porisIu aJcittu mIsao tie| cautthIe sacitto pavaNo daiyAi majjhagao // 14 // piNDanikSepe vAtakAyaH porisitigamaccitto nihajahannaMmi mIsaga cutthii| saccitta paMcamIe evaM lukkhe'vi diNa vur3I // 15 // (bhA.) vyAkhyA-iha kAlA sAmAnyato dvividhaH, tadyathA-snigdho rUkSazca, taba yaH sajalaH sazItazca sa snigdhA, uSNo rUkSaH, snigdhopi vidhA, tayathA-ekAntasnigdho madhyamo jaghanyazca, tatra ekAntasnigdhaH atisnigdhaH, rUkSo'pi vidhA, tabadhA-panyo madhyama utkRSTaH utkRSTo nAma atizayena rUkSaH, tatraikAntasigdhakAle bastigato vAyukAyaH upalakSaNametat tena ratistho'pi ekA pauruSI yAvadacetano / bhavati, dvitIyasyAstu pauruSyAH pArambhe'pi mizraH, sa ca tAvadyAvatparipUrNA dvitIyA paurunI, tRtIyasyAM tu pauruNyAmAdita evaM sacittaH, tata UrdU sacitta eva, madhyame tu snigdhakAle ve pauruSyau yAvadacittastRtIyasyAM tu pauruSyA mizrA,caturyo sacetanaH, jaghanye ca snigdhakAle hatyAdimadhyagato yAyuH pauruSItrikaM yAvadacittaH, caturthapauruSyA mizrA, paJcamyAM tu sacetanaH, evaM rUkSe'pi draSTavyaM, kevalaM tatra dinavadiH kartavyA, sA caivaM--jaghanyarUkSakAle vastyAdigataH pavano dinamekamacitto dvitIye dine mizrastRtIye sacittaH, madhyamarUkSakAle| dinadvapamacittastRtIyadine mizracaturthadine sacetanA, utkRSTarakSakAle dinatrayamacittazcaturthadine mizraH paJcamadine sacittaH / sampatyacittavAyukAyaprayojanamAha // 18 // daieNa vasthiNA vA paoyaNaM hojja vAuNA munninno| gelannaMmi va hojjA sacittamIse pariharejjA // 42 // vyAkhyA-tinA' dRtisthena 'vastinA' bastisthena veti samuccaye nayAdhuttAre prayojanaM bhavedvAyunA muneH, anena jalastho vAyu anakrama [15] ~47 Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [57] .. "niyukti: [42] + bhASyaM [15] + prakSepaM . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||42|| dIpa bAhyate, athavA 'glAnatve' mandatve sati vAyunA prayojanaM bhavati, kvApi hi roge hatyAdinA saMgRhya bAto'pAnAdau makSipyate, anena sthala|stho gRhItaH, sacittamizrI tu yatnataH pariharet , jalamadhye tvazakye parihAre prAyazcittaM pazcAdabhigRhNIyAt / tadevamukto vAyukAyApiNDaH-18 sampati banaspatikAyapiNDamAhaII vaNassaikAo tiviho saccitto mIsao ya accitto / saccitto puNa duviho ninchayavavahArao ceva // 43 // vyAkhyA-vanaspatikAyastrividhaH, tayathA-sacitto mizro'cittazca, sacittaH punardvidhA, tadyathA-nizyato vyavahAratazca // idamaiva / nizcayavyavahArAbhyAM sacivasya dvaividhyaM mithaM ca pratipAdayatisavvo'va'NaMtakAo saccitto hoi nicchayanayassa / vavahArassa ya seso mIso pavvAyaroTTAI // 14 // vyAkhyA-nicayanayasya matena sarvo'pi 'anantakAyaH vanaspatikAyaH sacitto bhavati, zeSaH punaH 'pratyekaH' nimbAmrAdikaH / kAvyavahAraspa' vyavahAranayasya matena sacicaH, mizro mlAnaloTTAdiH, tatra pramlAnaH sarvo'pi vanaspatikAyo'rddhazuSko jJeyaH, tatra hi-yo'za: zuSkaH so'cittaH zeSastu sacitta iti mizrA, 'lohaH' gharaTTAdicUrNaH, tatra kAzcinnakhikAH sambhavanti tAzca sacittAH zeSastvacitta iti| mizrA, AdizabdAttatkAladalitakaNikAdiparigrahaH, tatrApi kiyanto'vayavA adyApyapariNatA iti sacittAH kiyantastvacicA iti mizratA : sAmpatamacittaM vanaspatikAyamAha puSphANaM pattANaM saraDuphalANaM taheva hariyANaM / baMTami milANaMmI nAyavvaM jIvavippajaDhaM // 15 // anakrama 5i7 ~48~ Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [60] >> "niyukti : [45] + bhASyaM [15...] + prakSepaM [ . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||45|| piNDaniyu- vyAkhyA-puSpANAM patrANAM 'zalAduphalAnAM' komalaphalAnA, tathA 'haritAnAM' bIhikAdInAM 'pRnte / prasavabandhane ' mlAne' piNDanikSepa melayani- zuSkamAye jJAtavyaM svarUpaM jIvaviSamuktam / / sampratyacittavanaspatikAyastha prayojanamAha vanaspati rIyAttiH piNDaH saMthArapAyadaMDagakhomiya kappA ya pIDhaphalagAI / osahabhesajjANi ya emAi paoyaNaM bahuhA // 46 // // 19 // dhyAkhyA-ye'mI 'saMstArakAdayaH' zayyApAdayaH yatibhirapisainzante, yAni ca pAcANi ye ca 'daNDakA daNDavidaNDAdayaH || yau ca saumau kalpau yacca pIThaphalakAdikam , aAdizabdAtkapalikAdiparigrahaH, yAni auSadhAni bheSanAni cetyevamAdikaM bahudhA' bahuprakAra prayojanamacittavanaspatikAyastha, iha 'auSadhAni' kebalaharItakyAdIni 'bheSajAni' tu teSAmeva yAdInAmekatra mIlitvA cUrNAni, yadvA'ntarupayogInyauSadhAni cahirupayogIni pralepAdIni bheSajAni / ukto vanaspatikAyapiNDaH, sampati dvIndriyAdipiNDacatuSTayaM pratiSipAdayiSustatmayojana copacikSipmuridamAha biyatiyacauro paMciMdiyA ya tippabhii jattha u sameti / sahANe saTThANe so piMDo teNa kajjamiNaM // 47 // ___ vyAkhyA-yatra melake svasthAne svasthAne sveSAm-AtmIyAnAM sthAnam-avasthAnaM yatra tatra, sajAtIyavargarUpe ityarthaH, dvitricatubAppaJcendriyAstriprabhRtayaH saMyanti-ekatra saMzliSTA bhavanti, tathathA-trayaH trayaH catvAraH catvAra ityAdi, viprabhRtigrahaNaM copalakSaNaM, tena dvI dvAvapi, gAyatra saMzliSyataH sa piNDaH svasthAne svasthAne iti bhUyo'pi sambadhyate, tato'Samartha:-teSAM dvIndriyAdInAM svajAtau svajAtau sa piNDo vedi-| 1vaMDo bAhupamANo viDao kakkhamitto u (daNDo bAhupramANo vidaNDakaH kakSAmAtrastu) dIpa 00000000000000000000 0400643 anakrama [60 vaa||19|| ~49~ Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [62] .. "niyukti: [47] + bhASyaM [15] + prakSepaM . . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||47|| dIpa tavyaH, so'pi ca tridhA, tadyathA-sacitto mizro'cittazca, tatra sacittastriprabhRtInAM akSAdInAM jIvatAmekatra saMzleSaNa milana, mizrasteSAmeva : kepAzcijIvatAM keSAzcinmRtAnAmekatra saMzleSaH, acitto jIvaviSamuktAnAM teSAmevAkSAdInAmekatra milanaM, tena ca piNDena atra jAtAvekavacanaM | ta' dvIndriyAdipiNdai: 'kArya' prayojanam 'idaM ' vakSyamANam / / tatra dvitricatuSpiNDaprayojanaM sArddhagAthayA'bhidhitsurAha| beiMdiyaparibhogo akkhANa sasippasaMkhamAINaM / teiMdiyANa uddehigAdi jaMvA vae vejjo // 48 // caridiyANa macchiyaparihAro AsamacchiyA ceva // vyAkhyA--iha sAghodIMndriyAdInAM yathAsambhava prayojanaM dvidhA, tayathA-zabdena zarIreNa ca, tatra zabdena prayojanaM zakunAdipari-1 bhAvane, tathAhi-zAsazabdamAkarNyamAnaM prazastaM mahAzakunamAmananti zAkunikAH, zarIreNa prayojanaM tridhA, tadyathA-sampUrNena zarIreNa tadekadezena zarIrasamparkasamudratena cAnyena vastunA, tatrAmISAM caturNAmapi prayojanAnAM madhye kimapi keSAzcitsAdhUnAmupayogavadbhavati, pAzcittu catvAryapi, tatra dvIndriyANAM sampUrNazarIreNa prayojanaM sAkSAdabhidhatte-dIndriyANAM 'paribhogaH ' upayogo'kSANAM 'sazuktiyAdInAM ' zaktizaGkhAdisahitAnAM, tatra 'akSAH' candanakAH 'zuktayaH supratItAH yatra svAtinakSatrasambhavijalasamparkato mauktikAni jAyante, 'zaGkhA zambUkAH, AdizagdAskapardAdipasgrihA, tatrAkSANAM kapardakAdInAM copayogaH samavasaraNasthApanAdau zaktikAnAM | cakSuHpuSpakAdyapanodAdau, trIndriyANAM paribhogamAha-trIndriyANAM paribhoga uddehikAdi, iha uddehikAzabdena uddehikAkRtavalmIkamRttikA parigRhyate, AdizabdAdanyasyApyevaMvidhasya trIndriyamRttikAdeH parigrahaH, sa paribhogaH paribhogaviSayatvAt , yadvA'tra karmasAdhanaH pari anakramA atha dvI, tri catur paJca-indriyapiNDa viSayaka varNanaM kriyate ~50~ Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra // 48 // dIpa anukrama [ 63 ] [bhAga-33] "piNDaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [ 63 ] * - "niryuktiH [ 48] + bhASyaM [15] + prakSepaM 80 pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - 41/2], mUlasUtra - [02/2] piNDaniryukti mUlaM evaM malayagirisUri racitA vRttiH piNDaniryukarmalayagirIyAvRttiH // 20 // bhogazabdo vivakSaNIyaH, paribhujyate iti paribhogaH - paribhujyamAnatA (sa) ca uddehikAmRttikAdeH sarpadaMzAdau dAhopazamanAya veditavyaH, yadvAkimapi vaidyastrIndriyavizeSazarIrAdikaM bAhyamalepAdinimittaM vadet tadvA paribhogastrIndriyANAM tathA caturindriyANAM madhye makSikANAM parihAraH- purISaM paribhogaH, taddhi vamananiSedhAdau pratyalamupavarNyate, yadvA-azvamakSikA upayujyate akSibhyo'kSarasamuddharaNAya caiveti evaMprAyacaturindriyaparibhogasamucayArthaH // paJcendriyapiNDaviSaye sAmAnyata upayogamA ha- paMcediya piMDaMmi u avyavahArI u neraiyA // 49 // vyAkhyA - paJcendriyapiNDe upayogaviSayatayA paribhAvyamAne sarvo'pi tiryagAdipiNDo yathAyogamupayogaM samAyAti, nairayikAH punaH 'avyavahAriNaH' anupayoginaH // tatra paJcendriyatiryagupayogamAha cammadvidaMtanaharomasiMgaavilAichgaNagomutte / khIradadhimAiyANa ya paMcidiyatiriyaparibhogo // 50 // vyAkhyA-paJcendriyatirathAM paribhogazcarmAsthidantanakharomazRGgAvilAdicchagaNa gomUtre kSIradadhyAdInAM ca tatra carmaNaH paribhogaH | kSurAdidharaNArthaM kozakAdikaraNe, asthno gRdranakhikAdeH, taddhi zarIrasphoTApanodAyarthaM bAdAdau badhyate, dantasya zUkaradaMSTrAyAH, sA hi dRSTiSTa puSpikApanodAya gharSitvA kSipyate, nakhAnAM jIvavizeSasatkAnAM te hi kApi dhUpe patanti gandhaJca teSAM kasyApi rogasyApanodAya prabhavati, romlAmavimeSI (vI) lA satkAnAM tanniSpanno hi kambalaH sAdhUnAmupayogavAn zRGgasya mahiSyAdisatkasya, taddhi mArge gacchAtpari Education Internation For Para Use Only ~51~ piNDa nikSepe paJcendriya Da // 20 // Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [65] >> "niyukti: [10] + bhASyaM [15...] + prakSepaM [ . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||50|| dIpa bhraSTAnAM sAdhUnAM mIlanAya vAcate, tathA'vilAdigaNasya gaDDarikAyA gaDarakasya vA, AdizabdAdanyeSAM ca purISasya, gomUtrasya pAmAmAdhupamaIne, kSIrAdInAM bhojane / / sampati manuSyasya sacittAdibhedAt triSidhasyApyupayogamAha| sacitte pavvAvaNa paMthuvaese ya bhikkhadANAI / sIsaDhiga accitte mIsahisarakkhapahapucchA // 51 // vyAkhyA-sacitte iti SaSThIsaptamporarya pratyabhedAt sacittasya manuSyasya prayojanaM pathi pRSTe 'upadezaH' kathanaM, tathA bhikSAdAnam, AdizabdAdvasatyAdidAnaM copayogaH, ziraso'sthi, tadi line vyAdhivizeSApanodAya gharpitvA dIyate, yadA kadAcitkavitpariruTo rAjAdiH sAdhUnAM vinAzAya kRtodyamo bhavet tataste sAdhavaH ziro'sthikamAdAya kApAlikaveSeNa naMSTA dezAntaraM vajitumicchantIti / tena prayojanaM, tathA mizrasya manuSyaspopayogaH, 'avisarakkhi ti ' asthibhiH ' AbharaNakalpaiH bhUSitasya sarajaskasya sarakSAkasya vA bhasmAvaguNThitavapuSkasyetyarthaH, kApAlikasya pArce yatpayi viSaye pracchanam / / sampati devatAviSayamupayogamAha khamagAi kAlakAjAiesu pucchijja devayaM kaci / paMthe subhAsubhe vA pucchejjaha divya uvaogo // 52 // vyAkhyA-kSapakAdiH, AdizabdAdatrA''cAryAdiparigrahA, kSapakasya hi tapovizeSAkRSTatvena prAyaH samAsanA eva devatA bhavanti / tata idda sAkSAtkSapakagrahaNaM kRtaM, 'kAlakAryam ' maraNarUpaM prayojana, tadAdikeSu prayojanepasthiteSu kAzcidevatAM pRcchet , tathA pathiviSayeSu zubhAzubhe' sApAyatve nirapAyatve vA devatAM kAJcana pRcchet, eSa 'divya upayogaH 'devatAviSaya upayogaH / / tadevaM sacittAdibhedabhibhatripakAro'pi dravyapiNDaH pratyekaM pRthivIkAyAdibhedAnavavidha uktaH, sampatyeteSAmeva navAnAM pRthivIkAyAdInAM hyAdimizraNato mizra dravyapiNDamabhidhitmarAha anakrama ~52 Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [68] >> "niyukti: [13] + bhASyaM [15...] + prakSepaM . . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-[02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||53|| dIpa piNDaniyu- aha mIsao ya piMDo eesi ciya navaNha piMDANaM / dugasaMjogAIo nAyavyo jAva caramotti // 53 // piNDanikSepe krmaLayagi mizrapiNDaH rIyAvRttiH vyAkhyA-athetyAnantaryayotane, kevalapRthivIkAyAdipiNDAbhidhAnAnantaraM mizrakapiNDo vyAkhyAyate iti dyotayati, "mizrakA sajAtIyavijAtIyadravyamizraNAtmakaH piNDaH eteSAmeva navAnAM piNTAnAM dvayAdisaMyogAtmako jJAtavyAH, tayathA-pRthivIkAyo'pkAyoti // 21 // dvikasaMyoge prathamo bhaGgaH, pRthivIkAyastejaskAya iti dvitIyaH, evaM dvikasaMyoge SaTtriMzadbhaGgA bhAvanIyAH, tathA trikasaMyoge pRthivIkAyo kAyastejaskAya iti prathamo bhagaH pRthivIkAyoDapkAyo vAyukAya iti dvitIyaH evaM trikasaMyoge caturazItikAH, tathA catuSkasaMyoge| pRthivIkAyo'kAyastejaskAyo vAyukAya iti prathamo bhaGgaH, pRthivIkAyo'pkAyastejaskAyo vanaspatikAya iti dvitIyaH, evaM catuSkasaMyoge padizaM zataM bhaGgAnAM bhAvanIya, paJcakasaMyoge'pi par3izaM zataM, paDasaMyoge caturazItiH, saptakasaMyoge par3hizava , aSTakasaMyoge nava, navakasaMyoge ekaH, sarvasaGkhyayA bhaGgAnAM paJca zatAni yadhikAni, eteSAM ca bhaGgAnAmAnayanAmiyaM karaNagAthA, " ubhayamuhaM rAsidurga viDillANaMtareNa bhaya paDhamaM / ladaha rAsivibhatte tassuvari guNitu saMjogA // 1 // asyAkSaragamanikA-daha navAnAM padAnAM yAdi saMyogabhaGkA AnetumabhipretAstatastAvatpramANo dvau rAzI ubhayamukhau sthApyete, sthApanA ceyaM akasyopari navakA, tata eka-18 18|kasaMyoge nava bhaGgA draSTavyAH, na ca tatra karaNagAthAyA vyApAraH, dvayAdisaMyogabhaGgAnayanAyaiva tasyAH pravRttatvAt , tato'dhastane rAzI paryantava-| mArjina ekakasthAnantareNa vikalakSaNenoparitanarAzau prathamamaIM navakarUpaM bhajet-tasya bhAgahAraM kuryAta, tato labdhAH sAdozcatvAraH, tena ca saa-18||| 21 // catuSkeNAdhorAzinoparitane prathame'Gke vibhakte labdhena tasya dvikalakSaNasyAGkasyoparitanamaGkamaSTakalakSaNaM guNayet-tAiyeta, jAtA patriMzatra, itthaM ca guNayitvA 'saMyogAH saMyogabhanA vAcyAH, yathA dvikasaMyoge bhaGgAH padatriMzaditi, tato bhUyo'pi trikasaMyogabhaGgAnayanAya prathamapA-1 anakrama ~53 Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [68] >> "niyukti: [13] + bhASyaM [15...] + prakSepaM . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||53|| dIpa dararitA karaNagAthA vyApAryate, adhastane rAzau sthitena dvikAdanantareNa vikeNoparitanarAzivyavasthita trikoparitanasaptakarUpAhApekSayA || Aya patriMzapamahUM bhajeta, tato labbA dvAdaza taizcAdhorAzinoparitane'Gke vibhakte lamdhekhikalakSaNasyAGasyoparitanaM saptakalakSaNamaDUM guNayeta, guNite ca sati jAtAcaturazItiH, etAvantastrikasaMyogeSvapi bhaGgA AnetaSpAH, yAvannavakasaMyoge eko bhannaH, tathA cAha-jAva carimoti tAvahikasaMyogAdiko mizrapiNDo jJAtavyo yAvacaramo navakaniSpanna ekasaGkhaco mizrapiNDA, sa ca lepamadhikRtyopadIte, ihAlasya dhuri makSitAyAM rajorUpaH pRthivIkAyo lagati, nadImuttarato'kAyaH, lohamayAvapanagharSaNe tejaskAyaH, yatra tejastatra vAyuriti vAyukAyo'pi, vanaspatikAyo dhUreSa, dvitricaturindriyAH sampAtimAH sambhavanti, mahipyAdicarmamayanADikAdezca ghRSyamANasyAvayavarUpaH pazcendriyapiNDaH, itthaMbhUtena cAkSasya khaJjanena lepaH kriyate ityasAbupayogI, itizabdo mizrapiNDasamAptyarthaH, etAvAneva dravyapiNDo mizraH sambhavatIti / / sampatyasyaiva mizrapiNDasya kAnicidudAharaNAnyupadarzapati socIrA gorasAsava vesaNa bhesajja neha sAga phale / poggala loNa guloyaNa NegA piNDA u saMjoge // 54 // / ___vyAkhyA-sauvIra' kAjika, tathAkAyatejaskAyavanaspatikAyAdipiNDarUpaM, tathAhi-tatrAkAyastaNDuladhAvanaM tejaskAyo'vazrAvarNa vanaspatikAyastaNDulAkyavA yatsamparkatastaNDalodakaM gaDulamupajAyate, lavaNAvayavAna kecana tatra lavaNasammizrataNDalodakAdibhiH saha patanti tatastatra pRthivIkAyo'pi sambhavatIti, evamanyatrApi bhAvanA svadhiyA kartavyA, tathA 'gorasaM' takrAdi, tacApakAyatrasakAyasammizra bhavati, tathA 'AsavaH' mayaM, tayAkAyatejaskAyavanaspatikAyAdipiNDarUpaM, 'vesana' jIrakalavaNAdi, taca vanaspatipRthivIkAyAdipiNDa-18 rUpaM, 'bheparja' yavAgUprabhRti, tathAkAyatejaskAyavanaspatikAyapiNDarUpaM, 'snehA' ghRtavazAdi, taba tejaskAyatrasakAyAdipiNDa rUpaM, 'zA-18| anakrama ~54~ Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [69] >> "niyukti: [14] + bhASyaM [15...] + prakSepaM [ . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: piNDanikSepe kSetrakAlapiNTaH prata gAthAMka ni/bhA/pra ||54|| dIpa piNDaniyu- ka' vatthulabhAjikAdirUpaH, sa ca vanaspatikAyapRthivIkAyatrasakAyAdipiNDarUpaH, 'phalam ' AmalakAdi, tabeda pakaM grAhaya, tatastadapI- malayagi- tyameva bhAvanIyaM, 'poggalaM' mAMsaM, tadapIha pakaM gRhyate, tatastadapi zAkavadbhAvanIyaM, 'lavaNaM' pratItaM, tabAkAyapRthivIkAyarUpaM, 'guDau- royAttiH danauM' pratIto, tAvapi phalavaddhAvanIyo, evamanye'pyaneke yathAsambhavaM saMyoge piNDA bhAvanIyAH, kevalaM taM taM saMyoga paribhAvya yo yatra // 22 // dvikasaMyogAdAvantarbhavati sa tatra svayamevAntarbhAvanIyaH // tadevamuktaH samapaJcaM dravyApiNDaH, sampati kSetrakAlapiNDAyabhidhitsurAhaall tinni u paesasamayA ThANahiiu davie tayAesA / caupaMcamapiMDANaM jattha jayA tapparUvaNayA // 55 // ___ vyAkhyA-iha kSetrakAlapiNDau ' nAma ThavaNApiMDe dave khete ya kAla bhAve ya' iti gAthAnirdezakramApekSayA caturthapaJcamapiNDau, kSetram-AkAzaM kAlA-samayavivarUpaH, tatra prayaH pradezAH kSetraprastAvAdAkAyapradezAH tathA trayaH samayAH kAlasya nirvibhAgA bhAgAH, tuzabdo vizeSaNArtha:, sa ca parasparamanugatA iti vizeSayati, 'catuSpaJcamapiNDayoH' kSetrakAlapiNDayoH svarUpam , iyamatra bhAvanA-trayaH para paramanugatA AkAzapradezAstrayaH parasparamanugatAH samayA yathAkrama kSetrapiNDaH kALapiNDa iti veditavyAH, trigrahaNaM copalakSaNaM, tena dvicaturAdayo'pi draSTavyAH, tadevaM kSetrakAlapiNDau nirupacaritI pratipAdya sampati tAveva sopacArAvabhidhace-ThANahiiu davie tayAesAga 'davietti dravye-pudgalaskandharupe sthAnam-avagAiH sthiti:-kAlato'vasthAnaM sthAnaM ca sthitizca sthAnasthitI tAbhyAM sthAnasthititaH | atra paJcamI 'yapaH kAMdhAre' ityanena sUtreNa, tato'yamartha:-sthAnaM sthiti cAzritya yastadA''deza:-kSetrakAlAdezaH kSetrakAlamAdhAna nyavivakSayA kSetreNa kAlena ca vyapadezastasmAcatuSpaJcamapiNDayoH prarUpaNA kAryA, kimuktaM bhavati ?-skandharUpe puGgaladravye'vagAicintAmAzritya kSetraprAdhAnyavivakSayA yadA kSetreNa vyapadezo yadhA ekamAdeziko'yaM dvipAdeziko'yaM triprAdezika ityAdi sa itthaM kSetrato vyapadizyamAnaH anakrama 69 64000000000 // 22 // atha kSetra-kAla piNDa viSayaka varNanaM kriyate ~55 Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||55 || dIpa anukrama [70] [bhAga-33] "piNDaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [70] *- "niryuktiH [55] + bhASyaM [15] + prakSepaM 80 pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra -[ 41/2], mUlasUtra-[02/2] piNDaniryukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH kSetra piNDa ityucyate, kSetrato vyapadiSTaH diSTaH kSetra piNDa iti vyutpatteH, yadA tu kAlato'vasthAnamadhikRtya kAlamAdhAnyavivakSayA kAlena vyapadezo yathA - ekasAmayiko dvisAmayika ityAdi tadA sa kAlapiNDo'pi bhaNyate, kAlato vyapadiSTaH piNDaH kAlapiNDa iti samAsA''zrayaNAt, athavA tripadezAdyAtmaka kSetra piNDe yadivA trisamayAthAtmaka kAlapiNDe yadavasthitaM pudgaladravyaM tattadAdezAt kSetrakAlavyapadezAt- kSetra kAlopacArAdityarthaH yathAkramaM kSetrapiNDaH kAlapiNDaH / prakArAntareNa sopacArau kSetrakAlapiNDAvAda' jatya jayA tapparUvaNayA 'yatra vasatyAdau yadA prathamapauruSyAdau ' tatprarUpaNA' piNDaprarUpaNA kriyate sa piNDaH prarUpyamANo nAmAdipiNDo vasatyAdikSetramadhikRtya kSetrapiNDa ucyate, yathA'muka vasatirUpakSetrapiNDa iti, prathamapauruSyAdikaM tu kAlamadhikRtya kAlapiNDo yathA'mukaprathamamaharAdirUpaH kAlapiNDa iti / / ' ida tinni upaesasamayA' ityatra para AkSepamAha-nanu mUrtteSu dravyeSu parasparamanuvedhataH saGkhyAvAhulyatazca piNDa iti vyapadezo ghaTate, kSetrakAlapostu na parasparamanuvedho nApi kAle saGkhyAbAhulyaM, tathAhi kSetramAkAzamucyate 'khetaM khalu AgAsa ' miti vacanAt taca nityamakRtrimatvAda, tataH sadaiva viviktamadezAtmakatayA vyavasthitamiti kathamAkAzapradezAnAmanuvedhaH ?, ekatra mizraNAbhAvAt, kAlo'pi pUrvAparasamayavivikto | vArttamAnikasamayarUpa eva pAramArthikaH, pUrvApara samaya yorvinaSTAnutpannatvena paramArthato'saccAt, satAM ca parasparamanuvedhaH saGkhyAbAhulyaM vA nAsatAM sadasatAM vA tataH kAladvayamapi nopapayate iti kathaM tatra piNDa iti vyapadezaH ?, atra pratividhAnamabhidhitsurAha muttadaviesa jujjai jai anno'nnANubehao piMDo / muttivimuttemuvi so jujjai naNu saMkhabAhulA // 56 // vyAkhyA - nanu yadi mUrtteSu dravyeSTha 'anyo'nyAnuvedhataH ' parasparAnuvedhataH, 'saMkhabAhulA' ityapyatra sambadhyate, 'saGkhyAbA huvyatazca' TryAdisaGkhyAsambhavatatha piNDa iti vyapadezo 'yujyate' yogamupaiti ghaTate ityarthaH tadi sa piNDa iti vyapadezaH ' mUrttivimu Ecation Internationa For Parts Only ~56~ Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [1] >> "niyukti: [16] + bhASyaM [15...] + prakSepaM [ . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-[02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: piNDau prata gAthAMka ni/bhA/pra ||16|| piNDaniyu- teSvapi ' mUrtirahiteSvapi amUrteSvityarthaH, kSetrapradezakAlasamayeSu yujyate, tatrApi piNDazabdapravRttinimittasya parasparAnuSedhasya saGkhyA-piNDanikSepe bAhulyasya ca sambhavAta, tathAhi-sarve'pi kSetrapradezAH parasparaM nairantaryalakSaNena sambandhena sampaddhA apratiSThante, tato yathA bAdaraniSpAdite kSetrakAlarIyAciH caturasrAdighane parasparanairantarparUpAnuvedhataH maGkhacAvAhulyatazca piNDa iti vyapadezaH pravartate tathA kSetrapradezeSvapi piNDazabdaH pravarttamAno na // 23 // virudhyate, tatrApi parasparanarantaryarUpasyAnuvedhasya saGkhyAvAhulyasya ca sambhavAta, tathA kAlo'pi paramArthataH san dravyaM ca, tataH so'pi pariNAmI, sataH sarvasya pariNAmitvAbhyupagamAda, anyathA sattvAyogAta, etaccAnyatra dharmasaGga-haNiTIkAdau vibhAvitamiti neha bhUyo vibhAkAvyate, granthagauravamayAta, pariNAmI cAnvayI tena tena rUpeNa pariNamamAna ucyate, tato'sti vArttamAnikasyApi samayasya pUrvAparasamayA bhyAmanuvedhaH, kevala sI pUrvAparasamayAvasantAvapi buddhayA santAviva vivakSitI, tataH saGghayAvAhulyamapi tatrAstIti piNDazabdaprayavirodhaH // sambhati kSetre piNDazabdapravRttyavirodhaM dRSTAntadvAreNa samarthayate-- jaha tipaeso khaMdho tisuvi paesesu jo samogADho / avibhAgiNa saMbaddho kahaM tu nevaM tadAdhAro ? // 57 // vyAkhyA-yathA kazcidanirdiSTa vyaktikaH 'trimadezikaH triparamANvAtmakaHskandhasthivaSyAkAzapradezeSvaragADho na tvekasmin dvayo1vatyapizabdArthaH, 'avibhAgena sambandho' vibhAgo-narantaryAbhAvastadabhAvo'vibhAgo nairantaryamityarthaH tena sambandho nairantaryasambandhasambaddha iti | ril // 23 // bhAvaH, piNDa iti vyapadizyate, nairantayeNAvasthAnabhAvAt saGghacAvAhulyatava, evaM-tripradezAvagADatriparamANuskandha iva tadAdhAra:-triparamAguskandhAdhAraH pradezatrayasamudAyaH kathaM tu na piNDa iti vyapadizyate !, so'pi piNDa itiSpapadizyatAm , ubhapatrAyuktanItyA vizeSAbhA 1000000000000000000 dIpa anakrama 71] ~57 Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [72] .. "niyukti: [17] + bhASyaM [15] + prakSepaM [ . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||57|| dIpa bAbAta // sampati jaya jayA tapparUvaNayA' ityetadvayAciruSAsunomasthApanAdrapabhAvapiNDAnAM yogavibhAgasambhavAt pAramArthika piNDatvaM / kSetrakAlayostu yogavibhAgAsambhavata aupacArika pratipAdapanAha ahavA cauNha niyamA jogavibhAgeNa jujjae piNDo / dosu jahiyaM tu piNDo vaNijjai kIrae vAvi // 58 // vyAkhyA-athaveti prakArAntaradyotane, pUrva hikSetrakAlayoryathAsaGkhadhaM pradezasamayAnAM parasparAnuvedhataH saGkhyAvAhulyatazca pAramAvAdhika piNDatvamukta, yadvA tanna yujyata eva, yogavibhAgAsambhavAt, tathAhi-loka yA yoge sati vibhAgaH kartuM zakyate vibhAge vA sati | bAyogaH tatra piNDa iti vyapadezaH, na ca kSetrapradezeSu yoge satyapi vibhAgaH kartuM zakyA, nityatvena teSAM tathA vyavasthitAnAmanyathA kattu / mazakyatvAta, tato na tatra pAramArthika piNDatvaM, taza samayo vartamAna eca san nAtIto'nAgato vA, tayovinaSTAnutpanatvenAvidyamAnatvAt tato'tra vibhAga eva na tu kadAcanApi yoga iti pAramArthikapiNDatvAbhAvaH, tato'nyathA kSetrakAlapiNDamarUpaNA kartavyeti prakArAntaratA, 'caturNI' nAmasthApanAdravyabhAvapiNDAnA 'yogavibhAgena' yogavibhAgasambhavena niyamAtpiNDa iti vyapadezo yujyate, tathAhi-nAmna:piNDo nAmanAmayatorabhedopacArAt yadvA nAmnA piNDo nAmapiNDa iti vyutpatteH puruSAdikameva bhaNpate, tasya ca istapAdAdibhirakyapaithuktaspApi khaDdAdibhirvibhAgaH kartuM zakyate ityasti yoge sati vibhAgaH, yadvA pUrva garbhe mAMsapezIrUpasya sato istaadibhirvpveviyogaa| pazcAtkrameNa taiH saha saMyoga iti vibhAge sati yogaH tataH piNDarUpatA, tathA sthApanApiNDezatrikAdiko pUrva vibhAge sati saMyogaH saMyoge vA sati vibhAga iti piNDarUpatA, dravyapiNDe'pi guDaudanAdike vibhAgapUrvakaH saMyogaH saMyogapUrvako vA vibhAgaH supratIta iti pAramAvikapiNDarUpatA, bhAvapiNDe'pi bhAvabhAvavatoH kathaJcidabhedAtsAvAdireva mUtoM vigrahavAn gRkhate, tA saMpogavibhAgau nAmapiNDa iva tAtvikA anakrama SARERainintamanna ~58~ Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [73] >> "niyukti : [18] + bhASyaM [15...] + prakSepaM [ . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-[02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||8|| dIpa piNDaniyu- viti pAramArthikI piNDarUpatA, kSetravAlayoratUbatItyA na saMyogavibhAgAviti na tatra piNDayAbdaprattiH, tasmAnnAmAdipiNDa eva tattat kSetra-piNDanikSepe nivAsAdikaM paryAyamudbhUtarUpaM vivakSitvA kSetrapiNDakAsapiNDazabdAbhyAM vyapadizyate, tathA cAha-'dosu jahiyaM tu ityAdi dvayoH' kSetra-1 bhAvapiNDaH rIyAttiHkAlayo kAlayoH 'yatra ' vasalyAdau yadA vA prathamapauruSyAdI yaH piNDo nAmAdirUpo vyAvate yadvA yatra gRhe mahAnasAdI vA piNDo guDapiNDA-14 // 24 // dirmodakAdipiNDo vA kriyate yadA vA prathamapaharAdau niSpAdyate sa vyAvImAno nAmAdipiNDaH kriyamANo vA guDaudanAdipiNDastatletrakAlApekSayA kSetrapiNDaH kAlapiNDazca vyapadizyate, yathA'mukavasatyAdikSetrapiNDaH prathamapauruSIpiNDa ityAdi / / uktau kSetrakAlapiNDau, sampati bhAvapiNDamabhidhitsurAhaall duviho u bhAvapiNDo pasatthao ceva appasattho ya / eesi doNhaMpi ya patteya parUvaNaM vocchaM // 59 // vyAkhyA-dvividhA dipakAraH bhAvapiNDaH, tathathA-prazastoprazastatha, tata etayoyorapi pratyeka prarUpaNAM-prarupyete dvAvali 18||bhAvapiNDo yayA gAthApaddhatyA sA prarupaNA tAM vakSye / pratijJAtameva mAthAcatuSTayena niyohayati egavihAi dasaviho pasatthao ceva appasattho ya / saMjamai vijjAcaraNe nANAditigaM ca tiviho // 6 // nANaM dasaNa tava saMjamo ye vaya paMca charca jANejjA / piMDesaNa pANesaNa uggahapaDimA ya piMDammi // 6 // pavayaNamA nava baMbhaguttioM taha ya samaNadhammo the / esa pasattho piMDo bhaNio kammaTThamahaNehiM // 2 // apasattho ya asaMjama annANe aviraIya micchattaM / kohAryosavaikAyA~ kammeguttI ahammo ya // 63 // . anakrama [73] atha bhAvapiNDasya varNanaM kriyate ~59~ Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||63|| dIpa anukrama [ 78 ] [bhAga-33] "piNDaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [ 78 ] * - "niryuktiH [ 63 ] + bhASyaM [15] + prakSepaM [ 80 pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[ 41/2] mUlasUtra - [02/2] piNDaniryukti mUlaM evaM malayagirisUri - racitA vRttiH vyAkhyA - prazasto prazastazca bhAvapiNDaH pratyekaM dazavidhaH dazamakAraH, kiMrupaH ? ityAha-' ekavidhAdikaH ' ekavidho dvivi dhastrividhacaturvidho yAvadazavidha iti, taMtra prathamata uddezakramaprAmANyAnusaraNAtprazastaM bhAvapiNDaM dazavidhamapyabhidadhAti -'saJjane'tyAdi, taMtrakaviyaH prazasto bhAvapiNDaH saMyamaH iha saMyamo jJAnadarzane vinA na bhavati, pUrvadrayalAbhaH punaruttaralAbhe bhavati siddha:' iti vacanaprAmANyAt, tato jJAnadarzane saMyama evAntarbhUte vivakSite iti saMyama evaikaH prazastabhAvapiNDatvena pratipAdyamAno na virudhyate, dvividhaH piNDo 9) 'vidyAcaraNe' vidyA-jJAnaM caraNaM kriyA, atra samyagdarzanaM jJAna evAntarbhUtaM vivakSitamiti na pRthaggaNitaM vivakSA hi vaktradhInA, vaktA ca kadAcitsaMkSepeNAbhidhitsustAM tAM pratyAsattimadhikRtya tacadantarbhAvenAbhidhatte kadAcitpunarvizeSaparijJAnotpAdanAya vistareNAbhidhitsuH sarva vaiviktyena pRthak pratipAdayati, tataH kadAcit jJAnAditrikaM saMyama iti pratipAdyate kadAcit jJAnakriye iti kadAcitpunaH paripUrNamapi sAkSAdyathA jJAnAditrikamiti na kavidoSaH, trividhaH piNDaH punaH 'jJAnAditrikaM ' jJAnadarzana cAritrANi caturvidhaH piNDo jJAnadarzana tapa: saMyamAH, paJcavidhaH paJca vratAni-prANAtipAtamRSAvAdAdattAdAnamaithunaparigrahanivRttilakSaNAni atrApi jJAnadarzane antarbhUte vivakSite iti na pRthagaNite, rAtribhojanaviramaNamadhyeteSu paJcasu yathAyogamantarbhUtaM vivakSitaM tato na paJcavidhatvavyAghAtaH, evamuttaratvApi yathAyogamantarbhAvabhAvanA bhAvanIyA, Sar3idho bhAvapiNDaH - paDU vratAni, tatra paJca vratAni pUrvoktAnyeva prANAtipAtaviramaNAdIni SaSThaM tu rAtribhojanaviramaNalakSaNaM, tathA saptavidhe piNDe sapta piNDeSaNAH sapta pAnaiSaNAH sapta agrahamatimAH, tatra piNDaiSaNAH pAnaiSaNAtha sapta saMsRSTAdayaH, tAmA:-'saMsadama 1 apratimAH sapta avagRhyate ityavamahastasya pratimA abhiprahAH, tatra pUrvamevaivaMbhUtaH pratizrayo mayA grAhyo nAnyathAbhUta iti vicintya tameva yAcitvA gRhataH prathamA 1 tathA yasyaivaMbhUto'bhigraho bhavati-ahaM khalbanyeSAM kRte'yamahaM mahISyAmi, anyaizca gRhIte'vamahe vatsyAmIti dvitI Education Internation For Parts Only ~60~ Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [78] >> "niyukti: [63] + bhASyaM [15...] + prakSepaM . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-[02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||63|| piNDaniyu- vyAga yAvRttiH // 2 // saMsaTTA uddhaDha taha apalevaDhA ceva / uggahiyA pagahiyA eziyadhammA ya sacamiyA // 1 // avagrahamatimA vasativiSayaniyamavizeSAH, tathA'STavidhaH piNDoSTau pravacanamAtaraH, tAzca pazca samitayastisro guptayaH, tathA navavidhaH piNDo nava bahmacaryaguptayaH, tAsAM cedaM svarUpa-vasahi prazastAmaza stAbhAvapikaha nisijidiya kuTuMtara punvakIliya paNIe / aimAyAhAra vibhUsaNaM ca nava baMbhaguttIo // 1 // tathA ceti samuccaye, dazavidhaH piNDo NDA dazAprakAraH zramaNadhammaH, sa cAya-khaMtI ya mAvajjava muttI tava saMjame ya boddhadhve / sarva soyaM AkiMcaNaM ca'bhaM ca jaidhammo ||1|| dIpa anukrama yA, tatra pradhamA sAmAnyena, iyaM tu gacchAntargatAnAM sAmbhogikAnAM coyuktavihAriNAM yataste'nyo'nvArtha yAcante 2 / anyArthamavaprahaM yAciSye / | anyAvagRhIte tu na sthAsyAmItyeSAhAlandikAnAM, yataste sUtrAvazeSamAcAryAdabhikAGkSanta AcAryArtha taM yAcante 3 / ahamanyArthamavagrahaM na yAcidhye, anyAvagRhIte tu vasyAmIti, eSA gaccha evodyutavihAriNAM jinakalpAdyartha parikarma kurvatA 4 / AtmakRte'vagraha yAciSye na parArtham , eSA jinaka|lpikasya 5 / yadIyamahamavagrahaM grahISyAmi tadIyameva cetkaTAdi saMstArakaM grahISyAmi, anyathoskuTuka upaviSTo vA rAtri gamayiSyAmItyeSA jinakalpikAdeH6 / saptamI tvaiva pUrvoktA navaraM yathAsaMstRtameva zilAdi prahISyAmi nAnyaditi 7 // 2 vyAkhyA-asaMsRSTA hastamAtrAbhyAM cintyA, "asaMsaTe hatthe asaMsaTTe mate, akharaMTiattiyuttaM bhavai, evaM gRhata: prathamA, gAthAbhar3abhayAdviparyayanirdezaH 1, saMsRSTApi tAbhyAM cintyA, " saMsaTTe hatthe saMsaTTe | matte, kharaMTimattibu bhavA 2, uddhatA pAkasthAnAdyat sthAlyAdau svayogena bhojanajAtamuddhataM tata eva gRhataH 3, alpalepA'lpazabdo'bhAvavAcakatato nilepa pRthukAdi gRhataH 4, avagRhItA bhojanakAle bhoktukAmasya zarAvAdinA yadupahataM tava evaM gRhataH 5, pragRhItA bhojanavelAyAM bhoktukAmAca dAtumabhyudyatena bhotrA vA svahastAdinA yatmagRhItaM tahataH 6, ujjhitadharmA yatparityAgArha bhojanajAtamanye ca dvipadAdayo nAvakAnti tadaha | tyaktaM vA gRhataH 7 / pAnaiSaNA apyevameva, navaraM caturthyAmAyAmasApIrAdi nirlepa jJeyaM / [78] // 25 // ~614 Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [78] >> "niyukti: [63] + bhASyaM [15...] + prakSepaM [ . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||63|| dIpa prazastabhAvapiNDasyopasaMhAramAha-eso' ityAdi, 'eSa'dazamakAro'pi bhAvapiNDaH kASTakamayanaiH-tIrthakRnirbhaNitaH, anena svamanIpikAvyudAsamAha || sampati aprazastaM bhAvapiNDaM dazavidhamapi krameNAha-'apasatyo ya' ityAdi, aprazasta: punarbhAvapiNDa ekavidho'saMyamo viratyabhAvaH, atrAjJAnamithyAtvAdIni soNyapyantarbhUtAni vivakSyante sato na kazcidoSaH, dvividho'jJAnAviratI, pazabdo mithyAtvazabdA*nantaraM yojanIyaH, atra mithyAtvakaSAyAdayaH sarve'pyatraivAntarbhUtA vivakSitAstato na dvividhatvavyAghAtaH, evamuttaratrApyantarbhAvabhAvanA bhAva nIyA, vividho mithyAtvaM cazabdAdajJAnAviratI ca, caturvidhaH catvAraH krodhAdayaH krodhamAnamAyAlobhAH, pazcavidhaH paJcAzravadvArANi prANAtipAtamapAvAdAdattAdAnapaithunaparigraharUpANi, paDDidhaH 'kAya'ti kAyavadhA:-pRthivIkAyikAdivinAzAH, saptavidhaH karmaNi-karmaviSayo draSTa-|| vyaH, iha karmazabdena karmabandhanibandhanabhUtA adhyavasAyA gRhAnte, bhAvapiNDAdhikArAn , tata AyurvarjazeSasaptakarmabandhanivandhanabhUtAH kASAyikA |akApAyikA bA pariNAmavizeSA jAtibhedApekSayA saptabhedAH saptavigho'prazasto bhAvapiNDaH, aSTavidho'pi bhAvapiNDaH karmaviSayaH, tatrApIyaM / bhAvanA-karmASTakabandhanibandhanabhUtAH kASAyikAH pariNAmavizeSA jAtibhedApekSayA'TabhedA aSTavidho'prazasto bhAvapiNDaH, 'aguttiioci| navabrahmacaryaguptimatipakSabhUtA navAbrahmacaryaguptayaH, tathA adharmo-dazavidhadharmapratipakSabhUto dazavidho'prazasto bhAvapiNDaH / sammati prazastA-1 prazastayorbhAvapiNDa yo kSaNamAha| bajjhai ya jeNa kamma so sabbo hoi appasattho u / muccai ya jeNa so uNa pasatthao navari vinneo // 64 // ___vyAkhyA-iha yena bhAvapiNDenekavidhAdikena bhavartamAnena 'karma' jJAnAvaraNIyAdi badhyate, cazabdo'nuktasamuccayArthaH, sa ca dIrghasthittikadIrghasaMsArAnuvandhi vipAkakaTukaM ca yena badhyate iti samucinoti, sa sarvo'pyapazasto bhAvapiNDo jJAtavyaH, yena punarekavidhAdinA anakramA ~62~ Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra // 64 // dIpa anukrama [7] [bhAga-33] "piNDaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [79] * - "niryuktiH [ 64 ] + bhASyaM [15] + prakSepaM pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[ 41/2] mUlasUtra - [02/2] piNDaniryukti mUlaM evaM malayagirisUri - racitA vRttiH 80 piNDaniryu- pravarttamAnena karmaNaH sakAzAt zanaiH zanaiH sarvAtmanA vA mucyate sa prazasto bhAvapiNDo vijJeyaH, Aha-piNDo nAma bahUnAmekatra mIlanamutermalayagiyate, piNDanaM piNDa iti vyutpatteH, bhAvAca saMyamAdayo yadA pravarttante tadaikasaGkhyA eva, ekasmin samaye ekasyaivAdhyavasAyasya bhAvAt, rIyAhRtiH tataH kathaM piNDatvam ? iti atrottaramAha daMsaNanANacarittANa pajjatrA je u jattiyA vAvi / so so hoi tayakkho pajjavapeyAlA piMDo // 65 // / / 26 / / vyAkhyA - iha cAritragrahaNena tapaHprabhRtyapi gRhyate, tasyApi viratipariNAmarUpatayA cAritrabhedatvAt tato darzanajJAna cAritrANAM pratyekaM ye ye ' paryavA: paryAyAH avibhAgaparicchedarUpA yadA yadA ' yAvanto yatparimANA varttante sa sa tadA tadA tattadAkhyo-darza> nAkhyo jJAnAkhyazcAritrAkhyaH 'paryavapAlanA piNDaH' paryAyapramANakaraNena piNDaH paryAyasaMhativivakSayA piNDo bhavatItyarthaH iyamatra bhAvanA* idda yadA saMyama eva kevalaH prAdhAnyena vivakSyate na tu satI api jJAnadarzane saMyamasya tadavinAbhAvitvena tayostatraivAntarbhAvavivakSaNAt, tadA ye tasya saMyapasyAvibhAgaparicchedAkhyAH paryAyAste samudAyenaikatra piNDIbhUya vyavatiSThante, parasparaM tAdAtmyasambandhena sambaddhatvAt, tataH saMyamaparyAyasaMhatyapekSayA piNDa iti saMyama ekavidhabhAvapiNDatvenocyamAno na virudhyate, yadA tu tasminneva saMyamarUpe'dhyavasAye pRtha 19 jJAnavivakSA kriyAvivakSA ca bhavati, yathA - vastuyAthAtmyaparicchedarUpo'Mzo jJAnaM prANAtipAtAdiviratirUpaH pariNAmavizeSastu kriyeti tadA ye jJAnasyAvibhAgaparicchedarUpAH paryAyAste parasparaM tAdAtmyasambandhenAvasthitA iti jJAnapiNDaH ye tu kriyAyA avibhAgaparicchedarUpAH paryAyAste kriyApiNDaH, tato dvividho bhAvapiNDo jJAnakriyAkhyaH pratipAdyamAno na virudhyate, yadA tu tasminneva saMgamarUpe'dhyavasAye pRthag jJAnavivakSA darzanavivakSA cAritravivakSA ca yathA vastuyAthAtmyaparicchedarUpo'Mzo jJAnaM tasminneva vastuni paricchidyamAne jinairittha Educatin internation For Pale Only ~63~ piNDa nikSepe prazastA praza svAbhAvapi - NDAH / / 26 / / Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||65 || dIpa anukrama [ 80 ] [bhAga-33] "piNDaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [80] * - "niryuktiH [ 65 ] + bhASyaM [ 15... ] + prakSepaM [" 80 pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[ 41/2], mUlasUtra-[02/2] piNDaniryukti mUlaM evaM malayagirisUri - racitA vRttiH muktam ata idaM tathetipratipattinibandhanaM rucirUpaH pariNAmavizeSo darzanaM prANAtipAtAdivirArtarUpastu pariNAmavizeSavAstrimiti, tadA ye jJAnasyAvibhAgaparicchedarUpAH paryAyAste samuditA jJAnapiNDo ye tu darzanasya te darzanapiNDaH ye tu cAritra te cAritrapiNDa iti trivi dho jJAnadarzanacAritrArUpo bhAvapiNDa upapadyate, yadA tu taporUpo'pi pariNAmo bhavati bhinna cAritrAdvikSyate tadA trayaHpiNDAH pUrvItArthastu tapaHpiNDa iti caturvidho bhAvapiNDaH yadA tu paJca mahAvratAnyeva kevalAni vivazyante jJAnadarzanatapAMsi punastatraivAntarbhUtAni tadA ye prANAtipAtaviratipariNAmasyAvibhAga paricchedarUpAH paryAyAste parasparaM samuditatvAt prANAtipAtaviratipiNDaH ye tu mRSAvAdaviratipariNAmasya te mRSAvAdaviratipiNDaH evaM yAvadye parigrahaviratipariNAmasya se parigrahaviratipiNDa iti paJcavidho bhAvapiNDa upapadyate, evaM zeSeSvapi piNDeSu piNDatvabhAvanA bhAvanIyA / evamaprazasteSvapi bhAvapiNDeSu / tadevaM piNDanaM piNDa iti bhAvaviSayAM vyutpattimadhikRtya saMyamAdeH piNDatvamuktam, athavA bhAvapiNDavicAre piNDazabdaH kartRsAdhano vivakSyate, yathA piNDayati karmaNA sahAtmAnaM mizrayatIti piNDo bhAvazcAsau piNDava bhAvapiNDaH, etadevAha--- kammANa jeNa bhAveNa appage ciNai cikkaNaM piMDaM / so hoi bhAvapiMDo piMDayae piMDaNaM jamhA // 66 // vyAkhyA -pena 'bhAvena pariNAmavizeSeNa karmmaNAM piNDaM 'cikaNanti ' anyo'nyAnuvedhena gAdasaMzleSarUpamAtmani cinoti sa bhAvo bhavati bhAvapiNDaH, atra hetumAha-pasmAtpiNDanamiti piNDayate AtmA svena saha yena tatpiNDanaM-karma jJAnAvaraNIyAdi tatpiNDayati-AtmanA saha sambaddhaM karoti sa bhAvastasmAtkAraNAtsa bhAvapiNDa ityucyate, atra cetthaM prazastAmazastatvabhAvanA yena bhAvena zubhaM For Parts Only ~64~ Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||65 || dIpa anukrama [81] [bhAga-33] "piNDaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [81] * - "niryukti: [ 66 ] + bhASyaM [15] + prakSepaM 80 pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[ 41/2] mUlasUtra - [02/2] piNDaniryukti mUlaM evaM malayagirisUri - racitA vRttiH piNDaniryutermagipAvRttiH // 27 // karmma AtmanyupacIyate sa prazasto bhAvapiNDaH yena tvazubhaM so'mazarata iti // tadevamukto bhAvapiNDaH, taduktau ca vyAkhyAtAH SaDapi nA-piNDanikSepe mAdayaH piNDAH sampratyamISAM piNDAnA madhye yenAtrAdhikAra stamabhidhitsurAdda davye acitteNaM bhAvami pasatyaehiM pagayaM / uccAritthasarisA sIsamavikovaNaTThAe // 67 // vyArUpA - 'ii' asyAM piNDaniryuktau 'dravye dravyapiNDaviSaye 'acittena' acittadravyapiNDena 'bhAve bhAvapiNDaviSaye puna: 'prazastena ' prazastabhAvapiNDena 'prakRtaM prayojanaM, yadyevaM tarhi zeSAH kimarthamabhihitAH ? ata Aha--' uccArie 'tyAdi, zeSA-nAmAdayaH piNDAH punarucaritArthasadRzA uccarita :- pratipAditaH yo'rthaH piNDazabdenAnvarthayuktena tatsadRzAH tena tulyAH teSAmapi piNDA ityevamuccAryamANatvAt tataH ziSyANAM mateH vikopanaM -- prakopanaM jhaTiti tattadarthavyApakatayA masarIbhavanaM tadarthamuktAH, iyamatra bhAvanA -- jagati nAmAdayo'pi piNDA ucyante, tatrApi pUrvoktaprakAreNa piNDazabdamacidarzanAt, kevalamiha teSAM madhye'cittadravyapiNDena prazastena ca bhAva| piNDenAdhikAraH, na zeSeraprastutatvAditi, asyArthasya vaiviktyena pratipAdanArtha zeSanAmAdipiNDopanyAsa iti / Aha-mumukSUNAM sakalakarmmazRGkhalAbandhavimokSAya prazastena bhAvapiNDena prayojanaM bhavatu, acittena tu dravyapiNDena kiM prayojanam ?, ucyate, bhAvapiNDopacayasya tadupaSTambhakatvAd, etadevAha- Ja Eucation Internation AhArauvahisejjA pasatyapiMDasvaggahaM kuNai / AhAre ahigAro aTThahiM ThANehiM so suddho // 68 // 1 sa (vyapiNDa ) upaSTambhako yasya tattvaM For Penal Use On ~65~ adhikAradarzanaM // 27 // Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [83] >> "niyukti: [68] + bhASyaM [15...] + prakSepaM . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||63|| dIpa vyAkhyA-ihAcittadravyApiNDavidhA, tadyathA--AhArarUpa upadhirUpaH zayyArUpatha, epa ca vividho'pi prazastasya-jJAnasaMvamAdi-16 rUpasya bhAvapiNDasya 'upagraham' upaSTambhaM karoti, satasividhenApyatena yatInAM prayojanaM, kevalamiha granye 'adhikAra prayojanam, 'AhAre' AhArapiNDe, sa cASTabhiH sthAna:-udramAdibhiH parizuddho yathA yatInAM gaveSaNIyo bhavati tathA'bhidhAspate // kiM kAraNamatra vizeSata A-18 hArapiNDena prayojanam ?, ata Aha nivArNa khala karja nANAitigaM ca kAraNaM tassa / nivvANakAraNANaM ca kAraNaM hoi AhAro // 69 // vyAkhyA-iha mamaNAM kArya kartavyaM nirvANameva na zeSa, khaluzabdo'vadhAraNArthaH, zeSasya sarvasyApi tucchatvAt , 'tasya' nirvANasya kAraNaM 'jhAnAditrika' jJAnadarzanacAritrarUpaM samyagdarzanajJAnacAritrANi mokSamArgaH' iti (tatvA0a0101) vacanaprAmANyAta, tatastadavazyamupAdeyam , upAyasevAmantareNopeyamAtyasambhavAt , teSAM jJAnAdInAM nirvANakAraNAnAM kAraNamaSTabhiH sthAnaH parizuddha AhAraH, AhAramantareNa dharmakAyasthiterasambhavAt , udmAdidoSaduSTasya ca cAritrabhraMzakAritvAt / / etadevAhArasya nirvANakAraNajJAnAdikAraNatvaM dRSTAntena samarthayate jaha kAraNaM tu taMtU paDarasa tesiM ca hoti pamhAI / nANAitigarasevaM AhAro mokkhanemassa // 70 // vyAkhyA-yathA paTasya tantavaH kAraNaM teSAmapi tantUnAM kAraNAni pakSmANi bhavanti, ' evam ' anena prakAreNa jJAnAditrikasya 'mokkhanemassa ti nemazabdo dezyaH kAryAbhidhAne rUDhaH, tato mokSo nemaH-kArya yasya tasya kAraNaM bhavatyAhAraH / iha kavita jJAnA-1 dInAM mokSakAraNatAmeva na pratipadyate, vicitratvAtsavanittaTaceH, tatastaM pati jJAnAdInAM mokSakAraNatA raSTAntena bhAvayati anakrama 83 // ~66~ Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [86] .- "niyukti: [71] + bhASyaM [15...] + prakSepaM [ . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-[02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||71|| dIpa piNDaniyu- jaha kAraNamaNuvahayaM kajja sAhei avikalaM niyamA / mokkhakkhamANi evaM nANAINi u avigalAI // 1 // AhArAdetermalayagivyAkhyA-yathA bIjAdilakSaNaM kAraNamanupahatam-agnyAdibhiravidhvastam 'avikalaM' paripUrNasAmagrIsampanna niyamAda kurAdila- bhAvApADatA kSaNAyAjarAyA tikSaNaM kAryaM janayati, 'evam ' anenaiva prakAreNa jJAnAdInyapyavikalAni-paripUrNAni tuzabdAdanupahatAni ca niyamataH 'mokSakSamANi ' mo-18 pakramaca // 28 // kSalakSaNakAryasAdhanAni bhavanti, tathAhi-saMsArApagamarUpo mokSaH, saMsArasya ca kAraNaM mithyAtvAjJAnAviratayaH, tatpatipakSabhUtAni ca jJA-3 nAdIni, sato mithyAtvAdijanitaM karma niyamato jJAnAyAsevAyAmapagacchati, yathA himapAtajanitaM zItamanalAsevAyAmiti, kAraNAni mokSasya jJAnAdIni, tAni ca paripUrNAni tuzabdAdanupAtAni ca, anupahatatvaM ca cAritrasyodmAdidoSaparizuddhAhAragrahaNe sati, nAnyathA, tato'bhiH sthAnarAhAro yatibhidha ityetadA vaktavyam , ata AhArapiNDenehAdhikAraH / / tadevamuktaH piNDaH, sampatpeSaNA vaktavyA, ttH| piNDasyopasaMhArameSaNAyAdhopakSepaM cikIridamAha saMkhevarSiDiyattho evaM piMDo mae samakkhAo / phuDaviyaDapAyaDatthaM vocchAmI esaNaM etto / / 72 / / vyAkhyA evaM pUrvoktena prakAreNa 'sakSepapiNDitArthaH saGkSepeNa-samAsena sAmAnyarUpatayetyarthaH piNDitaH-ekatra mIlitaH tAtparyamAtravyavasthApito'rthaH-abhidheyaM yasya sa tathArUpa: piNDo mayA vyAkhyAtaH, 'ita:' Urddham eSaNAm eSaNAbhidhAyikA gAthAsantatiM ' sphuTavikaTamakaTArthI sphuTaH-nirmala: na tAsAnavabodhena kaimalarUpaH vikaTa:--sUkSmamatigamyatayA durbhedaH prakaTa:-tathA- // vidhaviziSTavacanaracanAvizeSataH sukhapratipAyo yo'kSareSvavyAkhyAteSvapi prAyaH svayameva parisphuraciva lakSyate sa prakaTa iti bhAvArthaH arthaHabhidheyaM yasyAH sA tathA tAM vakSye // tatra tasabhedaparyAyavyAkhyeti prathamataH mukhAvayodhArthameSaNAyA ekAdhikAnyabhipirasurAha anakrama ~67~ Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||73|| dIpa anukrama [8] [bhAga-33] "piNDaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [88] * - "niryuktiH [ 73] bhASyaM [ 15...] + prakSepaM " 80 pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[ 41/2], mUlasUtra-[02/2] piNDaniryukti mUlaM evaM malayagirisUri - racitA vRttiH esaNa gavesaNA bhaggaNA ya uggovaNA ya boddhavyA / ee u esaNAe nAmA egaDiyA hoMti // 73 // vyAkhyA -- eSaNA gaveSaNA mArgaNodropanA etAni cazabdAdanveSaNAprabhRtIni caiSaNAyA ekArthikAni nAmAni bhavanti, tatra 'i icchAyAM eSaNam eSaNA icchA, gaveSaNA-anveSaNA gaveSaNaM gaveSaNA, mArgaNaM mArgaNA, udropanam udropanA / / evaM nAmAnyabhidhAya sammati bhedAnabhidhitsurAha + nAThavaNA davie bhAvaMya esaNA muNeyavyA / davve bhAve ekkekayA u tivihA muNeyavyA // 74 // vyAkhyA - eSaNA caturvidhA jJAtavyA, tathathA - nAmaiSaNA sthApanaiSaNA tathA 'dravye ' dravyaviSayepaNA bhAve 'bhAvaviSayA ca tatra nAmaiSaNA eSaNA iti nAma yadvA --- jIvasyAjIvasya vaiSaNAzabdAnvartharahitasya eSaNA iti nAma kriyate sa nAmanAmavatorabhedopacArAt, yadvAnAmnA eSaNA nAmaiSaNA iti vyutpatternAmaiSaNetyabhidhIyate, sthApanaipaNA eSaNAvataH sAdhvAdeH sthApanA, iSaNA sAdhyAderabhinnA tata upacA rAtsAdhvAdireva eSaNetyabhidhIyate, tataH sa sthApyamAnaH sthApanaiSaNA, sthApyate iti sthApanA sthApanA cAsau evaNA ca sthApanaiSaNA, dravyepaNA dvidhA - Agamato noAgamataJca tatrA''gamata eSaNAzabdArthasya jJAtA tatra cAnupayuktaH, 'anupayogo dravya miti vacanAt, noAga2 matavidhA, sadyathA jJazarIradravyaiSaNA bhavyazarIradravyaiSaNA jJazarIrabhavyazarIravyatiriktadravyaiSaNA ca tatraiSaNAzabdArthajJasya yaccharIramapagatajIvitaM siddhazilAtalAdigataM tadbhUtabhAvatayA jJazarIradravyaiSaNA, yastu vAlako nedAnImepaNAzabdArthamavabudhyate atha cAyatyAM tenaiva zarIrasamu cchrayeNa parivarddhamAnena bhotsyate sa bhAvibhAvakAraNatvAdbhavyazarIradravyaiSaNA, jJazarIrabhavyazarIravyatiriktA tu dravyaipaNA sacittAdidravyavipa Eucation Internation 'eSaNA saMbaMdhI kathanaM Arabhyate For Palsta Use Only ~68~ waryra Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [10] >> "niyukti: [75] + bhASyaM [15...] + prakSepaM . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||7|| dIpa piNDaniyu- yA, bhASaNA'pi vidhA-Agamato nogamatazca, tatra Agamata eSaNAzabdArthasya parijJAtA tatra copayuktaH, 'upayogo bhAvanikSepa' iti eSaNAnimelayagi- vacanAt, noAgamato gaveSaNAeSaNAdibhedAta vidhA, tatra nAmaipaNAM sthApanaipaNAM dravyaiSaNAM Agamato noAgamatazca zazarIrabhavyazarIrarUpA kSepAH rAyASTAcAbhAvaiSaNAM vAgamataH sujJAnatvAdanAdRtya zeSAM dravyaSaNAM bhAvaipaNAM ca vyAcikhyAmuridamAha-'dagve' itpAdi, dravye-dravyaviSayA 'bhAve // 29 // ca' bhAvaviSayA, ekaikA 'prividhA vikArA jJAtavyA, tatra dravyaviSayA trividhA sacittAdibhedAt , tayathA-sacittadravyaviSayA acittadrayaviSayA mizradravyaviSayA ca, bhAvaviSayApi vidhA gaveSaNAdibhedAt , tadyathA-gaveSaNaSaNA grahaNapaNA grAsaipaNA ca // tatra dravyaiSaNApi sacittadravyaviSayA vidhA, tayathA-dipadaviSayA catuSpadaviSayA apadaviSayA ca, tatra prathamato dvipadadravyaviSayAmepaNAmAi-- jamma esaiegA sayarasa anno tamesae nhuuN| sattaM esai ano paeNa anno ya se maccu // 75 // vyAkhyA-iha yadyapi epaNAdIni catvAri nAmAni mAgekAthikAnyuktAni, tathA'pi teSAM kathazcidarthabhedo'pyasti, tathAhi-eSaNA bAicchAmAtramabhidhIyate, taca gaveSaNAdAvapi vidyate, ata eva gaveSaNAdaya epaNAyAH paryAyA uktAH, gaveSaNAdInAM tu parasparaM niyato'pyartha-| bhedo'sti, tathAhi-gaveSaNamanupalabhyamAnasya padArthasya sarvataH paribhAvana, mArgaNa-nipuNabuddhayA'nveSaNam , ugopana-vivakSitasya padArthasya janaprakAzacikIpoM, tata eteSAM krameNodAharaNAnyAha-ekaH ko'pyanirdiSTanAmA devadattAdikaH santatyAdinimittaM sutasya 'janma' utpatti nAepate' icchati, idameSaNAyA udAharaNam, anyaH punaH ko'pi yajJadattAdikaH sutaM kApi naSTam 'papate' gaveSayate, idaM gaveSaNAyA udAnAharaNam , anyaH ko'pi viSNumitrAdikaH 'padena' padAnusAreNa dhUlIbahalabhUmisamutthacaraNaprativimcAnusAreNetyarthaH, zatrum 'epa' mRgayate idaM pAgaMNAyA udAharaNam, anyaH puna: ' se ' tasya zatroH 'mRtyu'maraNam 'epate ' udgopayati, sarvajanaprakAzaM mRtyumabhidhAtumabhila-16 66604000000000000.000 anakrama [90 4 ~69~ Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [10] .- "niyukti: [75] + bhASyaM [15...] + prakSepaM .. pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||7|| dIpa patItyarthaH, idamudragopanAyA udAharaNam / tadevamuktA sacittadvipadadravyaviSayA eSaNA, sammati sacittacatuSpadApadaviSayAM mizraviSayAmaciviSayAM ca pratipAdayati emeva sesaesuvi cauppayApayaacittamIsesu / jA jattha jujjae esaNA u taM tattha joejjA // 76 // vyAkhyA-'evameva ' dvipadeSviva 'zeSeSvapi ' dvipadebhyo vyatirikteSvapi catuSpadApadAcittamizreSu gavAdivIjapUrakAdidrammAdikaTakakeyUrAyAbharaNavibhUSitasutAdirUpeSu dravyeSu viSayeSu yA yatraiSaNA-icchAgaveSaNAmArgaNAdirUpA 'yujyate' ghaTate tAM tatra pUrvoktagA-1 yAnusAreNa yojayet, yathA ko'pi dugdhAbhyavahArAya gAmicchati, ko'pi punastAmeva kApi naSTa gaveSayate, anyaH punastAmeva gAM parAska|ndibhirapahiyamANAM gavAdipadaprativimbAnusAreNa mRgayate, ko'pi punaH svazauryaprakaTanAya janaprakAzaM vyAghramapagatAsaM cikIrSati, evamapadAdiSyapi bhAvanA kAyoM / / uktA dravyeSaNA, sAmmataM bhAveSaNAM nimakArAmabhiSitsurAha bhAvesaNA u tivihA gavesagahaNesaNA u boddhavvA / gAsesaNA u kamaso pannattA vIyarAgehiM // 77 / / vyAkhyA-'bhAvaH' jhAnAdirUpaH pariNAmavizeSaH vadviSayA eSaNA bhASaNA, yathA jJAnadarzanacAritrANAmekadezataH samUlapAtaM vaa| ghAvo na bhavati tathA piNDAdeSaNamiti bhAvaH, sA'pi 'triyA' triprakArA 'kramazaH' krameNa prajJatA vItarAgaiH, kena krameNa ! ityata Ahagavese 'tyAdi, pUrva gaveSaNeSaNA tato grahaNapaNA tato grAsaiSaNA || kasmAtpunaritvaM gaveSaNAdInAM krama ? ityAiagaviTThassa u gahaNaM na hoi na ya agahiyassa paribhogo / esaNatigarasa esA nAyavvA ANupuSvI u // 78 // anakrama [90 SAREauraton Intemational ~70 Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRttiH) mUlaM [93] >> "niyukti: [78] + bhASyaM [15...] + prakSepaM / . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: piNDaniyu prata gAthAMka ni/bhA/pra ||78|| dIpa vyAkhyA-iha na 'agaveSitasya ' aparibhAvitasya piNDAdegrahaNa, nApyagRhItasya paribhogaH, tata epagAtrikasya eSA ' pUrvoktA |gavepaNAni melayagi-18'AnupubbI' kramo jJAtavyaH / / sampati gaveSaNAyA nAmAdIn bhedAnAha kSepAH rIyAvRttiH nAmaM ThavaNA davie bhAvaMmi gavesaNA muNeyavvA / davvaMmi kuraMgagayA uggamauppAyaNA bhAve // 79 // // 30 // vyAkhyA-nAma ti nAmagaveSaNA sthApanAgaveSaNA ete ca epaNe iva saprapaJcaM svayameva bhAvanIye, 'dravye' dravyaviSayA 'bhAve / bhAvaviSayA, tatra dravyaviSayA AgamanobhAgamabhedAdvidhA, tatrA''gamato gaveSaNAzabdArthajJAtA taba cAnupayuktaH, 'anupayogo dravya 'miti / vacanAt , noAgamatastridhA zarIrabhavyazarIratadvayatiriktabhedAt , tatra jJazarIrabhavyazarIrarUpe dravpagaveSaNe eSaNe iva bhAvanIye, zazarIrabhavya-MAI zarIravyatiriktagaveSaNA sacicAdidravyavipayA, tatra kuraGgagajA udAharaNaM, tathA cAha-dami kuraMgagayA' dravye-dravyaviSayAyAM gavepaNAyAM kuraGgAH-mRgAH gajAH-hastino dRSTAntAH, 'bhAve bhAvavipayA gaveSaNA 'uggamaupAyaNaci sUcanAtsUtramiti nyAyAdudmotsAdanAdopavimukkAhAraviSayA / / yaduktaM-'dabbaMmi kuraMgagayA' iti, tatra kuraNAdRSTAntaM gAthAdikenAbhidhitsurAha jiyasattu devi cittasabha pavisaNaM kaNagapiTThapAsaNayA / dohala dubbala pucchA kahaNaM ANA ya purisaann||8|| sIvannisarisamoyagakaraNaM sIvannirukkhaheDhesu / AgamaNa kuraMgANaM pasattha apasattha uvamA u // 8 // vyAkhyA-mugama, navaraM bhAvArthaH kathAnakAdavaseyaH, taccedaM-kSitipratiSThitaM nAma nagaraM, tatra rAjA jitazatrustasya bhAryA paTTamahA-81 devI nAmnA sudarzanA, tasyAH kadAcidApannasattvAyA rAjJA saha citrasabhAyAM praviSTAyAcitralikhitAn kanakapRSThAnmRgAnavalokya tanmAMsabha-1 anakrama ~71 Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [16] >> "niyukti: [81] + bhASyaM [15...] + prakSepaM . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||81|| dIpa kSaNe dauDadamajAyata, dauDade cAsampadyamAne tasyAH khedavazataH zarIrasya daurbalyamabhavat, taba dRSTvA nRpatiH sakhedaM tAM pRSTavAn , ythaa-daa| priye ! kimatIva zarIre taba daurbalyamajAyata !, tataH sA dohadamacakayata / tato rAjA satvaraM kanakaTakurakAnayanAva puruSAn preSitavAn , ti'pi ca puruSAH svacetasi cintayAmAsuH-iha yasya yadalabhaM sa tatrAsaktaH san pramAdabhAvaM bhajamAnaH mukhenaiva badhyate, kanakapRSThAnAM ca kuragANAmiSTAni zrIpIphalAni, sAni ca sampati na vidyante, tatastatsadRzAnmodakAn kRtvA zrIpaNAMkSataLeSu sarvataH puJjakapuJjakA-|| kAreNa kSiptvA teSAM samIpe pAzAna sthApayAma iti tathaiva kRtaM, te ca kanakapRSThA ruravo nijena yUdhAdhipatinA saha svecchayA paribhramantastatrAgatA:, yUthAdhipatiya zrIpaNIphalAkArAn puJjakapuJjakasthitAnmodakAnavalokya mRgAnuktavAn , yathA--bho rukho ! yuSmAkaM bandhanArthamidaM kenApi dhUrtena kRtaM kUTaM vartate, yatto na sampati zrIparNIphalAni sambhavanti, na ca sambhavantyapi puJjakapuJjakAkAreNa ghaTante, atha : manpeyAstathAvidhaparibhramadvAtasamparkataH pujakapuJjakAkAreNa ghaTante, tadapyayuktaM, nanu purApi vAtA vAnti sma, na tu kadAcanAppevaM puJjakapu-18 akAkAraNa bhavanti sma, tathA caitadeva niyuktikAraH paThati viiameyaM kuraMgANaM, jayA sIvanni sIyai / purAvi vAyA vAyaMtA na uNaM puMjakapuMjakA // 82 // vyAkhyA-'vidita' pratItam , etatkuragANAM yadA zrIpaNI 'sIdati' dhAtUnAmanekArthatvAkalati, tasmAnnedAnI phalAni sambhavanti, sambhavantu vA tathA'pi kathaM pujakapuJjakAkAreNa sthitAni !, vAtazAcennanu purApi vAtA vAnti sma, na punarevaM puJjakapuJjakAH phalAnAmabhavana, tasmAskUTamidamasmAkaM bandhanAya kRtaM vattate iti mA yUyameteSAmupakaNThaM gamata, evamukte yaistadvacaH pratipanaM te dIrghajIcino baneSu khecchAvihArasukhabhAginazcAjAyanta, yastvAhAralampaTatayA tadavo na pratinaM te pAzavandhanAdiduHkhamAgino'bhavan / iha yA anakrama ~72 Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [97] >> "niyukti: [82] + bhASyaM [15...] + prakSepaM / . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||2|| dIpa piNTaniyu- thAdhipateH zrIpaNIphalasahazamodakadravyasadoSatvanirdoSatvaparyAlocanaM sA dravyagaveSaNA / iha niItakAreNa 'pasasthaapasatya uvamA u' iti dravyAgaveSatarmalayAga-ALIENCE rIyAvRttiH pratipAdayatA dArzantiko'pyaryaH sUcito draSTavyaH, sa cAya-pUyAdhipatisthAnIyA AcAryAH mRgayUthasthAnIyAzca sAdhavaH, tatra ye guruniyogataNAryA kurA AdhAkammodidoSaduSTAhAraparihAriNaste prazastakurakopamA draSTavyAH, ye tvAhAralAmpaTavato guvvAjJAmapAkRtyAdhAkammodiparibhogiNo | dRSTAntaH // 31 // babhUvaH te amazastakuraGgasadRzA veditavyAH, atrArthe ca kathAnakamidaM-haranto nAma sannivezaH, tatra yathA''garma viharantaH samitA nAma sUrayaH samAyayuH, tatra ca jinadatto nAma zrAvaka AsIt, sa ca jinavacanasAdhubhaktiparItacetA dAnazauNDaH kadAcitsAdhunimitaM bhaktamAdhAkarma kAritavAna, sUrayava sarvamapi te vRttAntaM kathannitparijJAtavantaH, tatastaiH sAdhavastatra pravizanto nivAritAH, ythaa-bhoH| sAdhavastatra sAdhunimitta AhAraH kRto varcate iti mA tatra pUrya gamata, evamukte yaistadvacaH pratipana te AdhAkarmaparibhogajanitapApakameNA na baddhA gurvAjJA ca paripAlitA, tataH zuddhazuddhatarasaMyamapravRttibhAvato muktisukhabhAgino'bhavan , yaistvAhAralAmpaTayato bhAvinaM| doSamavagaNayyAdhAkarmaNi jhapA iva baDizanivezite mAMse mavRttAH te kugatihetvAdhAkarmaparibhogato guvojJAbhAvazca dIrghatarasaMsArabhAgino jaataaH|| sAmpataM gajadRSTAntamAha hatthiragahaNaM gimhe arahaTTehiM bharaNaM ca sarasINaM / accudaeNa nalavaNa ArUDhA gayakulAgamaNaM // 83 // - vyAkhyA-dastigrahaNaM mayA kAryamityevaM rAjJazcintA, tatastadbhahaNAya grISmakAle'pi puruSapreSaNA taizca sarasInAmaraghaTTakairbharaNaM / // 31 // kRtaM, tato'tyudakena nalavanAnyatizayena prarUDhAni, tato gajakulasyAgamanamiti gAthAtarArthaH // bhAvArthastu kathAnakAdavaseyaH, ticedam-AnandaM nAma puraM, tatra ripumaIno nAma rAjA, tasya bhAryA dhAriNI, tasya ca purasya pratyAsanaM gajakulazatasahasrasaMkulaM / anakrama ~73 Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [98] >> "niyukti: [83] + bhAjyaM [15...] + prakSepaM / ' . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||83|| dIpa vindhyamaraNya, tato rAjA kadAcid gajabalaM mahAvalamityavazyaM mayA gajA grahItavyA iti paribhAvya gajagrahaNAya satvaraM puruSAn prerayAmAsa, bAte ca puruSAthintitavanto yathA-gajAnAM nalacArirabhISTA, sA ca sampati grISmakAle na sambhavati, kintu varSAma, tata idAnImaragha? kA sarasIvibhRmo yena nalavanAnyatiparUDhAni bhavantIti, tathaiva kRtaM, nalavanapratyAsannAzca sarvataH pAzA maNDitAH, itazca paribhramanto yUthAdhipatisahitA istinaH samAjagmuH, yUthAdhipatizca tAni nalavanAni paribhAvya gajAna prati uvAca-bhoH stamberamA! nAmUni nalavanAni svAbhAvikAni, kintvasmAkaM bandhanAya kenApi dhUceMna kRtAni kUTAni, yata evaM nalavanAnyatiprarUDhAni sarasyo cA'tIva jalasambhRtA varSAsu sambhavanti nedAnI grISmakAle, atha bravIran pratyAsannacindhyaparvatanijharaNapravAita evaM sarasyo bhRtA nalavanAni cAtiprarUDhAni tato nAmUni kUTAni, tadayuktam, anyadA'pi hi khalu nijharaNAnyAsIrana, na caivaM kadAcanApyatijakabhRtAH sarasyo'bhUvan , tathA caitadarthasamAhikAmeva niyuktikAro gAthAM paThati viiyameyaM gajakulANaM, jayA rohaMti nalavaNA / annayAvi jharaMti hRdA, na ya evaM bahuodagA // 84 // vyAkhyA-viditametad gajakulAnAM yadA 'rohanti / atizayena prarUDhAni bhavanti nalavanAni, tasmAnnAmUni svAbhAvikAni, atha nirjharaNavazAdevaM padAni tata Aha-anyadA'pi idA jharanti, na ve kadAcanApi bahUdakAH sarasyo'bhavan , tasmAdUna kenApyamUni kRtAni kUTAnIti mAtra yUyaM yAsiSTa, evamukte yaistadvacaH pratipannaM te dIrghakAle vanasvecchAvihAramukhabhAgino jAtAH, yaistu / na kRtaM te bandhabubhukSAdiduHkhabhAginaH, ihApi gajayUthAdhipaternakavanasadoSanirdoSarUpatAparibhAvanaM dravyagaveSaNA, dASTantikayojanA tu pUrva anakrama ~74 Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [99] - "niyukti: [84] + bhASyaM [15...] + prakSepaM . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: bhedAca prata gAthAMka ni/bhA/pra ||84|| piNDaniyu- cata svayameva bhAvanAyA, tadevamuktA dravyagaveSaNA, sAmpataM bhAvagaveSaNA kartavyA, sA ca ugamAzuddhAhAraviSayA, tatra prathamata udgamasyai- udgamasyaitermalayagi |kAthikAni nAmAni nAmAdikAMzca bhedAna pratipAdayati kArthikAni rIyAvRttiH / uggama uggovaNa maggaNA ya egadriyANi eyANi / nAmaM ThavaNA davie bhAvami ya uggamo hoI // 85 // | // 32 // vyAkhyA-udgama ugopanA mArgaNA ca ekAthikAnyetAni nAmAni, sa codmazcaturdhA bhavati, tayathA-'nAma'ti nAmodgamaH-yada- dama iti nAma, athavA jIvaspAjIvasya vA yad udgama iti nAma sa nAmanAmavatorabhedopacArAt, yadvA nAnA udmo nAmodgama iti / vyutpattenoMmodramaH, sthApanodgamaH udmaH sthApyamAnaH, 'dravye' dravyaviSayaH, 'bhAve' bhAvaviSayaH / tatra dravyogamo vivA-Agamato noAgamataca, noAgamato'pi tridhA-jJazarIrabhavyazarItadvayatiriktabhedAt , tatrA''gamato noAgamatazca jJazarIrabhavyazarIrarUpau dravyagaveSaNA6 vad bhAvanIyau, jJazarIrabhavyazarIravyatiriktaM tu dravyogamaM tathA nobhAgamato bhAvodgamaM ca pratipAdayati duvbaMmi laDDugAI bhAve tivihoggamo muNeyavyo / dasaNanANacarite carittugameNettha ahigAro // 86 // vyAkhyA-'dravye ' dravyaviSaye udgamaH 'laDDukAdau' laDDukAdiviSayo laDDukAdeH sambandhI veditavyA, atrA''dizabdAda jyotirAdiparigrahA, tathA 'bhAve' bhAvaviSayaH 'trividhaH' tripakAraH jJAtavyaH, tadyathA-'darzane ' darzanaviSayaH jJAne' jJAnaviSayaH, // 32 // cAritre' cAritraviSayaH, atra tu cAritrodgamenAdhikAra:-prayojanaM, cAritrasya pradhAnamokSAGgatvAt, tathAhi-jJAnadarzane satI api na cAritramantareNa karmamalApagamAya prabhavataH, zreNikAdau tabA'nupalambhAt, cAritraM punaravazyaM jJAnadarzanAvinAbhAvi svarUpeNApa cAbhi //////////////////////. dIpa anakrama 'udgamasya paryAyA: evaM tasya viSayaka varNanaM ~75 Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) mUlaM [101] . "niyukti: [86] + bhASyaM [15...] + prakSepaM [ . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||86|| dIpa navakammopAdAnaniSedhapUrvopArjitakarmApagamakaraNasvarUpaM, tatastatpradhAnaM mokSasyAGgaM, pradhAnAnuyAyinpazca prekSAvatAM prAtyaH, tato'tra cAritrodgamena prayojanam / / laDDukAderityatrAdizabdena labdhaM jyotirudmAdirUpaM dravyogamaM vivarItumAi| joisataNosahINaM mehariNakarANamuggamo dadhe / so puNa jaco ya jayA jahA ya davugAmo vayo / 87 // vyAkhyA-jyotiSAM-candrasUryAdInAM tRNAnAM darbhAdInAM auSadhInAM-zAlyAdInAM meghAnAM-jImUtAnAM RNasya-uttamAya dAtavyasya karANA-rAjadeyabhAgAnAM, upalakSaNametat anyeSAmapi dravyANAM, ya udgamaH sa 'dravye dravyaviSayo dravyaspa sambandhI veditamyaH sa punadravyogamaH 'yataH' yasmAtsakAzAta 'yadA' yasmin kAle 'yathA' yena prakAreNa bhavati tathA vAcyaH, tatra jyotiSAM meghAnAM c| AkAzadezAt tRNAnAmauSadhInAM ca bhUmeH RNasya vyavahArAdeH karANAM nRpatiniyuktapuruSAdeH, tathA yadeti jyotiSAM madhye sUryasya prabhAte zeSANAM tu kasyApi kasyAzcidvelAyAM tRNAdInAM prAyaH zrAvaNAdau, tathA yatheti jyotiSAM meghAnAM cA''kAze prasaraNena tRNA-| nAmauSadhInAM ca bhUmI sphoTayitvA UrdU nissaraNena RNasya paJcakazatAdivarddhanarUpeNa karANAM prativarSa gRhasya gRhasya ummadvayAdi grAhyamityevaMrUpeNa, evaM zeSANAmapi dravyANAM yato yadA yathA ca yathAsambhavamudramo bhAvanIyaH / ida pAra 'dabbaMmi laDDugAI' ityuktaM, tena ca laDakamiyakumArakathAnakaM sUcitam , atastadevedAnI gAthAzyeNopadarzayativAsaharA aNujattA atthANI joga kiDDakAle ya / ghaDagasarAvesu kayA u moyagA laDDugapiyarasa // 88 // joggA ajiNNa mAruya nisagga tisamuttha to suisamuttho / AhAruggamaciMtA asuiti duhA malappabhavo // 89 // anukrama [101] . . ~76 Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [105] >> "niyukti: [10] + bhASyaM [15...] + prakSepaM [ . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: piNDaniyaM- termalayagirIyAvRttiH prata gAthAMka ni/bhA/pra ||20|| dIpa tassevaM veragguggameNa sammattanANacaraNANaM / jugavaM kamuggamo vA kevalanANuggamo jAo // 9 // | dravyodgame vyAkhyA-'vAsagRhAt ' vAsabhavanAt anuyAtrA-nirgamaH, tata AsthAnyAM yogya krIDA sA vyadhIyata, tataH 'kAle' bhojana- laDDukamivelAyAM tasya 'laDDukapriyasya' modakapriyasya kumArasya yogyA ghaTeSu zarAveSu ca kRtvA modakA jananyA preSitAH, te ca parijanena saha sveccha tena bhuktAH, tato bhUyo'pi yogyakrIDA nirIkSaNAsaktacittatayA tasya rAtrI jAgaraNabhAvataste modakA na: kathA jINoMH, tato'jINedoSaprabhAvato'tIva pUtigandho mArutanisargo'bhavat , tata AhArogamacintA jAtA, yathA 'trisamutyA' ghRtaguDaka-1 NikAsamudbhavA ete modakAH, tataH zucisamutthAH, sUtre ca jAtAvekavacanaM, kevaLa dvidhA malaprabhavo'yaM dehaH, tatastatsamparkato'zucayo | jAtA ityevaM tasya vairAgyoramena jJAnadarzanacAritrANAM yugapatkrameNa vA udmo jAtaH, tataH kevalajJAnodgama iti gAthAtarArthaH / / bhAvArthastu | kathAnakAdavaseyaH, taccedam-zrIsthalakaM nAma nagaraM, tatra rAjA bhAnuH, tasya bhAryA rukmiNI, tayA surUpanAmA tanayaH, sa ca yathAsukhaM paJcabhidhotrIbhiH paripAlyamAnaH prathamamurakumAra ivAnekasvajanahRdayAbhinandanaM kumArabhAvamadhiruroha, tataH zuklapakSacandrabimbAmiva | pratidivasaM kalAbhirabhivarddhamAnaH krameNa kamanIyakAminIjanamanaHprahAdakAriNIM yauvanikAmadhijagAma, tasmai ca svabhAvata eva rocante modakAH | tato loke tasya modakapiya iti nAma prasiddhimagamata, sa ca kumAro'nyadA vasantasamaye vAsabhavanAta pAtarutthAya AsthAnamaNDapi-1 kAyAmAjagAma, tatra ca nijazarIralavaNimApAkRtamurasundarIrUpAhaDanaramanoharavilAsinIjanagItanRttAdikaM paribhAvayituM pAvatteta, tatra ca sthitasya bhojanavelAyAmAgatAyAM bhojananimicaM jananI pradhAnazarAvasampuTeSu zeSaparijananimittaM ca ghaTeSu kRtvA modakAn preSitavatI, tatastena parijanena saha modakA yathecchaM bubhujire, te ca rAtrAvapi gItanRttAdivyAliptacicatayA jAgaraNabhAvato na jIrNAH, tato'jINa anukrama [105] ~77 Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) mUlaM [105] . "niyukti: [10] + bhASyaM [15...] + prakSepaM [ . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||20|| dIpa doSapabhAvato'dhobAto'tIya pratigandhinirjagAma, tadbhandhapudgalAzca sarvataH paribhramantastannAsikA pravivizuH, tatastaM tathArUpaM pUtigandhamAghrayA cintayAmAsa, yathA'mI modakA ghRtaguDakaNikAdiniSpannAstataH zucidravyasamutthA evaite kevalamayaM yo deho jananIzoNitajanakzukrarUpadvidhAmalamabhavatvAdazucirUpaH, tatsamparyavazato'zucirUpA jAtAH, dRzyante ca karpUrAdayo'pi padArthAH svarUpataH surabhigandhayo'pi dehasampa-18 ketaH kSaNamAtreNa durabhigandhayo jAyamAnAH, kSaNAntare zarIragandhasyaiva pUtpAtmakasyopalambhAt , tata ityamazucirUpasyAnekApAyazatasakulasya zarIrasyApi kRte ye gRhamAsAdya narakAdikugativinipAtakArINi pApakarmANi sevante te sacetanA api mohamayanidropahatavivekacetanatvAdacetanA eva paramArthato beditavyAH, yadapi ca teSAM zAstrAdiparijJAnaM vadapi paramArthataH zarIrAyAsaphalaM, yadvA tadapi pApAnuvandhikammodayatastathAvidhakSayopazamanivandhanatvAdazubhakarmakAryaveti tasvavedinAmupekSAspadaM, vidvacA hi sA tattvavedinAM prazaMsAho yA yathA'vasthitaM vastu vivicya heyopAdeyahAnopAdAnapravRttiphalA, yA tu sakalajanmAbhyAsamavRtyA kathamapi paripAkamAgavA'pi satI sadaiva tathAvidhapApakammodayavazata ekAntAzucirUpeSvapi yuvatijanavadanajaghanavakSoruhAdizarIrAvayaveSu rAmaNIyakavyAvarNanaphalA sA ihaloke'pi zarIrAyAsaphalA paraloke ca kugativinipAtaheturityupekSaNIyA, ye punaH paramarpayaH sarvadaiva sarvajJamatAnusAritogamazAkhAbhyAsato viditaya thA'vasthitaheyopAdeyavastava itthaM zarIrasyAzucirUpatAM paribhASya yuvatikaleghareSu nAbhirajyante nApi kammoNi svazarIrakRte pApAni samAciranti kintu zarIrAdinispRhatayA nirantaraM samyakzAstrAbhyAsato jJAnAmRtAmbhodhinimanAH samamitrazatravaH pariSahAdibhirajitAH saka lakammanimmUlanAya yatante te dhanyAste tattvedinastAnahaM namaskaromi tadanuSThitaM ca mArgamidAnImanutiSThAmi, ityevaM tasya modakamiyasya || kumArasya vairAgyodgamena samyagdarzanajJAnacAritrANAmudramo babhUka, tataH kevalajJAnodgama iti // tadevamuktaM modakapriyakumArakathAnakaM, sampati anukrama [105] ~78~ Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) mUlaM [105] . "niyukti: [10] + bhASyaM [15...] + prakSepaM [ . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: udmazuddha piNDaniyu- kemelayagi- rIyAvRttiH mokSahenutA prata gAthAMka ni/bhA/pra ||20|| // 34 // dIpa 1000000000000000000000000000 yaduktaM-'cAritrodgamenAdhikAra' iti, tatra cAritrasyodgamenAdhikAraH zuddhasya draSTavyo, nAzuddhasya, azuddhasya mokSalakSaNakAryasampAdakatvAyogAt, na khalu dhIjamupahatamakuraM janayati,sarvatrApyanupahatasyaiva kAraNasya kAryajanakatvAt , cAritrasya ca zuddheH kAraNaM dvipA, tayathA- AntaraM vAdyaM ca, te dve api pratipAdayati dasaNanANappabhavaM caraNaM suddhesu tesu tassuddhI / caraNeNa kammasuddI uggamasuddhA caraNasuddhI // 11 // vyAkhyA-iha yato jJAnadarzanamabhavaM cAritraM, tatastayoH zuddhayostasya cAritrasya zuddhirbhavati nAnyathA, tasmAdavazyaM cAritrazuddhinimittaM cAritriNA samyagjJAne samyagdarzane ca yatitavyaM, yatnaca nirantaraM sadgurucaraNakamalaparyupAsanApurassaraM sarvajJamatAnusAritogamazAstrAbhyAsakaraNam, etena cAritrazuddherAntaraM kAraNamuktam, atha cAritrazuddhayA'pi kiM prayojanaM yenetyaM tacchuddhiranveSyate ?, ata Aha-caraNena karmazuddhiA, caraNena vizuddhena karmaNo-jJAnAvaraNIyAdikasya zuddhiH-apagamo bhavati, tadapagame cAtmano yathA'vasthitasvarUpalAbhAtmako mokSaH, tato mokSArthinA caraNazuddhirapekSyate, tathA na kevalayoreva jJAnadarzanayoH zuddhau cAritrazuddhiH kintudmazuddhau cAritrazuddhiH / etena vAhya kAraNamuktaM, tatazcaraNazuddhinimittaM samyagdarzanajJAnavatApi niyamata udgamadoSaparizuddha AhAro grAhyaH // te codgamadoSAH SoDaza, tAneva nAmato nirdizati AhAkammadesiya pUIkamme 2 mIsajAe~ ya / ThavarNA pAhuDiyAeM pAoara kIryaM pAmicce // 92 // pariyaTTie~ abhiha~De ubbhinne" mAlohaDe" iya / acchije" aNisa~Dhe ajjhoyara, ya solasame // 93 // anukrama [105] ~79 Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) mUlaM [108] . "niyukti: [13] + bhASyaM [15...] + prakSepaM [ . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||93|| dIpa dhyAkhyA-'AdhAkambheti AghAnaM-AdhA upasargAdAta' ityaG-pratyayaH, sAdhunimitta cetasaH praNidhAna, yathA'mukasya sAdho kAraNena mayA bhaktAdi pacanIyamiti, AdhayA karma-pAkAdikriyA ASAkarma tadyogAd bhaktAdyayAdhAkarma, iha doSAbhidhAnasakrame'pi yadoSavatoabhidhAnaM tadopadopavatorabhedavivakSayA draSTavyaM, yadvA-AdhAya-sAdhuM cetasi praNidhAya yatkriyate bhaktAdi tadAdhAkammeM, pRSodarAditvA | yalopaH 1, tathA uddezanam uddezaH-yAvadarthikAdipraNidhAnaM tena nirdRttamaudezikaM 2, tathA udgamadoSarahitatayA svataH pavitrasya sato bhaktAderanyasyAvizuddhakoTikabhaktAderavayavena saha samparkataH pUte:-pUtIbhUtasya karma-karaNaM pUtikarma tayogAdbhaktAyapi pUAtakamma 3, tathA mizreNa-kuTumbapraNidhAnasAdhupraNidhAnamIlanarUpeNa bhAvena jAtaM yad bhakkAdi tanmizrajAtaM 4, tathA sthApyate-sAdhunimittaM kiyantaM kAlaM yAvanidhIyate iti sthApanA, yadA-sthApanaM sAdhubhyo deyamitibuddhathA deyavastunaH kiyantaM kAlaM vyavasthApanaM sthApanA, tadyogAdeyamapi sthA-||3|| panA 5, tathA kasmaicidiSTAya pUjyAya vA bahumAnapurassarIkAreNa yadabhISTaM vastu dIyate tatmAbhUtamucyate, tataH prAtamiva bhAbhRtaM sAdhubhyo |3|| bhikSAdikaM deyaM vastu, prAbhRtameva prAbhUtikA, 'ativartante svArthe pratyayakAH prakRtiliGgavacanAnIti vacanAt pUrva napuMsakatve'pi kamatyaye samAnIte sati strItvaM, yadvA-pa iti prakarSaNa A iti sAdhudAnalakSaNaparyAdayA bhRtA nirvAcitA yakA bhikSA sA prAbhRtA, tataH khArthikakapratyayavidhAnAt prAbhUtikA 6, tathA sAdhunimittaM maNyAdisthApanena bhittAcapanapanena vA mAduH-prakaTatvena deyasya vastunaH || karaNaM prAduSkaraNaM tadyogAdbhaktAdyapi mAduSkaraNaM, yadvA prAduH-prakaTa karaNaM yasya tat prAduSkaraNaM 7, tathA krItaM yatsAdhvartha mUlyena parigRhItaM 8, tathA 'pAmithe' iti apamitya-bhUyo'pi tava dAsyAmItyevamabhidhAya yat sAvunimitcamucchi gRhyate tadapamityam, iha || 1 'avyayatve tyatrAvyayazabdasambandhino hi svAderlup , tena praNamyetyAdau bhAvapradhAnatvena kodau avatabhAnavAd anyapadArthAdisambandhi anukrama [108] ~80 Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) mUlaM [108] .. "niyukti: [13] + bhASyaM [15...] + prakSepaM [ . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: pinDaniyu- malayAgi- rIyAtiH prata gAthAMka ni/bhA/pra ||93|| dIpa yadapamitya gRhyate tadapyupacArAdapamityamityuktaM 9, tathA parivartitaM yatsAdhunimittaM kRtaparAvarta 10, tathA abhihRtaM yatsAdhudAnAya udamadoSAsvagrAmAtparagrAmAdvA samAnItam, abhi-sAdhvabhimukha hRtaM-sthAnAntarAdAnItam abhihRtamiti vyutpateH, 11, tathA udbhedanam udbhiva- AdhAkasAdhubhyo ghRtAdidAnanimittaM kutupAdemukhasya gomayAdisthagitasyodghATanaM tayogAddeyamapi ghRtAdi udbhinaM 12, tathA mAlAta-pazcAdera- modyAH pahRta-sAdhvarthamAnItaM yadbhaktAdi tanmAlApahRtaM 13, tathA Acchidyate-anicchato'pi bhRtakaputrAdeH sakAzAtsAdhudAnAya parigRhyate yat / tadAcchedya 14, tathA na nisRSTaM sabai svApibhiH sAdhudAnArthamanujJAtaM yat tadanisaSTaM 15, tathA adhi-Adhikyena avapUraNaM svAthedattAdrahaNAdeH sAdhvAgamanamavagamya tadyogyabhaktasiddhayartha bhAcuryeNa bharaNam adhyavapUraH, sa eva svArthikakamatyayavidhAnAdadhyayapUrakaH tadyogAdvaktAdyapyadhyavapUrakA, poDaza udramadoSAH // tadevamuktAnyudgamadoSanAmAni, sampati ' yathoddezaM nirdeza' iti nyAyAtpathamata AdhA-18|| karmadoSa vyAcikhyAsustatmatibaddhadvAragAthAmAhatvAbhAvenAvyayasambandhitvAmuktaM syAdelup , atyuthaisa: puruSasyetyAdau tu na syAderlup , atikrAntAdisambandhitvenAvyayasambandhitvAbhAvAta, nanveva-: mucaiH puruSasyetyAdAvapi syAdelana prApnoti, atrApi puruSalakSaNAnyapadArthasambandhisyAdibhAvAt, naivam, atrApi svAderucairAdyavyayasambandhitvAt, yI esocaiHzabdena vizeSaNasavA puruSalakSaNo'nyo'yaM ucyate tasyaiva hi sambanthyatra syAdiH, evamapamityamityAdAvapi nAvyayasambandhitvAbhAvAtsyAde-1|| lap, apamityetyanena prAkAlaviziSTaM bhUyo'pi tava dAsyAmItyevamabhidhAnamAtraM yadi procyate tathA hi syAdavyayasambandhilaM syAdeH, na tvevamatra, apamityetyasya bhUyo'pi taba dAsyAmItyevamabhidhAya yatsAdhunimittamucchinnaM gRhyate tasyAnnAderabhidhAnAt , tenAtra apamityadoSasambandhI syAdina tulA kAlaviziSTabhUyo'pi taba dAsyAmItyarthAbhidhAyino'pamityeti kvAntasya, yathA 'prasajyastu niSedhakadi tyatra prasaGgatvetyarthasya prasajyetyasya samba-18| ndhitvAbhAvAtsyAdena lup, prasajyapratiSedhetisamAsasambandhitvAtsyAdeH / anukrama [108] Halinrary.org ~81~ Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) mUlaM [109] .. "niyukti : [94] + bhASyaM [15...] + prakSepaM [ .. pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||94|| AhAkammiya nAmA egaTThA kassa bAvi kiM vAvi / parapakkhe ya sapakkhe cauro gahaNe ya ANAi // 9 // vyAkhyA-iha prathamata AdhAkammikasya nAmAnyekAthikAni vaktavyAni, tatastadanantaraM kasyArthAya kRtamAdhAkarma bhavatIti vicAraNIya, tadanantaraM ca kisvarUpamASAkarmeti vicArya, tathA 'parapakSaH' gRhasthavarga: 'svapakSa: ' sAdhvAdivargaH, tatra parapakSanimittaM kutamAdhAkarma na bhavati, svapakSanimittaM tu kRtaM bhavatIti vaktavyaM, tathA AdhAkarmagrahaNAviSaye catvAro'tikramAdayaH prakArA bhavantIti vaktavyaM, tathA 'grahaNe' AdhAkarmaNo bhaktAderAdAne AjJAdayaH 'sUcanAtsUtramiti nyAyAdAzAbhaGgAdayo doSA vaktavyAH // tatraikAdhikAbhidhAnalakSaNaM prathamaM dvAraM vivakSurAha AhA ahe ya kamme AyAhamme ya attakamme ya / paDisevaNa paDisuNaNA saMvAsa'NumoyaNA ceva // 95 // vyAkhyA-'AhA ahe ya kamme 'tti atra karmazabdaH pratyekamabhisambadhyate, cakArazca kammetyanantaraM samuccayAoM draSTavyaH, tata evaM nirdezo jJAtavya:-zrAdhAkarma adhaHkarma ca, tatrA''dhAkamrmeti prAguktazabdArtham , adhaHkamrmeti adhogatinibandhanaM karma adhAkarma, tathAhi-bhavati sAdhUnAmAdhAkarma bhuJjAnAnAmadhogatiH, tannibandhanaprANAtipAtAdyAsraveSu pravRtteH, tathA AtmAnaM durgatimapAtakAraNatayA hantivinAzayatItyAtmanaM, tathA yat pAcakAdisambandhi karma-pAkAdilakSaNaM jJAnAvaraNIyAdilakSaNaM vA tadAtmanaH sambandhi kriyate aneneti / Atmakarma / etAni ca nAmAnyAdhAkarmaNo mukhyAni sampati punayaH pratiSevaNAdibhiH prakAraistadAdhAkarma bhavati tAnyapyabhedavivakSayA | nAmatvena pratipAdayati-paDisevaNetyAdi' pratisevyate iti pratipevaNaM, tathA AdhAkarmanimantraNAnantaraM pratizrUyate-abhyupagamyate yata dIpa anukrama [109] atha AdhAkarma doSa saMbaMdhI varNanaM kriyate ~82 Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) mUlaM [110] .- "niyukti: [95] + bhASyaM [15...] + prakSepaM [ . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||95|| dIpa piNDaniyu- AdhAkarma tana pratizravaNaM tathA AdhAkampabhoktRbhiH saha saMvasana-saMvAsaH tadvazAt zuddhAhArabhojyapi AdhAkarmabhojI draSTavyaH, yA hi |AdhAkamaiM malayagi- taiH saha saMvAsamanumanyate sa tepAmAdhAkarmabhoktRtvamapyanumanyate, anyathA taiH saha saMvasanameva necchen, anyaca saMvAsavazataH kadAcidA, kAthikAni rIyAdRttiHdhAkarmagatamanojJagandhAghrANAdinA vibhinnacittaH san svayamapyAdhAkarmabhojane pravarceta, tataH saMvAsa AdhAkarmadopahetutvAdAdhAkarma uktaH samikSapAzca tathA 'anumodanam ' anumodanA-AdhAkarmabhoktRpazcaMsA, sA'pi AdhAkarmasamutyapApanibandhanatvAdAdhAkarmapravRttikAraNatvAca AdhAkammati uktaM, amIpAM ca pratipevaNAdInAmAdhAkarmatvamAtmakarmarUpaM nAma pratItya veditavyaM, tathA ca vakSyati-'acIkarei kNpmityaadi| iha AdhAkambheti zabdArthavicAre AdhayA karma AdhAkarmetyuktaM, sA'pi cAdhA nAmAdibhedAcaturdA, tadyathA-nAmAdhA sthApanAdhA dravyAdhA || bhAvanAdhA ca, tatra nAmAdhA sthApanAcA dravyAdhA'pi ca Agamato noAgamatazca zarIrarUpA bhavpazarIrarUpA caiSaNeva bhAvanIyA, zarI-|| narabhavyazarIravyatiriktAM tu dravyAdhAmabhidhitmurAha dhaNujuyakAyabharANaM kuDuMbarajjadhuramAiyANaM ca / khaMdhAI hiyayaM ciya dadhvAhA aMtae dhaNuNo // 96 // ____ vyAkhyA-iha dravyAdhAyAM vicAryamANAyAmAdhAzabdo'dhikaraNapradhAno vivakSyate AdhIyate'syAmityAdhA, Azraya AdhAra ityanAzAntaraM tatra 'dhaNu 'ci dhanuH cApaM tadAdhA-AzrayaH pratyazcAyA itisAmarthyAgamyate, 'yUpaH' pratItaH, 'kAya' kApotI yayA puruSAH skandhA-16 rUDhayA pAnIyaM vadanti 'bharA' yavasAdisamUhaH, tathA 'kuTumba' putrakalabAdisamudAyaH, 'rAjya' pratItaM, tayoH ghU:-cintA Adi-18 // 36 // zabdAnmahAjanadhUmprabhRtiparigrahaH, teSAM ca yathAsaGkhacaM dravyAdhA-dravyarUpa AdhAraH skandhAdi hRdayaM ca, tatra skandho balIvadodiskandho narAdiskandhazca parigRhyate, AdizabdAganyAdiparigrahaH, tatra yUpasya dravyAdhA dravyarUpa Azrayo vRSabhAdiskandhaH, sa hi yUpastatrA-10 anukrama [110] ~83~ Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) mUlaM [111] >> "niyukti: [96] + bhASyaM [15...] + prakSepaM [ . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||96|| dIpa glssropyate, kApotyA Azrayo naraskandhaH, naro hi pAnIyAnayanAya kApotI skandhena vahati, bharasyAzrapo ganpAdiH, mahApamANo hi bharo ganyAdinaivAnetuM zakyate nAnyena, tathA kuTumbacintAyA rAjyacintAyAzcAzrayaH 'hRdaya' manaH, hRdayamantareNa cintAyA ayogAta dhanurvipaye bhAvanAmAha-'antake' karahasajhe dhanuSaH sambandhini pratyazvA''ropyate tato dhanuH pratyaJcAyA AzrayaH, evaM zeSANAmapi yUpAdInAM pratyAzrayatvaM bhAvanIyaM, taba bhAvitameva / / uktA dravyAdhA, sampati bhAvAdhA vaktavyA, sA pa diyA-Agamato noAgamataca, tatrAgamata AdhAzabdArthaparijJAnakuzalaH tatra copayuktaH, 'upayogo bhAvanikSepa' iti vacanAt , noAgamatastu bhAvAdhA yatra tatra vA mana:praNidhAnaM, tathAdi-bhAvo nAma mAnasikaH pariNAmaH tasya cAdhAnaM-niSpAdanaM bhavati manasastadanuguNatayA tena tena rUpeNa pariNamane sati nAnyathA, sato manAmaNidhAnaM bhAvAdhA, sA ceha prastAvAtsAghudAnArthamodanapacanapAcanAdiviSayA draSTavyA tayA yatkRtaM karma--odanapAkAdi tadAdhAkarma, tathA cAha niyuktikRt orAlasarIrANaM uddavaNa tivAyaNaM ca jarasaTTA / maNamAhitA kIrai AhAkammaM taya baiMti // 97 // vyAkhyA-audArikaM zarIraM yeSAM te audArikazarIrAH-tiryaJco manuSyAca, tatra tiryazca:-ekendriyAdayaH paJcendriyaparyantA draSTavyAH, ekendriyA api sUkSmA bAdarAzca, nanvida ye'padrAvaNayogyAstiyecaste grAhyAH, na ca sUkSmANAM manuSyAdikRtamapadrAvaNaM sambhavati, sUkSmatvAdeva, tataH kathaM te iha gRhyante!, ucyate, iha yo yasmAdavirataH sa tadakurvanApi paramArthataH kurvanneva avaseyo yathA rAtribhojanAdAnivRtto rAtribhojanaM, gRhasthazca sUkSmaikendriyApadASaNAdanivRttaH, tataH sAdhvartha samArambhaM kurvan sa tadapi kurmanavagantavya iti sUkSmagrahaNaM, yadAekendriyA bAdarA eva grAdyA na sUkSmAH, tathA ca vakSyati bhASyakRt-"orAlagahaNeNaM tirikkhamaNuyA'havA muhumavajA " teSAmo-|| anukrama [111] ~84~ Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [112] >> "niyukti : [97] + bhASyaM [15...] + prakSepaM [ . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2, mUlasUtra-[02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prAta gAvaka vizAla || piNDaniyu- dArikazarIrANAM yadapadrAvaNam-atipAtavivarjitA pIDA, kimuktaM bhavati?-sAdhvarthamupaskriyamANeSvodanAdiSu yAvadadyApi zAlyAdiva- AdhAkarmasemalayagi-ISH naspatikAyAdInAmavipAta:-prANavyuparamalakSaNo na bhavati tAvadAgavacinI sarvA'pi pIDA apadrAvaNaM, yathA sAdhvarthaM zAlyodanakRte / vAhatuH rIyAttiH zAlikaraTeyocadvAradvayaM kaNDanaM, tRtIyaM tu kaNDanamatipAtaH, tasmin kRte zAlijIvAnAmavazyamatipAtabhAvAta, tatastRtIyaM kaNDanapatipAta-|| // 37 // grahaNena gRhyate, vakSyati ca bhASyakRt-" uddavaNaM puNa jANamu aivAyavivanjiyaM pIDaM" ti, uddavaNazabdAtparato vibhaktilopa ApatvAt , tathA 'tipAyaNaM' ti trINi kAyavAgmanAMsi, yadvA trINi dehAyurindriyalakSaNAni pAtanaM cAtipAto vinAza ityarthaH, tatra ca vidhA samAsavivakSA, tabadhA-paSTItatpuruSaH pazcamItatpuruSastRtIyAtatpuruSazna, tatra paThItatpuruSo'yaM-trayANAM kAyavAdamanasAM pAtanaM-vinAzanaM vipAtanam / etama paripUrNagarbhajapazcendriyaviryagmanuSyANAmavaseyam, ekendriyANAM tu kAyasyaiva kevalasya vikalendriyasammUchimatiyemanuSyANAM tu kAyavacasoreveti, yadA-trayANAM dehApurindriyarUpANAM pAtana-vinAzanaM tripAtanam, idaM ca sarveSAmapi tiyegmanuSyANAM paripUrNa ghaTate, kevalaM yathA yeSAM sambhavati tathA teSAM vaktavyaM yathaikendriyANAM dehasya-audArikasya AyuSA-tiyeMgApUrUpasya indriya sya-sparzanendriyasya, dvIndriyANAM dehasyaudArikarUpasya AyuSastiryagAyuSa indriyayozca sparzanarasanalakSaNayorityAdi, paJcamItatpuruSa|| stvayaM-tribhyaH-kAyavAzmanobhyo dehAyurindriyebhyo vA pAtanaM-cyAvanamiti tripAtanam , atrApi tribhyaH paripUrNebhyaH kAyavAGma nobhyaH pAtanaM garbhajapazcendriyatiryanmanuSyANAm ekendriyANAM tu kAyAdeva kevalAd vikalendriyasaMmUrSichamatiyaMdamanuSyANAM tu kaayaa-||||37|| gbhyAmiti, dehAyurindriyarUpebhyastu tribhyaH pAtanaM sarveSAmapi paripUrNa sambhavati, kevalaM yathA yeSAM sambhavati tathA tepI mAgiva vaktavyaM, tRtIyAtatpuruSaH punarayaM-tribhiH kAyabAmanobhivinAzakena svasambandhibhiH pAtanaM-vinAzanaM tripAtanaM, cazabdaH samuccaye, bhinnavi Leng Leng Leng Leng Leng Leng Xin Leng Xin Leng Leng Leng Leng Leng Leng Zhong Zhong Zhong Zhong Zhong Zhong Zhong Zhong Zhong Zhong Zhong Zhong ~85 Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [113] .- "niyukti: [17] + bhASyaM [16] + prakSepaM . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||16|| dIpa bhaktinirdezazvazabdopAdAnaM ca yasya sAdhvarthamapadrAvaNaM kRtvA gRhI svArthamatipAtaM karoti tatkalpya, yasya tu gRhI tripAtanamapi sAdhvarthe / vidhatte tanna kalpyamiti khyApanArtham , itthaMbhUtamaudArikazarIrANAmapadrAvaNaM tripAtanaM ca yasya sAdhorekaspAnekasya vArthAya-nimitra 'mana AdhAya' cittaM pravartya kriyate tadAdhAkarma bruvate tIrthakaragaNadharAH / imAmeva gAthA bhASpakRd gAthAtrayeNa vyAkhyAnayati orAlaggahaNeNaM tirikkhamaNuyA'havA suhumavajjA / uddavaNaM puNa jANasu aivAyavivajjiyaM pIDaM // 25 // kAyavaimaNo tini u ahavA dehAuiMdiyappANA / sAmittAvAyANe hoi tivAo ya karaNesuM // 26 // hiyayaMmi samAheuM egamaNegaM ca gAhagaM jo u / vahaNaM karei dAyA kAyeNa tamAha kammati // 27 // (bhA.) vyAkhyA-mugamAH, navaraM 'dehAuiMdiyappANe 'ti dehAyurindriyarUpAstrayaH prANAH, 'sAmitte'tyAdi, svAmitve-svAmitvaviSaye sambandhavivakSayeti bhAvArthaH, evamapAdAne-apAdAnavivakSayA karaNeSu viSaye karaNavivakSayA atipAto bhavati, yathA trayANAM pAtanaM tripA-18 tanaM, yadvA-tribhyaH pAtanaM tripAtanaM, tribhirvA karaNabhUtaiH pAtanaM tripAtanaM, bhAvArthastu mAgevopadarzitaH // tadevamuktamAdhAkarmanAma, sampatyadhAkarmanAma vaktavyaM, tadapi cAdhAkarma caturdA, tadyathA-nAmAdhaHkarma sthApanAdhaHkarma dravyAdhaHkarma bhAvAdhAkarma ca, etacAdhA-1 karmavattAvadvaktavyaM yAvannoAgamato jJazarIrabhavyazarIrarUpaM dravyAdhaHkarma, jJazarIrabhavyazarIravyatiriktaM tu dravyAdhaHkarma niyuktikRdAha jaM davvaM udagAisa chUDhamahe vayai jaM ca bhAreNaM / sIIe rajjueNa va oyaraNaM dabbahekammaM // 18 // anukrama [113] atra mUla saMpAdane 25' ityAdi bhASya kramAMkanaM skhalanatvAt mudritaM dRzyate teSAM kramAkanaM '16, 17, 18 ityAdi santi ~86 Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [116] >> "niyukti: [18] + bhASyaM [18] + prakSepaM . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: piNDaniyu-18 prata gAthAMka ni/bhA/pra ||28|| dIpa vyAkhyA-yatkimapi 'dravyam ' upalAdikam 'udakAdiSu' udakadugdhAdiSu madhye liptaM sat 'bhAreNa' svasya gurutayA ayo| adhAkarmatermaLayagi- brajati, tathA 'jaM ceti' yaca 'sIIe prati nizreNyA rajjvA vA avataraNaM puruSAdeH kUpAdau mAlAdevo bhuvi tataH adho'dho vajanama-3 tAhetuH rIyAvRttiH |vataraNaM vA dravyAdhaHkarma, dravyasya-upalAderadhaH-adhastAdmanarUpamavataraNarUpaM cA karma dravyAdhAkameti vyutpateH // sampati bhAvAdha:kammerANo'vasaraH, tacca dvidhA-Agamato noAgamatazca, tatra Agamato'dhaHkarmazabdArthazAtA taba copayuktaH, noAgamata Aha saMjamaThANANaM kaMDagANa lesAThiIvisesANaM / bhAvaM ahe kareI tamhA taM bhAvahekammaM / / 99 // vyAkhyA-saMyamasthAnAnAM vakSyamANAnAM 'kaNDakAnAM saGkhyAtItasaMyapasthAnasamudAyarUpANAm , upalakSaNametat padasthAnakAnAM saMyamazreNeya, tathA leSAnAM tathA sAtavedanIyAdirUpazubhaprakRtInAM sambandhinA sthitivizeSANAM ca sambandhiSu vizuddheSu vizuddhatareSu / sthAneSu vartamAna santaM nijaM 'bhAvam ' adhyavasAyaM yasmAdAdhAkarma bhuJjAnaH sAdhuradhaH karoti-hIneSu hInatareSu sthAneSu viSate tasmAnadAdhAkammeM bhAvAdhAkarma, bhAvasya-pariNAmaspa saMyamAdisambandhiSu zubheSu zubhatareSu sthAneSu vartamAnasya adha:-adhastaneSu hIneSu| dInatareSu sthAneSu karma-kriyA yasmAtcadbhAvAdha:karmeti vyutpatteH / / enAmeva gAthA bhASyakad gAthAtrayeNa vyAkhyAnayatitatthANatA u carittapajjavA hoti saMjamaTThANaM / saMkhAIyANi u tANi kaMDagaM hoi nAyavvaM // 28 // // 38 // saMkhAIyANi u kaMDagANi chaThThANagaM viNihiTTha / chaTThANA u asaMkhA saMjamaseDhI muNeyadhvA // 29 // kiNhAiyA u lesA ukkosvisuddhitthiibisesaao| eesi visuddhANaM appaM taggAhago kuNai // 30 // (bhA0) anukrama [116] N IRam atra mUla saMpAdane 28' ityAdi bhASya kramAMkanaM skhalanatvAt mudritaM dRzyate teSAM kramAkanaM 19, 20, 21 eva bhavati ~87 Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [120] >> "niyukti: [99] + bhASyaM [21] + prakSepaM / . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||21|| dIpa vyAkhyA-iha sarvotkRSTAdapi dezavirativizuddhisthAnAjaghanyamapi sarvavirativizuddhisthAnamanantaguNam , anantaguNatA ca sarvacApi SaTasthAnakacintAyAM sarvajIvAnantakapramANena guNakAreNa draSTavyA, iyaM cAtra bhAvanA-jaghanyamapi sarvavirativizuddhisthAna kevaliprajJAcchedakena chiyate, chiyA chiyA ca nirvibhAgA bhAgAH pRthak kriyante, te ca nirSibhAgA bhAgAH sarvasaGkalpanayA paribhASyamAnAHyA sarvotkRSTabhedena dezavirativizuddhisthAnagatA nirvibhAgA bhAgAH sarvajIvAnantakarUpeNa guNakAreNa guNyamAnA yAvanto jAyante tAvalpa-10 mANAH pApyante, atrApyayaM bhAvArtha:-iha kilAsatkalpanayA sarvotkRSTasya dezavirativizuddhisthAnasya nirvibhAgA bhAgA daza sahasrANi 10000, sarvajIvAnantakapramANazca rAziH zataM, tatastena zanasakhyena sarvajIvAnantakapamANena rAzinA dazasahasrasaGpAH sarvotkRSTa-1 dezavirativizuddhisthAnagatA nirvibhAgA bhAgA guNyante, jAtAni daza lakSANi 1000000, etAvantaH kila sarvajavanyasyApi sarvavirativizuddhisthAnasya nirvibhAgA bhAmA bhavanti / sampati sUtramanusiyate-'tatra' teSu saMyamasthAnAdiSu vaktavyeSu prathamataH saMyamasthAna mucyate iti zeSaH, 'anantA' anantasaGkhyAH pAzcAtyAsatkalpanayA dazalakSapramANA ye cAritrapAyA:-sarvajaghanya cAritrasaskavizuddhisthAna-1 bagatA nirvibhAgA bhAgAH te samuditAH saMyamasthAnam, athotsarvajaghanyaM bhavati, tasmAdanantaraM yadvitIyaM saMyamasthAnaM tatpUrvasvAdananta bhAgaddha, kimuktaM bhavati? -prathamasaMyamasthAnagatanirvibhAgabhAgApekSayA dvitIyasaMyamasthAne nirvibhAgA bhAgA anantatamena bhAgenAdhikA bhavantIti, tasmAdapi yadanantaraM tRtIyaM tattato'nantabhAgaddham, evaM pUrvasmAduttarocarANpanantatamena bhAgena vRddhAni nirantara saMyamasthAnAni tAvadvaktavyAni yAvadaGgulamAtrakSetrAsa-khyeyabhAgamatapradezarAzipramANAni bhavanti, etAvanti ca samuditAni sthAnAni kaNDakamityucyate, tathA cAha-'sainakhyAtItAni' asarUpeyAni tuH punararthe 'tAni' saMyamasthAnAni kaNDakaM bhavati jJAtavyaM, kaNDaka nAma samayaparibhASayA anukrama [120] ~88~ Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [120] >> "niyukti: [99] + bhASyaM [21] + prakSepaM / . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||21|| dIpa piNDaniyu-| GgalamAtrakSetrAsahapeyabhAgagatapadezarAzimamANA sakhyA'bhidhIyate, tathA coktaM-keNDati itya bhaNNai aMgulabhAgo asaMkhejo / " adhaHkarmatamelayagi- asmAca kaNDakAtparato yadanyadanantaraM saMyamasthAnaM bhavati tatpUrvasmAdasapeyabhAgAdhikam, etaduktaM bhavati-pAzcAtyakaNDakasatka- tAhetu: rIyAvRttiH ||caramasaMyamasthAnagatanirvibhAgabhAgApekSayA kaNDakAdanantare saMyamasthAne nirvibhAgA bhAgA asaGkhyeyatamena bhAgenAdhikAH pApyante, ttH| // 39 // parANi punarapi kaNDakamAtrANi saMyamasthAnAni yathottaramanantabhAgaddhAni bhavanti, tataH punarekamasaGkhadheyabhAgAdhika saMyamasthAnaM, tato bhUyo'pi tataH parANi kaNDakamAtrANi saMyamasthAnAni yadhottaramanantabhAgavRddhAni bhavanti, tataH punarapyekamasaGkhye yabhAgAdhikaM saMyamasthAnam, evamanantabhAgAdhikaiH kammakapramANaiH saMyamasthAnayavAhitAni asamasyeyabhAgAdhikAni saMpamasthAnAni tAvadvaktavyAni yAvatAnyapi kaNDakamAtrANi bhavanti, tatazcaramAdasakhyeyabhAgAdhikAt saMyamasthAnAtparANi yathottaramanantabhAgaddhAni kaNDakamAtrANi saMyamasthAnAni bhavanti, tataH paramekaM sakhyeyabhAgAdhika saMyamasthAnaM, tato mUlAdArabhya yAvanti saMyamasthAnAni prAgatikrAntAni tAvanti bhUyo'pi tenaiva krameNAbhidhAya punarapyekaM sakhyeyabhAgAdhikaM saMyamasthAnaM vaktavyam , idaM dvitIyaM samasyeyabhAgAdhikaM saMyamasthAna, tato'nenaiva krameNa tRtIyaM vaktavyam, amUni caivaM saGghayebhAgAdhikAni saMyamasthAnAni tAvadvaktavyAni yAvatkaNDakamAtrANi bhavanti, tata uktakrameNa bhUyo'pi saGkhaceyabhAgAdhikasaMyamasthAnaprasaGge saGkhadheyaguNAdhikamekaM saMyamasthAnaM vaktavyaM, tataH punarapi mUlAdArabhya yAvanti saMyamasthAnAni mAgatikrAntAni tAvanti bhUyo'pi tathaiva vaktavyAni, tataH punarapyekaM saGkhayeyaguNAdhikaM saMyamasthAnaM vaktavyaM, tato bhUyo'pi mUlAdArabhya tAvanti saMthamasthAnAni tathaiva vaktavyAni, tataH punarapyekaM saGkhyeyaguNAdhikaM saMyamasthAnam, amUnyapyevaM sahAyaguNAdhikAni saMyamasthA 1 kaNDakamiti atra bhaNyate aGgulabhAgo'saMkhyeyaH / anukrama [120] // 39 // ~89~ Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [120] >> "niyukti: [99] + bhASyaM [21] + prakSepaM / . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||21|| dIpa nAni tAvadvaktavyAni yAvatkaNDakamAtrANi bhavanti, tata uktakrameNa punarapi saGghaceyaguNAdhikasaMyamasthAnaprasaGge'saGgyeyaguNAdhikaM saMyamasthAna / vaktavyaM, tataH punarapi mUlAdArabhya yAvanti saMyamasthAnAni mAgatikrAntAni tAvanti tenaiva krameNa bhUyo'pi vaktavyAni, tataH punarapye kamasaGkhaceyaguNAdhikaM saMyamasthAnaM vaktavyam, tato bhUyo'pi mUlAdArabhya tAvanti saMyamasthAnAni tathaiva vaktavyAni, tataH punarapi ekamasaMkhyeyaguNAdhika saMyamasthAnaM vaktavyam, amUni caivamasaGkhayeyaguNAdhikAni saMyamasthAnAni tAvadvaktavyAni yAvatkaNDakamAtrANi bhavanti, tataH pUrvaparipATyA punarapyasaGgyeyaguNAdhikasaMyamasthAnaprasaGge'nantaguNAdhikaM saMyamasthAnaM vaktavyaM, tataH punarapi mUlAdArabhya yAvanti saMyamasthAnAni prAgatikrAntAni tAvanti tathaiva krameNa bhUyo'pi vaktavyAni, tataH punarappekamanantaguNAdhika saMyamasthAnaM vaktavyaM, tato bhUyo'pi mUlAdArabhya tAvanti saMyamasthAnAni tathaiva vaktavyAni, tataH punarappekamanantaguNAdhikaM saMyamasthAnaM vaktavyam , evamanantaguNAdhikAni saMyamasthAnAni tAvadvaktavyAni yAvatkaNDakamAtrANi bhavanti, tato bhUyo'pi teSAmupari paJcaddhayAtmakAni saMyamasthAnAni mUlAdArabhya tathaiva / vaktavyAni, yatpunaranantaguNaddhisthAnaM tana prApyate SaTsthAnakasya parisamAptatvAt , itthaMbhUtAnyasaGgyAni kaNDakAni samuditAni padasthAnakaM bhavati, tathA cAha bhASyakRt-'saMkhAIyANi u kaMDagANi chahANagaM viNidiI' sugama, asmizca SaTsthAnake ghoDhA vRdviruktA. tadyathA-anantabhAgaddhirasaGghaceyabhAgavRddhiH saGkhayeyabhAgavRddhiH saGkhtheSaguNavRddhirasaGkhtheyaguNaddhiranantaguNavRddhizca, tatra yAdRzo'nantatamo bhAgo'satAyatamaH saGgaceyatamo vA gRAte yAdazasnu saGkayeyo'saGkhyeyo'nanto vA guNakAraH sa nirUpyate-tatra yadapekSayA'nantabhAga-2 ddhatA tasya sarvajIvasaikhyApramANena rAzinA bhAgo hiyate hRte ca bhAge yalubdhaM so'nantatamobhAgaH, tenAdhikamuttaraM saMyamasthAnaM, kimuktaM || bhavati?-prathamasya saMyamasthAnasya ye nirvibhAgA bhAgAsteSAM sarvajIvasaGkhyAmamANena rAzinA bhAge hate sati ye labhyante tAvatpramANe anukrama [120] ~90~ Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [120] >> "niyukti: [99] + bhASyaM [21] + prakSepaM / . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata adha:karma vAhetuH rIyAtiH gAthAMka ni/bhA/pra ||21|| dIpa piNDaniyu- nivibhAgai garditIye saMyamasthAne nirSibhAgA bhAgA arikAH prApyante, dvitIyasya saMyamasthAnasya ye nirvibhAgA bhAgAsteSAM sarvajIvasaGkhathA- kemelapagi-pramANena rAzinA bhAge hate sati yAvanto labhpanne tAvatpamANanivibhAgai gairadhikAstRtIpe saMyamasthAne nivibhAgA bhAgAH pApyante, evaM yadyat saMyamasthAnamanantabhAgaddhamupalabhyate tattatpAvAsyasya pAzcAtyasya saMyamasthAnasya sarva jIvasalkhyApramANena rAzinA bhAge hRte sati || // 40 // yadyalubhyate tAvatyamANena tAvatpramANenAnantatamena bhAgenAdhikamavagantavyam , apsahayeyabhAgAdhikAni punarevaM-pAzcAtyasya pAzcAtyasya saMyamasthAnasya satkAnAM nirvibhAgabhAgAnAmasaGkhyeyalokAkAzapradezapamANena rAzinA bhAge hRte sati yadyallabhyate sa so'saGkhyatamo bhAgaH, tatastena tenAsaGghayatamena bhAgenAdhikAni asalayeyabhAgAdhikAni veditavyAni, saGkhadheyabhAgAdhikAni cai-pAcAtyasya pAcA-12 tyasya saMyamasthAnasyotkRSTena saGkhadheyena bhAge hRte sati yadyallabhyate sa sa saGkhadhepatamo bhAgaH, tatastena tena saGghayatamena bhAgenAdhikAni saGkhayeyabhAgAdhikAni saMyamasthAnAni veditavpAni, saGghayeyaguNavRddhAni punarevaM-pAcAtyasya pAzcAtyasya saMyamasthAnasya ye ye nirvibhaagaa| bhAgAste te utkRSTena saGkhyakamamANena rAzinA guNyante, guNio ca sati yAvanto yAvanto bhavanti tAvatpamANAni tAvatpamANAni sa-11 yeyaguNAdhikAni saMyamasthAnAni draSTavyAni, evamasaGkhyeyaguNaddhAni anantaguNavRddhAni ca bhAvanIyAni, navaramasakhyeyaguNaddhau pAzcAtyasya saMyamasthAnasya nirSibhAgA bhAgA asarUyeyalokAkAzapadezapamANenAsaGkhpeyena guNyante, anantaguNaddhI tu sarvajIvapramANenAnantena, itthaM ca bhAgahAraguNakArakalpanaM mA vamanIpikAzilpakalpitaM masthAH, yata uktaM karmaprakRtisajadaNyA paTUsthAnakagatabhAgahAraguNakAravicArAdhikAre-"sabyajiyANapasaMkhejaloga saMkhijjagassa bhihassa | bhAgo timu guNaNAtimu" iti, pathamAJca paTUsthAnakAdU muktakrameNaiva / dvitIyaM SaTsthAnakamuttiSThati, evameva ca tRtIyam , evaM SaT sthAnakAnpapi tAdAcyAni yAvadasaGkhadheyalokAkAzapadezapamANAni bhavanti, anukrama [120] ~91 Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [120] >> "niyukti: [99] + bhASyaM [21] + prakSepaM / . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||21|| dIpa 000000000000000000446000000000 uktaMca-chahANagaNavasANe ayaM chahANayaM puNo annaM / evamasaGkhA logA chaTANANaM muNeSaNyA // 1 // " ityaMbhUtAni cAsaGgayeyalokAkAzapradezapramANAni paT sthAnakAni saMyamaNirucyate, tathA cAha-chahANA u asaMkhA saMjamasehI munneyvaa| tathA 'lesA'tti | kRSNAdayo lezyAH, sthitivizeSA utkRSTAnAM sarvotkRSTAnAM sAtAvedanIyamabhRtInAM vizudaprakRtInAM sambandhino vizuddhAH sthitivizeSA veditavyAH, tata eteSAM saMyamasthAnAdInAM sambandhiSu zubheSu sthAneSu vartamAnastadvAhakA-AdhAkambhagrAhaka AtmAnametepa-saMyamasthAnAdInAM vizuddhAnAmadhovastAtkaroti // yadi nAma saMyamasthAnAdInAmadhastAdAtmAnamAdhAkarmagrAhI karoti tataH kiM dUSaNaM tasyApatitamata Aha bhAvAvayAramAheumApage kiMcinUNacaraNaggo / AhAkammaggAhI aho aho nei appANaM // 10 // bhAvAnAM saMyamasthAnAdirUpANAM vizuddhAnAmadhastAt hIneSu hInatareSu adhyavasAyeSu 'avatAram' avataraNamAtmani AdhAya / kRtvA 'kizcinUnacaraNaggo' iti iha caraNenAgra:-pradhAnazcaraNAnaH, sa ca nizcayanayamatApekSayA kSINakaSAyAdirakapAyacAritraH parigRhyate, na ca tasya pramAdasambhavo nApi lolyam , ekAntena lolAdimohanIyasya vinAzAta, tato na tasyAdhAkarmagrahaNasambhava iti kizcinnanagrahaNaM, kizcimyUnena caraNenAma: pradhAnaH kizcimyUnacaraNAgraH, sa ca paramArthata upAzAntamoha ucyate, atizayakhyApanArtha caitaduktaM, tato'yamartha:kizcinyUnacaraNAgro'pi yAyadAstAM pramattasaMyatAdiriti, AdhAkarmagrAhI adho'yo-ratnaprabhAdinarakAdI nayatvAtmAnam, etadUpaNamAdhAkarmagrAhiNaH / / etadeva bhAvayati-- baMdhai ahebhavAU pakarei ahomuhAI kammAI / ghaNakaraNaM tibveNa u bhAveNa cao uvacao ya // 101 // anukrama [120] ~92 Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||101|| dIpa anukrama [122] [bhAga-33] "piNDaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [122] * "niryuktiH [ 101] + bhASyaM [ 21...] + prakSepaM " FO pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[ 41/2], mUlasUtra-[02/2] piNDaniryukti mUlaM evaM malayagirisUri - racitA vRttiH piNDaniryutermalayagi rIyAhRtiH // / 41 / / vyAkhyA -- AdhAkarmmagrAhI vizuddhebhyaH saMyamAdisthAnebhyo 'vatIrya 'adha:' adho'dhovartiSu honeSu hInatareSu bhAveSu varttamAno'dhobhavasya ratnaprabhAdinArakarUpasya bhavasya sambandhi AyuH 'karoti' badhnAti, zeSANyapi karmANi gatyAdinAmAdIni 'adhomukhAni' adhogatya bhimukhAni adhogatinayanazIlAni ityarthaH, 'prakaroti' prakarSeNa dussahakaTukatIvAnubhAvayuktatayA karoti-badhnAti, baddhAnAM ca satAmAdhAkaviSayaparibhogalA mpayavRddhito nirantaramupajAyamAnena 'tIvraNa' tIvratareNa 'bhAvena' pariNAmena ghanakaraNaM yathAyogaM nidhettirUpatayA nikAcanArUpatayA vA vyavasthApanaM, tathA pratikSaNamanyAnyapudgalagrahaNena caya upacayatha, tatra stokatarA dRddhizrayaH prabhUtatarA vRddhirupacayaH, etena ca vyAkhyAprajJa sisUtramAcAryeNAnuvartitaM tathA ca vyAkhyAmajJatAvAlApakaH - "AhAka meM NaM jamANe samaNe nimAMye aDakammapagaDIo baMdhai ahe pakarei ahe ciNai ahe uvaciNai" ityAdi / tata evaM sati tesiM guruNamudaeNa appagaM duggaIeN pavaDataM / na caei vidhAreuM aharagatiM niti kammAI // 102 // vyAkhyA--' teSAm ' adhobhavAyurAdInAM karmmaNAM 'gurUNAM ' adhogatinayanasvabhAvatayA gurUNIva gurUNi teSAm, 'udayena ' * vipAkavedanAnubhavarUpeNa, vipAkavedanAnubhavarUpodayavazAdityarthaH, durgatI prapatantamAtmAnaM ' vidhArayituM ' nivArayitum AdhAkarmmagrAhI na * zaknoti yato'taH karmANi adhobhavAyurAdIni udayaprAptAni valAdU 'adharagatiM ' narakAdirUpAM nayanti na ca karmmaNAM ko'pi valIyAna, 1 sthityanubhAgayovRhatkaraNamudrarttanA, tayoreva mhasvIkaraNamapavarttanA, uttanA'pavarttanAvazeSasaGkamA kiraNAyogyatvena vyavasthApanaM nivantiH, OM samastakaraNAyogyatvena vyavasthApanaM nikAcanA, [ saGkramaH prakRtisthityanubhAgapradezAnAmanya karmarUpatayA sthitAnAmanyakarmasvarUpeNa vyavasthApanam, AdizabdenodIraNopazamane gRhyete ] / 2 AdhAkarma bhuJjAnaH zramaNo nirmantho' karmaprakRtInAti abaH prakaroti avacinoti aba upacinoti / Ecation Internationa For Peas Use Only ~93~ adhaHkarmatAhetuH // 41 // p Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [123] >> "niyukti: [102] + bhASyaM [21...] + prakSepaM . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||102|| dIpa anyathA na ko'pi narakaM yAyAt, na vA ko'pi duHkhamanubhaveta, tasmAdAdhAkarma adhogatinibandhanamityadhaHkamtyu cyate // tadevamuktamadhaHkati nAma, sampatyAtmananAnno'vasaraH, tadapi cAtmanaM catuoM, tadyathA-nAmAtmaghnaM sthApanAtmanaM dravyAtmannaM bhAvAtmannaM ca, idamapyadhaHkarmavattAvandAvanIyaM yAvanoAgamato jJazarIradravyAtmannaM bhavyazarIradravyAtmanaM, jJazarIrabhavyazarIravyatiriktaM tu dravyAtmanaM niyuktikadAha ahAe aNaTThAe chakkAyapamahaNaM tu jo kuNai / aniyAe ya niyAe AyAhammaM tayaM beti // 103 // vyAkhyA-yo gRhI 'arthAya svasya parasya vA nimittam 'anAya' prayojanamantareNa evameva pApakaraNazIlatayA 'aNiyAe ya kAniyAeti nidAnaM nidA-pANihiMsA narakAdiduHkhaheturiti jAnatA'pi yadvA sAdhUnAmAdhAkarma na kalpate iti parijJAnavatA'pi yajjI-|| vAnAM prANavyaparopaNaM sA nidA, tabhiSedhAdanidA, pUrvoktaparijJAnavikalena satA yatparamANanivaINaM sA anideti bhAvArthaH, adhavA svArtha parArtha ceti vibhAgenoddizya yata pANavyaparopaNaM sA nidA, taniSedhAdanidA yat svaM putrAdikamanyaM vA vibhAgenAvivicya sAmAnyena vidhIyate, athavA vyApAdyasya savasya hA ! dhik sampatyeSa mAM mArayiSyatIti parijAnato yat prANavyaparopaNaM sA nidA, tadviparItA hAanidA, yadajAnato vyApAyasya satvasya vyApAdanamiti / / tathA cAha bhASpakata jANaMtu ajANato taheva uddisiya ohao vAvi / jANaga ajANagaM vA vahei aniyA niyA esA // 31 // (bhA0)| bhA0 22 vyAkhyAtAryA, tato nidayA'nidayA vA yaH paTakAyapramardanaM karoti-paNNAM pRthivyAdInAM kAyAnAM prANavyaparopaNaM vidadhAti, tat SaTUkAyamamardanaM AtmannaM noAgamato dravyAtmannaM suvanti tIrthakaragaNadharAH / atha paTukAyamamanaM kathaM noAgamato dravyAtmatraM ?, yAvatA bhAvAtmanaM kasmAnna bhavati ?, ata Aha anukrama [123] SARERatinintenarama atra mUla saMpAdane 31' iti bhASya kramAMkanaM skhalanatvAt mudritaM dRzyate teSAM kramAkanaM '22 eva bhavati ~94 Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||103|| dIpa anukrama [125 ] [bhAga-33] "piNDaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) + bhASyaM [22] + prakSepaM " 80 mUlaM [ 125 ] - "niryuktiH [103] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra -[ 41/2], mUlasUtra-[02/2] piNDaniryukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH piNDanirDakermalayagi rIyAvRttiH davAyA khalu kAyA | vyAkhyA--' kAyAH pRthivyAdayaH 'khalu' nizcayena 'dravyAtmAno' dravyarUpA AtmAnaH, jIvAnAM gugaparyAyavattayA dravyatvAt, uktaM ca- " ajIvakAyAH dharmmAdharmmAkAzapudgalAH dravyANi jIvAce " ( tatvA0 a0 5-sU. 1-2 ) ti / tatasteSAM yadupamardanaM tad / / 42 / / OM dravyAtmannaM bhavati / uktaM dravyAtmannaM, sammati bhAvAtmannaM vaktavyaM taca dvidhA -- Agamato noAgamataca, tatra Agamata AtmannazabdArthajJAtA tatra copayuktaH, noAgamato bhAvAtmannamAha bhAvAyA vinni nANamAINi / parapANapADaNarao caraNAyaM appaNo haNai // 104 // vyAkhyA- 'bhAvAtmAno' bhAvarUpA AtmAnaH 'zrINi jJAnAdIni ' jJAnadarzanacAritrANi, Atmano hi pAramArthikaM svasvarUpaM jJAnadarzana caraNAtmakaM tatastAnyeva paramArthata AtmAno na zeSaM dravyamAtraM svasvarUpAbhAvAt, tato yathAstriI san pareSAM pRthivyAdInAM ye mANAH- indriyAdayaH teSAM yat pAtanaM vinAzanaM tasmin rataH - AsaktaH sa AtmanazcaraNarUpaM bhAvAtmAnaM hanti, caraNAtmani ca hate. jJAnadarzanarUpAvapyAtmAnau paramArthato hatAveva draSTavyau yata Aha nicchayanayarasa caraNAyavighAe nANadaMsaNavaho'vi / vabahArassa u caraNe hayaMmi bhayaNA u sesANaM // 105 // vyAkhyA - nizcayanayasya matena caraNAtmavighAte sati jJAnadarzanayoravi vadho-vighAto draSTavyaH, jJAnadarzanayorhi phalaM caraNapratipattirUpA sanmArgamatiH, sA cennAsti tahiM te api jJAnadarzane paramArthato'satI eva, svakAryAkaraNAt uktaM ca mUlaTIkAyAM-'caraNA Ja Eucation International For Para Use Only ~95~ AtmannatAheta: // 42 // waryru Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [127] .. "niyukti: [105] + bhASyaM [22...] + prakSepaM . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||105|| dIpa tmavighAte zAnadarzanaSadho'pi, tayozcaraNaphalatvAt, phalAbhAve ca hetonirarthakatvAditi, apica-yavaraNa pratipayA'' hAralAmpaTyAdinA / tito na vinivartate sa niyamAudagavadAzAvilopAdidoSabhAgI, bhagavadAjJAvilopAdau ca vartamAno na sampajJAnI nApi sampadarzanI, ukta ca-"ANAe thiya caraNaM tambhaMge jANa kina bhagati / ANaM ca Aiko kassAesA kuNai sesaM ? // 1 // " tathA "jo ahavAyaM na kuNai micchaTThiI tao hu ko anno ? / vaDDhei ya micchattaM parassa sake jaNemANo // 2 // " tatazcaraNavidhAte niyamato jJAnadarzanavi-1 ghAtaH, 'vyavahArasya' vyavahAranayasya punarmatena hate caraNe 'zeSayoH zAnadarzanayoH 'bhananA' kacidavataH kacina, ya ekAntena bhagavato vipratipannastasya na bhavato yastu dezavirati bhagavati zraddhAnamA vA kurute tasya vyavahAranayamatena sampaSTitvAdbhavata iti, tato nizcayanayamatApekSayA caraNAtmani hate jJAnadarzanarUpAvapyAtmAnau itAveveti paramANavyaparopaNarataH samUkaghAtamAtpanna iti paramANavyaparopaNamAtmanaM, taya sAdhorAdhAkarma bhujAnasyAnumodanAdidvAreNa niyamataH sambhavatItyupacArata AdhAkarma Atmannamityucyate // tadevamuktamAtmannanAma, ||| sammatyAtmakarmanAmno'vasaraH, tadapi cAtmakarma caturdA, tadyathA-nAmAtmakarma sthApanAtmakarma dravyAtmakarma bhAvAtmakarma ca, idaM| cAdhAkarmeva tAvadAvanIyaM yAvanoAgamato bhavyazarIradravyAtmakarma, zarIrabhavyazarIravyatiriktaM tu dravyAtmakarma pratipAdayati dadhvaMmi attakammaM jaM jo u mamAyae tayaM dadhvaM / vyAkhyA-yaH puruSo yad drammAdika dravyaM 'mamAyate' mameti pratipadyate tat-mameti pratipAdanaM tasya puruSasya 'dami attaka1 AjJavaiva dharaNaM tane jAnIhi kina bhagnamiti / AjJA cAtikrAntaH kasyAdezAt karoti zeSam // 1 // 2 yo yathAvAI na karoti mithyA dRSTistataH ka evAnyaH / vardhayati ca mithyAtvaM parasya zaka janayan / / 2 / / anukrama [127] ~96~ Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [127] >> "niyukti: [105] + bhASyaM [22...] + prakSepaM . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: vyAkhyA prata gAthAMka ni/bhA/pra ||105|| dIpa piNDaniyu- mmati jJazarIrabhavyazarIravyatiriktaM dravye-dravyaviSayamAtmakarma bhavati, Atmasambandhitvena karma-karaNam Atmakarmeti vyutpattyAzraya-18 rIyAvRttiH NAt / bhAvAtmakarma ca dvidhA, tadyathA-Agamato noAgamatazca, tatrA''gamata AtmakarmazabdArthajJAtA tatra copayuktaH, noAgamataH punarAha bhAve asuhapariNao parakammaM attaNo kuNai // 106 // // 43 // vyAkhyA-azubhapariNataH' azubhena prastAvAdAdhAkarmagrahaNarUpeNa bhAvena pariNataH parasya-pAcakAdeH sambandhi yat karma-Ma pacanaSAcanAdijanitaM jJAnAvaraNIyAdi tat AtmanaH sambandhi karoti, tacca parasambandhinaH karmaNaH AtmIyatvena karaNaM 'bhAve' bhAvataH / Atmakarma, noAgamato bhAvAtmakarmetyarthaH, bhAvena-pariNAmavizeSeNa parakIyasyAtmasambandhitvena karma-karaNaM bhAvAtmakammeMti vyutptteH|| etadeva sArddhayA gAthayA bhAvayati| AhAkammapariNao phAsuyamavi saMkiliTThapariNAmo / AyayamANo bajjhai taM jANasu attakammanti // 107 // __ parakamma attakammIkarei taM jo u gihiuM bhuMje / vyAkhyA-prAmukam-acetanam upalakSaNametad eSaNIyaM ca svarUpeNa bhaktAdikamAstAmAdhAkammeMtyapizabdArthaH, 'sakiSTapakAriNAmaH san' AdhAkarmagrahaNapariNataH san 'AdadAno' gRhNan yathA'hamatizayena vyAkhyAnalabdhimAn maguNAbAsAdhAraNavidvattA-11 dirUpAH sUryasya bhAnava iva kutra kutra na prasaramadhirohanti !, tato maguNAvarjita eSa sarvo'pi lokaH paktvA pAcayitvA ca mAmiSTamidamodanAdikaM prayacchattItyAdi, sa itthamAdadAnaH sAkSAdArambhakatva jJAnAvaraNIyAdikarmaNA badhyate, tatastad jJAnAvaraNIyAdikarma anukrama [127] SARERainintainarana ~97 Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [129] >> "niyukti: [107] + bhASyaM [22...] + prakSepaM . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||107|| dIpa bandhanamAtmakarma jAnIhi, iyamatra bhAvanA-AdhAkarma yadvA svarUpeNAnAdhAkApi bhaktivazato madarthametanniSpAditamityAdhAkarmagrahaNapariNato yadA gRhNAti tadA sa sAkSAdArambhakatteca svapariNAmavizeSato jJAnAvaraNIyAdikarmaNA badhyate, yadi punarna gRhNIyAcA na vadhyate, tata AdhAkarmagrAhiNA yatparasya pAcakAdeH karma tadAtmano'pi kriyate iti parakarma Atmakarma karotItyucyate, etadeva spaSTa vyanakti-'parakamme 'tyAdi, tata AdhAkarma yadA sAdhuhItvA bhute sa parasya pAcakAdeyatkarma tadAtmakarmIkaroti, Atmano'pi sambandhi karotIti bhAvArthaH // amuM ca bhAvArthamasya vAkyasyAjAnAnaH paro jAtasaMzayaH praznayati tattha bhave parakiriyA kahaM nu annattha saMkamai ? // 108 // vyAkhyA-tatra' parakarma AtmakarmIkarotItyatra vAkye bhavet parasya vaktavyaM yathA-kathaM 'parakriyA' parasya satkaM jJAnAvaraNIyAdikarma anyatra AdhAkarmabhojake sAdhau saMkrAmati', naivaM sakrAmatIti bhAvaH, na khalu jAtucidapi parakRtaM karma anyatra saGkA kAmati, yadi punaranyatrApi saGkrAmet vadi kSapakazreNimadhirUDhaH kRpAparItacetAH sakalajagajantukammanirmUlanApAdanasamarthaH sarveSAmapi | jantUnAM karma jJAnAvaraNIyAdyAtmani saGkramayya kSapayet / tathA ca sati sarveSAmekakAlaM muktirupajAyeta, na ca jAyate, tasmAnnaiva parakRtakarmaNAmanyatra sakramaH, uktaM ca-"kSapakazreNiparigataH sa samarthaH sarvammiNAM karma / kSapayitumeko yadi karmasaGkramaH syAtparakRtasya // 1 // parakRtakarmaNi yasmAnna kAmati saGkramo vibhAgo vA / tasmAtsattvAnAM karma yasya yattena tadeyam // 2 // " vataH kathamucyate-parakarma AtmakamIMkarotIti ? / idaM ca vAkyaM pUrvAntargatamanyathA'pi kecitparamArthamajAnAnA vyAkhyAnayanti, tatastajanmatamapAkartumupanyasyannAha anukrama [129] ~98~ Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [131] >> "niyukti: [109] + bhASyaM [22...] + prakSepaM . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: piNDaniyu-1 prata gAthAMka ni/bhA/pra ||109|| tamalayagirIyAttiH // 44 // dIpa kUDauvamAi kei parappautte'vi beMti baMdhotti / AtmakarmIvyAkhyA-'kecit / svayUthyA evaM pravacanarahasyamanAnAnAH 'kUTopapayA' kUTaSTAntena bubate 'paraprayukte'pi' pareNa pAcakA- karaNanAdinA niSpAdite'pyodanAdau sAdhostadbhagrAhakaspa bhavati bandhaH, etaduktaM bhavati-yathA vyAdhena kUre sthApite mRgasyaiva banyo na vyAdhasya, tmakamevA tathA gRhasthena pAkAdI kRte tadbhAhakasya sAdhobandho na pAkakartuH, tataH parasya yatkarma jJAnAvaraNIyAdi sambhavati tadAdhAkarmagrAhI svasyaiva sambandhi karotIti parakarma AtmakammIMkarotItyucyate, tadetadasaduttaraM, jinavacanaviruddhatvAt , tathAdi-parasyApi sAkSAdArambhakalena niyamataH karmabandhasambhavaH, tataH kathamucyate tadrAhakasya sAghobandho na pAkakartuH, na ca mRgasyApi parapayuktimAtrAd bandhaH, kintu svasmAdeva pramAdAdidoSAt, evaM sAdhorapi / tathA caitadeva niyuktikadAha bhaNai ya gurU pamatto bajjhai kUDe adakkho ya // 109 // emeva bhAvakUDe bajjhai jo asubhabhAvapariNAmo / tamhA u asubhabhAvo bajjeyavo payatteNaM // 11 // vyAkhyA-'bhaNati' pratipAdayati, 'ca:' punararthe, punararthazcAyam-eke kecana sampaggurucaraNaparyupAsanAvikalatayA yathA'vasthita tattvamaveditAro'nantaroktaM bruvate, guruH punarbhagavAn zrIyazobhadrasUrirevamAha, etenaitadAvedayati-jinavacanamavitartha jijJAsunA niyamataH||: prajJAvatA'pi sampaggurucaraNakamalaparyupAsanamAstheyam, anyathA prajJAyA avaitathyAnupapatteH, uktaM ca-" tattaduraprekSamANAnAM, purANairAga-II // 44 // vinaa| anupAsitavRddhAnAM, prajJA nAtiprasIdati // 1 // " guruvacana meva darzayati-mRgo'pi khA kUTaiH sa vadhyate yaH pamatto'dakSazca bhavati, yastvapramatto dakSazca sa kadAcanApi na badhyate, tathAhi-apamato mRgaH prathamata eka kUradeza pariharati atha kathamapi pramAdavazAt kUTadeza-12 anukrama [131] RELIGunintentiaTATE ~99~ Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||110|| dIpa anukrama [132] [bhAga-33] "piNDaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 ( mUlaM +niryuktiH+vRttiH) mUlaM [132] * - "niryuktiH [110 ] + bhASyaM [ 22...] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[ 41/2] mUlasUtra - [02/2] piNDaniryukti mUlaM evaM malayagirisUri - racitA vRttiH + prakSepaM 40 mapi prApto bhavati tathApi yAvanAdyApi bandhaH patati tAvadakSatayA jhAMgeti tadviSayAdapasarpati, yastu pramatto dakSatArahitazca sa badhyate eva, tasmAnmRgo'pi badhyate paramArthataH svapramAdakriyAvazato na paraprayuktimAtrAt, 'evameva' anenaiva mRgadRSTAntoktaprakAreNa 'bhAvakUTe saMyamarUpabhAvabandhanAya kUTamiva kUTam AdhAkarma tatra sa ' vadhyate' jJAnAvaraNIyAdikarmmaNA yujyate, yo'zubhabhAvapariNAmaH- AhArakAmpayyata AdhAkarmagrahaNAtmakAzubhabhAvapariNAmo na zeSaH, na khalvAdhAkarmmaNi kRte'pi yo na tadgRhNAti nApi bhuGkte sa jJAnAvaraNIyAdinA pApena badhyate, na hi kUTe sthApite'pi yo mRgastaddeza evaM nA''yAti AyAto'pi yatnatastadezaM pariharati sa kUTena bandhamAmoti, tanna paraprayuktimAtrAdvandho yena paroktanItyA parakRtakarmmaNa AtmakammakaraNamupapadyate kintvazubhAdhyavasAyabhAtrataH, tasmAdazubho bhAva AdhAka| grahaNarUpaH sAdhunA prayatnena varjayitavyaH, parakarmma Atmakarmma karotItyatra ca vAkye bhAvArthaH prAgeva darzitaH, yathA parasya pAcakAderyatkarma tadAtmakammakaroti, kimuktaM bhavati ? tadAtmanyapi kamrma karotIti, tato na kazvidoSaH, parakarmmaNazvAtmakammakaraNamAdhA karmaNA grahaNe bhojane vA sati bhavati nAnyathA, tata upacArAdAdhAkarmma Atmakarmetyucyate / natu tadAdhAkarma yadA svayaM karotyanyaiva kArayati kRtaM vA'numodate tadA bhavatu doSo yadA tu svayaM na karoti nApi kArayati nApyanumodate tadA kastasya grahaNe doSa iti ?, atrAha kAmaM sayaM na kubbai jANato puNa tahAvi taggAhI / vaDDhei tappasa~ga agiNhamANo u vArei // 111 // vyAkhyA--' kAmaM sammatametad, yadyapi svayaM na karotyAdhAkarmma upalakSaNametana kArayati tathA'pi madarthametanniSpAditamiti jAnAno yathAdhAkarmma gRhNAti tarhi tagrAhI 'tatprasaGgam ' AdhAkarmagrahaNaprasaGgaM varddhayati, tathAhi yadA sa sAdhurAdhAka jAnAno gRhNAti tadA'nyeSAM sAdhUnAM dAyakAnAM caivaM buddhirupajAyate - nA''ghAkamrmmabhojane kathanApi doSaH, kathamanyathA sa sAdhujanAno'pi gRhI Educatin internationa For Pal Use Only ~ 100~ or Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [133] .- "niyukti: [111] + bhASyaM [22...] + prakSepaM . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra dIpa piNDaniyu-tavAniti, tata evaM teSAM buddhayutpAde santatyA sAdhUnAmAdhAkarmabhojane dIrghakAlaM SaDjIvanikAyavidhAtaH sa paramArthatastena pravaryate, yastu : AdhAkarmaktamalayAga- na gRhAti sa itthaMbhUtaprasaGgadi nivArayati, pravRtterevAbhAvAt , tathA cAha-agiNhamANo u vArei' tato'tiprasaGgadopabhayAtkRtakAri- grahaNe bharApATA tadoparahitamapi nAdhAkarma bhuJjIta, anyaca tadApAkarma jAnAno'pi bhuJjAno niyamato'numodate, anumodanA hi nAma apratiSedhanam // saGgaH prti||45|| apatipiddhamanumata 'miti vidvatmavAdAta, tata AdhAkammebhojane niyamato'numodanAdoSo'nivAritaprasaraH, api ca-evamAdhAkarmabhojanevaNAda kadAcinmanojJAhArabhojanabhitradaMSTratayA svayamapi pacetyAcayedA, tasmAnna sarvathA'dhAkarma bhoktavyamiti sthitam / / tadevamuktamAtmakarmeti nAma, sammati pratiSevaNAdIni nAmAni vaktavyAni, tAni cAtmakarmeti nAmAGgatvena pravRttAni, tatastepAmAtmakammati nAmAGgatvaM parasparaM gurulaghucintAM ca cikIrSuridamAial acIkarei kamma paDisevAIhiM taM puNa imehiM / tattha gurU AipayaM lahu lahu lahugA kameNiyare // 112 // vyAkhyA-tatpunInAvaraNIyAdikaM parakarma 'AtmIkaroti' AtmasAtkaroti 'ebhiH' vakSyamANasvarUpaiH pratipevaNAdibhiH tataH pratiSevaNAdiviSayamAdhAkApi praviSevaNAdinAma, tatra teSAM pratiSevaNAdInAM caturNA madhye 'AdipadaM ' pratiSevaNAlakSaNaM 'guru' mahAdoSa, zeSANi tu padAni pratiSevaNAdIni laghulaghulaghukAni draSTavyAni, pratiSevaNA'pekSayA pratizravaNaM laghu pratizravaNAdapi saMvAsanaM laghu saMvAsanAdapyanumodanamiti / / sammatyeteSAmeva pratiSevaNAdInAM svarUpaM dRSTAntAMca pratipipAdayipustadviSayAM pratijJAmAha-- paDisevaNamAINaM dArANa'NumoyaNAvasANANaM / jahasaMbhavaM sarUvaM sodAharaNaM pavakkhAmi // 113 // vyAkhyA-pratiSevaNAdInAM dvArANAmanumodanAparyavasAnAnAM yathAsambhavaM yadyasya sambhavati tasya tatsvarUpaM 'sodAharaNaM' saha anukrama [133] 'pratiSevanA' svarupam evaM dRSTAMtA: kathayate ~101 Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||113|| dIpa anukrama [135 ] [bhAga-33] "piNDaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 ( mUlaM +niryuktiH+vRttiH) mUlaM [135] * - "niryuktiH [ 113] + bhASyaM [ 22...] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[ 41/2] mUlasUtra - [02/2] piNDaniryukti mUlaM evaM malayagirisUri - racitA vRttiH + prakSepaM 40 zantaM pravakSyAmi, tatra prathamataH pratiSevaNAsvarUpaM vaktavyaM tatrApi ya AdhAkam svayamAnIya mujhe sa AdhAkarmmapatisevI pratIta eva // kevaLamiha ye pareNopanItamAdhAka bhuJjAnasya na kazvidoSa iti manyante tanmatavikuTTanArthaM pareNopanItasyA''dhAkarmmaNo bhojane pratiSevaNAdoSamAda anneNAhAkammaM uvaNIyaM asai coio bhaNai / parahatyeNaMgAre kahUMto jaha na ujjhai hu // 114 // evaM khu ahaM suddho doso tarasa kUDauvamAe / samayatthamajANato mUDho paDisevaNaM kuNai // 115 // vyAkhyA--' anyena ' sAdhunA bhaktAdikamAdhAka 'upanItaM ' gRhasthagRhAdAnIya samarpitaM tadyo'znAti sa pratiSevaNAM karotIti sambandhaH sa cAghAkarma bhuJjAnaH kenApyapareNa sAdhunA dhiggamahe yaca tatra bhavAnvidvAnapi saMyato'pyadhAkarma bhuJjIteti coditaH vikSiptaH san pratyuttaraM bhaNati yathA na me kazvidoSaH, svayaMgrahaNasyAbhAvAt, yo hi nAma svayamAdhAkarmma gRhItvA mujhe tasya doSo, yastu pareNopanItaM mujhe tasya na kazcita, tathA cAtra dRSTAnto yathA- parahastenAGgArAn karSayanna dadyate, evamahamapyAdhAkambhojI 'khu' nibhitaM zuddha eva doSaH punardadato yathA parasya svahastenAGgArAnAkarSataH, evaM 'kUTayA upamayA alIkena dRSTAntena 'samayArtha' bhagavatpravacanopaniSadaM "assadvA AraMbho pANivaho hoi tassa niyameNaM / pANivahe vayabhaMgo vayabhaMge doggaI caiva / / 1 / / " ityAdirUpam ajAnAnaH, ata eva mUDhaH pratiSevaNaM kurute / tadevamuktaM pratiSevaNasya svarUpaM, sampati pratizravaNasya svarUpamAha 1 svArthamArambhaH prANivadho bhavati tasya niyamena / prANivace vratabhaGgo vratabhaGge durgatireva // 1 // Eucation International For Penal Use On ~ 102 ~ Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||116|| dIpa anukrama [138] [bhAga-33] "piNDaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 ( mUlaM +niryuktiH+vRttiH) mUlaM [138 ] * - "niryuktiH [ 116] + bhASyaM [ 22...] + prakSepaM 40 pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra -[ 41/2], mUlasUtra-[02/2] piNDaniryukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH piNDanirya termalayagirIyAvRttiH / / 46 / / uvaogaMmi ya lAbha kammaggAhirasa cicarakkhaTTA / Aloie suladdhaM bhaNai bhagatassa paDisuNaNA // 116 // vyAkhyA - iha yo gururUpayogakaraNavelAyAM karmmagrAhiNa AdhAkagrahaNAya pravRttasya ziSyasya 'cittarakSArthI' mano'nyathA bhAvanivAraNArtha dAkSiNyAdyupeto 'lAbhaM bhaNati' lAbha iti zabdamuccArayati, tathA''yAkarmmaNi gRhasthagRhAdAnIya Alocite zrAddhikayedaM krottikyaa| dattamityevaM nivedite 'muladdhaM ' zobhanaM jAtaM yattvayedaM labdhamiti bhaNati tasya gurorityaM bhaNataH pratizravaNaM nAma doSa:, sUtre tu strItvanirdeza: prAkRtatvAt mAkRte hi liGgaM vyabhicAri, yadAha pANiniH svamAkRtalakSaNe-" liGgaM vyabhicAryapIti, pratizravaNaM ca nAmAbhyupa gamaH // sampati saMvAsAnumodanayoH svarUpaM pratipAdayati saMvAso upasiddho aNumoyaNa kammabhoyagapasaMsA / eesimudAharaNA ee u kameNa nAyavtrA // 117 // vyAkhyA--' saMvAsaH ' AdhAkarmmabhoktRbhiH sahaikatra saMvasanarUpaH prasiddha eva, anumodanA svAghAkarmmabhojakaprazaMsA - kRtapuNyAH * mulabdhikA ete ye itthaM sadaiva labhante bhuJjate vetyevaMrUpA // tadevamuktaM pratiSetraNAdInAM caturNAmapi svarUpaM, sampatyeteSAmeva pratiSevaNAdInAM krameNa etAni vakSyamANasvarUpANi udAharaNAni jJAtavyAni sUtre ca udAharaNazabdasya puMlliGgatA prAkRtalakSaNavazAt // tatra yAnyudAharaNAni vaktavyAni teSAM nAmAni krameNa pratipAdayati paDisevaNAeN teNA paDisuNaNAe u rAyaputto u / saMvAsaMbhi ya paTTI aNumoyaNa rAyaduTTho ya // 118 // vyAkhyA-pratiSevaNasya stenA udAharaNaM, pratizravaNasya tu rAjaputraM, rAjaputropalakSitAH zeSAH puruSAH, saMvAse 'pallI' pallIvA stavyA vaNijaH, anumodanAyAM rAjadRSTo, rAjaduSTazepalakSitAstatprazaMsakAriNaH / tatra prathamataH pratiSevaNasambadhinaM stenadRSTAntaM bhAvayati Eucation International For Para Use Only ~ 103~ pratiSevaNAdo doSAH / / 46 / / Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||119|| dIpa anukrama [141 ] [bhAga-33] "piNDaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 ( mUlaM +niryuktiH+vRttiH) mUlaM [ 141] - "niryuktiH [119] + bhASyaM [ 22... ] + prakSepaM [[" - pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra -[ 41/2], mUlasUtra-[02/2] piNDaniryukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH goNIharaNa sabhUmI neU goNio pahe bhakkhe / nivvisayA parivesaNa ThiyAtri te kUviyA ghatthe // 119 // vyAkhyA - idda gAthAkSarayojanA sugamasvAtsvayameva karttavyA kevalaM 'nirvizakA upabhoktAro, niSpUrvasya vizerupabhoge varttamAnatvAt tathA coktam- "nirveza upabhogaH syAt', 'kUjakAH vyAhArakAriNaH, gavAM vyAvarttakA ityarthaH, 'ghatthe' iti gRhItAH, kathAnakamucyate-iha kacidrAme bahavo dasyavaH, te cAnyadA kutazcitsannivezAdrA apahRtya nijagrAmAbhimukhaM pracalitAH, gacchatAM ca teSAmapAntarAle ke'pyanye dasyavaH pathikA militavantaH, tataste'pi taiH sArddhaM brajanti, vajantatra svadezaM prAptAH, tataH prAptaH svadeza iti nirbhayA bhojanavelAyAM katipayA gA vinAzya bhojanAya tanmAMsa pakkumArabdhavantaH asmiMzva prastAve ke'pyanye'pi pathikAH samAyayuH, tataste'pi tairdasyubhibhojanAya nimantritAH, tato gomAMse pake ke'pi caurAH pathikAza bhoktuM pravRttAH ke'pi gomAMsabhakSaNaM bahupApamiti paribhAvya na bhojanAya pravRttAH kevalamanyebhyaH pariveSaNaM vidadhati, atrAntare ca niSpatyA kAranizitakaravALabhISaNamUrtayaH samAyayuH kUjakAH, tatastaiH sarve'pi bhoktAraH pariveSakAca parigRhItAH, tatra ye pathikA apAntarAle militAste pathikA vayamiti bruvANA api cauropanItagomAMsabhakSaNapariveSaNapavRttatayA cauvaduSTA iti gRhItA vinAzitAya || anumevArtha dArzanti ke yojayati je'viya parivesaMtI, bhAyaNANi gharaMti ya / te'vi bajjhati tibveNa, kammuNA kimu bhoiNo ? // 120 // vyAkhyA - iha caurANAM ye'pAntarAle bhojanavelAyAM vA ye militAH pathikAstatrApi ye pariveSamAtraM bhAjanadhAraNamAtraM vA kRtavantaste'pi kUjakairAgatya baddhA vinAzitAtha, evamihApi ye sAdhavo'nyebhyaH sAdhubhyaH AdhAkarmma pariveSayanti vA gharanti te'pi 'tIveNa dussahavipAkena narakAdigatihetunA karmmaNA vadhyante, kiM punarAdhAkarmmabhojinaH ? / tata etadoSabhayAtpariveSaNAdimAtramadhyAdhAkarmaNaH Education International For Pale Only ~ 104~ waryra Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||120|| dIpa anukrama [142 ] [bhAga-33] "piNDaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 ( mUlaM +niryuktiH+vRttiH) mUlaM [142 ] * - "niryuktiH [120] + bhASyaM [ 22...] + prakSepaM 40 pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[ 41/2] mUlasUtra - [02/2] piNDaniryukti mUlaM evaM malayagirisUri - racitA vRttiH piNDaniryuktermalayagi yAhRti: // 47 // pratiSevarNa yatibhirna karttavyama, iha caura sthAnIyA AdhAkarmmanimantriNaH sAdhavo gomAMsabhakSakacaurapathikasthAnIyAH svayaMgRhIta nimantritAdhAkarmabhojino gomAMsapariveSakAdisthAnIyA AdhAkarmmapariveSakAdayaH gomAMsasthAnIyamAdhAka pathasthAnIyaM mAnuSaM janma kUjakasthAnIyAni karmANi maraNasthAnIyaM narakAdiprapAtaH // sampati pratizravaNasya pUrvoktaM rAjasutadRSTAntaM bhAvayati-- sAmatthaNa rAyasue pivahaNa sahAya taha ya tuhikA / tipi hu paDisuNaNA raNNA sihaMmi sA nanthi // 121 // vyAkhyA - guNasamRddhaM nAma nagaraM tatra mahAbalo rAjA tasya zIlA nAma devI, tayorvijitasamaro nAma jyeSThaH kumArA, saca rAjyaM jighRkSuH pitari duSTAzayazcintayAmAsa yathA mamaipa pitA sthaviro'pi na mriyate nUnaM dIrghajIvI sambhAvyate tato nijabhaTAn sahAyIkRtyainaM mArayAmIti, evaM ca cintayitvA nijabhaTaiH samaM mantrayituM prAvartata tatra keciduktaM vayaM te sAhAyakakAriNo'parairuktam- evaM kuru, kecitpunastRSNIM pratipedire, apare punazvetasyapratipadyamAnAH sakalamapi tadvRttAntaM rAjJe nivedayAmAsuH, tato rAjA ye sAhAyakaM pratipakSA ye caivaM kuvityuktavanto ye'pi ca tUSNIM tasthuH tAn sarvAnapi jyeSThaM ca kumAraM vaivasvatamukhe praticikSepa, yaistvAgatya niveditaM te pUjitAH, gAthAkSarayojanA tviyaM-' sAmatthaNaM ' svabhaTaiH saha paryAlocanaM, 'rAjahue ci tRtIyArthe saptamI, tato'yamarthaH- rAjamutena kartumArabdhamiti zeSaH, tatra keciduktaM pitRRhanane karttavye tava sahAyA vayamiti ' tathA ' iti samucaye cazabdo'nuktasamuccayArthaH sa ca kecidevaM kurviti bhASitavanta iti samucinoti, kecitpunastUSNIkA jAtA:- paunenAvasthitAH, eteSAM ca trayANAmapi pratizravaNadoSaH, yaistu rAjJe ziSTaM teSAM 'sA' tat pratizravaNaM nAsti / amumevArtha dArzantike yojayati bhuMja na bhuMje bhuMjasu taio tusiNIe bhuMjae paDhamo / tivhaMpi hu paDisuNaNA paDisehaMtassa sA natthi // 122 // Education Internation For Park Use Only ~ 105~ pratiSevaNA yAM stenodAharaNaM // 47 // Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [144] >> "niyukti: [122] + bhASyaM [22...] + prakSepaM . prata gAthAMka ni/bhA/pra ||122|| vyAkhyA-iha kila kenApi sAdhunA catvAraH sAdhava AdhAkarmaNe nimantritA yathA bhuDgadhvaM yUyamenamAhAramiti, tatraivaM nimantraNe kRte prathamo mujhe, dvitIyaH mAha-nAI bhuJje muDava tvamiti, tRtIyo maunamAzritaH, caturthaH punaH pratiSiddhavAn yathA-na kalpate / sAdhUnAmAdhAkarma tasmAdahaM na bhujhe iti, tatra trayANAmAyAnA pratizravaNadoSaH, caturthasya pratipeSataH 'sA' tatpatizravaNaM nAsti, atrAha-nanyAyasyAdhAkammeM bhukhAnasya pratipevaNalakSaNa eva doSaH, kathaM pratizravaNadoSa uktaH, ucyate, iha yadA''dhAkamenimantritaH saMstadojanamabhyupagacchati tadA nAdyApi pratipevaNamiti pratizravaNadopaH, tata UI tu pratiSevaNaM, tato na kazcidoSaH / athAmISAmeva / bhojakAdInAM kaskaH kAyikAdiko doSaH syAd !, ata Aha| ANata jagA kammuNA u bIyarasa vAio doso / taiyarasa ya mANasio tIhi visuddho cauttho u // 12 // vyAkhyA-iha ya AdhAkarmaNaH svayamAnetA yazAnItasya nimantritaH san bhoktA tau dvAvapi karmaNA-AnayanabhojanarUpayA kAyakriyayA tuzabdAnmanasA vAcA ca doSavanto, dvitIyasya tu bhukSya tvaM nAI bhujhe iti bruvANasya yAciko doSaH, upalakSaNametanmAnasikaca, tRtIyasya tu tUSNI sthitasya mAnasiko, yastu caturthaH sa tribhirapi dopairvizuddhaH, tasmAcaturthakalpena sarvadeva sAdhunA bhavitavyam / / sammati dRSTAntoktasya kumArasya ye doSAH saMprabhavanti tAnupadazyodhAkammeNo bhoktari yojayati paDisevaNa paDisuNaNA saMvAsa'NumoyaNA u caurovi / piyamAraga rAyasue vibhAsiyavvA jaijaNe'vi // 124 // ___ vyAkhyA--pitRmArake rAjamute pratiSevaNapratizravaNasaMvAsAnumodanArUpAzcatvAro'pi doSA ghaTante, tathAhi-tasya svayaM pitRmAraNAya pravRttatvAtmatiSevaNaM, vayaM tava sahAyA iti nijabhaTavacanaM pratipadyamAnasya pratizravaNaM, taireva sArddhamekatra nivasanena saMvAsaH, teSu bahumAnaka dIpa anukrama [144] JABERatininiamatana ~106~ Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [146] >> "niyukti: [124] + bhASyaM [22...] + prakSepaM . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||124|| pratizravaNe rAjamutodA0 sevAse palyudA0 piNDaniyu-baraNAdanumodanA, evaM yatijane'pyAdhAkarmaNo bhoktari 'vibhASitavyAH ' yojanIyAH, atra yaH svayamAnIyAnyaiH saha mule tatra prathamato meMLayagi- yojyante, tasyA''dhAkarma gRhasthagRhAdAnIya bhuJjAnasya pratiSevaNaM, gRhaspenA''dhAkarmagrahaNAya nipantritasya tadahaNAbhyupagamaH pratizra- rIvAvRttiH varNa, yasmai tadAdhAkarma AnIya saMvibhAgena prayacchati tena sahakatra saMvasataH saMvAsA, tatraiva bahumAnakaraNAdanumodanA, yazcAnyenA'nIta- // 48 // mAdhAkarma nimantritaH san mur3e tasya prathamato nimantraNA'nantaramabhyupagacchataH pratizravaNaM, tato bhuJAnasya pratiSevaNaM, nimantrakeNa sahakatra saMvasataH saMvAsaH, tatra bahumAnakaraNAdanumodanA, tadevaM yatra pratiSevaNaM tatra niyamatazcatvAro'pi doSAH, pravizravaNe ca kevale trayaH hAsaMvAse dvau, anumodanAyAM tvanumodanaiva kevalA, ata evAdipadaM guru zeSANi tu padAni laghulapulaghukAnIti // sammati saMvAse pallI dRSTAntaM bhAvayati| pallIvahami naTThA corA vaNiyA vayaM na coratti / na palAyA pAvakaratti kAuM rannA uvAlaDA // 125 // vyAkhyA-vasantapuraM nAma nagaraM, tatrArimardano nAma rAjA, tasya priyadarzanA devI, tasya vasantapurasya pratyAsamA bhImAbhi-11 dhAnA pallI, tasyAM ca bahavo bhillarUpA dasyavaH parivasanti vaNijaztha, te ca dasyavaH sadaiva svapallyA vinirgatya sakalamaSyasmiddanarAjamaNDalamupadravanti, na sa kazcidasti rAjJaH sAmanto mANDaliko vA yastAn sAdhayati, tato'nyadA tatkRtaM sakalamaNDalopadravamAkaNye mahAkopAvezapUritamAnaso rAjA svayaM mahatI sAmagrI vidhAya bhillAn prati jagAma, bhillAzca palliM muktvA sammukhIbhUya saGkAma dAtumudyatAH, rAjA pavalasenAparikalitatayA tAn sarvAnapyavagaNayya sotsAho hantumArabdhavAn, te caivaM hanyamAnAH ke'pi tatraiva parAsavo babhUvaH, ke'pi punaH palAyitavantaH, rAjA ca sAmarSaH pallI gRhItavAn , vaNijazca tatratyA na vayaM caurAstataH kimasmAkaM rAjA kAraSyati ? iti yuddhayA nAne dIpa anukrama [146] // 48 // ~107~ Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [147] >> "niyukti: [125] + bhASyaM [22...] + prakSepaM . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||125|| zana, rAjJA ca te'pi grAhitAH, tatastairvijJapayAMcake yathA-deva ! vayaM vaNijo na caurA iti, tato rAjAvAdIta-yUrya caurebhyo'pyatIvApa-1 rAdhakAriNo ye'smAkamaparAdhakAribhidhauraiH saha saMksatheti, tato nigRhItAH / gAthAkSarayojanA tu sugamatvAtsvayaM kAryA / dArzantike yojanAM karoti AhAkaDabhoIhiM sahavAso taha ya tabvivajjaMpi / dasaNagaMdhaparikahA bhAviti sulahavitipi // 126 // bhAvanA-yathA vaNijAM cauraiH sahakatra saMvAso doSAya babhUva tathA sAdhUnAmapyAdhAkarmabhoktRbhiH sahakatra saMbAso doSAya veditavyaH, yataH 'tadvivarjamapi' AdhAkarmaparihAramapi tathA 'surukSattimapi muTu-atizayena rUkSA dravyato vikalyaparibhogeNa bhAvato'bhipvaGgAbhAvena niHsnehA vRttiH-vartanaM yasya sa tathA tamapi AdhAkarmasambandhinyo darzanagandhaparikathA 'bhAvayanti' AdhAkarmaparibhogabAchApAdanena bAsayanti, tathAhi 'darzanam ' avalokanaM, taca manojhamanojatarAdhAkAhAraviSayaM niyamAdvAsayati, yataH kasya nAma zAkundAvadAto rasapAkamidhAnaniSNAtamahAsUpakArasusaMskRtaH zAlyAdhodano na manaHkSobhamutpAdayati, gandho'pi sadhastApitaghRtAdisambandhI nAsikendriyApyAyanazIlo balAdapi tadojane zraddhAmupajanayati, parikathA'pi ca viziSTaviziSTataradravyaniSpAditamodakAdiviSayA vidhIyamAnA tadAsvAdasampacyAzaMsAvidhau ceta utsAhayitumIzvarA, tathAdarzanAt , tato'vazyamAdhAkarmabhoktRbhiH saha saMbAso yatInAM / doSAyeti / / anumodanAyAM rAjaduSTadRSTAntaM bhAvayati rAyAroha'varAhe vibhUsio ghAio nayaramajjhe / dhannAdhannatti kahA vahAbaho kappaDiya kholA // 127 // vyAkhyA-zrInilayaM nAma nagaraM tatra guNacandro nAma rAjA, tasya guNavatIpamukhamantaHpuraM, tatraiva ca pure surUpo nAma vaNika, sa: dIpa anukrama [147] SARERatininternational ~108~ Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||127|| dIpa anukrama [149 ] [bhAga-33] "piNDaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [ 149 ] * - pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra -[ 41/2], mUlasUtra-[02/2] piNDaniryukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH "niryuktiH [127] + bhASyaM [ 22...] + prakSepaM " 0 piNDanatermalayagipAvRttiH / / 49 / / ca nijazarIrasaundaryavinirjitanakaradhvajalavaNimA kamanIyakA minInAmatIca kAmAspadaM svabhAvataca paradArAbhivaGgalAlasaH tataH so'nyadA rAjA'ntaHpurasannivezasamIpaM gacchannantaHpurikAbhiH sasnehamavalokitaH tenApi ca tAH sAbhilApamavekSitAH, tato jAtaH parasparamanurAgaH, dUtIniveditaprayogavazena ca tAH pratidinaM tena sevitumArabdhAH rAjJA ca kathamapyayaM vRttAnto jajJe, tato yadA so'ntaHpuraM prAvizattadA nijapurupaigrahito grAhayitvAcca yairevAbharaNairalaGkRto'ntaHpuraM praviveza tairevAbharaNairvibhUSito nagaramadhye catuSpathe sakalajanasamakSaM vicitrakadarthanApurassaraM vinipAtito rAjA cAntaHpuravidhvaMsenAtIva dUnamanAstasmin vinAzite'pi na kopA''vezaM muJcati, tato harikAn preSayAmAsa, yathA re ! durAtmAnaM taM ye prazaMsanti ye vA nindanti tAn drayAnapi mAM nivedaya ? iti evaM ca te preSitAH kATika veSadhAriNaH sarvatrApi nagare paribhramanti, lokAMzca taM vinAzitaM dRSTvA kecana bruvate, yathA aho ! jAtena manujanmanA'vazyaM tAvanmarttavyaM paraM yA asmAdRzAmadhanyAnAM dRSTipathamapi kadAcanApi nAyAnti tA apyeSa yathAsukhaM cirakAlaM bhuktvA mRtastasmAdanya eSa iti, apare bruvate - adhanya epa ubhayalokaviruddhakArI, svAmino'ntaHpurikA hi jananItulyAH, tatastAsvapyeSa saJcaran kathaM prazaMsAmarhati ziSTebhyaH ! iti, tataste dvaye'pi herikairniveditA rAjJeo rAjJA ca ye tasya nindAkAriNaste sadabuddhaya itikRtvA pUjitAH, itare tu kRtAntamukhe mAkSiSyanta, gAthAkSarayoOM janA tvevaM rAjJo'varodha- antaHpuraM tadviSaye'parAdhe yairevA''bharaNairvibhUSito'ntaHpure praviSTastaireva vibhUSito nagaramadhye ghAtitaH, tataH kApaTikaveSadhAriNaH 'kholA: derikA rAjJA niyuktAH, lokAnAM ca tadviSayA dhanyAdhanyakathA, tato dhanyakathAkAriNAM vinAzaH itareSAM // 49 // tvavinAza iti, dAntika yojanA tvevam eke sAdhavastAvadAdhAkarma bhuJjate, tatrApare jalpanti -- dhanyA ete sukhaM jIvanti, anye bruvateghigetAn ! ye bhagavatpravacanapratiSiddhamAhAramaznanti tatra ye prazaMsinaste karmmaNA badhyante itare tu na, ihAntaH purasthAnIyamAdhAkarma, anta: Ja Eucation International For Parts Only AdhAkarmaNi anumodanAyAM rAjadaSTodA * ~ 109~ yog Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) mUlaM [149] >> "niyukti: [127] + bhASyaM [22...] + prakSepaM . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||27|| dIpa puradrohakAristhAnIyA AdhAkarmabhojinaH sAdhavaH, nRpasthAnIyaM jJAnAvaraNAdikaM karma, maraNasthAnIyaH saMsAraH, tatra ye AdhAkarmabhIktRmazaMsakAste karmarAjJo nigrAhyAH, zeSAstvanigrAhyAH // sampatyanumodanAprakArameva darzayati sAuM pajjataM AyareNa kAle riukkhamaM ni / tagguNavikatthaNAe abhuMjamANe'vi aNumannA // 128 // ___vyAkhyA-AdhAkarmabhojina uddizya kecidevaM yuvate-varya tAvanna kadAcanApi manojhamAhAraM labhAmahe, ete hunaH sadaiva svAdu labha-8 te, tadapi ca 'paryAptaM ' paripUrNa, tatrApi 'AdareNa bahumAnapurassaraM tatrApi 'kAle prastutabhojanavelAyAM tadapi 'RtukSama zizirAdiRtUpayogi tathA 'khigdha ghRtapUrAdi, tasmAddhanyA amI mukhaM jIvanti, evaM 'tadguNavikatyanayA' tadguNaprazaMsayA 'abhumAne'pi' anabhyavadara-18 tyapi anmnyaa| anumodanA ra anumanyAjanito dopo'pi kArya kAraNopacArAdanumanyetyuktaH, tato'yamartha:-abhuJjAne'pi anumo-18 danAdvAreNAdhAkarmabhojina iva doSo bhavatIti, anye tu tadguNavikatyanAmevaM yojayanti-AdhAkarmabhojinaM ko'pi kandarpaNAnAbhogena vA pRcchati-sAdhu labdhaM tvayA bhojanaM, tathA paryAptaM, tathA AdareNa bhaktyA ityAdi?, ttraapyvirodhH|| tadevamuktAnyAdhAkarmaNo nAmAni, taduktau ca yaduktaM mAm mUladvAragAthAyAm 'AdhAkammiyanAmA' iti tayAkhyAtaM, sampati 'eghaa| ityavayavaM vyAcikhyAmuridamAha___ AhA ahe ya kamme AyAhamme ya attakamme ya / jaha baMjaNanANattaM attheNa'vi pucchae evaM // 129 // vyAkhyA-atra para evaM pRcchati, yathA AdhAkarma adhaHkarma AtmaghnamAtmakarma ityeteSu caturyu nAmamu vyaJjanairnAnAtvaM vidyate, tathA 'arthenApi ' arthApekSayApi, nAnAtvamasti kiMvA na? iti, pRcchatavAyamabhiprAyaH-iha AdhAkAdInAM nAmnAM sarveSAmapi vyutpa-18 cinimittaM pRthak pRthaguktaM, tadyathA-AdhayA karma AdhAkarma, atra sAdhuviSayamaNidhAnapurassarapAkAdikriyAsvArambho vyutpattinimittam , anukrama [149] ~110~ Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [151] >> "niyukti: [129] + bhASyaM [22...] + prakSepaM . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2, mUlasUtra-[02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||129|| dIpa piNDaniyu- adho'dha:karma adhaH karma, aba vizuddhebhyaH saMyamAdisthAnebhyo'dho'dhastarAmAgamanam , AtmAnaM hantItyAtmanAmati, atra caraNAdyAtma-18| AdhAkamaiMkrmaLayagi-vinAzanaM, parakarmA Atmakarma kriyate ityAtmakarma, atra parakarmaNa AtmasambandhitayA karaNaM, tato'tra saMzayo, yathA vyutpattinimitta kArthAH rIyAvRttiH pRthak pRthaga bhinnamevaM pravRttinimittamapi pRthak pRthag bhinnaM yathA ghaTapaTazakaTAdizabdAnAM, kiMdhA na yathA ghaTakalazakumbhAdInAmiti, atra || AhA ahe ya kamme' ityAdAyakSarayojanA mAgiva bhAvanIyA // evaM pareNa prazne kRte sati ziSyamatimAgalabhyAdhAnAya sAmAnyato nAma-18 viSayAM caturbhalikAmAha egaTTA egavaMjaNa egaTThA nANavaMjaNA ceva / nANaTTha egavaMjaNa nANaTThA vaMjaNAnANA // 13 // vyAkhyA-iha nAmAni jagati mavartamAnAni kAnicidupalabhyante ekAryAni ekavyaJjanAni, kAnicidekArthAni nAnAvyaJjanAni, kAnicinnAnArthAni ekavyaJjanAni, kAnicitpunarnAnArthAni nAnAvyaJjanAni // asyA eva caturbhaGgikAyAH krameNa laukikanidarzanAni gAthAdvayenopadarzayati dilu khIraM khIraM egar3ha egavaMjaNaM loe / egahu~ bahunAmaM duddha pao pIlu khIraM ca // 131 // gomahisiayAkhIraM nANaha~ egavaMjaNaM neyaM / ghaDapaDakaDasagaDarahA hoi pihatvaM pihanAmaM // 132 // // 50 // vyAkhyA-iha sarvatrApi jAtAvekavacanaM, tato'yamarthaH-ekArthAni ekavyaJjanAni nAmAni loke mavartamAnAni dRSTAni, yathA | kSIraM kSIramiti, iyamatra bhAvanA-ekatra kacigRhe godugdhAdiviSaye kSIramiti nAma pravRttamupalabdhaM, tathA'nyatrApi godugdhAdAveca viSaye | 000000000000000000000000000000 anukrama [151] Bureaurarycom ~111 Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [154] >> "niyukti: [132] + bhASyaM [22...] + prakSepaM . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||132|| dIpa sIviti nAma pravartamAnamapalabhyate, evaM tato'pyanyatra gRhAntare, tato'bhUni sarvANyapi kSIraM kSIramityevarUpANi nAmAni ekArthAni ekajAyanAni, tathA ekArthAni bahuvyaJjanarUpANi nAmAni yathA dugdhaM payaH pIla kIramiti, ani hi nAmAni sarvANyapi vivakSitago-|| dugdhAdilakSaNekArthAbhidhAyitayA nAnApuruparekakAlaM krameNakapuruSeNa kA prayujyamAnAni ekArthAni nAnAdhyaJjanAni ca tato dvitIye bhale nipatanti, nAnArthAnyekavyaJjanAni, yathA-gomahiSyajAsambandhiSu kSIraM kSIramiti nAmAni pravarttamAnAni, etAni hi nAmAni sarvANyapi samAnavyaJjanAni bhinnabhinnagodugdhamahiSIdugdhAdirUpArthavAcakatayA bhinnAni ca tata ucyante-nAnArthAnyekavyaJjanAni, nAnArthAnika nAnAvyaJjanAni yathA ghaTapaTazakaTarathAdIni nAmAni // tadevamuktAni caturbhazikAyA nidarzanAni, sAmpatamimAmeva caturbhaGgikAmAdhAkarma-18 Ni yathAsambhavaM gAthADhyena yojayavi AhAkammAINaM hoi duruttAi paDhamabhaMgo u / AhAhekammati ya biio sakiMda iva bhaMgo // 133 // AhAkammatariyA asaNAI u cauro tiybhNgo| AhAkamma par3accA niyamA sunno crimbhNgo|| 13 // vyAkhyA-AdhAkAdInAM nAmnAM yugapaddhabhiH purupairekena vA kAlabhedenaikasminneva azanAdirUpe vastuni yad 'dviruktAdi' al viruccAraNAdi, AdizabdAta trirucAraNAdiparigrahaH sa bhavati prathamo bhaGgaH, kimuktaM bhavati ?-ekatra vasatAvazanaviSaye kenApyAdhAkasammeti nAma prayuktaM, tathA'nyatrApi vasatyantare'zanaviSaye evAdhAkammati nAma prayujyate, tathA tato'nyatrApi vasatyantare, tAnyamUni sarvA-18 NyayAdhAkammati nAmAni ekArthAni ekavyaJjanAni iti prathame bhane'vataranti, AdhAkarma adhAkammetyAdIni tu nAmAni vivakSitAza-18 nAdirUpaikaviSaye pravarttamAnAni dvitIyo bhaGgaH, ekArthAni nAnAvyaJjanAnItyevaMrUpadvitIyabhaGgaviSayANi 'sakiMda ive ti yathA indraH zakra 8 anukrama [154] SARERatinintenarana ~112~ Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [154] >> "niyukti: [132] + bhASyaM [22...] + prakSepaM . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||132|| ityevamAdIni nAmAni, tathA 'azanAdayaH' azanapAnakhAdimasyAdimarUpAH catvAra 'AdhAkAntaritA' AdhAkarmazabdena vyava- AdhAkahitA yathA'zanamAdhAkarma pAnamAdhAkarmetyevamAdi, 'tRtIyabhaGgaH tRtIyabhaGgaviSayAH, avApyayaM bhAvArtha:-yadA'zanAdayaH pratyekamAdhAkarma maNi eAdhAkameti dezabhedena bahubhiH puruSairekakAlamekena vA puruSeNa kAlabhedenocyante tadA tAni AdhAkarma AdhAkambheti nAmAni kAdhAdinAnArthAnyekavyaJjanAnIti tRtIye bhaGge'vataranti, adhAkarmarUpaM nAmAzritya punazcaramo bhaGgo nAnArthAni nAnAvyaJjanAnItyevarUpo niyamAcchUnya ASAkarma AdhAkammatyevamAdinAmnAM sarveSAmapi samAnavyaJjanatvAta , upalakSaNametata, tena sarvASyapi nAmAni pratyekaM cararAmabhaGgena vartante, yadA tu ko'pyazanaviSaye AdhAkammeti nAma mayuGkte pAnaviSaye tvadhaHkati khAdimaviSaye svAtmanamiti khAdimaviSaye svAtmakammeti tadA'mUni nAmAni nAnArthAni nAnAvyaJjanAni ceti caramo'pi bhagaH pApyate, iha vivakSitAzanAdirUpakaviSaye pravartamAnAni AdhAkAdhAkarmaprabhRtIni nAmAni dvitIyabhaGga uktastatastadeva bhAvayati iMdatthaM jaha sadA puraMdarAI u nAivattaMte / ahakamma AyahammA taha Ahe nAivartate // 135 // vyAkhyA-yathA 'indrArtham ' indrazabdavAcyaM devarAjarUpaM 'purandarAdayaH' purandarazakra ityevamAdayaH zabdA nAtivartante-nAtikamanti, tathA adha:kammevAtmanazabdo upalakSaNametat Atmakarmazabdazca 'Aha'nti sUcanAtsUtra miti nyAyAdApAkammodha-AdhAkambhezabda-|| savAcyaM nAtivartante, yadeva yena dopeNa duSTamAdhAkarmazabdavAcyamodanAdi tadeva tenaiva doSeNa duSTamadhaHkammodayo'pi zabdA yuvate iti || bhAvaH / etadeva bhAvayati AhAkammeNa ahekareti jaM haNai pANa bhuuyaaii| jaM taM AyayamANo parakammaM attaNo kuNai // 136 // dIpa anukrama [154] ~113 Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [158] >> "niyukti: [136] + bhASyaM [22...] + prakSepaM . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||136|| vyAkhyA-AdhAkarmaNA bhujyamAnena kRtvA yasmAdvizuddhebhyo vizuddhatarebhyaH saMyamAdisthAnebhyo'vatIryAdhastAdAtmAnaM karoti tena kAraNena tadevAdhAkarma adha:kamtyucyate, tathA yasmAdAdhAkarmaNA bhujyamAnena kRtvA sa eva bhoktA paramArthataH 'mANAn dvIndriyAdIna || 'bhUtAn ' banaspatikAyAn upalakSaNametat jIvAna saccAMzca inti-vinAzayati, jassahA AraMbho pANivaho hoi tassa niyameNa ' iti / vacanaprAmANyAta, prANAdIvaghnan niyamataH caraNAdirUpamAtmAnaM hanti, 'pANivahe vaiyabhaMgo' ityAdivacanAcata AdhAkarma aatmnmi|tyucyte, tathA ' yat' yasmAtkAraNAt 'tat / AdhAkarma AdadAnaH parasya-pAcakAdeH sambandhi yaskamrma-ArambhajanitaM jJAnAvaraNI yAdikamutpannamAsIt tadAtmano'pi karoti, tatastadAdhAkarma aatmkmmetyucyte, tasmAdadhaHkarmAdIni nAmAni sarvAppapi nAdhAkarmazabdArthamativartante iti dvitIye bhaGge'vataranti / tadevaM bhUladvAragAthAyAM 'egaTThA' ityapi vyAkhyAta, sammati 'kassa bAdhi' ityavayava / / vyAcikhyAsurAhakarasatti pucchiyamI niyamA sAhammiyarasa ta hoi / sAhammiyassa tamhA kAyabdha parUvaNA bihiNA // 137 // vyAkhyA-'kasya' puruSavizeSasya arthAya kRtamAdhAkarma bhavatIti pareNa pRSTe uttaramabhidhIyate, niyamAtsAdharmikasyArthAya kRtaM tat' AdhAkarma bhavati, tasmAtsAdharmikasyAgamoktena vidhinA prarUpaNA kartavyA / pratijJAtameva nirvAhayati dIpa anukrama [158] 1 prANA dvitricatuH proktA, bhUtAstu taracaH smRtAH / jIvAH paJcendriyAH proktAH, zeSAH sattvA udIritAH // 1 // 2 yasyArthamArambhaH prANivadhaH bhavati tasya niymen| 3 prANivadhAn tabhaGgaH / ~114~ Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||138|| dIpa anukrama [160 ] [bhAga-33] "piNDaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [ 160 ] * - "niryukti: [ 138] + bhASyaM [ 22...] + prakSepaM " 0 pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra -[ 41/2], mUlasUtra-[02/2] piNDaniryukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH piNDaniryutermaSThayagirIyAvRttiH // 52 // nAma ThavaNA davie khette kAle a patrayaNe liMge / daMsaNa nANa carite abhiggahe bhAvaNAo ya // 138 // vyAkhyA--' nAma 'ti nAmnni sAdhampikaH sthApanAsAdharmikaH, 'dravye ' dravyaviSayaH sAdharmikaH evaM kSetrasAdharmikaH, kAlasAdharmikaH, pravacanasAdharmikaH, liGgasAdharmikaH, darzanasAdharmikaH, jJAnasAdharmikaH, cAritrasAdharmikaH, abhigrahasAdharmikaH, 'bhAvaNAo ya 'tti bhAvanAtazca sAdharmiko bhavati, tadevaM dvAdazadhA sAdharmikAH // enAmeva gAthAM gAthAtrayeNa vyAkhyAnayati nAmaMmi sarisanAmo uvaNAe kaTukammamAIyA / davvaMbhi jo u bhavio sAhaMmi sarIragaM caiva // 139 // khette samANadesI kAlaMmi samANakAlasaMbhUo / pavayaNi saMdhegayaro liMge syaharaNamuhapotI // 140 // daMsaNa nANe caraNe' tiga paNa paNa tiviha hoi u carite / davvAio abhiggaha aha bhAvaNamo aNiccAI // 141 // vyAkhyA--' nAmnni' nAmaviSayaH sAdharmikaH sadazanAmA, kimuktaM bhavati ? - vivakSitasya sAdhoryannAma tadeva yadA itarasyApi tadAnIM sa itarastasya sAdhornAmasAdharmiko bhavati, yathA devadattanAmnaH sAdhordevadattanAmA kazcit tathA 'sthApanAyAM ' sthApanAviSaye sAdharmikaH 'kASThakarmmAdikA' dArumayapratimAmabhRtikA, iha snehavazAt kazcibhijaputrAdeH sAdhorjIvito mRtasya vA kAnumayIM pratimAM kArayati sA pratimA anyeSAM jIvatAM saMyatAnAM sthApanAsAdharmikaH, AdizabdAtpApANAdikapratimAparigrahaH anena sadbhAvasthApanAsAdharmika ukto, yadA tvakSAdI sAdhusthApanA tadA so'sadbhAvasthApanAsAdharmikaH, tathA dravye bhAvapradhAno'yaM nirdezaH 'dravyatve' dravyatyaviSayaH sAdharmiko yo bhavyo yogyaH sAdharmikatvasya kimuktaM bhavati ? - yastenaiva zarIrasamucchrayeNa pravarddhamAnena sAdhoH sAdha sAdharmikANAM dvAdaza-bhedA: ucyate For Passa Lise Only ~ 115 ~ AdhAkarma Ni sAgharmikamarU paNA / / 52 / / ayor Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [163] >> "niyukti: [141] + bhASyaM [22...] + prakSepaM . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||141|| kamiko bhaviSyatIti sa bhavya ityarthaH, tathA yaJca sAdharmikazarIraM siddhizilAtalAdigatamapagatajIvitaM bhavyazarIrarUpo'tItasAdharmikazarIra rUpazca dravyasAdharmikaH, 'kSetre' kSetraviSayaH sAdharmika, 'samAnadezI' samAnadezasambhUtaH, kAlasAdharmikaH samAnakAlasambhUtaH, pravacanasAdharmika: sAdhvAdicatRSTayarUpasaGkhamadhyAdanyatamaH kazrita, liGgasAdharmiko syaharaNamuhapotI iti sUcanAt sUtramitinyAyAt rajoharaNamukhapotikAgrupakaraNavAn, 'darzanasAdharmikaH' samAnadarzanaH, darzanaM ca vidhA, tadyathA-sAyika kSAyopazamikamaupazamikaM ca, tato darzanadvAreNa yaH sAdharmikaH so'pi tridhA, tadyathA-sAyikadarzanasAdharmika kSAyopazamikadarzanasAdharmika aupazamikadarzanasAdharmikazca, tatra kSAyikasamyagdRSTeH kSAyikasamyamTaSTiH kSAyikadarzanasAdharmika ityAdi, 'jJAnasAdharmika' samAnajJAna:, jJAnaM ca pazvadhA, tathathAmatijhAnaM zrutajJAnamavadhijJAnaM manaHparyavajJAnaM kevalajJAnaM ca, tato jJAnadvAreNa sAdharmiko'pi paJcadhA, tayathA-patijJAnasAdharmika ityAdi tatra matijJAnino matijJAnI matijJAnasAdharmika ityAdi / cAritrasAdharmikaH samAnacAritraH, cAritramapi ca paJcadhA, tadyathA--sAmAyika chedopasthApanaM parihAravizuddhika sUkSmasamparAyaM yathAkhyAtaM ca, tatazcAritreNa sAdharmiko'pi paJcadhA, tayathA-sAmAyikacAritrasAdhajAkizchedopasthApanikacAritrasAdharmika ityAdi, taba sAmAyikacAritrasya yo'paraH sAmAyikacAritraH sa sAmAyikacAritrasAdharmika ityAdi, 'tiviha hoi u carite' matAntareNa punazcAritre-cAritraviSayaH sAdharmikatrividho bhavati, yatazcAritra matAntareNa vidhA'tra vivakSitaM, tadyathA-sAyika kSAyopazamikamaupazamikaM ca, tatastadvAreNa yA sAdharmikaH so'pi tridhA, tayathA-zAyikacAritrasArmika ityAdi, tatra kSAyikacAritrasyAparaH kSAyikacAritra: kSAyikacAritrasAdharmika ityAdi, abhigrahA dravyAdI-dravyAdiviSayAzcaturvidhAstadyathA-dravyAbhigrahAH kSetrAbhigrahAH kAlAbhigrahAH bhASAbhigrahAca tadvAreNa sAdharmikA api caturvidhAstadyathA-dravyAbhigrahasAdha / dIpa anukrama [163] RELIGunintentiated Marauranorm ~116 Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [163] >> "niyukti: [141] + bhASyaM [22...] + prakSepaM . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||141|| dIpa piNDaniyu-18mikAH kSetrAbhigrahasAdharmikA ityAdi, satra dravyAbhigrahasyAparo dravyAbhigraho dravyAbhigrahasAdharmika ityAdi, bhAvanA dvAdazadhA, tadyathA- AdhAkarma anityatvabhAvanA (1) azaraNatvabhAvanA (2) ekatvabhAvanA (3) anyatvabhAvanA (4) azucitvabhAvanA (5) saMsArabhAvanA Ni sAdharmirIyAvRttiH (6) karmAzravabhAvanA (7) saMvarabhAvanA (8) nirjaraNabhAvanA (9) lokavistArabhAvanA (10) jinapraNItadharmabhAvanA kamarUpaNA // 53 // (11) bodhidurlabhatvabhAvanA (12), bhAvanAdvAreNa sAdharmikA api dvAdazadhA, tadyathA-anityatvabhAvanAsAdharmiko'zaraNatvabhAvanA sAdharmika ityAdi, tatrAnityatvabhAvanAsahitasyAparo'nityatvabhAvanAsahito'nityatvabhAvanAsAdharmika ityAdi, tadevaM vyAkhyAtAH sarve'pi | sAdharmikAH / sampratyetAnevAdhikRtya kalpyAkalpyavidhirvaktavyaH, tatra nAmasAdharmikamadhikRtya prathamataH kalpyAkalpyavidhi gaavaadyen| pratipAdayati jAvaMta devadattA gihIva agihIva tesi dAhAmi / no kappaI gihINaM dAhaMti visesiye kappe // 142 // pAsaMDIsuvi evaM mIsAmIsesu hoi hu vibhAsA / samaNesu saMjayANa u visarisanAmANavi na kappe // 143 // vyAkhyA-iha ko'pi pitari mRte jIvati vA tamAmAnurAgatastannAmayuktabhyo dAnaM dilmurevaM saGkalpayati, yathA yAvanto gRhsthaa| agRhasthA vA devadattAstebhyo mayA bhaktAdikamupaskRtya dAtavyaM, tatraiva saGkalpe kRte devadacAkhyasya sAdhone kalpate, devadattazabdena tasyApi saGkalpaviSayIkRtatvAta, yadA punarevaM saGkalpayati, yathA yAvanto gRhasthA devadattAstebhyo dAtavyamiti, tadA evaM 'vizeSite // 3 // niddhArite sati tadyogyamupaskRtaM devadattAkhyasya sAdhoH kalpate, tasya vivakSitasaGkalpaviSayIkaraNAbhAvAta, tathA pAkhaNDiSvapi mizrA-18 mizreSvevaM pUrvoktamakAreNa vibhASA kartavyA, iha sAmAnyasaGkalpaviSayA mizrA ucyante, yathA yAvantaH pAkhaNDino devadattA iti, pati , anukrama [163] ~117~ Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) mUlaM [165] >> "niyukti: [143] + bhASyaM [22...] + prakSepaM . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||143|| niyatasaGkalpaviSayAstvamizrA yathA yAvantaH sarajaskAH pAkhaNDino yadivA saugatA devadattA ityAdi, tatra yAvanto devadattAH pAkhaNDina iti mizrasaGkalpe kRte na kalpate pAkhaNDidevadattazabdAbhyAM devadattAkhyasyApi sAdhoH saGkalpaviSayIkRtatvAt , yadA punaramiyaH saGkalpo yathA yAvantaH sarajaskAH pAkhaNDino devadattA yadivA yAvantaH saugatA devadattA yA sAdhuvyatirekeNa sarve'pi pAkhaNDino devadattAhastebhyo dAsyAmIti, tadA devadattAkhyasya sAdhoH kalpate, tasya saGkalpaviSayIkaraNAbhAvAt , yathA ca pAkhaNDiSu mizrAmizreSu vibhASA kRtA tathA zramaNeSvapi mizrAmizreSu kartavyA, zramaNA hi zAkyAdayo'pi bhaNyante, yato vakSyati-niggaMthasakatAvasageruyaAjIva paJcaddA samaNA'tato yadevaM mizrA saGkalpo yAvantaH zramaNA devadattAkhyAstebhyo dAsyAmIti tadA devadatvAkhyasya sAdhorna kalpate, tasya zramaNadevadattazabdAbhyAM saGkalpaviSayIkRtatvAt , yadA punarevamamizraH saGkalpo yAcantaH zAkyAH zramagA yadivA AjIvikA devadattA yadA-sAdhuvyatirekeNa sarvaM zramaNA devadattAstebhyo dAsyAmIti tadA kalpate, tasya vivakSitasaGkalpaviSayIkaraNAbhAvAt , saMyatAnAM tu nimranthAnAM visadRzanAnAmapi saGkalpe kRte devadattAkhyAdeH sAdhona kalpate, kimuktaM bhavati ?-caitranAmno'pi saMyatasyoddezena kRtaM / devadattAkhyasya sAdhone kalpate, tathA bhagavadAjJAvijUMbhaNAta, yadA punastIrthakarapatyekabuddhasaGkalpanena kRtaM tadA kalpate, tiirthkrprtyek-| buddhAnAM saGghAtItatvena saDamadhyavartibhiH sAdhubhiH saha sAdharmikatvAbhAvAt , ' saMjayANa u visarisanAmANavina kappe' iti vacanAcArthApattyA yAvanto devadattA ityAdI visadRzacaitrAdinAmnAM sAdhUnAM kalpata eveti pratipAditaM draSTavyaM / tadevamukto nAmasAdharmikamadhikRtya kalapyAkalpyavidhiH, sampati sthApanAdravyasAdharmikAvadhikRtya tamAha--- nIsamanIsA va kaDaM ThayaNAsAhammiyammi u vibhAsA / dave mayataNubhattaM na taM tu kucchA vivajjejjA // 14 // dIpa anukrama [165] ~118~ Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||144|| dIpa anukrama [166 ] [bhAga-33] "piNDaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [ 166 ] * - + bhASyaM [ 22...] + prakSepaM " 0 "niryuktiH [ 144] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra -[ 41/2], mUlasUtra-[02/2] piNDaniryukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH piNDaniryu - termaLa giyAvRttiH // 54 // vyAkhyA - iha ko'pi gRhI gRhItapravajyasya mRtasya jIvato vA pitrAdeH snehavazAt pratikRtiM kArayitvA tatpurato DhaukanAtha valiM niSpAdayati, tanniSpAdanaM ca dvidhA, tayathA - nizrayA anizrayA ca tatra ye rajoharaNAdiveSadhAriNo matpitRtulyAstebhyo dAsyAmIti saGkalpya niSpAdayati tadA tadbaliniSpAdanaM nizrAkRtamucyate, yadA tvevaMvidhaH saGkalpo na bhavati, kintvevameva DhaukanAya baliM niSpAdayati tadA tadbaliniSpAdanamanizrAkRtamucyate, tathA cAha-'nIsamanIsA va kaTaM' iha prathamA tRtIyArthe veditavyA, tato'yamarthaH --- nizrayA'nizrayA vA yatkRtaM - niSpAditaM bhaktAdisthApanAsAdharmikaviSaye tatra vibhASA karttavyA, yadi nizrAkRtaM tadapi ca DhaukitamaDhaukitaM vA tarhi na * kalpate, anizrAkRtaM tu DhaukitamaDhaukitaM vA kalpate, paraM tatrApi pravRttidoSaprasaGga iti pUrvasUrayo niSedhamAcakSate tathA 'dravye ' dravyasAdharmikaviSaye yanmRtatanubhaktaM- tatkAlaM mRtasya sAdhoryA tanustasyAH purato DhaukanAya yadazanAdi tatputrAdinA kRtaM tanmRtatanubhaktaM tadapi dvidhA- nizrAkRtamanizrAkRtaM ca tatra sAdhubhyo dAsyAmIti saGkalpya kRtaM nizrAkRtamitarattu svapitrAdibhaktimAtrakRtamanizrAkRtaM, tatra yannizrAkRtaM tanniSedhayati-naiva kalpate, itaraccanizrAkRtaM kalpate, kintu tadgrahaNe loke jugupsA-nindA pravarttate yathA aho ! amI bhikSavo niHzUkA mRtatanubhaktamapi na pariharantIti tato vivarjayanti tatsAdhavaH / / sammati kSetrakAlasAdharmikAvadhikRtyAtidezena kalpyA kalpyavidhimAhapAsaMDiyasamaNANaM gihiniggaMthANa ceva u vibhAsA / jaha nAmaMmi tava ya khete kAle ya nAyavvaM // 145 // vyAkhyA - yathA ' nAmni ' nAmasAdharmikaviSaye pASaNDinAM zramaNAnAM ' gihitti' sUcanAtsUtramiti nyAyAda gRhmagRhiNAM nirgra 1 anyatra prasiddhasyAnyatra kathanamatidezaH / anon For Parts Only ~ 119 ~ AdhAkarmaNi sthApa nAdravyasA // 54 // org Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||145|| dIpa anukrama [167 ] [bhAga-33] "piNDaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [ 167 ] "niryukti: [ 145] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra -[ 41/2], mUlasUtra-[02/2] piNDaniryukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH * - + bhASyaM [ 22...] + prakSepaM " 0 nyAnAM ca vibhASA kRtA tathA kSetre kAle ca vibhASaNaM jJAtavyaM tatra 'kSetra' saurASTrAdikaM 'kAlo ' dinapauruSyAdikaH, tatra kSetraviSaye | vibhASA evaM yadi saurASTra dezotpanebhyaH pApaNDibhyo bhayA dAtavyamiti saGkalpaH tadA saurASTra dezotpannasya sAdhorna kalpate, saurASTradezotpannatvena tasyApi saGkalpaviSayIkaraNAt, zeSadezotpannAnAM tu kalpate, teSAM saGkalpaviSayIkaraNAbhAvAt, yadi punaH saurASTra dezotpannebhyaH pApaSTibhyaH sarajaskebhyo yadivA saugatebhyo yadvA sAdhuvyatirekeNa sarvapApaNDibhyo dAsyAmIti saGkalpaH tadA saurASTra dezotpannasyApi sAdhoH kalpate, tasya saGkalpAkoDIkaraNAt evaM zramaNeSvapi sAmAnyataH saGkalpiteSu na kalpate, sAdhuvyatirekeNa tu saGkalpiteSu kalpate, tathA gRAgRdiSu sAmAnyataH saurASTradezotpannatvena saGkalpiteSu na kalpate, kevaleSu tu gRhiSu kalpate, nirgrantheSu tu saurASTra dezotpanneSvasaurASTra dezo* tpanneSu vA saMkalpiteSu saurASTradezotpannAnAmanyadezotpannAnAM vA sarvathA na kalpate, tadevaM kSetrasAdharmike vibhASA bhAvitA, evaM kAlasAdharmike'pi bhAvanIyA, yathA vivakSitadinajAtebhyaH pASaNDibhyo mayA dAtavyamiti saGkalpite tasyApi taddinajAtasya sAdhorna kalpate, tasyApi OM taddinajAtatvena saGkalpaviSayIkaraNAtU, zeSadinajAtAnAM tu kalpate saGkalpaviSayIkaraNAbhAvAt ityAdi sabai pUrvoktAnusAreNa bhAvanIyaM, pravacanAdipadasaptake punarevaM pUrvAcAryavyAkhyA - pravacana liGgadarzanajJAnacAritrAbhigraha bhAvanArUpeSu saptasu padeSu dvisaMyogabhaGgA ekaviMzatiH, tadyathA pravacanasya liGgena sahaiko, darzanena saha dvitIyo, jJAnena saha tRtIyaH evaM yAvadbhAvanayA saha SaSTha iti Sad bhaGgAH, evaM liGgasya darzanAdibhiH saha paJca, darzanasya jJAnAdibhiH saha catvAraH, jJAnasya cAritrAdibhiH saha trayaH, cAritrasyAbhigraha bhAvanAbhyAM dau, abhigrahasya bhAvanayA saheka ityekaviMzatiH, eteSu caikaviMzatisaGkhyaiSu bhaGgeSu pratyekamekaikA caturbhaGgikA, tadyathA- pravacanataH sAdharmiko na liGgataH, liGgataH sAdharmiko na pravacanataH, pravacanataH sAdharmiko vitatha, na mavacanato na liGgatatha, zeSeSu bhaGgeSu yathAsthAnaM caturbhaGgikA darzayiSyate / tatra prathamacaturbhaGgikAyA AdyabhaGgadvayodAharaNamupadarzayati- For Parts Only ~ 120 ~ Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||146|| dIpa anukrama [168 ] [bhAga-33] "piNDaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [ 168 ] * - "niryuktiH [ 146] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[ 41/2], mUlasUtra-[02/2] piNDaniryukti mUlaM evaM malayagirisUri - racitA vRttiH + bhASyaM [ 22...] + prakSepaM " 0 piNDaniryu ktemalayagi yAvRtiH // 55 // dasa sasihAgA sAvaga pavayaNa sAhammiyA na liGgeNa / liGgeNa u sAhambhI no pavayaNa nihagA savve // 146 // vyAkhyA--pravacanataH sAdharmikA na liGgena aviratasamyagdRSTerArabhya yAvadazamIM zrAvakapratimAM pratipannA ye zrAvakAste'tra draSTavyAH, kuta ityAha- 'dasa sasihAgA' ityatra 'nimittakAraNahetuSu sarvAsAM vibhaktInAM mAyo darzana miti nyAyAddhetau prathamA, tato'yamarthaHyataste dazamIM zrAvakapratimAM pratipannAH 'sazikhAkAH zikhAsahitAH kezasahitA evetparthaH, tataste pravacanata eva sAdharmikA bhavanti na liGgato, ye svekAdazIM zrAcakapratimAM pratipannAste niSkezA ityAdinA liGgato'pi sAdharmikA bhavantIti tadvivarjanam, eteSAM cArthAya yaskRtaM tatsAdhUnAM kalpate, tathA liGgataH sAdharmikA na pravacanato nivAH teSAM pravacanavahirbhUtatvena pravacanataH sAdharmikatvAbhAvAt liGgaM tu teSAmapi rajoharaNAdikaM vidyate iti liGgataH sAdharmikAH teSAmapparthAya kRtaM sAdhUnAM kalpate, nihavA divA-choke nivatvena jJAtA | ajJAtAca, tatra ye jJAtAste ida grAdyAH, ajJAtAnAM loke sAdhutvena vyavaharaNabhAvataH pravacanAntarvarttitvAt ihAya bhayena udAhRte zeSamuttaraM * bhaGgadvayaM svayameva zrotAro'vabhotsyante iti buddhayA niryuktinnodAhRtavAn, anenaiva ca kAraNena zeSANAmapi caturbhaGgikANAmAdyameva bhaGgadvayamudAhariSyati nottaraM bhaGgadvayaM vayaM tu sukhAvabodhAyodAhariSyAmaH, tatrAsyAmeva prathamacaturbhaGgikAyAM pravacanataH sAdharmikA liGgatatheti tRtIyabhaGge udAharaNaM sAdhavaH ekAdazIM pratimAM pratipannAH zrAvakA vA, tatra sAdhUnAmarthAya kRtaM na kalpate zrAvakANA svarthAya kRtaM kalpate, na pravacanataH sAdharmikA nApi liGgatastIrthakaramatyekabuddhAH teSAM pravacanaliGgAtItatvAt teSAmarthAya kRtaM kalpate, dvitIyA catumeGgikA pravacanataH sAdharmikA na darzanato, darzanataH sAdharmikA na pravacanataH, pravacanataH sAdharmikA darzanatatha na pravacanato na darzanataH, tatrAdyabhaGgadvayodAharaNamAha Education International AdhAkarmaNi sAdharmikANAM caturbhaGgI kathayate For Parts Only ~ 121 ~ AdhAkarma Ni sAdhamikacatu yaH // 55 // Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [169] >> "niyukti: [147] + bhASyaM [22...] + prakSepaM . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||147|| visarisadasaNajuttA pavayaNasAhammiyA na dNsnno| tityagarA patteyA no parayaNadaMsaptAhammI // 147 // vyAkhyA-pravacanataH sAmikA na darzanataH, 'visadRzadarzanayuktAH' vibhinnAyikAdisamyaktvayuktAH sAdhavaH zrAvakA vA, kimuktaM bhavati ?-ekeSAM sAdhUnAM zrAvakANAM vA kSAyopazamika darzanamapareSAM tvaupazamika kSASika vA te parasparaM pravacanataH sAdharmikA na darzanataH, satra sAdhUnAmarthAya kRtaM sAdhUnAM na kalpate zrAvakANAM tvarthAya kRtaM kalpate tathA darzanataH sAdharmikA na mavacanataH, tIrthakarAH pratyekabuddhA vA samAnadarzanA veditavyAH, teSAmarthAya kRtaM sAdhUnAM kalpate, pravacanataH sAdharmikA darzanataca, sAdhavaH zrAvakA vA samAnadarzanAH, atrApi sAdhUnAmarthAya kRtaM na kalpate zrAvakANAM tvAya kRtaM kalpate, na mavacanato nApi darzanatastIrthakarapratyekabuddhanivAH, tatra tIrthakarAH pratyekabuddhAzca vibhinnadarzanA veditavyAH, nihavAzca mithyAdRSTayaH pratItA eva, eteSAM ca sarveSAmarthAya kRtaM kalpate / tRtIyA catubhaGgikA pravacanataH sAdharmikA na jJAnataH, jJAnataH sAdharmikA na pravacanataH, pravacanato'pi sAdharmikA jJAnatazca, na pravacanato nApi jJAnataH, evaM caturthyapi caturbhaGgikA pravacanasya cAritreNa saha veditavyA, etayoIyorapi caturbhaDikayorAyamAya bhaGgayamatidezenodAharati nANacarittA evaM nAyavyA hoti pavayaNeNaM tu / vyAkhyA-yathA pravacanena saha darzanamuktam , evaM jJAnacAritre api pravacanena saha jJAtavye, tadyathA-pravacanataH sAdharmikA na jJAnataH, visadRzajJAnasahitAH sAdhavaH zrAvakA vA, atrApi yadi sAdhAstarhi na kalpate, atha zrAvakAratahi kalpate, jJAnataH sAdharmikA na pravaca-| dIpa anukrama [169] SARERatininematural ~122 Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||147|| dIpa anukrama [169 ] [bhAga-33] "piNDaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [ 169 ] * - "niryuktiH [ 147] + bhASyaM [ 22...] + prakSepaM " 0 pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[ 41/2], mUlasUtra-[02/2] piNDaniryukti mUlaM evaM malayagirisUri - racitA vRttiH - kUrmalayagi yAvRttiH // 56 // nataH tIrthakarAH pratyekabuddhA vA samAnajJAnAH teSAmarthAya kRtaM kalpate, pravacanataH sAdharmikA jJAnatatha, sAdhavaH zrAvakA vA samAnajJAnAH, atrApi sAdhvarthaM kRtaM na kalpate, zrAvakANAM svarthAya kRtaM kalpate, na pravacanato nApi jJAnatastIrthakara pratyekabuddhanivAH, tatra tIrthakarAH pratyekayuddhAya vibhinnajJAnA veditavyAH, nivAstu mithyAdRSTivAdajJAninaH pratItA eva eteSAM sarveSAmapyaryAya kRtaM kalpate, tathA pravaca nataH sAdharmikA na cAritrataH sAdhavaH zrAvakAtha, tatra sAdhavo visadRzacAritrasahitA veditavyAH, zrAvakANAM tvaviratasamyagdRSTInAM sarvathA viratyabhAvena dezaviratAnAM tu dezacAritratayA cAritrataH sAdharmikatvAbhAvaH sumatItaH sAdhvarthaM cetkRtaM na kalpate zrAvakAryaM caittarhi kalpate, cAritrataH sAdharmikA na pravacanataH, tIrthakara pratyekabuddhAH samAnacAritrAH teSAmarthAya kRtaM kalpate, pravacanataH sAdharmikAzcAritratazca sAdhavaH samAnacAritrAH teSAmarthAya kRtaM na kalpate, na pravacanato nApi cAritratastIrthakaramatyekabuddha nivAH, tatra tIryakaramatyekabuddhA visadRzacAritrA veditavyAH, nihavAstvacAritriNa evaM eteSAM ca sarveSAmapyarthAya kRtaM kalpate // paJcamI caturbhaGgikA pravacanataH sAdharmikA nAbhigrahataH, abhigrahataH sAdharmikA na pravacanataH, pravacanato'pi sAdharmikA abhigrahatazca na pravacanato'pi nApyabhigrahatatha, evaM paSThacapi caturbhaGgikA pravacanasya bhAvanayA saha veditavyA, etayordvayorapi caturbhaGgikayoH pratyekamAyaM bhaGgadvayamudAharati pavayaNao sAhammI nAbhiggaha sAvagA jaiNo // 148 // Ja Education International sAhamma'bhiggaNaM nopatrayaNa niNha tittha patteyA / evaM pavayaNabhAvaNa ento sesANa vocchAmi // 149 // vyAkhyA - pravacanataH sAdharmikA nAbhigrahataH zrAvakA yatayazca visadRzAbhigrahasahitAH tatra zrAvakANAmarthAya kRtaM kalpate na sAdhU For Parts Only ~ 123 ~ AdhAkarma Ni sAthamiMkUcatubhaGgaya: // 56 // Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||149|| dIpa anukrama [171] [bhAga-33] "piNDaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) * - + bhASyaM [ 22...] + prakSepaM " 0 mUlaM [ 171] "niryuktiH [ 149] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra -[ 41/2], mUlasUtra-[02/2] piNDaniryukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH Education T nAm, abhigraheNa sAdharmikA na pravacanena, nivatIrthakara pratyekabuddhAH, eteSAM cAryAya kRtaM kalpate, pravacanataH sAdharmikA abhigrahatazca sAdhavaH zrAvakAzca samAnAbhigrahAH, atrApi zrAvakANAmarthAya kRtaM kalpate na sAdhUnoM, na pravacanato nApyabhigrahataH tIrthakara pratyekayuddha - nihavA visadRzAbhigrahakalitA nirabhigrahA vA teSAmarthAya kRtaM kalpate, 'evaM pavayaNabhAvaNa 'ti evaM pUrvoktena prakAreNa pravacanabhAvanetipravacanabhAvanAcaturbhaGgikA bhAvanIyA, tadyathA- pravacanataH sAdharmikA na bhAvanAtaH sAdhavaH zrAvakA vA visadRzabhAvanAkAH, atrApi zrAvakANAmarthAya kRtaM kalpate na sAdhUnAM bhAvanAtaH sAdharmikA na pravacanataH, nivatIrthakaramatyekabuddhAsteSAmarthAya kRtaM kalpate, pravacanataH | sAdharmikA bhAvanAtaJca sAdhavaH zrAvakAca samAnabhAvanA kAH, tatra bhAvakANAmarthAya kRtaM kalpate na sAdhUnAM na pravacanato nApi bhAvanAtaH tIrthakaramatyekabuddhanivA visadRzabhAvanAkAH, eteSAmarthAya kRtaM kalpate, tadevamuktAni pravacanAzritAnAM paNNAM caturbhaGgikAnAmudAharaNAni, 'etto sesANa vocchAmi'tti ita UrdhvaM zeSANAM caturbhaGgikANAmudAharaNAni vakSye / pratijJAtamevAtidezena nirvAhayati--- liMgAI hivi evaM ekkekeNaM tu uvarimA neyA / je'nanne uvarilA te motuM sesae evaM // 150 // vyAkhyA--' liGgAIhivi ' ityatra saptamyarthe tRtIyA tato'yamartha:-evaM-pUrvoktena prakAreNa liGgAdiSvapi - liGgadarzanaprabhRtiSvapi padeSu ekaikena liGgAdinA padena 'uparitanAni ' darzanajJAnaprabhRtIni padAni nayet kimuktaM bhavati ? - liGgadarzanaprabhRtiSu padeSu darzanajJAnAdibhiH padaiH saha yAzcaturbhaGgikAstAH pUrvoktAnusAreNodAharet, atIvedaM saGkSiptataramuktam, ato nyatreNa vivakSuridamAha- 'je'nanne' ityAdi, ye ananye- udAharaNApekSayA anyAdRzA na bhavanti bhaGgAH tAnmuktvA zeSakAn bhaGgakAn evaM vakSyamANaprakAreNa jAnIta, iyamatra bhAvanA-iha liGgadarzanayorye catvAro bhaGgAH sodAharaNA vakSyante - tAdRzA evaM prAya udAharaNApekSayA kiGgajJAnaliGga For Peralata Use Only ~ 124~ Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [172] >> "niyukti: [150] + bhASyaM [22...] + prakSepaM . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||150|| dIpa piNDaniyu-18 caraNayorapi bhaGgAH, tatastAn muktvA liGgadarzanaliGgAbhigrahAdisatkAn bhaGgAnudAhariSyAmIti, tatra liGgadarzanayoriya caturbhaGgikA AdhAkarma meLayagi-liGgataH sAdharmikA na darzanataH, darzanataH sAdharmikA na liGgataH, liGgato'pi sAdharmikA darzanatazca, na liGgato nApi darzanataH, tatrAyaM sAdharIyAttiH maGgadvayamudAharati mikctu||57|| liGgeNa u sAhammI na daMsaNe vIsudasi jai niNhA / patteyabuddha titthaMkarA ya bIyaMmi bhagami // 15 // vyAkhyA-liGgena sAdharmikA 'na dasaNe' itpatra tRtIyArthe saptamI na darzanena, 'viSyagadarzanA' vibhinnadarzanA yatayo niha. vAtha, upalakSaNametat , vibhinnadarzanA ekAdApatimApatipannAH zrAvakAca, tatra nihavA mithpAdRSTiyAna darzanataH sAdharmikAH, atra c| kAnihavAnAM zrAvakANAM cArthAya kRtaM kalpate na yatInAM, dvitIye bhane darzanataH sAdharmikA na liGgata ityevaMrUpe pratyekabuddhAstIkRta ekA dazamatimApatipannavarjAH zrAvakAca samAnadarzanA jJeyAH, teSAmarthAya kRtaM kasate, zeSa bhAdayaM vapadAharAmaH, liGgataH sAdharmikA darzanatazca || bAsamAnadarzanA sAdhava ekAdazI pratimA pratipannAH zrAvakAza, avApi zrAvakANAmarthAya kRtaM kalpate na sAdhUnAM, na liGgato nApi dazenato gAvisahazadarzanAH pratyekabuddhatIrthakarA ekAdazamatimApatipanavajoMH zrAvakAca, teSAmarthAya kRtaM kalpate, liGgajJAnacanubhaiGgikA kSetra, linggtH| sAdharmikA na jJAnataH, jJAnataH sAdharmikA na liGgataH, liGgataH sAdharmikA jJAnatazca, na liGgato nApi jJAnataH, asyAzcaturbhazikAyA AbAghabhaGgAdvayodAharaNAni pAyo liGgadarzanacaturbhazikAyadyasahazAnItikRtvA niyuktinodAharati, tato cayamevodAharAmaH-liGgataH saadh-18|||5|| mikA na jJAnataH, vibhinnajJAnA yataya ekAdazI pratimA patipatrAH zrAvakA nihavAca, aprApi AvakANAM nihavAnAM cArthAya kRtaM kalpate na yatInAM, jJAnataH sAdharmikA na liGgataH samAnajJAnAstIrthakarapatyekabuddhA ekAdazamatimAvarnAH zrAvakAca, teSAmarthAya kRtaM kalpate, liGgataH anukrama [172] ////////////// JALI ~125 Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [173] >> "niyukti: [151] + bhASyaM [22...] + prakSepaM . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||151|| sAdharmikA jAnataba samAnajJAnAH sAdhava ekAdazI pratimA pratipannAH zrAvakAca, aprApi zrAvakANAmarthAya kRtaM kalpate na yatInAM, na / pAlito nApi jJAnato, vibhinnajJAnAH pratpekabuddhatIrthaMkarA ekAdazamatimApatipatravAH zrAvakAca, eteSAmarthAya kRtaM kalpate, liGgacaraNayo riyaM caturbhaDikA, ligataH sArmikA na caraNataH, caraNataH sAdharmikA na liGgato, liGgataH sAdharmikAzcaraNataca, na liGgato nApi caraNataH / asyA api caturbhanikAyA udAharaNAni prAyaH pUrvasadRzAnItikRtvA niyuktinnodAhRtavAn tato'imevodAharAmi, liGgataH sAdharmikA na caraNato vibhitracAritrA yatayA, ekAdazI pratimA pratipanAH zrAvakA niyAna, atra zrAvakANAM nidvAnAM cArthAya kRtaM kalpate na yatInAM, caraNataH sAmikA na liGgatA, pratyekabuddhAstIkRtaca samAnacAritrAH, tepAmarthAya kRtaM sAdhUnAM kalpate, liGgataH sAdharmikAvaraNataca samAnacAritrA yatayaH, teSAmarthAya kRtaM na kalpate, na liGgato nApi caraNato visadRzacaraNAH pratyekabuddhatIrthakarA ekAdazapratimAvarjAH zrAvakAca, teSAmarthAya kRtaM karapate / / liGgAbhigrahayozcaturbhaGgikA iyaM-liGgataH sAdharmikA nAbhigraitaH, abhigrahataH sAdharmikA na liGkato, kita: sAdharmikA abhigrahatadha, na liGgato nApyabhigrahataH, tatrArtha bhayamudAharati| liMgeNa u nAbhiggaha aNabhiggaha vIsu'bhiggahI ceva / jai sAbaga bIyabhaMge patteyabuhA ya titthayarA // 152 // ___ vyAkhyA-liGgena sAdharmikA nAbhigrahato'nabhigrahAH, yadvA 'viSvAbhihiNo' vibhinnAbhigrahakalitA yataya ekAdazI pratimA pratipannAH zrAvakAca veditavyAH, upalakSaNametannivAtha, aApi nidavAnAM zrAvakANAM cArthAya kRtaM kalpate na yatInAm 1, abhigrahataH sApa mikA na liGgAta ityevaMrUpe dvitIye bhane pratyekabuddhAstIrtha karAzvazabdAdekAdazapratimAvajoH zrAvakAca samAnAbhigrahA draSTavyAH, eteSA-17 samarthAya kRtaM kalpate 2, liGgataH sAdharmikA abhigrahatazca samAnAbhigrahAH sAdhana ekAdazI pratimA pratipatrAH zrAvakA nivAztha, atrApi dIpa anukrama [173] ~126~ Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [175] >> "niyukti: [153] + bhASyaM [22...] + prakSepaM . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: mikacatu prata gAthAMka ni/bhA/pra ||153| piNDaniyu- zrAvakanihavAnAmarthAya kRtaM kalpate na yatInAM 3, na liGgato nApyabhigrahatazca visadRzAbhigrahAstIrthakaramatyekabuddha kAdazapratimAvarjazrAvakA AdhAkarmatemeLayagi- eteSAmarthAya kRtaM kalpate // liGgabhAvanayoriyaM caturbhaGgikA-liintaH sAdharmikA na bhAvanAtaH bhAvanAtaH sAdharmikA na liGgato liGgataHNisAdharoyAttisAdharmikA bhAvanAtazca na liGgato nApi bhAvanAtaH, tatrAsyA udAharaNAnyatidezenAha bheyaH // 58 // 16 evaM liGgeNa bhAvaNa / vyAkhyA-yathA line abhigraheNa bhane dAhRtamevaM bhAvanayA''pyudAharttavyaM / taccaivam-liGgAtaH sAdharmikA na bhAvanAtaH, bhAvanAranAhitA viSvagUbhAvanA vA yataya ekAdazI pratimA pratipannAH zrAvakA nihavAca, atra zrAvakanihavAnAmarthAya kRtaM kalpate na sAdhUnAmayoya 1, bhAvanAtaH sAdharmikA na liGgataH, pratyekayuddhAstIrthakRta ekAdazI pratimAM pratipannAH zrAvakAca samAnabhAvanAkAH, eteSAmoMya kRtaM kalpate 2.1 liGgataH sAdharmikA bhAvanAtaca samAnabhAvanAkAH sAdhava ekAdazI pratimA pratipannAH zrAvakA nihavAca, atrApi zrAvakanihavAnAmathAya || kRtaM kalpate na yatInAM 3, na liGgato nApi bhAvanAto visadRzabhAvanAkAstIrthakaramatyekabuddhaikAdazapatimAvarjabAvakAH, eteSAmoya kRtaM / kalpate // tadevaM liGgaviSayA paJca caturbhaGgikA uktAH, sampati darzanasya nAnAdibhiH saha vaktavyAH, tatra darzanajJAnayoriyaM catubhenikA-- darzanataH sAmikA na jJAnataH jJAnataH sAdhArmakA na darzanataH darzanato'pi sAdharmikA jJAnatazca na darzanato nApi jJAnataH, tatrAcaM // 58 // bhaGgAdayamudAharati dasaNanANe ya paDhama bhaMgo u / jai sAbaga bIsunANI evaM ciya biiyabhaMgo'vi // 153 // dIpa anukrama [175] 000 ~127~ Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) mUlaM [175] >> "niyukti: [153] + bhASyaM [22...] + prakSepaM . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||153|| dIpa vyAkhyA-'darzanajJAne' darzanajJAnaviSayAyAM 'cA' samuccaye, prathamo bhago darzanataH sAdharmikA na jJAnata ityevarUpaH 'viSyamjJAninaH' vibhinmajJAnAH samAnadarzanA yatayaH zrAvakAca veditavyAH, tatra zrAvakANAmaryAya kRtaM kalpate na yatInAmarthAya kRtam / evameva jJAnataH sAdharmikA na darzanata ityevaMrUpo dvitIyo bhaGgo'pi jJAtavyaH, tatrApi yatayaH zrAvakAca veditavyA ityarthaH, kevalaM vibhinnadarzanAH samAnajJAnAH, atrApi kalpyAkalpyavidhiH prAgiva, jJAnataH sAghamikA darzanataca samAnajJAnAH samAnadarzanA yatayaH zrAvakAca, atrApi kalpyAkalpyavidhiH mAgvata , na jJAnato nApi darzanato visadRzajJAnadarzanAH sAdhavaH zrAvakA nihavAzca, atra zrAvakanihavAnAmarthAya kRtaM kalpate na sAdhanAM / / darzanacaraNayocaturbhazikA tviyaM-darzanataH sAghamikA na caraNataH caraNataH sAdharmikA na darzanataH darzanato'pi sAdharmikAzcaraNatazca na darzanato nApi caraNataH, tatrAya bhaGgadvayamudAharatidasaNacaraNe paDhamo sAvaga jaiNo ya bIyabhaMgo u / jaiNo visarisadaMsI daMse ya abhiggahe vocchaM / 154 // vyAkhyA-'darzanacaraNe' darzanacaraNacaturbhaGgikAyAM prathamo bhaGgo darzanataH sAmikA na caraNata ityevaMrUpaH samAnadarzanAH zrAvakA : visadRzadharaNA yatayaca, atra zrAvakANAmaryAya kRtaM kalpave na yatInAmoMya kRtaM 1, dvitIyo bhaGgaH punazcaraNataH sAmikA na darza-13 nata ityevaMrUpo visadRzadarzanAH samAnacAritrA yatayaH, etepAmarthAya kRtaM na kalpate 2, darzanataH sAdharmikAzcaraNatazca samAnadarzanacaraNA yatayaH, aprApi na kalpate 3,na darzanato nApi caraNato nidavA visadRzadarzanAH zrAvakA visadRzadarzanacaraNA yatayazca, tatra nivazrAvakANAmarthAya kRtaM kalpate na yatInA, darzanAbhigrahayoriyaM caturbhazikA-darzanataH sAdharmikA nAbhigrahataH, abhigrahataH sAdhamikA na darzanataH, anukrama [175] ~128~ Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) mUlaM [176] >> "niyukti: [154] + bhASyaM [22...] + prakSepaM . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||154|| piNDaniyu- darzanataH sAdharmikA abhigrahatazca, na darzanato nApyabhigrahataH, tatrAya bhaGgAdapamudAnihIpuridamAha-'daMsaga' ityAdi, darzane'bhigrahe cAyabha- AdhAkarmatermaLayagi-1 advayamadhikRtyodAharaNaM vakSye / pratijJAtameva nirvAhayati Ni sAtharIyAvRttiH kArmikacatusAvaga jai vIsa'bhiggaha paDhamo bIo ya // 59 // vyAkhyA-samAnadarzanAH 'viSvagabhigrahAH ' vibhinnAbhigrahAH zrAvakA yatayazca darzanataH sAdharmikA nAbhigrahata evaMrUpaH prathamo | bhaGgaH, atrApi zrAvakANAmarthAya kRtaM kalpate na yatInAM, dvitIyo'pi bho'bhigrahataH sAdharmikA na darzanata ityevalakSaNaH zrAvakayatirUpa eva, kevalaM te yatayaH thAvakAzca visadRzadarzanAH samAnAbhigrahA veditavyAH, upalakSaNametata, tena nihavAzca samAnAbhigrahAH jJAtavyAH, atra zrAvakanihavAnAmarthAya kRtaM kalpate na yatInAM, darzanataH sAdharmikA abhigrahatazca samAnadarzanAbhigrahAH sAdhuzrAvakAH, atrApi / zrAvakANAmarthAya kRtaM kalpate na sAdhanA, na darzanato nApyabhigrahato visadRzadarzanAbhigrahAH sAdhuzrAvakanihavAH, atra kalpyAkalpyavidhidvitIyabhaGgavat / darzanabhAvanayoriyaM caturbhaGgikA-darzanataH sAdharmikA na bhAvanAto, bhAvanAtaH sAdharmikA na darzanataH, darzanato'pi sAdharmikA bhAvanAtaca, na darzanato nApi bhAvanAtaH / asyA AdhabhaSodAharaNAtidezArthamAha bhAvaNA cevaM / vyAkhyA-nyathA darzanena abhigraha udAhRta evaM bhAvanA'pyudAhartavyA, sA caiva-darzanataH sAghamikA na bhAvanAtaH, visadRzabhAvanAkAH samAnadarzanAH zrAvakA yatayaH, bhAvanAtaH sAdharmikA na darzanato visaraza darzanaptapAnabhAvanAkAH sAdhavaH AvakA nivAzca, darza dIpa anukrama [176] A asurary.com ~129~ Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||155|| dIpa anukrama [177] [bhAga-33] "piNDaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) * - + bhASyaM [ 22...] + prakSepaM " 0 mUlaM [ 177] "niryukti: [ 155] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra -[ 41/2], mUlasUtra-[02/2] piNDaniryukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH nataH sAdharmikA bhAvanAtaca samAnadarzanabhAvanAkA sAdhubhAvakAH, na darzanato nApi bhAvanAto visadRzadarzana bhAvanAkAH sAdhuzrAvakanihavAH, atra caturSvapi bhaGgeSu kalyyAkalpavidhiH prAgiva / tadevaM darzanaviSayA api catasracaturbhaGgikA uktAH, sampati jJAnasya cAritrAdibhiH saha vaktavyAH, tAthAtidezenAha nANeNa'vi nejjeva vyAkhyA--yathA darzanena saha catasracaturbhaGgikA uktAH evaM jJAnenApi saha cAritrAdIni padAnyadhikRtya tisravaturbhaGgikA bhAvanIyAH / atIvedaM saGkSiptamuktamataH spaSTaM vitriyate- jJAnacaraNayoriyaM caturbhaGgikA, jJAnataH sAdharmikA na caraNataH, caraNataH sAdharmikA na jJAnataH, jJAnato'pi sAdharmikAdharaNatatha, na jJAnato'pi nApi caraNanaH / tatra jJAnataH sAdharmikA na caraNataH samAnajJAnAH zrAvakA visadRzacaraNasamAnajJAnA yatayatha, atra zrAvakANAmarthAya kRtaM kalpate na yatInAM 1, caraNataH sAdharmikA na jJAnato visadRzajJAnAH samAnacaraNA yatayaH, atra na kalpate 2, jJAnataH sAdharmikAdharaNatazca samAnajJAnacaraNA yatayaH, atrApi na kalpate 3, na jJAnato nApi caraNato visadRzajJAnacaraNA yatayo vijJAnAH zraraat farare, atra zrAvakanivAnAmarthAya kRtaM kalpate na yatInAM 4, jJAnAbhigrahayoriyaM OM caturbhaGgikA-jJAnataH sAdharmikA nAbhihataH, abhihataH sAdharmikA na jJAnataH, jJAnato'pi sAdharmikA abhigrahataca, na jJAnato nApyabhigra6 hataH / tatra jJAnataH sAdharmikA nAbhigrahataH sapAnajJAnA visAbhigrahAH sAdhubhAvakAH atra zrAvakANAmarthAya kRtaM kalpate na sAdhUnAm 1, abhigrahataH sAdharmikA na jJAnato visadRzajJAnAH samAnAbhigrahAH sAdhubhAvakAH samAnAbhigrahA nivAtha, atrApi zrAvakanivAnAmarthAya kRtaM kalpate na sAdhUnAM 2, jJAnataH sAdharmikA abhigraha samAnajJAnAbhigrahAH sAzrAvakAH, atra kalpyAkalpyavidhiH prathamabhaGga iva 3, Eucation Internation For Pale Only ~ 130~ ayor Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [177] >> "niyukti: [155] + bhASyaM [22...] + prakSepaM . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||155|| bhedyaH dIpa piNDaniyu-na jJAnato nApyabhigrahato visadRzajJAnAbhigrahAH sAdhuzrAvakA visadazAbhigrahA nivAzca, atra dvitIyabhaGge iva kalpyAkalpyabhAvanA 4aa AdhAkarmatemeLayagi-jJAnabhAvanayoriyaM caturbhaDikA-jJAnataH sAdhamikA na bhAvanAtaH, bhAvanAtaH mAdharmikA na jJAnataH, jJAnato'pi sAdharmikA bhAvanAtacaNi sAdharAyATatti na jhAnato nApi bhAvanAtaH / tatra jJAnataH sAdharmikA na bhAvanAtaH samAnajJAnA visadRzabhAvanAkAH sAdhuzrAvakAH 1, bhAvanAta: sAdha- makacatu: mikA na jJAnato visadRzajJAnAH samAnabhAvanAkAH sAdhuzrAvakAH samAnabhAvanA nivAzca 2, jJAnataH sAdharmikA bhAvanAtazca samAnajJAnabhAvanAkAH sAdhuzrAvakAH 3, na jJAnato nApi bhAvanAto visadRzabhAvanAH sAdhuzrAvakA visahazabhAvanA nihavAzca 4, atra ctussypi| bhaGgakeSu kalpyAkampyabhAvanA mAgiva / tadevaM jJAnaviSayA api tisrazcaturbhanikA uktAH, sammati caraNena saha yacanu nikAdvayaM || tadudAhamAha etto caraNeNa vocchAmi // 155 // vyAkhyA-ita Urdai caraNena saha ye dve catuti ke tadudAharaNAni vakSye tatra caraNAbhigrahayoriyaM caturbhazikA-caraNata: sAmikA || nAbhigrahataH, abhigrahataH sAdharmikA na caraNataH, caraNato'pi sAdharmikA abhigrahatazca, na caraNato nApyabhigrahataH / tatrAcaM bhaGgAdvayamudAjihIrgharAhajaiNo vIsAbhiggaha par3hamo biya niNhasAvagajaiNo u (iinno)| 60 // vyAkhyA-caraNataH sAmikA nAbhigrahata ityevaMrUpaH prathamo bhaGgaH, samAnacaraNA 'viSvagabhigrahA: 'vibhinnAbhigrahA yatayaH, atra na kalpate, abhigrahataH sAdharmikA na caraNataH ityevaMrUpo dvitIyo bhaGgaH samAnAbhigrahA nihavAH zrAvakA vibhinnacaraNA yatayazca, atra anukrama [177] SAREastainintenational ~131 Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) mUlaM [178] >> "niyukti: [156] + bhASyaM [22...] + prakSepaM . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||156|| dIpa zrAvakANAM nihavAnAM pArthAya kRtaM kalpate na yatInAM 2, caraNataH sAmikA abhigrahatazca samAnacaraNAbhigradA yatayaH, atra na kalpate 3 // na caraNato nApyabhigrahataH visadRzAbhigrahacaraNAH sAdhavo visadRzAbhigrahAH zrAvakAnihavAztha, atra kalpyAkalpyabhAvanA dvitIyabhaGga iva kA caraNabhAvanayoriya caturbhaDikA-caraNata: sAdharmikA na bhAvanAta: bhAvanAtaH sAmikA na caraNataH caraNataH sAdhamikA bhAvanAtaca na caraNato nApi bhAvanAtaH, asyA udAharaNAnyatidezata Aha evaM tu bhAvaNAsu'vi vyAkhyA-yathA caraNena sahAbhigrahe udAhRtam evaM bhAvanAsvapyudAharttavyaM, tacaiva-caraNataH sAdhamikA na bhAvanAta: samAnacaraNa-18 vibhinnabhAvanA yatayaH 1, bhAvanAtaH sAdharmikA na caraNataH samAnabhAvanA nihavAH zrAvakA vibhinnacaraNA yatapakSa 2, caraNataH | sAdharmikA bhAvanAtaca samAnacaraNabhAvanA yatayaH3, na caraNato nApi bhAvanAto visadRzacaraNabhAvanAH sAdhayo visadRzabhAvanAH zrAvakA nivAzca 4, atra caturdhvapi bhaGgakeSu kalpyAkalpyavidhiH mAgiva / tadevaM caraNaviSaye'pi ve caturbhanike ukte, sampatyabhigrahabhAvanayocaturbhazikA vaktukAma Aha vocchaM doNhaMtimANitto // 156 // vyAkhyA-ita Urya dvayorantimayoH-abhigrahabhAvanAlakSaNayoH padayocaturbhaGgikAmudAharaNato vakSye / tatra tayoriyaM caturbhaGgikAabhigrahataH sAdharmikA na bhAvanAtaH, bhAvanAtaH sAdharmikA nAbhigrahataH, bhAvanAtaH sAdharmikA abhigrahataca, nAbhigrahato nApi bhaavnaatH|| tatrAya bhaGgadrayamudAjihIpurAi anukrama [178] ~132 Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||157|| dIpa anukrama [179] [bhAga-33] "piNDaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [ 179] * - "niryukti: [ 157] + bhASyaM [ 22...] + prakSepaM " 0 pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra -[ 41/2], mUlasUtra-[02/2] piNDaniryukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH piNDaniryu termalayagi rIyAvRttiH // 61 // jo sAnA ni paDhame viie ya huMti bhaMge ya / vyAkhyA - abhihataH sAdharmikA na bhAvanAta ityevaMrUpe prathame bhane bhAvanAtaH sAdharmikA nAbhigrahata ityevaMrUpe dvitIye ca bhane yatayaH zrAvakA nivAJca bhavanti, kevalaM prathamabhaGge samAnAbhigrahA visasabhAvanA veditavyAH dvitIye bhane punaH samAnabhAvanA visadRzAbhigrahAH, abhigrahataH sAdharmikA bhAvanAtaca samAnabhAvanAbhigrahAH sAdhubhAvakanihavAH, nAbhigrahato nApi bhAvanAto visadRzabhAvanAbhigrahAH sAdhu zrAvakaniGgavAH / atra caturSvapi bhaGgeSu zrAvakaniDavAnAmarthAya kRtaM kalpate na sAdhUnAmiti / tadevamukkA ekaviMzatirapi caturbhaGgikAH, sammati sAmAnyakevalinaM tIrthakaraM cAdhikRtya kalpyA kalpyavidhi kathayatikevalanANe titthaMkarassa no kappar3a kayaM tu // 157 // vyAkhyA--' kevalajJAne ' kevalajJAninaH sAmAnyasAdhoH upalakSaNametat tena tIrthakaramatyekabuddhavarNAnAM zeSasAdhUnAmityarthaH, tIrthakarasya, tIrthakaragrahaNamupalakSaNaM tena pratyekabuddhasya cAryAya kRtaM yathAkramaM na kalpate, tuzabdasyAnuktArthasamuccAyakatvAt kalpate ca, iyamatra bhAvanA - tIrthakara pratyekabuddhavarjazepasAdhUnAmarthAya kRtaM na kalpate, tIrthakara pratyekabuddhAnAM svaryAya kRtaM kalpate, tathAhi-- jIrthakaranimittaM suraiH kRte'pi samavasaraNe taMtra sAdhUnAM dezanAzravaNArthamupavezanAdi kayate, evaM bhaktAyapi, evaM pratyekabuddhasyApi sampati yAnAzritya pUrvoktA bhaGgAH sambhavanti sma tAn pratipAdayati patteyabuddha niha uvAsa kevalIvi Asajja / khaDyAie ya bhAve paDucca bhaMge u joejjA // 158 // vyAkhyA - pratyekabuddhAn nivAn 'upAsakAn zrAvakAn 'kevalina: ' tIrthakarAn apizabdAccheSa sAdhUvAzritya tathA 'kSAyi Education Internation For Parts Only ~ 133 ~ AdhAkarma Ni sAdharmika marUpaNA / / 61 / / Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||158|| dIpa anukrama [180 ] [bhAga-33] "piNDaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [180 ] * - "niryuktiH [ 158] + bhASyaM [ 22...] + prakSepaM " 0 pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[ 41/2], mUlasUtra-[02/2] piNDaniryukti mUlaM evaM malayagirisUri - racitA vRttiH kAdIn bhAvAn kSAyikakSAyopazamikopazamikAni darzanAni cazabdAdvicitrANi jJAnAni caraNAni abhigrahAn bhAvanA pratItya bhaGgAn yojayet, te ca tathaiva yojitAH / tatra prathamacaturbhaGgikAM pravacanaliGgaviSayAmadhikRtya vizeSataH kalpayAkalpyavidhimAhajattha utaio bhaMgo tattha na kappaM tu sesae bhayaNA / titthaMkarakevaliNo jahakappaM no ya sesANaM // 159 // vyAkhyA - yatra sAdharmike tRtIyo bhaGgaH pravacanataH sAdharmikA liGgatathetyevaMrUpastatra na kalpate, yataH pravacanato liGgatatha sAdharmikAH pratyeka buddhatIrthakara varjA yatayaH tatasteSAmarthAya kRtaM na kalpate, tuzabdo'nuktasamuccayArthaH, sa ca zrAvakasyaikAdaza pratimAM pratipannasya tRtIyabhaGgabhAvino'pyaryAya kRtaM kalpate ivi samucinoti kecidAhuH - ekAdazIM pratimAM pratipannaH sAdhukalpa iti tasyApparthAya kRtaM na kalpate, tadayuktaM, mUlaTIkAyAmasyArthasyAsammatatvAt, mULaTIkAyAM hi liGgAbhigrahacaturbhaGgikAviSaye kalpyA kalpyavidhirevamuktaH - " liGge no abhigadde jar3a sAhU na kappar3a mitthanihave kappar3a "ti iha liGgayutA gRhasthA ekAdazI pratimAM pratipannAH zrAvakA eva labhyanteH tatasteSAmarthAya kRtaM kalpyamuktaM, 'sesae bhayaNa 'ti zeSake bhaGgakatraye 'bhajanA' vikalpanA kacit kathaJcitkalpate kacinna, bhaGgavatuSTayamapyadhikRtya sAmAnyata udAharati-' tityaMkare 'tyAdi, yathetyudAharaNopanyAsArthaH tIrthakara kevalino'rthAya kRtaM kalpate, iha tIrthakara utpanna ke*valajJAna eva mAyaH sarvatrApi bhUmaNDale pratIto bhavati, pratItasya ca tIrthakarasyArthAya kRtaM kalpate nAmatItasya tataH kevaligrahaNaM, yadA punazchAsthAvasthAyAmapi tIrthakaratvena pratIto bhavati tadA tasyAmapyavasthAyAM tannimittaM kRtaM kalpate, tIrtha karagrahaNaM ca pratyekabuddhAnAmupalakSaNaM, tena teSAmadhyarthAya kRtaM kalpate, 'no ya sesANaM 'ti zeSasAdhUnAmaryAya kRtaM na kalpate, idaM ca sAmAnyata uktaM tato'pumevArthamupajIvya tRtIyavarje zeSe bhaGgatraye bhajanA spaSTamupadazyate - pravacanataH sAdharmikA na liGgataH ekAdazapatimApatipazavaH zeSAvakAste Eucation Internationa For Parts Only ~ 134~ Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) mUlaM [181] >> "niyukti: [159] + bhASyaM [22...] + prakSepaM . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||159|| dIpa piNDaniyu-pAmarthAya kRtaM kalpate, ye tu caurAdimupitarajoharaNAdiliGgAH sAdhavasteSAmarthAya kRtaM na kalpate, dravyaliGgApekSayA sAdharmikatvAbhAve'pi AdhAkarmatarmalayagi- bhAvatazcaraNasAdharmikatvAt , liGgataH sAdharmikA na pravacanato nihavAH te yadi loke nivatvena khyAtAstatasteSAmarthAya kRtaM kalpate, Ni kita rIyAvRttiH anyathA na, na pravacanato na liGgataH tIrthakarapratyekabuddhAsteSAmarthAya kRtaM kalpate, tadevaM prathamacaturbhazikAmadhikRtya kalpyAkalpyavidhiruktaH / ditidvAra etadanusAreNa ca zeSAsvapi caturbhaGgikAmu vijJeyA, saca prAgeva pratyekaM darzitaH / sarvatrApyayaM tAtparyArthI'vadhAraNIyaH-yadi tIrthakarAH pratyekabuddhA nivAH zrAvakA vA tarhi teSAmarthAya kRtaM kalpate sAdhUnAmarthAya kRtaM na kalpate / tadevamuktaH karapyAkalpyavidhiH, taduktau ca AhAkammiyanAme 'tyAdimUladvAragAthAyAM 'kassa bAbI 'ti vyAkhyAtaM, sammati 'kiM vAvI 'ti vyAcikhyAsurAhakiMtaM AhAkammati pucchie tarasarUvakahaNatthaM / saMbhavapadarisaNatthaM ca tarasa asaNAiyaM bhaNai / / 160 // vyAkhyA-kiM tadAdhAkarma iti ziSyeNa pRSTe 'tatsvarUpakathanArtham ' AdhAkarmasvarUpakathanArtha tasya ' AdhAkarmaNaH sambhavapradarzanArthaM ca 'azanAdikam ' azanapAnakhAdimasvAdimaM gururbhaNati, iyamatra bhAvanA-azanAdisvarUpamAdhAkarma-azanAdAveca cAdhAkarmaNaH sambhavaH, tato guruH kimAdhAkam iti pRSTaH sanazanAdikameva Sakti, tathA ca zayyambhavamUrirAdhAkarma darzayan piNTepaNAdhyayane|'zanAdikamabhidhatte, tadyathA-" asaNaM pANagaM ceva, khAimaM sAimaM tahA / jaM jANijja suNijjA vA, samaNavA pagaDaM imaM // 1 // taM bhave bhattapArNa tu, saMjayANa akappiyaM / daMtiyaM paDiyAikarakhe, na me kampai tArisaM // 2 // " iti / sampatyazanAdikameva vyAcaSTe 1 azanaM pAnakameva khAdyaM vAdyaM tathA / yajAnIyAcchRNuyAdA zramaNArtha prakRtamidam // 1 // tadbhavedakapAnaM tu saMyatAnAmakalpikam / dadatIM pratyAcakSIta na me kalpate tAdRzam // 2 // anukrama [181] // 62 // SARERainintenarana ~135 Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra || 161 | dIpa anukrama [183] [bhAga-33] "piNDaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [183 ] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra -[ 41/2], mUlasUtra-[02/2] piNDaniryukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH * - "niryukti: [ 161] + bhASyaM [ 22...] + prakSepaM " 0 Education in sAlImAi abaDe phalAi suMThAi sAimaM hoi / vyAkhyA - zAlyAdikamazanam, avaTa iti vApikUpataDAgAdyupalakSaNaM, tataH kUpa vApItaDAgAdau yajjalaM tatpAnaM, tathA 'phalAdi ' phalaM- nAlikerAdi, AdizabdAciJciNikApuSpAdiparigrahastat khAdimaM zuSThyAdikaM svAdimaM tatra zuNThI pratItA, AdizabdAda harItakyAdiparigrahaH / tadevaM vyAkhyAtAnyazanAdIni sammatyeteSvevAdhAkarUpeSu pratyekaM bhaGgacatuSTayamAha- tarasa kaDaniTThiyamI suddhamasuddhe ya cacAri // 161 // vyAkhyA-- tasyeti prastAvAt sAdhorarthAya ' kRtamityatra buddhAvAdikarmavivakSAyAM kapratyayaH, tato'yamarthaH kartuM prArabdhaM, tathA tasya sAdhorarthAya 'niSThitaM ' sarvathA prAsukIkRtamiti, atra viSaye 'catvAri' iti catvAro bhagA bhavanti, tatra prathama eSa eva bhaGgaH tasya kRtaM tasya niSThitaM dvitIyastasya kRtamanyasya niSThitaM tRtIyo'nyasya kRtaM tasya niSThitaM caturtho'nyasya kRtamanyasya niSThitaM / tatra prathamo vyAkhyAto dvitIyAdInAM tu bhaGgAnAmayamarthaH- pUrva tAvattasya sAdhArarthAya kartumArabdhaM tato dAtuH sAdhuviSayadAnapariNAmAbhAvato'bhyasya- AtmanaH svaputrAdervA'rthAya niSThAM nItaM, tathA prathamato'nyasya putrAderAtmano vA'rthAya kartumArabdhaM tataH sAdhuviSayadAnapariNAmabhAvataH sAdhoraryAya niSThAM nItaM, tathA prathamata evAnyasya nimittaM kartumArabdhamanyasyaiva ca nimittaM niSThAM nItam, ekmarAne pAne khAdime svAdime ca pratyekaM catvAracatvAro bhaGgA bhavanti, tatra 'suddhamamuddhe yati AryatvAt zuddhAvazuddha ceti draSTavyaM tatra zuddha-sAdhorA sevanAyogyau, tau ca dvitIyacatu bhagau, tathAhi kriyAyA niSThA pradhAnA, tato yadyapi prathamataH sAdhunimittaM kriyA prArabdhA tathApi niSTAmanyanimittaM nIteti dvitIyo bhaGgaH sAdhoH kalpate, caturthastu bhaGgaH zuddha eva, na tatra vivAdaH, azuddha - akalpanIyoM, tau ca prathamatRtIyau, tatra prathama ekAntenAzuddha eva sAdhvartha For Parts Only ~ 136~ Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [183] >> "niyukti: [161] + bhASyaM [22...] + prakSepaM . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: piNDaniyu- tamelayagi- AdhAkarmaNi saMbhavastasya rIyAvRttiH prata gAthAMka ni/bhA/pra ||161|| dIpa anukrama [183] bhArabdhatvAniSThitatvAca, tRtIye tu bhane yayapi pUrva na sAdhunimirca pAkAdikriyA''rambhastathApi sA sAdhunimitvaM niSThAM nItA, niSThA ca paghAneti na kalpate / tadevamAdhAkarmasvarUpamukta, sAmpratamazanAdirUpasyAdhAkammeNaH sambhavaM pratipipAdapipuH kathAnakaM rUpakapaTU kenAda kodavarAlagagAme basahI ramaNija bhikkhasajjhAe / khecapaDilehasaMjaya sAvayapucchujjue kahaNA // 162 // jujjai gaNarasa khettaM navari gurUNaM tu nasthi pAuggaM / sAlitti kae ruMpaNa paribhAyaga niyayagehesu // 163 // bolitA te va anne vA, aDaMtA tattha goyaraM / suNaMti esaNAjattA, bAlAdijaNasaMkahA // 164 // ee te jesimo raho, sAlikUro ghare ghare / dinno bA se sayaM demi, dehi vA viti vA imaM // 165 // thake thakAvaDiyaM, abhattae sAlibhattyaM jAyaM / majjha ya paissa maraNaM, diyarassa ya se mayA bhajjA // 166 // cAulodagaMpi se dehi, sAlIAyAmakaMjiyaM / kimeyaMti kayaM nAuM, vajaMta'nnaM vayaMti vA // 167 // vyAkhyA-iha saGkalo nAma grAmaH, tatra jinadattanAmA zrAvakaH, tasya bhAryA jinamatiH tatra ca grAme koyA rAla kAzca prAcurye Notpayante iti teSAmeva kUraM gRhe 2 bhikSArthapaTantaH sAdho labhante, vasatirapi trIpazupaNDa kavivarjitA sapabhUtalAdiguNairatiramaNIyA kalpanIyA ca pApyate,svAdhyAyo'pi tatra yasatAmavighnamabhivarddhate, kevalaM zAsodano na prApyate iti na kecanApi sUrayo bhareNa tatrAvatiSThante / anpadA ca saGkalagrAmapratyAsanne bhadrilAbhidhAne grAme kecitsUrayaH samAjammaH, taizca saGkalapAme kSetramatyupekSagAya sAdhavaH meSyante, sAdhavo'pi tatrAgatya yathAgarma jinadattasya pAce vasatimayAciSata, jinadatenApi ca sAdhudarzanasamucchalinaramodabharasa mudbhinaromAJcakaJcu // 63 // JMER For ~137 Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [189] >> "niyukti: [167] + bhASyaM [22...] + prakSepaM . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||167|| kitagAtreNa tebhyo vasatiH kalpanIyA upAdezi, sAyavazva tatra sthitAH, yayAga bhizApavezanena vahirbhUmau sthaNDi nirIkSaNena ca sakalamapi grAmaM pratyupekSitavantaH, jinadatto'pi ca zrAvako vasatAvAgatya yathAvidhi sAdhUna vanditvA mahattaraM sAdhumapRcchat-bhagavan ! rucitamidaM yuSmabhyaM kSetraM ?, sUrayo'tra nijasamAgamenAsmAkaM prasAdamAvAsyanti ?, tataH sa upeThaH sAdhuravAdIta-vamAnayogena, tato jJAtaM jinadattena-yathA na rucitamidametebhyaH kSetramiti, cintapati ca-ape'pi sAdhayo'tra samAgacchanti paraM na kecidavatichunte, tana jAnAmi | kimatra kAraNamiti, tataH kAraNaparijJAnAya teSAM sAdhUnAmanyatamaM kamapi sAdhumanuM jJAtvA papraccha, sa ca yathAvasthitamuktavAn, yathA'tra | sarve'pi guNA vidyante, gacchasyApi ca yogyamidaM kSetra, kevalaparAcAryasya prAyopaH zAlpodano na labhyate iti nAvasthIyate / tata evaM kAraNaM parijJAya tena jinadattazrAvakeNAparasmAdAmAta zAlIvIjamAnIpa niyAmakSetrabhUpiSu bAMpinaM, tataH sammano bhUvAna zAliH, ampadA | ca yathAvihArakramaM te vA'nye vA sAdhavaH samAyAsipuH, zrAvakazca cintayAmAsa-yathaitebhyo mapA zAlpodano dAtavyo yena sUrINAmidaM yogya kSetramiti paribhASya sAdhayo'mI sUrInAnayanti, tatra yadi nijagRha evaM dAsyAmi tato'ntu gRheSu kodrArAlakara labhamAnAnAmetepAmA-18 dhAkarmazaGkotpatsyate tasmAtsarveSvapi svajanadareSu zAliM preSayAmIti,tathaiva ca kRtaM,sajanAMcoktavAn yathA sapapaparnu zAli paktvA bhuJjatakA sAdhubhyo'pi ca dadata, eSa ca vRttAntaH sarvo'pi bAlAdibhiravajanme, sAdhavazca bhikSArthamaTanto yathA''gamamevaNAsamitisamitA bAlAdInA muktAni zRNyanti, tatra ko'pi bAlako bakti-ete te sAco yeSAmarthAya gRhe zAlpodano nirapAdi, anyo bhASate-sAdhusambandhI zAlyo-|| dino mahyaM jananyA dade, dAtrI vA kacidevaM bhASate-dattaH parakIyaH zAlyodanaH sambatyAtmIyaM kimapi dadAmi, gRhanAyako'pi kApi brUte dattaH zAlyodanaH parakIyaH sammatyAtmIyaM kimapi dehi, bAlako'pi kApi ko'panabhitro jananIM bo-ma sAvusambandhita dIpa anukrama [189] SARERainintamanna ~138~ Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [189] >> "niyukti: [167] + bhASyaM [22...] + prakSepaM . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||167|| piNDAnayu- zAlyodanaM dehIti, anyastvISadaridraH saharSa bhASate-aho ! thake thakkAvaDiyamasmAkaM sampannaM, iha yad abasare'vasarAnurUpamApa- AdhAkarmate kayagi- tati tat thakeyakAvaDiyamityucyate, tataH sa evamAha-yenAbhakte bhaktAbhAve'smAkaM zAlibhaktamudapAdi / atraivArthe sa laukika / Ni azanarIyAttiH bAdRSTAntamudAharati, sUragrAme yazodharAbhidhAnA kAcidAbhIrI tasyA yogarAjo nAma bhartA, batsarAjo nAma devaraH, tasya bhAyoga saMbhavAH // 64 // bAyodhanI, anyadAca maraNaparyavasAno jIvakoko maraNaM cAniyatahetukamaniyatakAlamiti yodhanIyogarAjau samakAlaM maraNamupAgato, tato yazodharA devaraM vatsarAjamayAcata-taba bhAryA'haM bhavAmIti, devaro'pi ca mamApi bhAryA na vidyate iti vicintya pratipannavAn , tataH sA cintayAmAsa-aho! avasare'vasarApatitamasmAkamajAyata, yasminnevAvasare mama patiH pazcatvamupAgamat tasminnevAvasare mama devarasyApi bhAryA mRtyumagacchat , tato'haM devareNa bhAryAtvena pratipannA, anyathA na pratipadyeta / tathA kApi cAlako jananImAcaSTemAtaH ! zAlitaNDulodakamapi sAdhubhyo dehi, anyastvAha-zAlikAjika, tata ecamAdIni bAlAdijanajalpitAni zrutvA kimetaditi pRcchanti, pRSTe ca sati ye Rjavaste yathAvatkayitavanto yathA yuSmAkamAyedaM kRtamiti, ye tu mAyAvinaH zrAvakeNa vA tathA prajJApitAste na kathayanti, kevalaM parasparaM nirIkSante, tata evaM nUnamidamAdhAkarmeti parijJAya tAni sarvoNyapi gRhANi parihatyAnyeSu bhikSArthamaTanti sma. ye ca tatra na nirvadanti sma te tatrAnirvahantaH pratyAsanne grAme bhikSArthamagacchan, evamanyatrAcyAdhAkamme sambhavati, taca vAlAdijalpitavizeSairavagatya kathAnakoktasAdhubhiriva niyamato niSkala(saMyamamicchunA parihartavyaM, sUrya tu sakalamapi sugama, navaraM 'ruMpaNa 'ti ropaNaM / 'paribhAyaNatti gRhe paribhAjanaM 'se' iti etebhyaH 'acaMti anya grAmam / tadevamukto'zanasyAdhAkarmaNaH sambhavaH, sampati pAnasyAha loNAgaDodae evaM, khANittu mahurodagaM / DhakkieNa'cchate tAba, jAva sAhutti AgayA // 168 // . dIpa anukrama [189] Treasurarycom ~139~ Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [190] >> "niyukti: [168] + bhASyaM [22...] + prakSepaM . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||168|| dIpa vyAkhyA-yathA'zanasyAdhAkammaNaH kathAnakasUcanena sambhava uktastathA pAnasyApyAdhAkarmaNo veditavyaH, kathAnakamapi tathaiva, kevalamayaM vizeSa:-kaciddhAme sarve'pi kUpAH kSArodakA AsIran , kSArodakA nAmAmalakodakA vizeyAH, na tvatyantakSArajalAH, tathA sati grAmasyApyavasthAnAnupapatteH, tatastasmin lavaNAvaTe kSetre kSetrapratyupekSaNAya sAdhavaH samAgacchan , paribhASayanti sma ca yathA''gama sakalamapi / kSetra, tatastantrivAsinA zrAvakeNa sAdaramparudhyamAnA api sAdhavo nAvatiSThante, tatastanmadhyavartI ko'pi Rjuko'navasthAnakAraNaM pRSTaH, sa ca yathAvasthita tasmai kathayAmAsa-yathA vidyante sarve'pyatra guNAH, kevalaM kSAraM jalamiti nAvatiSThante, tato gateSu teSu sAdhupu sa madhurodaka kUpaM khAnitavAn , taM khAnayitvA lokamacijanitapApabhayAd phalakAdinA sthagitamukhaM kRtvA tAvadAste yAvatte vAjye vA sAdhavaH samAkAyayuH, samAgateSu ca sAdhupu mA mama gRhe kevale AdhAkambhikazaGkA bhUditi pratigRhaM tanmadhuramudakai bhAjitavAn , tataH pUrvoktakadhAnakaprakAreNa| sAdhavo vAlAdInAmullApAnAkAdhAkammati ca parijhAya taM grAma parihatavantaH, evamanyatrApyAdhAkarmapAnIyasambhavo draSTavyaH te'pi ca / bAlAghullApavizeSaiH parikalayya kathAnakoktasAdhava iva parihareyuriti / sUtraM sugamam / sampati khAdimaskhAdimayorAdhAkarmaNoH sambhavamAikakkar3iya aMbagA vA dADima dakkhA ya bIyapUrAI / khAima'higaraNakaraNaMti sAimaM tigaDugAIyaM // 169 // vyAkhyA-karkaTikA' cirbhaTikA 'AmrakANi' cUtaphalAni, dADimAni drAkSAzca matItAH, bIjapUrakAdikam, AdivAbadAkapitthAdiparigrahaH, etAnAzritya khAdimaviSaye 'adhikaraNakaraNaM bhavet ' pApakaraNaM bhavet , etAni sAdhanAM zAlanakAdikAryeSu prayujyante || iti teSAM vapanAdi kuryAditi bhAvaH / tathA 'trikaTukAdikaM ' muNThIpippalImaricakAdikamAzritya svAdime adhikaraNakaraNaM bhaveta, sAdhU anukrama [190] ~140 Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [191] >> "niyukti: [169] + bhASyaM [22...] + prakSepaM . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||169|| piNDaniyu- nAmauSadhAdyarthamamUni kalpante iti teSAM ropaNAdi kuryAditi bhAvaH / sammati yaduktaM prAk tassa kaDanihiyammI ' tyAdi, tatra kRtani- AdhAkarmakermalapagi-SThitazabdayorarthamAha |Ni azanarIyAvRttiH sya saMbhavaH / asaNAINa cauNhavi Ama jaM sAhugahaNapAuggaM / taM niTThiyaM biyANasu uvakkhaDaM tU kaDaM hoi / / 170 // ___ vyAkhyA-azanAdInAM caturNAmapi madhye yat 'Amam' apariNataM sat sAdhugrahaNamAyomyaM kRtaM, prAsukIkRtamityarthaH, taM niSThitaM ? vijAnIta, upaskRtaM tu atrApi buddhAvAdikamrmavivakSAyAM ktapratyayaH tato'yamaya:-upaskatumArabdhamiti bhAvaH kRtaM bhavati jJAtavyam / / etadeva vizeSato bhAvayati kaMDiya tiguNukaMDA u nihiyA negaduguNaukkaMDA / niTThiyakaDo u kUro AhAkammaM duguNamAhu // 171 // vyAkhyA-iha ye taNDulAH prathamataH sAdhvarthamuptAH tataH krameNa karaTayo jAtAstataH kaNDitAH, kathaMbhUtAH kaNDitAH ? ityAhatriguNotkaNDAH' triguNa-trIn pArAn yAvat ut-bhAvalpena kaNDanaM-chaTanaM yeSAM te triguNotkaNDA, bIn vArAn kaNDitA itpathe, te | niSThitA udhyante, ye punarvapanAdArabhya yAvadekaguNotkaNDA diguNotkaNDA vA kRtA vartante te kRtAH, athavA mA bhUvana sAdhvamutAH kevalaM ye kasTayaH santa: sAdhvarthaM triguNotkaNDakaNDitAste niSThitA upante, ye lekaguNotkaNDaM dviguNotkaDaM vA kaNDitAste kRtAH, atra vRddhasammadAyaH-iha yadyekaM vAraM dvau vA vArau sAdhvartha kaNDitAstRtIyaM tu vAramAtmanimitta kaNDitA rAddhAzca te sAdhUnAM karapante, yadi punareka | dvau vA vArau sAdhva) kaNDitAstRtIyaM vAraM svanimittameva kaNDitA rAdAstu AtmanimittaM te kepAzcidAdezenaikenAnyasmai dattAstenApyanya dIpa anukrama [191] ~141 Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [193] >> "niyukti: [171] + bhASyaM [22...] + prakSepaM . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||171|| ////////////////////////////////////////////////////////////////| smAyityevaM yAvatsahasrasaGkhaye sthAne gatAH, tataH paraM gatAH kazpante nArvAka, apareSA tvAdezena na kadAcidapi, yadi punarekaM dvau vA bArau || hAsAdhanimittamAtmanimitaM vA kaNDitAstRtIyaM tu vAramAtmanimittaM rAdhAH punaH sAdhvarya te na kalpante, yadi panara dvau vA vArau sAdhu nimittamAtmanimittaM vA kaNDitAstRtIyaM tu vAraM sAdhvameva, taireva ca taNDalaiH sAdhunimittaM niSpAditaH kUraH sa niSThitakRta ucyate, nipritarAdhAkarmataMDulaiH kRto-niSpAdito rAddha ityarthaH niSThitakRtaH, sa sAdhUnAM sarvathA na kalpate, kutaH ? ityAha-'AhAkamma / ityAdi, AdhAkarma pratItaM dviguNamAhustIthekarAdayastaM niSThitakRtaM kUraM, tatraikamAdhAkammeniSThitataNDalarUpa dvitIyaM tu pAkakriyArUpaM, tadebacamukto niSThitakRtazabdayorarthaH, sampati catuSpyazanAdiSu kRtaniSThitatA bhAvyate-tatra capanAdArabhya yAbadvAradvayaM kaNDanaM tAvatkRtatvaM, tRtIyavAraM tu kaNDanaM niSThitatvam, etacAnantaramevoktaM pAne kUpAdikaM sAdhunimittaM skhanitaM, tato jalamASTa, tato yAvata prAmukIkriyamANaM nAdyApi sarvathA prAmukIbhavati tAvatkRtaM, mAsukIbhUtaM ca niSThitaM, khAdime karkaTikAdayaH sAdhunimittamuptAH krameNa niSpannA yAvaddAtrAdinA khaNDitAH, tAni ca khaNDAni yAvanAdyApi mAsukIbhavanti tAvatkRtatvamakseyaM, prAmukIbhUtAni ca tAni niSThitAni / evaM svAdime'pi vijJeyaM / sarvatrApi ca dvitIyacaturthabhaGgo zuddhau, prathamavRtIyau tvazuddhAviti / sammati khAdimasvAdimamAzritya matAntaraM pratinikSiprAhaA chAyapi vivajjatI keI phalaheDagAiyuttassa / taM tu na jujjai jamhA phalaMpi kappaM biiyabhaMge // 172 / / vyAkhyA-iha 'phalahetukAdeH' phalahetoH puSpahetoranyasmAdvA hetoH sAdhvarthamuptasya vRkSasya 'kecid ' gItArthAzchAyAmapyAdhAkakAmikakSasambandhinItikRtvA 'vivarjayanti' pariharanti, tattu chAyAvivarjana na yujyate, yasmAtphalamapi yadarthaM sa vRkSa Aropitastata AdhAkambhikaTAsambandhidvitIye bhatre tasya kRtamanpArtha niSThitamityevaMlo vartamAna sA kasate, kinakaM bhavati ?-sAdhvapAropite'pi dIpa anukrama [193] SARERainintainarana For P OW awraturasurare.org ~142 Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||172|| dIpa anukrama [194] [bhAga-33] "piNDaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [194 ] * - "niryuktiH [ 172] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[ 41/2], mUlasUtra-[02/2] piNDaniryukti mUlaM evaM malayagirisUri - racitA vRttiH + bhASyaM [ 22...] + prakSepaM " 0 piNDanakairmalayagirIyAvRttiH // 66 // 6601 kalyAdI vRkSe yadA phalaM niSpadyamAnaM sAdhusattAyA apanIyAtmasattAsambandhi karoti zroTayati ca tadA tadapi kalpate, kiM punazchAyA ?, sA hi sarvathA na sAdhusattAsambandhinI vivakSitA, na hi sAdhucchAyAnimittaM sa vRkSa AropitastatkathaM na kalpate ? / / parapaccaiyA chAyA na visA rukkhovva vaTTiyA kattA / naTucchAe u dume kappai evaM bhaNaMtarasa // 173 // vyAkhyA--sA chAyA 'parapratyayikA' sUryahetukA, na vRkSamAtranimittA, tasmin satyapi sUryAbhAve abhAvAt, tathAhi chAyAnAma pArzvataH sarvatrAtapapariveSTitapratiniyatadezavarttI zyAmapudgalAtmaka AvapAbhAvaH ityaMbhUtA ca chAyA sUryasyaiva anvayavyatirekA, catuviMdhatvena drumasya, drumastu kevalaM tasyA nimittamAtraM, na caitAvatA sA duSyati, chAyApudgalAnAM drumapudgalebhyo bhinnatvAt na ca 'vRkSa iva taruriva 'kartrA vRkSAropaNa vRddhiM nItA, tadviSayatathArUpasaGkalpasyaivAbhAvAt, tato nAdhAkasmikI chAyA / kiM cayadyAcAkamikI chAyeti na tasyAmavasthAnaM kalpate tata evaM parasya bhaNato yadA ghanapaTalairAcchAditaM gaganapaNDalaM bhavati tadA tasmin dume naSTacchAye sati tasyAdhaH zItabhayAdinA'vasthAnaM kalpate iti prAptaM, na caitadyuktaM, tasmAtsa eva druma AdhAkasmikastatsaMspRSTA zrAdhaH katipayapradezA: pUtiriti pratipattavyaM, na tu cchAyA''dhAkarmikIti / punarapi pareSAM dUSaNAntaramAha vaDi hAyai chAyA tatthikaM pUiyaMpi va na kappe / na ya AhAya suvihie niSyattayaI ravicchAyaM // 174 // vyAkhyA - iha chAyA tathAtathAsUryagativazAdarddhate hIyate ca tato kherastamayasamaye prAtaHsamaye cAtidrAghIyasI vivarddhamAnA chAyA sakalamapi grAmamabhivyApya vartate, atastatspRSTaM sakalamapi grAmasamvandhi vasatyAdikaM 'pUtikamitra' tRtIyodmadoSaduSTamazanAdikamiva na Education International For Park Use On ~ 143~ AdhAkarmaNi azana sya saMbhavaH // 66 // Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [197] >> "niyukti: [175] + bhASyaM [22...] + prakSepaM . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||175| dIpa kalpate, na caitadAgamopadiSTa, tannAdhAkampikI vRkSasya chAyA, api ca-pAgevaitaduktaM sUryamatyayA sA chAyA na vRkSadetukA, na ca suuryH| suvihitAnAdhAya chAyAM nivartayati tataH kathamAdhAkarmikI ? / yadi punarAdhAkarmikI bhaveta, tarhi- aghaNaghaNacAriMgagaNe chAyA naTThA diyA puNo hoi / kappai nirAyave nAma Ayave taM vivajjeuM // 175 // vyAkhyA--apanA-viralA dhanA-meghAH cAriNA-paribhramaNazIlA yatra ityaMbhUte gagane, viralaviraleSu nabhasi megheSu paribhrama-21 tsu ityarthaH, chAyA maSTApi satI divA punarapi bhavati, tato medhairantarite sUrye 'nirAtape' AtapAbhAve tasya vRkSasyAdhastanaM pradeza sevituM kalpate, Atape tu taM vajeyituM, na cAyaM viSayavibhAgaH sUtre'padizyate na ca pUrvapuruSAcI! nApi pareSAM sammataH tasmAdasadetatparoktamiti / iha pUrvaM vRkSasambandhitvena chAyAmAdhAkarmikImAzaGkaca 'naTTacchAe u dume kappai ' ityAdyuktam , idAnIM tu ravikRtatvenAdhAkamikImAzaGkaca kappada nirAyave nAma' ityAdyuktam, ato na punaruktatA / sampati chAyAnirdoSatAnigamanamagItArthadhArmikANAM pareSAM kizcidAzcAsanaM ca vivakSurAha| tamhA na esa doso saMbhavaI kammalakkhaNavihUNo / taMpi ya hu aipiNillA vajjemANA adosillA // 176 // vyAkhyA-yasmAtphalamapi dvitIye bhane kalpate tathA ravihetukA chAyA ityAdi coktaM tasmAdAdhAkammikI chAyeti yo doSa / ucyate sa eSa doSo na sambhavati, kutaH ? ityAha-'karmalakSaNavihIna' iti, atra hetau prathamA, karmeti ca AdhAkarmeti draSTavyaM, tato'yamartha:-yata AdhAkarmalakSaNavihIna epa doSaH, na hi taruriva chAyApi kI vRddhi nItA ityAdi, tasmAtraiSa doSaH sambhavati athavA 'tAmapi' AdhAkammikakSacchAyAM ' duH" nizcitam 'atighRNAvanta: ' atizayena dayAlavo vivarjayantaH pare'doSavantaH / tade anukrama [197] Bureaurary.com ~144 Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [198] >> "niyukti: [176] + bhASyaM [22...] + prakSepaM . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||176|| piNDa niyu-vimuktamAnuSaGgika, taduktau ca 'AhAkabhiyanAma' itpAdimUladvAragAthAyAM "ki vAtri ?' iti vyArUpAtaM, sampati 'parapakkho ya sapakkho AdhAkarmakemelapagi- |||| iti dvAradvayaM vyAkhyAnayan prasaGgato niSThitakRtayoH svarUpaM tAbhyAmutpanna bhaGgacatuSTayaM cAha |Ni svapararIyAttiH pakSI kRtaparapakkho ugihatthA samaNo samaNIu hoi u sapakkho / phAsukaDaM raha vA nihiyamiyaraM kaDaM savvaM // 177 // niSThite // 67 // tassa kaDanidviyaMmI annassa kaDaMmi niTThie tassa / caubhaMgo ittha bhave caramaduge hoi kappaM tu // 178 // vyAkhyA-iha parapakSaH 'gRhasthAH' zrAvakAdayaH, teSAmaryAya kRtaM sAdhUnAmAdhAkarma na bhavati, svapakSaH zramaNAH' sAdhavaH / samaNIu 'tti zramaNyo batinyaH, teSAmarthAya kRtaM sAdhUnAmAdhAkarma peditavyaM, tathA prAmuka kRtaM karaTyAdikaM sacetanaM sat sAdhvarthaM | nizcetanIkRtaM yacca svayamacetanamapi taNDulAdikaM kUratvena niSpAditaM taniSThitamityucyate, itaratpunarekaguNadviguNakaNDitataNDulAdikaM sarvaM kRta-18 miti / atra ca kRtaniSThitaviSaye tasya sAdhorAya kRte niSThite ca tathA anyasyApyarthAya kRte tasya sAdhorAya niSThite bhaktAdau caturbha-13 jikA bhavati, taba prathamatRtIyabhaGgau sAkSAddarzito dvitIyacaturthoM tu gamyau, tau caivaM-tasya kRtamanyasya niSThitamanyasya kRtamanyasya niSThitaM, tatropAttyodvayobhadyoH caramo-anuktI pAzcAtyo dvau bhaGgo, dvitIya) caturthAvityarthaH, prathamasya hi dvitIyaH pAzcAtyastRtIyasya tu catutheM tata upAcaprathamatRtIyabhaGgApekSayA caramI dvitIyacaturthI labhyete, tasmiMzcaramadika bhavati kalpyamazanAdi, etacca yadyapi mAgevoktaM tathApi // 67 // vismaraNazIlAnAM smaraNAya bhUyo'yuktamiti na kazcidoSaH / uktaM parapakSasvapakSarUpaM dvAradvapaM, sampati 'cauro' iti vyAcikhyAsurAhaA cauro aikkamavaikkamA ya aiyAra taha aNAyAro / niharisaNaM cauNhavi AhAkamme nimaMtaNayA // 179 // dIpa anukrama [198] SAREmiratinA ma Slamurary.org ~145 Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [201] >> "niyukti: [179] + bhASyaM [22...] + prakSepaM . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||179|| dIpa vyAkhyA-AdhAkarmaNi viSaye kenApyabhinavena zrAddhena nimantraNe kRte catvAro doSAH sambhavanti, tapathA--atikramo vyati-18 kramo'tIcAro'nAcAraca, ete catvAro'pi svayameva sUtrakRtA vyAkhyAsyante, eteSAM ca caturNAmapi nidarzanaM dRSTAnto bhAvanIyaH tamapi ca vakSyati // tatra prathamata AdhAkarmanimantraNaM bhAvayati sAlIghayagulagorasa navesu vallIphalesa jAeK / dANe ahigamasaDDhe AhAyakae nimaMtei // 18 // vyAkhyA-'zAliSu' zAlyodaneSu tathA ghRtaguDagoraseSu sAdhUnAdhAya padakAyopamaInena niSpAditeSu naveSu ca ballIphaleSu jAteSu / sAdhunimittamacittIkRteSu 'dAne dAnaviSaye ko'pyabhinavazrAddha-avyutpannazrAvako nimantrayate, yathA bhagavan ! pratigRhNIta yUyamasmadgRhe zAlyodanAdikamiti / tatazca AhAkammaggahaNe aikkamAIsu baTTae causu / neurahArigahatthI cautigadgaegacalaNeNaM // 181 // vyAkhyA-AdhAkarmagrahaNe atikramAdiSu caturyu doSeSu vartate, sa ca yathA yathA uttarasminnuttarasmin doSe vartate tathA tathA toSajanitAtpApAdAtmAnaM mahatA kaSTana vyAvartayitumIzaH, atra dRSTAntamAha-'neure tyAdi iha nUpurapaNDitAyAH kathAnakamatiprasiddhatvAd bRhatvAca na likhyate, kintu dharmopadezamAlAvivaraNAdevagantavyaM, tatra nUpuraM-maJjIraM tasya hAro-haraNa zvazurakRtaM tena yA prasiddhA / sA nUpurahArikA, Agame cAnyatra nUpurapaNDiteti prasiddhA, tasyAH kathAnake yo hastI rAjapatnI saJcArayan prasiddhaH sa nUpurahArikAhastI sa yathA ciutigadugaegacalaNeNaM 'ti patrAnupUrvyA yojanA, ekena dvAbhyAM tribhidhabhivaraNarAkAzasthairmahatA mahattareNa kaSTanAtmAnaM || vyAvayitumIzaH tathA''dhAkarmagrAdyapi, iyamatra bhAvanA-nUpurahArikAkathAnake rAjJA istI svapasnImiNThAbhyAM saha chinnaTaDDhe samAro anukrama [201] SHREILLEGunintentration ~146~ Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [203] >> "niyukti: [181] + bhASyaM [22...] + prakSepaM . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||181|| dIpa piNDaniyu- pitaH, tato'pi miNTena chinnaTaGkaparvatAgrabhAge vyavasthApyAgetanamekaM kaMcicaraNamAkAze kAritaH, sa ca tathAkAritaH san stokenaiva klezena ta AdhAkarmaktameLayAMga- caraNaM vyAvartya tatraiva parvate AtmAnaM sthApayituM zakroti, evaM ca sAdhurapi kazcidatikramAkhyaM doSa prAptaH san stokenaiva zubhAdhyavasAyena Ni atirApATAta doSa vizodhyAtmAnaM saMyame sthApayitumIzaH, yathA ca sa hastI caraNadvayamagretanamAkAzastha klezena vyAvatayituM zakroti, evaM ca sAdhurapi kramAcA // 18 // vyatikramAkhyaM doSaM viziSTena zubhenAdhyavasAyena vizodhayitumISTe, yathA ca sa hastI caraNatrayamAkAzasyamekena kenApi pAzcAtyena caraNena istipadolAsthito gurutareNa kaSTena vyAvartayituM kSamA, tathA sAdhurapyatIcAradorSa viziSTatareNa zubhenAdhyavasAyena vizodhayituM prabhuH, yathA ca sa istI panayaH caraNacatudhyamAkAzasthitaM sarvathA na vyAvartayitumIzaH, kintu niyamato bhUmau nipatya vinAzamAvizati, evaM sAdhurappanAcAre vartamAno niyamataH saMyamAtmAnaM vinAzayati / iha dRSTAnte caraNacatuSTayaM hastinA notpATitaM, kintu dArzantike yojanAnurodhAt sambhAvanAmaGgIkRtya pratipAditam / sampatyatikramAdInAM svarUpamAha__ AhAkammanimaMtaNa paDisuNamANe aikkamo hoi / payabheyAi baikama gahie taieyaro gilie // 182 // vyAkhyA-AdhAkarmanimantraNe sati tat AdhAkarma 'pratizRNvati' abhyupagacchati atikramo bhavati, sa ca pAtroddaNAdArabhya | || tAvat yAvannAdhApyupayogakaraNAnantaraM grahaNAya pracalati, 'padabhedAdau'ca padasya-caraNasya bheda-utpATanaM tadAdoM, AdizabdAmane gRhapravezane karoTikotpATane grahaNAya pAtraprasAraNe ca vyatikramo doSaH, gRhIte tvAdhAkarmaNi tRtIyo'tIcAralakSaNo doSaH, sa ca tAbadyAvadasatAvAgatya gurusamakSamAlocya svAdhyAyaM kRtvA gale tadAdhAkarma nAdyApi makSipati, gilite tvAdhAkammaNi 'itaraH' caturtho | doSA-anAcAralakSaNaH / tadevaM 'cauro' iti vyAkhyAtaM, sampati 'mahaNe ya AgAI' iti vyAkhyAnayanAha anukrama [203] ~147 Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) mUlaM [205] >> "niyukti: [183] + bhASyaM [22...] + prakSepaM . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||183|| dIpa kaka000000000000000000000000000 ANAiNo ya dosA gahaNe jaM bhaNiyamaha ime te u / ANAbhaMga'NavatthA micchatta virAhaNA ceva // 183 // vyAkhyA-yaduktam AdhAkampiyanAme ' tyAdimUladvAragAthAyAmAdhAkarmagrahaNe 'AjJAdayaH' AjJAbhaGgAdayo doSAH te ime, vadhayA-AjJAbhaGgo'navasthA mithyAtvaM virAdhanA ca / / tatra prathamata AjJAbhaGgadopaM bhAvayati| ANaM savajiNANaM giNhaMto taM aikkamai luDo / ANaM ca aikamaMto kassAesA kuNai sesaM ? // 18 // __vyAkhyA-tid' AdhAkamikamazanAdikaM subdhaH san gRhAnaH sarveSAmapi jinAnAmAjJAmatikAmati, jinA hi sarve'pyevadeva bruvanti sma-yaduta mA gRhIta mumukSayo ! bhikSava AdhAkammikA bhikSAmiti, tatastadAdadAno jinAjJAmatikAmati, tAM cAtikrAman kasya nAma ! AdezAd-AjJAyAH 'zeSa kezuzmazruluzcanabhUzayanamalinavAsodhAraNapatyupekSaNAdhanuSThAnaM karoti !, na kasyApIti bhAvaH / savesyApi sarvajJA''jJAbhaGgakAriNo'nuSThAnasya naiSphalyAt / / anavasthAdopaM bhAvayati ekeNa kayamakajaM karei tappaccayA puNo anno / sAyAbahulaparaMpara voccheo saMjamatavANaM // 185 // ____ vyAkhyA-iha prAyaH sarve'pi prANinaH karmagurutayA dRSTamAtramukhAbhilASiNo na dIrghamukhadarzinaH tata ekenApi sAdhunA yadA''dhAkarmaparibhogAdilakSaNamakAryamAsevyate tadA tatmatyayAt tenApi sAdhunA tattvaM viduSA'pi sevitamAdhAkarma tato vayamapi kiM na sevipyAmahe / ityevaM tamAlambanIkRlyAnyo'pyAsevate tamapyAlambyAnyaH sevate, ityevaM sAtabahulAnAM prANinAM paramparayA sarvathA vyavacchedaH prAmoti saMyamatapasAM, tayavacchede ca tIrthavyavacchedo, yazca bhagavatIrthavilopakArI sa mahA''yAtanAbhAgityanavasthAdoSabhayAna kadAcanApyAdhAkamme sevanIyaM / / mithyAtvadoSa bhAvayati anukrama [205] RELIGuninternational ~148~ Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) mUlaM [208] >> "niyukti: [186] + bhASyaM [22...] + prakSepaM . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||186|| dIpa piNDaniyuH jo jahvAyaM na kuNai micchaviTThI tao hu ko anno ? / vaDDhei ya micchattaM parassa saMkaM jaNemANo // 186|| AdhAkarmatarmalayAgarIyAvRttiH / vyAkhyA-iha yaha dezakAlasaMhananAnurUpaM yathAzakti yathAvadanuSThAnaM tatsamyaktvaM, yata uktamAcArasUtre-"je mANati pAsahA taM | are navasthAmisammati pAsahA, jaM sammati pAsahA tammoNaMti pAsahA" iti, tato yo dezakAlasaMhananAnurUpaM zaktpanigRhanena yathAgame'bhihitaM tathA na dhyAtvavikaroti tataH sakAzAtko'nyo mithyASTiH, naiva kazcit, kintu sa eva mithyAdRSTInA dhuri yujyate, mahAmiyAdRSTitvAt , kathaM tasya mithyAha rAdhanaH bhASTitA? ityata Aha-'yadei' ityAdi, cazabdo hetI yasmAtsa yadhAvAdamakurvana parasya zaDUnamutpAdayati, yathA (tadhAdi)-yadi yatprava|cane'bhidhIyate tatta tarhi kimayaM taca jAnAno'pi tathA na karoti !, tasmAdvitayametatyavacanoktamiti, evaM ca parasya zaDUna janayan mithyAtvaM santAnena varddhayati, tathA ca pravacanasya vyavacchedaH, zevAstu mithyAdRSTayo naivaM pravacanasya mAlinyamApAya paramparayA vyavacchedamAdhAtumIzA, tataH zeSamicyAdRSTayapekSayA'sau yathAvAdamakurvan mahAmiyAdRSTiriti / / anya baDDheI tappasaMgaM gehI a parassa appaNo ceva / sajiyaMpi bhinnadADho na muyai nibaMdhaso pacchA // 187 // ___ vyAkhyA--sAdhurAdhAkarma gRhNAnaH parasya 'ekeNa kayamakajja' ityAdirUpayA pUrvoktanItyA 'tatmasaGgam ' AdhAkarmagrahaNakAprasaGgaM bayati Atmano'pi, tathAhi-sakRdapi cedAdhAkammeM gRhNAti nahiM tadvatamanojJarasAsvAdalAmpaThyato bhUyo'pi tadahaNe pravattete, tata|| // 69 // evamekadA'vyAdhAkamme gRhan paraspAtmanazca tasmasaGgaM vardayati, tatpasaGgaddhau ca kAlena gacchatA parasyAtmanaba gRddhiH-atyantamAsaktiH 1 yanmaunamiti pazyata tatsamyaktvamiti pazyata, yatsamyaktvamiti pazyata tanmaunamiti pazyata / anukrama [208] 20.46 ~149~ Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [209] >> "niyukti: [187] + bhASyaM [22...] + prakSepaM . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||187|| upajAyate, tato viziSTaviziSTataramanoharasAsvAinena bhinnadaMSTAko 'nindhasaH AgatasarvathAdayAbAsanAko bhUtvA pacApa paro vA sajIvamapi, sacetanamapi cUtaphalAdikaM na muJcati, tadamocane ca duraMdarataramapasapanapagatasarvavAjinAcanapariNAmo mithyAtvamApi 18 gacchatIti / / sampati virAdhanAdoSaM bhAvayati khaddhe niddhe ya sayA sutte hANI tigicchaNe kAyA / paDiyaragANavi hANI kuNai kilesaM kilissaMto // 188 // vyAkhyA-AdhAkarma prAyaH mAghUrNakasyaiva gauravaNa kriyate, tatasta khAda snigdhaM ca bhavati, tasmitha 'khaddhe pracare 'nigye bahanehe bhakSite 'rujA' rogo jvaravisUcikAdirUpaH prAdurbhavati, iyamAtmavirAdhanA, tato rujApIDitasya 'sUtre' sUtragrahaNamupalakSaNaM / aryasya ca hAniH, tathA yadi cikitsAM na kArayati tarhi cirakAlasaMghamaparipAlanabhraMzaH, atha kArayati tahi cikitsane kriyamANe kAyAH tejaskAyAdayo vinAzamAvizanti, tathA ca sati saMyamavirAdhanA, tathA praticArakANAmapi ' paripAlakAnAmapi sAdhUnAM tayAsatyavyApRtatayA sUtrArthahAniH, SaTkAyopamaIkAraNAnupodanAbhyAM ca saMyamasvApi hAniH, tathA praticArakAstaduktaM yAvanna prapArayanti tAvatsaH 'vizyamAnaH 'pIDAM sohamazaknuvan tebhyaH kuSyati, kuppazca teSAmapi manasi klezamutpAdayati, athavA tizpamAno-dIrghakAlaM kezamanubhavan praticArakANAmapi jAgaraNata: kleza-rogamutpAdayati, tatasteSAmapi cikitsAvidhI pada kAyavirAvanA / tadevaM vyAkhyAtA || sakalA'pi ' AhAkammiyanAma ' ityAdikA mUladvAragAthA, sampatyAdhAkarmaNa evAkalpyavidhi vibhaNipuH sambandhamAhajaha kammaM tu akappaM tacchikaM vA'vi bhAyaNaThiyaM vA / pariharaNaM taraseva ya gahiyamadosaM ca taha bhaNai // 189 // vyAkhyA----yathA 'karma' AdhAkarpa akarAyama, abhojya yathA ca tenAyAkamegA supakara yathA ca 'bhaajnsthit|| dIpa anukrama [209] ~150 Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [211] >> "niyukti: [189] + bhASyaM [22...] + prakSepaM . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: Tre TAULA CIRCO prata gAthAMka ni/bhA/pra ||189|| dIpa piNDaniyu- yasmin bhAjane tadAdhAkarma prakSiptaM tasminnAdhAkarmaparityAgAnantaramakRtakalpatrayaprakSAlane yat kSita zuddhamazanAdi tadapi yathA na karapyaM AdhAkarmakamaLayagi-1 yathA ca tasyAdhAkarmaNaH parihAro vidhyavidhirUpo yathA ca gRhItaM sadbhaktamadoSa bhavati tathA gururbhaNati / anena yathaivAgame piNDaviza- Ni tatsyUrIyAhattiH/dirabhANi tathaivAhamapi bhaNAmItyAveditaM draSTavyam , anayA ca gAthayA paJca dvArANi pratipAdyAnyuktAni / / sampati tAnyeva savizeSa // 70 // pratipAdyatvenAda| abbhojje gamaNAi ya pucchA davvakuladesabhAve ya / eva jayaMte chalaNA dilutA tatthime donni // 19 // vyAkhyA-yathA sAdhUnAmAdhAkarma tatspRSTa kalpatrayAprakSAlitabhAjanasthaM vA abhojyaM tathA bhaNanIya, tathA avidhiparihAre gamanA-18 kAdikAH kAyaklezAdilakSaNA doSA vaktavyAH, tathA vidhiparihAre kartavye yathA dravyakuladezabhAve pRcchA kartavyA cazabdAyathA ca na karttavyA tathA vaktavyam, evaM yatamAne prAyazchalanAyA asambhavo, yadi punarevamapi yatamAne ' chalanA ' azuddhabhaktAdigrahaNarUpA bhavet || tatastatra dRSTAntAvimo baktabyau / iha 'abhojye' ityanena pUrvagAdhAyA dvAratrayaM parAmaSTaM 'gamaNAi ya pucchA dabakuladesabhAve ya' ityanena ||3| tu pariharaNasya vizeSo vaktavya uktaH, uttarArdaina tu 'gahiyamadosaM cetyasya vizeSaH / samprati prathama dvAramAdhAkammeNo'kalpyatAlakSaNaM vyAcikhyAmurAha| jaha vaMtaM tu abhoja bhattaM jaiviya susakkayaM Asi / evamasaMjamavamaNe aNesaNijjaM abhojjaM tu // 191 // // 70 // vyAkhyA-iha yadyapi vamanakAlAdarjAg 'bhaktam / odanAdikaM 'susaMskRtaM' zobhanadravyasamparkakatopaskAramAsIt tathApi yathA : tadvAntamabhojyam , evamasaMyamavamane kRte sAdhorapyaneSaNIyamabhojyameva, 'tuH' evakArArthaH, iyamatra bhAvanA-saMyamapratipattau hi pUrvamasaMyamo| anukrama [211] ~151 Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [213] >> "niyukti: [191] + bhASyaM [22...] + prakSepaM . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||191|| 00000000000000000000000100%%% kA vAntaH, asaMyamarUpaM cAdhAkarma, padakAyopamaInena tasya niSpanatvAta, na ca vAntamabhyavarjumucitaM vivekinAm, ata: sAdhoraneSaNIyama-| bhojyamiti / punarapyAdhAkarmaNa evAbhojyatAM dRSTAntAntareNa samarthayamAno gAthAdvayamAha majjArakhaiyamaMsA maMsAsitthi kuNimaM suNayavaMtaM / vannAi annauppAiyaMpi kiM taM bhave bhojjaM // 192 // keI bhaNaMti pahie uTThANe maMsapesi vosiraNaM / saMbhAriya parivesaNa vArei suo kare ghettuM // 193 // vyAkhyA-bakrapuranAma puraM, tatra vasatyugratejAH padAtiH, tasya bhAryA rukmiNI, anyadA ca ugratejaso jyeSThabhrAtA sodAsAbhidhAnaH pratyAsannapurAt prAghUrNakaH samAyayo, ugratejasA ca bhojanAya kApi mAMsaM kRtvA rukmiNyai samarpomAse, tasyAzca rukmiNyA gRhavyApAvyApRtAyAstanmAMsaM mAjoro'vabhakSat , itazca sodAsogratejasobhojanArdhamAgamanavelA, tataH sA vyAkulIvabhUva, atrAntare ca kApi kasyApi mRtasya kArpaTikasya zunA mAMsa bhakSayitvA tadgRhamAGgaNapadeze tasyAH sAkSAtpazyantyAH purataH kathamapi vAtasaMkSobhAdivazAdudvamitaM, tataH / sA'cintayat-yadi nAma kuto'pi vipaNeranyanmAMsaM krItvA samAneSyAmi tarhi mahadutsUraM lagiSyati, prAptA ca samIpaM patijyeSThayorbhojana-1 hAvelA, tasmAdenadeva mAMsaM jalena sampaka prakSAlya vesavAreNopaskaromi, tathaiva ca kRtaM, samAgato sodAsogratejasau upaviSTau ca bhojanArtha, pariveSitaM tayostanmAMsa, tato gandhavizeSeNogratejasA vijajJe yathA vAntametaditi, tatastena sAkSepaM bhuvamutpATya rukmiNI papracche, sA ca sATopabhrUtsepadarzanato vibhyatI pavanadhutakSazAkheva kampamAnavapuryathA'vasthitaM kathitavatI, tataH parityajya tanmAMsaM sAkSepaM nirbhaya bhUyonyanmAMsaM pAcitA, tadbhuktaM / prathamagAthAkSarayojanA tvevaM-mArjAreNa khAditaM-bhakSitaM mAMsaM yasyAH sA mAArakhAditamAMsA mAMsAzina ugratenasaH strI-mahelA anyanmAMsamamAmuvatI zvavAntaM kuNapaM-mAMsaM gRhItavatI, taca vesavAropaskAreNa varNAdibhiranyadivotpAditamapi kiM bhavati / dIpa anukrama [213] ~152 Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) mUlaM [215] >> "niyukti: [193] + bhASyaM [22...] + prakSepaM . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: piNDaniyu karmaLayagi prata gAthAMka ni/bhA/pra ||193|| dIpa bhojyaM !, naiva bhavatIti bhAvaH, ebamAdhAkarmApi saMyaminAmabhojyaM / kecitpunaratraiba kathAnake ekmAhuH, tasyA rukmiNyA gRhe ko'pyatI- AdhAkarma sAreNa pIDito duSpabhanAmA kApeTikaH kizcidviviktaM sthAnaM yAcitavAn , sacAtIsAreNa mAMsakhaNDAni vyutsRjati, tataH sodAse prAghU-Ni vAntArIyAvRttiH ke samAgate sati bharcA ca samAnIte mAMse mAjoreNa ca tasmin bhakSite rukmiNI pratyAsanA samAgatA bhojanaveleti bhayabhItA anyanmAM-18 nAdAne u||7||1||smpraapnuvtii tAnyevAtIsAravyutsaSTAni mAMsakhaNDAni gRhItvA jalena prakSAlya vesavAreNa copaskRtya bhojanAyopaviSTayoH patijyeSThayoH parice- pratajaudA. SitavatI, aya ca sA tAni mAMsakhaNDAni gRhantI mRtasapatnIputreNogratejaso jAtena guNamitreNa dadRze, na ca tadAnIM tena kimapi bhayAdvaktuM zakta, tato bhojanakAle tau dvAvapi pitRpitRvyau tena kare gRhItvA nivArito, yathA kArpaTikAtIsArasatkAnyamUni mAMsakhaNDAni tanmA || yUyaM vibhakSata, tata ugratejasA sA dUraM nibhetsayAmAse, tasyaje ca tanmAMsa / dvitIyagAthAkSarayojanA khe-kecidgaNanti 'pathika' pathikasya | uTThANe: atIsArosthAne mAMsapezIvyutsarjanaM, tatastanmAMsapezIrAdAya tAsa sambhRtya ' vesavAraNopaskRtya pariveSaNe kRte sutaH kareNa gRhItvA tau pitRpitRvyau bhojanAya vArayati sma, tato yathA purISamAMsamabhojyaM vivekinAmevamAdhAkApi sAdhUnAmiti / kiMca- / avilAkarahIkhIra lhasaNa palaMDU surA ya gomaMsaM / veyasamaevi amayaM kiMci abhojaM apijaM ca / / 194 // ___ vyAkhyA-'avikA karaNI 'karabhI' uSTrI tayoH kSIra, tathA lazunai palANDa surA gomAMsaM ca ghede yathAyoga zeSeSu ca 'samayeSu' nirmapaNIteSu 'amatam ' asammataM bhojane pAne ca, tathA jinazAsane'pi kizcidAdhAkampikAdirUpamabhojyamapeyaM ca veditavyaM, // 71 // iyamatra bhAvanA-pUrvamiha saMyamapratipattAvasaMyamavamanenAdhAkApi sAdhubhirvAntaM, purISamivotsRSTaM vA, na ca vAntaM purISaM vA bhoktumucitaM / vivekinAmiti yuktivazAdabhojyamuktamAdhAkarma, athavA mA bhUta yuktiH, kevalaM vacanapAmApAda mojyamabaseya, tathA ca mithyAdRSTayo'pi anukrama [215] ~153 Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [217] >> "niyukti: [195] + bhASyaM [22...] + prakSepaM . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||195|| vedeSu yathAyogamanyeSyapi samayeSu gomAMsAdikaM karabhIkSIrAdikaM cAbhidhIyamAnaM vacanamAmAgyA pagamatastayeti pratipayante, tayadi mithyAdRSTayaH skhasamayaprAmANyAbhyupagamatastatheti pratipannAH tataH sAdhubhirbhagavati sarvajJe pratyayadAyavalambamAnavizeSato bhagavatpaNIte vacaspabhidhIyamAnamAdhAkammodikamabhojyamapeyaM ca tatheti pratipattavyam / sammati taskRSTaspAkalappatAmAha| vanAijuyAvi balI sapalalaphalaseharA asuinatthA / asuissa vippuseNavi jaha chikkAo abhojjAo // 195 // ___vyAkhyA-yathA varNAdiyuto'pi 'bali' upahAraH 'sapachalaphalazekharaH' iha palalaM-tilakSoda ucyate phalaM-nAlikerAdi tattahitaH zekharaH-zikhA yasya sa tathA, AstAmanevavidha ityapizabdArthaH, etenAsya prAdhAnyamuktaM, sa evaMvidho'pi yadA azucau nyasta:-purIpasyopari sthApitaH san azuceH 'vinuvApi' lonApi, AstA stabakAdinetyapizabdArthaH, sRSTo bhavati tadA abhojyo bhavati, evaM nirdoSatayA bhojyo'pyAhAra AdhAkammokyavasaMspRSTatapA sAcUnAmabhojyo veditavyaH / bhojanasthitasyAkalapyatAM bhAvayati emeva ujjhiyamivi AhAkammami akayara kappe / hoi abhojaM bhANe jattha va suddhe'vi taM paDiyaM // 196 // vyAkhyA-yathA AdhAkAvayavena saMspRSTamabhojyam evaM yasmin bhAjane sadAdhAkarma grahIta tasminnAdhAkarmaNapunite'pi akate kalpe vakSyamANaprakAreNa kalpatrayeNAmakSAlite yadvA yatra bhAjane pUrva zuddhe'pi bhakte gRhIte AdhAkarma stokamAtraM patitaM tasmin bhAjane pUrvagRhIte zuddha AdhAkarmaNi ca sarvAtmanA tyakte pazcAdakRtakalpe-vakSyamANaprakAreNAkRtakalpatraye yad bhUyaH zuddhamapi prakSipyate tadabhojya-13 mavaseyaM, na khalu loke'pi yasmin bhAjane purISa papatattasminnazuciparityAgAnantaramamakSAkite yadA yasmin bhAjane bhaktAdinA pUrNe'pi matadupari purIpaM nipatitaM bhavet tasmina pUrvaparigRhItabhaktAdipurISaparityAgAnantaramamakSAlite bhUyaH pratipamAnAdika bhojyaM bhavati, purI-18| //////////////////////////////////////////////////. dIpa anukrama [217] ~154 Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [218] >> "niyukti: [196] + bhASyaM [22...] + prakSepaM . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: Ni parihA prata gAthAMka ni/bhA/pra ||196|| // 72 // pimDaniyu- vasthAnIyaM ca saMyaminAmAdhAkarma, tatastasmin sarvAtmanA parityakte'pi pazcAdadatte kalpatraye bhAjane yatprakSipyate tadabhojyamavaseyam // AdhAkarmatermalayagi- sampati pariharaNaM pratipipAdayiSuridamAharIyAtiH reviSyavivaMtuJcArasaricchaM kammaM soumavi kovio bhIo / pariharai sAvi ya duhA vihiavihIe ya prihrnnaa||197|| vyAkhyA-vAntasadRzamuccArasadRzaM ca AdhAkarma yatIn prati pratipAdyamAnaM zrutvA 'apiH' sambhAvane sambhAvyate etaniyamataH 'kovidaH saMsAravimukhapatayA paNDitaH ata eva 'bhItaH AdhAkarmaparibhogata: saMsAro bhavatItyAdhAkarmaNakhastastadAdhAkarma 'pari|| harati 'na gRhAti, pariharaNaM ca dvidhA-vidhinA'vidhinA ca, sUtre ca pariharaNazabdasya strItvena nirdezaH mAkRtatvAta, mAkRte hi liga vyabhicAri / tatrAvidhipariharaNaM vibhaNiSuH kathAnaka gAthAtrayeNAha sAlIoaNahatthaM dardu bhaNaI akovio deti / kattocautti sAlI vaNi jANai puccha taM gaMtu // 198 // gaMtUNa AvaNaM so vANiyagaM pucchae kao sAlI ? / paJcaMte magahAe gobbaragAmo tahiM vayai // 199 // kammAsaMkAe~ pahaM mottuM kaMTAhisAvayA adisi / chAyaMpi [vi]vajjayaMto Dajjhai uNheNa mucchAI // 20 // vyAkhyA-zAligrAme grAme grAmaNInAmA vaNika, tasya bhAryA'pi grAmaNIH, anyadA ca vaNiji vipaNi gate bhikSArthamaTannakoMvidaH ko'pi sAdhustadgRhaM praviveza, AnItazca tadbhAryayA grAmaNyA zAlyodanaH, sAdhunA cAdhAkarmadoSAzaGkApanodAya sA pAcche, yathA zrAvike ! kutastya eSa zAliH ! iti, sA pratyuvAca-nAI jAne vaNika jAnAti, tato vaNija vipaNI gatvA pRccheti, tata evamuktaH sana / dIpa anukrama [218] // 72 // ~155 Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) mUlaM [222] >> "niyukti: [200] + bhASyaM [22...] + prakSepaM . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||200|| dIpa hAsa sAdhustaM zAlpAdanamapahAya vaNija vipaNo gatvA pRSTavAn , vaNijA'pyuktaM-magadhajanapadamatyantavatino goragrAmAdAgataH zAlirepa iti, tataH sa tatra gantuM bhAvata, tatrApi sAdhunimittaM kenApi zrAvakeNArya panthAH kRto bhaviSyatItyAdhAkarmakAyA panthAna vimacyotpathena vrajati, utpathena ca vrajannahikaNTakazvApadAdibhirabhidrUyate, nApi kAJcana dizaM jAnAti, tathA AdhAkarmazaDanyA vRkSacchAyAmapi pariharan mUrtIi sUryakaranikaraprapAtena tapyamAno mUrchAmagamat , klezaM ca mahAntaM praapeti| iya avihIpariharaNA nANAINaM na hoi aabhaagii| davvakuladesabhAve vihipariharaNA imA tattha / / 201 // vyAkhyA-iti / evamuktena prakAreNAvidhinA pariharaNAt jJAnAdInAmAbhAgI na bhavati, tasmAdvidhinA pariharaNaM kartavpaM, tacca vidhipariharaNam 'idaM vakSyamANaM dravyakuladezabhAvAnAzritya 'tatra' AdhAkarmaNi viSaye draSTavyam / tatra prathamato dravyAdInyeva gAthAdvayenAha oyaNasamiimasattugakummAsAI u hoti dvaaii| bahujaNamappajaNaM vA kulaM tu deso surahAI // 202 // Ayara'NAyara bhAve sayaM va anneNa vA'vi dAvaNayA / eesi tu payANaM caupayatipayA va bhayaNA u // 203 Mal vyAkhyA-odanaH' mAlyAdikUraH 'samitimAH' mANDAdikAH saktavaH kulmASAzca pratItAH, AdizabdAnmudrAdiparigrahaH, // amUni bhavanti TravyANi, kulamalpajanaM bahujanaM cA, 'dezaH' saurASTrAdikaH, bhAve Adaro'nAdaro bA, etAveva svarUpato vyAkhyAnayati- svayaM vA'nyena vA-karmakarAdinA yad dApanaM tau yathAsaGkhathamAdarAnAdau, eteSAM ca padAnAM 'bhajanA ' vikalpanA catuSpadA tripadA vA syAt, kimuktaM bhavati ?-kadAcicatvAryapi padAni sambhavanti kadAcita trINi, tatra yadA catvAryapi dravyAdIni prApyante tadA catu anukrama [222] ~156~ Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) mUlaM [225] >> "niyukti: 201] + bhASyaM [22...] + prakSepaM . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||203|| yAH dIpa piNDaniyu-gaSpadA, yadA tu nAdaro nApyanAdaraH kevaLa madhyasthattitA tadA bhAvaspAbhAvAt tripadeti // sampati yAdRzeSu dravyAdiSu satsu pRcchA mA AdhAkarmatarmaLayagiMkarttavyA yAdRzeSu(ca) na karttavyA tAnyAha Ni pRcchorIyAvRttiH citAdanyAal aNuciyadesaM vvaM kulamappaM Ayaro ya to pucchA / bahuebi natthi pucchA sadesadavie abhAvevi // 20 // // 73 // ___vyAkhyA-yadA 'anucitade vivakSitadezAsambhavi dravyaM labhyate tadapi ca prabhUtam etaca 'Ayaro ya' ityatra cazabdAlabhyate, etena dravyadezAvuktI, kulamapi ca 'alpam ' alpajanam , anena kulamukta, Adarazca prabhUtaH, etena bhAva uktaH, tato bhavati / pRcchA, AdhAkamnesambhavAta, 'bahuke'pi ca svadezadravye' prabhUte'pi ca taddezasambhavini labhyamAne dravye yathA mAlabake maNDakAdau nAsti pRcchA, yatra hi deze yadravyamutpadyate tatra tatmAyaH mAdhuryeNa janairbhujyata iti nAsti tatra bahuke'pi labhyamAne pRcchA, AdhAkammo-| sambhavAta, paraM tatrApi kulaM mahadapekSaNIyam , anyathA'lpajane bhavedAdhAkarmeti zaGkara na nivartate, tathA 'abhAve'pi' anAdare'pi nAsti [pRcchA, yo prAdhAkameM kRtvA dadyAt sa prAya Adarapapi kuryAta, tata AdarAkaraNena jJAyate yathA nAsti tatrAdhAkarmeti na pRcchA / / tadevaM || yadA pRcchA katcevyA yadA ca na karttavyA tatpratipAditaM, sampati pRcchAyAM yadA tad grAhyaM bhavati yadA ca na tadetatyatipAdayati tujjhaTTAe kayamiNamanno'nnamavekkhae ya savilakkhaM / vajjati gADhavhA kA bhe tattitti vA giNhe // 205 // | ___ vyAkhyA-iha yA dAtrI RtrI bhavati sA pRSTA satI yathAvatkathayati, yathA bhagavan ! tavArthAya kRtamidamazanAdikamiti, yattu || bhavati mAyAvikuTumbaM tanmukhenaivamAcaSTe gRhArthametatkRtaM na tavAyeti, paraM jJAtA vamiti savilakSaM sarvANyapi mAnupANi parasparamavekSante, nanananana"""""""""""""""naFen karana anukrama [205] ~157. Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) mUlaM [227] >> "niyukti: [205] + bhASyaM [22...] + prakSepaM . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||205|| dIpa kapolo damAnaM ca isanti, tato yadA tavArthAyedaM kRtamiti jalpati yadvA 'savilakSa' salajjamanyo'nyamavesante cazabdAt hasanti vA tadA sAdhavasta deyamAdhAkammati parijJAya varjayanti, yadA tu kasyArthAyedaM kRtamiti pRSTA satI gAda satyavRttyA ruSTA bhavati, yathA kAbha'bhahAraka! tava taptiH iti tadA naivAdhAkambheti niHzaGkaM gRhIta / / sampati 'gahiyamadosa' cetyavayavaM vyAcikhyAmuH paraM praznayatigUDhAyArA na kareMti AyaraM pucchiyAvi na kaheMti / thovaMti va no puTThA taM ca asuI kahaM tattha ? // 206 // vyAkhyA-iha ye zrAvakAH zrAvikAzcAtIva bhaktiparavazagA gUDhAcArAzca te nAdaramavizayena kurvanti, mA bhUnna grahISyatIti, nApi paTAH santo yathAvatkathayanti, yathA tavArthAyedaM kRtamiti, athavA stokamitikRtvA te sAdhunA na pRSTAH atha ca tadeyaM vastu 'azuddham || AdhAkambhedoSaduSTam , ataH kathaM tatra sAdhoH zuddhibhaviSyati ? iti / evaM pareNokke gururAha-- AhAkammapariNao phAsuyabhoIvi baMdhao hoi / suddhaM gavasamANo AhAkammevi so suddho // 207 // vyAkhyA-iha mAsukgrahaNena epaNIyamucyate sAmarthyAt, tathAhi-sAdhUnAmayaM kalpa:-glAnAdiyojane'pi prathamatastAvadeSaNIyameSitavyaM, tadabhAve'neSaNIyamapi zrAvakAdinA kArayitvA, zrAvakAbhAve svayamapi kRtvA bhoktavyaM, na tu kadAcanApi prAsukAbhAve'mAsukamiti, tataH kadAcidapyamAmukabhojanAsambhave 'phAsuyabhoIti' iti vAkyamanupapadyamAnamarthAtmAmukazabdameSaNIye vayati, tato'yamartha:prAmukabhojyapi ' epaNIyabhojyapi yadyAdhAkarmapariNatastAhi so'zubhakarmaNAM bandhako bhavati, azubhapariNAmasyaiva vastusthityA bandhakAraNatvAt , 'zuddham / udgamAdidoSarahitaM punargaveSayan AdhAkarmaNyapi gRhIte bhukte ca zuddho veditavyaH, zuddhapariNAmayuktatvAt / etadeva kathAnakAbhyAM bhAvayati anukrama [227] ~158~ Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) mUlaM [230] >> "niyukti: [208] + bhASyaM [22...] + prakSepaM . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||208|| dIpa piNDaniyu- saMghuddiDaM souM ei duyaM koi bhAie patto / dinnaMti dehi majhatigAu sAuM tao laggo // 208 // AdhAkarma kemeLayagi Ni pariNarIyAvRttiH vyAkhyA-zatamukhaM nAma puraM, tatra guNacandraH zreSThI, candrikA tasya bhAryA, zreSThI ca jinapravacanAnurakto himagirizikharAnu- doSAdo. kAri jinamandiraM kArayitvA tatra yugAdijinapratimA pratiSThApitavAn , tataH saGgabhojyaM dApayitumArabdham / itaca pratyAsanne kasmiMzridUpI ashuddh||74|| grAme ko'pi sAdhuveSaviDambakaH sAdhuvettate, tena ca janaparamparayA zuzruSe yathA zatamukhapure guNacandraH zreSThI saGghabhojyamaya dadAtIti, tataH zuddhasAcUna kAsa tadANAya satvaramAjagAma, sahabhaktaM ca sarva dattaM, tena ca zreSThI yAcitI yathA padyaM dehi, zreSThinA ca candrikA'bhyadhAyi, dehi sAdhaveAlssmai bhaktamiti, sA pratyuvAca-dattaM sarvaM na kimapIdAnI vartate, tataH zreSThinA sA punarapyabhANi-dehi nijarasavatImadhyAtparipUrNamasyAthiti, tataH sA zAlyodanamodakAdiparipUrNamadAta, sAdhuzca saGgabhaktamiti buddhayA parigRhya svopAzraye bhuktavAn, tataH sa zuddhamapi bhuJjAna AdhAkammegrahaNapariNAmavazAdAdhAkarmaparibhogajanitena karmaNA baddhaH / evamanyo'pi veditavyA, sUrya sugama, navaraM dehi majjhatigAu'ci| bhAyeyA dattamityukte zreSThI vabhANa-dehi 'mama mdhyaat| madIyabhojanamadhyAta, datte ca svAdu miSTamidaM sabhaktamiti bhujAnA vicintayati, tato 'lamaH' AdhAkarmaparibhogajanitakarmaNA baddhaH / tadevam 'AdhAkammapariNao' ityAdi kathAnakena bhAvitaM, sampati 'sudaM] gavesamANo' ityAdi kathAnakena bhAvayatimAsiyapAraNagaDhA gamaNaM AsannagAmage khmge| sar3I pAyasakaraNaM kayAi ajjejjihI khamao // 209 // khelchagamallagalecchAriyANi Dibhaga nibhacchaNaM ca ruMTaNayA / haMdi samaNatti pAyasa ghayagulajuya jAvaNaDhAe // 210 // anukrama [230] SARERatinintamanna ~159 Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) mUlaM [233] >> "niyukti: [211] + bhASyaM [22...] + prakSepaM . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||211|| egaMtamavakkamaNaM jai sAhU ijja hoja tinnomi / taNukoTuMmi amucchA bhumi ya kevalaM nANaM // 211 // vyAkhyA-potanapuraM nAma nagaraM, tatra pazcabhiH sAdhuzataiH paritRtA yathAgamaM viharanto ratnAkaranAmAnaH sUrayaH samAyayuH, tasyAca|| sAdhupaJcazalyA madhye priyaGkAro nAma kSapakaH, sa ca mAsamAsaparyante pAraNakaM vidadhAti, tato mAsakSapaNaparyante mA ko'pi madIyaM pAraNakama-1181 vabudhyAdhAkAdikaM kArSIdityajJAta eva pratyAsane grAme pAraNArtha bajAmIti cetasi vicintya pratyAsane kacid grAme jagAma / tatra ca yazomatinApa zrAvikA, tayA ca tasya lapakasya mAsakSapaNakaM pAraNakadinaM ca janaparamparayA zrutaM, tatastayA tasmin pAraNakadine kadAci-18 sadadya sa kSapako'tra pAraNakakaraNAya samAgaccheditibuddhayA paramabhaktivazato viziSTazAlitaNDulaiH pAyasamapacyata, ghRtaguDAdIni copabRMha-18 kadravyANi pratyAsannIkRtAni, tato mA sAdhuH pAyasamuttamaM dravyamitikRtvA''dhAkarmazaGkA kASIditi mAtRsthAnato baTAdipatraH kuteSu / zarAvAkAreSu bhAjaneSu DimbhayogyA stokA stokA reyI prakSiptA, bhaNitAzca DimbhA yathA re bAlakAH! yadA kSapakaH sAdhurIdRzastAdRzo vA samAyAti tadA yUyaM bhaNata-he amba ! prabhUtA'smAkaM kSareyI pariveSitA tato na zaknumo bhoktam, evaM cokte'I yuSpAnirbhasaiyiSyAmi, tato yUyaM bhaNata-kidine dine pAyasamapaskriyate !, evaM ca bAlakeSu zikSiteSu tasminneva prastAve sa kSapako bhikSAmaThan kathamapi tasyA || eva gRhe prathamato jagAma, tataH sA yazomatirantaHsamullasatparamabhaktirmA sAdho kA'pi zaGkana bhUditi bahirAdaramakuvetI yathAsvabhAva mavatiSThate, bAlakAzca yathAzikSitaM bhaNituM pravRttAH, tathaiva ca tayA nirbhatsitAH, tataH saruvAnAdaraparayA kSapako'pi tayA cabhaNe, yathA'mI | mattA bAlakAH pAyasamapi naitebhyo rocate, tato yadi yuSmabhyamapi rocate tArha gRhIta kSaureyIM no cena bajateti, tata evamukte sa kSapakasAdhuniHzaDro bhUtvA pAyasaM pratigrahItumudyataH, sApi paramabhaktimudrahantI paripUrNabhAjanabharaNaM pApasaM ghRtaguDAdikaM ca dattavatI, sAdhuva dIpa anukrama [233] ~160 Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [233] >> "niyukti: [211] + bhASyaM [22...] + prakSepaM . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||211|| dIpa manasi niHzaGko vizuddhAdhyavasAyaH pAyasaM gRhItvA bhojanAya vRkSasva kasyacidadhastAd gatavAn , gatvA ca yathAvidhirIyaryApathikAdi pratikramya AdhAkameMtamakayAga-I svAdhyAya ca kiyantaM kRtvA cintayAmAsa, aho ! labdhamutkRSTaM mayA pAyasadravyaM dhRtaguDAdi ca, tato yadi ko'pi sAdhurAgatya saMvibhAga- I Na pariNarIyAdRciH yati mA tahi bhavAmi saMsArArNavottIrNo, yato nirantaraM ye svAdhyAyaniSpannacetasaH pratikSaNaM paribhAvayanti sakalamapi yathAvasthitavastujA-1 terdoSAdo. // 7 // tam, ata eva ca duHkharUpAt saMsArAdvimukhabuddhayo mokSavidhAvekatAnA yathAzakti gurvAdiSu yAvRtpoyatAH ye vA paropadezamavaNAH svayaM po azuddha sAdhasamyaka saMyamAnuSThAnavidhAyinazca teSAM saMvibhAge kRte tadbhataM jJAnAdyupaSTabdhaM bhavati, jJAnAdyupaSTambhe ca mama mahAMllAmA, zarIrakaM punaridama-|| dA0 sAraM mAyo nirupayogi ca, tato yena tena vIpaSTabdhaM sukhena vahatItyevaM bhuJjAno'pi zarIramU rahitaH pravarddhamAnavizuddhAdhyavasAyo bhojajanAnantaraM kevalajJAnamAsAditavAn / sUtraM sugamaM navaraM 'khallagamalagalicchAriyANi ti mallaka-zarAvaM tadAkArANi yAni khallakAni vaTAdipatrakRtAni bhAjanAni dUtAnItyarthaH, tAni kecchAriyANi-DimbhakayogyastokastokapAyasapopaNena kharaNTitAnIva kharaNTitAni / kRtAni 'ruNTaNayA iti avajJayA 'handI 'sthAmantraNe, bhoH zramaNa ! yadi rocate tahiM gRhANeti zeSaH, tataH pArIrayApanAya dhRtaguDhayutaM pAyasaM | gRhItvaikAnte'pakramaNaM, zeSa sugamam , evamanyeSAmapi bhAvataH zuddhaM gaveSayatAmAdhAkarmaNyapi gRhIte bhukte vA na doSaH, bhagavadAzA''rAdhanAt / / tathA ca bhagavadAjJArAdhanakRtamevAdoSa bhagavadAjJAkhaNDanakRtameva ca doSa vibhAvayitukAmaH kathAnakaM rUpakacatuSkeNAha // 75 // caMdodayaM ca sUrodayaM ca ranno u donni ujjANA / tesi vivariyagamaNe ANAkovo tao daMDo // 212 // sarodayaM gacchamahaM pabhAe, caMdodayaM jaMtu taNAihArA / duhA ravI paccurasaMtikAuM, rAyAvi caMdodayameva gcche||213|| anukrama [233] //////////////////////////////////////////////// SAREauratonintamational ~161 Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) mUlaM [236] >> "niyukti: [214] + bhASyaM [22...] + prakSepaM . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||214|| pattaladumasAlagayA dacchAmu nivaMgaNattiduJcittA / ujjANapAlaehiM gahiyA ya hayA ya baddhA ya // 214 // sahasa paiTThA diTThA iyarehi nivaMgaNatti to bar3A / niMtarasa ya avaraNhe daMsaNamubhao vahavisaggA // 215 // dhyAkhyA-candrAnanA nAma purI,tatra candrAvataMso rAjA, tasya trilokarekhAmabhRtayo'ntaHpurikAH,rAjazca dve udyAne,tadyathAparvasyAM dizi sUryodayAbhidhAnaM, dvitIyaM padhimAyAM candrodayAbhidhAna, tatra cAnyadA prApte vasantamAse kasmicidine rAmA nijAnta:-12 purakrIDAkautukArthI janAnAM paTahaM dApitavAna,yathA bhoH zRNula janAH prabhAte rAjA sUryodayoyAne nijAntaHpurikAbhiH saha sveccha vihari-1 kAvyati, tato mA tatra ko'pi yAsIt sarve'pi tRNakASThAhArAdayazcandrodayaM gacchanviti evaM paTahe dApite tasya sUryodayodyAnasya rakSaNAya padAtInirUpitavAn , yathA na tatra kasyApi pravezo dAtavya iti, rAjA ca nizi cintayAmAsa, sUryodayamuyAnaM gacchatAmapi prabhAte sUryaH / pratyurasaM bhavati, tataH pratinivartamAnAnAmapi madhyAhe, pratyurasaM ca sUryo duHkhAvahaH, tasmAJcandrodayaM gamivyAmIti, evaM ca cintayitvA mAtastathaiva kRtavAn , itazva paTahazravaNAnantaraM ke'pi durvRttAzcintayAmAmuryathA na kadAcidapi vayaM rAjAntaHpurikA dRSTayantA, mAtazca rAjA sUryodaye sAntaHpuraH samAgamiSyati, antaHpurikAzca yatheccha vihariSyanti, tata: patrabahulatAzAkhAsu lInAH kenApyalakSitA vayaM tAH paribhAkyAmaH, evaM ca cintayitvA te tathaiva kRtavantaH, tata udyAnarakSakaiH kathamapi te zAkhAsvantalInA dRSTAH, tato gRhItA lakuTAdibhizca / hatA rajjvAdibhizca baddhAH, ye cAnye tRNakASThahArAdayo janAste sarve'pi candrodayaM gatAH, taiva sahasAmaviSTairagre yatheccha rAjJAntaHpurikAH krIDantyo dRSTAH, tataste'pi rAjapuruSairbaddhAH, tato nagarAbhimukhamudyAnAnirgacchato rAja udyAnapAlakaiH puruSaidraye'pi baddhA darzitAH, kathitazca / dIpa anukrama [236] SARERaininternational ~162~ Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [237] >> "niyukti: [215] + bhASyaM [22...] + prakSepaM . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||21|| dIpa piNDaniyu- sarvo'pi yathAvasthito vRttAntaH, tatra ye AjJAbhaGgakAriNaste vinAzitAH, itare muktAH, sUtra sugama, navaraM 'tao daMDo'tti daNDo-pAraNam, AMdhAkarmakamalayAga- etadbhAvanArtha rUpakatrayaM sUrodayamityAdi, tatra 'paccurasaM' pratyurasam-urasaH sammukhaM, 'nitassa yati udyAnAdaparAhe niryataH rAjJa AM Ni pariNArIyAttiH ubhayeSAM darzanaM, tato yathAkramaM vadhavisagauM, etena yaduktam-' abbhoje gamaNAi ya' ityAdigAthAyAM 'diItA tasthimA donni' tadayA maprAdhAnye 7 khyAtaM, sAmpataM dArzantike yojanAmAha dhAnoMdA jaha te dasaNakaMkhI apUriicchA viNAsiyA raNNA / didve'viyare mukkA emeva ihaM samoyAro // 216 // vyAkhyA-yathA te durvRttA darzanakAGgiNaH apUritecchA api AjJAbhanakAriNa iti rAjJA vinAzitAH, 'itare' ca tRNakASThAhArAdayazcandrodayodyAnagatA dRSTe'pi tairantaHpure AjJAkAritvAnmuktAH, evameva ihApi AdhAkarmaviSaye 'samavatAro' yojanA kAryA, sA caivamAdhAkarmabhojanapariNAmapariNatAH zuddhamapi bhuJjAnA AjJAbhaGgakAritvAkarmaNA badhyante, sAdhuveSaviDambakasAdhuvana, zuddha gaveSayanta | AdhAkammopi muJjAnA bhagavadAjJA'dhanAt na badhyante, priyaGkarAbhidhakSapakasAdhuvaditi / / ASAkarmabhojinameva bhUyo'pi nindatiAhAkarma bhuMjai na paDikkamae ya tassa ThANassa / emeva aDai boDo lukavilukko jaha kavoDo // 217 // vyAkhyA-ya AdhAkarma bhane na ca tasmAta 'sthAnAta AdhAkarmaparibhogarUpAta 'pratikAmati prAyazcittagrahaNena nivartate. // 76 / / sa 'boDa: ' muNDo jinAjJAbhaGge niSphalaM tasya ziroluzcanAdIti boDa ityevamadhikSipati, evameva niSphalam 'ati' jagati paribhramati, adhikSepasUcakameva dRSTAntamAha-' lukaviluko jaha kavoDo' luJcitaviluzcito yathA 'kapota: ' pakSivizeSaH, yathA tasya luzcanamaTanaM ca na anukrama [237] ~163 Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) mUlaM [239] >> "niyukti: [217] + bhASyaM [22...] + prakSepaM . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||217|| dharmAya tathA sAdhorapyAghAkarmabhojina ityarthaH, tatra sAmAnyato luJcanaM bicchicyA vizavaraM vA luJcanaM biTuJcanam // sampatyAdhAkarmadvAramapasaJjihIrgharaudezikaM ca dvAraM vyAcikhyAmurAha AhAkammadAraM bhaNiyamiyANi purA samuddiDha / uddesiyaMti vocchaM samAsao taM duhA hoi / / 218 // vyAkhyA-bhaNitamAdhAkarmadvAram, idAnIM 'purA' pUrvam audezikamiti yadvAraM samuddiSTaM tadvakSye / tacca samAsato dvidhA bhavati, vidhyamAi oheNa vibhAgeNa ya ohe ThappaM tu bArasa vibhAge / uddiTTa kaDe kamme ekeki caukao bheo // 219 // vyAkhyA-dvividhapauzika, tayathA-opena vibhAgena ca, tatra 'oghaH' sAmAnya vibhAgaH' pRthakaraNama, iyaM cAtra bhAvanA-|| nAdattamiha kimapi labhyate tataH katipayA bhikSA dadma iti buddhayA katipayAdhikataNDulAdiprakSepeNa yannittamazanAdi tadoghaudezikam / odhena' sAmAnyena svaparapRthagvibhAgakaraNAbhAvarUpeNaudezikamoghaudezikamiti vyutpatteH, tathA vIvAhamakaraNAdiSu yaduddharitaM tat pRthakRtvA dAnAya kalpitaM sat vibhAgaudezikaM, vibhAgena-svasattAyA ucArya pRthakaraNenaudezika vibhAgaudezikamiti vyutpatte, tatra yat 'ope oghaviSayamaudezikaM tatsthApyaM, nAtra vyAkhyeyaM kinsvane vyAkhyAsyate iti bhAvaH, yattu 'vibhAge' vibhAgaviSayaM tat 'bArasa 'tti 'sUca-181 nAtsUtra 'miti nyAyAt dvAdazadhA-dvAdazaprakAraM / dvAdazabhakAratAmeva sAmAnyataH kathayati- udiha' ityAdi, prathamataniSA vibhAgaudezika, tadyathA-uddiSTaM kRtaM karma ca, taba svArthameva niSpannamazanAdikaM bhikSAcarANAM dAnAya yat pRthakalpitaM tadudiSTa, yatpunaruddharitaM sat zAlyo dIpa anukrama [239] Hirwastaram.org atha 'audezika dvAram pratipAdyate ~164 Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [241] >> "niyukti: [219] + bhASyaM [22...] + prakSepaM . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||219|| piNDaniyu- danAdikaM bhikSAdAnAya karambAdirUpatayA kRtaM tatkRtamityucyate, yatpunarvivAhaprakaraNAdAvRddharita modakacUAdi tadyo'pi bhikSAcarANAM auddezike meLayagi-E dAnAya guDapAkadAnAdinA modakAdi kRtaM tatkarmetyabhidhIyate / ekaikasmina uddiSTAdike bhede 'catuSkako ' vakSyamANavatuHsaGkhyo bhedo| ar dvAdazadhA vibhAgI bhavati, jayazcatRbhirguNitA dvAdaza, tato vibhAgaudezika dvAdazadhA / sammatyocaudezikasya pUrva sthApyatayA muktasya prathamataH smbhvmaah|| 77 // jIvAmu kahavi ome niyayaM bhikkhAvi kaivaI demo / haMdi hu nasthi adinnaM bhujjai akayaM na ya phaleI // 220 // ____ vyAkhyA-iha durbhikSAnantaraM kecidgRhasthA evaM cintayanti-kathamapi ' mahatA kapTena jIvitAH 'avame' durbhikSe tataH 'niyataM ' pratidivasaM katipayA bhikSA damro yataH 'hu' nivitaM 'indI ti svasambodhane nAstyetad yaduta bhavAntare'dattamiha janmani bhujyate, nApIha bhave'kRtaM zubhaM karma parakoke phalati, tasmAtparalokAya katipayabhikSAdAnena zubhaM karmopArjayAma ityodhIdezikasambhavaH / sampatyoghaudezikasvarUpaM kathayati| sA u abisesiyaM ciya miyaMmi bhattami taMDule chuhai / pAsaMDINa gihINa va jo ehii tassa bhikkhaTThA // 221 // 1 ___ vyAkhyA-sA tu gRhanAyikA yoSita pratidivasaM yAvatpamANaM bhaktaM pacyate tAvatpamANa eva bhakte paktumArabhyamANe pAkhaNDinAM gRhiNAM vAmadhye yaH ko'pi samAgamiSyati tasya 'bhikSArtha' bhikSAdAnArtham 'avizeSitameva ' etAvatsvAyametAvaca bhikSAdAnAmityevaM vibhAgaradi-15 // 77 // tameva taNDulAn adhikatarAna pakSipati, etadoghaudezikam / atra parasya pUrvapakSamAzaGkAyottaramAha chaumatthoghuddesaM kahaM viyANAi coie bhaNai / uvautto guru evaM gihatthasahAiciTThAe // 222 // dIpa anukrama [241] ~165 Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) mUlaM [244] >> "niyukti: [222] + bhASyaM [22...] + prakSepaM . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||222|| //////////////////////////////////////////////////////////////// dIpa vyAkhyA-chavasthA akevalI kathamoghaudezika-pUrvoktasvarUpaM vijAnAti !, na dhecaM chapasthena jJAtuM zakyate, yathA nAtra svArthamArabhyamANe pAke mikSAdAnAya katipayataNDulapakSepa AsIditi, evaM 'codite ' preraNe kRte gurubhaNati-' evaM ' vakSyamANapakAreNa gRhasthazabdAdiceSTAyAmupayukto-dattAvadhAno jAnAtIti / etadeva bhAvayati| dinAu tAu paMcavi rehAu karei dei va gaNaMti / dehi io mA ya io avaNeha ya ettiyA bhikkhA // 223 // ___ vyAkhyA-yadi nAma bhikSAdAnasaGkalpataH prathapata evAdhikataNDulaprakSepaH kRto bhavet tahi mAya evaM gRhasthAnAM ceSTAvizeSA bhaveyuH, yathA dattAstAH paJcApi bhikSAH, iyamana bhAvanA-kApi yade mikSArthe praviSTAya sAdhane tatsvAmI nijabhASayA bhikSA dApayati, sA ca sAdhoH || zRNvata evetthaM pratyuttaraM dadAti-pathA tAH pratidivasa saGkalpitAH pazcApi bhikSA anyamikSAcarebhyo dattA iti, yahA-bhikSA dadatI || kAdabhikSAparigaNanAya bhityAdiSu rekhAH karoti, athavA prathameyaM bhikSA dvitIye bhivetyevaM gaNayantI dadAti, yadivA kAcit kasyA || api sammukhamevaM bhaNati-pathA'smAdudiSTadattisatkapiTakAdermadhyAdedi, mA ca ita iti, athavA prathamataH sAdhI vivakSite gRhe bhisAya praviSTe || kAcitkasyAH sammukhamevamAha-'apanaya' pRthakuru vivakSitAt sthAnAdevAvatIbhikSA bhikSAcarebhyo dAnAyeti, tata evamullApazravaNe rekhA-|| karSaNAdidarzane ca chAsthenApyoghaudezikaM jJAtuM zakyate, jJAtvA ca parihiyate, tato na kazcidopaH / atra cAyaM dRddhasampadAyA-saGkalpitAsu dattiNu dacAsu pRthaguddhRtAsu vA zeSapazanAdikaM kalpyamavaseyamiti / ihopayuktaH san zuddhamazuddhaM vA''hAraM jJAtuM zakroti, nAnupayuktaH, tato gocaraviSayAM sAmAnyata upayuktatA pratipAdayati sahAiesa sAhU mucchaM na kareja goyaragao ya / esaNajutto hojjA goNIvaccho gavattivya // 22 // anukrama [244] ~166~ Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) mUlaM [246] >> "niyukti: [224] + bhASyaM [22...] + prakSepaM . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: piNDaniyuktamelagi rIyAvRttiH prata gAthAMka ni/bhA/pra ||224|| // 78|| 0000000000000000000000000 vyAkhyA-iha sAdhuH 'gocaragataH' bhikSArtha praviSTaH san 'zabdAdiSu' zabdarUparasAdiSu mUrcha na kuryAt, kintveSaNAyukta audezika udmAdidoSaNevaSaNAbhiyukto bhavet , yathA govatsaH 'gavacica 'tti gobhakta iva / / govatsadRSTAntameva gAthAdvayena bhAvayati eSaNopa yoge govaUsava maMDaNavaggA na pANiyaM vacchae na vA cAri / vaNiyAgama avaraNhe vacchagaraDaNaM kharaMTaNayA // 225 // al tsodA. paMcavihavisayasokkhakkhaNI bahU samahiyaM gihaM taM tu / na gaNei goNivaccho mucchiya gaDhio gavattami // 226 // vyAkhyA-guNAlayaM nAma nagaraM, tatra sAgaradatto nAma zreSThI tasya bhAryA zrImatI nAmA, zreSThinA ca pUrvataraM jIrNamandiraM bhainvatvA pradhAnataraM mandiraM kArayAmAse, tasya ca catvArastanayAH, tadyathA-guNacandro guNaseno guNacUDo guNazekharaca, eteSAM ca tanayAnAM: krameNa catasra imA vadhvaH, tadyathA-priyaGgulatikA priyaGgurucikA priyaGgusundarI priyaGgasArikA ca, kAlena ca gacchatA zreSTino bhAryA maraNamupajagAma, tataH zreSThinA miyaGgalativa sarvagRhataptI niropitA, gRhe ca savatsA gaurvidyate, taba gaurdibase bahirgasvA carati, vatsastu gRha : eca baddho'vatiSThate, tasmai ca cAri pAnIyaM ca catasro'pi vadhvo yathAyogaM prayacchanti / anyadA ca guNacandrapriyaGgulatikAputrasya guNasAgarasya vivAhadivasa upatasthe, tatastAH sarvA api vadhvastasmin dine savizeSamAbharaNavibhUSitAH svaparamaNDanAdikaraNabyApRtA abhUvana , tato vatsastAsAM vismRtiM gato, na kayAcidapi tasmai pAnIyAdi daukitaM, tato madhyAhne zreSThI yatra pradeze vatso vattete tatra kathamapi samA-|| yAtaH, vatso'pi ca zreSThinamAyAntaM pazyannAraTitumArabdhavAn, tato jajJe zreSTinA-yathA'dyApi batso bubhukSitastiSThatIti, tataH kupitena tena tA: sarvA api putravadhvo nibhesayAmAsire, tatastvaritaM priyaGgalatikA anyA ca yathAyoga cAri pAnIyaM ca gRhItvA batsAbhimukhaM cacAla, dIpa anukrama [246] ~167~ Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) mUlaM [248] >> "niyukti: [226] + bhASyaM [22...] + prakSepaM . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||226|| dIpa vatsazca tAbhiH murasundarIbhiriva samalaGkRtamapi tAdarza gRhaM nAklokate, nApi tAH sarAgadRSTayA vadhUH paribhAvayati, kintu tAmeva kevalA macAri pAnIyaM vA samAnIyamAnaM samyak paribhAvayati / sUtraM sugama, navaraM 'paJcaviha' ityAdi, paJcavidhaviSayasaukhyasya khanaya iva khanayo / yA vadhvastAbhiH 'sapadhikam ' atizayena ramaNIyatayA adhikataraM taddaM 'na gaNapati' na dRSTayA paribhAvayati, nApi tA vadhUH, evaM sAdhu-1 rapi bhikSArthamaTanna ramaNIyA ramaNIravalokayet, nApi gItAdiSu citaM nivanIyAt, kintu bhikSAmAtrAnayanadAnAyupayukto bhaveta , tathA ca sati zAsyati zudamazuddhaM vA bhikSAdikam / tathA cAhaI gamaNAgamaNukkheve bhAsiya soyAiiMdiyAutto / esaNamaNesaNaM vA taha jANai tammaNo samaNo // 227 // ___ vyAkhyA gamanaM' sAghobhikSAdAnArtha bhikSAnayanAya dAvyA brajanam 'AgamanaM ' bhikSAM gRhItvA sAdhorabhimukhaM calanam | uslepaH' bhAjanAdInAmUrdhvamutpATanam , upalakSaNametata, tena nikSepaparigrahaH, tato gamanAdipadAnAM samAhAro indaH tasmin , tathA 'bhASi-18|| teSu' jalpiteSu dehi bhikSAmasmai sAghave ityAdirUpeSu zrotrAdibhirindriyairupayuktaH, tathA vatsa iva 'tanmanA: ' skhayogyabhaktapAnIyaparibhAvanamanAH san zramaNa eSaNAmaneSaNAM vA samyag jAnAti, tato na kazcidoSaH / uktamoghaudezika, sampati vibhAgaudezikaM vibhaNiSuH / prathamatastAvattasya sambhavamAha mahaIe saMkhaDIe uvvariyaM kUravaMjaNAIyaM / pauraM daTTaNa gihI bhaNai imaM dehi puNNahA // 228 // vyAkhyA-iha saGkhaDi ma vivAhAdikaM prakaraNaM, saGkhaDyante-vyApAdyante prANino'syAmiti saGkhadiriti vyutpatteH, tasyAM saGkhayAM / yaduddharita 'kUravyaJjanAdika' zAlyodanadhyAdikaM pracuraM, tadRSTvA gRhI bhaNati svakuTumbataptikAraka mAnuSa-yathedaM dehi puNyArtha bhilAca //////////////////////////////////////////////////// anukrama [248] ~168 Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [251] >> "niyukti: [228] + bhASyaM [23] + prakSepaM [ . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||23|| dhAH dIpa piNDaniyu-rebhyaH / tatra yadA yathaivAsti tathaiva dadAti tadA taduddiSTa, yadA tu tadeyaM karambAdikaM karoti tadA tatkRtaM,yadA tu modakAdicUrga bhUyo'pi auddeziguTapAkadAnAdinA modakAdi karoti tadA tatkarma, evaM vibhAgaudezikasya sambhavaH / tathA cAha bhASyakRta | kabhedAH rIyAvRttiH / tattha vibhAguhesiyamevaM saMbhavai pubbamudiI / sIsagaNahiyaDhAe taM ceva vibhAgao bhaNai // 32 // (bhA.) bhA0 23 // 79 // vyAkhyA-tatroddharite pracurakUrAdau evaM pUrvoktena prakAreNa vibhAgaudezika pUrvamudiSTa sambhavati / sampati tadeva vibhAgauddezika | vibhAgato bhedena ziSyagaNahitArtha granthakAro bhaNati uddesiyaM samuddesiyaM ca AesiyaM samAesaM / evaM kaDe ya kamme ekeki cauko bheo // 229 // vyAkhyA-udiSTaM' vibhAgaudezika caturdA, tadyathA-audezika samuddezikamAdezaM samAdezaM ca, evaM kRte ca karmaNi ca ekaikasmin 'catuSkaH' catuHsaGkhyo bhedo dRSTaH, sarvasaGkhyayA dvAdazadhA vibhAgaudezikam // sammatyaudezikAdikaM vyAcikhyAsurAha--- jAvaMtiyamuddesaM pAsaMDINaM bhave samaddesaM / samaNANaM AesaM niggaMthANaM samAesaM // 230 // vyAkhyA-iha yat udiSTa kRtaM karma vA yAvantaH ke'pi bhikSAcarAH samAgamiSyanti pAkhaDino gRhasthA vA tebhyaH sabhyo'pi dAtavyamiti saGkalpitaM bhavati tadA tadaudezikamucyate, pAkhaNDinAM deyatvena kalpitaM samudeza, zramaNAnAmAdeza, ninyAnAM samAdezaM / / 79 sampatyamISAmeva dvAdazAnAM bhedAnAmavAntarabhedAnAha chinnamachinnaM duvihaM dabve khette ya kAla bhAve ya / niSkAiyaniSphannaM nAyadhvaM jaM jahiM kamai // 231 // anukrama [251] ~169~ Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) mUlaM [254] >> "niyukti: [231] + bhASyaM [23...] + prakSepaM . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||231|| dIpa anukrama [254] vyAkhyA-udiSTamudezAdikaM pratyeka dvidhA, tayathA-chinnamacchinnaM ca, chinnaM niyamitam acchimapaniyamitaM, punarapi chinnmcchin| | ca caturdA, tadyathA-dravye kSetre kAle bhAve ca, evaM yathA uddiSTamaudezikAdi pratyakemaSTadhA tathA niSpAditaniSpanAmiti niSpAditena-gRhiNA svArtha kRtena niSpannaM yat karambAdi modakAdi vA taniSpAditaniSpannamityucyate, tato yanniSpAditaniSpannaM yatra kate kaNi vA 'krAmati ghaTate, yathA yadi karambAdi vahiM kRte atha modakAdi tahi karmaNi, tatpattyekAdezikAdibhedabhinnaM chinnamacchinnaM cetyAdinA prakAreNASTadhA jJAtavyam / / sampatyamumegha gAthArtha vyAcikhyAsuH prathamato dravyAyacchinnaM vyAkhyAtibhattuvariyaM khalu saMkhaDIe~ tadivasamannadivase vA / aMto bahiM ca savvaM sabadiNaM dehi acchinnaM // 232 // vyAkhyA-yat sasADyAM bhaktamuddharita prAyaH prApyate iti saGkuDigrahaNam , anyathA vanyadApi yathAsamma draSTavya, tadivasamiti 'vyatyayo'pyAsA 'miti prAkRtalakSaNavazAt saptamyarthe prathamA, tato'yamarthaH-yasmin divase salAdaH tasminneva divase, yahA-anya-18 smin divase gRhanAyako bhAryAdinA dApayati, yathA yadantahasya yacca vadiH, anena kSetrAcchimamuktaM, tat sarva-sapastam / anena dravyAcchinnamuktaM 'sarvadina' sakalamapi dinaM yAvad , upalakSaNametat tena karmarUpaM modakAdi prabhUtAnyapi dinAni yAvaditi draSTavyam , anena | kAlAcchinnamuktam, acchinnam-anavarataM dehi, bhAvAcchinnaM tu svayamabhyUdyaM, tacaiva-yadi tava rocate yadivA na rocate tathApyavazyaM dAtavyamiti / sampati dravyAdicchinnamAha dehi imaM mA sesaM aMto bAhiragayaM va egayaraM / jAva amugattivelA amugaM belaM ca Arambha // 233 // 0000000000 ~170 Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) mUlaM [256] >> "niyukti: [233] + bhASyaM [23...] + prakSepaM . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||233|| dIpa piNDaniyu- vyAkhyA--darda zAlpodanAdikamuddharitaM dehi mA 'zeSa' kodravakUrAdi, anena dravyacchinnamuktaM, tadapi ca zAlpodanAdikamantaLa- 2 audezikemeLayagi-18vasthitaM pahiyavasthitaM vA ekataraM na zeSam, anena kSetracchinnamuktaM, tathA'mukasyA velAyA Arabhya yAvadamukA belA, yathA prhraadaarbhy| kabhedAH rIyAdRttiH yAvatmaharadvayaM tAvadehi, anena kAlacchinnamuktaM, bhAvacchinnaM tu svayamabhyUya, tathaivaM yAvattava rocate tAvadehi mA svarucimatikramyApi / / gAyA / / 80 // sampatyudiSTamadhikRtya kalpyAkalpyavidhimAda | davAIchinnapi hu jai bhaNaI Arao'vi mA deha / no kappai chinnapi hu acchinnakaDaM parihati // 234 // byAkhyA-raha yadU dravyakSetrAdibhiH pRthagnirdhAritaM tadatiricya zeSaM samastamapi kalpate, tasya dAnArthaM saGkalpitatvAbhAvAt kevalaM dravyAdicchinnamapi-dravyakSetrAdibhiH pRthanirdhAritamapi 'huH' nizcitaM yadi gRhasvAmI Arata eva-deyasya vastuno niyatAdavadherAgapi bhaNati, yathA mA ita Urca kasmAyapi dehIti, yathA maharadayaM yAvatpUrva kizcidAtuM niropitaM, tato dAnapariNAmAbhAvAdayogeva niSedhati'mA ita Urca dadyA'diti tadA tacchinnamapi kalpate, tasya sampatyAtmIyasacAkIkRtatvAta, yatpunaracchimakRtamacchinnam-aniddhArita kRtaM vartate tatpariharanti, akalpyatvAt , itthameva bhagavadAjJAviz2ambhaNAt, yadA vacchinnamapi pavAdAnapariNAmAbhAvAdavogevAtmArthI kRtaM bhavati tadA taskalpate / sampati sampadAnavibhAgamadhikRtya karaNyAkalpyavidhimAha // 8 // amugANaMti va vijau amukANaM mitti ettha u bibhAsA / jattha jaINa visiTTho niddeso taM pariharaMti // 235 // vyAkhyA-amukebhyo dadyAt mA'mukebhya ityevaM sampadAnavizeSaviSaye saGkalpe kRte vibhASA draSTavyA, kadAcitkalpate kadAcinna, anukrama [256] weredturary.org ~171 Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) mUlaM [258] >> "niyukti: [235] + bhASyaM [23...] + prakSepaM . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||235|| dIpa jAtantra yadA kalpate yadA ca na tadAha-'jatthetyAdi, yatra deye vastuni yatInAmapyavizeSeNa nirdezo bhavati, yathA ye kecana grahasthA agrahasthA havA bhikSAcarA yadivA ye kecitpAkhaNDino yadvA ye kecana zramaNAstebhyo dAtavyamiti tatpariharanti, yatra tu yatInAmeva vizeSeNa nirdesho| yathA yatibhyo dAtavyamiti tatpariharantyeva nAtra kazcitsandeha iti tatpRthagvizeSeNa noktaM, yadi punahasthebhya eva dIyatA, yadivA carakAdibhya evaM pAkhaNDibhyo na zeSebhyastadA kalpate, api ca____ saMdirasaMtaM jo suNai kappae tassa sesae ThavaNA / saMkaliya sAhaNaM vA kareMti asue imA merA // 236 // vyAkhyA-pannAcApyaudezikaM jAtaM vartate kevalaM tadAnImevoddizyamAnaM vartate, yathA idaM dehi mA zeSamityAdi, tatsandizyamAnamaarthibhyo dAnAya bacanena saGkalappamAnaM yaH sAdhuH zRNoti tasya tatkalpate tadaiva, doSAbhAvAta, tadapi ca udiSTaudezikAdi draSTavya, nA kRtaM karma ca, yata uktaM mUlaTIkAyAm-"atra cAyaM vidhiH-saMdissaMtaM jo muNai sAha udesudesa paDavana ya kaTakammAI, taM kappae| tadaiva doSAbhAvA"diti / yastu sandizyamAnaM na zRNoti tasya na kalpate, kutaH? ityAha-'Thavagati sthApanAdopAt, saca nirgataH sannanyebhyaH sAdhubhyo nivedayati, tathA cAha-'saGkalie tyAdi 'azruteH zeSasAdhubhiranAkarNite iyaM pUrvapuruSAcIrNA maryAdA, yaduta hasanalikayA ekA saGagaTako'nyasmai kathayati so'pyanyasmAyityevaMrUpayA 'sAhaNaM' kathanaM karoti, vAzabdo yadi sAdhayo bahupramANAsta dekasyAvasthAnamiti sUcanArthaH, sa sarvebhyo nivedayati, yathA mA'smin gRhe brAjiSuH, aneSaNA varcata iti / evapapi yaiH saGghATakaiH nayamapi na jJAtaM bhavati teSAM parijJAnopAyamAha ___ mA eyaM dehi imaM puDhe silumi taM pariharati / jaM dinnaM taM dinnaM mA saMpai dehi gehati / / 237 // kakakakakakakaka0000000000000kakakakakaka anukrama [258] RELIGunintentrated ~172 Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) mUlaM [260] >> "niyukti: [237] + bhASyaM [23...] + prakSepaM . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: piNDaniyu tarmalayagi rIyAciH prata gAthAMka ni/bhA/pra ||237|| // 8 // dIpa anukrama [260] vyAkhyA-sAdhunimitta kuto'pi sthAnAdU bhikSAmAdadatI kayAciniSidhyate-maitadehi, kinvida vivakSitabhAjanasthaM dehi, tata2 auddezievaM kRte niSedhite sAdhuH pRcchati-kimetaniSidhyate ?, kiMvA idaM dApyate ? iti, tataH sA pAha-idameva dAnAya kAlepataM, nedamiti ke doSa tata evaM ziSTe' kathite sAdhavastatpariharanti, yadi punaryadattaM tadanaM mA zeSa sampati dadyAditi niSidhyAtmArthIkRtamaudezikaM bhavati / jhAnahatu: tadA tatkalpate itikRtvA gRhanti, tadevamuktamuddiSTodezikaM / sampati kRtaudezikasya sambhavahetUna svarUpaM ca pratipAdayati rasabhAyaNaheuM vA mA kucchihiI muhaM va dAhAmi / dahimAI AyattaM karei kUraM kaDaM eyaM // 238 // mA kAhaMti avaNNaM parikaliyaM va dijai suhaM tu / viyaDeNa phANieNa va nidveNa samaM tu vaTTati // 239 // vyAkhyA-rasena ' dadhyAdinA rUddhamidaM bhAjanaM tasmAdetena dadhyAdinA yaduddharitaM zAlyodanAdi tat karambIkRtya riktamidaM bhAjanaM karomi yenAnyatmayojanamanena kriyate iti rasabhAjanahetoH, yadA-idaM dadhyAdinAmithitaM koSiSpati, na ca kuthitaM pAkhaNDacA-1 dibhyo dAtuM zakyate, yadvA-dadhyAdisammizramekenaiva prayAsena sukhaM dIyate, ityAdinA kAraNajAtena 'dadhyAyAyattaM dadhyAdisammizra| karoti 'kUram ' odanam, etat kRtaM jJAtavyaM, tathA yadi bhinnabhinnamodakAzokavAdicUrNIdAsyAmi tato me pAkhaNDacAdayaH avaNam / / azlAghAM kariSyanti, yadvA-'parikalitam ' ekA piNDIkRtaM mukhena dIyate, anyathA krameNa modakAzokavasyAdicUgI: svasvasthAnAdAnIyAnIya dAne bhUyAn gamanAgamanaprayAso bhavati, apAntarAle vA sA cUrNihastAt kSaritvA pati, tato vikaTena' mayena dezavizeSApe ||81 // kSametat , yadA-'phANitena' kakavAdinA yadA 'nigdhena' ghRtAdinA modaka cUrNAdi sA vartayanti' piNDatayA bananti / atra dvayorapi | gAthayoH pUrvArddhAbhyAM sambhavahetaca uktAH, uttarAddhAbhyAM tu svarUpam / sammati kapA~dezikasya sambhavahetUn svarUpaM cAtidezenAha ~173 Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [263] >> "niyukti: [240] + bhASyaM [23...] + prakSepaM . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||240|| emeva ya kammami'vi uNhavaNe navari tattha nANattaM / tAviyatri lIgaeNaM moyagacunnI puNakaraNaM // 24 // vyAkhyA-yathA kRtasya sambhavaH svarUpaM coktam evaM karmaNyapi draSTavyaM, navaraM tatra karmaNi 'uSNApane umgIkaraNe 'nAnAva vizeSaH, tathAhi-tApitavilInena' tApitena vilInena ca guDAdinA modakAH punarmodakatvena karaNaM nAnyathA, tathA tuvaryAdibhaktamapi rAjyupitaM dvitIyadine bhUyaH saMskArApAdanena karpatayA niSpAdyamAnaM nAnimantareNa niSpAdyate tato'vazyaM karmayuSaNAyane nAnAtvam / sampatyatraiva kalpyAkalayavidhimAha amugaMti puNo raDaM vAhamakappaM tamArao kappaM / khette aMto bAhiM kAle suivvaM parevvaM vA // 241 // ___vyAkhyA-bhikSArtha praviSTa sAdhu pani yadi gRhastho bhaNati-yathA'nyasmin gRhe vihatya vyAvartamAnena tvayA bhUyo'pi mahe samAgantavyaM, yato'ham 'amukaM' modakacUodi bhUyo'pi rAddhaM guDapAkAdidAnena modakAdi kRtvA dAsyAmi, evamukke tathAkRtvA ceda-16 dAti tahi tanna kalpate, kammaudezikatvAt , 'ArAt ' bhUyaH pAkArambhAdaka punaH kalpya, doSAbhAvAt , tathA kSetre'ntarvahivA kAle vastanaM parataradinabhavaM vA'kalpyamArata: kalpyam, iyamatra bhAvanA-pada gRhaspAntabahirvA modakacUpAdika modakAditayopaskariSyAmi | kAlavivakSAyAM yadaya zvaH paratare vA dine bhUyo'pi pakSyAmi tanubhyaM dAsyAmItyukte tathaiva cekavA dadAti tato na kalpate, bhUyo'pi pAkAdU, AratastvasaMsaktaM kalpate / tathA cAha jaM jaha va kayaM dAhaM taM kappai Arao tahA akayaM / kayapAkamaNitti Thiyapi jAvattiyaM mottaM // 242 // dIpa anukrama [263] ////////////////////////////////////////////////////////////// ~174. Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) mUlaM [266] >> "niyukti: [242] + bhASyaM [23...] + prakSepaM [2r . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||242|| piNDaniyu- vyAkhyA-yat sAmAnyato dravyaM yadA-yathA kSetranirdhAraNena vA bhUyo'pi kRtaM dAsyAmItyukte tathaiva kRtaM cedadAti na kalpate, 18 audezikarmaLayani- tathA'kRtaM tu bhUyo'pi pAkAdArataH kalpate, yattu nirdhAritakSetrakAlavyatirekeNa pacyate tanna dAtuM saGkalpitamiti kalpate, yattu kSetrakA ke karmabhedaH rAyAhAttaHgalaniddhAraNamavivakSicava sAmAnyato bhUyo'pi paktvA dAsyAmIti saGkalpitaM tadantarbahirvA zvastane parataradine vA na kalpate / atha prAtadApa kammIdezikaM kRtapAkamAtmA kRtamapi yAvadakSika muktvA zeSamaniTa-nAnujJAtaM tIrthakaragaNadharaiH, yAvadarSika vAtmAkRitaM kalpate / a-11 tadbhadau thA''dhAkarmimakakammoMdezikayoH kaH parasparaM prativizeSaH?, ucyate, yat prathamata evaM sAdhvartha niSpAditaM tadAdhAkameM, yat prathamataH sad bhUyo'pi pAkakaraNena saMskriyate tatkammaidezikamiti / uktamaudezikadvAra, sampati pUtidvAraM vaktavyaM-pUticaturdA, tayathA-nAmapUtiH / | sthApanApUrtidravyapUtirbhAvapUrtizca, tatra nAmasthApane mujhAnatvAdanAdRtya dravyabhAvapUtI pratipAdayati pUIkammaM duvihaM dabve bhAve ya hoi nAyavvaM / davvaMmi chagaNadhammiya bhAvami ya bAyara suhumaM // 243 // vyAkhyA-pUtikarma' pUtIkaraNaM dvidhA, tadyathA-'dravye dravyaviSayaM 'bhAve bhAvaviSaya, tatra dravye 'chagagadhArmikaH' momayopalakSito dhArmiko dRSTAntaH / bhAvaviSayaM punadhiA-bAdaraM sUkSmaM ca, ii yad dravyasya pUtikaraNaM tad dravyapUtiH, yena punadrevyeNa bhAvasya pUtikaraNaM tad dravyamapyupacArAd bhAvapUtiH, tato vakSyamANamupakaraNAdi bhAvapUtitvenAbhidhIyamAnaM na virudhyate / tatra prathamato dravyapUti dIpa anukrama [266] gaMdhAiguNasamidaM jaM davvaM asuigaMdhadabvajuyaM / pUitti pariharijjai taM jANasu davvapUitti // 244 // E atra ekA prakSepa-gAthA vartate. sA mayA saMpAdita: 'AgamasuttANi' mUlaM vA saTIkaM pustake vartate ... atha putikarma-doSasya varNanaM Arabhyate ~175 Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [268] >> "niyukti: [244] + bhASyaM [23...] + prakSepaM [2... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||244|| dIpa vyAkhyA-iha yat pUrva svarUpato 'gandhAdiguNaviziSTaM' surabhigandhAdiguNaviziSTamapi, apiratra sAmAnampate, pazcAdazaci-12 gandhadravyayuktaM sat gRtiriti parihiyate tadvyaM jAnIhi dravyapUtiriti / atrArthe gAthAdvayenodAharaNamAha goSThiniutto dhammI sahAe~ aasnngosstthibhttaae| samiyasuravallamIsaM ajinna sannA mahisipoho // 245 // : saMjAyalitcabhatte gohigagaMdhotti vallavaNiAyo / ukkhaNiya anna chagaNeNa liMpaNaM dabvapUI u|| 246 // ____ vyAkhyA-samillaM nAma puraM, tatra vahirudyAne sabhAkalitadevakulikAyAM mANibhadro nAma yakSaH, anyadAca tasmin pure zItalakAbhidhamazivamupatasthe, tataH kaizcittasya yakSasyaupayAcitakamiSTuM yadyasmAdazivAyaM nistarAmastatastapaika varSamaSTamyAdiSayApanikA kariSyAmaH, tato nistIrNAH kathamapi tasmAdazivAt , jAtazca teSAM cetasi camatkAro yathA nUnamayaM samAtihAryo yakSa iti, tato devazarmAbhiyo bhATa-18 kAdAnena pUjAkArako babhaNe, yathA varSamekaM yAvadaSTamyAdiSu prAtareva yakSasabhAM gomayenopalimpeH, yena tatra pavitrIbhUtAyAM kyamAgatyoyApanikAM karmaH, tathaiva sena pratipana, tataH kadAciyodyApanikA bhaviSyatItikRtvA sabhopalepanArthamanudrata eva sUrya kasyApi kuTumbinI gopATake chagaNagrahaNAya praviveza, satra ca kenApi karmakaraNa rAtrI maNDakavallamurAyabhyavahArato jAtAjIrNena pazcimarAtrIbhAge tasminneva / gopATake kvacitpadeze durgandhamajIrNa purISa vyudasaji tasya copari kathamapi mahipI samAgatya chagaNapoI muktavatI, tatastena sthagitaM tada-15 jIrNa purISa devazarmaNA na jJAtamiti devazarmA ta chagaNapoI sakalamapi tathaiva gRhItvA tena sabhAmupaliptavAn , udyApanikAkAriNazca janA nAnAvidhamodanAdikaM bhojanamAnIya yAvad bhojanArthaM tatropavizanti tAvattepAmatIva durabhigandhaH samAyAtaH, tataH pRSTo devazamoM, yathA kuto-18 yamazucigandhaH samAyAti? iti, tenoktaM-na jAne, tatastaiH samyak paribhAvayadbhirupalepanAmadhye ballAdyavayavA dadRzire surAgandhazca nitiH, anukrama [268] ~176~ Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [270] >> "niyukti: [246] + bhASyaM [23...] + prakSepaM [2... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: todA.u. prata gAthAMka ni/bhA/pra ||246|| dramakoTIce piNDaniyu- tato jajJe yadupalepanamadhye purISamapatiSThate iti, tataH sarvaM bhojanamazucItikRtvA parityaktam, upalepanaM ca samUlamutkhAtam, anyena ca goma-18| pUtidope kamaLayAga- yena sabhopalepitA, bhojanAdikaM cAnyat paktyA bhuktamiti / sUrya mugama, navaraM 'dhamI' dhArmika, 'samiyAtti maNDakAH 'sajJA' purISam sabhopaleparIyAciH 18|atra yadupalepanaM yacca tatra nyasta bhojanAdikaM tatsarvaM dravyapRtiH // uktA dravyaputiH, atha bhaavpuutimaah|| 83 // uggamakoDiavayavamitteNavi mIsiyaM susuddhapi / suddhapi kuNai caraNaM pUI taM bhAvao pUI // 247 // ___vyAkhyA-'udgamasyA udgamadopajAlasya yA koTayo'strayaH vibhAgA AdhAkAdirUpA bhedA ityarthaH, tAzca dvidhA-vizodhayo'vi-18 zodhayazca, tabedAvizodhayo grAhyAH, tAsAmavizodhirUpANAmudramakoTInAmavayavamAtreNApi mizritapazanAdikaM svarUpataH suzuddhamapi' udgamAdidoparahitamapi sat yad bhujyamAnaM caraNaM 'zuddhamapi / niraticAramapi pUrti karoti, tadazanAdikaM bhaavptiH| 'unagamakoDI' ityukta, tatastA evodgamakoTIbhiSitasurAha AhAkammuddesiya mIsaM taha bAyarA ya paahuddiyaa| pUI ajjhoyarao uggamakoDI bhave esA // 248 // vyAkhyA-AdhAkarma sakalaM tathA audezikaM yAvadarthika muktvA zeSa kamadeizika 'miDa' pAkhaNDisAdhumizrajAtaM bAdarA ca prAbhatikA pratiH bhAvatiH adhyayapUrakazcottarabhedadvayAtmakaH, epA bhavati udgamakoTiravizoSikoTirUpA, tadevaM bhAvapUrti svarUpata upadazya // 8 // sampati bhedata Aha bAyara suhama bhAve u pUiyaM muhumamuvari vocchAmi / uvagaraNa bhattapANe duvihaM puNa bAyaraM pUI // 249 // dIpa anukrama [270] ~177 Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [273] .- "niyukti: [249] + bhASyaM [23...] + prakSepaM [2... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||249|| vyAkhyA-bhAve bhAvaviSayA pUtidhiA, tadyathA-vAdarA sUkSmA ca, sUtre ca napuMsakanirdezaH prAkRtatvAt , tatra samAM bhAvapUrtimupari vakSye, bAdarA punardvidhA, tadyathA 'upakaraNe' upakaraNaviSayA 'bhaktapAne' bhaktapAnaviSayA , natra bhaktapAnapUrti sAmAnyato vyAcikhyAsurAha cullukkhaliyA Doe dabbIchUDhe ya mIsagaM pUI / DAe loNe hiMgU saMkAmaNa phoDaNe dhUme // 25 // dhyAkhyA-calI pratItA. 'ukhA' sthAlI 'DoyaH vRhadAruhastakaH, mahAvaTaka ityarthaH, 'dabI laghIyAn dAruhastakaH, etAni || yAca sarvANyAdhAkAdirUpANi dravyAni, sarvatrApi ca tRtIyAyeM saptamI, tato'yamarthaH-etaiH sammizraM zuddhamapi yadazanAdi tat pratiH / tatra cullayukhAbhyAM mizritAbhyAM kRtvA randhanena yadvA tatra sthApanena, tathA 'DAya zAkaM lavaNaM hiGgu ca pratItam , etairAdhAkarmikaiH sammizra pUtiH, tathA 'saMkrAmaNasphoTanadhUmaH' iti, tatra saMkrAmaNam-AdhAkarmabhaktAdikharaNTite sthAlyAdau zuddhasyAzanAdeH pacana mocanaM vA, yadvA dAruhastenAdhAkarmaNA'nyatra sthAlyAM saJcAraNaM, sphoTanam-AdhAkarmaNA rAjikAdinA saMskArakaraNaM dhUmaH-hiGgvAdisatko vadhAraH / / enAmeva gAyAM cyAcikhyAmuH prathamata upakaraNazabdaM vyAkhyAnayati sijhaMtassuvayAraM dijaMtassa va karei jaM dacvaM / taM uvakaraNaM cullI ukkhA dadhvI ya DoyAI // 251 // vyAkhyA-yacculyAdikaM siddhayato'nnasya, yadvA yadAdikaM dIyamAnasya bhaktasyopakAraM karoti taccayAdikaM dAdikaM ca upakaraNam' ityucyate, upakriyate anenetyupakaraNamitivyutpatteH / tatra culyukhayoH sthitamazanAdikamAzritya kalappAkalappavidhimAha dIpa anukrama [273] ~178~ Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) mUlaM [276] >> "niyukti: [252] + bhASyaM [23...] + prakSepaM [2... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: 1 prata gAthAMka ni/bhA/pra ||252|| dIpa piNDaniyu- cullukkhA kammAI AimabhaMgesu tIsuvi akappaM / paDikuDaM tatthatthaM annatthagayaM aNunnAyaM // 252 // 3pUtidoSa termalayAgi bhAsvarUpabhedo rIyAciH vyAkhyA-iha culyukhe kadAcid dve apyAdhAkambhike AdhArmikakardamasammizre vA bhavetA, kadAcidekatarA kAcit, tatra ca bhaGgA catvAraH, tathathA-cullI AdhAkarmikI ukhA ca 1 cullI AdhAkarmikI nokhA 2 ukhA AdhArmikI na cullI 3 nokhA AdhAkarmikI // 84 // nApi cullI 4 / tatrAdimeSu viSvapi bhaneSu randhanenAvasthAnamAtreNa vA sthitamakalpyaM pUtidoSAt / akalpyasyApi tasya viSayavibhAgena / kallyatAmakalapyatAM cAha-tatra'culyAdau randhanenAnyato vA''nIya sthApanena sthitaM sata 'pratikuSThaM ' nirAkRtam , anyatra gataM punastadenAvAnujJAtaM tIrthakarAdibhiH, iyamatra bhAvanA-padi tatra rAddhamadhavA'nyataH samAnIya sthApitaM tato yadi tadevAnyatra svayogena nItaM bhavati nakA sAdhvartha tarhi kalpate / tadevaM cuTyukhAsthitasya kalpyAkalpyavidhimupadarya sampati culyAdyupakaraNAnAM pUtibhAvaM didarzayiSuH 'culukkhaliyA Doe' iti pUrvoktagAthAvayavaM byAkhyAnayati kammiyakaddamamissA cullI ukkhA ya phaDDagajuyA u / uvagaraNapRimeyaM Doe daMDe va egayare // 253 // vyAkhyA-AdhAkammikena kaImena yA mizrA, kimuktaM bhavati ?-kiyatA zuddhena kiyatA cAdhAkarmikeNa yA niSpAditA cullI || ukhA ca sA AdhAkarmikakardamamizrA, katham ? iti, Aha-'phagajuyA utti, atra hetI prathamA tato'yamaya:-yataH phahagena-AdhAkamikena kardamasUcakena yutA tata AdhArmikakardama mizrA, sA itthaMbhUtA upakaraNapratiH, tathA 'Doe' iti deze samudAyazabdopacArAta Doya / ityukte DoyasyAgrabhAgo gRhyate, tasmin yadvA daNDe ekatarasminnAdhAkarmaNi sa dAruhastakaH pUtirbhavati, ecamanayA dizA anyasyApyupakara 00000000000000000000000kara anukrama [276] ~179 Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [277] >> "niyukti: [253] + bhASyaM [23...] + prakSepaM [2... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||253|| pANasya pUtitvaM bhAvanIya, tatra culpukhAviSaye kalpyAkalpyavidhiranantaramevokto dAruhastake cAdhAkarmaNi pUtirUpe vA svapogena sthaalyaa| bahiSkRte sthAlyA sthitamazanAdi kalpate, na tu tena sammizramiti / sampati 'dagbI chuDhe ya' iti vyAnikhyAsurAha dabbIchuDhetti jaM vuttaM, kammadavvIeN jaM dae / kammaM ghaTTiya suI tu, ghaTTae hArapUiyaM // 254 // vyAkhyA-dabbI chuDhe ' iti yat prAguktaM, tasyAyamarthaH-karmadA AdhAkammikadA yat zuddhamapyazanAdikaM ghaTTayitvA / dadAti tad 'aahaarpuutiH| bhaktapUtiH / sA ceddavI sthAlyAH sakAzAniSkAzitA tahiM sthAlyAH satka kalpate, yadvA mA bhUdAdhAka-13 mikI dabI, kevalaM zuddhayA'pi dA yadi pUrvamAdhAkarmika 'ghaTTayitvA' cAlayitvA pazcAdAdhAkarmAvayavakharaNTitayA yadaparaM zuddhamapi | bhaktAdikaM ghaTTayati ghaTTayitvA ca dadAti tadapyAhArapUtiH / asyAM ca davyA sthAlyA niSkAzitAyAmapi pAvAsaM sthAlIbhaktaM na kalpate,18 |AdhAkAvayavamizritatvAt / 'DAe' ityAdyuttarArddha vyAcikhyAsurAha attadviya AyANe DAyaM loNaM ca kamma hiMguM vA / taM bhattapANapUI phoDaNa annaM va jaM chuhai // 255 // saMkAmeuM kammaM sihaM jaM kiMci tattha chUDhaM vA / aMgAradhUmi thAlI vesaNa heThA muNIhi dhUmo // 256 / / " cyAkhyA-AtmArtham 'AdAne takrAdipAkArambhakaraNarUpe sati yadAdhAkarmika 'DAya zAkaM yadivA lavaNaM yadvA diguH anyadvArA sphoTanaM rAjikAjIrakAdi tat takrAdikaM tena sammitha bhaktapAnapUtiH, etena 'DAe loNe hiMgU phoDaNa' iti vyAkhyAtaM / tathA yasyAM sthAlyA || rAddhamAdhAkarma tadanyatra saMkramayya-pratikSipya tasyAmeva sthAlpAmakRtakalpaphyAyAM yadAtmArtha siddha kizcit yadvA tatra prakSiptaM tadapi bhaktapAna dIpa anukrama [277] ~180 Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [280] .. "niyukti: [256] + bhASyaM [23...] + prakSepaM [2..." . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-[02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: pUtidIpe bAdarA pU. prata gAthAMka ni/bhA/pra ||256|| pUte rasAdhyatA piNDaniyu- pUtiH, anena 'saMkamaNaMti vyAkhyAtaM, tathA ' aGgAreSu' ni mAnirUpeSu 'vesane vesanagrahaNamupalakSaNaM tena vesanahiGgAjIrakAdau pakSipte termalayagi- sati yo dhUma ucchalati sa vesanAGgAradhUma iti jJAtavyaM, pUrvagAthAyAM dhUma ityasya padasyAyamoM bhAvanIya ityarthaH / vesanazabdasya ca vyastaH peyASTrAtaH sambandha ApatvAta, aGgArAdInAM ca madhye ekaMde trINi cA''dhAkarmikANi draSTavyAni, anena ca dhUpena yA vyAptA sthAlI takrAdika // 8 // vA tadapi pUtiH / uktA bAdarapUti:, atha sUkSmapUtimAha 'iMdhaNadhUmegaMdheavayavamAIhiM suhumapUI u / suMdarameyaM pUI coyaga bhaNie gurU bhaNai // 257 // vyAkhyA-atraikAradvayasya chando'rthatvAdAdizabdasya vyatyayAnmakArasya cAlAkSaNikatvAdevaM nirdezo draSTavyA-'indhanadhUpagandhAavayavaiH' iti, indhanagrahaNaM copalakSaNaM, tato'jhArA api gRhyante, Adizabdena ca bASpaparigrahaH, tato'yamarthaH-indhanAGgArAvayavadhUmagandhavASpairAdhAkarmasambandhibhiH sammizraM yat zuddhamazanAdikaM tat sUkSmapUtiH / eSA ca kila sUkSmapUtirna Agame niSidhyate, tatazvodaka |Aha-sundaraM ' yuktamenAM pUrti vajeMyituM, talki nAgame niSidhyate !, evaM pareNokte gurubhaNati iMdhanadhUmegaMdheavayavamAI na pUiyaM hoi / jesiM tu esa pUI sohI navi vijae tesi // 258 // vyAkhyA--atrApi padayojanA pAgiva, tato'yamartha:-indhanAmArAvayavadhUmagandhavASpairAdhAkarmasambandhibhimizraM pUtirna bhavati, yeSAM tu matena pUtirbhavati teSAM matena sAdhoH zuddhiH sarvathA na vidyate / etadeva bhAvayati5 iMdhanaagaNIavayava dhUmo baphpho ya annagaMdho yA savvaM phusaMti loyaM bhannai savvaM tao paI // 259 // dIpa 000000000000000000000000 anukrama [280 11185 // ~181 Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) mUlaM [283] >> "niyukti: [259] + bhASyaM [23...] + prakSepaM [2... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||259|| dIpa vyAkhyA indhanAnyavayavAH sUkSmA ye dhUmena sahAdRzyamAnA gacchanti, tathA dhUmo bASpo'nagandhava, ete sarve'pi pasaranta: kil| sakalamapi lokaM spRzanti, tatpudgalAnAM sakalamapi lokaM yAvadgamanasambhavAt , tatastavAbhimAyeNa sarvamapi pUtirApadyate, tathA ca sati sAdhoH kathaM zuddhiH iti / atra paraH prAguktavirodha darzayan svapakSaM samarthayatimAnaNu suhUmapUiyassA puvudihassa'saMbhavo evaM / iMdhaNadhUmAIhiM tamhA pUitti siddhamiNaM // 26 // vyAkhyA-nanu yadIndhanAdhyaSayavAdibhiH pUtirna bhavet , evaM sati tahi pUrvoddiSTasya 'bhAvami u dhAyaraM muhUrma' ityevamuktasya sUkSmapUterasambhavaH pAmoti, anyasya sUkSmapUterabhAvAta, tasmAtsiddhamidaM yaduta indhanadhUmAdibhiH sammizra pUti: sUkSmapUtiriti / atra gururAi coyaga iMdhaNamAIhiM cauhivI suhumapUiyaM hoi / pannavaNAmitcamiyaM pariharaNA natthi eyarasa // 261 // vyAkhyA-'he codaka: meraka ! ' indhanAdibhiH' indhanAmnyavayavadhUmavASpagandhaizcaturbhirapi spRSTaM sUkSmapUtirbhavati, nAtra kazci-MA dvivAdaH, enAmeva ca sUkSmapUtimadhikRtya prAguktaM 'bhAvaMmi u vAyaraM muhumaM' iti, kevalamidaM sUkSmapUtitvena bhaNanaM pramApanAmAtraM, pariharaNaM punastasyAH-sUkSmapUtenAsti, azakyatvAt // etadeva mapaJcayatisajjhamasajjhaM kajjaM sajhaM sAhijjae na u asajhaM / jo u asajhaM sAhai kilissai na taM ca sAheI // 262 // vyAkhyA-iha dvividha kArya-sAdhyamasAdhyaM ca zakyamazakyaM cetyarthaH, tatra sAdhyaM sAdhyate na tvasAdhya, yastvasAdhyaM yuSmAdRzaH sAdhayati sa niyamAt klizyate, na ca tatkArya sAdhayati, avidyamAnopAyatvAt, eSo'pi cAnantaroktaH sUkSmapUtirazakyaparihAra, tato na parihiyate / sampati paro 'bAyaraM muhurmati samarthayamAno'paraM sUkSmapUrti tasya pariharaNaM ca zakyaM pratipAdayati anukrama [283] RELIGunintentharastra ~182 Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||263|| dIpa anukrama [ 287] [bhAga-33] "piNDaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [ 287] * - "niryukti: [ 263] + bhASyaM [ 23...] + prakSepaM [2... pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra -[ 41/2], mUlasUtra-[02/2] piNDaniryukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH 80 piNDaniryutermalayagirIyAvRttiH / / 86 / / AhAkammiyabhAyaNaparaphoDaNa kAya akayae kappe / gahiyaM tu suhumapUI dhotraNamAIhiM pariharaNA // 263 // vyAkhyA - yaMtra bhAjane gRhItamAdhAkarmma tasmin bhAjane AdhAkarmmaparityAgAnantaraM 'prasphoTanaM kRtvA istenAsphAlanAdinA sarvAnadhyApAkarmmAvayavAnapasArya akRte 'kalpe' kalpatraye yad gRhItaM tatsUkSmapUtirbhavati, katipayoddharitasUkSmAdhAkarmAvayava mizraNasambhavAt tasya ca sUkSmapUteH pariharaNaM dhAvanAdibhiH kimuktaM bhavati ? - pAtrasyAdhAkarmikaparityAgAnantaraM kalpatrayadhAvanena prakSAlanaM kriyate tarhi sUkSmapUtirna bhavati, tata evaM sUkSmapUteH pariharaNamapi ghaTate, tasmAdidameva sUkSmapUtisvarUpamucyatAmiti bhAvaH tadetadayuktaM yata iyaM 6 bAdarapUtireva tathAhi - gRhIto'sti tasyAdhAkarmaNaH satkaiH sthUlaiH sikyAdyavayavaiH / tanmizraM satkathaM sa sUkSmapUtiH ? / kiJca - dhopi nirAvayavaM na hoi Ahacca kammagahaNami / na ya adavvA u guNA bhannaI suddhI kao evaM ? // 264 // vyAkhyA---kadAcit 'karmagrahaNe ' AdhAkarmikagrahaNe sati tatparityAgAnantaraM pazcAt 'dhautamapi prakSAlitamapi pAtraM sarvathA na niravayavaM bhavati, pazcAdapi gandhasyopalabhyamAnatvAt, atha gandha evaM kevala upalabhyate na tu tadavayavaH kacidastIti brUpe tata Aha-na ca 'adravyA: ' dravyarahitAH 'guNAH ' gandhAdayaH sambhavanti, tato gandhopalambhAdavazyaM tatra dhaute'pi kecana sUkSmA avayavA draSTavyAH, tato bhaNyate- 'evamapi ' apiratra sAmarthyAdramyate bhavatparikalpitaprakAreNApi kutaH sUkSmapUteH 'zuddhiH parihAro ? naiva kathaJcana iti bhAvaH tasmAtpUrvokta eva sUkSmapUtiH, tasya ca prajJApanAmAtraM, na tu pariharaNaM karttuM zakyamiti sthitaM / nanu yadi sa paramArthataH sUkSmapUtistavastasyAparihAre niyamAdazuddhiH prApnoti so'pi ca sUkSmapUtiH sakalalokavyApISyate, gandhAdipudralAnAM krameNa sakalalokalpApanasambha Eaton internation For Park Use Only ~ 183 ~ 3 pUtidoSe sUkSmapUte ra zakyaparihAyetA // 86 // Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [288] >> "niyukti: [264] + bhASyaM [23...] + prakSepaM [2... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||264|| savAta, tato yadA tadA vA kApyAdhAkarmasambhave sarveSAmapi sAdhUnAmazuddhiH mAmotIti, naiSa doSo, gandhAdipudgalAnAM caraNabhraMzApAdanasAmarthyAyogAta, na caitadanupapanna, loke'pi tathA darzanAta, tathAhiloevi asuigaMdhA vipariNayA dUrao na dUsaMti / naya mAraMti pariNayA dUragayAo(avi) visAvayavA // 265 // vyAkhyA-loke'pi 'azucigandhAH' azucisatkA gandhapudgalA dUrata AgatA vipariNatAH santaH spRSTA api 'na duSyanti' na spRSTidoSamazucisparzanarUpaM lokamasiddhaM janayanti, na ca viSAvayavA api dUragatAH santaH 'pariNatAH' paryAyAntaramApatrA mArayanti, tathehApyAdhAkarmaNaH sambandhino gandhAdipulA dUrataH samAgacchanto vipariNatA na caraNamANAn vinAzayitumIzAH, nApyAdhAkarmasaMsparzalakSaNaM dopaM janayantIti / tadevamindhanAyavayavApekSayA yaH sUkSmapUtistamaparihArya pratipAdya sampati zepadravyapUrti parihArya pratipAdayati sesehi u dabvehiM jAvaiyaM phusai tattiyaM pUI / levehiM tihi u pUI kappai kappe kae tiguNe // 266 // vyAkhyA-zeSaiH / indhanAyavayavavyatiriktaH zAkalapaNAdibhiryAvasthAlpAdiparimitaM dravyaM sRSTaM bhavati tAvatpamANaM pUtiH, tathA tribhilepaiH pUtiH, iyamatra bhAvanA-sthAlyAM kilAdhAkarma rAddhaM, tatastasyA apanItam , apanIte ca tasmin yA pAzcAtyA kharaNTiH sA eko lepaH, tatastasyAmeva sthAlpAmakRtakalpatrayAyAM zuddha rAddhaM pUrtiH, evaM vAradvayamanyadapi rAda patiH, caturthe tu vAre rAddhaM na pUtiH, athAtmayogena yadi gRhasthAH tasyAH sthAlyAH niHzeSAvayacApagamAya kalpatrayaM dadAti tarhi kA vAcarcA , tata Aha-kalpate tasyAM sthAlyAM zuddhapazanAdi rAI, yadi 'kalpe' prakSAlane 'triguNe' trisaGgadhe kRte sati rAdhyati, na zeSakAlam / etadeva bhAvayati dIpa anukrama [288] SAREauratonintentationed ~184 Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [291] >> "niyukti: [267] + bhASyaM [23...] + prakSepaM [2... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-[02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: piNDaniyuH prata gAthAMka ni/bhA/pra ||267|| termaLayagirIyAvRttiH // 87 // dIpa iMdhaNamAI mottuM cauro sesANi hoti vvAiM / tesiM puNa parimANaM tayappamANAu Arambha // 267 // 3 pUtidoSe vyAkhyA-indhanAvayavAdIni catvAri pUrvoktAni muktvA zeSANi 'dravyANi ' azanAdIni pUtikaraNamavaNAni jJAtavyAni, teSAM parihAryapU tiH pUtica zuddhAzanAdipUtikaraNaviSaye parimANaM tvakpamANAdArabhya draSTavyam / iyamatra bhAvanA-taNDulAdInAmASAkarmaNAM gandhAdicatuSTayaM parihatyA zeSa tvagavayavamAtramapyAdI kRtvA yadvattate tena spRSTaM zuddhamapyazanAdi pUtirbhavatIti / sampati dATaI sAdhupAtraM cAzritya pUtiviSaya pAtrayoH kalpyAkalpyavidhimAha-- paDhamadivasaMmi kammaM tinni u divasANi pUiyaM hoi / paIsu tisuna kappai kappai taio jayA kappo // 268 // vyAkhyA-iha yasmin dine yatra gRhe kRtamAdhAkarma tatra tasmin dine 'karma' AdhAkarma vyaktametat , zeSANi tu trINi dinAni || pUtirbhavati, tadaM pUtidoSavadbhavatItyarthaH, tatra ca 'pUtiSu' pUtidoSavatsu triSu dineSu AdhAkarmadine ca sarvasaGkhyayA catvAri dinAni | yAvanna kalpate, sAdhupAtre ca pUtibhUte tadA zuddhamazanAdi grahItuM kalpate yadA tRtIyaH kalpo datto bhavati, na zeSakAlaM, pUtidoSasambhavAva / / sammaspAdhAkarma pUrti ca vaiviktyena pratipAdayanupasaMharati // 8 // samaNakaDAhAkammaM samaNANaM jaM kaDeNa mIsaM tu / AhAra uvahi vasahI savvaM taM pUiyaM hoi // 269 // vyAkhyA-zramaNAnAmarthAya kRtamAhAropadhivasatyAdikaM yat tatsarvamAdhAkarma, yatpunaH zramaNAnAmarthAya kRtenAdhAkarmaNA mizramAhA-II rAdi tatsarva pUtirbhavati / sampati parijJAnopAyamAha anukrama [291] wirectorary.com ~185 Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [294] >> "niyukti: [270] + bhASyaM [23...] + prakSepaM [2... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-[02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||270|| dIpa anukrama [294] saDassa thevadivasesu saMkhaDI Asi saMghabhacaM vA / pugchintu niuNapucchaM saMlAbAo ba'gArINaM // 27 // vyAkhyA-yaha prathamata Agatena zrAddhagRhe tathAvidhaM kimapi saGkhaDyAdi cihnamupalabhya pUtidoSasaMzayabhAve zrAddhasya pArthe upalakSagametat zrAvikAdeva pArSe nipuNapRcchaM praSTavyaM, yathA--yuSmAkaM gRhe 'stokadivaseSu / stokadivasamadhye, prabhUtadivasAtikrameNa pratidoSo na sambhavatIti stokadivasagrahaNaM, 'majadiH / vIvAhAdipakaraNarUpA saGghabhaktaM vA dattamAsIt ?, samAjyAM vA sAdhunimitraM kimapi kRtajA Abhavata !, tatastadinAdaryAga dinatrayaM pUtiritikRtvA pariharttavyaM, caturthAdiSu tu dineSu parigrAhyam, athavA kApi praznamantareNApyamAriNInAM | saMlApAt pUtirapUtirveti jJAtavyaM, tA hi apRSTA evAnyamuddizya kathayanti, yathA'smAkaM zvaH paratare vA dine sakabhaktaM dacamAsIva, yadAsaGgatiH saGkhaDyAM ca kRtaM sAdhvarya prabhUtamazanAdikamiti, tata evaM tAsAM saMlApAnAkaye pUtyapUtI zAtyA parihAragrahaNe kArye, uktaM pUtidvAraM / sampati mizrajAtadvAramAha mIsajjAyaM jAvaMtiyaM ca pAsaMDisAhumIsaM ca / sahasaMtaraM na kappai kappai kappe kae tiguNe // 271 // vyAkhyA-mizrajAtaM vidhA, tadyathA-yAvadarthikaM pAkhaNDimikaM sAdhumizraM ca, tatra yAvantaH kecana gRhasthA agRhasthA vA bhikSA-1 carAH samAgamiSyanti teSAmapi bhaviSyati kuTumbe cetibuddhayA sAmAnyena bhikSAcasyogyaM kuTumbayogyaM caikatra militaM yatpacyate tadyA-1 cadarthika mizrajAtaM / yattu kevalapAkhaNDiyogyamAtmayogyaM caikatra pacyate tatpAkhaNDimizra / yatpunaH kevalasAdhuyogyamAtmayogyaM caikatra pacyate || tatsAdhumikaM / zramaNAnAM pAkhaNTibantarbhAvavivakSaNAta amaNamidaM pRthamoktam / etacca mizrajAtaM ' sahastrAntaramapi' sahasrAntare gatamapiyena tatkRtaM tenAnyasmai dattaM tenApyanyasmai yAvatsahasratamAya dattaM, tato'pi paraM yadi sAdhane dadAti tathApi na kalpate / bhAjanazuddho atha 'mizrajAta' doSasya varNanaM Arabhyate ~186 Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM // - "niyukti: [271] + bhASyaM [24] + prakSepaM [2... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||24|| piNDaniyu- vidhimAha-yena bhAjanena tanmitraM gRhItaM tasmin bhAjane mizraparityAgAnantaraM 'kalpe' prakSAlane triguNe kRte'nyat zuddhaM grahItuM kalpate, 4 mizvajAmelayagi- nAnyathA / enAmeva gAyAM bhASyakRyAcikhyAmuH prathamato mizrajAtasya sambhavamAha te bhedAH rIyAttiH duggAse taM samaicchiuM va aDANasIsae jattA / saDDhI bahubhikkhayare mIsajjAyaM kare koI // 33 // (bhA0) mA 25 // 88 // vyAkhyA-duHkhena grAso yatra tad dusiM-durbhikSaM tasmin bhikSAcarasacAnukampayA, yadvA tad durbhikSa samatikrAntaH kazcida bubhukSA-nagA kaSTaM mahatparijJAya yadivA 'adhvazIrSake ' kAntArAdinirgamarUpe pravezarUpe khinnabhikSAcarAnukampayA yahA 'yAtrAyAM' tIrthayAtrAdirUpe kA utsavavizepe dAnazraddhayA ko'pi 'zraddhI' zraddhAvAn bahuna bhikSAcarAnupalabhya 'mizrajAtaM / pUrvaktizabdArtha karoti / sammati yAcadaryi-18 kasya mizrajAtasya parijJAnopAyamAha-- jAvaMtahA siddha neyaM taM deha kAmiyaM jaiNaM / bahusu va apahuppate bhaNAi annapi raMdheha // 272 // vyAkhyA-kAcit kimapi sAdhave dadatI kayAcitpatiSidhyate-nedaM dIyamAnaM yAvadartha siddha-yAvantaH kecanApi bhikSAcarAH samAgamiSyanti teSAmarthAya siddhaM, kintu vivakSitaM, tasmAttadehi yatibhyaH kAmitaM yAvadgRhNanti tAvatpamArNa, yadvA pracureSu bhikSAcareSu samAga-1 cchatsu agretanapramANe rAdhyamAne 'aprabhavati' apUryamANe gRhanAyako bhaNati-naitAvatA rAhena sariSyati tato'nyadapyadhika prakSipya rAdhnuhi, evaM zrute yAvadarthikaM mizraM parijJAyate, jJAtvA ca pariharttavyamiti / sampati pAkhaNDimizrasAdhumitre pratipAdayati attahA raMdhate pAsaMDINaMpi biiyao bhaNai / nigaMthaTThA taio attahAe'vi raMdhate / / 273 // dIpa ////////////////////////////////////////////////////////////// anukrama [296] ~187 Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [298] >> "niyukti: [273] + bhASyaM [24...] + prakSepaM [2... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||273|| dIpa anukrama [298] vyAkhyA-AtmArtha ' kuTumbAthai gRhiNyA 'rAdhyamAne ' pacyamAne gRhanAyako yAvadakimizrapravartakagRhanAyakApekSayA dvitIyo bhaNati, yathA pAkhaNDinAmapyAyAdhika prakSipa / tathA''tmArthameva rAdhyamAne tRtIyo gRhanAyako brUte, yathA-nigraMndhAnAmAyAdhikaM pakSipeti / tata evaM zrute pAkhaNDimizrasAdhumizrayorapi parijJAnaM bhavati / sampati yaduktametat 'mizrajAtaM puruSasahasrAntaragatamapi na kalpate / iti, tadRSTAntena bhAvayati| visadhAiya pisiyAsI marai tamannovi khAiuM marai / iya pAraMparamaraNe aNumarai saharasaso jAva / / 274 // vyAkhyA-iha ko'pi vedhakena viSeNa ghAtitaH, tasya pizitaM yo'znAti so'pi mriyate, tasyApi mAMsa yo bhakSayati so'pi mriyate, evaM paramparayA maraNe tAvad 'anu' pAzcAtyaH pAzcAtyo mriyate, yAvatte mriyamANAH saGkhyayA sahasrazo bhavanti / itthaM sahasravedhakasya vipasya prabhAvaH yatsahasrAntaragatamapi mArayatIti bhAvaH / evaM mIsajjAyaM caraNappaM haNai sAha savisaI / tamhA taM no kappa parisasahassaMtaragayapi // 275 // vyAkhyA evaM ' sahasravedhakavipamiva yAvadarthikapAkhaNDisAdhuviSayaM mizrajAtamapyekenAnyasmai dattaM tenApyanyasmAyityevaM paramparayA puruSasahastrAntaragatamapi sAdhoH suvizuddhaM caraNAtmAnaM hanti, tasmAna kalpate sAdhUnAM sahastrAntaragatamapi mithaM / sampati sAdhuviSayaM vidhimAhanicchoDie karIseNa bAvi uvvaTTie tao kappA / sukkAvitA giNhai anna cautthe asuphe'vi // 276 // vyAkhyA-mithe kathamapi gRhIte pazcAcasmistyakte sati bhAjane 'nicchoTite' aGkalyAdinA nirakyave kRte yadA 'karIpeNa rajastaram.org ~188 Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [301] >> "niyukti: [276] + bhASyaM [24...] + prakSepaM [2... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-[02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||276|| bhedAH dIpa piNDaniyu- zuSkagomayarUpeNa uttite pazcAt trayaH kalpA dIyante, tata Atape tad bhAjanaM zopayitvA pazcAttasminnavyate-zuddhaM gRhNAti, nAnyathA, pUti- 4 mizrajAtermakayagi- doSasambhavAta, anye tu sUrayaH mAhu:-caturthe kase datte sati azuSkepi, gRhanti, nAsti kazciddoSaH, ayaM ca prakSAlanaviSiH sarvatrApyazo- kalpakarIyAdRciHdhikoTigrahaNe beditavyaH, uktaM mizradvAram / atha sthApanAdvAramAha raNa vidhi: saTANaparaTANe duvihaM ThaviyaM tu hoi nAyavvaM / khIrAi paraMparae hatthagaya gharataraM jAva / / 277 / / // 89 // 5sthApanAvyAkhyA-sthApitaM sAdhunimittaM ghRtabhaktAdi, taJca dvidhA, tadyathA-svasthAne parasthAne ca, tatra svasthAnaM culpavacujhyAdi, parasthAnaM chabbakAdi, ekai dviSA-anantaraM paramparaM ca, tatra yasya sAdhunipittaM sthApitasya sato vikArAntaraM na bhaviSyati yathA ghRtAdastadanantarasthApita / kSIrAdikaM tu paramparake paramparAsthApitaM , tathAhi-kSIraM sthApitaM saddapi bhavati, taddadhi bhUtvA navanIta, navanIta bhUtvA ghRtaM, tato yadaiva sAdhunimittaM kSIraM dhRtvA ghRtIkRtya dadAti tadA tat kSIraM paramparAsthApitaM bhavati, evamanyadapIkSurasAdikaM draSTavyaM, tathA pazisthite gRhatraye upayogAvakAzasambhave sati hastagatAsu tisUSu bhikSAsvekaH sAdhurekA bhikSA samyagupayogena paribhAvayan gRhNAti, dvitIyastu yohayoIstagate dve bhikSe paribhAvayati, tato gRhatrayAtparato yAvadgRhAntaraM na bhavati tAvana tasya sthApanAdoSaH, gRhAntare tu sAdhunimirta hastagatA bhikSA sthApanA, tatropayogAsambhavAt / tatranAmeva gArthA bhASyakRyAcikhyAmuH prathamataH svasthAnamAha cullI avacullo vA ThANasaThANaM tu bhAyaNaM piDhare / saTANANaMmi ya bhAyaNaThANe ya caubhaMgA // 3 // (bhA0) bhA0 25 vyAkhyA-dvividhaM sthAnaM, tadyathA-sthAnasvasthAnaM bhAjanasvasthAnaM ca, tatra sthAnarUpaM svasthAnaM cullI avacullo bA, culyA ava-pavAdavacullo, rAjadantAditvAdavazabdasya pUrvanipAto'dantatA ca, tatra 'cullI' pratItA, 'avaculla' avalhakA, etayozca sthitaM sad bhaktaM pacyate, anukrama [301] SHREILLEGunintentrational atha 'sthApanA' doSasya varNanaM Arabhyate ~189 Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [303] .. "niyukti: [277] + bhASyaM [25] + prakSepaM [2... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||25|| dIpa tata etau sthAnarUpaM svasthAnaM, bhAjanarUpaM tu svasthAnaM 'piThara' sthAlI, tatra sthAnasvasthAne bhAjanasvasthAne ca catvAro bhaGgAH, tathathAcalyAM sthApitaM piThare ca 1, culyAM sthApitaM na piThare chabbakAdau sthApitatvAta 2, na culyAM kintu piThare, tacca cuTyavacullAbhyAmanyatra / pradezAntare sthApitaM draSTavyaM 3, na culyAM na piThare culyavacullAbhyAmanyatra chabbakAdau sthApitamityarthaH 4 / sampati parasthAnamAha chabbagavAragamAI hoi paraTrANamo va'NegavihaM / saTANe piDhare chabbage ya emeva dUre ya // 278 / / vyAkhyA-chabbakavArakAdikamanekavidha bhAjanaM parasthAnaM bhavati draSTavyaM, tatra 'chabyaka' paTalikAdirUpaM, 'vArakA baghurghaTaH, Adi-1 zabdAtpAkabhAjanavarjeculyavacullavazeSasakalabhAjanaparigrahaH, atrApi svasthAnaparasthAnApekSayA caturbhaGgI, tapathA-svasthAne svasthAne, svasthAne parasthAne, parasthAne svasthAne, parasthAne parasthAne / enAmeva caturbhaGgI darzayati-'saTANa' ityAdi, atra 'sahANe piDhare / chabbage ya' ityanena bhaGgAdayaM sUcitaM, svasthAnasya piTharachabbakAbhyAM pratyekamabhisambandhAta, tadyathA-svasthAne culyAdau piThare ca, tathA / svasthAne culyAdI chabbake ca parasthAne, 'emeva dUre yati iha dUra culyavacullAbhyAmanyatmadezAntara, tatrApi tadapekSayA'pi evameva bhaGgadvayaM draSTavyaM, tadyathA-bhAjanarUpe khasthAne piThare parasthAne'nyatra pradezAntare, tathA parasthAne'nyatra pradezAntare parasthAne chabyagAdAviti / sarvasainkhyayA catvAro bhaGgAH / tadevaM mUlagAthAyAH sahANetyAdipUrvArdai vyAkhyAtam / atha 'khIrAi paraMparae' iti vyAcikhyAsurAha ekekaM taM duvihaM aNaMtaraparaMpare ya nAyavvaM / avikArikayaM dRvvaM taM ceva aNaMtaraM hoI // 279 // vyAkhyA-tatsAdhunimitta sthApitamekaikaM svasthAnagataM pUrasthAnagataM ca dvividhaM jJAtavyaM, tadyathA-'anantare' antarAbhAve, vikArarUpanyavadhAnAbhAve ityathe, 'paramparake ' vikAraparamparAyAmityarthaH, tatra yat ko svayogenAvikAri bhUyo'sambhavivikAraM ghRtaguDAdi kRrta anukrama SARERatininematural ~190 Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||279|| dIpa anukrama [ 305 ] [bhAga-33] "piNDaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [ 305 ] "niryukti: [ 279] bhASyaM [25...] + prakSepaM [2... pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra -[ 41/2], mUlasUtra-[02/2] piNDaniryukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH * - + 80 na hi tasya bhUyo'pi vikAraH sambhavati tatsAdhunimittaM sthApitamanantaram - anantarasthApitaM, upalakSaNametat tena kSIrAdikamapi yasmin dine sAdhunimittaM sthApitaM yadi tasminneva dine dadAti tarhi tadapi dadhyAdirUpaM vikArAntaramanApayamAnamanantarasthApitaM draSTavyaM tadeva tu kSIraM sAdhunimittaM ghRtaM saddadhyAdirUpatayA parikarmyamANaM paramparAsthApitaM bhavati, evamikSurasAdikamapi tasminneva dine sthApitaM dIyamAnaOM manantarasthApita, kakkavAdirUpatayA tu parikarmyamANaM paramparAsthApitamiti / samprati vikArItarANi dravyANi pratipAdayati // 90 // piNDaniryu - termalAyAvRttiH ucchukukhIrAIyaM vigAri avigAri ghayagulAIyaM / pariyAvajjaNadosA oyaNadahimAiyaM vAvi // 280 // vyAkhyA--izcakSIrAdikaM vikAri tasya kaktvAdidadhyAdivikArasambhavAt ghRtaguDAdikaM tvavikAri tasya bhUyo'pi vikArAsambhavAtU, tathA 'odanadadhyAdikamapi ' karamvAdirUpaM vikAri, kuta ityAha- paryApAdanadoSAt karamvAdikaM hi triyamANaM niya mAt paryApadyate - kothamAyAtItyarthaH, tatastadapi vikAri dravyaM / tadevaM vikArItarANi dravyANyabhihitAni, sammati kSIrAdikaM paramparAsthApitaM bhAvayati---- ubhaTTaparinnAyaM annaM laddhaM paoyaNe vetthI / riNabhIyA va agArI dahitti dAhaM sue ThavaNA // 281 // vaNI va jAva ataTThiyA va giNhaMti / desUNA jAva ghayaM kusaNaMpi ya jantiyaM kAlaM // 282 // vyAkhyA- 'unmahatti kenApi sAdhunA kasyAzcidagAriNyAH sakAze kSIramabhyarthitaM tatastayA pratijJAtaM - kSaNAntare dAsyAmi, sAdhunA cAnyatrAnyat kSIraM labdhaM tataH pUrvamabhyarthitayA'yAriNyA dugdhasamprAptau satyAM sAdhuM prati pratyapAdi-gRhANa bhagavannidaM dugdhamiti, Eaton Internation For Penal Use Only ~ 191~ 5 sthApa nAdoSe sva parasthAna | vikArya vi kAri dravyavicAra: // 90 // Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [308] >> "niyukti: [282] + bhASyaM [25...] + prakSepaM [2... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||282|| sAdhunA coktaM-lamdhamanyatra mayA dugdha, tato yadi bhUyo'pi prayojanaM bhaviSpati tAI 'ghetthI' gRhISpAmi, evamuktaM sA'gAriNI RNabhI-1 teva svayaM nopabubhuje, kintvevaM cintayAmAsa-:' kalye dapi kRtvA dAsyAmIti, tata evaM cintayitA sthApayati, tato dvitIyadine dadhi jAtaM tadapi sAdhunA na gRhItaM, tato navanItaM takaM ca jAtaM, navanItamapi ghRtaM kRtaM, iha kSIrAdikaM sakaLamapi sthApanAdoSaduSTatvAt sAdhUnAM na kalpate, yadvA kSIrAdikaM yAvannavanItaM mastu takaM vA tAvadetAni sarvANyapyAtmArthIkRtAni mA gRhIyAt sAdhuH kuTumbe bhaviSyatItpe-181 vamAtmasacAkIkRtAni sAdhavo gRhanti / ghRtaM tvAtmArthIkRtamapi tejaHkAyA''rambhAdAdhAkarmeti na kalpate, ghRtaM ca sthApita sat tAvad / ghaTate yAbaddezonA pUrvakoTI, tathAhi-pUrvakoTayAyuSA kenApi sAdhunA varSASTakapramANena kasyAzcitpUrvakovyAyuSo'mAriNyA: pArSe ghRtaM / yayAce, tayoktaM-kSaNAntare dAsyAmi, sAdhunA cAnyatra ghRtaM labdha, tataH sA RNabhIteva tAvad ghRtaM dhRtavatI yAvat sAdhorAyuH, tato mute sAdhau tadanyatropayuktamiti nAsti sthApanA, iha varSASTakasyAdhaH pUrvakoTerupari ca cAritraM na bhavati, cAritriNaM cAdhikRtya sthApanAdoSaH, tato dezonA pUrvakoTItyuktam / evaM guDAderapyavinAzino dravyasya yathAyoga sthApanAkAlaparimANaM draSTavyaM / 'kusuNiyamiti kusuNitamapi karambAdirUpatayA kRtamapi yAvantaM kAlamavinAzi tAvatkAlaM tasya sthApanA draSTavyA, paratastu kuthitatvAdujyate eveti bhAvaH / tadevaM kSIrAdika paramparAsthApitamuktaM, sAmpatamikSurasAdikamapi paramparAsthApitamAha rasa kakkaba piMDagulA macchaMDiya khaMDasakarANaM ca / hoi paraMparaThavaNA annatya va jujjae jattha // 283 // vyAkhyA--iha kenApi sAdhunA kimapi prayojanamuddizya ko'pIkSurasaM yAcitaH, sa ca pratijJAtavAn-kSaNAntare dAsyAmi, sAdhunA cAnyokSuraso labdhaH, pUrvamabhyarthitazca RNabhIta iba tamikSurasaM kakavaM karoti yAvat zarkareti, eSAM cekSurasakakavAdInAmuttarottarapiNDa-12 &00000000000000000000000000000. dIpa anukrama [308] ~192 Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [309] .- "niyukti: [283] + bhASyaM [25...] + prakSepaM [2... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||283|| dIpa piNDaniyu- gulyAdiparyAyApAdanapurassaraM triyamANAnAM sthApanA paramparAsthApanA, evamanyatrApi dravyAntare yatrai paramparayA sthApanA ghaTate tatra para- udgamaipaNA-, timalayAga-||mparAsthApanA dravyA / yAvaca sthApitaspa nApAkarmasambhavastAvadAtmArthIkRtaM kalpate, kRtapAkArambha tu na kalpate / sammati 'hatthagaya ghara- yAM sthAparIyAvRttiHvara jAva' iti vyAcikhyAsurAha nAdoSa:5 bhikkhAgAhI egattha kuNai biio u dosu uvaogaM / teNa paraM ukkhittA pAhuDiyA hoi ThavaNA u // 284 // // 9 // | vyAkhyA-bhikSAgrAhI ekatropayogaM karoti, dvitIyastu yograhayoH, tatra triSu yadepUpayogasambhave sthApanAdoSo na bhavati, gRhayAtparaM sAdhvaryamutpATitA bhikSA mAbhUtikA sthApanA bhavati / / uktaM sthApanAdvAraM, sammati prAbhRtikAdvAramabhidhitsurAha pAhuDiyAvi hu duvihA bAyara suhamA ya hoi nAyabvA / ossakaNamussakaNa kabbaTThIe samosaraNe // 285 // vyAkhyA-dvividhA prAbhRtikA, tadyathA-bAdarA sUkSmA ca, ekaikApi dvidhA, tadyathA-avaSvaSkaNenovaSkaNena ca, sUtre cAtrI vibhaktilopa ApatvAta, tatra 'avaSvaSkaNaM' skhayogapravRttaniyatakAlAvadheravAkaraNam 'utvaSkarNa' parataH karaNaM, tatra bAdazAbhUtikAviSayamAha-kampahIe samosaraNe' iha samayaparibhASayA kanbahI laghvI dArikA bhaNyate tasyAH satkasya, upalakSaNametat, putrAdezva satkasya vIvAhasyAvaSvaSkaNamutvaSkaNaM vA 'samavasaraNe' sAdhusamudAyavipaye, iyamatra bhAvanA-sAdhusamudArya yathAvihArakramamAyAtaM ||| BAraSTA ko'pi bAvakazcintayati, yathA-jyotirvidopadiSTe vivAhadine yadi vivAha: phiyate tato'vAgeva suvihitajano vihArakrameNa gmi-II||9|| Syati tato na kimapi madIyaM vivAhasambhavaM modakAdikaM taNDulaghAvanAdi vopakariSyate, tata evaM cintayitvArdhAg vivAI karoti, yadivA bhUyAna suvihitajano yathAvihArakramamAgacchan zrUyate vIvAhazca tadAgamanAdaka tato na kimapi teSAM madIyamupakariSyatIti, tata81 anukrama [309] ~193 Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [312] .- "niyukti : [285] + bhASyaM [26] + prakSepaM 2... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||26|| dIpa evaM vicintya parato bIvAI karoti, idaM ca vivAhasyAvaSvaSkaNamutvaSkaNaM vA kRtvA yadupaskriyate bhaktAdi sA cAdarA prAbhRtikA // sammatyapasappaNarUpAM sUkSmamAbhRtikA bhASyakRdgAthAdvayenAi-- ___ kantAmi tAva pelu to te dehAmi putca! mA rova / taM jai suNei sAhU na gacchae tattha AraMbho // 35 // (bhA0) bhA026 ___ annaTTa uhiyA vA tumbhavi debhitti kiMpi pariharati / kiha dANi na uhihisI ? sAhupabhAveNa labbhAmo // 36 // (bhA0) bhA027 vyAkhyA--kAcitkarttanaM kurvatI bhojanaM yAcamAnaM bAlakaM prati vadati-kRNanmi tAvadidaM 'pelu' rUtapUNikA, kRNanmIti 'kRdupaveSTane ' ityasya raudhAdikasya prayogaH, tataH pacAt 'te' tubhyaM dAsyAmIti mA rodI: atrAntare ca sAdhurAgato yadi zRNoti tarhi tatra he na gacchati, na tatra bhikSAM gRhNAtItyarthaH, mA bhUnsAdhunimitta Arambho bAlakabhojanadAnatadanantaradastadhAvanAdirUpaH, sA hi sAdhvarthamutthitA satI bAlakasyApi bhojanaM dadAti, tato hastadhAvanAdinA'pkAyAdikaM ca vinAzayati, iha rUtapUNikAkarcanasamAptyanantaraM dAtavyatayA bAlakAya pratijJAte bhojane sAdhunimittamarvAgutthAnena yadAgeva bAlasya bhojanadAnaM tadavasarpaNam, athavA gRhasthA karcanaM kurvatI bhojanaM yAcamAnaM putraM prati vadati-'anyArtham' andhana prayojanenosthitA satI 'tavApi' tubhyamapi kimapi khAdimAdi dAsyAmi, atrA ntare ca sAdhurAgata evaM zrute pariharati, athavA tathAbhUtagRhasthAvacanAnAkarNane'pi sAdhI sapAgate vAlako jananIM vadati-kathamidAnI || dAnotthAsyasi ?, samAgato nanu sAdhustato'vazyamutthAtavyaM tvayA, tathA ca sati sAdhuprabhAveNa vayamapi lapsyAmahe, tata evaM bAlakavacanaM || zrutvA tayA dIyamAnaM pariharati, mA bhUdavasaNarUpasUkSmaprAbhRtikAdoSaH / sampatputsappaNarUpAM sUkSmaprAbhRtikA gAthAdvayenAha--- anukrama [312] RELIGuninternational wireluctaram.org ~194 Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [314] .- "niyukti: [286] + bhASyaM [27] + prakSepaM [2... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: udgamaiSaNA prata gAthAMka ni/bhA/pra ||286|| piNDaniyutarmalayagirIyAvRttiH // 92 // mA tAva jhaMkha puttaya! parivADIe ihehi so sAhU / eyarasa ur3hiyA te dAhaM souM vivajjei // 286 // ahavA-aMguliyAe ghettuM kaTTA kappaTTao gharaM jatto / kiMti kahie na gacchai pAhuDiyA esa suhumA u|| 287 // yA mAtivyAkhyA-iha kAcidasthA bhojanaM yAcamAnaM putraM pratipAdayati-he putraka! mA tAvazaSa-vAraM vAraM jalpa, iha paripATyA sAdhurA kAdoSa:6 gamiSyati tatastasyArthamutthitA satI te tubhyaM dAsyAmi, atrAntare ca sAdhurAgata idaM vacaH zrutvA vivajeyati, mA bhUdutsappaNarUpasUkSma-| mAbhUtikAdoSaH, atrAoMga vivakSitasya bhojanadAnasya sAdhubhikSAdAnena samaM parata: karaNamutsappaNam , athavA prAktane jananyokte bALakena / zrute sati sa 'kappo ' bAlakastaM sAdhumaGgalyA gRhItvA yato nijagRhaM tataH samAkarSati, tataH sAdhustaM bAlakaM pRcchati-pathA ki mAmAkasi?, tataH sa pathAvasthita kathayati, pAlakatvena RjutvAt , tataH kathite tatra na gacchati, mA bhUtasapNarUpasUkSmapAbhRtikAdoSasa-1 mpakaH, eSA sarvA'pyanantaroktA sUkSmaprAbhRtikA / sampati 'kancaTThIe samosaraNe' ityasyavaM vyAcirUpAmuH prathamato'vaSvaSkaNarUpAM bAdaramAbhRtikAmAi| puttassa vivAhadiNaM osaraNe aicchie muNiya sttttii| osakaMtosaraNe saMkhaDipAheNagadavaTThA // 288 // | vyAkhyA-putrasya, upalakSaNamatava putrikAdeva, vivAhadinaM jyotirvidA 'avasaraNe' sAdhusamudAye yathAvihArakramamatikrAntenyatra gate satyupadizyamAnaM zrutvA zraddhI vivAhamavaSvaSkate, arvAgdinaM dRSTvA vivAI karoti, kimartham !, ilyAha-samavasaraNe' SaSThI-1 ||92 // saptamyoraca pratyabhedAtsamavasaraNasya-sAdhusamudAyasya vivAharUpAyAM saGkhayAM praheNaka-modakAdi dravaM-taNDuladhAvanAdi tadartha-tadAnArtha, bhAvanA ca prathamagAthAyAmeva kRtA / utsappaNarUpA bAdarapAbhUtikAmAha dIpa anukrama [314] 404kara atha 'prAbhRtikA' doSasya varNanaM Arabhyate ~195 Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) mUlaM [316] >> "niyukti: [288] + bhASyaM [27...] + prakSepaM [2... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||288|| dIpa appattami ya ThaviyaM osaraNe hohiitti ussakaNaM / vyAkhyA-sthApitaM vivAhadinaM kilAmAse-yathAvihArakramamanAgate 'avasaraNe' sAdhusamudAyarUpe bhaviSpati, tato na kimapi madIyaM vivAhasakaM sAdhUnAmupakariSyatItikRtvA vivAhasyotsarpaNaM karoti, sAdhusamAgamakAla evaM karotItyarthaH / uktA bAdarA prAya tikA / sampati dvividhAyA avyavasapaNotsarpaNarUpAyAH kartAraM pratipAdayati taM pAgaDamiyaraM vA karei ujjU aNujjU vA // 289 // vyAkhyA-'tAm' avapvaSkaNotvaSkaNarUpAM dvividhAmapi RjuH prakaTaM karoti, sakalajananivedanena karoti, anRjuritarata-pacchanna, yathA na ko'pi jAnAtIti bhAvaH, tatra yadi prakaTaM karoti tarhi tAM janaparamparAta evaM jJAtvA pariharanti, athAprakarTa sahi nipuNaM zodhayitvA varjayanti, nipuNazodhane'pi yadi kathamapi na parijJAnaM bhavati tadA na kazcidoSaH, pariNAmasya zuddhattvAt / / atha kimarthaM cAdaramavavaSkaNAdikaM karoti ?, tadAha maMgalaheDaM punnaTThayA va osakkiyaM duhA pagayaM / ussakkiyaMpi kiMti ya puDhe siddhe vivajjati // 29 // vyAkhyA-'prakRta' vivAhAdikaM 'dvidhA' dvAbhyAM prakArAbhyAmavaSvaSkitaM bhavati, tadyathA-'maGgalahetoH' vIvAhe gRhasya sAdhucaraNaiH sparzanaM tebhyo dAnaM ca maGgalAyetikasvA, yadvA-puNyArthama, evamutpaSkitamapi dvidhA, tato nipuNapRcchaM kimidam / iti pRSTe gRhasthena ca // yathAvasthite kathite tadvIvAhasatkaM pariharanti, mA bhUddhAdaramAbhRtikAdoSAnuSatra iti / ye tu na pariharanti teSAM dopamAha BAR anukrama [316] imumtaram.org ~196~ Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [319] >> "niyukti: [291] + bhASyaM [27...] + prakSepaM [2... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||291|| udgamaipaNAyAM prAdukaraNaM.7 sAdhutrayakathA bhA piNDaniyu- pAhuDibhattaM bhuMjai na paDikkamae a tassa ThANassa / emeva aDai boDo lukavilukko jaha kavoDo // 291 // termalayani vyAkhyA--ya: prAtikAbhaktaM mujhena ca tasmAt pAbhRtikAparibhogarUpAta sthAnAtmatikrAmati sa 'boTa' muNDa evameva-niSpharApAhAttaHlamaTati yathA laJcitaviluzcitakapotaH / ukta prAbhRtikAdvAram , atha prAduSkaraNadvAraM vibhaNiSuH prathamatastatsambhavaM gAvApadenAha loyaviraluttamaMgaM tavokisaM jallakhauriyasarIraM / jugamettaradihiM aturiyacavalaM sagihamitaM // 292 // daTUNa ya aNagAraM saTTI saMvegamAgayA kAi / vipulannapANa ghettRNa niggayA niggao so'vi // 293 // nIyaduvArami bare na sujjhaI esaNattikAUNaM / nIhamie agArI acchai viliyA va gahieNaM // 294 // caraNakaraNAlasaMmi ya annabhi ya Agae gahiya pucchA / ihalogaM paralogaM kahei caiuM imaM logaM / / 295 // nIyaduvAraMmi ghare bhikkhaM nicchaMti esaNAsamiyA / jaM pucchasi majjha kahaM kappai liMgobajIvI'haM // 296 / / sAhuguNesaNakahaNaM AuTTA taMmi tippai taheva / kukkuDi carati ee vayaM tu cinnavvayA bIo // 297 // vyAkhyA kAcita zrAvikA anagAra' sAdhumekAkivihAriNaM locaviralottamAkrama, aprotamAzabdenotmAsthAH kezA ucyante, tato'yamartha:--locena viralottamAGgakezaM tapAkRzaM malakaluSitazarIraM yugamAtrAntaranyastadRSTim astvaritamacapalaM svagRhamAgacchantaM dRSTvA saMvegamAgatA, tato gRhamadhye vipulaM bhaktaM pAnaM ca gRhItvA gRhamadhyAdvinirgatA, so'pi ca sAdhunIMcahAre'smina gRhe na zudhyati mamai dIpa anukrama [319] // 9 // atha 'prAduSkaraNata doSasya varNanaM Arabhyate ~197 Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [325] >> "niyukti: [297] + bhASyaM [27...] + prakSepaM [2... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||297|| bhASaNetikRtvA tataH sthAnAdvinirjagAma, nirgate ca tasmin gRhItena bhaktapAnena sajAtavipriyevAvatiSThate, aAntare caraNakaraNAlaso'nyasta smin gRhe sAdhubhikSArthamAgataH, tatastasmai sA bhikSA tayA dattA, gRhItAyAM ca bhikSAyAM sa sAdhuH pRSTaH-yathA bhagavan ! idAnImeva || sAdhurIdazastAhazo vA'tra samAgataH, paraM tena bhikSA na gRhItA, tvayA gRhIbA, tatra ki kAraNaM, tataH sa pehalaukika bhikSAlAbhamAtrA-| dikaM pAralaukikaM dharma yathAkramamalpaguNaM bahuguNaM ca vicintyemaM loka-lokAt labhyaM bhikSAmAtrAdikaM parityajyoktavAn yathA nIcadvAre gRhe sAdhava eSaNAsamitisamitA bhikSAM necchanti, tatrAndhakAramAvata epaNAzuddhacabhAvAt , so'pi ca bhagavAn sAdhurepaNAsamitastato na gRhItavAniti, yayapyuktaM-kiM kAraNaM tvayA gRhItA ? iti, tatrAI liGgamAtropanIcI, na sAdhuguNayuktaH, tataH sAdhUnAM guNAneSaNAMca yathA''gama kathitavAn , tataH sA svacetasi cintayAmAsa-aho ! jagati nijadoSaprakaTanaM paraguNotkIcanaM cAtiduSkara, tadapyetena kRtamiti tasminnatizayena bhaktiM kRtavatI, vipulaM ca bhaktapAnaM tippai' iti tepate kSarati dadAti smeti bhAvArthaH, gate ca tasminnanyaH ko'pyagaNitadIrghasaMsAraparibhramaNabhayo niddhamA sAdhurAjagAma, so'pi bhikSAM datvA tathaiva pRSTaH, tataH sa pApIyAnuktavAn-rate itthaMbhUtAH 'kukkayyA ' mAyayA caranti, tatastvadIyacittAvarjanArtha tena mAtRsthAnato na bhikSA gRhItA, yAvatA na tatra kazcidoSaH, IdRzAni ca mAtRsthAnabahulAni vratAnyasmAbhirapi pUrva cIrNAni, paramidAnI cintita-ki mAtRsthAnakaraNeneti na mAyAM kurmaH, tataH sA cintitavatI-aho ! ayaM nirddhamA mahApApIyAn yastAdRzamapi sArbu nindatIti visarjitaH / ityaMbhUtA ca bhaktiparavazagA sAdhudAnAya pAduSkaraNamapi kuyoMditi prAduSkaraNasambhavaH / sampati tadeva pAdukaraNaM gAthAdvapenAha pAokaraNaM duvihaM pAgaDakaraNaM pagAsakaraNaM ca / pAgaDa saMkAmaNa kuDDadArapAe ya chinne va // 298 // dIpa anukrama [325] ~198~ Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [327] >> "niyukti: [299] + bhASyaM [27...] + prakSepaM [2... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||299|| dIpa piNDaniyu- rayaNapaIve joI na kappai pagAsaNA suvihiyANaM / attahi aparibhuttaM kappai kappaM akAUNaM // 299 // udgamaiSaNAtermalayagi ___vyAkhyA-pAduSkaraNaM dvidhA, tadyathA-prakaTakaraNa prakAzakaraNaM ca, tatra 'prakaTakaraNam' andhakArAdapasArya pahiH prakAze sthApana, rIyAdRttiH 'prakAzakaraNaM' sthAnasthitasyaiva bhicirandhakaraNAdinA prakaTIkaraNam, etadevAha-satra prakaTakaraNamandhakArAdanyatra saGkrAmaNena prakAza-181 raNadoSaH7 // 14 // karaNaM, 'kuDadArapAe' ityAdi, ana sarvatrApi tRtIyArthe saptamI, kuDyasya dvArapAtena-randhrakaraNena, yadivA kukyena mUlata evaM chinnena yena|| TalkuDyena kuDyaikadezena vA'ndhakAramAsIt tena mUlata evApanItenetyarthaH, cazabdAdanyasya dvArasya karaNena cetyAdiparigrahaH, tathA 'ratnena pabharAgAdinA 'bhadIpena' pratItena 'jyotipA' jvalatA vaizvAnareNa tatra prakAzanA muvihitAnAM na kalpate, kimuktaM bhavati ?-prakAzakaraNena prakaTakaraNena ca yaddIyate bhaktAdi tatsaMyatAnAM na kalpate, tatraivApavAdamAha-attahi 'ci AtmArthIkRtaM tadapi kalpate, navaraM / jyotimpradIpau varjayet , tAbhyAM prakAzitamAtmArthIkRtamapi na kalpate, tejaskAyadIptisaMsparzanAva , sAdhupAtramAzritya vidhimAha-iha / sahasAkArAdinA pAduSkaraNadoSAghAtaM kathamapi bhaktaM pAnaM vA gRhItaM tatastada aparibhuktam upalakSaNametaha addhabhuktamapi paristhApyo- daritasivathulepAdinA kharaNTite'pi tasmin pAtre 'kalyaM ' jalapakSAlanarUpamakRtvApyanyat zuddha grahItuM kalpate / etadeva gAthAdvayaM vivriipuH| prathamatazcullIsaGkramaNamAzritya prakaTakaraNaM spaSTayati // 14 // saMcArimA ya cullI bahiM va cullI purA kayA tesi / tahi raMdhati kayAI uvahI pUI ya pAo ya // 30 // vyAkhyA-iha vidhA culI, tadyathA-ekA saJcArimA yA gRhAbhyantaravarttinyapi bahirAnetuM zakyate, cazabdAtsA'pyAdhAkarmikI anukrama [327] ~199~ Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [328] >> "niyukti: [300] + bhASyaM [27...] + prakSepaM [2... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||300|| dIpa dravyA, dvitIyA bahireva teSAM sAdhUnAM nimittaM cullI purA kRtA AsIt, cazabdAcadAnI vA sAdhunimittaM bahizcullI katA veditavyA, sA ca tRtIyA / tato yadi kadAcittatra timaNAM cullInAmanyatamasyAM gRhasthA rAdhyanti tato dvI doSI, tapathA-upakaraNapUtiH pAdu-|| karaNaM ca, yadA ca cUlyAH pRthakRtaM taddeyaM vastu tadA mAduSkaraNarUpa evaikaH kevalo doSaH, pUtidopastUtIrNaH, yadA culyo'pi zuddhAsta dApi pAduSkaraNarUpa evaiko doSaH / yadartha mAduSkaraNaM gRhasthA kRtavatI taM bhikSAyai gRhamAgacchantaM dRSTvA yahajutvena bhASate tadAhaAL necchaha tamisaMmi tao bAhiracullI' sAhu siddhapaNe / iya souM pariharae puDhe siTuMmivi taheva // 301 / / vyAkhyA-he sAdho ! tvaM 'tamile' andhakAre bhikSAM necchasi tato bahizculyAM siddhaM pakkam 'anna miti asmAbhirbhaktamiti zrutvA tayA dIyamAnaM pariharati, prAduSkaraNadoSaduetvAt , tathA prAduSkaraNazaGkAyAM kimarthamayamAhAro'ya gRhasya pahistAtpakA, ityevaM pRSTe tayA RjutayA yathAvasthite kathite tathaiva pariharati, etenAyagAthAyAM 'saMkAmaNa' ityavayavo vyAkhyAtaH / nanvayaM saGkAmaNakRta AhAraH kenApi prakAreNa kalpate? kiM vA na ? iti, ucyate, AtmArthIkRtaH kalpate, kathamasthAtmAdhIkaraNasambhava ? iti cedata Aha macchiyaghammA aMto bAhi pavAyaM pagAsamAsannaM / iya attaTThiyagahaNaM pAgaDakaraNe vibhAseyaM // 30 // vyAkhyA-sAdhva) pUrva bahizculyAdi kRtvA kAcidevaM cintayati--gRhasyAntamatikA dharmazca, upalakSaNametat , tenAndhakAra dUra ca pAkasthAnAdojanasthAnamityAdiparigrahaH, bahizca pravAtaM tena makSikAdayo na bhavanti, tathA prakAzamAsanaM ca pAkasthAnAbhojanasthAna, tato vayamatraivAtmanimittamapi sadaiva pakSyAma ityevamAtmA kRte grahaNaM, kalpate iti bhaavH| iyaM prakaTakaraNe kalpyAkalpyavipayA vibhASA, sampati makAzakaraNa spaSTayana 'kuTTadArapAe' ityAdi vyAcikhyAsurAha anukrama [328] Aajastaram.org ~200 Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [331] .- "niyukti: [303] + bhASyaM [27...] + prakSepaM [2... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: piNDaniyutermalayagirIyAvRttiH udamaipaNAyAMprAduSkaraNadopaH7 prata gAthAMka ni/bhA/pra ||303|| // 15 // dIpa kuDussa kuNai chiDaM dAraM vaDDhei kuNai annaM vA / avaNei chAyaNaM vA ThAvai rayaNaM va dippaMta // 303 // joi paive kuNai va taheva kahaNaM tu puDha duDhe vA / attahie u gahaNaM joi paive u vajjittA // 304 // vyAkhyA-prakAzakaraNAthai kuDyasya chidraM karoti, yadvA dvAra laghu sad 'varddhayati ' bRhattaraM karoti, yadivA'nyaDvitIyaM dvAraM karoti, athavA gRhasyoparitanaM chAdanaM spheTayati, yadivA dIpyamAnaM ratnaM sthApayati, yadvA-jyotiH pradIpaM vA karoti, tathaivAnantaroktena makAreNa svayameva yadivA pRSTe sati mAduSkaraNe kathite yadbhaktAdi prAduSkaraNadoSaduSTaM tat sAdhUnAM na kalpate / yadi punaH prAktanena prakAreNAsmArthIkaroti tadA grahaNaM kalpate iti bhAvaH / jyoti:pradIpAbhyAM prakAzamAtmAcIkRtamapi na kalpate, tejaskAyasaMspazot / sampati aparibhut kappai kappaM akAUNaM' iti vyAcikhyAsurAha- . pAgaDapayAsakaraNe kayaMmi sahasA va ab'nnaabhogaa| gahiyaM vigiciUNaM geNhai annaM akayakappe // 3.5 // vyAkhyA-prakaTakaraNe prakAzakaraNe vA kRte sati yat sahasA'nAbhogato vA gRhItaM tad 'vigiciUgaM' pariSThApya tasmin pAtre ujjhite lezamAtrakharaNTite'pi 'akRtakalpe' jalapakSAlanarUpakalpadAnAbhAve'pyanyata zudaM gRhAti, nAsti kazcidopo, vizodhikoTitvAt // ukta prAduSkaraNadvAram , atha krItadvAramAhakIyagaDaMpi ya duvihaM dave bhAve ya duvihamekkekaM / AyakiyaM ca parakiyaM paradavaM tiviha cittAI // 306 // vyAkhyA-krayaNaM krItaM tena kRtaM-niSpAditaM krItakRtaM, krItamityarthaH, tadapi AstAM pAduSkaraNamityaSizabdArthaH, 'dvividhaM ' dviA anukrama [331] // 95 // atha 'krIta' doSasya varNanaM Arabhyate ~ 2014 Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [334] >> "niyukti: [306] + bhASyaM [27...] + prakSepaM [2... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||306|| dIpa kAraM, tadyathA-'dabve bhAve ya' atra tRtIyArthe saptamI, tato'yamarthaH-dravyeNa krIta bhAvena ca krItamityarthaH, punarapyeka dravyakrItaM bhAvakrItaM ca pratyeka dvidhA, tadyathA-AtmakrIta parakrItaM ca, AtmadravyanItamAtmabhAvakrItaM ca paradravyakota parabhAvakrItaM cetyarthaH, tatrAtmanAsvayameva dravyeNojjayantabhagavatpatimAzeSAdirUpeNa pradAnataH paramAvarNya yadbhaktAdi gRhyate tadAtmadravyanItaM, yatpunarAtmanA svayameva bhaktAdyartha dharmakathAdinA paramAvajye bhaktAdi tato gRhAte tadAtmabhAvakrItaM, tathA yatra pareNa sAdhunimittaM dravyeNa kI tapAdravpakrIta, yatpunaH pareNa | sAdhvartha nijavijJAnapradarzanenAparamAvaNaM tato gRhItaM tatparabhAvakrItaM, tatra 'vicitrA sUtragati riti prathamataH paradravyakItasya svarUpamAhaparadavyaM-gRhasthasatkaM dravyaM trividhaM, tayathA-'cittAdi' sacittamacittaM midhaM ca, tena pareNa sAvartha yatkItaM tasadampa phItam / / ukta paradravyakrIta, sampati zeSa bhedatrayaM sAmAnyataH kathayati AyakiyaM puNa duvihaM dadhve bhAve ya vva cunnAI / bhAvami parassahA ahavAvI appaNA ceva // 307 // vyAkhyA-AtmakrItaM punadvividha, tayathA-'dabbe bhAve ya ci atrApi tRtIyArthe saptamI, tato'yamaH-AtmanA'pi krItaM dvidhA, vidyathA-dravyeNa bhAvena ca, tatra dravyeNa-cUNoMdinA vakSyamANena, bhAvena punaH parasya-sAdhorAya yanijavijJAna pradarzanAdinopAdhyete tadbhA vakrIta, parabhAvakrItamityarthaH, athavA bhAvena yadAtmanA svayamevAhArA) dharmakathAdinA paramAvarya tato gRpane tadbhAvakrItam , AtmabhAva| krItamityarthaH / tadevaM sAmAnyatastrayo'pi bhedA uktAH, sampatyAtmavyakrAMta samapaJca vivarIparidamAha nimmallagaMdhaguliyA bannaya pottAi Ayakaya dave / gelane uDDAho pauge cahumAri ahigaraNaM // 308 // anukrama [334] airmianditurary.orm ~202 Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) mUlaM [336] >> "niyukti: [308] + bhASyaM [27...] + prakSepaM [2... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||308|| dIpa piNDaniyu- vyAkhyA-nirmAlya tIrthAdigatasaprabhAvapratimAzeSA 'gandhAH' paTavAsAdayaH 'gulikA ' mukhe prakSepakasya svarUpaparAvAdi- udgameSaNAtermalayagi- kArikA guTikA 'varNakaH' candanaM 'potAni'laghuvAlakayogyAni vastrakhaNDAni, AdizabdAtkaNDakAdiparigrahaH, etAni kArya kAraNo- yAM krItarIyAvRttiHpacArAdAtmanyakrItAni, kimuktaM bhavati?-nirmAlyAdipadAnena paramAvarya yattato bhaktAdi gRhyate tadAtmadravyakrAMtAmati / atra doSA- doSaH8 nAha-'gekanne' ityAdi, nirmAlyapadAnAnantaraM yadi kathamapi daivayogato glAnatA bhavati tahiM 'bhavacanasyoDDAdaH sAdhunA'haM glaanii||96|| kikRta ityAdi prajalpanataH zAsanasya mAlinyotpate, atha kathamapi 'praguNaH' nIrogo bhavati tarhi sa sarvadA sarvajanasamakSaM caDhakArI bhavati / yathA'haM sAdhunA praguNIkRto'tizayI cAsau sAdhuH sakalajJAtavyakuzalA parahitanirata ityAdi samakSa parokSaM vA sadaiva prazaMsAM karoti, tathA ca satyadhikaraNaM-bhUyastasyAdhikaraNapravRttiH, tAdRzIM hi tasya prazaMsAmAkAnyo'nyaH samAgatya taM sAdhu nirmAlyagandhAdi yAcate, tataHal|statmArthanAparavazAH adhikaraNamapi samArabhate / sammati parabhAvakrItaM vivRNvannAda vaiyAi makhamAI parabhAvakayaM tu saMjayahAe / uppAyaNA nimaMtaNa kIDagaDaM abhihaDe Thavie // 309 // vyAkhyA-vajikA' laghugokulam, upalakSaNametat , tena pattanAdiparigrahaH, tatra jikAdau 'maGkhAdiH' maGga:-kedArako yH|| padamupadarya lokamAvarjayati, AdizabdAttathAvidhAnyaparigrahaH, bhaktivazAt saMyatArthaM yad ghRtadugdhAderutpAdanaM karoti kRtvA ca nimantrapati tatparabhAvakrItaM, pareNa-majAdinA saMyatArtha bhAvana-svapaTapradarzanAdirUpeNa krItaM parabhAvakrItam , itthaMbhUte ca parabhAvakrIte trayo doSA: // 16 // ekaM tAvatkrItaM, dvitIyamanyasmAdanyasmAdgRhAdAnItamityabhyAhRtam, AnIyAnIya caikatra sAdhunimittaM sthApyata iti sthApitaM, tasmAttAhazamapi sAdhUnAM na kalpate / etadeva gAthAdvayena spaSTayanAha anukrama [336] ~203 Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [338] >> "niyukti: [310] + bhASyaM [27...] + prakSepaM [2... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata //////////////////// gAthAMka ni/bhA/pra ||310|| sAgAri maMkha chaMdaNa paDiseho puccha bahu gae vAse / kayari disiM gamissaha ? amuI tahiM saMthavaM kuNai // 31 // dijjate paDiseho kajje ghetthaM nimaMtaNaM jaiNaM / pucagaya AgaeK saMchuhaI egagehami // 311 // vyAkhyA-zAligrAmo nAma grAmaH, tatra devazarmAbhidhAno maGkhaH, vasya ca gRhaikadeze kadAcita kecit sAdhavo varSAkAlamavasthitAH, saca masteSAM sAdhUnAmanuSThAnamaraktadviSTatAM copalabhyAtIva bhaktiparIto babhUva, pratidivasaM ca bhaktAdinA nimantrayati, sAdhayakSa zayyA-1 tarapiNDo'yamiti pratiSedhanti, tataH sa cintayAmAsa-yayaite mama gRhe bhaktAdi na gRhNanti yadi punaranyatra dApayiSyAmi tathApi na grahIbAdhyanti, tasmAdvarSAkAlAnantaraM yatrAmI gamiSyanti tatrAgre gatvA kadhamapyevebhyo dadAmIti, tataH stokazepe varSAkAle sAdhavastena pacchire yathA bhagavan ! varSAkAlAnantaraM kasyAM dizi gantavyaM !, te ca yathAbhAvaM kathayAmAmuH-yathA'mukasyAM dizi, tataH sa tasyAmeva dizi kacidrokuLe nijapaTamupadarya bacanakauzalena lokamAvarjitavAn , lokazca tasmai ghRtadugdhAdikaM. dAtuM prAvatiSTha, tataH sa vabhANa-yadA yAciSye (yAce) tadA dAtavyamiti, sAdhayazca varSAkAlAnantaraM yathAvihArakrama tAjagmuH, tena cAtmAnamajJApayatA pUrvamatiSiddhaghRtadugdhAdikaM / pratigRhaM yAcitvaikatra ca gRhe saMmIlya muktaM, tataH sAdhavo nimantritAH, taizca yathAzakti chadmasthadRSTayA paribhAvitaM, paraM na lakSitaM, tataH zuddha-18 mitikRtyA gRhIta, na ca teSAM tathA gRhNavAM kazcidoSaH, yathAzakti paribhAvanena bhagavadAjJAyA ArAdhitatvAt , yadi punaritthaMbhUtaM kathamapi kA jJAyate tAhi niyamataH parihatteMvyaM, krItAbhyavahRtasthApanArUpadoSatrayasadbhAvAditi / sUtraM sugama, navaraM 'sAgArika: ' zayyAtaraH 'saMstavaH' paricayaH, nijapaTamadazenena lokAvajenamiti tAtpayAthaH / tadevamuktaM parabhAvakrIta, sampatyAtmabhAvakIta spaSTayannAha dhammakaha vAya khamaNaM nimitta AyAvaNe suyaTThANe / jAI kula gaNa kamme sippammi ya bhAvakIyaM tu // 312 // dIpa ////////////////////////// anukrama [338] 16000rUra Heluctaram.org ~204 Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [340] >> "niyukti: [312] + bhASyaM [27...] + prakSepaM [2... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||312|| dIpa piNDaniyu- cyAkhyA-dharmakathAdiSu bhAvakrItaM bhavati, iyamatra bhAvanA-pat paracittAvarjanArya dharmasthAM bAdaM 'kSapaNa' ghaTASTamAdirUpaM tapoalenItadoSaH tarmalayAgi- nimittamAtApanAM vA karoti, yadvA-zrutasthAnamAcAryo'hamityAdikaM kathayati, yadivA jAti kulaM gaNaM zilpa karma vA parebhyaH prakaTayati, MA itthaM ca paramAvarya yattato bhaktAdi gRhAti tadAtmabhAvakrIta, yadA tu duHkhakSayArtha karmakSayArthaM ca dharmakathAdikaM yathAyoga karoti tdaa| sa pravacanaprabhAvakatayA mahAnirjarAbhAga bhavati, uktaM ca-"pauvayaNI dhammakahI vAI nemittio tabassI ya / vijA siddho ya kaI aveva pabhAvagA bhaNiyA // 1 // " sampati dharmakathArUpaM prathamaM dvAraM prapazcayitumAha dhammakahAakkhitve dhammakahAuThiyANa vA giNhe / kaDuti sAhavo ciya tumaM va kahi pucchie tusiNI // 313 // . vyAkhyA-AhArApartha dharmakayAM kathayatA yadA te zrotAro dharmakathayA samyagAkSiptA bhavanti tadA teSAM pArSe yathAcate, te hi tadA praharSamAgatAH santo'bhyarthitA na tiSThanti, yadA-dharmakathAta utthitAnAM satAM teSAM pArSe yadhAti tadAtmabhAvakrItam , AtmanA-svayameva bhAvena-dharmakathanarUpeNa krIvamAtmabhAvavAmiti, yahA-dharmakathAkathaka ko'pi prasiddho varcate, tadanurUpAkArazca vivakSitaH sAdhuH,tatastaM zrAvakAH pRcchanti-yaH 'kadhI dharmakathAkathaka:zrUyate, sa kiM tvam ? iti, tataH sa bhaktAdilobhAdevaM vakti-yathA sAdhava eva pAyo dharmakayAM kathayanti, nAnyaH, yadivA tUSNIM-monenAvatiSThate, tataste zrAvakA jAnante-pathA sa evArya, kevalaM gambhIratvAdAtmAnaM na sAkSAdacasA prakAzayatIti, tataH prabhUtataraM tasmai prayacchanti, tacca tebhyaH prabhUtataraM labhyamAnamAtmabhAvakRtam, AtmanA-svayameva bhAvena-svaya-18 maso'pi kathakaH so'haM kathaka iti jJApanalakSaNena krItamitikRtvA / athavA 1 pravacanI dharmakadhI vAdI naimittikaH tapasvI ca / vidyAvAn siddhazca kaviraSTAveva prabhAvakA bhaNitAH / / 1 / / 000000000000000000000000000000000 anukrama [340] ~205 Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) mUlaM [342] >> "niyukti: [314] + bhASyaM [27...] + prakSepaM [2... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||314|| piNDaniyu- cyAkhyA-dharmakathAdiSu bhAvakrItaM bhavati, iyamatra bhAvanA-pat paracittAvarjanArya dharmasthAM bAdaM 'kSapaNa' ghaTASTamAdirUpaM tapoalenItadoSaH tarmalayAgi- nimittamAtApanAM vA karoti, yadvA-zrutasthAnamAcAryo'hamityAdikaM kathayati, yadivA jAti kulaM gaNaM zilpa karma vA parebhyaH prakaTayati, MA itthaM ca paramAvarya yattato bhaktAdi gRhAti tadAtmabhAvakrIta, yadA tu duHkhakSayArtha karmakSayArthaM ca dharmakathAdikaM yathAyoga karoti tdaa| sa pravacanaprabhAvakatayA mahAnirjarAbhAga bhavati, uktaM ca-"pauvayaNI dhammakahI vAI nemittio tabassI ya / vijA siddho ya kaI aveva pabhAvagA bhaNiyA // 1 // " sampati dharmakathArUpaM prathamaM dvAraM prapazcayitumAha dhammakahAakkhitve dhammakahAuThiyANa vA giNhe / kaDuti sAhavo ciya tumaM va kahi pucchie tusiNI // 313 // . vyAkhyA-AhArApartha dharmakayAM kathayatA yadA te zrotAro dharmakathayA samyagAkSiptA bhavanti tadA teSAM pArSe yathAcate, te hi tadA praharSamAgatAH santo'bhyarthitA na tiSThanti, yadA-dharmakathAta utthitAnAM satAM teSAM pArSe yadhAti tadAtmabhAvakrItam , AtmanA-svayameva bhAvena-dharmakathanarUpeNa krIvamAtmabhAvavAmiti, yahA-dharmakathAkathaka ko'pi prasiddho varcate, tadanurUpAkArazca vivakSitaH sAdhuH,tatastaM zrAvakAH pRcchanti-yaH 'kadhI dharmakathAkathaka:zrUyate, sa kiM tvam ? iti, tataH sa bhaktAdilobhAdevaM vakti-yathA sAdhava eva pAyo dharmakayAM kathayanti, nAnyaH, yadivA tUSNIM-monenAvatiSThate, tataste zrAvakA jAnante-pathA sa evArya, kevalaM gambhIratvAdAtmAnaM na sAkSAdacasA prakAzayatIti, tataH prabhUtataraM tasmai prayacchanti, tacca tebhyaH prabhUtataraM labhyamAnamAtmabhAvakRtam, AtmanA-svayameva bhAvena-svaya-18 maso'pi kathakaH so'I kathaka iti jJApanalakSaNena krItamitikRtvA / athavA 1 pravacanI dhamakI vAdI naimittikaH tapasvI ca / vidyAvAn siddhazca kaviraSTAveva prabhAvakA bhaNitAH / / 1 / / dIpa 000000000000000000000000000000000 anukrama [342] peja badalAvavuM ahI mULa pratanuM pRSTha 98/1 skena thayuM nathI tene badale pRSTha 972 be vakhata skena thayela che. ~206~ Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [346] >> "niyukti: [316] + bhASyaM [27...] + prakSepaM [2... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||316|| piNDaniyu- tameLayagi- rIyAvRttiH // 98 // dIpa cAryatvaM, AdizabdAt mavarcakatvAdiparigrahaH, tatra bhaktAdyarthamAcAryA vayamupAdhyAyA vayamityAdi janebhyaH prakAzayati yena janA AcArya- mAmityavAdikamavagamya prabhUtataraM vitaranti, gadvA-ye AcAryA mahAvidvAMsaH zrUyante te ki yUyam ? ityAdi tathaiva bhAvanIya, jAtyAdikaM veta- doSe bhagidartha kathayati yena samAnaM jAtyAdikamakaI ca zilpAdi jJAtvA prabhUtaM prayacchanti, tava tathA prabhUtaM labhyamAnamAtmabhAvakrItaM / tadevamuktaM manyudAharaNa krItadvAraM, sampati prAmityadvAramAha pAmipi ya duvihaM loiya loguttaraM samAseNa / loiya sajhilagAI loguttara vatthamAIsu // 316 // vyAkhyA-mAmityamapi samAsena 'dvividha' dvipakAra, tadyathA-laukikaM lokottaraM ca, tatra loke bhavaM laukika, taca sAdhuviSayaM sajjhilagAI' sajhilagA-bhaginI, AdizabdAdAtrAdiparigrahaH tasmin , kimuktaM bhavati?-bhaginyAdibhiH kriyamANaM dravyamiti, atra ca bhaginIzabdena kathAnakaM sUcitaM, tadane svayameva vakSyati, lokottaraM prAmityaM vastrAdiSu / balAdiviSayaM sAdhUnAmeva parasparamavaseyam / ihalaukikaM bhaginyAdA' vityuktaM, tatra bhaginyudAharaNameva gAthAtrayeNa prakaTayati suyaabhigamanAya vihI bahi pucchA ega jIvai sasA te / pavisaNa pAga nivAraNa ucchidaNa tella jaidANaM // 317 // aparimiya nehavuDDI dAsattaM so ya Agao.pucchA / dAsattakahaNa mA ruya acirA moemi ettAhe // 318 // bhikkhadagasamAraMbhe kahaNAuTTo kahiMti vasahitti / saMveyA AharaNaM visajju kahaNA kaivayA u // 319 // vyAkhyA-kozalAviSaye ko'pi grAmastatra devarAjo nAma kuTumbI, sArikAbhidhA tasya bhAryA, tasyAca sammatapramukhA bahavaH anukrama [346] atha 'prAmitya doSasya varNanaM Arabhyate ~207~ Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [347] >> "niyukti: [319] + bhASyaM [27...] + prakSepaM [2... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||319|| sutAH, sammatiprabhRtayazca prabhUtA dArikAH, tatha sakalamapi kuTumba paramazrAvaka, tathA tasminneva grAme zivadevo nAma zreSThI, tasya bhAya zivA, anyadA ca samudraghoSAbhidhAH sUrayaH samAgacchan , teSAM samIpe jinapraNItaM dharmamAkaye jAtasaMvegaH sammato dIkSA grahItavAn, kAlakrameNa ca gurucaraNaprasAdato'tAva gItA)samajani / sa cAnyadA cintayAmAsa-yadi madIyaH ko'pi pravajyAM gRhAti tataH zobhanA bhavati, idameva hi tAcikamapakArakaraNaM yatsaMsArANavAdutcAraNamiti, tata evaM cintayitvA gurUnApRcchaya nijavandhugrAme samAgamata, tatraca bahiH pradeze kamapi pariNatavayasa pRSTavAn puruSa-yathAna devarAjAbhidhasya kuTumbina: satkaH ko'pi vidyate ! iti, samAha-mRtaM sarvamapi tasya kuTumba kevalamekA sammalyabhidhA vidhavA putrikA jIvatIti, tataH sa tasyA gRhe jagAma, sA ca bhrAtaramAyAntaM dRSTA manasi baha-18 mAnamudvadantI vanditvA kazcitkAlaM paryupAsya ca tannimittamAhAraM paktumupatasthe, sAdhuzca tAM nivAritavAn-yathA na kalpate'smAkamasma nimittaM kimapi kRtamiti, tato bhikSAvelAyAM sA durgatatvenAnyatra kacidapi tailamAtramappalabhamAnA kathamapi zivadevAbhivasya vaNijo vipa-81 hANestailapalikAdayaM dine dine dviguNavRddhirUpeNa kalAntareNa samAnIya bhrAtre dattavatI, bhAtrA ca taM vRttAntamajAnatA zuddhamiti jJAtvA prati jagRhe, sA ca tadinaM bhrAtuH sakAze dharma zrutavatI, tena na pAnIyAnayanAdinA tattailapalikAdvayaM pravezayituM prapAritavatI, dvitIye va dine / bhrAtA (yathA) vihArakramaM gataH, tatastasminnapi dine tadviyogazokAkIrNamAnasatayA na tattailapalikAdvayaM dviguNIbhUtaM pravezayituM zaktavatI, tRtIye / ca dine karSadvayamaNe jAtaM taccAtiprabhUtatvAnna pravezayituM zaktam , apica bhojanamapi pAnIyAnayanAdinA kartavyaM, tato bhojanAyeca yatnavidhau / sakalamapi dinaM jagAmeti na RNaM pravezayituM zaknoti, tato dine dine dviguNavRddhayA pravarddhamAnamRNamaparimitaghaTapramANaM jAtaM, tataH zreSTinA sA babhaNe-yathA mama tailaM dehi yadvA me dAsI bhava, tataH sA tailaM dAtRmazaknuvatI dAsatvaM pratipade, kiyatsu ca varSeSvatikrAnteSu bhUyo dIpa anukrama [347] Nirauasaram.org ~208~ Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [347] >> "niyukti: [319] + bhASyaM [27...] + prakSepaM [2... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||319|| piNDaniyu- pi sammatAmiSaH sAdhustasminneva grAme yathAvihArakramamAgamata, sA ca bhaginI svagRhe na dRSTA, tata AgatA satI papacche, tayA ca prAcInaH mAmityatamelayagi- sarvo'pi vyatikarastasmai nyavedi yAvadAsatvaM zivadevagRhe jAtamiti, nivedya ca svaduHkhaM rodituM pravRttA, tataH sAdhurakhocata-mA rodIrIyAvRttiH racirAdahaM tvAM mocayiSyAmi, tatastasyA mocanopAyaM cintayan prathamataH zivadevasyaiva gRhe praviveza, zivA ca tasya bhikSAdAnArtha jalena hastau | nyudAharaNaM // 99 // pakSAlayituM lagnA, tAM ca sAdhunivArayAmAsa, yayaivamasmAkaM na kalpate bhikSeti, tataH samIpadezavattI zreSThI provAca-kotra doSaH, tataH saadhuH| kAyavirAdhanAdIn doSAn yathAgarma savistaramacIkathat tataH sa Ato bhaNati yathA bhagavan ! kucha yuSmAkaM vasatiryena tatrAgatA vayaM dharma || zRNumaH tataH sAdhuravAdIta-nAsti me'yApi matizrayaH, tatastena nijagRhaikadeze vasatiradAdhi, pratidinaM ca dharma zRNoti, samyaktvamaNuvratAni ca / matipannAAni, sAdhuzca kadAcanApi vAsudevAdipUrvapuruSAcInanekAnabhigrahAn vyAvarNayAmAsa, yathA vAsudevenAyamabhigrado jagRhe-padi madIyaH putro'pi pravajyAM jighRkSati tato'I na nivArayAmItyAdi, evaM ca zrutvA zivadevo'pyabhigrahaM gRhItavAn-yadi bhagavan ! madIyo'pi ko'pi bhavrajyAM pratipadyate tato'haM na nivArayAmIti, atrAntare ca zivadevasya tanayo jyeSThaH sA ca sAdhubhaginI sammatiH pravajyAM grahItumupatasthe, zreSThinA ca vI dvAvapi visarjito, tataH pravrajyA pratipannAviti / sUtraM sugama, kevalaM 'zrutAdhigamajJAtavidhiH zrutAdhigamAt jJAto vidhiH-kriyAvidhiryena sa tathA, atrAha-nanvetalyAmityaM sAdhunA vizeSato grahItavyaM, paramparayA pravrajyAkAraNatvAt , ata Aha 'kaikyA u' evaMvidhA gItArthI viziSTazrutavido dezanAvidhinipuNAH katipayA eva bhavanti, na bhUyAMsaH, katipayAnAmeva ca pravrajyApariMNAmaH, tataH pAmityaM doSAyaiva / tadevaM tailaviSape prAmitye doSa uktaH, sampatyatidezena vastrAdiviSaye doSAnabhidhitsurAha ee ceva ya dosA savisesayarA u vatthapAesaM / loiyapAmiccesuM loguttariyA ime anne // 320 // dIpa anukrama [347] 0000000000000000016 // 29 // SARERatinintenmarana ~209 Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [348] >> "niyukti: [320] + bhASyaM [27...] + prakSepaM [2... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||320|| vyAkhyA-ete eva' dAsatvAdayo doSA vastrapAtraviSayeSu laukikeSu prAmityeSu savizeSatarA nigaDAdiniyantraNapurassarA draSTavyAH, lokotarikAH lokottaramAmityaviSayAH punarime'nye doSAH, tAnevAha| mailiya phAliya khosiya hiyanaDhe vAvi anna maggaMte / avi suMdarevi diNNe dukararoI kalahamAI // 321 // vyAkhyA-iha dvidhA lokottaraM mAmityaM--ko'pi kasyApi satkamevaM vastrAdi gRhNAti yayA kiyadinAni paribhujya punarapi te samarpayiSyAmi, ko'pi punarevam-etAvadinAnAmupari tadetatsadRzamaparaM vakhAdi dAsyAmi, tatra prathame prakAre 'malinite' zarIrAdimalena ledite yadivA pATite'thavA 'khosite' jIrNapAye kRte yadi vA caurAdinA hute yadA-kApi mArgapatite kalahAdayo dossaaH| dvitIye ca prakAre'nyadanAdikaM yAcamAno yAcamAnasya 'apiH' sambhAvanAyAM 'mundare'pi' pUrvabhuktAdavAdeviziSTatare'pi datte ko'pi duSkararucirbhati, mahatA kapTena tasya rucirApAdayituM zakyate, tatastamadhikRtya kalahAdayo doSAH sambhavanti, tasmAllokottaramapi mAmityaM na karttavyam / / atraivApavAdamAhakA uccattAe dANaM dullabha khaggUDa alasa pAmince / taMpi ya gurussa pAse Thavei so dei mA kalaho / 322 // ILL vyAkhyA-iha durlabhe vastrAdau sIdataH sAdhoryadi vastrAdikamapareNa sAdhunA dAtumiSyate tahi tasya 'uzcatayA' mudhikatayA dAnaM karttavyaM, na pAmityakaraNena, tathA yaH 'khaggUDaH ' kuTilo baiyADhatyAdau na samyag varcate yo'pi cAlasa: tau durlabhavakhAdidAnamalobhanenApi caiyARtyaM kAryete, tatastadviSayaM pAmityaM sambhavati, tatrApi tadIyamAnaM vakhAdika dAyako guroH pArthe sthApayet , na svayaM dadyAta, tataH sa gururdadAti, mA bhUdanyathA tayoH parasparaM kalaha itikRtvA / ukta prAmityadvAram, adhunA parAvartitadvAramabhiSitsurAha 1406000000000000000+000000000 dIpa anukrama [348] ~210~ Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [351] .- "niyukti: [323] + bhASyaM [27...] + prakSepaM [2... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: tidoSaH prata gAthAMka ni/bhA/pra ||323|| piNDaniyu- pariyaTTiyapi duvihaM loiya loguttaraM samAseNaM / ekekaMpi a duvihaM taddabve annabve ya // 323 // 18parivatermaLayagi vyAkhyA-'parivartitamapi ' uktazabdArtha 'samAsena ' saGkepeNa dvividhaM, tadyathA-laukikaM lokottaraM ca, ekaikamapi dvividha, FATE rIyAttiH / bhrAtAbhagitadyathA-'tahavye' tadravyaviSayam 'anyadravye ' anyadravyaviSayaM ca, tatra tavyaviSayaM yathA kuthitaM ghRtaM dattyA sAdhunimittaM mugandhi ghRtaM / // 10 // gRhNAtItyAdi, anyadravyaviSayaM yathA kodravakUra samarpayitvA sAdhunimittaM zAlyodanaM gRhNAtItyAdi, idaM ca laukikam , evaM lokottaramapi bhAvanIyaM / sampati laukikasyodAharaNaM gAthAtrayeNAi abaropparasajijhalagA saMjuttA dovi annamanneNaM / poggaliya saMjayaTThA pariyaTTaNa saMkhaDe ghohI / / 324 // aNukaMpa bhagiNigehe daridda pariyaTTaNA ya kUrarasa / pucchA koddavakUre macchara NAikkha paMtAve // 325 // iyaro'viya paMtAve nisi osabiyANa tesi dikkhA ya / tamhA u na ghettavvaM kai vA je osamehiMti // 326 // vyAkhyA-vasantapure nagare nilayo nAma zreSThI, tasya sudarzanA nAma bhAryA, tasyA dvau putrau, tadyathA-kSemakaro devadattazca, lakSmInAmA ca duhitA, tatraiva vasantapure tilako nAma zreSThI, sundarI nAma tasya mahelA, tasyA dhanadattaH putro bandhumatI duhitA,||| tatra kSemaDUraH samitasUrINAmupakaNThe dIkSA gRhItavAn, devadattena ca bandhumatI dhanadattena ca lakSmIH pariNItA, anyadA ca karmavazato dhanadattasya dAridrayamupatasthe, tataH sa prAyaH kodravakUra mukta devadattazvezvaraH, tataH sa sarvadeva zAlyodanaM mujhe, anyadA ca sa kSemaGkaraH / sAdhuryadhAvihArakramaM tatrAjagAma, sa ca cintayAmAsa-yadi devadattasya bhrAtRgRhe gamiSyAmi tato me bhaginI dAridragheNAhamabhibhUtA tato dIpa ////////////////////////////////////////////////////////////////// anukrama [351] / // 10 // PRIMaitaram.org | atha 'parivartita' doSasya varNanaM Arabhyate ~211 Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [354] >> "niyukti: [326] + bhASyaM [27...] + prakSepaM [2... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||326|| dIpa kAna mama gRhe sAdhurapi bhrAtA samuttIrNa iti paribhavaM maMsyate iti, tato'nukampayA tasyA evaM gRhe praviveza, bhikSAvelAyAM ca tayA lkssmyaa| cintitaM-yathaikaM tAvadayaM bhrAtA dvitIyaM sAdhuH tRtIyaM prAghUrNakaH, mama ca gRhe kodravakUsa, tataH kathamasAvasmai dIyate?, zAlpodanaca mama graha na vidyate, tato bhrAtRjAyAyA bandhumatyAH sakAzAt kodravodanaparAvartanena zAlyodanamAnIya dadAmIti tathaiva kRtam, atrAntare c| devadaco bhojanArtha svagRhamAgataH, vandhumatyA ca papracche yathA'ya kodavaudano jemitavyaH, tena cAvijJAtaparivartanavRttAntena cintitaMyathA'nayA kRpaNatayA kodravaudano rAddho na zAlyodanA, tatastAM tADayitumArebhe, sA ca tAbyamAnA pAha-kiM mAM tADayasi!, tavaiva | bhaginI kodrodanaM muktvA zAlyodanaM nItavatI, dhanadattasyApi ca bhojanArthabhupaviSTasya yaH zAlyodanaH kSemaGkarasya dIyamAna uddharitaH sa gauraveNa lakSmyA parivepitaH, tatastena sA pRSTA-kuto'yaM zAlyodanaH !, tataH kathitaH sarvo'pi tayA vRttAntaH, zrutvA ca taM vRttAnta cakopa dhanadatto-yathA hA! pApe ! kimiti tvayA mAnamekaM zAle: paktvA sAdhave zAlyodano na datto yatparagRhAdAnayanena mama mAlinyamApAditaM, tatastenApi sA tADitA, sAdhunA cAyaM vRttAnto gRhadvayavartI sarvo'pi janaparamparAtaH zuzruve, tato nizi sarvAgyapi tAni pratibodhitAni, yathetthamasmAkaM na kalpate paramajAnatA mayA gRhItam / ata eva ca kalahAdidoSasambhavAdbhagavatA pratiSiddhaM, tato jinapraNItaM dharma savistaraM kathitavAn , jAtaH sarveSAmapi saMvego, dattA ca dIkSA teSAM sarveSAmiti / sUtra mugama, navaram 'avarupparasajjhi lagA' iti lakSmIdevadattau bandhumatIdhanadattau parasparaM 'sajjhilagauM' bhrAtarau, te ca 'api / lakSmIvandhumatyau annamantreNaM 'ti / anyo'nyamapi sambaddha devadattasya bhaginI lakSmIrdhanadattena dhanadattasyApi bhaginI bandhumatI devadattena pariNItA ityarthaH, 'poggaliya'tti paulikasya zAlyodanasya 'saMyatArtha kSemakarasAdhunimittaM parivartanaM kRtaM, tataH 'saMkhaDa' kalahastataH 'bodhiH pravajyA, asyA anukrama [354] ~212~ Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [354] >> "niyukti: [326] + bhASyaM [27...] + prakSepaM [2... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: piNDanighu prata gAthAMka ni/bhA/pra ||326|| 77.HIANTRA eva gAthAyA vivaraNabhUtamuttaraM gAthAdvayaM, tadapi ca sugarma, navaraM macchara 'ci vibhaktilopAt matsareNa 'nAikkha 'ti parivartane'kathite ||10parivakemelayagi- paMtAve' atADayat, 'upasamiyANa'tti upazamitAnAM, nanu parivartanamapIdaM pravajyAyAH kAraNaM babhUva tato vizeSataH sAdhubhiridamAcaraNI- titadoSaH yamata Ai-'kai batti kati vA kiyanto 'vA kSemarasAdhusadRzA bhaviSyanti ye itvaM parivartanasamutthaM kalahamapanIya pravajyAM grAha- bhrAtAbhAgi yiSyanti, tasmAtraivedamAcaraNIyam / uktaM laukikaM parivartanam, atha lokottaraM tadvaktavyaM, tatra yat sAdhuH sAdhunA saha vakhAdipari- nyudA varttanaM karoti tallokottaraM parivartanaM, taMtra doSAnupadarzayatikAUNahiya dubalaM vA khara guru chinna mailaM asIyasahaM / duvvannaM vA nAuM vipariName annabhaNio vA // 327 // | vyAkhyA-basaparivartane kRte satIdaM nyUnaM yattu madIyaM balaM babhUva tanmAnayuktaM-pramANopapanna, yadvA idamadhikaM madIyaM punarmAnaAyuktamevaM sarvatra bhAvanA, navaraM 'durbalaM' jIrNaprAya 'kharaM' karkazasparza 'guruH' sthUlasUtraniSpannatayA bhArayuktaM 'chinnaM nipuSpaka malinaM malAvilam 'azItasaI zItarakSaNAkSama' 'durvaNa' virUpacchAyam, itthaMbhUtaM svayameva jJAtvA 'vipariNamet ' ghRSTo'hamiti vicintayet , yadvA-anyena sAdhunA khamgUDena bhaNita utpAsito vipariNamet / avApavAdamAhaegassa mANajuttaM na u biie evamAi kajjesu / gurupAmUle ThavaNaM so dalayai annahA kalaho // 328 // // 10 // ___ vyAkhyA-ekasya sAdhoryasya satkaM tanna bhavati tasya 'mAnayukta' pramANopapannaM vastrAdi, na dvitIye-dvitIyasya sAdhoryasya satkaM / tasya mAnayuktaM, kintu ?-nyUnamadhikaM vA, tata evamAdiSu kAryeSu samutpanneSu parivarcanasya sambhavo bhavati, tatra parivartanasya sambhave / dIpa anukrama [354] awraturasurare.org ~2134 Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) mUlaM [356] >> "niyukti: [328] + bhASyaM [27...] + prakSepaM [2... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||328|| dIpa yasya satkaM tadvastrAdi tena murupAdamUle tasya batrAdeH sthApana karttavyaM, gurupAdamUle moktavyamityarthaH, tato vRttAnta: kathanIyaH, vRttAnte ca 15 kathite sati sa gururdadAti 'anyathA' gurupAdamUlasthApanAthabhAve 'kalahaH' parasparaM rAtiH sambhavatIti / ukta parivartitadvArasa , athA bhyAhRtadvAramAha___ AinnamaNAinnaM nisIha'bhihaDaM ca nonisIhaM ca / nisihAbhihaDaM ThappaM vocchAmI nonisIhaM tu // 329 // vyAkhyA-abhyAhRtaM dvidhA, tadyathA-AcIrNamanAcIrNaM ca, tavAnAcIrNa dvidhA, tadyathA-nizIthAbhyAhRtaM nonizIthAbhyAhRtaM ca, tatra nizIyam -arddharAtraM tatrAnItaM kila pracchannaM bhavati, evaM sAdhUnAmapi yadaviditamabhyAhRtaM tanizIthAbhyAhRtAmiva nizIthAbhyAhRtaM, tadviparItaM nonizIthAbhyAhRtaM yatsAdhUnAmabhyAhRtamiti viditaM bhavati, tatra nizIthAbhyAhRtaM sthApyam, agre vakSyate iti bhAvaH, sampati punavakSyAmi nonizIthAbhyAhRtaM / pratijJAtameva nirvAhayati saggAma paraggAme sadesa paradesameva boddhavvaM / duhiM tu paraggAme jalathala nAvoDu jaMghAe // 33 // vyAkhyA-naunizIthAbhyAhRtaM dvividha, tadyathA-'svagrAme svagrAmaviSaya 'paragrAme' paragrAmaviSaya, tatra yasmina grAme sAdhunivasati saH kila sthagrAmaH, zeSastu paragrAmaH, tatra 'paragrAme' paragrAmaviSayamabhyAhRtaM dvividhaM, tadyathA-svadezaM paradezaM ca, svadezaparagrAmAbhyAhRtaM paradezapara-11 grAmAbhyAhRtaM cetyarthaH / tatra svadezo yatra deze maNDale sAthurvartate, zeSastu paradezaH / etadvividhamapi pratyekaM dvidhA, tadyathA-'jalathala 'tti sUcanAtsUtra 'mitikRtvA jalapathenAbhyAhRtaM sthalapathenAbhyAhRtaM ca, tatra jalapayenApyabhyAhRtaM dvidhA-nAvA uDupena ca, upalakSaNametat || tena stokajalasambhAvanAyAM jaDAbhyAmapi, tatra nau:-tarikA uDupaH-taraNakASThaM tumbakAdi coDapagrahaNena gRhItaM draSTavyaM, sthalapathenApyabhyA anukrama [356] atha 'abhyAita' doSasya varNanaM Arabhyate ~2144 Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||330|| dIpa anukrama [358] [bhAga-33] "piNDaniryukti" - mUlasUtra - 2/1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [ 358] "niryukti: [ 330] bhASyaM [ 27...] + prakSepaM [2... pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[ 41/2], mUlasUtra-[02/2] piNDaniryukti mUlaM evaM malayagirisUri - racitA vRttiH * - + 80 piNDaniryukermalayagi yAvRttiH // 102 // hRtaM dvidhA, sthathA - jayAbhyAM padbhacAm upalakSaNametat tena gandhyAdinA ca // tatrAmUneva jakasthalAbhyAhatabhedAn samapacaM vibhAvayana 911 abhyA | doSAn pradarzayati hRtadoSaH jaMghA bAha tarIi va jale thale khaMdha ArakhuranibaddhA / saMjama AyavirAhaNa tahiyaM puNa saMjame kAyA // 131 // atthAhagAhakA magarohArA jale avAyA u / kaMTAhiteNasAvaya thalaMbhi ee bhave dosA // 332 // vyAkhyA - tatra jalamArge stokajalasambhAvanAyAM jayAbhyAm astAghasambhAvanAyAM bAhubhyAM yadivA tarikayA, upalakSaNametat OM uDupena cAbhyAhataM sambhavati, sthalamArge tu skandhena yadvA 'Arakhuranibaddha 'tti atra tRtIyArthe prathamA, tato'yamarthaH - ArakanibaddhA gantrI tayA khuranibaddhA rAsabhavalIvarSAdayastaiH atra ca doSAH saMyamavirAdhanA''tmavirAdhanA ca ' tatra saMyamA''tmavirAdhanAmadhye saMyamaviSayA virAdhanA jalamArge sthalamArge ca 'kAyA ' apkAyAdayo virAdhyamAnA draSTavyAH / jalamArge AtmavizavanAmAha - ' atyAha ' ityAdi, atra prAkRtatvAt kacidvibhaktikopaH kacidvibhaktipariNAmatha tato'yamarthaH - astAghe padAdibhiralabhyamAne'ghobhUbhAge'ghonimajjana lakSaNo'pAyo bhavati, tathA 'grAhebhyaH' jalacara vizeSebhyaH yadvA 'paGkataH ' kalarUpAt athavA makarebhyaH, yadivA 'ohAre' ti kacchapebhyaH, upalakSaNametat anyebhyazca pAdabandhakatantvAdibhyaH 'apAyA vinAzAdayo doSAH sambhavanti / sthalamArge Atmavi * rAdhanAmAha-' kaMTe'tyAdi kaNTakebhyo yadivA'hibhyo yadvA stenebhyo'yavA zvApadebhyaH upalakSaNametat jvarAdyutpAdakaparizramAdibhyazra * 'sthale ' sthalamArge eta evApAyarUpA doSAH pratipattavyAH // uktamanAcIrNa paragrAmAbhyAhataM nonizIthaM, sammati tadeva svagrAmAbhyAhRtaM nonizIthaM gAthAdvayenAha Education Internation For Pale On ~215~ // 102 // Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [361] .- "niyukti: [333] + bhASyaM [27...] + prakSepaM [2... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||333|| dIpa saggAme'vi ya duvihaM gharaMtaraM nogharataraM ceva / tigharaMtarA pareNaM gharaMtaraM taM tu nAyavvaM // 333 // nodharaMtara'NegavihaM vADagasAhInivesaNagihesu / kAye khaMdhe mimmaya kaMseNa va taM tu ANejjA // 334 // vyAkhyA-'svagrAme'pi ' svagrAmaviSayamapyabhyAhRtaM dvividhaM, tadyathA-gRhAntaraM nogRhAntaraM ca, natra trigRhAntarAta pareNa-trINi gRhApyantaraM kRtvA parato yadAnItaM tadgRhAntaraM, evaM ca sati kimuktaM bhavati ?-yagRhatrayamadhyAdAnIyate upayogazca ta(ya)tra sambhavati tadAcIrNakAmavaseyaM, nogRhAntaramanekavidhaM, taca vATakAdiviSaya, tatra vATaka' paricchannA pratiniyataH sanivezaH 'sAhI' vartanI saivaikA'pAntarAle vidyate na tu gRhAntaramityarthaH 'nivezanam' ekaniSkramaNapravezAni dayAdigRhANi 'gRhaM' kevalaM mandiram / etaca sakalapapi vATakA-| diviSayamanAcIrNamanupayogasambhave veditavyaM, tadapi ca gRhAntarAkhyaM nogRhAntarAkhyaM ca nonizIthaM svagrAmAbhyAhRtaM pratilAbhayitumIpsitasya sAdhorupAthayamAnayeta kApotyA yadivA skandhena, upalakSaNametat, tena karAdinA ca, yadivA mRnmayena bhAjanena yadvA kAMsyena / sampatyasyaiva svagrAmaviSayanonizIthAbhyAhRtasya sambhavamAhasunnaM va asai kAlo pagayaM va paheNagaM va pAsuttA / iya ei kAi ghettuM dIvei ya kAraNaM taM tu // 335 // vyAkhyA-iha sAdhubhikSAmaTan kApi gRhe praviSTaH, para tattadAnIM 'zUnya' bahinirgatamAnuSamAsIta, yadvAjyApi tatra rAdhyate iti || asan ' avidyamAno bhikSAkAla:, yadivA tatra prakRta-gauravAhasvajanabhojanAdikaM varcate, na tato tadAnIM sAdha bhikSA dAtuM prapAritA, yadi-10 kAvA vihRtya sAdhorgatasya pazcAt 'praheNaka, lAhanakamAgataM, tacotkRSTattvAva kila sAdhaye dAtavyam , athavA tadA zrAvikA 'pramuptA 'zayi anukrama [361] ~216 Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [363] >> "niyukti: [335] + bhASyaM [27...] + prakSepaM [2... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: udgapaiSaNAyA abhyAhatadoSaH 11 prata gAthAMka ni/bhA/pra ||335|| dIpa piNDaniyu- tA''sIva, tato na sAdha bhikSA dattA iti, pataiH kAraNaiH kAcita AddhikA svavAhItvA sAdhoruSAzrayamAnayet, tacAnayanasya kAraNaM // tadA zUnyaM gRhamAsIdityAdirUpaM dIpapati' prakAzayati, tata evaM nonizIthasvagrAmAbhyAhRtasambhavaH / tadevamuktaM svagrAmaparagrAmabhedabhinna rIyAttiH nonizIthAbhyAhRtam, atha svagrAmaparagrAmabhedabhitrameva nishiithaabhyaahRtmtideshenaah||10|| emeva kamo niyamA nisIha'bhihaDe'vi hoi nAyabbo / aviiadAyagabhAvaM nisIhi taM tu nAyavvaM / / 336 // | vyAkhyA-ya eva kramaH svagrAmaparagrAmAdiko nonizIthAbhyAhRta uktaH sa eva nizIthAbhyAhRte'pi niyamAt jJAtavyaH / sampati nizIthAbhyAhatasvarUpaM kathayati-'aviiya' ityAdi, avidito-yatinA na vijJAto dAyakasyAbhyAhRtadAnapariNAmo yatra tadaviditadAyakabhAvaM nizIthApAhRtamavagantavyaM, kimuktaM bhavati ?-sarvathA sAdhunA'bhyAhatatvena yadaparijJAtaM tannizAyAmAhatamiti // paramAmA yAhRtasya nizIthasya sambhavaM gAthAcatuSTayenAha aidUrajalaMtariyA kammAsaMkAe~ mA na ghecchaMti / ANaMti saMkhaDIo sar3o saDI va pagchannaM // 337 // niggama deula dANaM diyAi sannAi niggae dANaM / siTThami sesagamaNaM dita'nne vArayaMta'nne // 338 // muMjaNa ajIrapurimaDagAi acchaMti bhuttasesaM vA / AgamanisIhigAI na bhujaI sAvagAsakA // 339 // ukkhittaM nikkhippai AsagayaM mallagaMmi pAsagae / khAbhittu gayA sar3A te'vi ya mu(sa)hA asaDha bhAvA // 34 // vyAkhyA-kacidrAme dhanAvapramukhA bahavaH zrAvakAH dhanavatIprabhRtayazca zrAvikAH, ete ca sarve'pyekakuTummavartinaH / anyadA Ling Ha Xi Zhu Leng Leng Leng De Xin Leng Leng Leng Leng Leng Leng Leng Ling Fen Fen He He Ling . anukrama [363] ~217 Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||340|| dIpa anukrama [ 368 ] [bhAga-33] "piNDaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [ 368 ] * - "niryukti: [ 340] + bhASyaM [ 27...] + prakSepaM [2... pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[ 41/2], mUlasUtra-[02/2] piNDaniryukti mUlaM evaM malayagirisUri - racitA vRttiH 80 teSAmAvasathe vIvAhaH samajAne, vRtte ca tasmin pracuraM modakAdyuddharitaM tatastairacinti yathaitatsAvubhyo dIyatAM yena mahatpuNyamasmA - kamupajAyate, atha ca kecitsAdhavo dUre'vatiSThante, kecitpunaH pratyAsannAH, paramantarAle nadI vidyate, tataste'pyapkAyavirAdhanAbhayato nAgamiSyanti, AgatA api ca pracuraM modakAdikamavalokya kathyamAnamapi zuddhamadhAkarmazaGkayA na grahISyanti tato yatra grAme sAdhavo nivasanti tatraiva pracchannaM gRhItvA vrajAma iti, tathaiva ca kRtaM tato bhUyo'pi cintayanti yadi sAdhUnAhUya dAsyAmastato'zuddhamAzaGkaya te na grahISyanti tasmAt dvijAdibhyo'pi kimapi dadmaH, taba tathA dIyamAnamapi yadi sAdhavo na prekSiSyante tatastadavasthaitra teSAmazuddhAzaGkA bhaviSyati tato yatroccArAdikAryArtha nirgatAH santaH sAdhavaH prekSante tatra dadma iti, evaM ca cintayitvA vivakSite kasmi citpradeze kasyacidevakulasya vahirbhAge dvijAdibhyaH stokaM stokaM dAtumArabdhaM tata udhArAdikAryArthaM vinirgatAH kecana sAdhavo dRSTAH, tataste nimantritA yathA bhoH ! sAdhavaH ! asmAkamuddharitaM modakAdi macuramavatiSThate tato yadi yuSmAkaM kimapyupakaroti tarhi tatpatigRhyatAmiti, sAdhavo'pi zuddhamityavagamya pratyagRhNana, taizca sAdhubhiH zeSANAmapi sAdhUnAmupAdekhi yathA'mukasmin pradeze pracurameSaNIyamazanAdi labhyate, tavaste'pi tadgrahaNAya samAjagmuH, tatra caike zrAvakAH pracuraM modakAdikaM prayacchanti, anye ca mAtRsthAnato nivAravyanti yathaitAvaddIyatAM mA'dhikaM zeSamasmAkaM bhojanAya bhaviSyati, anye punastAneva nivArayataH pratiSedhayanti - pathA na ko'pyasmAkaM bhokSyate, sarve'pi prAyo bhuktAH, tataH stokamAtreNa kiJciduddharitena prayojanaM, tasmAyathecchaM sAdhubhyo dIyatAmiti / sAdhavazca ye namaskArasahita pratyAkhyAnAste bhuktAH, ye ca paurupI pratyAkhyAnAste bhujAnA varttante ye cAjIrNavantaH pUrvArddhAdi pratIkSamANA varttante te nAdyApi bhuJjate, zrAvakAza cintayAmAsuH - pathedAnIM sAdhavo bhuktA bhaviSyanti tato vanditvA nijasthAnaM vrajAma iti, evaM cintayitvA For Penal Praise Only ~218~ wor Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||341|| dIpa anukrama [ 369 ] [bhAga-33] "piNDaniryukti" - mUlasUtra - 2/1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [ 369 ] * - "niryukti: [ 341] + bhASyaM [ 27...] + prakSepaM [2... 80 pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[ 41/2], mUlasUtra-[02/2] piNDaniryukti mUlaM evaM malayagirisUri - racitA vRttiH piNDaniryutermayagi rIyAvRttiH // 104 // | samadhikamahAraveLAyA sAdhubasatAvAgatya naiSedhikyAdikAM sakalAmapi zrAvakakriyAM kRtavantaH tato jJAtaM yathA'mI zrAvakAH paramavivekino, jJAtAca paramparayA vivakSitagrAmavAstavyAH, tataH sampavimarzato nizcitaM - nUnamasmannimittametat svagrAmAdabhyAhRtamiti tato yairbhuktaM tairbhuktameva, ye tvadyApi pUrvArddhAdi pratIkSamANA na bhuJjate tairna muktaM ye'pi ca bhuJjAnA avatiSThante, tairapi yaH kavala udakSiptaH sa bhAjane'mucyata, yattu mukhe prakSiptaM nAdyApi gilitaM tanmukhAdviniHsArtha samIpasthApite mala ke pracikSipe, zeSaM tu bhAjanagataM sarvamapi pariThApitaM zrAvakAH zrAvikAvarga sarvo'pi kSamayitvA svasthAnaM jagAma tatra ye bhuktA ye cArddhamuktAste['pi ] sarve'pyazaThabhAvA iti zuddhAH / sUtraM sugamaM, kevalam 'aiharajatariya 'ci kecidatidUre kecinnayA'ntaritAH / uktaM paragrAmAbhyAhRtanizItham, atha svagrAmAbhyAhRtaM tadeva gAthAdvayenAha laddhaM paNagaM me amugatthagayAeN saMkhaDIe vA / vaMdaNagaDapavidvA dei tayaM paTTiya niyattA // 341 // nIyaM paheNagaM me niyagANaM nicchiyaM va taM tehiM / sAgAri sayajhiyaM vA paDikuTA saMkhaDe ruhA // 342 // vyAkhyA - iha kAcidabhyAhRtAzaGkAnivRtyarthaM kimapi gRhaM prati prasthitA, tato nivRttA sati sAdhoH pratilAbhanAyopAzrayaM pravizya | sAdhusammukhamevamAha - bhagavan ! pradeNakamidamamukAsmin gRhe gatayA labdhaM yadvA kApi saGghaDyAM, sammati vandanArthamatra praviSTA, tato yadi yuSmAkamidamupakaroti tarhi pratigRhyatAmiti takadAnItaM dadAti yadvA evamAha' nijakAnAM svajanAnAmarthAya praheNakaM mayA svagRhAt nItaM paraM tainaipsitaM, tataH svajanagRhAt pratinivRttA vandanArthamatrAgateti, tavastaddadAti / yadivA mAyayA kAcidabhyAhRtamAnIya sAgArikAMzayyAtarIM yadvA ' saijjhitaM ' basatIpravezanIM pUrvagRhItasaGketAM yathA sAdhavaH zRNvanti tathA pravakti-gRhANedaM praheNakamiti, tayA ca mAtR Educatuny Internationa For Parts Only ~219~ udgamaiSaNAyAM 11 a bhyAhRtado pe dhanAvahAdidRzantaH // 104 // waryra Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||342|| dIpa anukrama [ 370] [bhAga-33] "piNDaniryukti" - mUlasUtra - 2/1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [ 370] * - "niryuktiH [ 342] + bhASyaM [ 27...] + prakSepaM [2... pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra -[ 41/2], mUlasUtra-[02/2] piNDaniryukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH 80 sthAnataH pratiSiddhA yathA tvayA'pyamukasmin dine madIyaM praheNakaM na jagrahe tato'hamapi tvadIyaM na grahISyAmItyevaM niSiddhA, tataH sA'pi mAtRsthAnataH kiJcitparUpaM pratyuktavatI, dvitIyayA'pi tathaiva bhASitaM tata evaM parasparaM 'saMkhaDe' kalahe sati sA praNakanetrI ' ruSTA ' ro pavatI bandanArtha vasatI pravizati, tato'nantaravRttaM vRttAntaM kathayitvA tadAnIM dadAti / uktaM svagrAmAbhyAhRtamapi nizIthaM, sampratyanAcIrNa nigamayanAcIrNasya bhedAnAha eyaM tu aNAinnaM duvipi ya AhaDaM samakkhAyaM | Ainnapi ya duvihaM dese taha desadese a // 343 // vyAkhyA-'etat ' pUrvoktamabhyAhRtaM nizIthanonizIthabhedAd yadvA svagrAmaparagrAmabhedAdvividhamapyAkhyAtamanAcIrNam - akalpanIyaM sammatyAcIrNa vakSye, tadapi dvividhaM tadyathA-deze dezadeze ca / sammati dezasya dezadezasya ca svarUpamAha hatthasayaM khalu deso AreNaM hoi desadeso ya / AinnaMmi ( u ) tigihA te ciya uvaogapucvAgA // 344 // vyAkhyA -' hastazataM ' hastazatamamitaM kSetraM dezaH, hastazatAdArAddhastazatamadhye ityarthaH, dezadezaH, tatra hastazatapramANe AcIrNe yadi gRhANi trINi bhavanti nAdhikAni tataH kalpate, tAnyapi cedrANyupayogapUrvakANi bhavanti, upayogastatra dAtuM zakyata ityarthaH, tataH kalpate nAnyatheti / sampati gRhatrayavyatirekeNa istazatAdisambhavaM tadviSayaM kalpyA kalpyavidhiM cAha parivesaNapatI dUrapaveso ya ghaMghasAlagihe / hatthasayA AinnaM gahaNaM parao u paDikuTaM // 345 // vyAkhyA -- pariveSyate - bhojanaM dIyate yebhyaste pariveSaNAH- bhuJjAnAH puruSAsteSAM paGkiH-zreNistasyAM tatra hyekasmina paryante For Penal Use Only ~220~ Wor Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [374] >> "niyukti: [345] + bhASyaM [27...] + prakSepaM [ . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: piNDaniyutermalayagi- rIyAvRttiH prata gAthAMka ni/bhA/pra ||345|| dIpa sAdhusaGghATako vate dvitIye tu deyaM tiSThati, tatra ca spRSTAspRSTabhayAdinA garnu na zakyate, evanuttarayorapi padayorbhAvanIya, tataH parive- udgamaipaNApaNapatayAM, yahA 'dUrapraveze' pralambagamanamArge ciNDikAdau, yadivA ghaDnuzAlAgrahe hastazatAdAnItasya grahaNamAcIrNa, kalpata ityarthaH, yAM AcIparatastvAnItasya grahaNaM 'pratikuSTa' nirAkRtaM tIrthakarAdibhiH / / sampatyasyaivAcIrNasya bhedAna pradarzayati mabhyAha| ukkosa majjhima jahannagaM tu-tivihaM tu hoi Ai / karapariyatta jahanna sayamukkosaM majhimaM sesaM // 346 // vyAkhyA-trividhamAcIrNamabhyAhRtaM, tadyathA-utkRSTaM madhyamaM jaghanya ca, tatra yadA U8opaviSTA vA kathamapi sapogena muSTiSTahItena maNDakAdinA, yadivA svApatyAdipariveSaNArthamodanabhRtayA karoTikayotpATitayA vyavatiSThate, aprAntare ca kathamapi sAdhurAgacchati | bhikSArtha, tasmai ca yadi karasyaM dadAti tadA karaparivartanamAtra japanyama pAhRtamAcIpha, hastazatAdabhyAhRtamutkRSTa, zeSaM tu hastazatamadhyavarti madhyamaM / tadevamuktamabhyAhRtadvAram , adhodbhinadvAramAhapihiubbhinnakavADe phAsuya apaphAsue ya bohabve / aphAsu puDhavimAI phAsuya chagaNAidaddarae // 347 // vyAkhyA-udbhinaM dvidhA, tayathA-pihitodbhivaM kapATodinnaM ca, tatra yat kutupAdeH sthagitaM mukhaM sAdhUnAM tailaghRtAdidAnArthamaniya tailAdi sAdhubhyo dIyate taddIyamAnaM tailAdi pihitodbhinaM, pihitamudbhinnaM yatra tat pihitodbhinnamiti putpateH, tathA yat pihitaM kapATamadiya-udghATya sAdhubhyo dIyate tat kapATonina, vyutpattiH prAgika, tatra pihitodine yatpidhAna tAhiyA, tythaa-baasukm-16||10|| mAsukaM ca, sacetanamacetanaM cetyarthaH, taba 'mAsa' sacittapRthivyAdimayaM, 'prAmuka' gaNAdidaIrake, tatra chagaNa-gomayA, Adi-: zabdAvaramAdiparigrahaH, darakaH-mukhabandhanaM catrAkhaNDam / atra pidinodbhine kapATodi ne ca doSAnabhiSitsurAha anukrama [376] * atra ekA prakSepa-gAthA vartate. sA mayA saMpAdita: 'AgamasuttANi' mUlaM vA saTIkaM pustake vartate ~221 Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) mUlaM [377] >> "niyukti: [348] + bhASyaM [27...] + prakSepaM [3... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||348|| ubbhinne chakkAyA dANe kayavikae ya ahigaraNaM / te ceva kavADaMbhivi saviseptA jaMtamAIsa // 348 // vyAkhyA-udbhine-pihitodbhinne SaT kAyA:-udbhedakAle paTa kAyAH pRthivIkAyAdayo virAdhyante, tataH prathamataH sAdhunimitta tapAdimukhe unninne sati putrAdibhyastailAdimadAne, tathA krayavikraye-kraye vikro cAdhikaraNaM-bApapattirupajAyate, tathA eta evaM 18 paTkAyavirAdhanAdayo doSAH 'kapATe'pi kapATodbhinne'pi savizeSAstu 'yatrAdiSu' yantrarUpakapAdAdiSu draSTavyAH, tatra yAnyatIva sampuTamAgatAni kuJcikayA codghATyante yAni ca dadarakopari piTTaNikAyA ekadezavAsini mAlamavezarUpadvAre tAni yantrarUpakapATAni | AdizabdAtparighAdigrahaH / sammatyenAmeva gAyAM vyAcikhyAsuH prathamataH 'unbhinne chakAyA' ityasyavaM vyAkhyAnayana gAthAdvayamAha saJcittapuDhavilittaM lelu silaM vA'vi dAumolittaM / sacci supuDhavileyo ciraMpi udagaM aciralite // 349 // evaM tu puyvalitte kAyA ulliMpaNe'vi te ceva / timmeuM uvaliMpai jaumuI vAvi tAveuM // 35 // vyAkhyA--ii kutupAdimukha daIrakopari kadAcit 'leNu' leSTuM zilAM vA-pASANa vaNrDa prakSipa jalAdrIkRta sacittapRthivIkAyalitaM bhavati, tatra sacittapRthivIlepaH sacittaH san cirakAlamapyavatiSThate, udakaM tu 'aciralime ' acirakAla lise sambha-11 yati, kimuktaM bhavati?-padi cirakAlasacittapRthivIkApalimamudbhidhate tahi sacitathivI kAyavinAzo'ciralile niyamAne'kAyasyApavinAzaH, aciraliptamapyatrAntarmuhUrttakAlasya madhyavattiM draSTavyam, antarmuhUrvAnantaraM pRthivIkApazastrasammata udakapaci tIbhavati, tato na tadvirAdhanAdoSaH, upalakSaNametat , tena prasAderapi tadAzritasya vinAzasammako draSTavyaH / evamU-anena prakAreNa pUrvalio sAdhvartha muniyA dIpa anukrama [377] Janasaram.org atha udbhinna doSasya varNanaM Arabhyate ~222 Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) mUlaM [379] >> "niyukti: [350] + bhASyaM [27...] + prakSepaM [3... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||350|| dIpa piNDaniyu-1-mAne doSA uktAH, eta evaM pRthivIkAyAdivirAdhanAdoSA upalipyamAne'pi kutupAdimukhAlaghRtAdikaM sAdhaye davA zeSasya rakSaNArtha | udgamaiSaNAtarmaLayagi bhUyo'pi kutupAdimukhe sthagyamAne draSTavyAH, tathAhi-bhUyo'pi kutupAdimukhaM sacittapRthivIkAyena jalAdrIkRtenopalimpati, tataH pRthibI- yAM 12 urIyAciH kAyavirAdhanA'kAyavirAdhanA ca, pRthivIkAyamadhye ca mudrAdayaH kITikAdayazca sambhavanti tatasteSAmapi virAdhanA | tathA ko'pyabhijJAnAdbhinadoSaH jatu tApayitvA kutupAdimukhasyopari jatRmudrAM dadAti, tadA tejaHkAyavirAdhanA'pi, yatrAnistatra vAyuriti vAyukAyavirAdhanA ca, tataH| // 106 // pihitodinne padakAyavirAdhanA / amumevArtha spaSTaM bhAvayatiA jaha ceva puvalitte kAyA dAuM puNo'vi taha ceva / uvalippaMte kAyA muiaMgAI navari chaThe // 351 // vyAkhyA-yathA caiva pUrvalile 'kAyAH pRthivIkAyAdayo virAdhyante tathA sAdhubhyastailAdikaM dattvA bhUyopi kutupAdimukhe upalipyamAne kAyA virAdhyante, navaraM SaSThe kAye tatpakAyarUpe virAdhyamAnA jantavaH pRthivyAzritAH ' muiMgAdayaH' pipIlikAkunthvAdayo draSTavyAH / sampati 'dANe kayavikae ya' ityavayavaM vyAcikhyAmurAhapararasa taM dei sa eva gehe, tellaM va loNaM va ghayaM gulaM vA / ugghADie taMmi kare avassa, savikkayaM teNa kiNAi ann||352|| vyAkhyA-tasmin kutuSAdimukhe sAdhvarthamudghATite sati parasmai' yAcakagrAhakAdikAya yadvA-svakIya eva gRhe putrAdibhyastailaM // 10 // lavaNaM ghRtaM guDaM vA dadAti, yadivA sa karotyavazyaM vikraya, tena ca mUlyenAnyat krINAti, etacca sarva sAdhvarthamudghATite sati pravartate iti sAdhoH pravRttidoSaH / tathA caitade]va ' ahiMgaraNam' ityavayaSaM vyAcikhyAsurAha anukrama [379] ~223 Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) mUlaM [382] >> "niyukti: [353] + bhASyaM [27...] + prakSepaM [3... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||353|| dANe kayavikae vA hoI ahiMgaraNamajayabhAvarasa / nivayaMti je ya tahiyaM jIvA muiyaMgamUsAI // 353 // vyAkhyA-dAne kraye vikraye vA'nantaroktasvarUpe pravartamAne sAdhoH 'ayatabhAvasya ' ayato'zuddhAhArAparihArakatvena jIvarakSaNarahitaH bhASA-adhyavasAyo yasya sa tathA tasya ' adhikaraNaM' pApapravRttirupajAyate, tathA tasmin kunupAdimukhe upATine ye jIvA muha mUSakAdayo nipatanti nipatya ca vinAzamAvizanti tadapyadhikaraNaM sAdhoreva / sampatti te ceva kavADami' ityavayavaM vyAcikhyAsurAhajaheva kuMbhAisu pubbalitte, ubbhijjamANe ya havaMti kaayaa| oliMpamANevi tahA taheva, kAyA kavADaMmi vibhAsiyavvA 350 vyAkhyA--yathaiva 'kumbhAdau' ghaTAdau, AdizabdAtkutupAdiparigrahaH, pUrvalile uniyamAne 'kAyAH pRthivIkAyAdayo virAdhyamAnA bhavanti, upalakSaNametat , tena dAnakrayavikrayAdhikaraNapravRttizca bhavati, tathA kapATe'pi pUrvadatte sAdhvarthamudghATayamAne veditavyAH, tathAhi-yadA kapATAt mAkathamapi pRthivIkAyo jalabhRtaH karako vA vIjapUrAdikaM vA muktaM bhavati tadA tasminnudghATayamAne kapATe tadirAdhanA bhavati, jalabhRte karakAdau tu bhidyamAne [vA] pAnIyaM prasapet pratyAsanaculyAdAvapi pravizeta, tathA ca satyagnivirAdhanA, yatra cAgnistatra vAyuriti vAyuvirAdhanA ca, mUhakAdivivarapraviSTakoTikAgRhagodhikAdisatcavinAze trasakAyavirAdhanA ceti, dAnakrayavikrayAdhikaraNamattibhAvanA ca pUrvavatkartavyA / 'sampati savisesA' ityavayavaM vyAcikhyAsurAha gharakoilasaMcArA AvattaNa pIDhagAi heTravari / nitevi eyaaMto DibhAIpelchaNe dosA // 355 // vyAkhyA kapATasya ' saJcArAt' saJcalanAgRhagodhikA, upalakSaNametat kITikondurAdayazca virAdhyante, tathA mAsAdasyAdho bhUmi dIpa anukrama [382] ~224 Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) mUlaM [384] >> "niyukti: [355] + bhASyaM [27...] + prakSepaM [3... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: piNDaniyu prata gAthAMka ni/bhA/pra ||355|| rIyAttiH // 10 // dIpa rUpA pIThikeva pIThikA-cayikA tabAdha uparitale ca kapATakadezasyAvarttane tadAzritAH kunthupipIlikAdayo vinAzamaznuvate, tathodhAvya || udbheSaNAkapATe pazcAnmukhaM nIyamAne'ntaHsthite(riti) antaHsthitaspa DimbhAdeH peraNe doSAH-ziraHsphoTanAdayo bhavanti / sampatyapavAdamAha- yA 12 u gheppai akuMciyAgaMmi kavADe paidiNe parivahate / ajaUmuddiya gaMThI paribhujjai daddaro jo y||356|| dinadoSaH ___ vyAkhyA-'akuJcikAke ' kucikArahite, kuJcikAvivararahita ityarthaH, tatra hi kila pRSThabhAge ulAlako na bhavati vena na gharSagadvAreNa satcavirAdhanA, yadvA-'akuiyAge'tti pAThaH, tatra 'akUjikAke' kUjikArahite akreGkanarArAve, kimuktaM bhavati ?-yadudghAvyamAnaM kapATa kreDAravaM na karoti, taddhi pazvAskriyamANamUrdhvamastiryag gharSata prabhUtasattvavyApAdanaM karoti tena tarjanaM, tasminnapi kiMviziSTe :ityAha-pratidinaM ' pratidivasa-nirantaraM 'prativahati' udghAdhyamAne dIyamAne cetyarthaH, tasmin pAyo na gRhagodhikAdisattvAzrayasa-| mbhavaH, cirakAlamavasthAnAbhAvAt / itthaMbhUte kapATe sAdhvarthamapyudghATite yaddadAti gRhasthA tadRhyate, sthavirakalpikAnAmAcIrNametata, vathA yazca / dardarakaH ' kutupAdInAM mukhabandharUpaH pratidivasaM paribhujyate-badhyate choDyate cetyarthaH, tatra yadi janumudrAvyatirekeNa kevalavastramAtraya|nthiIyeta nApi ca sacittapRthivIkAyAdilepaH tahi tasmin sAdhvarthamudbhine'pi yahIyate tatsAdhubhiguhyate iti uktamudbhinadvAram , atha mAlApahanadvAramAha // 207 // mAlohaDaMpi duvihaM jahannamukkosagaM ca boddhavvaM / aggatalehi jahannaM tabivarIyaM tu ukkosaM // 357 // vyAkhyA-mAlApahRtaM dvividha, tayathA-jaghanyamutkaSTaM ca, tatra yaddhanyastAbhyAM pAdayosprabhAgAbhyAM phalakasAbhyAM pANibhyAM | anukrama [384] atha 'mAlApahata doSasya varNanaM Arabhyate ~225 Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||357|| dIpa anukrama [386] [bhAga-33] "piNDaniryukti" - mUlasUtra - 2/1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [ 386 ] * - "niryukti: [ 357] bhASyaM [ 27...] + prakSepaM [3... pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[ 41/2], mUlasUtra-[02/2] piNDaniryukti mUlaM evaM malayagirisUri - racitA vRttiH + 80 | cotpATitAbhyAmUrdhvavilagitocasikakAdisthitaM dAcyA dRSTegocaraM yadIyate tajjanyaM mAkhApahataM, ' tadviparItaM ' jayanyaviparItaM bRdabhiHthepyAdikamAruhya prAsAdoparitalAdAnIya dIyate tadutkRSTaM mAlApahRtaM / sammatyanayoreva dRSTAntI sadopI vaktukAma Ai bhikkhU jahannagaMmI geruya ukkosagaMmi dihaMto / ahiDasaNamAlapaDaNe ya evamAI bhatre dossA // 358 // vyAkhyA - jaghanye mAlApahRte bhikSurvandako dRSTAntaH, utkRSTe 'gerukA' kApilaH, tatra jaghanye mAlApahRte ' ahidazanaM ' sarpadazanam, utkRSTe mAlAtpatanamityevamAdayo doSA abhUvan // tatra miSTAntaM gAthAdvayenAha- mAlAbhimuhaM daTTaNa agAriM niggao tao sAhU / taccanniya AgamaNaM pucchA ya adinnadANanti // 359 // mAlaMbhi kuDe moyaga sugaMdha ahi pavisaNaM kare DakkA / annadiNa sAhu Agama niddaya kahaNA ya saMtrohI // 360 // vyAkhyA - jayantapuraM nAma nagaraM tatra yakSadino nAma gRhapatiH, tasya bhAryA vasumatI, anyadA ca tadRdde dharmarucinIma saMyato bhikSArtha maviveza, taM ca niyamitendriyama ra tadviSTameSaNAsamitamavalokya samutpannaviziSTadAnapariNAmena yasadinena vasumatI sAdaraM babhaNe, yathA dehi sAdhave'smai amukAna modakAniti, te ca modakA UrdhvaM vilagitoccasika rUmadhye vyavasthite ghaTe'vatipunte tataH sA tadrahaNArthamutthitA, sAghuzca tAM mAlApahRtAM bhikSAmavabudhyamAnastad hAnnirjagAma / tatastarakA tasminneva gRhe bhikSAyai bhikSurAgamat papraccha ca taM yakSadino yathA kiM [bhoH? [ samaM] tena sikakAdAnIya dIpamAnA bhikSA na jagRhe ? tataH sa pravacanamAtsaryAdevamuvAca- adatta dAnA amI khalu varAkAstato na labhante pUrvakarmaviniyoga to yuSmAdRzAmIzvarANAM gRheSu snigdhamadhurAdikaM bhojanaM bhoktuM kintu taidugatagRheSvantatrAntAdikaM labdhA bhoktavyamiti tato Education Internationa For Penal Use Only ~226~ Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) mUlaM [389] >> "niyukti: [360] + bhASyaM [27...] + prakSepaM [3... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: 20000 prata gAthAMka ni/bhA/pra ||360|| dIpa anukrama [389] piNDaniyuH JA yakSadinena tasmAyapi tAneva modakAn vasumatI dApitA, sA tasminneva sikkavilagite ghaTe modakAnAdAtumacAlIt, ghaTe ca mahottamadravya- udgamapaNAtermalayagi-1 niSpannamo dakagandhAghANavazataH kathamapi bhujaGgamaH samAgato'vatiSThate, vasumatI cotpAvya pANI pAdAyatalabhareNa yAvanmodakapaTe kA- yAM12 urIyAciH kellipaddhavopamaM karaM prakSipati tAvadbhujaGgamaH kAmuka iva sAdaraM taM pratyagRhNAt, tato hA ! daSTA daSTeti pUtkAraM kurvatI bhUmau nipapAta, dadRze dinadoSe ca yakSadinnena phUtkAraM kurvan dandazUkaH, tatastatkSaNAdeva samAhUtAH paramamantravAdinaH, samAnItAni ca nAnAvidhAni bheSajAni, tato'dyA- ykssdtth||10|| pyApuratruTitamiti mantrauSadhamabhAvataH sA nIrugbabhUva, samAjagAma ca bhUyo'pyaparasmin dine sa evaM dharmaruciH saMyato bhikSAye, upAlebhe ca || zAntaH yakSadinena yathA dayAmadhAno dharmastaki bhoH sAyo ! suvihita tava tadAnIM sarpa pazyato'pyupekSA prAvatiSTha,sa mAha-nAimadrAkSaM tadAnIM || dandazUkaM, kevalamayamasmAkaM sArbajJa upadezo yathA mA grAhipuH sAdhavo ! mAlApahRtaM bhikSAmiti, tato'haM pratinivRttaH, evaM cokte || yakSadinaH vacetasi cintayAmAsa-aho ! nirapAyo bhagavatA nirUpAdezi bhikSUNAM dharmaH, ya evaM cetyaM nirapAyaM dharmamupadizati sma sa| eva sarvajJo na khalu sudhAbhyavahAramantareNa sudhodvAra ujjRmbhate, evaM na yAvatjJeyavyApijJAnamantareNetthaM sakalakAlamanapAyino dharmasyopadezapaciH, buddhiprAgalbhye hi vacasi prAgalbhyamupAlambhi tasmAtsa eva sarvajJa iti, itthaM ca vicintya bhaktivazocchalitapulakajAlopazobhitatanuH sAdaraM dharmarucizramaNamavandata, vanditvA ca jinapraNItaM dharma papraccha, sa ca kathayAmAsa savepataH, tato jinapraNItavAkyAmRtara- I . sAsvAdatasteSAmavajagAma sakalamapi mAyAsUnavIyAdisampAditakuvAsanAmayaM garalaM, pazyati ca yathAvasthitAni heyopAdeyAni vastUni, pramodate ca jAtyandha iva cakSulAbhe savizeSataraM, tato madhyAhne vizeSato gurusamIpe samAgatya dharma zrutvA jAtasaMvegau dampatI api pravrajyAM mapedAte / sUtraM sugama / sammatyasminneva jaghanye mAlApahRte'nyAnapi dopAnabhiSitsurAha // 108 // SARERatininematural ~227 Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||361|| dIpa anukrama [390] [bhAga-33] "piNDaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [390] * - "niryukti: [ 361] + bhASyaM [ 27...] + prakSepaM [3... pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[ 41/2], mUlasUtra-[02/2] piNDaniryukti mUlaM evaM malayagirisUri - racitA vRttiH 80 AsaMdipIDhamaMcakajaMtoDUkhala paDaMta ubhayavahe / voccheya paosAI uDDAhamanANivAo ya // 361 // vyAkhyA- ' AsaMdI ' maJcikA 'pIThaM gomayAdimayamAsanaM 'maJcakaH pratItaH ' yantraM ' vrIhmAdidalanopakaraNas, 'uDUkhala:' pratItaH, eveSvAruhya, upalakSaNametat, pASNIM cotpAvya Urdhvavilagitasika kAdisthitamodakAdigrahaNe kathamapi yadi maJcakAdihasanato dAtrI nipatati tarhi ' ubhayavadhaH ' dAvyAH pRthivyAdikAyAdInAM ca vinAzaH / tatra dAtryA hastAdibhaGgato yadivA visaMsthulapatanataH kathamadhya2 sthAnAbhighAtasambhavAtprANavyaparopaNamapi tayA ca nipatantyA bhUmyAyAzritAnAM pRthivIkAyAdInAmapi vinAzaH yathaitasmai bhikSAmahaM dadatI prAgapi mahatyanarthe patiteti na ko'pyasmai dAsyatIti tadgRhe tadravyAnyadravyavyavacchedaH, tathA muNDenAnena paramArthataH pAtiteti kasyApi gRhasvAminaH sAdhuviSayaH pradveSo'pi bhavati, AdizabdAttADanAdiparigrahaH, pradveSadagdho hi ko'pi kopAndhatayA vADanamapi kuryAt, ko'pi nirbhatrtsanaM, ko'pi vadhamapi, tathA ca pravacanasyoDDAhaH- khisA yathA - sAdhvarthameSA bhikSAmAharantI parAsurabhUt, tasmAnnAmI sAdhavaH kalyANakAriNaH, koke cAjJAnavAdaH evaMvidhamapi dAvyA anarthamete na jAnantItyevaM mUrkhatApravAdaH, tasmAjjaghanyamapi mAlApahRtamavazyaM pariharttavyaM // tadevamukto jaghanyasya mAlApahRtasya sadoSo dRSTAnto'nye'pi ca doSAH sammatyutkRSTasya tAnAha emeva ya ukkose vAraNanisseNi gubviNIpaDaNaM / gabbhitthikucchiphoDaNa purao maraNaM kahaNa bohI // 362 // vyAkhyA - jayantInAma purI, tatra suradatto nAma gRhapatiH, tasya bhAryA vasundharA, anyadA ca tadgRhe guNacandrAbhidhaH sAdhubhiMkSArthI mAvizata, taM ca prazAntamana samihaparalokaniHspRhaM mUrttaM dharmamiva samAgacchantamavekSya suradatto vasundharAmAbhihitavAna - yathA dehi sAdhave Eucatan Internation For Parts Only ~ 228 ~ Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||361|| dIpa anukrama [391] [bhAga-33] "piNDaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [ 391] * - "niryukti: [ 362] + bhASyaM [ 27...] + prakSepaM [3... 80 pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra -[ 41/2], mUlasUtra-[02/2] piNDaniryukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH piNDaniryutermalayagi rIyAvRttiH // 109 // 13 mALA vasundharAdRSTAntaH mAlAdAnIya modakAniti, sA ca tadAnImantavetnI, paraM patyurAdezaM devatAzeSAmiva pratIcchantI modakAnayanAya mAlAbhimukhAM nizreNimArodumayatiSTa, sAdhutha na kalpave mAlApahRtA bhikSA saMyatAnAmiti tAM vinivArya sadgRhAnniHsasAra, tatastatkSaNa evaM ko'pi kApilo bhikSArtha pahRtadoSe tasminnetra gRhe prAvizat, suradattena ca sa pRSTo yathA bhoH ! kiM saMyatena mAlAdAnIyamAnA bhikSA na pratijagRhe ?, tataH sa mAtsaryavazAdasambaddhaM kimapyabhASiSTa, tatastasmAyapi suradaco vasundharayA modakAn dApitavAn vasundharA ca modakAnayanArya niHzreNimArohantI kathamapi pAdahasanato visaMsthalAGgI nyapatat, adhatha bIhidalanayantrakamAsIt, tatastatkIlakastasthA nipatantyAH kukSiM dvidhA pATayAmAsa nirgatazca parisphuraMstato garbhaH, kIlakavidAritatayA mahApIDA'tizayabhAvataH pazyatAmetra sakalalokAnAM saduHkhaM spandamAnaH paJcatvamagamat, tathA vasundharA ca tata ucchalitaH pApIyasaH kApilasyAvarNavAdaH, anyadA ca bhUyo'pi tasminneva gRhe sa eva sAvurbhi kSArthamAjagAma, suradacazca tamaprAkSIt bhagavan ! yathA yUyaM jJAnacakSuSA dAvyA vinAzamavekSamANA bhikSAM parihRtavantaH tathA'smAkamapi kiM nAcIkathata, yena tadAnIM sA mALaM nArohet, tataH sAdhuravocat-nAI kimapi jAne, kevalamayamasmAkaM sArvajJa upadezaH yathA na kalpate sAdhUnAM mAlApahRtA bhikSeti, tataH sa pUrvavadacintayaddharmamazrauSIta pravajyAM cAgrahIditi, sUtraM yugamaM, navaram, evameva jaghanyamAlApahRte ivotkRSTe'pi mAlApahRte 'paDanta ubhayavado ' ityAdayo doSA vaktavyAH / tatra dAvyA vadhe udAharaNaM 'vAraNanisseNi ' ityAdi / sammati mAlA pahutameva bhaGgaghantareNAha - Education internation uDDUmahe tiriyaMpi ya ahavA mAlohaDaM bhatre tivihaM / uDDhe ya mahoyaraNaM bhaNiyaM kuMbhAisU ubhayaM // 363 // vyAkhyA --- athavA mAlApahRtaM trividhaM tathathA - Urdhvamadhastiryak ca tatra UrdhvametadanantaroktamUrdhvavilagita sikkakAdigatam, adho For Pernal Use Only ~229~ // 109 // Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) mUlaM [392] .- "niyukti: [363] + bhASyaM [27...] + prakSepaM [3... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||363|| dIpa bhUmigRhAdAvavataraNa-pravezaH, tatrAgho'vataraNena yaddIyate tadapyupacArAdayo'vataraNa, tathA 'kuMbhAdiSu' kumbhoSTrikAprabhRtiSu yadattate deyaM tadubhayama-UrdhvAdhomAlApahatasvamA bhaNitaM tIrthakarAdibhiH, tathAhi-vRhattarocastarakumbhAdimadhyanyavasthitasya deyasya grahaNAya yena dAtrI kI pANyutpATanAdi karoti tenopramAlApahRtaM, yena tvayomukhaM bAhumatiprabhUtaM vyApArayati tenAyomAlApahRtaM, doSA atrApi puurvvdbhaavniiyaaH| atraivApavAdamAha dadara sila sovANe pubvArUDhe aNuccamukkhitte / mAlohaDaM na hoI sesaM mAlohaDaM hoi / / 364 // vyAkhyA-daraH nirantarakASThaphalakamayo niHzreNivizeSaH 'zilA' pratItA 'sopAnAni' iSTakAmayAnyavataraNAni, etAnyAAnA yadAti tanmAlApahRtaM na bhavati, kevalaM sAdhurapyepaNAzuddhinimittaM prAsAdasyopari dardarAdinA caTati, apavAdena bhUstho'pyAnItaM / gRhNAti, tathA pUrvArUDhaH sAdhvAgamanAdagrataH svayogena niHzreNyAdinA pAsAdopari ghaTito dAtA yadadAti sAdhupAtrake, kathaMbhUte ? ityAhaanucokSipte, kimuktaM bhavati?-bhUmisthaH saMyato dRSTeradhaH pAtraM dhArayan yAvaramamANe uccaiHsthAne sthito dAtA pAtre istaM pralipya dadAti tAvatpramANe pUrvArUDho yaddadAti tanmAlApahRtaM na bhavati, zeSaM tu sarvamapyanantaroktaM mAlApahRtamavaseyam / ihAnucotkSiptocorikSaptayoH svarUpamAha tiriyAyaya ujjugaeNa giNhaI jaM kareNa pAsato / eyamaNuccukkhittaM uccukkhittaM bhave sesaM // 365 // vyAkhyA-tiryag Ayatena-dIryeNa 'Rjukena ' saralena 'karaNa' hastena pAtraM dRSTyA nimAlayan yadhAti tadityaMbhUtaM pAtramanucokSiptamucyate, zeSa punarucorikSata, iyamatra bhAvanA-yadRSTarupari vAhuM prasArya deyavastugrahaNAya pAtra dhriyate tattathA dhriyamANamuccoliptamiti, anukrama [392] S aturary.com ~230 Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) mUlaM [394] >> "niyukti: [365] + bhASyaM [27...] + prakSepaM [3... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: piNDaniyu- kemeLayagi- rIyAvRttiH prata gAthAMka ni/bhA/pra ||365|| // 11 // dIpa etena cordhvAdhomAlApahRtavyAkhyAnena tiryagapi mAlApahRtaM vyAkhyAtaM draSTavyaM, tatrApyayaM kalpyAkalpyavidhiH-yatpAdasyAdho maJcikAdi / 14AcchedattvA gavAkSAdau sthitaM dAnAya bA9 prasArya mahatA kaSTena samAkarSati tanna kalpate, yaca bhUmau svabhAvasthA gavAkSAdau sthitamayatnena / yabhedAra kizcidrAhUM masArya sAdhodAnAya gRhNAti tanmAlApahRtaM na bhavati, atastaskalpate / tadevamuktaM mAlApahRtam, athA''ccheyadvAramAha| acchijjaMpi ya tivihaM pabhU ya sAmI ya teNae ceva / acchijjaM paDikuTu samaNANa na kappae ghettuM // 366 // | vyAkhyA-Acchedyamapi prAguktazabdArtha 'trividha' triprakAra, tadyathA-prabhau' prabhuviSayaM prabhurUpakAzritamityarthaH, evaM 'svAmini svAmiviSayaM , stenakaviSayaM ca / etaca trividhamadhyAccheyaM tIrthakaragaNadharaiH 'pratikuSTa' nirAkRtam, ata: zramaNAnAM || nAhItuM na kalpate / tatra prathamataH prabhuviSayaM bhAvayati| govAlae ya bhayae'kharae putte ya dhUya suhAe / aciyatta saMkhaDAI kei paosaM jahA govo // 367 // vyAkhyA-prabhukartRkamAcchecaM 'gopAlake' gopAlaviSaya, tathA 'bhRtakaH' karmakarastadviSayam , akSarako-dyakSarakAbhidhAno dAsa ityarthaH, tadviSaya, putraviSayaM duhitRviSayaM snuSAviSayam , upalakSaNametat, bhAryAdiviSayaM ca / atraiva doSamAha-aciyatta' ityAdi, 'aciyattam ' amItiH 'sarTa' kalA, AdizabdAdAtmaghAtAdiparigrahaH, kecitpunaH pradveSamapi sAdhI gacchanti, yathA 'gopaH' gopaa-II||11|| lakaH / enameva dRSTAntaM gAthAdvayena bhAvayati govapao acchettuM dinnaM tu jaissa bhaidiNe pahuNA / payabhANUNaM duTuM khisai bhoI rukhe ceDA // 368 // anukrama [394] atha 'Acchedhya doSasya varNanaM Arabhyate ~231 Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) mUlaM [398] >> "niyukti: [369] + bhASyaM [27...] + prakSepaM [3... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||369|| dIpa paDiyaraNapaoseNaM bhAvaM nAuM jaissa AlAvo / tannibbaMdhA gahiyaM haMdi sa mukkosi mA bIyaM // 369 // vyAkhyA-vasantapuraM nAma nagara, tatra jinadAso nAma thAvakaH, tasya bhAryA rukmiNI, jinadAsasya gRhe vatsarAjo nAma gopAlaH sa cASTame aSTame dine sarvAsAmapi gomahiSINAM dugdhamAdatte, tathaiva tasya prathamato dhRtatvAt , anyadA ca sAdhusaGghanaTako bhikSAyai / tatrAgamata, itazca tasmin dine gopAlasya sarvadugdhAdAnavArakaH, tatastena sarvA api gomahiSyo dugdhA mahatI pAridugdhasthApUrNA, jinadAsazca / jinavacanabhAvitAntaHkaraNatayA sAdhusaGkhabhaTakaM paramapAtrabhUtamAyAtamavalokya bhaktito yathecchaM bhaktapAnAdikaM tasmai dattavAn, tato 'dugdhAtAni bhojanAnI ti paribhAvya bhaktitaralitamanaskatayA gopAlasya dugdhaM balAdAcchidya katipayaM dadau, tataH sa gopAlo manasi sAdhorUpari manAka padveSa yayau, paraM prabhubhayAna kimapi vaktumIzitA, tatastatpayobhAjanaM katipayanyUna svagRhe nItavAn, tacca tathAbhUtaM nyUna-11 mavalokya bhAryA saroSaM pRSTavatI, kimiti nyUnamidaM payobhAjanam ? iti, tato gopena yathAvasthite kathite sA'pi sAdhumAkroSTuM mAvata, ceTarUpANi ca dugdhaM stokamavalokya kimasmAkaM bhaviSyatIti rodituM pravRttAni, tata itthaM sakalamapi svakuTumbamAkulamavetya sa gopH| saJjAtasAdhuviSayamahAkopaH sAdhu vyApAdayituM calitavAn , dRSTazca bhikSArthaM paribhraman kApi pradeze sAdhuH, tataH pradhAvito lakuTamutpAvya sAdhoH pRSThataH, sAdhunApi kathamapi pazcAdavalokane taM gopaM tathAbhUtaM kopAruNanayanamAlokya paribhASayAmAse, nUnametasya dugdha balAdAhAcchidya jinadAsena mahyaM dade tena mama mAraNArthamiva kupita eSa samAgacchannupalakSyate, tataH sAdhurvizeSataH 'prasannavadano bhUtvA tasyaiva sammukhaM pratyAgantuM bhAvartata, babhANa ca yathA-bho bhoH kSIragRhaniyuktaka ! taba prabhunibandhena mayA tadAnI dugdhamA sampati tu gRhANa tvamAtmIyaM dugdhamiti, evaM cokte satyupazAntakopaH sAdhu prati svasvabhAvaM prakaTitavAn , yathA bhoH sAdho ! suvihita ! tava mAraNArthamaha anukrama [398] ~232 Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||369|| dIpa anukrama [398] [bhAga-33] "piNDaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [ 398 ] * - "niryukti: [ 369] + bhASyaM [ 27...] + prakSepaM [3... pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[ 41/2], mUlasUtra-[02/2] piNDaniryukti mUlaM evaM malayagirisUri - racitA vRttiH 80 piNDaniryukarmakapagiyAvRttiH // 111 // midAnImAgataH paraM samprati tvadvacanAmRtaparisekata upazazAma me sarvaH kopAnalaH, tato gRhANa tvamevedaM dugdhaM, muktazcAkSataprANo mayA, paraM bhUyo 0 'pyevamAccheya na grahItavyamiti nivRtto gopaH svasthAnaM ca gataH sAdhuriti / sUtraM sugamaM, navaraM 'payabhANUNaM 'ti vibhaktilopAtpayobhAjanamUnaM dRSTvA 'bhoI' iti bhogyA - bhAryA ityarthaH ' rove 'ti rudanti, 'haMdI 'ti AmantraNe tannirvandhAt svadIyajinadAsAkhyamabhunirvandhAgRhItaM, tataH sa prAha- mukto'si sampati mA dvitIyaM vAramevaM gRhIthAH / sammati gopAlaviSaya eva adhiyattasaMkhaDAI |ityetadvadyAcikhyAsurAha nAnivvi lagbhai dAsIvi na bhujjae rite bhattA / donnegayarapaosaM jaM kAhI aMtarAyaM ca // 370 // vyAkhyA - prabhuNA balAdAcchidyamAne dugbe ko'pi gopo ruDhaH prabhoH sammukhamevamapi bruvANaH sambhAvyate, yathA kimiti madIyaM *dukhaM balAdAgRhAsi ?, na khalu 'anirdRSTam ' anupArjitamiha kimapi labhyate, tato mayA svazarIrAyAsabakenedaM dugdhamupArjitam, ataH kathamatra prabhavasi ? na hi dAsyapyAsvAmuttamavezyAdikamityapizabdArthaH, 'bhaktAdRte ' bhaktapAnamRte, bharaNapoSaNamRte ityarthaH, 'bhujyate ' bhoktuM labhyate, tato madIyaM bhojanamidam, ato na te'tra prabhutvAvakAzaH evaM caukte sati kadAcidvayorapi prabhugopAlakayoH parasparamekatarasya vA dvitIyasyopari pradveSo varddhate, pradveSe ca varddhamAne yat kariSyati dhanaharaNamAraNAdikaM tatsvayamevA''ccheyAdAne doSatvena vijJeyaM / tathA yaccAntarAyaM gopAlakasya tatkuTumbasya ca tadapi doSatvena vijJeyamiti / tadevaM 'govAlapar3a' iti vyAkhyAtam / etadanusAreNa ca bhRtakAdAvapi yathAyogamaprItyAdikaM sambhAvanIyamiti / samprati svAmiviSayamAccheyaM vibhAvaviSurAha sAmI cArabhaDA vA saMjaya dahUNa tesi aTThAe / kaluNANaM acchejjaM sAhUNa na kappae ghettuM // 371 // Education Internationa For Park Use Only ~ 233 ~ 14 Accheye gopALa dRSTAntaH // 111 // Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) mUlaM [400] >> "niyukti: [371] + bhASyaM [27...] + prakSepaM [3... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||371|| dIpa vyAkhyA-iha svagRhamAtranAyakaH prabhuH grAmAdinAyakaH svAmI cArabhayA vA-svAmibhaTA vA, te'pi svAmigrahaNena gRhyante / / saMyavAn dRSTvA teSAM saMyatAnAmarthAya karuNAnAM kRpAsthAnAnAM daridrakauddhambikAdInAM sambandhyA''cchiya yaddadAti tatsAdhUnAM na kalpate / etadeva vyaktaM bhAvayati AhArovahibhAI jaiaTThAe u koi acchide / saMkhaDi asaMkhaDIe taM giNhate ime dosA // 372 // . MA vyAkhyA-yadi ko'pi svAmI bhaTo vA yatInAmarthAya keSAJcitsambandhyAhAropadhyAdikaM saGkhavyA' kalahakaraNena 'asaGkhyA kahAbhAvena, ko'pi hi tatsambandhini balAdAcchidyamAne kalahaM karoti, ko'pi svAmibhayAdinA na kimapi vakti, tata ukta saGkhaDyAalssaGkhaDyA veti, balAdAridya yatibhyo dadAti tadyatInAM na kalpate / yatastadgRti yatAcime doSAH / / tAnevAha aciyattamaMtarAyaM tenAhaDa eg'nnegvoccheo| nicchubhaNAidosA tassa alaMbhe ya jaM pAve // 373 // vyAkhyA-yeSAM satkamAcchiya balAt svAminA dIyate teSAm 'aciyattam / amItirupajAyate, tathA teSAm 'antarAyaM 'dIyamAnavastuparibhogahAniH kRtA bhavati, tathetya sAdhUnAmAdadAnAnAM stenAhutaM bhavati-adacAdAnadoSo bhavati, dIyamAnavastunAyakenAnanujJAtatvAt , tathA yeSAM sambandhi svAminA balAdAcchiya dIyate te kadAcitmadviSTAH santo'nyadA'pi tasyaikasya sAghorbhaktapAnacyavachedaM kurvanti, tathA'nena sampati balAdasmAkaM bhaktAdi gRhItaM sataH kAlAntare'pyasmai na kimapi dAtavyamasmAbhiriti, athavA sAmAnyataH pradeSamupapAnti, yathA'nena saMpatena balAdasmAkaM bhaktAdi gRhyate tasmAtkAlAntareNa na kasmAyapi saMyatAya dAtavyamityanekasAdhUnAM anukrama [400] RELIGunintentiational ~2344 Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) mUlaM [402] >> "niyukti: [373] + bhASyaM [27...] + prakSepaM [3... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||373|| dIpa piNDanirya- bhaktAdivyavacchedaH, tathA te ruSTAH santo yaH pUrvamupAzrayo dattaH tasmAniSkAzayanti, AdizabdAtkharaparuSANi bhASante iti parigRhyate / 14AcchekarmaLayani-tathA tasya upAzrayasyAlAbhe yat kimapi kaSTaM prApnuvanti tadapyAcchedyAdAnanimittamiti doSaH / sampati stenAccheyaM bhAvayati ye doSe sve rIyAvRttiH teNo va saMjayaTThA kaluNANaM appaNo va aTThAe / voccheya paosaM vA na kappaI kappaNunnAyaM // 374 // nAcchedya // 112 // vyAkhyA-iha stenA api kecit saMyatAn prati bhadrakA bhavanti, saMyatA api kApi daridrasArthena saha vrajanti, tatastAna bhikSAvelAyAM bhikSAmaprApnubato dRSTvA saMyatAnAmarthAya yadvA khasyA''tmano'rthAya teSAM 'karuNAnAM kRpAsthAnAnAM daridrasArthamAnupANAM sakAzAdAcchidya yadadAti stenaH tat stenAccheyaM draSTavyaM, taba sAdhUnAM na kalpate, yatastasmin gRhyamANe yeSAM sambandhi tadravyaM te pUrvoktaprakAreNaikAnekasAdhUnAM bhaktAdinyavacchedaM kurvanti, yadA-pradveSaM ' roSamupayAnti, tathA ca sati sArthAniSkAzanaM kAlAntare'pi teSAM pAce upAzrayApatilambha ityAdayo dopAH, yadi punaste'pi sAdhikA vakSyamANapakAreNAnujAnante tahi kalpate / etadeva gAthAdayena : spaSTaM bhAvayati saMjayabhaddA teNA AyaMtI vA asaMthare jaiNaM / jai deti na ghettabvaM nicchubhavoccheu mA hojjA // 375 // ghayasattuyadiDhato samaNunnAyA va ghettuNaM pacchA / deti tayaM tesiM ciya samaNunnAyA va bhuMjaMti // 376 / / // 11 // ___ vyAkhyA-iha stenA api kecit saMyatabhadrakA bhavanti, sAdhvazca kadAcidaridrasArthena saha kApi brajanti, tatasteSAM sAdhUnAM / bhikSAvelAyAm ' asaMstare' anirvAhe te stenAH svagrAmAbhimukhaM pratyAgacchanto vAzabdAt svagrAmAdanyatra gacchanto vA yadi teSAM daridra anukrama [402] ~235 Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||376|| dIpa anukrama [ 406 ] [bhAga-33] "piNDaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 ( mUlaM +niryuktiH+vRttiH) mUlaM [ 406 ] * - "niryuktiH [376] + bhASyaM [ 27...] + prakSepaM [4] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - 41/2], mUlasUtra - [02/2] piNDaniryukti mUlaM evaM malayagirisUri racitA vRttiH 80 sArthamAnuSANAM balAdAcchiya bhaktAdi prayacchanti tarhi na grAhyaM yato mA bhUt 'nicchobhaH ' sArthAnniSkAzanaM ekAnekasAdhUnAM tebhyo OM bhaktAdivyavacchedo vA, yadi punaste'pi sArthikA stainairbalAdApyamAnA evaM bruvate yaccAsmAkamaho ghRtasaktadRSTAnta upAtiSThata, ghRtaM hi saktumadhye prakSiptaM viziSTasaMyogAya jAyate, evamasmAkamapyavazyaM caurairgrahItavyaM tato yadi caurA api yuSmabhyaM dApayanti tato mahAnasmAkaM samAdhiriti tata evaM sArthikairanujJAtAH sAdhavo dIyamAnaM gRhanti, paJcAcaurecyapagateSu bhUyo'pi sadravyaM gRhItaM tebhyaH samarpayanti, yathA * tadAnIM caurapratibhayAdasmAbhirgRhItaM, sampati te gatAstata etadAtmIyaM dravyaM yUyaM gRhNIyeti, evaM cokte sati yadi te'pi samanujAnate || * yathA-yuSmabhyametadasmAbhirdattamiti tarhi bhuJjate, kalpanIyatvAditi / anena 'kappaNunnAyaM' ityavayavo vyAkhyAtaH / tadevamuktamAcchedya* dvAram idAnImanisRSTadvAramAha- * aNisiddhaM paDikuTuM aNunAyaM kappae suvihiyANaM / laDDuga collaga jaMte saMkhaDi khIrAvaNAIsu // 377 // vyAkhyA -- nisRSTam -- anujJAtaM tadviparItama nissRSTamananujJAtamityarthaH, tat 'pratikruSTaM nirAkRtaM tIrthakaragaNadharaiH, anujJAtaM punaH kalpate suvihitAnAM tathAniSTramanekadhA, tadyathA - 'laDDukaviSayaM ' modakaviSayeM, tathA 'colakaviSayaM' bhojanaviSayaM, ' yantre' iti kolhakAdighANakaviSayaM tathA 'saMkhaDiviSayaM vivAhAdiviSayaM tathA 'kSIraviSayaM ' dugdhaviSayaM, tathA ApaNAdiviSayam, AdizabdAbrahAdiviSayamavaseyam iyamatra bhAvanA-iha sAmAnyato'nissRSTaM dvidhA, tathayA - sAdhAraNAnisRSTaM bhojanAnisRSTaM ca tatra bhojanAnisRSTaM collakazabdenoktaM, sAdhAraNAnisRSTaM tu zeSabhedairiti / tatra modakaviSayasAdhAraNAnisRSTodAharaNaM gAthAcatuSTayenAha bacIsA sAmanne te kahi~ hAuM gayatti ia vRtte / parasaMtieNa punnaM na tarasi kAuMti paccAha // 378 // For Puronal & Pe atra ekA prakSepa-gAthA vartate sA mayA saMpAditaH 'AgamasuttANi mUlaM evaM saTIkaM ubhaye pustake vartate atha 'anisRSTa' doSasya varNanaM Arabhyate ~236~ Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) mUlaM [409] >> "niyukti: [379] + bhASyaM [27...] + prakSepaM [4... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: piNDaniyu karmakapagi prata gAthAMka ni/bhA/pra ||379|| modako dIpa aviya hu battIsAe dinnahi~ tavegamoyago na bhave / appavayaM bahuAyaM jai jANasi dehi to majjhaM // 379 // 15atisa Te dvAtriMzalAbhiya neto puTTho kiM laI natthi pecchimo dAe / iyaro'vi Aha nAhaM demitti sahoDha coratti / / 380 // rIyAdRttiH giNhaNa kaTTaNa vavahAra pacchakaDuDDAha puccha nivvisae / apahuMmi bhave dosA pahuMmi dinne tao gahaNaM // 38 // // 11 // vyAkhyA-ratnapure pure mANibhadrapramukhA dvAtriMzadvapasyAH, te kadAcidyApanAnimittaM sAdhAraNAna modakAna kAritavantaH, kArayitvA ca samudAyenodyApanikAyAM gatAH, tatra caiko modakarakSako muktaH, zeSAstvekatriMzanayAM snAtuM gatAH, atrAntare ca ko'pi lolupaH / sAdhubhikSArthamupAtiSThata, dRSTAzca tena modakAH, tato jAtalAmpaTyo dharmalAbhayitvA taM puruSa modakAn yAcitavAn , sa mAha-bhagavan ! n| mamaikAkino'dhInA pate modakAH, kintvanyeSAmapyekatriMzajjanAnAM tataH kathamahaM prayacchAmi !, evamukta sAdhurAi-te 'kahiM 'ti kutra gatAH sAsa pAha-nayA sAtumiti, tata evamukte bhUyo'pi sAdhustaM pratyAi-parasatkena modakasamUhena tvaM puNyaM kartuM na zakropi ? yadevaM yAcitokA'pi na dadAsi, mahAnubhAva ! mUDhastvaM, ya: parasatkAnapi modakAna mAM dacA puNyaM nopArjayasi, api ca dvAtriMzatamapi modakAn yadi me | prayacchasi tathApi tava bhAge eka eva modako yAti, tata evamalpavyayaM bahAyaM dAnaM yadi jAnAsi samyagrahadayena tarhi tato dehi me savA-1 // 113 // napi modakAniti, tata evamukte dattAstena sarve'pi modakAH, bhRtaM sAdhubhAjanaM, tataH saJjAtaharSaH sAdhustasmAtsthAnAdinigentuM pravRttaH, atrA-1 kAntare ca sammukhamAgacchanti mANibhadrAdayaH, pRSTazca taiH sAdhuH-bhagavan ! kipatra tvayA labdhI, tataH sAdhunA cintitaM, yayete te modaka- svAminastato yadi modakA labdhA iti vakSye tarhi bhUyo'pi grahISyanti, tasmAnna kimapi labdhamiti vacmIti, tathaivoktavAn , tatastairmA anukrama [409] d ////////// SARERaunintamanna ~237 Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) mUlaM [411] >> "niyukti: [381] + bhASyaM [27...] + prakSepaM [4... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||381|| maNibhadrapamukhai rAkrAntaM sAdhumavalokya saJjAtazaDairabhANi-darzaya nijabhAjanaM sAdho ! yena prekSAmahe, sAdhuzca na darzayati, tato valAtma lokitaM, dRSTA modakAH, tataH kopAruNalocanaiH sAdhizeSa rakSakapuruSaH pRSTaH-yathA ki bhoH ! tvayA'smai sarve'pi modakA dattAH!, sa bhayena kampamAno'vocata na mayA dattAH, evaM cokte mANibhadrAdibhiH sAdhurUce-caurastvaM pApa sAdhuveSaviDambakA 'sahoda' iti salopatra idAnI prApto'si ? kutaste mokSa iti gRhIto vakhAzcale?, karSito bahunA, tataH pathAtkRta iti gRhItvA sakalamapi pAvarajoharaNAdikama-|| pakaraNaM gRhasthIkRtaH, tataH 'uDDAha' iti nIto rAjakulaM, kathito dharmAdhikaraNikAnAM, pRSTazca taiH sAdhuzca na kimapi kajjayA vaktuM zaktavAna , tatastaiH paribhAvita-nUnameSa cora iti, paraM sAdhuveSadhArItikRtvA prANairmukto nirviSayazcA''jJApitaH, evamatra bhAvanA-anAyake dAtari / ete'nantarokA grahaNakarSaNAdayo dopA bhavanti, 'pahuMmici tRtIyA saptamI, yathA 'tisu tesu alaMkiyA puhavI' ityatra, tato'yamarthaHtasmAt 'prabhuNA' nAyakena datte sati sAdhunA grahaNaM bhaktAdeH kartavyaM, tatrApyAcchecAdikaM samyak pariharttavyamiti / uktaM sodAharaNaM || modakadvAram , adhunA zeSANyapi dvArANyatidezena vyAkhyAnayati emeva ya jaMtaMmivi saMkhaDi khIre ya AvaNAIsaM / sAmannaM paDikuTuM kappai ghettuM aNunnAyaM // 382 / / / vyAkhyA-'ecameva' modakodAharaNaprakAreNa yantre'pi saGkhaDyAmapi kSIre cA''paNAdiSu ca yat 'sAmAnya' sAdhAraNaM tat svAmibhiH sarvairapyanisRSTaM sat pratikruSTaM tIrthakaragaNadharaiH, anujJAtaM punaH sarvairapi svAmibhiH kalpate grahItuM, tatra doSAbhAvAt / sampati cullakadvArasya prastAknAM cullakasya bhedaM ca pratipAdayavi cullatti dAramahuNA bahuvattavvaMti taM kayaM pacchA / vannei guru so puNa sAmiya hatthINa vinnebho // 383 // . dIpa anukrama [411] ~238~ Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||383|| dIpa anukrama [ 413] [bhAga-33] "piNDaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [ 413] "niryukti: [ 383] bhASyaM [ 27...] + prakSepaM [4... pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[ 41/2], mUlasUtra-[02/2] piNDaniryukti mUlaM evaM malayagirisUri - racitA vRttiH * - + 80 piNDaniryutermalayagi pAvRttiH // 114 // 8 vyAkhyA - adhunA cuddhakadvAraM vyAkhyeyam, ayodhyeta mULagAthAyA dvitIye sthAne nirdiSTamapi kasmAdvyAkhyAvelAyA paJcAtkRtaM ?, tata Aha-bahuvaktavyamidaM dvAramato vyAkhyAvelAyAM pathAtkRtaM, tatra 'guruH' tIrthakarAdiH ' varNayati' prarUpayati yathA sa culako dvidhA, tadyathA-svAmino hastinaJca / tatra prathamataH svAmyanirdiSTaM culakamAha chinnamachinno duviho hoi achinno nisihaaNisiho / chinnaMbhi culagaMmI kappai ghettuM nisimi // 384 // vyAkhyA - iha dvidhA culakaH, tadyathA-- chinno'cchinnatha, iyamatra bhAvanA - ii ko'pi kauTumbikaH kSetragatahAlikAnAM kasyApi pArzve kRtvA bhojanaM prasthApayati, sa yadeke kahAlikayogyaM pRthak pRthaga bhAjane kRtvA prasthApayati tadA sa culukachinnaH yadA tu sarveSAmapi hAlikAnAM yogyamekasyAmeva sthAlyAM kRtvA preSayati tadA so'cchinnaH evamanyatrApyuyApanikAdau chinnAcchinatvaM cullakasya bhAvanIyam / acchinno'pi dvidhA, tayathA-- nisRSTo'nisRpRtha, tatra nisRSTaH kauTumbikena yeSAM ca dAlikAnAM yogyaH sa culakaH tetha sAdhubhyo dAnAya mulkalitaH, itarastvamutkalito'nisRSTaH / tatra yasya nimittaM chinnaH sa eva cetasyAtmIyasya chinnasya dAtA tarhi tasmiMzchitre'pi cullake tatsvAminA dIyamAne sAdhUnAM grahItuM kalpate, doSAbhAvAt, tathA'cchinne'pi sarvairapi tatsvAmibhirnisRSTe - anujJAte taM grahItuM kalpate, tatrApi doSAbhAvAt / enamevArthaM savizeSataramAda chinno dimadiTTho jo ya nisiddho bhave achinno ya / so kappai iyaro uNa adidiTTho va'NunnAo // 385 // vyAkhyA - pacuddhako yasya nimittaM chinnaH sa tane dIyamAno mUlasvAminA kauTumbikenAdRSTo dRSTo vA kalpate, tathA yadhAcchina Education International For Parts Only ~239~ 15 atisR TadoSe chinnetarAnisRSTe // 114 // Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) mUlaM [416] >> "niyukti: [386] + bhASyaM [27...] + prakSepaM [4... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||386|| dIpa yo'pi ca yasya nimittaM chinnaH sa svasvasvAmibhiranujJAto'nyena dIyamAnaH svasvasvAmibhiradRSTo dRSTo vA kalpate, 'iyaro uNa'ti itara etadayatirikta tA-punararthe chico'chino vA svasvasvAmibhirananuhAto'dRSTo dRSTo vA na kalpate, pAguktapadaNAdidoSasambhavAta, ayaM c| vidhiH sAdhAraNAnisaSTe'pi beditavyaH / tathA caitadeva gAthArdaina pratipAdayati aNisiTThamaNunnAyaM kappai ghettuM taheva addiDhaM / vyAkhyA-anisRSTa-sAdhAraNAnisaSTaM pUrva svasvAmibhiH sarvairananujJAtamapi yadi pazcAdanusAtaM bhavati tahi kalpate tadrahItuM / tathAMe'nujJAtaM sat sarvaiH svAmibhiranyatragatatvAdinA kAraNenAdRSTamapi grahItuM kalpate, doSAbhAvAt / sampati hastinazcullakAnisRSTaM gAyottarArdaina bhAvayati jajussa ya anisiTuM na kappaI kappai adiDaM // 386 // vyAkhyA--hastino bhaktaM miSThenAnujJAtamapi rAjJA gajena cAnisRSTam --ananujJAtaM na kalpate, vakSyamANagrahaNAdidoSamasatAta, tathA miNThena svalabhyaM bhaktaM dIyamAnaM gajenAdRSTaM kalpate, gajadRSTagrahaNe tu vakSyamANopAzrayabhaGgAdidopaprasaGgaH / asyaiva vidheranyayAkaraNe doSAnAha nivapiMDo gayabhattaM gahaNAI aMtarAiyamadinnaM / DuMbarasa saMtievi hu abhikkha vasahIe~ pheDaNayA // 387 / / anukrama [416] ~240 Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [417] >> "niyukti: [387] + bhASyaM [27...] + prakSepaM [4... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2, mUlasUtra-[02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||387|| piNDaniyu- vyAkhyA-daha yadajasya bhaktaM tadAjJaH piNDo-rAjJo bhakta, tato rAjJA'nanavAtasya grahaNe grahaNAdayo-grahaNAkarSaNaveSoDAlanA- 15 anitermalayagi- dayo doSA bhaveyuH, tathA 'AntarAyikam / antarAyanimirca pApaM sAdhoH prasajyate, rAjA hi madIyAjJAmantareNaiSa sAdhave piNDa dadAtIti | maSTadoSaH rIyAttiH sTaH san kadAcid miSThaM svAdhikArAvaMzayati, tato miNThasya vRtticchedaH sAdhunimitta iti sAdhorantarAyika pApaM, tathA 'adinna' ti16 adhya vapUrakA // 11 // || adattAdAnadoSo, rAjJA'nanujJAtatvAta, tathA 'Tumbasya miNThasya satke piNDe miNTena svayaM dIyamAne 'abhIkSNaM' pratidivasaM yadi sAdhustaM piNDaM gajasya pazyato gRhNAti tadA madIyakavakamadhyAdanena muNDena piNDo gRhyate ityevaM kadAcidruSTaH san yathAyoga mAgeM paribhramannu- pAtheya taM sAdhuM dRSTvA tamupAzrayaM sphoTayeta , sAIM ca kathamapi prApya mArayet , tasmAnna gajasya pazyato miNThasyApi sattaM gRhNIyAt / tadevamuktamanimaSTadvAram, adhunA'dhyavapUrakadvAramAha ajhoyarao tiviho jAvaMtiya sagharamIsapAsaMDe / mUlaMmi ya puvakaye oyaraI tiNha ahrAe // 388 // vyAkhyA-adhyavapUraka: 'trividhaH' tripakAraH, tadyathA-jAtiya' iti svagRhamizrazabdayoratrApi sambandhanAt svagRyAvadavikamizaH 'sagharamIse 'ti aba sAdhuzabdo'dhyAhiyate, svagRhasAdhumizrA, 'pAsaMDe' iti atrApi yathAyoga svagRhamizrazabdasambandhaH, svagRhapApaNDimizraH, svagRhazramaNamizraH svagRhapApaNDimize'ntarbhAvita iti pRthanoktaH / trividhasyApi sAmAnyato lakSaNamAha-'mUlaMmI 'lpAdi, mUle-Arambhe'nisandhukSaNasthALIjalapakSepAdirUpe pUrva-yAvadarthikAdyAgamanAt prathamameva svArya niSpAdite pacAyathAsambhava | // 11 // 'trayANAM' yAvadarthikAdInAmarthAya 'avatArayati ' adhikatarAMstaNDulAdIn prakSipati, eSo'dhyavapUrakA, ata eva cAsya mizrajAtAnedaH, yato mizrajAtaM taducyate yatprathamata evaM yAvadarthikAdyarthayAtmArya ca mizra niSpAdyate, yatpunaH prathamata Arabhyate khArthe pazcAtmabhUtAna ruyurayurayurariyurariyurayuruyuruyurunarunarunarunaru dIpa anukrama [417] atha 'adhyavapUraka' doSasya varNanaM Arabhyate ~241 Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) mUlaM [418] >> "niyukti: [388] + bhASyaM [27...] + prakSepaM [4... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||388|| dIpa rthinaH pApaNDinaH sAdhUna vA samAgatAnavagamya teSAmAyAdhikataraM jaLataNDulAdi prakSipyate so'dhyayapUraka iti mizrajAtAdasya bhedH| amumeva bhedaM darzayati8 taMDulajalaAyANe puephaphale sAgavesaNe loNe / parimANe nANataM ajjhoyaramIsajAe ya // 389 // ___vyAkhyA-iha 'vyatyayo'pyAsA 'miti vacanAtsaptamI yathAyoga SaSThayarthe tRtIyArthe ca veditavyA, tato'yamartha:-adhyavapUrakasya / mizrajAtasya ca parasparaM nAnAtvaM taNDulajalapuSpaphalazAkavesanalavaNAnAm 'AdAne' AdAnakALe yat vicitraM parimANaM tena draSTavyaM, tathAhi / mizrajAte prathamata evaM sthAlyAM prabhUtaM jalamAropyate, adhikatarAva taNDulAH kaNDanAdibhirupakramyante, phalAdikamapi ca prathamata eva / prabhUtataraM saMrabhyate, adhyakSapUrake tu prathamataH svArtha stokataraM taNDulAdi gRhyate, pazcAdyAvadarthikAdinimittamadhikataraM taNDalAdi makSipyate, tasmAttaNDulAdInAmAdAnakAle yadvicitraM parimANaM tena mizrAdhyavapUrakayonAnAtvamavaseyaM / sampatyadhyavapUrakasya kalpyAkalpyavidhimAda jAvaMtie visohI sagharapAsaMDi mIsae pUI / chinne visohI dinnaMmi kappai na kappaI sesaM // 39 // vyAkhyA-yAvadarthika ' yAvadapikamizre'dhyavapUrake zuddhabhaktamadhyapatite yadi tAvanmAtramapanIyate tato vizodhirbhavati, ata eva / ca svagRhayAvadarthikamizro'dhyavapUrako vizodhikoTivakSyate, svagRhapApaNDimizre upalakSaNametat svagRhasAdhumizre ca zuddhabhaktamadhyapatite pUtirbhavati, sakalamapi tadbhaktaM pUtidoSadRSTaM bhavatItyarthaH, tathA vizodhikoTirUpe yAvadarthikAdhyavapUrake chinne yAvantaH kaNAH kArpaTikAdyartha pazcAliptAH tAvanmAne sthAlpAH pRthakRte sati yadvA tAvanmAne kApaTikAdibhyo datte sati zeSamuddharitaM yadbhaktaM tatsAdhUnAM kalpate, zeSaM punaH anukrama [418] SARERainintentmarana ~242 Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||390|| dIpa anukrama [ 420 ] [bhAga-33] "piNDaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [ 420 ] * - "niryukti: [ 390] bhASyaM [ 27...] + prakSepaM [4... pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[ 41/2], mUlasUtra-[02/2] piNDaniryukti mUlaM evaM malayagirisUri - racitA vRttiH + 80 piNDaniryukermakayagi rIyAvRttiH // 116 // ..................... svagRhapApaNDimizrasvagRhasAdhu mizrAdhyavapUrakarUpaM na kalpate, kimuktaM bhavati ? - yadi tattAvanmAtraM sthArapAH pRthakRtaM dattaM vA pApaNDyAdibhyastathApi yaccheSaM tanna kalpate iti / 'jAvaMtie vimohI' ityavayavaM vizeSato vyAkhyAnayati- chinnaMmi tao ukkaDDiyaMmi kappai pihIkae sesaM / AhAraNAe dinnaM ca tattiyaM kappae sesaM // 391 // vyAkhyA----vizodhikoTirUpe yAvadarzike'dhyavapUrake yAvadadhikaM pazcAt prakSiptaM tAvanmAtre 'chinne pRthakRte tatra chedo rekhayApi bhavati tadAha - 'tao ukaTTiyami tataH svasthAnAdutkarSite utpAdite, ihotkarSitaM svasthAnAdutpAvya zeSabhaktasyopari nikSiptamapi bhaNyate tato vizeSaNAntaramAha - pRthakRte sthAlyA bahirniSkAzite zeSaM yadbhaktaM tatsAdhUnAM kalpate / athavA 'AbhAvanayA uddezena na tu | sikthAdiparigaNanena yadi tAvanmAtraM kArpaTikAdibhyo dattaM syAt tataH zeSaM kalpate / tadevamabhihitamadhyavapUrakadvAraM tadabhidhAnAcAbhihitAH SoDazApyudramadoSAH / sampratyeteSAmeva vibhAgamAha eso solasabheo, duhA kIrai uggamo / ego visohikoDI, avisohI u cAvarA // 392 // vyAkhyA - epa SoDazabheda udmaH sAmAnyena dvidhA, tadyathA-- 'eko vizodhikoTi: ' eko bhedo vizodhikoTirUpaH aparA ca 'avizodhi:' 'avizodhikoTi:' avizodhikoTirUpo dvitIyo bheda ityarthaH / tatra yaddoSaspRSTabhakte tAvanmAtre'panIte sati zeSaM kalpate sa doSo vizodhikoTiH, zeSastvavizodhikoTiH / tatra prathamato'vizodhikoTimAha AhAkammudesiya caramatigaM pUi mIsajAe ya / bAyarapAhuDiyAvi ya ajjhoyarae ya carimadugaM // 393 // Ja Education International For Pasta Use Only ~243~ udgamado SANAM vizodhyavizodhikoTItA // 116 // Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||393|| dIpa anukrama [423] [bhAga-33] "piNDaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [423] - "niryuktiH [ 393] + bhASyaM [ 28 ] + prakSepaM [4] 80 pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[ 41/2], mUlasUtra-[02/2] piNDaniryukti mUlaM evaM malayagirisUri - racitA vRttiH ********* vyAkhyA - bhASAkarma samabhedam, 1 'auddezikasya' vibhAgaudezikasyAntyabhedatrayaM 2 tathA 'prati:' bhaktapAnarUpA 3 'mizrajAtaM ' pASaNDigRhamizrasAdhugRhamizrarUpaM 4 bAdarA prAbhRtikA 5 adhyavapUrakasya ca 'caramadvikaM ' svagRhapASaNDimithasvagRhasAdhubhizrarUpam 6, ete udmadoSA avizodhikoTiH / anayA cAvizodhikoTyA avayavena spRSTaM zuddhaM bhaktaM yadoSaduSTaM bhavati taM doSamAhauggamakoDI avayava levAleve ya akayae kappe / kaMjiyaAyAmagacAuloya saMsaha pUIo // 394 // I vyAkhyA- ' udramakovyAH ' udgamadoSarUpAyA avizodhikoTyA 'avayavena' zuSkasikthAdinA tathA 'lepena' takAdinA 'alepena' vallacaNakAdinA saMspRSTaM yadbhaktaM tasminujjhite'pi yat akRte kalpe-akRtakalpatraye ityarthaH pAtre yatpaJcAtparigRhyate tatpUtiravagantavyam 36 kacinmatidaurbalyAditthaM vikalpeta-yathA yadeva sAdhUnAdhAya nirvarttitaM tadevaikamodanapAdhAkarma bhavati, na zeSamava zrAvaNakAJjikAdi, atastatsaMspRSTaM pUtirna bhavatIti tatastadabhiprAyanirAkaraNArthamAha- 'kaMji ' ityAdi, iha sAdhvarthamodane'bhinirvardhamAne yattatsatkaM kAkhi kAdi tadapyAcA karmaiva tadavayavarUpatvAt tataH kAJjikenA''yAmena - avazrAvaNena cAuchodakena ca yatsaMspRSTaM tadapi pUtirbhavati / etadeva rUpakatrayeNa bhASyakRyAkhyAnayati--- sukeNa vijaM kiMtu asuiNA ghovae jahA loe| iha sukkeNa'vi chikkaM dhovai kaMmeNa bhANaM tu 1 // ( bhA0 37) levAlevatti jaM vRttaM, jaMpi davyamalevaDaM / taMpi ghetuM Na kappaMti, takAi kimu levaDaM ? // ( bhA0 38 ) For Pasta Use Only atra Arabhya bhASya krama saMkhyAviSayaka mudraNa doSa: saMbhAvyate, tatkAraNAt pUjyapAd sAgarAnandasUrijI saMpAditA 'AgamamaJjUSAyAH uddhRta krama mayA atra prakSepitam ~244~ bhA0 28 bhA0 29 nayor Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [427] .- "niyukti: [394] + bhASyaM [30] + prakSepaM [4... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: vizodhya prata gAthAMka ni/bhA/pra ||394|| dIpa piNDaniyu AhAya jaM kIrai taM tu kamma, vajehihI oyaNamegameva / karmakayagi bhA0 30 sovIra AyAmaga cAulo vA, kammati to tagahaNaM kareMti // (bhA0 39) vizodhirIyAvRtti vyAkhyA-garma navaramAparUpakeNa 'avayava' iti padaM vyAkhyAtaM, dvitIyarUpakeNa 'lebAleva' iti, tatrA bhAvArtha:- kATAtA // 117 // balacanakAdidravyamalepakRt yadi prathamamanAbhogAdikAraNataH pAtre gRhItvA pazcAtkathamapi parijJAte parityajya pAtraM kalpayanti-kalpatrayeNa prakSAlayanti, kiM punastakAdikaM lepakagRhItvA, tatra sutarAM kalpatrayeNa prakSAlanaM kartavyam iti parijJApanArthe lepAlepa ityukta, tathA yadeva mukhyavRttyA sAdhUnAdhAya kriyate tadevAdhAkarma nAnpaditi buddhayA ziSyA varjayiSyanti odanameva kevalaM na zeSaM taNDulodakAdikaM tato kA guravo-bhadrabAhusvAminaH sauvIrAvazrAvaNataNDalodakAnpapyAdhAkavi parijJApanArthaM tadvANa-sauvIrAdigrahaNaM vizeSataH kurvanti / tadeva mavizodhikoTiruktA, sampati vishodhikottimaah| sesA visohikoDI bhattaM pANaM vigiMca jahasatti / aNalakkhiya mIsadave savvavivege'vayava suddho // 395 // vyAkhyA-zeSaughaudezika navavidhamapi ca vibhAgaudezikam upakaraNapUtimizrasyAyo bhedaH sthApanA sUkSmamAbhUtikA pAduSkaraNaM krItaM pAmityakaM parivartitamabhyAhRtamudbhivaM mAlApahatamAcchedyamanisaSTamadhyavapUrakasyAyo bhedazvetyevaMrUpA vizodhikoTiH, vizudhyati / zeSa zuddha bhaktaM yasminnuDhate yadA vizuddhadhati pAtramakRtakalpatrayamapi yasminnajjhite sA vizodhiH, sA cAsau koTizva-bhedaca vizodhi-18" koTiH , uktaM ca-" uddesiyami navagaM uvagaraNe jaM ca pUiyaM hoI / jAtiyamIsagayaM ca ajjhoyarae ya paDhamapayaM // 1 // pariyaTTie anukrama [427] kakakakakala ~245 Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [428] ." "niyukti : [395] + bhASyaM [30...] + prakSepaM [4... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||395|| abhihaDe ubhine mAlohaDe iya | apichajje aNisihe pAoyara kIya pAmice // 2 // muhamA pAhuDiyAvi ya ThaviyagapiMTo ya jo bhave duviho / savvobi esa rAsI visohikoDI muNeSacco // 3 // " atra vidhimAha-'vigiMca jahasattiM ' anayA vizodhikovyA yat saMspRSTaM bhaktaM pAnaM vA tadyathAzakti vigizca' parityaja, isamatra bhAvanA-bhikSAmaTatA pUrva pAtre zudaM bhaktaM gRhItaM, tatastatraivAnAbhogAdikAraNa-11 vizato vizodhikoTidoSaduSTuM gRhItaM, pazcAca kathamapi jJAta-yathetadvivakSitaM vizodhikoTidoSaduSTuM mayA gRhItamiti, tato yadi tena vinApi|| nirvahati tarhi sakalamapi tadvidhinA pariSThApayati , atha na nirvadati tadA yadeva vizodhikoTidoSaduSTaM tadeva tAvanmAtraM samyak parijJAya / parityajati, yadi punaralakSitena sadRzavarNagandhAditayA pRthak parijJAtumazakyena mizritaM bhavati yadA 'draveNa' takrAdinA tadA sarvasyApi tasya vivekaH, kRte ca sarvAtmanA viveke yadyapi kecitsUkSmA avayavA lagitA bhavanti tathApi tatra pAtre'kRtakalpe'pyanyataH parigRhana zuddho patiH, syaktabhaktAdeviMzodhikoTitvAdU, vivekazcatRo bhavati, tayathA-dravyataH kSepataH kAlato bhAvataca, tathA cArakA dabbAio vivego dabbe jaM dadhvajaM jahiM khette| kAle akAlahINaM asaDho jaM passaI bhAve // 396 // vyAkhyA-'dravyAdikaH' dravyakSetrakAlabhAvaviSayo vivekaH, tatra yavyaM parityajati sa dravyavivekaH, tathA parityAjyaM yatra kSetre parityajyate sa kSetravivekaH, kSetre vivekaH kSetraviveka iti vyutpatteH, tathA yadvizodhikoTidoSaduSTamakAlahIna-zIghraM parityajyate eSa kAlato vivekA, iha yadaiva doSaduSTa bhaktAdiparijJAtaM tadaiva tatkAlavilambAbhAvena parityaktavyaM, parityAgabudadyA vA pRthagU-bhinne sthAne karttavyama-18 nyathA bhAvatastatparigrahAtsaMyamahAniprasakteH, tata uktamakAlahInamiti , tathA yat ' azaTaH' araktadviSTaH san doSaduSTaM pazyati dRSTvA / dIpa anukrama [428] For P OW MAnurary.orm dravya-Adibhi: bhaktAdi vivekaM varNayate ~246 Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) mUlaM [429] >> "niyukti: [396] + bhASyaM [30...] + prakSepaM [4... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: divivekaH prata gAthAMka ni/bhA/pra ||396|| dIpa piNDanighu- cAkAlahInaM zIghraM parityajati sa 'bhAve' bhAvato vivekaH / iha nirvAhe sati vizodhikoTidoSasammizraM sakalamapi parityaktavyam , kermaLayagi-1 anirvAhe tu tApamAtra, tatra vidhimupadarzayitukAmaH prathamatazcaturbhalikAmAharIyAvRttiH sukollasarisapAe asarisapAe ya ettha cubhNgo| tulle tullanivAe tattha duve donnatullA u|| 397 // // 118 // vyAkhyA-atra zuSkasthA'drasya ca 'sadRze' samAne'nyasmin vastuni madhye patite sati tathA ' asadRze' asamAne'nyasmin / vastuni madhye patite sati caturbhatI bhavati, sUtre ca puMstvanirdeza ArSatvAt , catvAro bhaGgA bhavantItyarthaH, te ceme-zuSke zuSkaM patitaM, zuSke bhAma, Ardai zuSkam, Ardai Amiti, tatra yena yena padena yo yau mahaulabdhau tau tau tathA darzayati-tatyati tatra 'talye ||samAne sati anyasmin vastuni madhye tulpanipAte'dhikaraNasadRzasya vastunaH prakSepe 'do' prathapacaturtharUpI bhaGgo labdhI, sau ca 'sukolla- kasarisapAe' ityanena padena sUcitI, tathA dvau bhaktI dvitIyatRtIyarUpau'atulyAt' visahazAva pakSipyamANAt lamdhI, tI ca 'asarisa-1 pAe yA ityanena padenoktau / tadevaM caturbhaGgikAmabhidhAya sammatyatraivoddharaNavidhimAhaII sake sukkaM paDiyaM vigiciuM hoi taM suhaM paDhamo / bIyaMmi davaM choDhuM gAlaMti davaM karaM dAuM // 398 // taiyaMmi kara choDaM ulliMcai oyaNAi jaM tarai / dullahadavvaM carime tattiyamittaM vigicaMti // 499 // vyAkhyA-'zuSke' vallacanakAdau madhye yat ' zuSkaM ' vallucanakAdi patitaM tatsukha-jalapakSepAdikaSTamantareNa 'vigiMciu~ hoina parityaktuM bhavati, parisyAjyaM bhavatItyarthaH, eSa prathamo bhaGgaH, tathA dvitIye bhane 'zuSke' vallacanakAdau madhye kathamayAI tImanAdi vizo anukrama [429] // 11 // H uniorammar ~2474 Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||399|| dIpa anukrama [432] [bhAga-33] "piNDaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [432 ] * - "niryukti: [ 399] + bhASyaM [ 30...] + prakSepaM [4... pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[ 41/2], mUlasUtra-[02/2] piNDaniryukti mUlaM evaM malayagirisUri - racitA vRttiH 80 dhikoTidoSavat patitamityevaMrUpe 'dravaM kAJjikAdi tatra madhye prabhUtaM prakSipya paJcAtpAtramavanabhya pAtrakarNaikadeze ca zuddhabhaktapAnarakSaNArtha karaM ca datvA sarva dravaM gALyanti / tathA tRtIye zuddhe Ardre tImanAdau madhyapatitaM zuSkaM kuravallacanakAdirUpamodanamityevaMrUpe tatra tImanAdau madhye 'karaM ' hastaM prakSipyodanAdi yathAvanmAtraM zaknoti tAvanmAtramazaThaH san 'ulliMcati' AkarSati, tataH zeSaM tImanAdi kalpate, tathA * 'carame ' Ardre Ardra patitamityevaMrUpe yadi taddravyaM 'durlabham ' anyatra na prApyate tatrodezatastAvanmAtraM parityajanti, zeSaM kalpate, eSA caturbhaGgikA sAdhUnAmasaMstaraNe veditavyA, saMstaraNe ca sakalamapi parityajanti / tathA cAha saMghare savvamujjhati, caubhaMgo asaMthare / asaDho sujjhaI jesuM, mAyAvI jesu bajjhaI // 400 // vyAkhyA - 'saMstare' nirvAhe sati sarvamapi pAtrasthitaM vizodhikoTisaMsRSTamujjhanti, 'asaMstare ' anirvAhe punaH 'caturbhaGgI ' catvAro'nantaroktA bhaGgAH, sUtre ca puMstvanirdeza ArSatvAt kathaMbhUtAste bhaGgAH ? ityAha-yeSu bhaGgeSu 'azaThaH ' araktadviSTaH san OM varttamAnaH zudhyati - zuddhimApadyate, mAyAvI ca yeSu badhyate / tadevaM vizodhyavizodhirUpaM koTidvayaM saprapaJcamuktam, idAnIM tadevopasaMhAra* vyAjena saGkSepata Aha- koDIkaraNaM vihaM uggamakoDI visohikoDI ya / uggamakoDI chakkaM bisohikoDI aNegavihA // 401 // vyAkhyA -- koTIkaraNaM 'dvividhaM dvimakAraM, dvidhA koTirityarthaH, tadyathA-- udgamakoTirvizodhikoTiza, tatrodramakoTiH 'SaTkam | AdhAkarmikaudezikAntyabhedatrikAdipadbhedAH, vizodhikoTiH punaranekavidhA - oghaudezikAdirUpA / sampratyanyathA koTIH pratipAdayati Education International For Parts Only ~248~ Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) mUlaM [435] >> "niyukti: [402] + bhASyaM [30...] + prakSepaM [4... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: piNDaniyaM-18 prata gAthAMka ni/bhA/pra ||402|| dIpa nava ceva aDhArasagaM sattAvIsA taheva cau pannA / naui do ceva sayA u sattarI hoi koDINaM // 402 // tarmakayagi vyAkhyA-prathamataH koTayo nava bhavanti, tadyathA-svayaM hananamanyena ghAtanamapareNa hanyamAnasyAnumodanaM, tathA svayaM pacanamanyena yAdayo rIyAdRttiH pAcanamapareNa pacyamAnasyAnumodanaM, tathA svayaM krayaNamanyena krAyaNamapareNa krIyamANasyAnumodanam , ihAdyAH SaDavizodhikoTayo'ntimAstu tisro vizodhikoTayaH, etA api navakoTIH ko'pi rAgeNa sevate ko'pi dveSeNa, tato dvikena guNitA aSTAdaza bhavanti, athavaivaM taaH||119| ko'pi mithyASTiH kuzAkhasamparkasamutthavAsanAvazato niHzahU. sevate, ko'pi sampadRSTiH san virato'pyanAbhogAdikAraNato'parijJAnataH, ko'pi punaH samyagdRSTirapi sannaviratatvena gArhasthyamavalambamAnaH, tato mithyAtvAjJAnAviratirUpeNa trikeNa nava guNitAH saptaviMzatirbha-81 vati, rAgadveSau tvatra pRthagna vivakSyete, yadA tu pRtham vivakSyete tadA tAbhyAM saptaviMzatirgaNitA catuSpazcAzadbhavati, tathA tA eva nava koTayaH dAkadAcita puSTamAlambanamadhikRtya dazavidhakSAntyAdidharmaparipAlanArtha sevyante. yathA darbhikSe kAntAre cAnyena phalAdinA'bhyavahutenAI deha dhRtvA zAnti mArdavamArjavaM yAvaddAma pAlayiSyAmIti hanti, evamanyena ghAtanAyapi bhAvanIya, tato nava dazabhirguNitA jAtA navatiH, kAiyaM ca sAmAnyatazcAritranimittA, kAcit punazcAritranimittA viziSTajJAnalAbhasambhavanimittA ca, yathA'smin kAntArAdAvanena phalAdi nA'bhyavahatena devamaha dhRtvA kSAntyAdikaM pAlayiSyAmi prabhUtAni ca zAkhANyadhyeSye iti hantItyAdi, eSA ca jJAnasya prAdhAnyavivakSaNAta jJAnanimittA bhaNyate, kAcitpunazcAritranimittA darzanasthirIkaraNahetuzAstrAryaparijJAnanimittA ca, yathA'smin kAntArAdAvanena phalAdi-MAILan nA'bhyavahatena dehaM paripAlya kSAntyAdikaM pAlayiSyAmi darzanaM ca nirmalaM vidhAsye iti hantItyAdi, eSA ca darzanasya prAdhAnyavivakSaNAdarzananimicA'bhidhIyate, tata evaM triprakArA navatiriti tribhirnavanirguNyate, tato ve zate saptatyadhika koTInAM bhavataH , uktaM ca-" rAgoI 00000000000000000000 anukrama [435] ~249~ Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) mUlaM [435] >> "niyukti: [402] + bhASyaM [30...] + prakSepaM [4... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||402|| micchoI rAgAI samaNadharma nANoI / nave nave sattAvIsI narve naIe~ u guNakArA // 1 // " yA tu darzanasthirIkaraNArtha prabhUtaSazAkhAvagAhanArtha cAritrArtha ca sevyate sA sAmAnyatazcAritranimittAyAmantabhocyate, tato na sUtroktabhedasaMkhyAniyamavyAghAtaH / sampatyudmadAradoSANAM vakSyamANotpAdanAdvAradoSANAM ca yataH sambhavastAMstadutthitAn vaiviktyenAha solasa uggamadose gihiNo u samur3hie viyANAhi / uppAyaNAe~ dose sAhUu samuDhie jANa // 403 // ___ vyAkhyA-etAnanantaroktAn SoDazasaGkhacAnudgamadoSAn gRhiNaH sakAzAdusthitAn vijAnIhi, tathAhi-AdhAkarmAdidoSaduSTa / bhaktAdi gRhasthaireva kriyate, ye tUtpAdanAyA doSA vakSyamANAstAn 'sAdhutaH' sAdhoH sakAzAdutthitAn jAnIhi, dhAtrItvAdInAM sAdhu-1 bhireva kriyamANatvAt / tadevamuktamudramadAraM, sammatyutpAdanAdvAraM vaktavyaM, tatra prathamata utpAdanAmAha NAma ThavaNAdavie bhAve uppAyaNA muNeyavvA / dadhvaMmi hoi tivihA bhAvaMmi u solasapayA u // 404 // vyAkhyA-utpAdanA caturdA, tadyayA-'NAma 'ti nAmotpAdanA sthApanotpAdanA 'dravye ' dravyasyotpAdanA 'bhAve' bhAvasyotpAdanA ca, tatra nAmasthApane dravyasyotpAdanA ca yAvanoAgamato bhavyazarIradanyotpAdanA pAguktagaveSaNAdivi bhAvanIyA, zarIrabhaSpazarIravyatiriktA tu dravyotpAdanA tridhA-sacittadravyotpAdanA'cittadravyotpAdanA mizradravyotpAdanA ca / bhAvotpAdanA dvidhA, tayadhA-Agamato noAgamataca, tatrAgamata utpAdanAzabdAzastatra copayuktaH, noAgamato bhAvotpAdanA tu dvidhA, tadyathA-prazastA'prazastA ca, tatra prazastA jAnAdhutpAdanA, apazastA 'SoDazapadA' vakSyamANadhAtrIdUtyAdiSoDazabhedA / tatra prathamataH sacicadravyotpAdanAM vibhAvayiSurAha dIpa anukrama [435] RELIGunintentATASHREE atha 'utpAdanA" doSa-viSayaka varNanaM Arabhyate ~250 Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||405|| dIpa anukrama [438] [bhAga-33] "piNDaniryukti" - mUlasUtra - 2/1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) * - "niryukti: [ 405 ] + bhASyaM [ 30...] + prakSepaM [4... 80 mUlaM [438 ] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[ 41/2], mUlasUtra-[02/2] piNDaniryukti mUlaM evaM malayagirisUri - racitA vRttiH AsUyamAiehiM vAlaciyaturaMgabIyamAIhiM / suyaAsadumAINaM uppAyaNayA u saccittA // 405 // piNDaniryukermalayagi vyAkhyA - sutAzvamAdInAM dvipadacatuSpadApadarUpANAm, atrAdizabdaH pratyekamabhisambadhyate, sutAdInAmazvAdInAM drumAdInAM ca rauyAvRttiH * yathAsaGkhcamAsRyAdibhiH, 'AsUyam ' aupayAcitakam, AdizabdAdbhATaka jalAdiparigrahaH / tathA 'bAlacitaturaGgavIjAdibhizva' tatra vAle:* kezaromAdibhedabhinnaizrito - vyApto bAlacitaH - puruSo 'lomazaH puruSa' iti vacanAt, turaGgabIje ca suprasiddhe AdizabdAdanya hetuparigrahaH, yA utpAdanA, tathAhi-- kenacibhijabhAryAyAH kathamapi putrAsambhave devatAyA aupayAcitakena RtukALe svasaMprayogeNa ca sutaH putrikA votpAdyate, tathA nijaghoTikAyAH parasya bhATakamadAnena paraghoTakamAropya turaGga utpAdyate, evaM yathAyogaM balIvardAdirapi tathA jalasekena bIjAropaNena drumavahayAdiH, tata itthaM sutAdInAmutpAdanA sA sacittadravyotpAdanA / sampratyacittadravyotpAdanAM mizradravyotpAdanAM ca pratipAdayati // 120 // kaNagarayayAiyANaM jahadhAuvihiyA u accittA / mIsA u sabhaMDANaM dupayAikayA u uppattI // 406 // vyAkhyA--' kanakarajatAdInAM ' suvarNarUpyatAmrAdInAM 'yatheSTadhAtuvihitA yatheSTo yo yasyaiSTo'nukUlo dhAtustasmAdvihitA - kRtA utpattiH sA 'acittA' acittadravyotpAdanA, tathA yA 'dvipadAdInAM ' dAsAdInAM 'sabhANDAnAM sAlaGkArAdInAM vetanapradAnena yA kRtA AtmIyatvenotpattiH sA 'mizrA' mizradravyotpAdanA / tadevamuktA dravyotpAdanA, sampati bhAvotpAdanAmAha bhAve pattha iyaro kohAupAyaNA u apasatthA / kohAijuyA dhAyAiNaM ca nANAi upasatthA // 407 // Internationa For Parts Only ~251~ utpAda nAyA nikSepAH // 120 // Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||407|| dIpa anukrama [ 440 ] [bhAga-33] "piNDaniryukti" - mUlasUtra - 2/1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [440] * - "niryuktiH [407] + bhASyaM [ 30...] + prakSepaM [4... pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[ 41/2], mUlasUtra-[02/2] piNDaniryukti mUlaM evaM malayagirisUri - racitA vRttiH 80 vyAkhyA- 'bhAve' bhAvaviSayA utpAdanA dvidhA tadyathA prazastA 'itarA' apazastA, tatra yA krodhAdInAM krobAdiyutA dhAtrItvAdInAM botpAdanA sA'prazastA / yA tu 'jJAnAde: ' jJAnadarzanacAritrANAmutpAdanA sA prazastA / iha cApazastayA bhAvotpAdanayA'dhikAraH, piNDadoSANAM vaktumupakrAntatvAt / sA ca SoDazabhedA, tatastAneva SoDaza bhedAn gAthAdvayenAha dhAI dUi nimitte AjIva vaNImage timicchA ya / kohe mANe mAyA lobhe ya havaMti dasa ee // 408 // puvi pacchA saMthava vijjA maMte ya cunna joge ya / uppAyaNAi dosA solasame mUlakamme ya // 409 // vyAkhyA - ' dhAtrI' bAlakaparipAlikA, iha dhAtrItvasya yatkaraNaM kAraNaM vA taddhAtrIzabdenoktaM dravyaM tathA vivakSaNAt evaM ityapi bhAvanIyA, navaraM 'dUtI' parasandiSTArthakathikA 'nimittam' atItAdyarthaparijJAnahetuH zubhAzubhaceSTAdi, tathA cAsumeva nimittazabdavAcyamaryamaGgIkRtya pUrvasUrayo nimittazabdasya nairukti-zabdavyutpattimevamAcakSate nipatamindriyebhyaH indriyArthebhya: samAdhAnaM cAtmanaH samAzritya yasmAdutpadyate zubhAzubhAtItAdyarthaparijJAnaM tasmAcadindriyAryAdi nimittamiti, uktaM cAGgavidyAyAm - "iMdie hiMdiyatthedi, samAdANaM ca apaNo / nANaM pavacara jamdA, nimittaM teNa AhiyaM // 1 // tacAGgAdibhedAdaSTvA taduktam-aMga sairo lakkhaNaM (ca), vajeNaM suviNo thaa| chinnaM bhImaMta likkha ya, emee (ee) aTTha viyAhiyA // 1 // ee mahAnimittA u, aTTha saMparikittiyA / eehi bhASA najjatI, 1 aGga - zarIrAvayavapramANasyandanAdivikAraphalodvAvakaM nimittazAstraM, 2 svaraH- jIvAjIvAzritasvarasvarUpaphalAbhidhAyakaM, 3 lakSaNaM-uJchaOM nAdyanekavilakSaNatryutpAdakaM, 4 vyajanaM-maSAdivyajanaphalopadarzakaM 5 svapnaM svapra kalAvibhAvaka, 6 chedanaM chinnaM vastrAdInAM tadviSayaM zubhAzubhanirUpakaM zAstraM yathA 'devesu uttamo lAbho' ityAdi 7 bhaumaM bhUmivikAraphalAbhidhAnapradhAnaM nimivazAtraM 8 antarikSam AkAzaprabhavamahayuddha bhedAdibhAvaphalanivedakaM, kacicchinnasthAne utpAtaM vadanti tatrotpAtaM sahajarudhiravRSTyAdilakSaNotpAtanirUpakaM nimittazAstraM, Education Intentiona For Park Use Only ~ 252~ Mayor Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [442] >> "niyukti: [409] + bhASyaM [30...] + prakSepaM [4... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||409|| piNDaniyu- tItAnAgayasaMpayA // 2 // " nimicahetukaM ca yad jJAnaM tadapyupacArAnimittaM tadevehAdhikRtaM, tathA cAGgAdinimittahetukaM jJAnameva mayu- utpAdanAkermalapagi-18 jAno yatidoSavAnagre vakSyate, 'AjIva: AjIvikA 'vanIpaka: ' bhikSAcarastasyeva yatsamAcaraNaM tadapi banIpakA, zabdavyutpatti ca doSeSu dhArIyAciH svayamevAgre vakSyati, 'cikitsA rogamatikAraH, krodhamAnamAyAlobhAH pratItAH, 'pUrvasaMstavaH' mAtrAdikalpanayA paricayakaraNaM, 'pazcA- trIdoSaH saMstavaH' vavAdikalpanayA paricayakaraNaM, 'vidyA' khIrUpadevatAdhiSThitA sasAdhanA vA'kSaravizeSapaddhatiH, saiva puruSadevatAdhiSThitA // 121 // asAdhanA vA mantraH, 'cUrNaH, saubhAgyAdijanako dravyazodA, 'yogaH' AkAzagamanAdiphalo dravyasanataH, ete'nantaroktA utpAdanAyA | doSAH, poDazo dopo 'mUlakarma' vazIkaraNam / ida dhAtryA piNDa:-dhAtrIpiNDA, kimuktaM bhavati ?-dhAtrIvasya karaNena kAraNena ca yA utpAdyate piNDaH sa dhAtrIpiNDaH, yastu datItvasya karaNenotpAdyate sa dUtIpiNDaH, evaM nimittAdiSvapi bhAvanIyaM / tatra prathamato dhAtrIpiNDaM vyAcikhyAsurdhAtrIbhedAnAha khIre ya majaNe maMDaNe ya kIlAvaNaMkadhAI ya / ekekAvi ya duvihA karaNe kArAbaNe ceva // 410 // vyAkhyA-kSIre' kSIraviSaye ekA dhAtrI yA stanyaM pAyayati, dvitIyA majjanaviSayA, tRtIyA maNDanaviSayA, caturthI krIDanadhAtrI, paJcampAndhAtrI / ekaikA'pi ca dvidhA, tapathA-svayaM karaNe kAraNe ca, tathAhi-yA svayaM stanyaM pAyayati bAlakaM sA svayaMkaraNe|| / 12 // kSIradhAtrI, yA tvanyayA pAyayati sA kAraNe, evaM majjanAdidhAtryo'pi bhAvanIyAH / sampati dhAtrIzabdasya vyutpattimAha dhArei dhIyae vA dhayaMti vA tamiti teNa dhAI u / jahavihavaM Asi purA khIrAI paMca dhAIo // 411 // dIpa anukrama [442] ~253 Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) mUlaM [444] >> "niyukti: [411] + bhASyaM [30...] + prakSepaM [4... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||411|| vyAkhyA-dhArayati bAlakamiti dhAtrI, yadvA dhIyate bhATakamadAnena 'dhri(dhI)yate / poSyate iti dhAtrI, athavA 'dhayanti' pivanti bAlakAstAmiti dhAtrI, 'dhAtrIti nipAtanasUtrAdrUpaniSpattiH, tAzca dhAnyaH 'purA' pUrvasmin kAle 'yathAvibhava' vibhavAnusAreNa kSIrA-1 diviSayA bAlakayogyAH pazca Asan , sampati tathArUpavibhavAbhAvena tA na dRzyante / tatra yathA stanyadApanadhAtrItvaM sAdhuH karoti || tathA darzayatikhIrAhAro robai majjha kayAsAya dehi NaM pijje / pacchA va majjha dAhI alaM va bhujjo va ehAmi // 412 // vyAkhyA-pUrvaparicite gRhe sAdhubhikSArtha praviSTaH san rudantaM bAlakaM dRSTvA tajjananImevamAha-eSa bAlo'dyApi kSIrAhArastataH kSIramantareNAvasIdan 'roditi' AraTati, tasmAnmahyaM kRtAzAya-vihitabhikSAlAbhamanorathAya jhaTityeva bhikSA dehi, pazcAt 'Nam' ena / hA bAlakaM 'pejje pAyaya stanyaM, yadvA prathamata enaM stanyaM pAyaya pazcAnmahA bhikSA dehi, yadivA'laM me sampati bhikSayA pAyaya stanya bAlakamahaM punarbhUyo'pi bhikSArthameSyAmi / tadyathA maimaM arogi dIhAuo ya hoi avimANio bAlo / dullabhayaM khu suyamuhaM pijjAhi ahaM va se demi // 413 // ___vyAkhyA-'avimAnita: ' anapamAnito bAlo matimAnarogI dIrghAyuzca bhavati, vimAnitaH punaviparItaH / tathA durlabhaM khalu loke 'mRtamurkha' putramukhadarzanaM, tasmAtsarvANyapyanyAni karmANi muktvA tvamenaM bAlakaM stanyaM pAyaya, yadi vaM na pAyayasi tAI vA dadAmpasmai kSIraM bAlakAya, anyayA vA stanyaM pAyayAmi / atra 'aI vA se demi' ityanena svayaMkaraNa(Nena)dhAtrItvaM sAdhordarzitaM, zeSapAdaH kAraNena / atra doSamAha dIpa anukrama [444] ~254 Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [447] >> "niyukti: [414] + bhASyaM [30...] + prakSepaM [4... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||414|| piNDaniyu ahigaraNa bhaddapaMtA kammudaya gilANae ya uDDAho / caDukArI ya avanno niyago annaM ca NaM saMke // 414 // // : utpAdanAtermaLayagi doSeSu dhArIyAttiH / vyAkhyA-yadi bAlakajananI bhaMdrA-dharmAbhimukhI bhavati tarhi prAktanaiH sAdhuvacanairAvajitA satI adhikaraNam-AdhAkarmAdi | zrIdoSaH karoti, atha pAntA-dharmAnabhimukhI vahi pradveSaM yAtIti zeSaH, tathA yadi svakarmodayAtkathamapi sa bAlo glAno bhavati tadi ' uddddaaH| // 12 // pravacanamAlinyaM, yathA sAdhunA tadAnImAlapitaH kSIraM vA pAyito'nyatra vA nItvA kasyA api stanyaM pAyitastena glAno jAtA, tathA 'tIva cATukArIti loke 'avarNaH' azlAghA, tathA 'nijakaH' bhA 'anyadvA maithunAdikaM 'Nam' iti vAkyAlaGkamare tathArUpasA| dhuvacanazravaNataH 'zaGkate' sambhAvayati / athavA prakArAntareNa dhAtrIkaraNe yo doSastaM darzayati ayamavaro u vikappo bhikkhAyari sahi adiI pucchA / dukkhasahAya vibhAsA hiyaM me dhAittaNaM ajja // 415 / / vayagaMDathallataNuyattaNehiM taM pucchiu~ ayANato / tattha gao tassamakkhaM bhaNAi taM pAsiuM bAlaM // 416 // vyAkhyA-ayamaparo vikalpo dhAtrIkaraNe, tamevAha-bhikSAcaryApraviSTena sAdhunA kAcita AddhikA 'adhRtiH 'dhRtirahitA dRSTA tataH pRSTA yathA-kimadya tvaM sazokA dRzyase?, tata evamuktA satI sA mAi-yo duHkhasahAyo bhavati tasmai duHkhaM niveyate, duHkhasahAyazca sa ucyate yo duHkhamatIkArasamarthaH, tataH sAdhurAha-adaM duHkhasahAyastasmAnnivedyatAM me duHkha, tataH sA pAha-aba me-prama dhAtrItvamamukaSmi- // 122|| nIzvaragRhe 'hataM spheTitaM tato'haM viSaNNA, tataH sAdhurAha-mA tvaM viSAdaM kASI: ahamavazyaM svAMtatrAcireNa dhAtrI sthApayAmIti pratijJA vidhAya tasyAH pAz'bhinavasthApitAyA dhAcyA vayaHprabhRtikamajAnAnaH pRcchati, yathA kiM tasyA vayaH-tAruNyaM pariNataM cA?, gaNDAvapi dIpa anukrama [447] ~255 Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) mUlaM [449] >> "niyukti: [416] + bhASyaM [30...] + prakSepaM [4... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||416|| dIpa stanAparaparyAyau ki kUparAkAracIghoM yadvA'tizayena sthUlo ?, zarIre'pi tasyAH kiM sthUlatvaM kiM vA kazakha, tata evaM pRSTvA ttreshvrgRhe| |||gataH san 'satsamakSa ' gRhasvAmyAdisamakSaM taM bAlakaM dRSTvA bhaNati / kiM tadbhaNati ? itpata Aha aNuDiyaM va aNavikkhiyaM va iNamaM kulaM tu mannAmi / punnehiM jahitAe(jadicchAe) taraI bAleNa semo||17|| vyAkhyA-ahamidaM manye-'idaM yuSmadIyaM kulamadhunosthita-sammatyevezvarIbhUtaM, yadi punaH paramparAgatalakSmIkamidamabhaviSyata tahi kathaM na paramparayA dhAtrIlakSaNe kuzalamapi abhaviSyat ? iti bhAvaH, yadvA 'anavekSitam ' aparibhAvitaM mahattarapuruSaH, tata eva, yA havAsA vA dhAtrI priyate, etaba bAlenAsaGgatadhAtrIstanapAnavicchAyena 'sUcayAmaH' lakSayAmaH, tata evaMbhUtadhAtrIyuktamapIdaM kula 'tarati' kSemeNa vartate tat manye puNyaiH prAktanajanmakRtaiH yadivA yadRcchayA-evameva / / tata evamukte sati sasambhrama bAlakasya jananI janako vA sAdhu matyAha-bhagavan ! ke dhAcyA doSAH ?, tataH sAdhurdhAtrIdoSAn kathayati: therI dubalakhIrA cimiDho pelliyamaho aithaNIe / taNuI u maMdakhIrA kupparathaNiyAe~ sUimuho // 418 // vyAkhyA-yA kila dhAtrI sthacirA sA ' avalakSIrA' abalastanyA iti, tato pAlo na balaM gRhNAti, yA tvatistanI tasyAH stanyaM pivana stanena ' preritamukhaH' campitamukhAvayaboSTanAsikazcipiTanAsiko bhavati, yA tu zarIreNa kazA sA ' mandakSIrA ' alpa-|| kSIrA, tataH paripUrNa tasyAH stanyaM vAlo na pAmoti, vadabhAvAcca sIdati , tathA yA kUparastanI tasyAH stanyaM piban bAlaH sUcImakho kA bhavati, sa hi mukhaM dIrghatayA prasArya tasyAH stanyaM pibati, tatastathArUpAbhyAsatastasya mukhaM sUcyAkAraM bhavati, uktaM ca-"nisthAmA stha anukrama [449] R ~256 Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [451] >> "niyukti: [418] + bhASyaM [30...] + prakSepaM [4... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||418|| piNDaniyu-virA dhAtrI, sUcyAsyaH kUparastanIm / cipiTaH sthUlavakSojA, dhayaMstanvI kRzo bhavet // 1 // jADyaM bhavati sthUrAyAstanukyAstvavalaM- utpAdanAtamelapagi-1 karam / tasmAnmadhyavakasthAyAH, stanyaM puSTikaraM smRtam // 2 // atistanI tu cipiTa, kharapInA tu danturam / madhyastanI mahAcchidrA, pAtrI doSeSu dhArAyASTAcana saumyamukhaDUrI // 3 // " ityAdi / eSA cAbhinayasthApitA dhAtrI uktadoSadRSTA tasmAna yuktA, kintu ciraMtanyeveti bhAvaH / tathA- trIdoSaH // 12 // jA jeNa hoi baneNa ukaDA garahae ya taM teNaM / garahai samANa tivvaM pasatyamiyaraM ca duvvannaM // 419 // vyAkhyA-yA abhinavasthApitA dhAtrI yena 'varNena ' kRSNAdinotkaTA bhavati tAM tena varNena 'gaIte / nindati, yathAkA kRSNA bhraMzayate varNa, gaurI tu balavarjitA / tasmArachapAmA bhaveddhAtrI, balavaNaH prazaMsitA // 1 // " ityAdi / tathA yAmabhinavasthA-18 pitA gahate tasyAH 'samAnA samAnavarNA cecirantanI sthApyamAnA bhavati tarhi tA 'tIvam ' atizayena 'prazastAM' prazastavarNI zlAghate, itara tvabhinavasthApitAM duNoMm / evaM cokte sati gRhasvAmI sAdhvabhipretAM dhAtrI dhArayati itarAM tu parityajati, tathA ca sati|| yo doSastamAhauvvaTTiyA paosaM chobhaga ubbhAmao ya se jaM tu / hojjA majjhavi vigyo visAi iyarIvi emeva // 420 // vyAkhyA-yA abhinavasthApitA dhAtrI urttitA-dhAtrItvAt cyAvitA sA sAdhopari madveSa kuryAta, tathA sati chobhagaM dadyAd- // 12 // yathA-ayam 'uddhAmaka' jAro'nayA dhAcyA saha tiSThatIti, tathA 'se' tasya sAdhotpadveSavazAtkartavyaM vadhAdi yattadornityAbhisambandhAttadapi kuryAta, yA'pi cirantanI sampati sthApitA sA'pi kadAcidevaM cintayati-paryaMtasyA dhAtrItvAt cyAvanaM kRtam , evameva kadA dIpa anukrama [451] national ~257 Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||420|| dIpa anukrama [ 453 ] [bhAga-33] "piNDaniryukti" - mUlasUtra - 2/1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [ 453 ] * - "niryuktiH [420] + bhASyaM [ 30...] + prakSepaM [4... pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[ 41/2], mUlasUtra-[02/2] piNDaniryukti mUlaM evaM malayagirisUri - racitA vRttiH 80 Education ciduSTamanasA mamApi 'vino' dhAtrIsvAt cyAvanarUpo'ntarAyaH kariSyate, tata evaM vicintya mAraNAya 'viSAdi ' garamavRttiM prayuJjIta / uktA kSIradhAtrI, sAmprataM zeSadhAtrIrAzritya doSAnatidezenAha-' . emeva sesiyAsuvi suyamAisu karaNakAraNaM sagihe / iDDIsuM ghAIsu ya taheva uTTiyA gamo // 421 // vyAkhyA - atra paSThayarthe saptamI, tato'yamarthaH -- evameva yathA kSIraghApAstathA 'zeSikAsvapi zeSANAmapi mRjjanAdiyAtrINAM 'sutamAtRSu' sutamAtRkalpAnAM yat svayaM karaNaM majjanAderyathAnyayA kAraNaM tat ' svagRhe ' bAlakamAtRgRhe gataH san sAdhuryathA karoti tathA vAcyaM tathA ca satiM ' ahigaraNa bhadda paMtA' ityAdigAyoktA doSA vaktavyAH, tathA tathaiva-kSIradhAtrI gatenaiva prakAreNa 'RddhiSu Rddhimatsu IzvaragRheSu abhinavasthApitAnAM majjanAdidhAtrINAM 'dhAIsu yatti bhAvapradhAno'yaM nirdezaH paJcamyarthe ca saptamI, tato'ya* marthaH dhAtrItvebhya udvarttitAnAMcyAvitAnAM (gamo ) yogaH 'ubbahiyA paJasaM' ityAdirUpaH sa sakalo'pi tathaiva vaktavyaH / atisahita* midamuktam, ato vizeSata etadvibhAvayiSNuH prathamato majjanadhAtrItvasya karaNaM kAraNaM ca tathA'bhinavadhAcyA doSaprakaTanaM ca yathA sAdhuH * kurute tathA bhAvayati lolai mahIeN dhUlIeN guMDio vhANi ahava NaM majje / jalabhIru abalanayaNo aiuppilaNe a racaccho // 122 // vyAkhyA- eSa vAlo mahyAM 'cholayati' loTate tato dhUlyAM guNDito varttate tasmAtlApaya, etat majjanadhAtrItvasya kAraNam, athavA yadi punastvaM na pArayasi tahiM ' majjAmi snapayAmi, etatsvayaM majjanadhAtrItvasya karaNam, athavA'nyathA majjanadhAtrItvasya For Parts Use Only ~258~ Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) mUlaM [455] >> "niyukti: [422] + bhASyaM [30...] + prakSepaM [4... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: tarmaLayagi utpAdanAdoSeSu dhAtrIdopaH prata gAthAMka ni/bhA/pra ||422|| dIpa piNDaniyu- kAraNa, kyApIzvarayade kA'pi majjanadhAtrI dhAtrItvAt spheTitA, sAdhuzca tasyA gRhaM bhikSArtha praviSTa, tAM ca dhAtrItvAtparibhraMzena viSaNNAM dRSTvA pUrvaprakAreNa ca pRSTvA kRtvA ca pratijJAmIzvaragRhe ca. gatvA'bhinavamajanadhAtrIdopaprakaTanAyAi-jalabhIru' ityAdi, atizaye rIyAvRttiHnotplAvane prabhUtajalaplAvanena gupyamAno bAlo gururapi jAto nayAdI jalapraveze jalabhIrurbhavati, tathA nirantarajalenollAvyamAnaH 'aba- lanayanA' avaladRSTirjAyate raktAkSazca, yadi punaH sarvathA'pi na majjyate na zarIraM calamAdatte nApi kAntibhAga dRSTayA cAvalo jAyate, eSA // 12 // ca dhAtrI bAlamatijalotplAvanena majjayati tato jalabhIratAdayo doSA bAlasya bhaviSyanti, tasmAnnaiSA majanadhAtrI yuktA, evamukte sati tAmabhinavasthApitAM majanadhAtrI gRhasvAmI spheTayati, cirantanImeva kurute, tathA ca sati ta evaM prAktanA 'ubaTiyA posA ityAdirUpA doSA vAcyAH, evamuttaratrApi pratigArtha bhAvanA bhAvanIyA / atha majanadhAtrI kathaMbhUtaM vAlaM kRtvA maNDanadhAnyAH samapiyati , tata aah| anbhaMgiya saMvAhiya uvvaTTiya majjiyaM ca to bAlaM / uvaNei majjadhAI maMDaNadhAIeN suidehaM // 423 // vyAkhyA-nAnadhAtrI prathamataH snehenAbhyaGgitaM tato istAbhyAM sambAdhitaM tadanantaraM piSTikAdinodvalitaM tato majita-gucIbhUtadeI bAlaM kRtvA maNDanadhAnyAH samarpayati // uktA majjanadhAtrI, sampati maNDanadhAtrItvasya kAraNaM karaNaM ca tathA'bhinavasthApitAyA dhAtryA doSaNakaTanaM ca yathA sAdhuH kurute tathA darzayatiusuAiehi maMDehi tAva NaM ahava NaM vibhUsemi / hatthicagA va pAe kayA galiccA va pAe vA // 42 // . vyAkhyA-'ighukaH' ichukAkAramAbharaNam anye tilakamityAhuH, AdizabdAt kSurikAkArAyAbharaNaparigrahA, iha bhikSArtha praviSTaH anukrama [455] // 114 // For P OW ~259~ Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) mUlaM [457] >> "niyukti: [424] + bhASyaM [30...] + prakSepaM [4... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||424|| san zrAddhikAcittAvarjanArtha bAlakamanAbharaNamavalokya tajjananImevamAha-ipukAdibhiH AbharaNavizeSaistAvadenaM vAlaka maNDaya vibhaSaya, || etat maNDanadhAtrItvasya kAraNam / athavA yadi punastvaM na prapArayAsa toI vibhUpayAmi, etat svayaM maNDanadhAtrItvasya karaNaM / pUrvadhAtrIsthAnIyAbhinavasthApitAyA maNDanadhAcyA doSAnAha-'itthicagA' istayogyAnyAbharaNAni pAde kRtAni, athavA 'galicA 'galasatkAni| AbharaNAni pAde kRtAni tasmAtreyaM maNDanadhAtrI maNDane'bhijJA, tatastasyA maNDanadhAtrItvAzpAvanamityAdi pUrvapadAvanIyam / uktA maNDanadhAtrI, sammatyabhinavasthApitAyAH krIDanadhAcyA doSaprakaTanaM krIDanadhAtrItvasya karaNaM kAraNaM ca yathA vidadhAti sAdhustathA''ha DhaGkarasara chunnamuho mauyagiro mauyamammaNullAvo / ullAvaNagAIhi va karei kArei vA kihuM // 425 // vyAkhyA-eSA'bhinavasthApitA krIDanadhAtrI DhaDarasvarA, tatastasyAH svaramAkarNayan vAlo 'chunnamukhaH ' klIvamukho bhavati, athavA mRdugIrepA tato'nayA ramyamANo bAlo mRdugIbhavati, yadivA 'mRdumanmanollApaH' avyaktavAk, tasmApA zobhanA, kintu cirantanyevesyAdi prAgiva, tathA bhikSArtha praviSTaH zrAddhikAcittAparjanA bAlamullApanAdibhiH svayaM krIDA kArayati / uktA krIDanadhAtrI, sampatyaGa-12 dhAcyA abhinavasthApitAyAH spheTanAya sAmAnyato doSapakaTanaM yathA sAdhuH karoti tathA darzayati| thullIe viyaDapAo bhaggakaDIsukkaDAe dukkhaM ca / nimmaMsakakkhaDakarahiM bhIruo hoi gheppate // 426 // vyAkhyA-iha 'sthUlayA' mAMsalayA dhAtryA kaThyAM dhriyamANo bAlaH 'vikaTapAdaH' parasparavadantarAlapAdo bhavati, bhannakaTayA zuSkakaTadhA vA kaTayAM zriyamANo duHkhaM tiSThati, nirmAsakarkazakarAbhyAM ca dhriyamANo bAlo bhIrurbhavati, eSA cAbhinavasthApitA dhAtrI dIpa anukrama [457] ~260 Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [459] >> "niyukti: [426] + bhASyaM [30...] + prakSepaM [4... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||426|| dIpa piNDAnayu-18 anyatamadoSaduSTA tasmAna yuktA kintu prAktanyevetyAdi pAgiva / adhAtrItvasya kAraNaM svayaM karaNaM ca svayameva bhAvanIyaM, tazcaivaM- 1 dhAtrIdokermalayagi- ko'pi sAdhurbhikSArthaM praviSTo bAlaka rudantamavalokya tajjananImevamAha-aGke gRhANedaM bAlakaM yena na roditi, yadi punastvaM na mapArayAsa saMgamasUrIyAvRttiH nadyahaM vA gRhAmi / sammati kIDanadhAtrItvasya karaNe doSa dRSTAntena bhAvayati MaridacodA0 kollaire vatthavvo datto AhiMDao bhave sIso / avaharai dhAipiMDa aMgulijalaNe ya sAdivvaM // 427 // // 12 // | vyAkhyA-kollakire nagare vAIke vartamAnAH parikSINajaDDamavalAH saGgamasthavirA nAma sUrayaH, taivAnpadA durbhikSe jAte sati / siMhAbhidhAnaH svaziSya AcAryapade sthApayitvA gacchaM ca sakalaM tasya samanyitra mubhine deze vihArakrameNa preSitaH, svayaM caikAkI tatraiva tasthau, tataH kSetraM navabhirbhAgairvibhajya tatraiva yatanayA mAsakalpAn varSArAtraM ca kRtavAn, yatanA ca caturvidhA, tadyathA-dravyataH kSetrataH kAlato bhAvataca, taba dravyataH pIThaphalakAdiSu kSetrato ksatipATaketu kAlata ekatra pATake mAsaM sthitvA dvitIyamAse'nyatra vasatigaveSaNaM bhAvataH sarvatra nirmamatvaM, tatazca kizcidUne varSe'tikrAnte siMhAcAryasteSAM pradRcinimittaM dattanAmAnaM ziSyaM preSitavAn , sa cAgato, yasminneva / kSetravibhAge pUrva muktAH sUrayastasminneva sthitA dRSTAH, tataH sa khacetasi cintayAmAsa-aho ! bhAvato'pyamI mAsakalpa na vyadadhuH, tasmAnna zithilaiH sahakatra vastavyamiti paribhAvya vasaterbahirmaNDapikAyAmuttIrNaH, tato vanditAH sUrayaH, pRSTAH kuzalavA , kathitaM / siMhAcAryasandieM, tato bhikSAvelAyAmAcAryaiH saha bhikSArtha praviveza, antamAnteSu ca gRheSu prAdito bhikSA jAto vicchAyamukhaH, tataH // 12 // sUrayastasya bhAvamavagamya kacidIzvaragRhe praviSTaH, tatra vyantayadhiSThitaH sadaiva bAlako roditi, tataH sUrayastaM dRSTvA cappuTikApurassaramAlApayAmAsuH, yathA-vatsa! mA tvaM rodIriti, tata eSamAlApite mUriprabhAvataH sA pUtanA vyantarI prANezata, sthito rodituM (tAta) anukrama [459] ~261 Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [461] .- "niyukti: [427] + bhASyaM [31] + prakSepaM [4... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||31|| dIpa bAlaka, jAtaH prahRSTo gRhanAyakaH, tato dApitAstena bhUyAMso modakAH, tA~ca grAhito dattaH sUribhiH, ajAyata prahRSTaH, tato mutkalito vasatI, tataH sUrayaH svazarIraniHspRhA yathA''gamavidhi prAntakuleSvaTiravA vasatAvRpAjagmuH, pratikramaNavelAyAM ca daco bhaNito-vatsa!|| jApAnIpiNDaM cikitsApiNTaM cAlocaya, sa pAha-yuSmAbhireva sahAI bihutaH, tataH karya me dhAtrIpiNDAdiparibhogaH, sUrayo'vocalaghuvAkakakrIDanena krIDanadhAtrIpiNDaH, cappuTikAkaraNataH pUtanAto mocitatvAcikitsApiNDaH, tataH sa praduSTaH svacetasi cintayatisvayaM bhAvato'pi mAsakalpaM na vidadhAti etAdRzaM ca piNDaM dine dine gRhAti mAM punarekadinagRhItamapyAlocayati, tata evaM vicinsya pradUSato vasatevediH sthitaH, tatastasya sUriviSayapradeSadarzanataH kupitayA sUriguNAvarjitayA devatayA tasya zikSArya vasatAvandhakAra savAta ca varSa vikurvita, tataH sa bhayabhItaH sUrInAi-bhagavan ! kutrAI brajAmi', tatastaiH kSIrodajalavadatinirmalahRdayairabhANi-vassa ! ehi vasatau bhavizeti, datta Aha-bhagavan ! na pazyAmpandhakAreNa dvAramiti, tato'nukampayA zleSmaNA sUribhirnijAGgalirukRtyor3I-|| kRtA, sA ca dIpazikheva jvalituM pravRttA, tataH sa durAtmA datto'cintayat-aho! etasya parigrahe bahirapyasti, evaM ca cintayan devatayA nibhartisatI hA ! duSTaziSyAdhama ! etAdRzAnapi sarvaguNaratnAkarAn sUrInanyathA cintayasi, tato modakalAbhAdiko vRttAntaH sarvo'pi yathAvasthito devatayA kathayAmAse, jAtA tasya bhAvataH pratyAvRttiH kSAmitAH sUrayaH, AlocitaM samyak / sUtra sugarma, navaraM 'sAdivaM' devatApAtihAryam / etadeva gAyAyena bhASyakRSTiNotiome saMgamatherA gaccha visajjaMti jaMghabalahINA / navabhAga khetta vasahI dattassa ya Agamo tAhe // (bhaa040)| bhA031 uvasayabAhiM ThANaM annAuMcheNa saMkileso ya / pUyaNaceDe mA ruya paDilAbhaNa viyaDaNA sammaM // (bhA041) anukrama [461] bhA032 Nirauasaram.org ~262 Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [462] .- "niyukti: [427] + bhASyaM [32] + prakSepaM [4... .. pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: ghe saMgamasU prata gAthAMka ni/bhA/pra ||32|| dIpa piNDaniyu- vyAkhyA-mugama, navaraM pUyaNaceDe'tti pUtanA-duSTavyantarI tayA gRhIte 'ceTe' vAlake roditi, 'vikaTanA : Alocanam / ukta dhAtrIdotermalayagi- dhAtrIdvAram / atha dUtIdvAramAharIyAtti: saggAma paramgAme duvihA duI u hoi nAyabvA / sA vA so vA bhaNaI bhaNai va taM channavayaNeNaM // 428 // ridacodA0 ___vyAkhyA-iha dUtI dvidhA, tadyathA-svagrAme paragrAme ca, tatra yasmin grAme sAdhurvaptati tasminnetra grAme yadi sandezakakathikA hAtahi sA khagrAmadUtI, yA tu paragrAme gatvA sandezaM kathayati sA paragrAmadUtI, ekaikA'pi ca dvidhA, tapathA-kaTA channA ca, taba sA tava mAtA sa vA tava pitA evaM bhaNati-sandezaM kathayati, sA prakaTA, yA tu taM sandeza chanvavacanena kathayati sA chatrA / enamevArtha / / savizeSa vyaktIkarotiekekAvi ya duvihA pAgaDa channA ya channa duvihA u / logucari tatthegA bIyA puNa ubhayapakkhe'vi // 429 // vyAkhyA-iha dUtItvasamAcaraNamapi dUtI, sA'pi caikaikA svagrAmaviSayA paragrAmaviSayA ca dvighA, tadyathA-prakaTA channA ca, satra sAchannA punarapi dvidhA, tapathA-ekA lokottare lokottara eva, dvitIyasakATakasAdhorapi guptA ityarthaH / dvitIyA punarubhayapakSe'pi loke lokottare ca, pAvartino janasya saGkATakasatkadvitIyasAdhArapi ca gumeti bhAvaH / svagrAmaparagrAmaviSayAM prakaTA dUvImAha // 126 // bhikkhAI vaccaMte appAhaNi nei khaMtiyAINaM / sA te amugaM mAyA so va piyA te imaM bhaNai // 430 // . vyAkhyA-'bhikSAdau ' bhikSAdinimittaM cetyarthaH, varjastasyaiva grAmasya satke pATakAntare paragrAme vA khaMtiyAINaM' jananyAdI //////////////////////////////////////////////////// anukrama [462] ~263 Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) mUlaM [465] >> "niyukti: [430] + bhASyaM [32...] + prakSepaM [4... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||430|| nAm ' appANi ' sandezaM kathayati, yathA sA te mAtA'mukaM bhagati, sa vA te pitA idaM bhagati / sammati svAmAraprAmAviSayI lo ko-18 ttare channAM dUtImAha| dait kha garahiyaM appAhiu biiyapaccayA bhaNati / avikobiyA suyA te jA Aha imaM bhaNasu khaMti // 431 / / vyAkhyAko'pi sAdhaH kasyAdhita putrikayA ' apAhitaH sandiSTaH san evaM vicintayati dvatIvaM khala garhitaM. sAvayatvAta. tata evaM vicintya dvitIyapatyayAt-dvitIyasalATakasAdhumoM mAM dUtIdopaduSTuM jJAsIdilyevamartha bhagavantareNedaM bhaNati-pathA 'avikovidA' akuzalA jinazAsane sA tava sutA yA Aha-idaM bhaNa madIyAM 'khanti' jananI miti, sA'pparagatArthasandezikA dvitIyasaGghanATakasAdhucicarakSaNAryameva bhaNati-bArayiSyAmi tAM nijamutAM yena punarevaM na sandizatIti / sammati svagrAmaviSapAmumayapakSamaccha mAM dUtImAhaubhaye'vi ya pacchannA khaMta ! kahijjAhi khaMtiyAe~ tumaM / taM taha saMjAyaMti ya taheva aha taM krejjaasi||432|| vyAkhyA-ubhayasminnapi ca ' lokalokottararUpe pakSe pracchannA dUtIya, yathA 'khaMta 'ti vibhaktilopAt khantasya-pitRrathayA / 'khantikAyAH jananyAstvaM kathaya, yayA tad viditaM vivakSitaM kArya tathaiva saJjAtam , ayatrA tadvivakSitaM tayaiva kuryAH / sampati prakaTa paragrAmahUtItvamAzritya doSAna dRSTAntenopadarzayati gAmANa doNha verai sejjAyari dhUya tattha khaMtassa / vahapariNaya khaMta'jjhattha(ppAha)NaM va NAe kae juI // 433 // dIpa anukrama [465] ~264 Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||434|| dIpa anukrama [ 469 ] [bhAga-33] "piNDaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [469 ] "niryuktiH [434] + bhASyaM [ 32...] + prakSepaM [4... pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra -[ 41/2], mUlasUtra-[02/2] piNDaniryukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH * - 80 piNDaniryu termalayagi rIyAvRttiH // 127 // 00000000000 jAmAiputtapaimAraNaM ca keNa kahiyaMti jaNavAo / jAmAipucapaimAraeNa khaMteNa me siddhaM // 434 // vyAkhyA - vistIrNo nAma grAmaH, tasyopakaNThe gokulAbhidho grAmaH, vistIrNagrAme ca dhanadatto nAma kuTumbI, tasya bhAryA priyamatiH, tasyA duhitA devakI, sA ca tasminneva grAme suMdareNa pariNItA, tasyAH putro baliSTho, duhitA revatiH, sA ca gokulagrAme saGgamena * pariNinye, priyamatizcAyuHkSayAt paJcatvamupagatA, dhanadatto'pi saMsArabhayabhItaH mantrajyAmagraddId, gurubhizca sArddhaM viharati / tataH kAlAntare punarapi yathAvihArakramaM tatraiva grAme samAgato nijaduhitRdevakyA vasatAvasthAt, tadAnIM ca tayordvayorapi grAmayoH parasparaM vairaM varttate, vistIrNagrAmavAsinA ca lokena gokulagrAmasyopari ghATI sUtritA, ghanadattazca sAdhurgokulagrAme bhikSAyai calitavAn tato devakyA dudditrA zayyAtaryA bhaNito - yathA he pitaH ! tvaM gokulagrAme yAsyasi tato nijadauhizyA revatyAH kathaya yathA tava jananyA sandiSTam - ayaM * grAmastava grAmasyopari channaghATacA samAgamiSyati tataH sakalamapi svakIyamekAnte sthApayeriti, tataH sAdhunA tathaiva tasyAH kathitaM, tayA ca nijabhartuH tena ca sakalagrAmasya, tataH sarvo'pi grAmaH sannaddhavaddhakavaco'bhavat Agatazca dvitIyadine ghATacA vistIrNagrAmo, jAtaM parasparaM mahadyuddhaM tatra sundaro bali ghATA saha gatau, saGgamatha gokulagrAme vasati, tatra trayo'pi ca yuddhe paJcatvamupajagmuH, devakI ca patiputrajAmAtRmaraNamAkarNya vilapituM prAvarttata, lokaca tannivAraNAya samAgato'vAdIda-yadi gokuLagrAmo ghATImAgacchantIM nAjJAsyat tato'sannaddho nAyotsyata, tathA ca na tava patyAdayo triyerana, tataH kena durAtmanA gokulagrAmo jJApitaH, etaca lokasya vacaH zrutvA OM saJjAtakopA saivamavAdIt mayA'jAnatyA pitrA duhituH sandiSTaM tatastena sAdhuveSaviDambakena matpatiputrajAmAtRmArakeNa pitrA jJApitaH, OM tataH sa loke sthAne sthAne dhikkAraM labhate / pravacanasya ca mAlinyamudapAdi / sUtraM sugamam uktaM dUtIdvAram atha nimittadvAramAha- For Park Use Only ~265~ utpAdanA doSeSu 2 dUtyAM dhanadattakathA // 127 // r Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [471] .- "niyukti : [435] + bhASyaM [32...] + prakSepaM [ . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-[02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||1|| niyamA tikAlabisae'vi nimitte chavvihe bhave dosA / sajjaM tu vaTTamANe Aubhae tatthimaM nAyaM // 435 // ____ vyAkhyA-trikAlaviSaye'pi / atItaviSaye vartamAnaviSaye bhaviSyadviSaye ca pratyeka pavidhe' lAbhAlAbhamukhaduHkhajIvitamaraNarUpe nimitte niyamAdoSA bhavanti, te ca doSA 'Aubhae 'tti kecidAtmavighAtinastasya sAdhoAraNAdihetava ityarthaH, kecidubhayavighAtinaH ye sAdhoH zeSasya ca jIvasya dhAtahetavaH, upalakSaNametat, kecitkevaLaparavighAtinaca, tatra 'vartamAne vartamAnakAlaviSaye nimitte prayujyamAne 'sadyaH / tatkSaNaM paravighAtakAriNIda-vakSyamANaM jJAtamudAharaNaM / tadevAha AkaMpiyA nimitteNa bhoiNI bhoie ciragayami / puvvabhaNie kahaM te Agau ? ruTTho ya vaDavAe // 436 // vyAkhyA-ko'pi grAmanAyako nijabhAryA pazcAnmuktvA digyAtrAM gataH, sA ca tadbhAryA kenApi sAdhunA nimittenAvajitA, grAmanAyakena ca dUragatena cintitaM, yathA'hamekAkI pracchanno gatvA nijabhAryAyAzceSTitamavekSiSye, sA kiM duHzIlA suzIlAiti / atha ca tadAryayA sAdhoH sakAzAttadAgamanamavagatya parijanaH sarvo'pi tatsammukhaM preSitaH, pRSTazca bhojakena parijano-yathA bhoH! kayaM madAgamanamajJAyi! iti, sa pAha-bhoginyA kathitamiti, sAdhuzca tadAnI bhojakagRhe samAgato battate, bhoginyAzca pratyayapurassaraM| nAyakena saha yajalpitaM yayeSTitaM yo vA'nayA svamo dRSTo yadvA zarIre mapatilakAdi tatsarvaM kathayannAste, atrAntare ca samAgato bhojakaH,18 kRtazca tayA yathocita upacAraH, pRSTA ca tena-kathaM tvayA mamAgamanamavajamme? iti, sA'vAdIta-sAdhunimittAt, tatastena bhaNitam , asti ko'pyanyo'pi pratyayaH, sA tato'vAdI-yuSmAbhiH saha pUrva jalpitaM ceSTitaM ca yo vA mayA svamo dRSTaH yazca mama guhyapadeze dIpa 404000000000000000000000000000 000000000000000000000000000rurukakara anukrama [471] SARERainintenarana atra ekA prakSepa-gAthA vartate. sA mayA saMpAdita: 'AgamasattANi' mUlaM evaM saTIkaM ubhaye pustake vartate ~266~ Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||33|| dIpa anukrama [473] [bhAga-33] "piNDaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 ( mUlaM +niryuktiH+vRttiH) mUlaM [ 473] "niryuktiH [436] + bhASyaM [33] + prakSepaM [5... *- 80 pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[ 41/2], mUlasUtra-[02/2] piNDaniryukti mUlaM evaM malayagirisUri - racitA vRttiH piNDaniryu- tila kastatsarvamanenA vitathaM kathayAmAse, tataH sa IrSyAvazavisphuritako pahutavahaH sAdhumapRcchat kathaya sAthI ! kimasyA baDavAyA garbhe'sti ? termalapagiiti sAdhuH mA paJcapuNDaH kizoraH, tataH so'cintayat-yadIdaM satyaM bhaviSyati tarhi madbhAryAmapatilakAdikathanamapi satyam, itarathA aba rIyAvRttiH * iyameSa viruddhakarmasamAcArIti vinipAtyaH, tata evaM vicintya vaDavAyA garbhaH pATitaH pAtitaH parisphuran paJcapuNDuH kizoraH, tatastaM dRSTrA * saJjAtako popazamaH sAdhumavAdIt yadIdaM na bhavettA tvamapi na bhaveriti / sUtraM sugamam / etadeva gAthAdvayena bhASyakRdvivRNoti - dUrA bhoyaNa gAgi Agao pariNayassa paJccoNI / pucchA samaNe kahaNaM sAiyaMkAra sumiNAI || ( bhA042) // 128 // kovo vaDavAgamaM ca pucchio paMcapuMDamAhaMsu / phAlaNadiDe jai neva to tuhaM avita kai vA // ( bhA043 ) vyAkhyA - sugamaM / navaraM 'pacoNI' sanmukhAgamanaM, 'sAiyaMkAra' ti sapratyayaM svapnAdi, api ca-atra sAbunA samatyayakathanenAtmano vadhaH pAradArikatvaM ca dUSaNaM parihataM, kati punarevaMvidhAH 'avitathaM ' nimittaM kathayiSyanti ?, tasmAtsarvathA sAdhunA nimittaM na prayoktavyamiti / uktaM nimittadvAraM, sAmmatamAjIvadvAramAha jAI kula gaNa kamme sippe AjIvaNA u paMcavihA / sUyAeN asUyAeN va apANa kahehi ekeke // 437 // vyAkhyA - AjIvanA paJcavidhA, tayathA - 'jAtiviSayA' jAtimAjIvanIkarotItyarthaH evaM kulaviSayA gaNaviSayA karmaviSayA zilpaviSayA ca sA cA''jIvanaikaikasmin bhede diyA, tadyathA-sUcayA''tmAnaM kathayati asUcavA ca tatra 'sUcA ' vacanabhaGgivizeSeNa kathanaM 'asUcA' sphuTavacanena / tatra jAtyAdInAM lakSaNamAha--- Education internationa For Pass Use Only ~267~ **************** utpAdanAdoSeSu 3 nimitte bhojakakathA bhA0 33 bhA0 34 // 128 // Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||438|| dIpa anukrama [476 ] [bhAga-33] "piNDaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [476 ] *- "niryuktiH [438] + bhASyaM [34] + prakSepaM [5... jAIkule vibhAsA gaNo u malAi kamma kisimAI / tulAi sippa'NAvajjagaM ca kaMmeyarA''jjaM // 438 // vyAkhyA - jAtikule ' vibhASA' vividhaM bhASaNaM kArya, tathaivaM nAtiH - brAhmaNAdikA kulam - ugrAdi, athavA mAtuH samutthA jAtiH pitRsamutthaM kulaM / 'gaNaH' mallAdivRndaM, karma-kRpyAdi, 'zillaM' tUrNAdi tUrNanasIvanaprabhRti, athavA 'anAvartakam' amItyuutpAdakaM karma itarattu 'AvarjakaM ' prItyutpAdakaM zilpam, anye tvAhuH - anAcAryopadiSTaM karma AcAryopadiSTaM tu zilpamiti / tatra yathA sAdhuH sUcayA svajAtimakaTanAjjAtimupajIvati tathA darzayati homAyavitaha karaNe najjaijaha sottiyarasa puttotti / vasio vesa gurukule AyariyaguNe va sUei // 439 // "vyAkhyA - sAdhurbhikSArthamaTan brAhmaNagRhe praviSTaH saMstasya putraM homAdikriyAH kurvANaM dRSTvA tadabhimukhaM prati svanAtiprakaTanAya | jalpati -- homAdikriyANAmavitathakaraNe eSa tava putro jJAyate yathA zrotriyasya putra iti yadivoSita eSa samyaggurukule iti jJAyate, athavA sUcayatyeSa tava putra Atmana AcAryaguNAn tato niyamAdeSa mahAnAcAryo bhaviSyatIti / tataH evamukte sa brAhmaNo vadati - sAdho ! tvamavazyaM brAhmaNo yenetthaM homAdInAmavitathatvaM jAnAsi, sAbuca maunenAvatiSThate, etaca sUcayA svajAtimakaTanam / atra cAneke doSAH tathAhi yadi sa brAhmaNo bhadrakastarhi svajAtipakSapAtataH prabhUtamAhArAdikaM dApayati, tadapi ca jAtyupajIvananimittamiti bhagavatA pratiSiddham, atha prAntastahiM bhraSTo'yaM pApAtmA brAhmaNyaM parityaktamiti vicintya svagRhaniSkAsanAdi karoti, asUcayA tu jAtyAjIvanaM pRSTo'pRSTo vA''hArArthaM svajAtiM prakaTayati yathA'haM brAhmaNa iti, tatrApyanantaroktA eva doSAH, kSatriyAdijAtiSyapi, evaM kulA|diSvapi bhAvanIyam / etadeva kiJcidayaktIkurvannAha - Education infomation For Final P 80 V ~268~ >6000. Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) mUlaM [478] >> "niyukti: [440] + bhASyaM [34...] + prakSepaM [5... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-[02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra // 440|| piNDaniyumalayagirIyAvRtti // 129 // bhedaH dIpa sammamasammA kiriyA aNeNa UNA'hiyA va vivarIyA / samihAmaMtAhuiThANajAgakAle ya ghosAI // 440 // utpAdanAvyAkhyA-sAdhubhikSArthamaTana kvacid brAhmaNagRhe paviSTaH saMstasya putra homAdikriyAH kurvANaM dRSTvA pitaraM prati svajAtiprakaTanAya doSeSu / jalpati-anena tava putreNa sampagasamyagvA homAdikA kriyA kRtA, tAsamyak vidhA, tadyathA-UnA'dhikA viparItA vA, samyak sami |AjIvadhAdIn ghopAdIMzca yathA'vasthitAnAzritya, tatra 'samidhaH azvatthAdivRkSANAM patizAkhAkhaNDAni 'mantrAH' praNavaprabhRtikA akSarapaddha | doSe 5 tayaH 'AhutiH' agnau ghRtAdeH prakSepaH / sthAnam ' uskaTAdi 'yAgaH' azvamedhAdiH 'kAla' prabhAtAdi 'ghoSA' udAcAdayaH, AdizabdAsvadIyoMdivaNeparigrahaH, evaM cokke sa sAdhu brAhmaNaM jAnAti, tathA ca sati bhadre prAnte vA pUrvavadoSA baktavyAH / uktaM jAterupanIvanam, atha kulAyupajIvanamAha umgAikulesuvi emeva gaNe maMDalappavesAI / deuladarisaNabhAsAuvaNayaNe daMDamAIyA // 441 // vyAkhyA-'evameva' jAtAviva kulAdiSvapi ugrAdighUpajIvanaM avagantavyaM, yathA ko'pi sAdhurugrakule bhikSArthaM praviSTaH, tatra ca tatpurva padAtIn yathAvadArakSakakarmasu niyuJjAnaM dRSTvA tatpitaramAha-jAyate tava putro'pravedito'pi yathAyoga padAtInAM niyojanenograkulasambhUta iti, tataH sa jAnAti-epo'pi sAdhurupakulasamutpanna iti, idaM tu sUcayA svakulaprakAzanaM, yadA tu sphuTavAcaiva svakulamAvedayati / yathA'haM ugrakulaH bhogakula ityAdi tadA'sUcayA prakaTanaM, teSAM bhadramAntatve pUrvoktAnusAreNa doSA vaktavyAH / tathA gaNe' gaNaviSaye maNDalamavezAdi, ihAkaravala(karabATa)ke praviSTasyaikasya mallasya yalubhyaM bhUkhaNDaM tanmaNDalaM, tatra vartamAnasya pratidvandino mallaspa vighAtAya anukrama [478] // 129 / / ~269 Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) mUlaM [479] >> "niyukti: [441] + bhASyaM [34...] + prakSepaM [5... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra // 441|| yA pravezastadAdi, AdizabdAdrIcAgrahAdiparigrahaH, tathA ' devakuladarzana' yuddhamaveze cAmuNDApatimApaNamanaM, 'bhASopanayanaM' pratimallAhAnAya tathA tathA vacanadaukanaM daNDAdikA' dharaNipAtacchuptAGkayuddhaprabhRtayaH, etAn gaNapade praviSTaH san tatputrasya prazaMsati, tathA ca sati tena jJAyate yathaipo'pi sAdhurmala ityAdi prAgvat / karmazilpayorAjIvanamAha kattari paoaNAvekkhavatthu bahuvittharesu emeva / kammasu ya sippesu ya sammamasammesu sUIyarA // 442 // vyAkhyA-karmasu zilpeSu caivameva-kulAdAvivopajIvanaM vaktavyaM, katham ? ityAha-karcari' karmaNAM zilpAnAM ca vidhAyake, upalakSaNametat vidhApake ca vaNijAdau, saptamI cAtra pAThayathe, tato'yamartha:-kartuH kArApakasya ca prayojanApekSeSu bhUmivilikhanAdiSu samayojananimittaM dhiyamANeSu halAdiSu vastu, sUtre cAtra vibhaktilopa ApatvAt , 'bahuvistareSu prabhUteSu nAnAvidheSu ca, sampagasampagiti vA sAmocyamAneSu-zobhanAmyazobhanAnIti vA kathyamAneSu yadAtmani karmANa zilpe vA kauzalajJApanaM tattayorupajIvanam / iyamatra bhAvanA-18 praviSTaH san sAdhuH kRSyAdeH kartuH kArApakasya vA tatpayojanApekSaNIyAni nAnArUpANi halAdIni bahUni vastUni tAni dRSTvA''tmanaH karmaNi zilpe vA kauzalajJApanAya zobhanAnyazobhanAnIti vA yakti tatkarmazilpayorAjIvanam / anena ca prakAreNa kauzalajJApana sUcAsphuTavacanena ca kauzalakathanamasUcA / uktamAjIvadvAram, atha banIpakadvAraM vaktavyaM, tatra prathamato banIpakasya bhedAnnirukti cA zabdasyAha-- | samaNe mAhaNi kivaNe atihI sANe ya hoi paMcamae / vaNi jAyaNatti vaNio pAyappANaM vaNeiti // 443 / / dIpa //////////////////////////////////////////////////////////////// anukrama [479] SHARERIEatinintentiational Wreturasurare.org ~270 Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [481] >> "niyukti: [443] + bhASyaM [34...] + prakSepaM [5... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra // 443|| dIpa anukrama [481] piNDaniyu- vyAkhyA-canIpakaH paJcadhA, tadyathA-' zramaNe' zramaNaviSayaH brAhmage kRpaNe'tithau zuni ca paJcamo bhavati, tatra canIpaka iti utpAdanAkermakayagi-1 vanirityayaM dhAturyAcane, 'vanu yAcane' iti vacanAt, tato vanute-pAyo dAyakasammateSu zramaNAdiSvAtmAnaM bhakta darzayitvA piNDaM yAcate | doSeSu 5 rIyAdRttiH iti 'vaNiutti banIpakaH, auNAdika IpakAtyayaH / sampati prakArAntareNa banIpakazabdanirukti pratipAdayati banIpake mayamAivacchagaMpiva vaNei AhAramAilobheNaM / samaNesu mAhaNesu ya kiviNA'tihisANabhattesu // 444 // // 130 // | bhedAH vyAkhyA--'mRtA' paJcatvamupagatA mAtA yasya vatsakasya-tarNakasya tamiva gopAlako'nyasyAM gIvizeSaH, 'AhArAdilobhena' bhaktapAtravastulubdhatayA zramaNeSu brAhmaNeSu kRpaNAtithivabhakteSu vanati-bhaktamAtmAnaM darzayatIti banIpakA, pUrvavadoNAdika iMpakapratyayaH / / sammati yAvantaH zramaNazabdavAcyAstAvato darzayitvA teSu vanIpakatvaM yathA bhavati tathA darzayati| niggaMtha sakka tAvasa geruya AjIva paMcahA samaNA / tesi parivesaNAe lobheNa vaNija ko appaM ? // 445 // vyAkhyA-'nirgranthAH' sAghavaH 'zAkyAH' mAyAsUnavIyAH, tApasAH' vanavAsinaH pAkhaNDinaH 'gairukAH' gehakaraJjitakAvAsasaH parivrAjakAH 'AjIvakAH' gozAlakaziSyA iti 'paJcadhA' pazcamakArAH zrapaNA bhavanti, eteSAM ca yathAyoga gRhigRheSu samA-| gatAnAM 'pariveSaNe' bhojanapradAne kriyamANe sati ko'pyAhAralampaTaH sAdhuH 'lobhena' AhArAdilubdhatayA banavi-zAkyAdibhaktamA-18 tmAnaM darzayati, tadbhaktagRhiNaH purata iti sAmarthyagampam / iha prAyaH zAkpA gairukA vA gRhigRheSu mujate tatastAn bhukhAnAnadhikRtya yathA sAdhurvanIpakatvaM kurute tathA darzayati SARERatininematural ~271 Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [484] >> "niyukti: [446] + bhASyaM [34...] + prakSepaM [5... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||446|| bhaMti cittakamma ThiyA va kAruNiya dANaruiNo vA / avi kAmagaddahesuvi na narasaI kiM puNa jaIsu ? // 446 // vyAkhyA evaM nAma nizcalA bhagavanto'mI zAkyAdayo bhuJjate yathA citrakarmalikhitA iva bhuJjAnA lakSyante, tathA paramakAruNikA pate dAnarucayakSa, tata etebhyo'vazyaM bhojanaM dAtavyam , api ca 'kAmagardabheSvapi ' maithune gaI bheSvivAtipasa ke brAhmaNeviti gamyate, darsa na nazyati , kiM punaramISu zAkyAdiSu, etebhyo dattapatizayena bahuphaLamiti bhAvaH, tasmAdAtavyapetebhyo vizeSataH / atra | doSAn darzayatimicchattathirIkaraNaM ugamadosA ya tesu vA gacche / caDukAradinnadANA paJcatthiga mA puNo iMtu // 44 // vyAkhyA evaM hi zAkyAdiprazaMsane loke mithyAtvaM sthirIkRtaM bhavati, tathAhi-sAdhano'pyamUna prazaMsanti tasmAdeteSAM satya iti, tathA yadi bhaktA bhadrakA bhaveyuH tata itvaM sAdhuprazaMsAmupalabhya tayogamAdhAkarmikAdi samAcareyuH, tatastaramApA kdaa-|| citsAdhuveSamapahAya teSu zAkyAdiSu gaccheyuH, tathA loke car3hakAriNa ete janmAntare'pyadatcadAnA AhArAdhaya zvAna ivAtmAnaM darzayajantItyavarNavAdaH, yadi punaH zAkyAdayaH zAkyAdibhaktA cA 'pratyarthikAH' atyanIkA bhaveyuH tataH pradveSataH prazaMsAvacanamavajJAyetyaM brUyuH|mA punaratra bhavanta AyAnviti / brAhmaNabhaktAnAM purato brAhmaNaprazaMsArUpaM banIpakatvaM yathA karoti tathA darzayati loyANuggahakArisu bhUmIdevesu bahuphalaM dANaM / avi nAma baMbhabaMdhusu kiM puNa chakkAmaniraesu ? // 448 // vyAkhyA-piNDamadAnAdinA lokopakAriSu bhUmidevedhu brAhmaNeSvapi nAma brahmabandhuSvapi-jAtimAtrabrAhmaNeSvapi dAnaM dIya dIpa anukrama [484] ~272 Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [486] >> "niyukti: [448] + bhASyaM [34...] + prakSepaM [5... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: piNDaniyu- termalayagi- rIyAvRttiH prata gAthAMka ni/bhA/pra ||448|| // 13 // mAnaM bahuphalaM bhavati, kiM punaryajanayAjanAdirUpapaTkarmanirateSu ?, teSu vizeSato bahuphalaM bhaviSyatIti bhAvaH / sampati kRpaNabhaktAnAM / utpAdanApurataH kRpaNaprazaMsArUpaM vanIpakatvaM yathA samAcarati tathA pratipAdayati doSeSu 5 kivaNesu dummaNesu ya abaMdhavAyaMkajugiyaMgesuM / pUyAhijje loe dANapaDAgaM harai dito // 449 // vanIpakeSu vyAkhyA-iha lokaH pUjAhAryaH-pUjayA hiyate-Avaryate iti pUjAhAryaH-pUjitapUjako, na ko'pi kRpaNAdibhyo dadAti, bhedAH tataH kRpaNeSu tatheSTaviyogAdinA durmanastu tathA'vAndhaveSu tathA''taDo-jvarAdistayogAdAtaDino'pyAtahAsteSu tathA 'junintAGgeSu c| kartitahastapAdAyavayaveSu nirAkAsatayA dadadasmilloke dAnapatAkA 'harati ' gRhNAti / sAmpatamativibhaktAnAM purato'tithimazaMsArUpaM vanIpakatvaM yathA sAdhurvidadhAti tathA darzayati| pAeNa dei logo uvagArisu pariciesu'jjhusie vA / jo puNa aDhAkhinnaM atihiM pUei taM dANaM // 450 / / vyAkhyA-iha prAyeNa loka upakAriSu yadvA pariciteSu yadivA ' adhyupite' Azrite dadAti bhaktAdi, yaH punaradhvakhinnamatithi pUjayati tadeva dAna, jagati pradhAnamiti zeSaH / adhunA zunAM bhaktAnAM purataH zunakapazaMsArUpaM vanIpakatvaM kurvan yakti tadu-18 padarzayati avi nAma hojja sulabho goNAINaM taNAi aahaaro| chicchikkArahayANaM na hu sulaho hoi suNagANaM // 451 // kelAsabhavaNA ee, AgayA gujjhagA mahiM / caraMti jakkharUveNaM, pUyA'pUyA hiyA'hiyA // 452 // dIpa anukrama [486] ~273~ Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) mUlaM [490] >> "niyukti: [452] + bhASyaM [34...] + prakSepaM [5... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||452|| vyAkhyA-api nAma gavAdInAM tRNAdika AhAro bhavet mulabhaH, chicchikArahatAnAM svamISAM zunAM na tu kadAcanApi bhavati / sulabhaH, tata etebhyo yadIyate tadeva bahuphalamiti bhAvaH, api ca nete zvAnaH zvAna eva, kintu 'guhyakA' devavizeSA 'kailAsabhavanAt kailAsaparvatarUpAdAzrayAdAgatya 'mahIM' pRthivIM yakSarUpeNa zvAkRtyA caranti, tatta eteSAM pUjA'pUjA ca yathAsaGghartha hitA'hitA || ceti / sampati brAhmaNAdiviSayavanIpakatve dopAnAha-. eeNa majjha bhAvo diTTho loe paNAmahejaMmi / ekeke puSvuttA bhaddagapaMtAiNo dosA // 453 // vyAkhyA-'etena' anena sAdhunA 'majjha' madIyaH 'bhAvaH' bhaktatvalakSaNaH 'dRSTaH / avagato 'loke' brAhmaNAdau, kiMviziSTe ? ityAha-praNAmahAyeM' praNAmaH-praNamanaM tena, upalakSaNametat dAnAdinA ca, hAyeM-AvarjanIye, tata ekaikasmin brAhmaNAdiviSaye banIpakatye pUrvoktA bhadrakamAntAdayo doSA bhAvanIyAH, kimuktaM bhavati ?-yadi bhadrakastahiM prazaMsAvacanato vazIkRta AdhAkarmAdi kRtvA prayacchati, adha pAntastahi gRhaniSkAsanAdi karoti / iha pAk 'sANe puNa hoi paMcamae / ityuktaM, tatra sANagrahaNaM kAkAdInAmu-18 palakSaNaM, tena kAkAdiSvapi vanIpakatvaM draSTavyaM , tathA cAha emeva kAgamAI sANaggahaNeNa sUiyA hoti / jo vA jaMmi pasatto vaNai tahiM puDha'puTTho vA // 454 // vyAkhyA-'evameva ' banIpakatvamarUpaNAviSayatvena zvagrahaNena kAkAdayo'pi sUcitA bhavanti, tatastatrApi vanIpakatvaM bhAvanIyam / etadeva vyAptipurassaramAha-yo vA yatra kAkAdau pUjakatvena prasaktastatra kAkAdisvarUpaM pRSTo'pRSTo vA 'banati ' prazaMsAdvAreNA''tpAna || bhaktaM darzayati / sampati banIpakatvaM kurvataH sAdhoryuktyA doSagarIyastvaM prakaTayati dIpa anukrama [490] wwwmarary.org ~2744 Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [493] >> "niyukti: [455] + bhASyaM [34...] + prakSepaM [5... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||455|| doSaH piNDaniyu- dANaM na hoi aphalaM pattamapattesu sannijujaMtaM / iya vibhaNie vi dosA pasaMsao kiM puNa apatte ? // 455 // utpAdanAkermalayAga vyAkhyA-iha pAtreSyapAtreNu vA satriyujyamAnaM dAnaM na bhavatyaphalamityapi bhaNite dopaH, apAtradAnasya pAtradAnalamatayA praza- doSeSu 6 saMyAttiHsanena samyaktvAticArasambhavAt, kiM punaH apAtrANyeva sAkSAt prazaMsatA ?, tatra sutarAM mahAna dopo, mithyaatvsthiriikrnnaadidopbhaa-cikitsaa||132|| vAditi / tadevamuktaM vanIpakadvAraM, sampati cikitsAdvAramAha bhaNai ya nAhaM vejjo ahavA'vi kahei appaNo kiriyaM / avAvi vijjayAe tiviha tigicchA munneybvaa|| 456 // IT vyAkhyA-iha 'cikitsA' rogapratIkAro rogapratIkAropadezo vA vivakSitA, tataH sAdhUnadhikRtya 'trividhA triprakArA cikitsA jJAtavyA, tayathA kenApi rogiNA rogamatIkAraM sAdhuH pRSTaH sannAi-kimaI vaidyaH, etAvatA ca kimuktaM bhavati ?-vaidhasya samIpe gatvA || cikitsA praSTaNyA itpabudhabodhanAdekA cikitsA, athavA rogiNaH pRSTaH sannemAha-mamApyevaMvidho vyaadhiraasiit| sa cAmukena bhessjeno-:| pazAntimagamat, eSA dvitIyA cikitsA, athavA vaidyatayA-vaidhIbhUya sAkSAcikitsAM karoti, eSA tRtIyA / ihAye dve cikitse sUkSme, tRtIyA tu bAdarA / tatrAyAM vyAcilyAsurAhal bhikkhAi gao rogI ki vijjo'haMti pacchio bhaNai / atthAvattIe kayA abuhANaM bohaNA evaM // 457 // I n vyAkhyA-'bhikSAdau bhikSAdinimittaM gataH san 'rogIti atra tRtIyAyeM prathamA rogiNA pRSTaH sanAi-kimaI vaidyaH ? yena / kathayAmi, pUrva cokte sati 'arthopacyA ' sAmodabudhAnAM-vaidyasya pArSe gatvA cikitsA kAryate itpanAnAM vodhanA-anantarokta / sthArthasya jJApanA kRtA bhavati / dvitIyAM vyAkhyAnayati dIpa anukrama [493] awraturasurary.com ~275 Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||458|| dIpa anukrama [ 496 ] [bhAga-33] "piNDaniryukti" - mUlasUtra - 2/1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [ 496 ] * - "niryuktiH [458] + bhASyaM [ 34 ...] + prakSepaM [5... pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[ 41/2], mUlasUtra-[02/2] piNDaniryukti mUlaM evaM malayagirisUri - racitA vRttiH 80 erisa ciya dukkhaM bhesajjeNa amugeNa pauNaM me / sahasuppannaM va ruyaM vAremo aTTamAIhiM // 458 // vyAkhyA-- etAdRzameva 'duHkhaM ' duHkhakAraNabhUtaM gaddAyamukena bheSajena 'praguNaM' naSTavedanapabhUt, tathA vayaM 'sahasotpannAm ' akasmAdutpannAM rujamaSTamAdibhirvAsyAmaH / ' tetthopanaM rogaM ameNa nivArae' ityAdi paramamunivacanaprAmANyAt, tasmAdbhavatA'pi tathA karttavyamiti bhAvaH / tRtIyAM cikitsAM vipazJcayitumAha saMsodhaNa saMsamaNaM niyANaparivajjaNaM ca jaM tattha / AgaMtu ghAukhome ya Amae kuNai kiriyaM tu // 459 // vyAkhyA - Agantuke dhAtukSobhe ca 'sUcanAtsUtra' mitikRtvA dhAtukSobha je cAmaroge samutyanne sati tatra yatkriyAM karoti, tadyathA-- saMzodhanaM irItakyAdidAnena pittAdyupazamanaM, tathA 'nidAnaparivarjanaM ' rogakAraNa parivarjanaM ca eva tRtIyA cikitsA / atra doSAnAha assaMjama jogANaM pasaMghaNaM kAyadhAya ayagolo / dubbalavagdhAharaNaM accuye giNhaNuAhe // 460 // vyAkhyA -' asaMyamayogAnAM sAvayavyApArANAM 'pasandhanaM sAtatyena pravarttanamidaM cikitsAkaraNaM yato gRhasthastaptAyogolakasamAnaH tatastena nIrogIbhUtena ye kAyaghAtA yAvajjIvaM mavante te sarve'pi sAdhucikitsApravarttitA iti cikitsAkaraNaM sAtatyenAsaMyamayogAnAM nibandhanam / tathA cAtra durbalavyAghradRSTAntopavATacyAmAdhyena bhakSyanAmuvan durbalo vyAghraH kenApyAdhyApanaya 1 so rogamanena nivAraye / Education Internation For Parts Only ~276~ yor Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||460|| dIpa anukrama [ 498 ] [bhAga-33] "piNDaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [498 ] * - "niryuktiH [460] + bhASyaM [ 34 ...] + prakSepaM [5... pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra -[ 41/2], mUlasUtra-[02/2] piNDaniryukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH 80 piNDaniryu - malayagi yAvRttiH // 133 // nAya cikitsyate, cikitsitazca praguNIbhUtaH prathamatastasyaitra vaidyasya vighAtaM karoti, tataH zeSANAM bahUnAM jIvAnAm, evameSo'pi gRhasthaH sAdhunA cikitsyamAnaH sAdhoH saMyamaprANAn hanti, zeSazca pRthivIkAyAdIniti / yadi punaH kathamapi cikitsyamAnasyApi tasyAtizayena rogaspodaya:- prAdurbhAvo bhavati, tato'hamanenAtizayena rogIkRta iti saJjAtakopo rAjakulAdau grAhayati, tathA ca sati uDDAhaH--: pravacanasya mAlinyamiti / uktaM cikitsAdvAram adhunA krodhAdidvAracatuSTayaM vivakSuH prathamataH krodhAdipiNDadRSTAntAnAM nagarANi krodhAdyutpatteH kAraNAni ca pratipAdayati--- hatyakappa giriphulliya rAyagihaM khalu taheva caMpA ya / kaDaghayapunne iTTaga laDDuga taha sIhakesarae // 461 // vyAkhyA -- krodhapiNDadRSTAntasya nagaraM hastakalpaM, mAnapiNDadRSTAntasya giripuSpitaM, mAyApiNDadRSTAntasya rAjagRha, lobha piNDadRSTAantasya campA tathA kRtAn ghRtapUrNAnalabhamAnasya krodhotpattiH, sevakikA alabhamAnasya mAnasyotpattiH, modakAnAzritya mAyotpattiH, siMhakesarasajJAn modakAnalabhamAnasya lobhotpattiH / samprati krodhapiNDasya sambhavamAha- vijjAtavappabhAvaM rAyakule vA'vi vallabhattaM se / nAuM orassabalaM jo labbhai kohapiMDo so // 462 // vyAkhyA - sa sAdhoH 'vidyAprabhAvam ' ughATanamAraNAdikaM ' tapaHprabhAvaM zApadAnAdikaM rAjakule vallabhatvaM vA jJAtvA yadivA aurasyaM balaM sahasrayodhitvAdikaM jJAtvA yaH piNDo 'labhyate ' gRhasthena dIyate sa stapiNDaH / athavA'nyathA krodhapiNDasambhavaH, tameva darzayati--- For Parts Only ~277~ utpAdanA yAM 6 ci kitsApi NDaH 7-10 krodhAdi kAH / / 133 / / Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) mUlaM [501] >> "niyukti: [463] + bhASyaM [34...] + prakSepaM [5... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||463|| annesi dijjamANe jAyaMto vA alaDio kuppe / kohaphalaMmi'vi diTe jo labbhai kohapiMDo so // 463 // vyAkhyA-'anyebhyaH' brAhmaNAdibhyo dIyamAne yAcamAno'pi sAdhuryadA na labhate tadA'labdhimAn san kupyeta, kupite ca sati tasmin sAdhuH kupito bhanyo na bhavatIvi yaddIyate sa krodhapiNDaH / yadivA tasminnanyatra vA krodhaphale maraNAdizApe phalapati dRSTe / yo labhyate sa krodhapiNDaH / atraivodAharaNamAha karaDuya bhattamalaDhuM annahiM dAhitya eva vaccaMto / thero bhoyaNa taie AikkhaNa khAmaNA dANe // 464 // gyAkhyA--hastakalpe nagare kaciDrAhmaNagRhe mRtakabhakte mAsike dIyamAne ko'pi sAdharmAsakSapaNaparyavasAne bhikSArtha praviveza,81 zAzva tena ghRtapUrA brAhmaNebhyo dIyamAnAH, so'pi ca sAdhuH pratiSiddho dauvArikeNa, tataH kupito'vAdIta, 'anahiM dAhitya 'ci asya cAyamarthaH-asmin mAsike tAvanmayA na labdhaM tato'nyasmin mAsike dAsyatheti, evaM coktvA nirgataH, daivayogena ca tatrAnyanmA-|| nuSa paJcaSadinamadhye mRtaM, tatastasya mAsike dIyamAne bhUyaH sa eva sAdhurmAsakSapaNapAraNe gataH, tathaiva ca pratiSiddho dauvArikeNa, tataH bhUyopi kupito'vAdIta-'annahiM dAhitya 'tti, tataH punarapi daivayogena tavAnyanmAnuSamupagataM, tatastasyApi mAsike sa eva sAdhurmAsakSapaNaH / pAraNe bhikSArthamAgataH, tathaiva ca pratiSiddho dauvArikeNa bhaNati-'anahiM dAhityatti, etaca zrutvA tena sthavireNa dauvArikeNa cintitaM, purA'pyetena vAradvayamitthaM zApo vitIrNastato ve mAnuSe upagate sampatti tRtIyavelA tato mA kimapi mAnuSaM mriyatAmiti jAtA'nukazampena sarvo'pi vRtAnto gRhanAyakAya niveditaH, tena ca samAgatya sAdaraM sAdhu kSamayitvA ghRtapUrAdikaM tasmai yatheccha vyatAri, sa krodhapiNDaH / sUtraM sugama, navaraM karaTukabhakta ' mRtakabhojanaM mAsikAdi / tadevamuktaH krodhapiNDaH / sampati mAnapiNDasya sambhavamAha ////////////////////////////////////////////////////////////////// dIpa anukrama [501] ~278~ Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [503] >> "niyukti: [465] + bhASyaM [34...] + prakSepaM [5... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: dope krodha prata gAthAMka ni/bhA/pra ||465|| zAntI piNDaniyu-1 occhAhio pareNa va laddhipasaMsAhiM vA samuttaio / avamANio pareNa ya jo esai mANapiMDo so // 465 // 13 utpAdanA tameLayagi- vyAkhyA-utsAhitaH / tvamevAsya kAryasya karaNe samartha ityevamutkarSitaH pareNa ' apareNa sAdhyAdinA, 'vA' vikalpe, tathA rIyAvRttiH labdhiprazaMsAbhyAM 'samuttai bho' marvito yathA'I yatra kApi bajAmi tatra sarvatrApi labhe tathaiva ca jano mA prazaMsatItyevamabhimAnavAn, yadvA na kimapi tvayA siddhayatItyevamapamAnito'pareNAGkAravazAya eSayati piNDaM sa tasya mAnapiNDaH / atra ca kssullkodaahrnnN-giripu||134|| pite nagare siMhAbhidhAnAH sUrayaH saparivArAH samAyayuH, anyadA ca tatra sevakikAkSaNaH samajani, tasmiMzca divase sUtrapauruSyanantaramekara taruNazramaNAnAM samavAyo'bhavat , babhUva ca parasparaM samullApaH, tatra ko'pyavAdIta-ko nAmateSAM madhye mAtareva sevakikA AneSyati tatra guNacandrAbhidhaH kSulakaH pratyavAdId-ahamAneSyAmi, tataH so'bhANIn-yadi tAH sarvasAdhUnAM na paripUrNA ghRtaguDarahitA vA tato na tAbhiH prayojana, tasmAyayavazyamAnetavyAstAhi paripUrNA ghRtaguDasammizrAzcAnetavyAH, kSullaka Aha-yAzIstvamicchasi tAdRzIrAneBNyAmi, evaM ca kRtvA pratijJAM nAndIpAtramAdAya bhikSArtha nirjagAma, praviSTazca kApi kauTumbikagRhe, dRSTAva tatra pracurAH sevakikAH, ghRta guDAdIni ca prabhUtAni praguNIkRtAni, tato'nekadhA vacanabhaGgIbhiH sulocanAbhidhAnA kauTumbikagRhiNI yAcitA, tayA ca sarvathA patipiddho-na kimapi te dadAmIti, tataH saJjAtAmarSeNa vabhaNe kSulakena-niyamAdimA: sepakikAH savRtaguDA mayA gRhItavyAH, mulocanA'pi| sAmarpa kSullakavacaH zrutvA sakhAtaprakopA pratyuvAca-yadi tvametAsAM sevakikAnAM kimapi labhase tato me nAsApuTe khayA prasravaNaM kRtamiti / / 4 // 134 // tataH kSullako'cintayad-avazyametanmayA vidhAtavyam , evaM ca vicintya gRhAnniyayo, papaccha cakasyApi pAyeM-kaspedaM gRham ? iti, so'vAdI-viSNumitrasya, tataH punarapi kSullakaH pRcchati-sa idAnIM ka vartate , tenoktaM-papadi, tataH parSadi gavA saharSa isa parpajanAn dIpa anukrama [503] ~279 Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [503] >> "niyukti: [465] + bhASyaM [34...] + prakSepaM [5... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||465|| pRSTavAn-bho ! yuSmAkaM madhye ko viSNumitraH', janA abAdiSuH-ki sAdho ! taba tena prayojanaM ?, sAdhusvocatra-taM kimapi yAciSye sa ca teSAM sarveSAmapi mAyo bhaginIpatiriti sahAsaM tairavAci-kRpaNo'sau na te kimapi dAspatItyasmAneva yAcasva, tato viSNumitro |mA me'pabhrAjanA bhUditi teSAmagrataH kRtvA vabhANa-ahaM bho ! viSNumitro'I yAcasva mAM kimapi, mA kelivacanamamIpAM kaNe kApI, tato'vAdIt kSullakA-yAce'haM yadi tvaM mahelApradhAnAnAM paNNAM puruSANAmanyatamo na bhavati, tataH parpajanA avAdiSaH-ke te paT puruSA mahelApradhAnA ? yeSAmanyatamo'yamAzaGkAyate, tataH kSullaka Aha-zvetAGgalivakoDAyaka: kiGkaraH sAyakaH dhaivariGgI hadajha iti, eteSAM // |ca paNNAmapi kathAnakAnyamUni-kacidrAme ko'pi puruSo nijabhAryAcchandAnuvartI, sa ca pAtareva jAtayumukSo nijabhArgI bhojanaM yAcate,18 sA ca vadati-nAhamAlasyenosthAtumatsahe tatastvameva samAkarSa culyA bhasma prakSipa tatra prAtizmikagRhAdAnIya vahi prajyAlaya tamindhanakSepeNa samAropaya culyAH zirasi sthAlI, evaM yAvatyaktvA kathapa, tato'haM pariveSayAmIti, sa ca tayaiva pratidivasaM kurute, tato lokena mAtarevAsya culyA bhasmasamAkarSaNena cetIbhUtAGgulidarzanAtsahAsaM zvetAGguliriti nAma kRtam , eSa zvetAGguliH / tathA kacidAme ko'pi puruSo nijabhAyomukhadarzanasukhalampaTastadAdezavI, anyadA tayA bhAryayA babhaNe-yathA'hamAlaspena bhakkA, tatastvamevodaka / taDAgAdAnaya, sa ca devatA''dezamiva bhAryA''dezamabhimanyamAnaH prativadati-yadAdizasi priye ! tadahaM karomi, tato divase mA loko bAmA drAkSIditi rAtrau pazcimayAme samutthAya pratidivasaM taDAgAdudakamAnayati, tasya ca tatra gamanAgamane kurvataH padasazcArazabdazravaNato | ghaTabharaNabuddhadazabdazravaNatazca taDAgapAlIkSeSu pramuptA bakA utthAyoDDIyante, epa ca vRttAnto lokena viditaH, tato'spArthasya sUcanArtha hAsena bakoTTAyaka iti nAma kRtaM, eSa bakoDDAyakaH / tathA kacidvApe ko'pi puruSo bhAryAstanajayanAdisparzalampaTo bhAcchindAnuvatI, saca dIpa 200000000000000000000000000000000 anukrama [503] 0000004 SAREILLEGunintentiaTASHREE ~280 Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [503] >> "niyukti: [465] + bhASyaM [34...] + prakSepaM [5... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||465|| piNDaniyu termalayagirIyAtiH // 13 // dIpa 10000000000000000000000000000000 mAtarevotthAya kRtAJjalipagraho vadati-dayite ! kiM karomi!, sA ca badati-taDAgAdudakamAnaya, tato yastriyA samAdizatItyuditvA utpAdanAtahAgAdudakamAnayati, punarapi bhaNati--kiM karomi pANezvari !, sA vadati-kusUlAdAkRSya taNDalAna kaNDaya, evaM yAvadbhojanAdUrvaM mama || yA mAnapipAdAna prakSAlya ghRtena phANayeti, sa ca sarva tathaiva karoti, tata evaM lokena jJAtvA tasya kiGkara iti nAma nivezita, epa kiGkaraHNDe dRSTAntaH tathA kacidrAme ko'pi puruSo bhAryA''dezavatI, sa cAnyadA nijabhAryAmavAdIt-prANezvari ! snAtumahamicchAmi, tayoktaM-yayevaM tadyo-18 malakAn zilAyAM vaya paridhehi sAnapotiko abhyaGgaya tailenAtmAnaM gRhANa ca ghaTa tatastaDAge snAsvA ghaTaM ca jalena bhRtvA samAgaccheti, sa ca devatAzeSAmiya bhAryA''dezaM zirasi nidhAya tathaiva karoti, evaM ca sarvadaiva, tato lokenAsyArthasya prakaTanArthe hAsenAsya nAyaka iti nAma kRtaM, epa snAyakaH / tathA kaciddhAme ko'pi puruSo bhAryA''dezavidhAyI, anyadA ca sA rasavatyAmAsane samupaviSTA | vartate, sA ca tena bhojanamayAci, tayokta-mama samIpe sthAlamAdAya samAgaccheH, so'pi yatmiyatamA samAdizati tanme pramANamiti buvaMstasyAH samIpe gataH, tayA parivepitaM bhojana, tata uktaM-bhojanasthAne gatvA bhuikSva, tataH sa bhojanasthAnaM gatvA bhoktuM mattaH, tataH punarapi tena tImanaM yAcitaM, sA ca pratyuvAca-sthAlamAdAya mama samIpe samAgaccheH, tataH sa gRdhra iva utkaTiko rijana sthAlena gRhI-1 tena yAti, evaM takrAdikamapi gRhAti, tata etallokena jJAtvA hAsena gRdhrAvariGgIti nAma kRtaM, epa gRdhaivariGgI / tathA kaciddAma || bhAmukhamalokanasukhalampaTastadAdezakArI ko'pi puruSaH, tasyAnyadA svabhAryayA saha viSayasukhamanubhavataH putro babhUva, saca pALanaka // 13 // eva sthito'tibAlatvAta purIpamutsRjati, tena ca purISeNa pAlanakaM bAlavastrANi ca kharaNThyante, tataH sA bhaNati-bAlasya pute prakSAlaya pAlanakaM vAlavastrANi ca, tato yaliyA samAdizati tatkaromIti vadaistathaiva karoti, evaM sarvadaiva, tato lokenaivad jJAtvA hadanaM prakSAla anukrama [503] 100000 ~281 Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [503] >> "niyukti: [465] + bhASyaM [34...] + prakSepaM [5... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||465|| yituM vAlasya jAnAtItikRtvA hadajJa iti nAma tasya kRtaM, eSa hadazaH / tata evamukte kSullakena sarvairapi parpajanairekakAlamaTTahAsena isadbhiramANi-kSullaka ! epa SaNNAmapi puruSANAM guNAnAdadAti tanmainaM mahelApradhAnaM yAciSTa, viSNumitro'vAdIta-nAI SaNNAM puruSANAM samAnastasmAdyAcasva mAmiti, tataH kSulakenoktaM-dehi me ghRtaguDasaMyuktAH pAtrabharaNapramANAH sevakikAH, viSNumitreNoktaM-dadAmi, tataH calakaM gRhItvA nijagRhAbhimukhaM calitavAna, samAgato nijagRhadvAre, tataH kSullakenAmANi-prathamamapi tava gRhe samAgato'hamAsaM paraM tava ||3|| bhAryayA pratijJA byadhAyi yathA na kimapi te dAsyAmi, tata idAnIM yayuktaM tatsamAcara, tata evamukte viSNumitro'vAdIt-yadyevaM tarhi kSaNamAtrameva gRhadvAre'vatiSThastra pazcAdAkArayiSyAmi, tataH praviSTo gRhamadhye mitraH, pRSTA ca tana nijabhAryA-yathA rAddhAH sevakikAH praguNIkRtAni ghRtaguDhAdIni !, tayokta-kRtaM sarva paripUrNa, tato guI pralokya stoka eSa guDo naitAvatA sariSyatIti mAlAdAnaya prabhUtaM | guDhaM yena dvijAn bhojayAmIti, tataH sA tadvacanAdArUDhA mAlaM apanItA tena niHzreNiH, tata AkArya kSullakaM pAtrabharaNapramANA dadau tasmai hAsevakikAH ghRtaguDAdIni ca dAtumArabdhAni, prAntare guDhamAdAya sulocanA mAlAduttarita pattA paraM na pazyati niHzreNi, tato vismitadRSTayA prasaraM yAbadAlokate tAvatpazyati kSullakAya ghRtaguDasaMyuktAH sevakikA dIyamAnAH, tato'hamanena zulakenAbhibhUtetyabhimAnapUritahRdayA mA'smai dehi mA'smai dehIti mahatA zabdena pUrakurute, kSulako'pi tasyAH sammukhamavalokya mayA tava nAsikApuTe mUtritamiti : nijanAsApuTe'Dalyabhinayena darzayati, darzayitvA ca bhRtaghRtaguDasevakikApAtro jagAma nijavasatAviti / etadeva rUpakASTakena darzayati iTTagachaNami paripiDiyANa ullAva ko Nu hu pageva / ANijja iTagAo ? khuDDo paccAha ANemi // 466 // jaivi ya tA pajjattA agulaghayAhiM na tAhi Ne kajaM / jArisiyAo icchaha tA ANemitti nikkhaMto // 467 // dIpa anukrama [503] ~282 Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [505] >> "niyukti: [467] + bhASyaM [34...] + prakSepaM [5... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: tarmakayagi prata gAthAMka ni/bhA/pra ||465|| piNDaniyu- ohAsiya paDisiddho bhaNai agAri avassimA majhaM / jai lahasi totaM me nAsAe kuNasu moyaMti[sA aah]||468|| utpAdanA yAMdoSamAkarasa ghara pucchiUNaM parisAe amuu kairo pucchittu / kiM teNa'mhe jAyasu so kiviNo dAhii na tujjha // 469 // rauyAvRttiH susA viNA dAhina tu||46||yaayaamaassaadaahitti teNa bhaNie jai na bhavasi chohamasi purisANaM / annayaro to te'haM parisAmajhami paNayAmi // 47 // dabhUtiH // 136 // seyaMguli baguDDAve, kiMkare pahAyae tahA / giDAvaraMkhi haddannae ya purisAhamA chAu // 471 // jAyasu na eriso'haM iTTagA dehi pubamaigaMtuM / mAlA ucAri gulaM bhoemi dietti ArUDhA // 472 // siiavaNaNa paDilAbhaNa dissiyarI bolamaMgulI nAsaM / duNhegayarapaoso AyavivattIya uDDAho // 473 // vyAkhyA-mugama, navaraM 'iTTagaNami' sevakikAkSaNe 'pageveti prabhAte eva 'moya ti mUtraNaM 'praNayAmi' iti yAce, 'siihanAbhavaNaNa 'tti niHzreNyapanayana, itthambhUtazca mAnapiNDo na grAhyaH, yato dvayorapi dampatyoH pradveSo bhavati, tatastadnyAnyadranpavyavacchedaH / kadAcidekatarasya tatastatrApi sa eva doSaH / api ca-saivamapamAnitA kadAcidabhimAnavazAdAsmavipattiM kuryAta, tata uDAha-pravacanamAlinya / ukto mAnapiNDadRSTAntaH, sampati mAyApiNTaSTAntamAha rAyagihe dhammaruI asADabhUI ya khuDDuo tassa / rAyanaDagehapavisaNa saMbhoiya moyae laMbho // 474 // AyariyauvajjhAe saMghADagakANakhujjataddosI / naDapAsaNapajjattaM nikAyaNa diNe diNe dANaM // 475 // dIpa anukrama [505] Auditurary.com ~283 Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) mUlaM [514] >> "niyukti: [476] + bhASyaM [34...] + prakSepaM [5... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||476|| dhUyadue saMdeso dANasiNeha karaNaM rahegahaNaM / liMga muyatti gurusiha vivAhe uttamA pagaI // 476 // rAyaghare ya kayAI nimmahilaM nADagaM taDAgatthA / tA ya viharati mattA uvari gihe dovi pAsuttA // 477 // vAghAeNa niyatto dissa vicelA virAga saMbohI / iMgiyanAe pucchA pajIvaNaM rahavAlaMmi // 478 // ikkhAgavaMsa bharaho AyaMsaghare ya kevalAloo / hArAikhivaNa gahaNaM uvasA na so niyattotti // 479 // teNa samaM pavvaiyA paMca narasayatti nADae DahaNaM / gelanna khamaga pAhuNa therA divA ya bIyaM tu // 480 // vyAkhyA-rAjagRhaM nAma nagaraM, taba siMharayo rAjA, vizvakarmA nAma naTaH, tasya dve duhitarau, te caDhe apyatimurUpe atitrayAte || 15 vadanakAntyA dinakarakarojhAsitakamalazriyaM nayanayugalena sacaJcarIkakuvalayayugalaM pInonnatanirantarapayodharayugalena saMhatatAlaphalayugala-1 lakSmI vAyugalena palavalatA trivalibhatareNa madhyabhAgenendrAyudhamadhyaM jaghanavistareNa jAhnavIpulinadezaM Urayugalena gajakalabhanAsAbhoga javAyugalena kuruvindavRttasaMsthitaM caraNayugalena kUrmadehAkRtiM sukumAratayA zirISakusumasaJcayaM vacanamadhuratayA vasantamAsonmattakokilAhAraba, anyadA ca tatra yathAvihArakrama samAyayurdharmarucayo nAma sUrayaH, teSAmantevAsI prajJAnidhirASADhabhUtiH, sa bhikSArthamaTan kathamapi vizvakarmaNo naTasya gRhe prAvizat , tatra ca kandhaH pradhAno modakA, dvAre ca vinirgatya tena cintitam-eSa sUrINAM bhaviSyati, tata || AtmArtha rUpaparAvartamAdhAyAnyaM modakaM mArgayAmi, tataH kANarUpaM kRtvA punaH praviSTo, lagdho dvitIyo modakA, tato bhUyo'pi cintitameSa upAdhyAyasya bhaviSyati, tataH kubjarUpamabhinirtya punarapi praviSTaH, lamdhastRtIyo modakaH, eSa dvitIyasakATakasAporbhaviSyatIti / dIpa anukrama [514] REaratindelkana ~2840 Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) mUlaM [518] >> "niyukti: [480] + bhASyaM [34...] + prakSepaM [5... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-[02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||480|| piNDaniyu-vicintya kuSTirUpaM kRtvA caturthavelAyAM paviSTaH, labdhazcatayoM modakaH, etAni ca rUpANi kurvan mAloparisthitena vizvakarmaNA naTena dadRze, utpAdanAyAM tarmakayagi- cintitaM cAnena sampagepo'smAkaM madhye naTo bhavati, paraM kenopAyena sahItavya iti, evaM ca cintayataH samutpannA tasya zemuSI-|| mAyAyAmArIyAvRttiH duhitabhyAM kSobhayitvA grahItavya iti, tato mAlAduttIrya sAdaramAkAryA''pAdabhUti: pAtrabharaNapramANairmodakaiH pratilAbhitaH, bhaNitazca sAdaraM- pADhabhUtiH bhagavan ! pratidivasamasmAkaM bhaktapAnagrahaNenAnugraho'nuvidhAtavyaH, tato gataH svopAzrayamApAThabhUtiH, ackthdhaanyaanyruuppraavrtn||137|| vRttAntaM vizvakarmA nijakuTumbasya, bhaNite ca duhitarau yathA sAdaraM dAnasnehadarzanAdinA tathA kartavyo yathA yuSmAkamAyatto bhavati | matidivasamAyAti ca bhikSArthamASADhabhUtiH, duhitarau ca taM tathaivopacarataH, tato'tyantamanuraktamavagamya rahasi bhaNito-yathA cayamatyantaM | matavAnuraktAH tato'smAn pariNIya tvaM paribhakSveti, atrAntare ca tasyodayamiyAya cAritrAvaraNaM karma galito gurUpadezaH mANezadiveko | kA dUrIbhUtaH kulajAtyabhimAnaH, tatastenoktam-evaM bhavatu, paramahaM gurupAdAntike lihaM vimucya samAgacchAmi, gato gurusamIpaM praNatasteSAM ||pAdayugalaM prakaTito nijAbhiSAyaH, tato gurubhiravAci-vatsa : nedaM yuSmAdazAM vivekaratnAkarANAmavagAhitasakalazAstrArthAnAmubhayalokajugupsanIyaM samAcaritamucitaM, tathA "dIharasIlaM parivAliUNa visaemu vaccha ! mA ramam / ko gopayami yuhai uyahi tariUNa vAhAdi | // 1 // " ityAdi, tata uvAcApADhabhUti:-bhagavan ! yathA yUyamAdizatha tathaiva kevalaM pratikUlakarmodayataH pratipakSabhAvanArUpakavacaduve-15 latayA madanazavareNa nirantaraM samutrastamRganayanaramaNIkaTAkSavizikhopanipAtamAdadhatA zatazo me jajerIkRtaM hRdayaM, evaM coktyA gurupAdAna // 17 // praNamya tadantike rajoharaNaM muktavAn , tataH kathamahamamISAmanupakRtopakAriNAmapArasaMsArodadhinimagnajantusamuddharaNakacetasA sakalajaga 1dI zIlaM paripAlya viSayeSu vatsa ! mAraMsIH / ko goSpade nimajjati udadhi bAhubhyAM taritvA // 1 // dIpa anukrama [518] ~285 Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) mUlaM [518] >> "niyukti: [480] + bhASyaM [34...] + prakSepaM [5... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||480|| dIpa anukrama [518] tparamabandhukalpAnAM gurUNAM pRSThaM dadAmi iti pazcAtkRtapAdamacAro hA ! kathamahaM bhUyo'pyevaMvidhagurUNAM caraNakamalaM prApsyAmi ? iti / vicintayan vasatervinirgatya vizvakarmaNo bhavanamAyAtaH, paribhAvitamasya sAdasmanimipadRSTayA naTaduhitabhyAM vapuH, pratpabhAsata sakala| jagadAzcaryamasya rUpaM, tato'cintayatAmime-aho ! kaumudIzazAGkamaNDalamivAsya manoharakAntivadanaM kamaladalayugalamiva nayanayugalaM || garunmata iva tuGgamAyataM nAzAnAlaM kundamukulazreNiriva musnigdhA dazanapaddhati: mahApurakapATamiva vizAlamasya mAMsalaM vakSAsthalaM mRgariporiva saMvartitaH kaTipademUH nigUDhanAnupadezaM jalAyugalaM mupratiSTitakanakakUrmayugalamiva caraNayugalaM, tato vizvako'vocat-mahA-kA |bhAga ! tabA''yate / apyamU kanyake tataH svIkriyatAmiti, tataH pariNIte te dve api tena kanyake, bhaNite ca vizvakarmaNA-yo nAmai-11 tAdRzImapyavasthAM gato gurupAdAn smarati sa niyamAduttamaprakRtiH, tata etaccicAvarjanArtha sadaiva madyapAnavirahitAbhiryuSmAbhiH sthAtavyaM / anyathaiSa virakto yAsyati, ASADhabhUtizca sakalakalAkalApaparijJAnakuzalo nAnAvidhairvijJAnAtizayaH sarveSAmapi naTAnAmagraNIbhUva, labhate ca sarvatra prabhUtaM dravyaM vastrAbharaNAni ca, anyadA ca rAjJA samAdiSTA naTA:-adya nirmailaM nATakaM narcanIya, tataH sarve'pi naTAH khAM svAM yuvati svasvagRhe vimucya rAjakulaM gatAH, ApADhabhUtibhAryAbhyAmapi cintitam-adya rAjakule gato'smAkaM bhartI sakalAmapi ca rAtri bAgamayiSyatIti, tataH pibAmo yathecchamAsavamiti, tathaiva kRtaM, madavazAcApagatacetane vigatabasne dvitIyabhUmikAyA upari mule tiSThataH / rAjakule'pi pararASTradUtaH samAyAta iti rAjJo vyAlepo babhUva, tato'navasara itikRtvA pratIhAreNa mutkakitAH sarve'pi naTAH samAgatAH svaM svaM bhavanaM, ASADhabhUtizca nijakAbAse samAgatya yAvadvitIyabhUmikAmArohati tAvatte dve api nijamAyeM vigatavastratayA bIbhatse pazyati, tataH sa mahAtmA'cintayat-aho ! me mUDhatA aho ! me nirvivekatA aho! me durvilasitaM ya etAdRzAmapyazucikaraNDakabhUtAnAmadhogatinivandhanAnAM kRte paramazucibhUtamihaparalokakalyANaparamparAjanakamakSepeNa muktipadanibandhanaM saMyama ujjhAMbabhUva, tato ~286 Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) mUlaM [118] >> "niyukti: [480] + bhASyaM [34...] + prakSepaM [5... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-[02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||480|| piNDaniyu- MasdyApi na me kimapi vinaSTam api gacchAmi gurupAdAntika pratipaye cAritraM prakSAlayAmi pApapaGkamiti vicintya vinirgato gRhAta, utpAdanAyAM termalayagi-IIraeH kathamapi vizvakarmaNA, lalita iNitAdinA yathA virakta eSa yAtIti, tataH satvaraM nijaduhitarAvasyApya nirbharlsayati-hA! durA- mAyAyAmArIyAciHmikedInapuNyacaturdazIke ! yuSmadvilasitametAhazamavalokya sakalanidhAnabhUto yuSmadbharttA virakto yAtIti tayadi nirvatayituM zaknutha- pADhabhUtiH starhi nivartayethAM no cet majIvanaM yAcadhvamiti, tatastAH sasambhramaM parihitanivasanAH pRSThataH pracApa gacchataH pAdayolamA, vadanti // 138 // ca-hA svAmin ! kSamasvaikamaparAdhaM nivartasva mA'smAnanuraktAH parihara , evamukto'pi sa manAgapi na cetAsa rajyate, tatastAbhyAmavAci-1 svAmin ! yadyevaM tarhi majIvanaM dehi, yena pazcAdapi yuSmatprasAdena jIvAmaH, tata evaM bhavatviti dAkSiNyavazAdanumatya pratinihattaH, tataH kRtaM bharatacakravartinazcaritaprakAzakaM rASTrapAlaM nAma nATaka, tato vijJapto vizvakarmaNA siMharatho rAjA-deva ! ASADhabhUtinA rASTrapAlaM nAma || nATakaM viracitaM, tatsampati nartyatAmiti, paraM tatra rAjaputrapaJcazatairAbharaNavibhUSitaiH prayojanaM, tato rAjJA dattAni rAjaputrANAM pazcaza-18 tAnAM, tAni yathAyathamASADhabhUtinA zikSitAni, tataH pArabdha nATakaM nartituM, tatrA''pADhabhUtirAtmanekSvAkuvaMzasambhUto bharatazcakravartI sthito rAjaputrAzca yathAyogaM kRtAH sAmantAdayaH, tatra ca nATake yathA bharatena bharataM SaT khaNDaM prasAdhitaM yathA caturdaza ratnAni nava mahAnidhayaH ||3|| mAtA yathA cA''darzagRhe'vasthitasya kevalAlokaprAdurbhAvo yathA ca paJcazataparivAreNa saha pravajyAM pratipanastatsarvamapyabhinIyate, tato rAjJA kokena ca parituSTena sarveNApi yathAzakti dArakuNDalAdInyAbharaNAni suvarNavastrANi ca prabhUtAni sitAni, tataH sarvajanAnAM dharma- // 13 // lAbha madAya paJcazataparivAra ASADhabhUtirgantuM pAvarttata, tataH kimetat ! iti rAjJA nivAritaH, tenoktaM-kiM bharatazcakravartI patrajyAmAdAya nivRttaH / yenAhaM nivaH iti gataH saparivAro gurusamIpa, vastrAbharaNAdikaM ca samastaM nijabhAryAbhyAM dattavAn, tacca majIvanakaM kila dIpa anukrama [518] //////// ~287 Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) mUlaM [118] >> "niyukti: [480] + bhASyaM [34...] + prakSepaM [5... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||480|| dIpa anukrama [518] tayorjAtaM, gRhItA dIkSA, tadapi ca nATakaM vizvakarSaNA kusumapure natinupArabdha, tatrApi paJcazatasaGkhyAH kSatriyAH prANyAM gRhItavantaH, tato lokena cintitam-evaM kSatriyAH pravrajanto niHkSatriyAM pRthivIM kariSyantIti nATakapustakamA pravezitaM / sUrya sugama, navaraM 'rAyana-16 DagehapavesaNaM ti rAjavidito yo naTo vizvakarmA tasya gRha pravezA, 'tvadoSI ' kuSThI, upasargaH-jyAgrahaNe nivAraNa, dahanaM nATakapustakasya / atraivApavAdamAha-'gelane 'tyAdi, glAno-mandaH, 'kSapaka: 'mAsakSapakAdiH, 'mApUrNaka: ' sthAnAntarAdAyAtaH, 'sthavira vRddhA, AdizabdAtsahakAryAdiparigrahaH, teSAmarthAya dvitIyamapavAdapadamiti bhAvaH, sevyate-khAnAyani yo mAyApiNDo'pi grAhya ityarthaH / uktaM mAyAdvAram , atha lobhadvAramAhaII labhataMpi na giNhai annaM amugaMti ajja ghecchAmi / bhadarasaMti va kAuM giNhai khaI siNidvAI // 481 // ___ vyAkhyA-adhAhamamuka siMhakesarAdika grahISyAmIti buddhayA'nyadallacanakAdikaM labhyamAnamapi yanna gRhNAti, kinnu ta devepsitaM, sa lobhapiNDaH / athavA pUrva tathAvidhabuddhadhabhAve'pi yathAbhAvaM labhpamAnaM 'kha' pracura 'nimbAdi' lAnazrIpati bhAkarasamitikasvA kAyadhAti sa lobhapiNDaH / tatra prathamabhedamAzrityodAharaNaM gAthAdvayenAha caMpA chaNami ghicchAmi moyae tevi sIhakesarae / paDiseha dhammalAbha kAUNaM sIhakesarae // 482 // saDarattakesarabhAyaNa bharaNaM ca puccha purimar3e / uvaoga saMta coyaNa sAhutti vigicaNe nANaM // 483 // vyAkhyA-campA nAma purI, tatra suvrato nAma sAdhuH, anpadA ca tatra modakotsavaH samajani, taspica dine subato'cintayat ~288 Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||483|| dIpa anukrama [521] [bhAga-33] "piNDaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [521] * - "niryuktiH [483] + bhASyaM [ 34 ...] + prakSepaM [5... pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[ 41/2], mUlasUtra-[02/2] piNDaniryukti mUlaM evaM malayagirisUri - racitA vRttiH 80 piNDaniryu- 8 adya mayA modakA eva grahItavyAH, te'pi siMhakesarakAH, tata itthaM sampradhArya bhikSAM praviSTo lolupatayA'nyatmatiSedhena siMhakesaramodakAMcAla - ktermalayagi- 8bhamAnastAvatparibhramati sma yAvatsArddhaM maharadvayaM, tato na labdhA modakA iti pranaSTacitto babhUva tato gRhadvAre pravizan vaktavyasya dharmalAbhasya yAvRttiH sthAne siMhakesarA iti vadati, evaM ca sakalamapi dinaM bhrAntyA rAtrau tathaiva paribhraman praharadvayasamaye zrAvakasya gRhe praviveza, dharmalAbhabhaNanasthAne siMhakesarA ityuvAca so'pi ca zrAvako'tIva gItArthI dakSazva, tavastena paribhAvayAmAse--- nUnametena kvApi na labdhAH // 139 // OM siMhakesarA modakA iti cittamasya pranaSTaM tatastasya cittasaMsthApanAya siMhakesarANAM bhRtaM bhAjanamupaDhaukitaM, bhagavan ! matigRhANa sarvA napyetAna siMhakesaramodakAniti, suvratena ca parigRhItAH, tataH svasthIbhUtaM tasya cittaM, zrAvakeNa coktaM--bhagavan ! aba mayA pUrvArddhaH pratyAkhyAtaH sa kiM pUNoM na vA ? iti, tataH sutrata upayogamUrdhvaM dattavAna, pazyati gaganamaNDalamanekatArAnikaraparikaritamarddharAtropalakSitaM, tato jJAtavAnAtmano bhramaM, hA ! mUDhena mayA virUpamAcaritaM dhig me lobhAbhibhUtasya jIvitaM bhoH Avaka ! samyak kRtaM tvayA yadahaM siMhakesarapradAnapUrva pUrvArddhamatyAkhyAnaparipUrNatApraznena saMsAre nimajjan rakSitaH, satI me taba codanA, tata AtmAnaM nindan vidhinA ca modakAn pariSThApayan tathA kathamapi dhyAnAnalaM prajvAlayituM pravRttaH yathA kSaNamAtreNa sakalAnyapi ghAtikarmANyuvopa, tataH prAdurbhUtaM vasya kevalajJAnam | sUtraM sugamam / uktaM lobhadvAram atha saMstavadvAramAha duviho u saMghavo khalu saMbaMdhIvayaNasaMthavo ceva / ekkekovi ya duviho puci pacchA ya nAyavtro // 484 // vyAkhyA - dvividhaH khalu saMstavaH, tadyathA - paricayarUpaH zlAdhArUpatha, tatra paricayarUpaH samvandhisaMstavaH zlAghArUpo vacanasaM Education International For Parts Only ~289~ utpAdanA yAM lobha piNDe sutratodA0 // 139 // yor Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||484|| dIpa anukrama [ 522] [bhAga-33] "piNDaniryukti" - mUlasUtra - 2/1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [522 ] * - "niryuktiH [484] + bhASyaM [ 34 ...] + prakSepaM [5... pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra -[ 41/2], mUlasUtra-[02/2] piNDaniryukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH 80 stavaH / tatra sambandhino mAtrAdayaH zvazrUvAdayazca tadrUpatayA yaH saMstavaH sa sambandhisaMstavaH vacanaM zlAghA tadrUpo yaH saMstavaH sa vacanasaMstavaH, ekaiko'pi ca dvidhA, tathathA - 'puvi pacchA ya'tti pUrvasaMstavaH pazcAtsaMstavaJca / tatra sambandhisaMstavasya dvividhasyApi svarUpamAha mAyapii puvvasaMthava sAsUsusarAiyANa pacchA u / gihi saMthavasaMbaMdhaM karei puvvaM ca pacchA vA // 485 // vyAkhyA--mAtApitrAdirUpatayA yaH saMstatraH- paricayaH sa pUrvasaMstavo, mAtrAdInAM pUrvakAlabhAvitvAt, yastu zvazrUzvazurAdirUpatayA saMstavaH sa pazcAtsaMstatraH zvazvAdInAM pazcAtkAlabhAvitvAt, tatra sAdhubhikSArthaM praviSTaH san gRhibhiH saha 'saMstavasambandhaM paricayaghaTanaM 'pUrva' pUrvakAlabhAvi mAtrAdirUpatayA 'paJcAdvA' pazcAtkAlabhAvi zvazravAdirUpatayA vA karoti / katham ? ityAha AyavayaM ca paravayaM nAuM saMbaMdha tayaNuruvaM / mama mAyA erisiyA sasA va dhUyA va nattAI // 486 // vyAkhyA - iha sAdhurbhikSArthaM gRhe praviSTaH sannAhAralampaTatayA''tmatrayaH paravayazca jJAtvA ' tadanurUpaM ' vayo'nurUpaM sambadhnAti, yadi sA vayovRddhA svayaM ca madhyamavayAH tato mamedRzI mAtA'bhUditi brUte, yadi punaH sA'pi madhyamavayAstata IdRzI mama svasA'bhUditi vadati, atha bAlavayAstato duhitA naptA vetyAdi / sammatyasyaiva pUrvarUpasambandhisaMstavasyodAharaNamAha Education Internationa aDii diDapaNhava pucchA kahaNaM mamerisI jaNaNI / thaNakhevo saMbaMdho vihavAsuNhAidANaM ca // 487 // vyAkhyA -ko'pi sAdhurbhikSArthaM praviSTaH kAJcinnijamAtRsamAnAM striyamavekSyA''hArAdilampaTatayA mAtRsthAnenAvRtyA dRSTiprasna For Parts Use One ~290~ ayu Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) mUlaM [525] >> "niyukti: [487] + bhASyaM [34...] + prakSepaM [5... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||487|| dIpa piNDaniyu-navam-IpadazruvimocanaM karoti, tataH 'puccha ni sA strI pRcchati, kiM tvamadhRto dRzyase ? iti, tataH sAdhoH kathana-mama 'IzI ' tvatsa-II utpAdanAtermaLayagi- zI jananyabhUditi / atra doSAnAha-tatastayA mAtRtvapakaTanArtha sAdhumukhe stanapakSepaH kriyate, parasparaM ca sambandhaH snehabuddhirUpo jAyate, yAMsaM. rIyAvRttiH / tathA vidhavAsnuSAdidAnaM ca karoti-mRtaputrasya sthAne'yaM me putra iti buddhacA svasnupAdAnaM kuryAta, AdizabdAt snehavazato dAspAdidAna / stavadoSaH ca, uktaM pUrvasambandhisaMstavodAharaNaM, evaM pazcAtsambandhisaMstavodAharaNamapi bhAvanIyaM / sampati punaH pazcAtsambandhisaMstatre dossaanaai||14|| pacchAsaMthavadosA sAsU vihavAdidhUyadANaM ca / bhajjA mamerisicciya sajjo ghAu bayabhaMgo vA // 488 // vyAkhyA-pavAtsambandhisaMstavayime doSA: zvazrUrIdRzI mamA'sIdityukte sA vidhavAyA AdizabdAskuraNDAdirUpAyAH sutAyA| dAnaM karoti, tathA bhAryA mamedRzyabhavadilyukte yadIAlustadbharcA samIpe ca vartate tadA mama bhAryA'nena svabhAryA kaviteti vicintya sAdho-11 taM kuryAt , aAlustadA na bhavati samIpe vA na vartate tadA bhAryA'hamanena kalpitetyunmanA bhAryeva samAcaraMtI cittakSobhamApAdiyeta, tato vratabhaGgaH / evaM tAvatpUrvasambandhisaMstavaspa pazcAtsambandhisaMstavasya ca pratyekamasAdhAraNAn doSAnabhidhAya sampatyubhayorapi / sAdhAraNAnabhidhitsurAha // 14 // mAyAvI caDuyArI amha ohAvaNaM kuNai eso / nizchu bhagAI paMto karijja bhaddesu paDibaMdho // 489 // vyAkhyA-adhRtidRSTimasnavAdi kurvanmAyAvI eSo'smAkamAvarjanAnimittaM cATUni karotIti nindA, tathA'smAkaM svastha kArpaTi-18 kAyasya jananpAdikalpanenApabhrAjanaM vidhatte, tataH evaM vicintya prAntaH svagRhaniSkAzanAdi karoti, aba te gRhiNo bhadrA bhaveyustahi || anukrama [525] airaturasurare.org ~291 Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) mUlaM [126] >> "niyukti: [489] + bhASyaM [34...] + prakSepaM [5... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||489|| dIpa ////////////////////////////////////////////////////////////////////// teSu bhadreSu sAdhorupari pratibandho bhavet , pratibanye ca satpAtrAkAdika kRtvA dayAditi / ukto dvividho'pi sambandhisaMstavaH, atha vacanasaMstavasya pUrvarUpasya lakSaNamAha-- | guNasaMthaveNa puci saMtAsaMteNa jo thuNijAhi / dAyAramadinnamI so puvisaMthavo havai // 490 // vyAkhyA-guNAH / audAryAdayaH teSAM yaH 'saMstavaH' masArUyo vacana saGgharatastena satyarUpeNAsatyarUpeNa vA yaH sAdhurdAtavye bhaktAdAvadace sati dAtAraM stUyAta, sa epa pUrvasaMstayo bhavati / aspaicollekhaM darzayatieso so jassa guNA viyaraMti avAriyA dasa disAsu / iharA kahAsu suNimo paJcakhaM ajja diTTho'si // 49 // 1 vyAkhyA-mugarma, navaram 'iharA' itasthA, idAnI darzanAt pUrvamityarthaH / sammati pazcAdrUpasya vacanasaMstavasya lakSaNamAha guNasaMthaveNa pacchA saMtAsaMteNa jo thuNijjAhi / dAyAraM dinnaMmI so pacchAsaMthavo hoi // 492 // vyAkhyA-dace bhaktAdau sati pavAdAtAraM guNasaMstavena satyarUpeNAsatyarUpega vA yaH sAdhuH stUyAt eva pazcAtsaMstavo bhavati / sampatyasyaivollekhaM darzayativimalI kaya'mha cakkhU jahatthayA viyariyA guNA tujhaM / Asi purA me saMkA saMpaya nissaMkiyaM jAyaM // 493 // vyAkhyA-bhikSArtha praviSTaH sAdhurlabdhe bhaktAdau dAtAraM vakti yathA nijadarzanena tvayA vimalIkRte navakSuSI, tathA yathArthAstava anukrama [526] ~292 Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) mUlaM [531] .- "niyukti: [493] + bhASyaM [34...] + prakSepaM [5... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: utpAdanAyA~ 11 se | stavadoSaH prata gAthAMka ni/bhA/pra ||493|| dIpa piNDaniyu- guNAH sarvatrApi vicaritAH, tathA 'purA' pUrva me zaGkA''sIta-yA guNaH zrUyate sa ki tAdRzaH evotAnyAdRza iti ?, sampati tu termakapagi- tvayi dRSTe nimzaGkitaM me hRdayaM jAtam / / ukta saMstavadvAram , atha vidyAmantrAkhyaM dvAramAharIyAdRcina vijjAmataparUvaNa vijjAe bhikkhuvAsao hoi / maMtami sIsaveyaNa tattha muruMDeNa diluto // 494 // // 14 // vyAkhyA-vidyAmantrayoH prarUpaNA kartavyA, sA caiva-sasAdhanA strIrUpadevatAdhiSThitA vA'kSarapaddhatirvidyA, asAdhanA puruSarUpa devatAdhiSThitA vA mantrA, 'tastha 'ci tatra vidyAyAM bhikSUpAsako dRSTAntaH, mantra zirovedanAyAM muruNDena rAzopalakSitaH paadliptsuuriH| tatra bhikSUpAsakadRSTAntaM gAthAdvayena bhAvayati paripiDiyamullAvo aipaMto bhikkhuvAsao dAve / jai icchaha aNujANaha ghayagulavatthANi dAvemi // 495 // | gaMtuM vijjAmaMtaNa kiM demi ? ghayaM gulaM ca vatthAI / dinne paDisAharaNaM keNa hiyaM keNa muTThomi // 496 // ___ vyAkhyA-gandhasamRDe nagare dhanadevo nAma mithupAsakaH, sa ca sAdhubhyo bhikSArtha gRhe samAgatebhyo na kizcidapi dadAti, anyadA ca taruNazramaNAnAmekatra paripiNDitAnAM parasparamullApaH, tatraikenoktam-atiprAnto'yaM dhanadevaH saMyatAnAM na kimapi dadAti, tadasti ko'pi sAdhurya enaM ghRtaguDAdikaM dApayati, tatasteSAM madhye kenApyUce-yadIcchatha tato'nujAnIvaM mAM yenAI dApayAmi, tairanujJAtaH, tato gatastasya gRhamabhimantrito vidhayA, tato brUte sAdhUna-kiM prayacchAmi !, tairuktaM-ghRtaguDavakhAdi, tato dApitaM tena saMyatebhyaH pracuraM ghRtaguDAdikaM, tadanantaraM ca pratisaMhatA kSulakena vidyA, jAtaH svabhAvastho bhilapAsakaH, tato yAvannibhALyati ghRtAdikaM tAvatstokaM pazyati, tataH kena| anukrama [531] // 14 // Hrwasaram.org ~293 Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) mUlaM [534] >> "niyukti: [496] + bhASyaM [34...] + prakSepaM [5... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||496|| me hRtaM ghRtAdi ? kenAha muSito'smi ? iti vilapituM pravRttaH, tataH parijanenAktaM-yuSmAbhireva dApitaM saMyatebhyaH sarika yUyamevaM bhaNaya ?, tato maunamavalambya sthitaH / atra doSAnupadarzayati| paDivijja thaMbhaNAI so vA anno va se karijjAhi / pAvAjIvImAI kammaNagArI ya gahaNAI // 497 // ___vyAkhyA--yo vidyayA'bhimantritaH sa ca svabhAvastho jAtaH san kadAcitmaviSTo'nyo vA tatpakSapAtI praviSTaH san pratividyayA stambhanAdi stambhanocATanamAraNAdi kuryAt , tathA 'pApAjIvinaH' pApena-vidyAdinA paradrohakaraNarUpeNa jIvanazIlA mAyinaH zaThA / iti loke jugupsA, tathA kArmaNakAriNa ime iti rAjakule grahaNAkarSaNaveSaparityAjanakadarthanamAraNAdi / sampati mantraviSaye muruNDarAjopalakSitapAdalitodAharaNamAhajaha jaha paesiNI jANugaMmi pAlittao bhamADei / taha taha sIse viyaNA paNassai muruMDarAyarasa // 498 // vyAkhyA-pratiSThAnapure muruNDo nAma rAjA, pAdaliptA nAma sUrayaH, anyadA ca muruNDarAjasya babhavAtizayena zirovedanA, na bAkenApi vidyAmantrAdibhirupazamayituM zakyate, tata AkAritA rAjJA pAdaliptAH sUrayaH, kRtAsteSAmAgatAnAM mahasI pratipattiH, kathitaMbha cAkAraNakAraNaM zirovedanA, tato yathA koko na jAnIte tathA mantra dhyAyadbhiH prAvaraNamadhye nijadakSiNajAnuzirAsa pArthato nijadakSiNahastapadezinI yathA yathA bhrAmyate tathA tathA rAjJaH zirovedanA apagacchati, tataH krameNApagatA sakalA'pi zirovedanA, jAto'tizayena sUrINAmupAsakaH, tato vipulaM bhaktapAnAdikaM tebhyo dattavAn / atra doSAnAha dIpa anukrama [531] wwrajastaram.org ~294 Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [537] >> "niyukti: [499] + bhASyaM [35] + prakSepaM [5... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||499|| utpAdanAyAM12-13 vidyAmaneyoH sAdhora pAdakisasya |dRSTAnto piNDaniyu- paDimaMtathaMbhaNAI so vA anno va se karijjAhi / pAbAjIviyamAI kammaNagArI bhave bIyaM // 499 // termaLayagi- __vyAkhyA-iha kathAnake na ko'pi dopo jAtaH, pAdalisasUrIgoM murugDarAja pratyupakAritvAt , kevalaM prAguktaviyAkathAnaka isa rIyAciH mantre'pi prayujyamAne sambhAvyante doSAH tatastadupadarzanaM kriyate, tatreya gAthA pAniva vyArUpepA, navaraM 'bho bIyaM 'ti puSTamAlambanama dhikRtya dvitIyam-apavAdapadaM bhaveta, sahanadiprayojane mantro'pi prayoktavya iti bhAvArthaH, esaba vidhAvAmapi draSTavyam / ukta vidyAmakAnAkhyaM dvAradapam, atha cUrNayogamUlakAkhyaM dvAravayamAi-- cunne aMtahANe cANake pAyalevaNe joge| mUla vivAhe do daMDiNI u AyANa parisADe // 5.. // vyAkhyA-cUrNe'nta ne-loke dRSTipathatirodhAnakArake dRSTvAnne cANakyaviditI dvau kSulakI, pAde-bAdale narUpe yoge dRSTAntAH samitasUrayaH, tathA 'mUle ' mUlakameNi akSatayonikSatayonikaraNarUpe yuvatiya dRSTAntaH, vivAhaviye'pi mUlakarmaNi yuvatidvayamudAharaNaM, tathA garbhAdhAnaparisATarUpe mUlakarmaNi dve 'daNDinyau ' nRpapallyAbudAharaNaM / tatra 'cune aMtaddhANe cANake' ityasyavaM bhASyagAthAtrayaNa vyAkhyAnayati jaMghAhINA ome kusumapure sirasajogarahakaraNaM / khuDDu dugaMjaNa sugaNA gamagaM desaMtare saraNaM // 44 // (bhA.) bhikkhe parihAryate therANaM tesi omi ditANaM / sahabhujja caMdagutte omoyariyAe doballaM // 45 // (bhA0) cANaka puccha iTAlacuNNadAraM vihittu dhUme ya / duhu~ kucchapasaMsA therasamIve ubAlaMbho // 46 // (bhA.) dIpa anukrama [537] bhA035 bhA0 36 bhA0 37 ~295 Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [141] .- "niyukti: [500] + bhASyaM [37] + prakSepaM [5... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||37|| dhyAkhyA-kusumapure nagare candraguto nAma rAjA, tasya mantrI cANakyaH, tatra ca jalAvalArihINAH susthinAbhivAH sUrayaH, kA anyadA ca tatra durbhikSamapatana, tataH mUribhicintitam-amuM samRhAbhidhAnaM ziSya mUripade saMsthAppa sakalagasameta mubhikSe kApi pehApayAmi, tatastasmai yonimAbhUtamekAnte vyAkhyAtumArabdha, tatra ca kSullakadayena kathamapadRzyIkaraNanivandhanamaJjana pArupAyamAnaM zavave, yathA anenAJjanenAJjitacakSurna kenApi dRzyate iti, yonimAbhRtavyAkhyAnasamarthanAnantaraM ca samuddhAbhiro'nnevAsI sIrapada sthApitaH, mukalitazca sakalagacchasameto dezAntare, svayamekAkinastatraivAvatasthire sUrayaH, katispadinAnantaraM cA''cAsnehatastat kSullakadvayamAcAryasamIpe samAjagAma, AcAryA api yatkimapi bhikSayA labhante tatsama ciricya (paribhAbya ) kSulakadapena saha bhuJjate, tata AhArApa-|| ripUrNatayA sUrINAM daurbalyamabhavat , tatazcintitaM kSulakadvayena-avamodaratA sUrINAM tato vayaM pUrvazrutamaJjanaM kRtvA candraguptena saha bhuJjAvahe / iti, tathaiva kRtaM, tatacandraguptasyAhArastokatayA babhUva zarIre kRzatA, cANakpena pRSTa-ki te zarIradaura, samAda-paripUrNAhArA'lA-11 bhatA, tatacANakyena cintitam-etAvatyAhAre pariveSayamANe kathamAhAraspAparipUrNatA, tanUnapaJjanasiddhaH ko'pi samAgalpa rAjJA saha mujhe, tatastenAanasiddhagrahaNAya bhojanamaNDape'tIva zlakSNa iSTakAcUrgoM vikINoM, dRSTAni manuSpapadAni, tato nizciAye-nUna dvau puruSAvaJjanasiddhAvAyAtaH, tato dvAraM pidhAya madhye'tibahalo dhUmo niSpAditaH, dhUpabAdhitanayanayozca tayoraJjana nayanAzrubhiH saha vigalitaM, tato babhU. vatuH pratyakSI kSullakI, kRtA candraguptenAtmani jugupsA-aho ! viTAlino'hamAbhyAmiti, tatavANayena tarUpa samAdhAnanimittaM pravacanamAlinyarakSArtha ca prazaMsito rAjA-yathA dhanyastvamasi yo bAlabrahmacArimiyatibhiH pavitrIkRta iti, tato vanditvA mutkalinI dvAvapi zullakI, cANakyena rajanyAM vasatAvAgatya sUraya upAlamyA:-yathaitau yuvamanala kAbuDhAI kurutaH, tataH sUribhiH sa ekopAlapA-payA dIpa anukrama [541] HATunesirary.org ~296~ Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [141] .- "niyukti: [500] + bhASyaM [37] + prakSepaM [5... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata piNDaniyu- tarmakayagi- rIyAdRttiH // 14 // utpAdanAyAM14 cUmeM cAlaka gAthAMka ni/bhA/pra ||37|| dIpa tvamevAtrAparAdhakArI?, yo dvayorapi kSullakayorna nirvAhaM cintayasi ?, sa pAha-bhagavan ! evametaditi pAdayonipalya sUrayastena kSAmitAH, katA sakalasyApi saGghasya tata UrdhvaM yathAyoga cintA / sUtraM sugamam / atrAtidezataH sAkSAya doSAnAha je vijjamaMtadosA te ciya vasikaraNamAicunnehiM / egamaNegapaosaM kujjA patthArao vAvi // 5.1 / / vyAkhyA-4 evaM vidyAyAM manye coktA doSAsta eva vazIkaraNAdicUrNeSvapi draSTavyAH, sUtre ca tRtIyA saptamyarthe, tathA cUNe prayujyamAne ekasya cUrNasya prayokturanekeSAM vA sAdhUnAmupari pradeSa kuryAt, tatastatra mikSAlAbhAghasambhavaH, 'patthArao yAvi' nAzo || vA bhavet , apiH samucye, tadevaM cunne antaddhANe cANake' iti vyAkhyAtaM, tayAkhyAnAca cUrNa iti dvAraM samarthita / idAnIM 'pAyakevaNe joga' iti vyAkhyAnayannAha sUbhagadubbhaggakarA jogA AhArimA ya iyare ya / AghasadhUvavAsA pAyapalevAiNo iyare // 502 // vyAkhyA-yogAH 'saubhAgyadaurbhAgyakarAH' janapriyatyAbhiyatvakarAH, te ca dvidhA-AhAryA itare ca, tatra 'AhAryA' ye pAnIyAdinA sahAbhyavar3iyante tadviparItA itare, tatrAdyA 'AgharSadhUpavAsA' ye pAnIyAdinA saha gharSayitvA pIyante te AghAH, dhapavAsAHmatItAH / atha cUrNasya vAsAnAM ca parasparaM kA prativizeSo?, dvayorapi sodarUpatvAvizeSAt , ucyate, sAmAnyadravyaniSpannaH zuSka AdroM cA kSodazcUrNaH, sugandhadravyaniSpannAtha zuSkapepampiSTA vAsAH, itare cAnAhAryA yogAH pAdapalepanAdayaH / tatrA''hAryarUpasya pAdapalepanarUpasya yogasya dRSTAntaM gAthAtrayeNa bhAvayati anukrama [541] // 14 // ~297 Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) mUlaM [544] >> "niyukti: [503] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [5... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||503|| dIpa naikaNhabinna dIve paMcasayA tAvasANa nivasati / pabvadivasesu kulavaI pAlevuttAra sakkAre // 5.3 // jaNa sAvagANa khisaNa samiyakkhaNa mAiThANa leveNa / sAvaya payattakaraNaM aviNaya loe calaNadhoe // 504 // paDilAbhiya vaccaMtA nibbuDa naikUla milaNa smiyaao| vimhiya paMcasayA tAvasANa pavvajja sAhAya // 505 // vyAkhyA-acalapuraM nAma nagaraM, tatra pratyAsanne de nayau, tadyathA-kRSNA ghenA ca, tayorapAntarAle brahmanAmA dvIpaH, tatra caikonapazcazatatApasaparito devazarmanAmA kulapatiH parivasati, sa ca sakrAntyAdiparvasu svatIrthamabhAvanAnimittaM sarvairapi tApasaiH parivRtaH pAdalepena kRSNA nadImuttIryAcalapuramAgacchati, lokazca tathArUpaM tasyAtizayamavalokya vismitacetAH savizeSa | bhojanAdisatkAramAcarati, zrAvakajanAzca kutsayate-yathA na yuSmadgurUNAmetAizI zaktirastIti, tataH thAvakaiH samitAbhidhasUrINAmAkhyAkapi, tezca svacetasi paribhAvyoktaM-mAvasthAnata eSa pAdalepena nadImuttarati, na tapaHzaktiprabhAvataH, tataH zrAvakaistasya mAtRsthAnaprakaTa nArthaM saparivAro bhojanArya nimantritaH kulapatiH, tataH samAjagAma bhojanaveLAyAM gRhe, mArabdhaM tasya zrAvakaiH pAdaprakSAlanaM kartuM, saca dAna dadAti, mA pAdalepaH pAdayorapayAsIditikRtvA, tataH zrAvakairuktaM-mA'smAkamaprakSAlitapAdAn yuSmAn bhojayatAmavinaya iti balA-18 dapi prakSAlitau pAdau, tato bhojanAnantaraM nijasthAnagamanAya pracalitA, zrAvakA api sakala janAnAhUyAnuvrajanabuddhayA tena saha calirnu / pattAH, tataH saparivAraH kulapatiH kRSNA nadImuttarituM prAvartata, pAdalepAbhAve ca nimaDktaM namaH, tato jAtA jane tasyApabhrAjanA. atrAntare ca tasyAvavodhAya samitasUrayastatrAjagmuH, vaiH sakalajanasamakSaM nadI pratyuktaM he kRSNe! paraM pAraM vayaM gantumicchAmaH, tato de| anukrama [544] ~298~ Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra |||| dIpa anukrama [ 547 ] [bhAga-33] "piNDaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [547] * - "niryuktiH [505] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6]" 80 pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra -[ 41/2], mUlasUtra-[02/2] piNDaniryukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH piNDaniryutermalayagiyAvRttiH // 144 // api kRSNAnayAH kUle ekatra milite, jAto vismayo chokasya saparivArasya ca kulapateH tato gRhItA saparivAreNa kulapatinA dIkSA, sA brahmazAsvA babhUva / sUtraM sugamaM / tadevaM 'pAyalevaNe joge ' iti vyAkhyAtaM tayArUpAnAcca yogadvAraM samarthitaM / samprati 'mUla 'tti vyAcikhyAsurA-- * adhi pucchA Asanna vivAhe bhinnakannasAhaNayA / AyamaNa piyaNaosaha akkhaya jajjIva ahigaraNaM // 506 // jaMghAparijiya saDDI addhii ANijjae mama savatI / jogo joNugdhADaNa paDiseha paosa uDDAho // 507 // vyAkhyA - cirapure dhananAnnaH zreSThino bhAryA ghanapriyA, tasya duhitA sundarI, sA ca bhinnayonikA, paramenamarthaM mAtA jAnAti na pitA, sA ca pitrA tatraiva pure kasyApIzvaraputrasya pariNayanAya dattA, samAgataH pratyAsanno vivAho, mAnucintA vabhUva eSA pariNItA satI yadi bhartA bhinnayonikA jJAsyate tatastenojjhitA varAkI duHkhamanubhaviSyati, atrAntare ca samAgataH ko'pi saMyato bhikSArtha, tena sA pRSTA, tayA kathitaH sarvo'pi vRttAntaH, tataH sAdhunoktaM mA bhaiSIramabhinayonikAM kariSyAmi tata AcamanauSadhaM pAnIpathaM ca tasyai pradattaM, jAtA abhinnayonikA / tathA candrAnanAyAM puri ghanadattaH sArthavAhastasya bhAryA candramukhA, tayozcAnyadA parasparaM kalahaH pravRttaH, tato'bhinivezena tannagaravAstavyasyaiva kasyApIzvarasya duhitA dhanadatena pariNayanArtha vRtA, jJAtathAyaM vRttAntazcandramukhayA, tato babhUva mahatI tasyA adhRtiH, atrAntare ca jaGghAparijitanAmA sAdhurAgato bhikSArthI, dRSTA tenAvRtiM kurvatI candramukhA, tataH pRSTA- kiM bhadre ! tvamadhRtimatI dRzyase ?, tataH kathitastayA sapatnIvyatikaraH, tataH sAbunA samarpitaM tasyA auSadhaM, bhaNitA ca sA kathamapi tasyA bhaktasya pAnasya madhye deyaM yena sA bhinnayonikA bhavati, tataH svayaM nivedayeH, yena sA na pariNIyate, tathaiva kRtaM na pariNItA sA bharteti / sUtraM sugamaM / nava Education Internation For Parts Only * atra ekA prakSepa-gAthA vartate sA mayA saMpAdita: 'AgamasuttANi mUlaM evaM saTIkaM ubhaye pustake vartate ~ 299~ utpAdanA 15 yo. ge samitAcAryAH // 144 // Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [549] >> "niyukti: [507] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||507|| jajjIyam' iti yAvajjIvamadhikaraNa-maithunapravRttiH, 'paTisehi ti sA'bhinavA pariNetumArabdhA bhinnayoniketi jJAtvA pratiSiddhA / ayaM cedarthastayA jJAto bhavet , tahiM tasyAH sAdhu prati mahAn pradeSo bhaveta, pravacanasyoDDAhaH / sampati 'vivAhe ' iti padaM vyAkhyAnayannAha mA te phaMsejja kulaM adijjamANA suyA vayaM pattA | dhammo ya lohiyarasA jai biMdU tattiyA narayA // 508 ) l kina Thavijjai putto patto kulagottakittisaMtANo / pacchAvi ya taM kajjaM asaMgaho mA ya nAsijjA // 5.9 // ___ vyAkhyA-kacidrAme ko'pi gRhapatiH, tasya putrikA vayaHprAptA, tataH ko'pi sAdhubhikSArtha praviSTaH san dRSTvA tanmAtaramevamabhidadhAtitaba duhitA vayaHprAptA-yauvanaM prAptA, tadyadi sampati na pariNI(NAyyate yate tarhi kenApi taruNena sahAkArya samAcarya kulamAlinyamutpAdayiSyati, tathA 'dhammo 'ti loke evaM zrutiH-yadi kumArI RtumatI bhavet tAI yAvantastasyA rudhirabindavo nipatanti tAvato vArAn / tanmAtA narakaM yAti / tathA kacidrAme kasyApi kuTumbinaH putraM yauvanikAmadhigatamavalokya sAdhustanmAtaramevaM brUte-yathA kulasya gotrasya | kIrtezca santAno-nivandhanameSa tava putro, yauvanaM ca prAptaH, tataH kiM na sampati pariNAyyate?, api ca-pariNItaH san kalatrasnehena sthiro bhavatyapariNItaba kayA'pi svacchandacAriNyA sahotthAya gacchet , pazcAdapi caipa pariNAyayitavyaH tatsammatyapi kasmAnna pari-18|| ANAyyate ? iti / sampati 'do daMDiNIo AyANaparisADe' ityavayavaM vyAcikhyAmurAha kiM aDiitti pucchA savittiNI gambhiNitti me devI / gambhAhANaM tujjhavi karomi mA aDiI kuNasu // 510 // jaivi suo me hohI tahavi kaNihotti iyaro juvraayaa| dei parisADaNaM se nAe ya paosa patthAro // 511 // dIpa anukrama [549] ~300 Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [553] >> "niyukti: [511] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||511|| piNDaniyu- vyAkhyA-saMyugaM nAma nagaraM, tatra siMdhurAjo nAma rAjA, tasya sakalAntaHpuramadhAne dve palyau, tadyathA-zRGgAramatirjayasundarI utpAdanA kermalayagi- ca, nAnyadA babhUva zRGgAramatergarbhAdhAnaM, itarA ca jayasundarI nUnamaspAH putro bhaviSyatIti vicintya mAtsaryavazAdadhRti kurvatyavati- yAM16mUrIyATattiHhate, atrAntare ca samAgataH ko'pi sAdhuH, tena sA papRcche-kiM bhadre ! svamadhRtimatI dRzyase !, tataH sA tasmai sapatnyA vyatikaramacakathat , |lakarmadoSaH sAdhurapyabravIta-pA kApIradhRti, tavApi garbhAdhAnamahaM kariSye, tatastrayoktaM-bhagavan ! yadyapi yuSmatmasAdena me putro bhAvI, tathApi sa // 14 // kaniSThatvena yauvarAjyaM na prApsyati, kintu sapalyA eva sutaH, tasya jyeSThatvAta , tataH sAdhunA tasyA bheSajamekaM garbhAdhAnAya datta, aparaM tu dApitaM sapatnyA garbhazAtanAyeti / sUtraM sugam / navarametanna kartavyaM, yato garbhazAtane sAdhukRte jJAte sati pradepo bhavati, tataH zarIrasthApi prastAraH vinAzaH / sammati sarvasminnapi mulakarmaNi doSAn pradarzayati saMkhaDikaraNe kAyA kAmapaviti ca kuNai egattha / egatyuvAhAI jajjiya bhogatarAyaM ca // 512 // vyAkhyA-'saMkhaTikaraNe mA te phaMseja kulaM' tathA 'ki na Thavija' ityAdigAthAdvayokte vIvAikaraNe 'kAyAH pRthivyAdayo virAdhyante, ekatra punarakSatayonikatvakaraNe garbhAdhAne ca kAmapravRttiM karoti, garbhAdhAnAdi putrotpattI prAya iSTA bhavati, tataH kAmyA jAyate, iti maithunasantatiH / ekatra punargarbhapAtane uDDAhAdi-pravacanamAlinyAtmavinAzAdi, ekatra punaH kSatayonikatvakaraNe yAvajjI bhogAntarAyaM, cazabdAduDAhAdi ca, tadevamabhihitaM mUlakarma tadabhidhAnAca vyAkhyAtA utpAdanAdoSAH, tayArupAne ca samathitA gaveSaNeSaNA / sampati grahaNaiSaNAyAH sambandhamAha evaM tu gaviTThassA uggamauppAyaNAvisuddhassa / gahaNavisohivisuddhassa hoi gahaNaM tu piMDasta // 513 // dIpa anukrama [553] ~ 301 Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) mUlaM [555] >> "niyukti: [513] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||513|| dIpa vyAkhyA-'evam ' uktena prakAreNodgamotpAdanAvizuddhasya-udmotpAdanadoSarahitasya gaveSitasya piNDasya grahaNaM bhavati 'grahaNa-18 vizodhivizuddhasya grahaNaviSayazaGkagadidoSAbhAvena vizuddhasya, nAnyathA, tato grahaNaiSaNAdoSAnahaM vakSye iti bhAvaH / te ca yata utpadyante / tatsamutthAn darzayati uppAyaNAe~ dose sAhUu samur3hie viyANAhi / gahaNesaNAi dose Ayaparasamur3hie vocchaM // 514 // * vyAkhyA-utpAdanAyA doSAn sAdhutaH samutthitAn vijAnIhi, grahaNaiSaNAyA doSAstvAtmaparasamutthitAn tAnaI vakSye / tatra ye AtmasamutthA ye ca parasamutthAstAn vibhAgato darzayatidonni u sAhusamutthA saMkiya taha bhAvo'pariNayaM ca / sesA aTThavi niyamA gihiNo ya samuTThie jANa // 515 // vyAkhyA-dvau doSau sAdhusamutthitI, tayathA-zaGkita bhAvato'pariNataM ca, etaca dvayamapi vakSyamANasvarUpa, zepAnaSTAvapi doSAna gRhiNaH samutthitAn jAnIhi / sampati grahaNaiSaNAyA nikSepamAha nAma ThavaNA davie bhAve gahaNesaNA muNeyavvA / dabve vAnarajUhaM bhAvaMmi ya dusapayA hu~ti // 516 // vyAkhyA-caturdA grahaNaiSaNA, tadyathA-nAmagrahaNaiSaNA sthApanAgrahaNaiSaNA dravyagrahaNaiSaNA bhAvagrahaNaiSaNA ca, tatra nAmasthApane dravyagrahaNaiSaNA'pi yAvadbhavyazarIrarUpA tAvadveSaNAvadvaktavyA, jhazarIrabhanyazarIravyatirikta tu dravyagrahaNaiSaNAmAha-'dravye ' dravyagrahaNaiSaNAyAmudAharaNaM vAnarayUthaM, bhAvagrahaNaiSaNA dvidhA, tadyathA-Agamato noAgamatazva, tatrA''gamato jJAtA tatra copayuktA, nobhAgamatastu / anukrama [555] SARERaininternational atha eSaNA viSayaka doSa-saMbaMdhI varNanaM Arabhyate ~302 Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [558] >> "niyukti: [516] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: piNDaniyu- ktarmaLayagirIyAvRttiH sAyAM vAnara prata gAthAMka ni/bhA/pra ||516|| // 146 // dvidhA, tayathA-prazastA aprazastA ca, tatra prazastA-samyagjJAnAdiviSayA, aprazastA-zantiAdidopaduSTabhaktapAnAdiviSayA, sA ca 'dazapadA' vakSyamANazaGkitAdibhedairdazanakArA / tatra vAnarayUthodAharaNaM rUpakatrayeNa bhAvayatipaDisaDiyapaMDupattaM vaNasaMDaM dahu annahiM pese / jUhavaI paDiyarae jUheNa samaM tahiM gacche // 517 // yUthadRSTAntaH sayamevAloeuM jUhabaI taM vaNaM samaMteNa / viyarai tesi payAraM cariUNa ya to dahaM gacche // 518 // oyarata payaM dahuM, nIharaMtaM na dIsaI / nAleNa piyaha pANIyaM, nesa nikAraNo daho // 519 // vyAkhyA-vizAlazRGgo nAma parvataH, tatraikasmin banakhaNDe vAnarayUthamabhiramate, atha ca tatraiva parvate dvitIyamapi vanakhaNDaM sarvapuSpaphalasamRddha samasti, paraM tanmadhyabhAgavartini hUde zizumAro'vatiSThate, sa yatkimapi mRgAdikaM pAnIyAya pravizati tatsarvamAkRSya bhakSa-12 yati, anyadA ca tadvanakhaNDaM parizaTitapANDapatramapagatapuSpaphalamavalokya yUthAdhipatiranyasya vanakhaNDasya nirvAhasamarthasya gaveSaNAya vAnarayugalaM preSitavAn, gaveSayitvA ca tena yUthAdhipateniveditam-asti banakhaNDamamukapradeze sarva puSpaphalapatrasamuddhamasmAkaM nirvAhayogya, tato yUthAdhipatiH saha yUthena tatra gatavAna , paribhAvayituM ca pravRttaH samantatastadvanakhaNDa, tato dRSTastanmadhye jalaparipUrNo idaH, paraM tatra / pravizanti zvApadAnAM padAni dRzyante, na nirgacchanti, tato yUthamAhRya yUthAdhipatiruvAca-mAja yUyaM pravizya piSaya pAnIyaM, kintu taTa- // 14 // sthitA eva nAlena pibatha, yato naiSa hRdo niSkAraNo-nirupadravaH, tathAhi-mRgAdInApatra padAni pravizanti dRzyante na nirgacchantIti, evaM cokte yaistadvacaH kRtaM te vAnarAH sverachAvihAramukhabhAjino jAtA:, itare tu vinaSTAH / uktA dravyagrahaNepaNA, sampati bhAvagrahaNeSaNA dIpa anukrama [558] SHREmirathi ~303 Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [561] >> "niyukti: [519] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||519|| vaktavyA, tayA cAdhikAro'prazastayA, piNDadoSANAM vaktuM prakrAntatvAt , sA ca zaGkitAdibhedAdazamakArA, tatastAneva zantiAdIna bhedAn pradarzayati| saMkiya makkhiya nikkhitta pihiya sAhariya dAyagummIse / apariNaya litta chaDDiya esaNadosA dasa havaMti // 52 // vyAkhyA-zaGkitaM' sambhAvitAdhAkarmAdidoSa 'prakSipta' sacittapRthivyAdinA'vaguNDitaM ' nikSipta' sacittasyopari sthApita pihita sacittena sthagita 'saMhRtam' anyatra kSiptaM 'dAyaka' dAyakadoSaduSTam 'unmizritaM' puSpAdisammizram 'apariNatam ' aprAzAsakIbhataM, lisaM, 'chadita bhUmAvA paMDita, ete daza eSaNAdoSA bhavanti / tatra zantipadaM vyAcikhyAmurAha| saMkAe caubhaMgo dosuvi gahaNe ya bhuMjaNe laggo / jaM saMkiyamAvanno paNavIsA carimae suddho // 521 // vyAkhyA-'zaGkAyAM 'zaGkite 'caturbhaGgI' catvAro bhaGgAH, sUtre ca puMstvanirdeza ApatvAt , sA ceyaM caturbhaGgI-grahaNe zantio bhojane ceti prathamo bhaGgaH, grahaNe gADinto na bhojane iti dvitIyA, bhojane zaGkito na grahaNe iti tRtIyaH, na grahaNe na bhojane iti caturtha:, atra dopAnAha-'dosucI 'tyAdi, dvayorapi zaGkitasya grahaNabhojanayorapi yo vartate yazca 'gahaNe ya'ti grahaNe'rthApacyA na bhojane tathA bhojane sAmathyonna grahaNe sa sarvo'pi 'lago' doSeNa sambaddhA, kena doSeNa ?, ityAha-'jaM saMkirya ' ityAdi, poddsho| damadoSanavaiSaNAdoSarUpANAM paJcaviMzatidoSANAM madhye yena doSeNa zaGkitaM-sambhAvitamApannaH-dhartate tena doSeNa sambaddhaH, idamuktaM bhavatikAyadAdhAkarmatvena zaGkitaM tad gRhAnI bhujAno vA''dhAkarmadoSeNa sambadhyate, yadi punaraudezikatvena tata audezikenetyAdi, carame cturthbhne| punarvartamAnaH zuddho, na kenApi doSeNa sambadhyate ityarthaH / iha 'paNavIsA' ityuktaM, tatastAneva pazcaviMzati doSAnAha dIpa //////////////////////////////////////////////////////////////// anukrama [561] SARERainintamanna Hirwastaram.org ~304 Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||522|| dIpa anukrama [ 564 ] [bhAga-33] "piNDaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) + bhASyaM [ 37...] + prakSepaM [6... "niryuktiH [522] 80 mUlaM [564 ] * - pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra -[ 41/2], mUlasUtra-[02/2] piNDaniryukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH piNDaniryu- ugamadosA solasa AhAkammAi esaNAdosA / nava makkhiyAi ee paNavIsA carimae suddho // 522 // termagirIyAvRttiH vyAkhyA - AdhAkarmAdayaH SoDaza udramadoSAH, nava ca prakSitAdaya epaNAdoSAH, ete militAH paJcaviMzatiH, carame tu bhaGge na grahaNe na bhojane ityevaMrUpe varttamAno yatiH zuddhaH, yata ihAzuddhamapi upasthaparIkSaNA niHzaGkitaM gRhItaM zuddhaM bhavatIti / etdevop|| 147 // 9 darzayati chaumatyo sunANI uvautto ujjuo payatteNaM / Avanno paNavIsaM suyanANapamANao suddho // 523 // vyAkhyA --- chadmasthaH zrutajJAnI 'RjukaH ' mAyArahitaH 'prayatnena ' yathA''gamamAdareNa gaveSayan paJcaviMzaterdoSANAmanyatama doSamApanno'pi 'zrutajJAnapramANataH AgamaprAmANyena zuddhaH / enamevArtha spaSTayati oho ovautta suyanANI jaivi giNhai asuddhaM / taM kevalIbi bhuMjai apamANa suyaM bhave iharA // 524 // vyAkhyA- 'oho ' ityatra prathamA tRtIyArthe tata opena - sAmAnyena 'zrute' piNDaniryuktyAdirUpe Agame upayuktaH saMstadanusAreNa kalpayAkalpyaM paribhAvayan zrutajJAnI yadyapi kathamapyazuddhaM gRhNAti tathApi tat 'kevalyapi ' kevalajJAnyapi mujhe, itarathA zrutajJAnamapramANaM bhavet, tathAhi chadyasthaH zrutajJAnabalena zuddhaM gaveSayitumISTe, na prakArAntareNa, tato yadi kevalI zrutajJAninA yathA''gamaM ga pitamapyazuddhamitikRtvA na bhuJjIta tataH zrutenAzvAsaH svAditi na ko'pi zrutaM pramANatvena pratipata, zrutajJAnasya cAtrAmANye sarvakriyAvilopaprasaGgaH zrutamantareNa upasthAnAM kriyAkANDasya parijJAnAsambhavAt / tataH kim ? ityAha Education Internation For Parts Use Only ~ 305~ eSaNAyAM zaGkitadoSaH // 147 // yor Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [167] >> "niyukti: [525] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||525|| saMttassa appamANe caraNAbhAvo to ya mokkhassa / mokkhassa'viya abhAve dikkhapavittI niratthA u // 525 // vyAkhyA-sUtrasyAmAmANye 'caraNasya' cAritrasyAbhAva, zrutamantareNa yathAvat sAvayetaravidhipatidhaparijJAnAsambhavAta , cara-18 NAbhAve ca mokSAbhAvo, mokSAbhAve ca dIkSA nirathikA, tasyA ananyArthatvAt / sampati 'grahaNe zaGkito bhojane ce 'tyasya prathamabhaGgasya sambhavamAha| kiMtu(ti)ha khaDA bhikkhA dijai na ya tarai pucchiuM hirimaM / ia saMkAe ghettuM taM bhuMjai saMkio ceva // 526 // vyAkhyA-ko'pi sAdhuH svabhAvato lajjAvAna bhavati, tatra kApi gRhe bhikSArtha praviSTaH san pracuye bhikSA labhamAnaH svacetasi / zanse-kimatra pracurA bhikSA dIyate?, na ca lajjayA praSTuM zaknoti, tata evaM zaGkayA gRhItvA zanti evaM tada iti prathamabhaGge canete / sammati 'grahaNe zAntio na bhojane' iti dvitIyasya bhaGgasya sambhavamAi hiyaeNa saMkieNaM gahiA anneNa sohiyA sA ya / pagayaM paheNagaM vA souM nirasakio bhuje // 527 // vyAkhyA-iha kenApi sAdhunA lajjAdinA praSTumazaknuvatA prathamataH zaDintena hRdayena yA gRhItA bhikSA sAmpena saGghATekana zodhitA-yathA 'prakRtaM ' prakaraNaM kimapi mApUrNabhojanAdikaM, yadivA pradeNakaM kRtavidampasmAgRhAdAyAtAmati, tato dvitIyasabATakAde-11 ticchrutvA yo niHzaGkito mujhe sa dvitIye bhaGge vartate / tRtIyabhaGgasya sambhavamAha jArisae ciya laDA khaDA bhikkhA mae amuyagehe / annehiMvi tArisiyA viyata nisAmae taie // 528 // dIpa anukrama [567] ~306~ Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||528|| dIpa anukrama [ 570 ] [bhAga-33] "piNDaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [570 ] * - "niryukti: [ 528] + bhASyaM [ 37...] + prakSepaM [6... pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra -[ 41/2], mUlasUtra-[02/2] piNDaniryukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH 80 piNDaniryu- vyAkhyA - iha ko'pi sAdhurlabdhapracurabhikSAko vikaTayatAM guroragrataH samyagAlocayatAmAlocanAzravaNe sati zaGkate - yAdRzyeva kemiyA bhikSA pracurA labdhA tAdRzyevAnyairapi saGkaTakaiH tanUnametadAghAkarmAdido paduSTaM bhaviSyatIti sujAno yatistRtIye bhaGge varttate / yAciH // 148 // atra para Aha jai saMkA dosakarI evaM suddhapi hoi avisuddhaM / nissaMkamesiyaMti ya aNesaNijjaMpi niddosaM // 529 // vyAkhyA --- yadi zaGkA doSakarI tata evaM satIdamAyAtaM zuddhamapi zaGkitaM sat tadazuddhaM bhavati, zaGkAdoSaduSTatvAt, tathA anepaNIyamapi niHzaGkitamanveSitaM zuddhaM prApnoti, zaGkArahitatvAt, na caivaM yuktaM, svabhAvataH zuddhasyAzuddhasya vA zaGkAbhAvAbhAvamAtreNAanyathA kartumazakyatvAt / tatra AcArya Aha- satyametat, tathAhi---- ava pariNAmo egare avaDio ya pakkhami / esipi kuNai siM aNesimesi visuddha u // 530 // vyAkhyA - avizuddhaH pariNAmaH' adhyavasAyaH, kiM rUpo'vizuddhaH ? ityAha-ekatarasminnapi zuddhamevedaM bhaktAdikaM yadivA'zuddhamevetyanyatarasminnapi pakSe'patan 'esipi 'ti eSaNIyamapi zuddhamapi karoti aneSaNIyam - azuddhaM vizuddhastu pariNAmo yayoktAssgamavidhinA gaveSayataH zuddhamevedamityadhyavasAyaH anepaNIyamapi svabhAvato'zuddhamapi zuddhaM karoti, zrutajJAnaspa mAmANyAt, tasmAnna kazcit prAgukto doSaH / tadevamuktaM zaGkitadvAram adhunA prakSitadvAramAha duhiM ca makkhiyaM khalu saccittaM caiva hoi accittaM / saccittaM puNa tivihaM accittaM hoi duvihaM tu // 531 // Education Intention For Pass Use Only ~307~ eSaNAya 1 zaGkita doSaH // 148 // Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [573] >> "niyukti: [531] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||531|| vyAkhyA-mrakSitaM dvidhA, tadyathA-sacittamacittaM ca, sacitamrakSitamacittamrakSitaM cetyarthaH, tatra yatsacitcena pRthivyAdinA'vaguNDitaM tatsacitta, yatpunaracittena pRthivIrajaHprabhRtinA'vaguNDitaM tadacittaM, tatra 'sacicaM ' sacicamrakSitaM punakhidhA / etadeva vyAkhyAnayatipuDhavI Au vaNarasai tivihaM saccittamakkhiyaM hoi / aJcittaM puNa duvihaM garahiyamiyare ya bhayaNA u // 532 // vyAkhyA-sacittamratitaM vidhA, tayathA-pRthivIkAyamrakSitamakAyamrakSitaM vanaspatikAyamrakSitaM ca, mane ca padaikadeze padasama-2|| dAyopacArAta pRthivyAdimizritaM pRthivItyAyuktam / acitra-acittamrakSitaM punavividha, tapathA-garhitamitaraca, tatra 'garhitaM ' ghasAdinA liptam , itarad ghRtAdinA, atra ca kalapyAkarapyavidhau 'bhajanA' vikalpanA, sA cAgre vakSyate / sammati sacittapRthivIkAyaprakSita || prapaJcato bhAvayati| sukeNa sarakkhegaM makkhiya molleNa puDhavikAeNa / savvaMpi makkhiyaM taM etto AuMmi vocchAmi // 533 // | vyAkhyA-ii sacittapRthivIkAyo dvidhA, tathavA-zuSka Ardrazcana, tatra zuSkeNa sarajaskenAtIva zlakSNatayA bhasmakalpena yaddeyaM pAtra hasto cA mrakSito yacANa pRthivIkAyena sacittena mrakSitaM tatsarvaM hastAdi prakSita-sacittapRthivIkAyamrakSitamavagantavyaM, ata UrbumakAyaviSaye mrakSitaM vakSyAmi purapacchakamma sasiNihudaulle cauro aaubheyaao| ___ vyAkhyA-akAye-apkAyamrakSite catvAro bhedAH, tadyathA-pura:karma pazcAtkarma sasnigdhamudakAH ca, tatra bhaktAderdAnAta pUrvI dIpa anukrama [573] ~308~ Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [575] >> "niyukti: [533] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-[02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: epaNAyAM 2 mukSitadoSaH prata gAthAMka ni/bhA/pra ||533|| piNDaniyu-1 yatsAdhvartha karma hastamAtrAderjalapakSAlanAdi kriyate tatpuraHkarma / yatpunarbhaktAderdAnAtpavAskriyate tatpazcAtkarSa / sasmindham IpalakSyatermaLayagi-18|mANajalakharaSTitaM hastAdi, udakA spaSTopalabhyamAnasaMsarga / sampati vanaspatikAyamrakSitaM prapaJcayatirIyAdRciH ukkiTTharasAlitaM paritta'NataM mahiruhesu // 534 // // 14 // vyAkhyA-'utkRSTarasAni' pracurarasopetAni yAni 'parittAnAM ' pratyekavanaspatInAM cUtaphalAdInAm , anantAnAm-anantakAyikAnAM ca panasaphalAdInAM sadyAkRtAni zlakSNakhaNDAni iti sAmAgamyate, tara 'Alipta' kharaNTitaM yaddhastAdi, tanmahIraheSu, aba ca tRtIyAthai saptamI, mahIruharmelitamavaseyaM, 'parittaNataM / ityatra mAkRtatvAdvibhaktivacanavyatyaya iti paSThIbahuvacanaM vyaakhyaa| sesehi kAehiM tIhivi teUsamIraNatasehiM / saccitvaM mIsaM vA na makkhitaM asthi ullaM vA // 535 // . vyAkhyA-paistejAsamIraNaprasarupaikhibhirapi sacittarUpa mizrarUpamAdratArUpaM vA pratitaM na bhavati, sacittAditejaskAyAdisaMsa-14 ge'pi loke grasitazabdamatyadarzanAta, acittaistu taibhasmAdirUpaiH pRthivIkAyeneva mrakSitatvasambhava iti na tasya pratiSedhaH, cAtakAyena tvacittenApi na mrakSitatvaM ghaTate, tayA loke pratItyabhAvAt / sampati sacittapRthivIkAyAdimraliye istamAtre Azritya masAn kalyAkalpyavidhi ca pratipAdayati saJcittamakkhiyaMmI hatthe matte ya hoi cubhNgo| Aitie paDiseho carime bhaMge aNunnAo // 536 // vyAkhyA-sacittaiH' pRthivIkAyAdibhimrakSite haste mAtre ca 'caturbhaGgI' catvAro bhaGgAH, sUtre ca puMstvanirdeza AryatvAt, dIpa //////////////////////////////////////////////////////////////// anukrama [575] // 14 // SAREauratonintimational ~309~ Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [178] >> "niyukti: [536] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-[02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||536|| dIpa te ca catvAro bhaGgA amI, tadyathA-hasto prakSito mAtra ca, hasto mrasito na mAtra, mAtraM mrakSita na hastaH, nApi mA nApi hastaH tatrA''dime bhaGgatrika pratiSedho, na kalpate grahItRmiti bhAvaH, carame bhaGge punaranujJAto yatistIrthakaragaNadharaiH, tatra doSAbhAvAt / acivAtamrakSitamAzritya kalpyAkalpyavidhimAha aJcittamakkhiyaMmi u causuvi bhaMgesu hoi bhayaNA u|agrhienn u gahaNaM paDiseho garahie hoi // 537 // vyAkhyA-acittaprakSite'pi hastamAtre adhikRtya prAgvacatvAro bhaGgAH, tatra ca caturyapi bhaneSu 'bhajanA' vikalpanA, tAmevAhaall ahitena ' lokAninditena ghRtAdinA prakSite grahaNaM, garhitena tu vasAdinA mrakSite bhavati pratiSedhaH, tatrApi caturthoM bhaGgaH zuddha eveti| grahaNam / agarhitamrakSitamapyadhikRtya vizeSamAhaBI saMsajjimehiM vajaM agarahiehipi gorasadavehiM / maTThadhayatellagulehi ya mA mcchipipiiliyaaghaao|| 538 // vyAkhyA--saMsaktimadbhayAM tanmadhyanipatitajIvayuktAbhyAM 'gorasadavAbhyAM ' dadhyAdipAnakAbhyAmagarditAbhyAmapi mrakSitaM mrakSitA bhyAM hastamAtrAbhyAM vA dIyamAnaM 'ghajya parihArya, na grahItavyamityarthaH, tathA madhughRtatailadvaguDairagarhitairapi akSitaM akSitAbhyAM vA hastamAtrAbhyAM dIyamAnaM vaDaM, kuta ityAha-'mA macchipipIliyAghAo' mA makSikApipIlikAnAm , upalakSaNametat , pataGgAdInAM vAtAdivazato lamAnAM ghAto-vinAzo bhUditikRtvA, etacotkRSTAnuSThAnaM jinakalpikAyadhikRtyoktamakseyaM, sthavirakalpikAstu yathAvidhi yatanayA ghRtAyapi guDAdimrakSitamazokavaryAyapi ca gRhanti / / sampati garditAgativizeSamAha anukrama [578] ~310~ Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [581] >> "niyukti: [539] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: eSaNAyAM 3 nikSipta doSaH prata gAthAMka ni/bhA/pra ||539|| RI sAvana dIpa piNDaniyu- maMsavasasoNiyAsava loe vA garahiehivi bajjejjA / ubhao'vi garahiehiM muttuccArehi chittapi // 539 // te.malayAga- vyAkhyA-mAMsavasAzoNitAsavaiH atra sUtre vibhaktilopa ApatvAta , loke garhitairapi, vAzabdaH pUrvApekSayA samuccaye, mrakSita rIyAciH varjayet, tathA 'ubhayasminnapi loke lokottare ca gahitAbhyAM mUtroccArAbhyAmAstA prakSita spRSTamapi varjayet / ukta prakSitadvAram , atha nikSiptadvAramAha saccitta mIsaesu duvihaM kAesu hoi nikkhittaM / ekekaM taM duvihaM aNaMtara paraMparaM ceva // 540 // - vyAkhyA-iha kAyeSu nikSitaM dvidhA, tadyathA-'sacitteSu' pRthivyAdiSu mizreSu ca / ekaikamapi dvidhA, tayathA-anantaraM paramparaM ca, tatra 'anantaram' anyavadhAnena 'paramparaM vyavadhAnena, yathA sacittapRthivIkAyasyopari sthApanikA tasyA upari deyaM vastviti, iha parihAryAparihAryavibhAga vinA sAmAnyato nikSiptaM sacittAcittamizrarUpamedAvidhA, tatra ca traya(tisra)caturbhagyaH, tadyathA-sacitte sacirta mithe sacirta 2 sacice mizra 3 mi mizra 4 mityekA caturbhaGgI, tathA sacice sacittam acitte sacittaM sacitte'cittam / acitte acittamapi dvitIyA caturbhaGgI, tathA mizre mizram acitte mizra mizre'cittam acite'cittamiti tRtIyA caturbhaGgI / sammatyatraivAnantaraparamparavibhAgamAha puDhavI AukkAe teUvAuvaNassaitasANaM / ekeka duhANaMtara paraMparagaNami sattavihA // 541 // vyAkhyA-pRthivyAsajIvAyuvanaspatitrasakAyAnAM sacittAnAM pratyekaM sacittapRthivyAdiSu nikSepaH sambhavati, tatra pRthivIkAyasya anukrama [581] ~311 Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [583] >> "niyukti: [541] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||541|| nikSepaH poDhA, tadyathA-pRthivIkAyasya pRthivIkAye nikSepa ityeko bhedaH, pRthivIkAyasthAkAye iti dvitIyaH, pRthivIkAyasya tejskaaye| iti tRtIyA, vAtakAye iti caturthaH, vanaspatikAye iti paJcamaH, usakAye iti paSThaH / evamakAyAdInAmapi nikSepaH pratyeka podAra bhAvanIyaH, sarvasaGkhyayA SaTtriMzadbhaGgAH, ekaiko'pi ca bhedo dvidhA, tadyathA-anantaraH paramparayA ca, anantaraparamparavyAkhyAnaM c| mAgeva kRtaM, kevalamagnikAye pRthivyAdInAM nikSepaH saptadhA, etacca svayameva vakSyati // sammati pRthivIkAye nikSepasya yaduktaM mA poDhAtvaM tatsUtrakRtsAkSAddarzayatiall saccitta puDhavikAe saccitto ceva puDhavinikhitto / AUteuvaNassaisamIraNatasesu emeva // 542 // vyAkhyA-sacitte pRthivIkAye sacittaH pRthivIkAyo nikSiptaH, evameva-pRthivIkAye ivAptejovanaspatisamIraNatraseSu sacitta eca pRthivIkAyo nikSipta iti pRthivIkAyanikSepaH pohA / evaM zeSakAyeSvapyatidezamAha emeva sesayANavi nikkhevo hoi jIvakAesuM / ekeko saTThANe paraThANe paMca paMceva // 543 // vyAkhyA-'evameva ' pRthivIkAyasyeva 'zeSANAm ' apkAyAdInAM nikSepo bhavati 'jIvanikAyeSu' pRthivyAdiSu, tatraikaiko bhaGgaH svasthAne zeSAH pazca paJca parasthAne, tathAhi-pRthivIkAyasya pRthivIkAye nikSepaH svasthAne, apkAyAdiSu zeSeSu paJcamu parasthAne, evamapkAyAdInAmapi bhAvanIyaM, tataH svasthAne ekaiko bhaGgaH, parasthAne pazca pazca, tadevaM prathamacaturbhanikAyAH sacice sacittamityevaMrUpe prathame bhane SaTtriMzadbhedAH / sammati prathamacaturbhaGgAcA eva zeSaM bhaGgatrayaM dvitIyatRtIyacaturbhaGgAyau cAtidezataH pratipAdayati-- dIpa anukrama [583] For P OW Hetaurasurare.org ~312 Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||544|| dIpa anukrama [586 ] [bhAga-33] "piNDaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [586 ] * - "niryukti: [ 544] + bhASyaM [ 37...] + prakSepaM [6... 80 pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra -[ 41/2], mUlasUtra-[02/2] piNDaniryukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH piNDaniryutermakapagi yAdRciH // 151 // emeva mIsaesuci mIsANa sacaiyaNesu nikkhevo / mIsANaM mIsesu ya dohaMpi ya hoi'cite // 544 // vyAkhyA--' evameva ' sacitteSu sacittamiva 'mizreSvapi mizrapRthivyAdiSvapi sacita pRthivyAdinikSepaH patriMzadbhedo'vagantavyaH, etena prathamacaturbhaGgacA dvitIyo bhaTTo vyAkhyAtaH, tathA evameva sacetaneSu-sacitapRthivyAdiSu mizrANAM pRthivyAdInAM nikSepaH SaTUtriMzadbhedaH, etena prathamacaturbhadvatyAstRtIyo bhaGgo vyAkhyAtaH, evameva mizrANAM pRthivyAdInAM mizreSu pRthivyAdiSu nikSepaH patriMzadbhedaH, anena prathamacaturbhayAcaturthI bhaGgo vyAkhyAtaH sarvasaGkhyayA prathamacaturbhaGgatyAM catuzcatvAriMzaM bhaGgazatam, evameva dvayorapi saci tamizrayoracitteSu nikSipyamANayoyeM dve caturbhaGgayau prAgukte tatrApi pratyekaM catuzcatvAriMzaM bhaGgataM bhavati, sarvasaGkhyayA bhaGgAnAM zatAni catvAri dvAtriMzadadhikAni bhavanti, uktA nikSepasya bhedAH / sampratyasyaiva nikSepasya pUrvoktaM caturbhaGgIzrayamadhikRtya kalpyAkalapyavidhimAhajattha u sacittamI se caubhaMgo tattha cauvi agijjhaM / taM tu anaMtara iyaraM parita'NataM ca vaNakAe // 545 // vyAkhyA ---yatra nikSepe sacittamizra Azritya caturbhaGgI bhavati prathamA caturbhaGgI bhavatItyarthaH, tatra caturSvapi bhaGgeSu apizabdAdvitIyatRtIyacaturbhaGgayorapyAdyeSu triSu bhanneSu varttamAnamanantaraM paramparaM ca vanaspativiSaye pratyekamanantaM vA tatsarvamagrAcaM sAmarthyAd dvitIyatRtIyacaturthabhaGgayoturthe bhane vartamAnaM grAhyaM tatra doSAbhAvAt / sampati sacitAdibhistribhirapi matAntareNaikAmeva caturbhaGgIM kalpyAka lyyavidhiM ca pradarzayati ahava Na sacittamIso u egao egao u acitto| etthaM caukkabheo tatthAitie kahA natthi // 546 // For Pale Only ~313~ eSaNAyAM nikSipta doSaH // 152 // yog Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [588] >> "niyukti: [546] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||546|| vyAkhyA- athave ti prakArAntaratAyotakaH, ti vAkyAlaGkAre, iha caturbhaGgI pratipakSapadopanyAse bhavati, taukasmin pakSe || sacittamizre, ekatra tu pakSecittaH, tataH mAktanakrameNa caturbhaGgI bhavati, tapathA-sacite sacinamizram, acite sacittamizra, sacicamizre'cittam , acitte'cittamiti, atrApi mAgikai kasmin bhane pRthivya novAyuvanaspatitrasabhedAt patriMzat patriMzadbhedAH, sarvasaGghacayA catuzcatvAriMzaM bhatazataM, tatra 'Aditrike' Adime bhaGgatraye 'kathA nAsti' grahaNe vArtA na vidyate, sAmarthyAcaturthe bhane kalpate / / tadevaM 'pRthivI 'tyAdimUlagAthAyAH pUrvArdai vyAkhyAta, sampati ekeki duhANaMtaram' ityakyavaM vyAcikhyAmurdvitIyattIyacatulAzayoH satkasya tRtIyasya tRtIyasya bhaGgasya sAmAnyato'zuddhasya viSaye vizeSa vibhaNipuranantaraparamparamArgaNAM karoti jaM puNa acitta davvaM nikkhippai ceyaNesu mIsesu / tahiM maggaNA u iNamo aNaMtaraparaMparA hoi // 547 // vyAkhyA-yatkimapi acittaM dravyamodanAdi 'cetaneSu' sacitteSu mizreSu vA nimipyate tatreyamanantaraM paramparayA cA mArgaNA 4-II ribhAvanaM bhavati / tadevAha ogAhimAyaNaMtara paraMparaM piDharagAi puDhavIe / navaNIyAi aNaMtara paraMparaM nAvamAIsu // 548 // / vyAkhyA-'avagAhimAdi' pakAnamaNDakaprabhRti pRthivyAmAnantaryeNa sthApitamanantaranilitaM, pRthivyA evopari sthite piTharakAdau / sAyanikSiptamavagAdimAdi tatparamparanikSipta, eSa pRthivIkAyamAthityAnantaraparamparayA nikSepa uktaH / sampatyapakAyamAbitpAha-navaNI-|| tyAdi, navanItAdi-prakSaNastyAnIbhUtaghRtAdi sacittAdirUpe udake nikSiptamanantaranikSiptaM, tadeva navanItAdhavagAhimAdi vA jalamadhyasthi dIpa anukrama [588] ~3144 Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [590] >> "niyukti: [548] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||548|| piNDaniyu-teSu nAvAdiSu sthita paramparanikSiptaM / sammati tejaHkAyamadhikRtyAnantaraparampare vyAkhyAnayan 'agaNimi sattaviho' ityavayavaM eSaNAyA karmaSyagi-vyAkhyAnayati nikSiptarIyAvRttiH vijjhAyamummuriMgAlameva appattapattasamajAle / vokate sattadurga jaMtolitte ya jayaNAe // 549 // // 15 // vyAkhyA-iha saptadhA bahiH, tadyathA-vidhyAto murmuro'GgAro'mAptaH prAptaH samajvAlo vyutkraantshc| tatrayaH spaSTatayA prathama nopala kAbhyate pazcAvindhanamakSepe pravarddhamAnaH spaSTamupalabhyate sa vidhyAtaH, ApiGgalA ardhavidhyAtA amikaNA murmuraH, jvAlArahito bahiraGgAraH, ya: punazcalyA upari sthApitaM piTharaM jvAlAbhirna pAmoti so'bhAptaH, yaH punajvAlAbhiH piTharaM bune spRzati sa prAptaH, yaH punaH piTharasyakA bubhrAdUrdhvamapi yAvatkau~ jvAlAbhiH spRzati sa samajvAlaH, yasya punarcAlAH piTharakarNAbhyAmUrdhvamapi gacchanti sa vyutkrAntaH, ete sapta || bhedAstejaHkAyastha, tatraikakasmin bhede dvika, tadyathA-anantaranikSiptaM paramparanikSiptaM ca, tatra yadvidhyAtAdirUpe baDhI maNDakAdi nikSiptaM tadanantaranikSita, vatpunarorupari sthApite piTharAdau nikSiptaM tatparamparanikSiptaM tatra saptAnAM bhedAnAM madhye yameva tameva vA bhedamadhikRtya / kA yanve' ikSurasapAkasthAne kaTAhAdI ' avalile ' mRttikAvaraNTite yatanayA parizAThiparihAreNa pradaNamikSurasasya kalpate / sampatpenAmeva | gAyAM vyAkhyAnayan prathamato vidhyAtAdInAM svarUpaM gAthAdvayenAhavijjhAutti na dIsai aggI dIsei iMdhaNe chuDhe / ApiMgala agaNikaNA mummura nijjAla iMgAle // 55 // // 152 // appattA u cautthe jAlA piDharaM tu paMcame pattA / chaThe puNa kaNNasamA jAlA samaicchiyA carime // 551 // dIpa anukrama [590] ~315 Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM .- "niyukti: [551] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: $$ prata gAthAMka ni/bhA/pra ||551|| vyAkhyA-mugamaM / navaram ' appacA u cautye mAlA' iti caturtheprAptAkhye bhede piTharamamAptA jyAlA draSTavyA, evamanyatrApyakSaragamanikA kAryA / sampati 'jaMtolitte ya jayaNAe' ityavayavaM vyAcirupAmurAhaal pAsolitta kaDAhe parisADI natthi taMpi ya visAlaM / sovi ya aciracchUDho ucchuraso nAiusiNo ya // 552 // ___ vyAkhyA-iha yadIti sarvatrAdhyAhiyate, yadi kaTAhaH-piTharavizeSaH sarvataH pArveSu mRttikayA'valipto bhavati dIyamAne cecarase yadi parizATinopajAyate tadapi ca kaTAharUpaM bhAjanaM yadi 'vizAlaM 'vizAlamukhaM bhavati, so'pi cekSuraso'cirakSipta itikRtvA yadi nAtyuSNo bhavati tadA sa dIyamAna ikSurasa: kalpate, iha yadi dIyamAnasyekSurasasya kathamapi bindubahiH patati tahi sa lepa evAvartate, na tu cullImadhyasthitatejaskAyamadhye patati tataH pArthAvalipta iti kaTAhasya vizeSaNamuktaM, tathA vizAlamukhAdAkRSyamANa udacanaH piTharasya karNe na lagati tato na piTharasya bhaGga iti na tejaHkAyavirAdhaneti vizAlagrahaNam, anatyuSNagrahaNe tu kAraNaM svayameva vakSyati / samma-17 yudakamadhikRtya vizeSamAha|| usiNodagaMpi gheppai guDarasapariNAmiyaM aNaccusiNaM / jaM ca aghaTTiyakannaM ghaTTiyapaDaNami mA aggI // 553 // vyAkhyA-uSNodakamapi guDharasapariNAmitamanatyuSNaM gRhyate, kimuktaM bhavati ?-patra kaTAhe guDaH pUrvaM kathito bhavati, tasminnilipta jalamIpattaptamapi kaTAisaMsaktaguDarasamizraNAt satvaramacittIbhavati, tatastadanatyuSNamapi kalpate, atrApi pAvaliptakaTAhasthitamapa-| rizATimaveti vizeSaNadvayamanupAtamapi draSTavya, tathA 'yadaghaTitakarNana yasmin dIyamAne piTharasya karNAvRdazcanena bhavizatA nirgacchatA dIpa anukrama [593] $$$$$$o 14, 2e +++++ 200k IMa Piluramanara ~316 Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||553|| dIpa anukrama [ 595 ] [bhAga-33] "piNDaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [595 ] * - + bhASyaM [ 37...] + prakSepaM [6... pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[ 41/2], mUlasUtra-[02/2] piNDaniryukti mUlaM evaM malayagirisUri - racitA vRttiH "niryuktiH [553] 80 ********************************* piNDaniryu- vA ghaTTayete tadIyamAnaM kalpate, tata ityAha-' ghaTTiyapaDaNaMmi mA aggI' udacanena pravizatA nirgacchatA vA piTharasya karNayoryadvayamAnayotermalayagirlepasyodakasya vA patanena mA'bhivirAdhyateti kRtvA, etena ca vakSyamANapoDazabhaGgAnAmAdyo bhaGgo darzitaH / samprati tAneva SoDaza bha GgAn darzayati yAci // 153 // / 4 pAsoli kaDAhe'nasiNe aparisADa'ghaTTaMte / solasabhaMgavigappA paDhame'NunnA na sesesu // 554 // vyAkhyA --- pAlitaH kaTAhaH, anatyuSNo dIyamAna ikSurasAdiH, aparizATiH parizATayabhAva:, ' ahaMte' iti udazvanena piTharakarNAghaTTane, ityamUni catvAri padAnyadhikRtya poTaza bhaTTA bhavanti / bhaGgAnAM cAnayanArthamiyaM gAthA payasamadugaabbhAse mANaM bhaMgANa tesimA rayaNA / egaMtariyaM lahuguru duguNA duguNA ya vAmesu // 555 // asyA vyAkhyA iha yAvatAM padAnAM bhaGgA AnetumiSyante tAvanto dvikA UrdhvAcaH krameNa sthApyante, tatasteSAmabhyAse sati yadantiye dvike samAgacchati tadbhaGgAnAM 'mAnaM ' pramANaM, tathAhi idda caturNI padAnAM bhaTTA AnetumiSTAstatathatvAro divA UrdhvAdhaH krameNa sthApyante, tataH prathamo dviko dvitIyena dvikena guNyate, jAtAzcatvAraH, taistRtIyo dviko guNyate jAtA aSTo, tairapi caturthI dviko guNpate, jAtA: poDaza, etAvantacaturNI padAnAM bhaGgA bhavanti teSAM ca punarbhaGgAnAmeSA racanA, prathamapaGkAvekAntaritaM laghuguru, prathamaM laghu tato guru, punarlaghu punarguru, evaM yAvat SoDazo bhaGgaH tataH prajJApakApekSayA 'vAmevu ' vAmapArzveSu dviguNadviguNA laghuguravaH, tadyathA-dvitIyapaGkau prathamaM dvau laghu tato dvau gurU tato bhUyo'pi dvau laghu evaM yAvatpoDazo bhaGgaH, tRtIyapaGkau prayamaM catvAro patraH tatavatvAro guravaH, Education International For Parts Only ~317 ~ eSaNAyAM nikSiptadoSaH // 153 // Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [197] >> "niyukti: [555] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||555|| dIpa tataH punaradhazcatvAro laghavastatazcatvAro guravaH, caturthapatayAM prathamamaSTau lapavastato'STau guravaH / sthApanA ceya-1m 15 155 SIT ISIS ISSIISSS SI IS SIS) sss sst ssssssssss atra RjavaH aMzAH zudA vakAthAzuddhA, iha poDazAnAM dAbhaGgAnAmA bhane'nujJA, na zepeSu paJcadazama bhaGgeSu / sammatpatthuSNagrahaNe dopAnAha duvihavirAhaNa usiNe chaDDaNa hANI ya bhANabheo ya / / vyAkhyA-uSNe' atyuSNe ikSarasAdau dIyamAne dvidhA virAdhanA, AtmavirAdhanA paravirAdhanA ca, tapAhi-yasmin bhAjane || tadatyuSaNaM gRhNAti tena taptaM sadbhAjana hastena sAdhurmulana dahyate ityAtmavirAdhanA / yenApi sthApitena sthAnena sA dAtrI dadAti tenApyayuSNena sA dahyata iti / tathA 'chaDDaNe hANI ya'tti atyuSNamizrasAdi kaSTena dAtrI dAtuM zaknoti, kaTena ca dAne kathamapi sAdhu satkabhAjanAvahirujjhane hAnihIMyamAnasyecarasAdeH, tathA 'bhANabheo' iti tasya bhAjanasya sAbunA basatAvAnayanAyotpATitasya pataddhamahAderdAcyA vA dAnAyotpATitasyodazcanasya gaNDarahitasyAtyuSNatayA jhagiti bhUmo mocane bhagaH spAta, tathA ca paDUnIvanikAyavirAdhanati saMyamavirAdhanA | sampati bAtakAyamadhikRtyAnantaraparampare darzayati vAukkhittANaMtaraparaMparA pappaDiya vtthii|| 556 // vyAkhyA-vAtorikSatAH " samIraNotpATitAH 'parpaTikAH' zAlipapeTikA anantaranikSita, paramparanilita 'pasthiti vibhazaktilopAvastI, upalakSaNametat , samIraNApUritavastidRtiprabhRtivyavasthitaM maNDakAdi / sammati vanasatitrAviSayaM dviviyamapi nizimAha 000000000000000000000000000 anukrama [597] RELIGunintentiaTATE ~318~ Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [199] >> "niyukti: [557] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-[02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||557|| dIpa piNDaniyu- hariyAiaNaMtariyA paraMparaM piDharagAisu varNami / pUpAi piTThaNaMtara bharae kuubAisU iyarA / / 557 // eSaNAya karmaLayagi- vyAkhyA-'vane' banaspativiSaye anantaranikSiptaM' haritAdiSu sacittavrIhikAmabhRtiSu anantaritA nikSiptA apUpAdaya iti / pihitakApasAlA zeSaH, iritAdInAmevopari sthiteSu piTharAdiSu nikSiptA apUpAdayaH paramparanikSiptaM, tathA balIvAdInAM pRSThe'nantaranikSiptA apUpAdayatraseza vanantaranikSiptaM, balIva dipRSTha eva bharake kutupAdiSu vA bhAjaneSu nikSiptA modakAdayaH paramparanikSiptam / iha sarvatrAnantaranikSiptaM na grAya, sacittasaGkahanAdidoSasambhavAta, paramparanikSiptaM tu sacittasaGghahanAdiparihAreNa yatanayA grAhyamiti sampadAyaH / ukta nikSiptadvA-|| bhAram, atha pihitadvAramAha saccitte accile mIsaga pihiyami hoi caubhaMgo / Aitige paDiseho carime bhaMgaMmi bhayaNA u|| 558 // vyAkhyA-iha ' sacitte / ityAdau saptamI tRtIyArthe, tato'yamarthaH-sacittenAcittena mizreNa vA pihite caturbhaGgI bhavati, atra jAtAvekavacanaM, tena tisracaturbhaGgayo bhavantIti draSTavyaM, tatraikA sacittamizrapadAbhyAM, dvitIyA sacicAcittapadAbhyAM, tRtIyA mizrAcittapadAbhyAM, tatra sacittena sacicaM piDitaM, mizreNa sacittaM, sacittena mizra, mizreNa mizramiti prathamA caturbhaGgI, tathA sacittena sacittaM pihitam, acittena sacitaM, sacittenAcittam, acittenAcittAmiti dvitIyA caturbhaGgI, tathA mizreNa mizra pihitaM, mizreNAcittam acittena mizram, acittenAcittamiti tRtIyA / tatra gAthAparyantatuzabdavacanAta prathamacaturbhaGgayAM sarveSvapi bhaGgeSu na kalpate, dvitIyattIyacaturbhaDkiyostu pratyekamAdimeSu 2 triSu bhaGgeSu na kalpate ityarthaH, carame tu bhaGge bhajanA, sA ca 'guruguruNe tyAdinA svayameva vakSyati / sammati catubheGgItrayaviSayAvAntaramaGgakathane'tidezamAha anukrama [599] // 154aa Iliameer ~319~ Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [601] >> "niyukti: [559] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||559|| jaha ceva u nikkhitte saMjogA ceva hoMti bhaMgA ya / emeva ya pihiyAMmavi nANattamiNaM taiyabhaMge // 559 // ___ vyAkhyA-yathaiva 'nikSipta' iti nikSiptadvAre sacittAcittamizrANAM saMyogAH prAguktAH yathaiva ca sacittapRthivIkAyaH sacittapRthivIkAyasyopari nikSipta itpevaM svasthAnaparasthAnApekSayA caturbhaGgItrayabhaGgeSvekakasmin bhane SaTtriMzat patriMzadbhedA uktAH, sarvasaGkhyayA catvAri zatAni dvAtriMzadadhikAni, tayA'trApi pihitadvAre draSTavyAH, tathAhi-mAgivAtrApi caturbhaGgItrayam , ekaikasmizca bhaGge sacittaH pRthivIkAyaH || sacittapRthivIkAyena pihita ityAdirUpatayA svasthAnaparasthAne adhikRtya SaTtriMzat SaTtriMzadbhedAH, sarvasaGghacayA (zatAni) catvAri dvAtriMzadadhikAni bhaGgAnAM / navaraM dvitIyatRtIyacaturbhaGgayoH pratyekaM tRtIye bhaGge'nantaraparamparamArgaNavidhI nikSiptadvArAdida-vakSyamANaM nAnAtvamavaseyaM, nikSipte'nyena prakAraNAnantaraparamparamArgaNA kRtA atra tvanyena prakAreNa kariSyate iti bhAvaH / tatra sacittapRthivIkAye nAvaSTabdhaM maNDakAdi sacittapRthivIkAyAnantarapihitaM, sacittapRthivIkAyagarbhapiTharAdipihitaM sacittapRthivIkAyaparamparapihitaM, tathA himAdinAEsvaSTabdhaM modakAdi sacittApkAyAnantarapihita himAdigarbhapiTharAdinA pihitaM sacittApkAyaparamparapihitaM / sacittatejaskAyAdipihitamanantaraM paramparaM ca gAthAdvayenAha aMgAradhUviyAI aNaMtaro saMtaro sarAvAI / tattheva aira vAU paraMparaM batthiNA pihie // 560 // airaM phalAipihitaM varNami iyaraM tu chabbapiTharAI / kacchavasaMcArAI aNaMtarANaMtare chaThe // 561 // vyAkhyA-iha yadA sthAlyAdI saMsvedimAdInAM madhye'GgAra sthApayitvA hiGgyAdinA vAso dIyate tadA tenAkAraNa kepAzci dIpa anukrama [601] HIRaitaram.org ~320 Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [603] >> "niyukti: [561] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: eSaNAyAM pihitadoSaH prata gAthAMka ni/bhA/pra ||561|| piNDaniyu- saMsvedimAdInAM saMsparzo'stIti tA anantarapihitAH, AdizabdAcanakAdikaM murmurAdikSiptamanantarapihitamavagantavyam , aGgArabhRtena zarAtermaLayagi-hAvAdinA sthagitaM viTharAdi paramparapihitaM / tathA 'tatraiva' aGgAradhUpitAdau 'aira 'ci atirohitamanantarapihitaM vAyodraSTavyaM, 'yatrA- rIyAvRttiH nistatra vAyu riti vacanAta, samIraNabhRtena tu bastinA, upalakSaNametat , bastitiprabhRtinA pihitaM paramparapihitamavaseyaM / tathA 'pane vanaspatikAyaviSaye phalAdinA 'aira'ti atirohitena pihitamanantarapihita, 'chabbapiTharAdau' chabbakasthAlyAdau sthitena phalAdinA / pihitam 'iyara'ti paramparapihitaM / tathA 'ase' trasakAyaviSaye kacchapena saJcArAdinA ca-kITikApalayAdinA yapihitaM tadanantarapihitaM, kacchapasaJcArAdigarbhapiTharAdinA piDita paramparapihitam , ihAnantarapihitamakalpyaM, paramparapihitaM tu yatanayA grAhyaM / yaduktaM-'carame / bhagami bhayaNA u' iti, tadvAkhyAnayanAhaguru guruNA guru lahuNA lahuyaM gurueNa do'vi lahuyAI / aJcitteNavi pihie caubhaMgo dosu aggejhaM // 562 // vyAkhyA---'acittenApi ' acitte deye vastuni pihite 'caturbhaGgI' catvAro bhaGgAH, tadyathA-guru guruNA pihitamityeko bhaGga, guru laghuneti dvitIyaH, laghu guruNeti tRtIyA, 'dovi lahuyAI ti laghu laghunA pihitamiti caturthaH / eteSu ca caturyu bhaGgeSu madhye dvayo:prathapattIyayobhanyorapAvaM, gurudanyasyotpATane kathamapi tasya pAte pAdAdibhaGgasambhavAt , tataH pArizeSyAd dvitIyacatutheyopAdAmuktadopA- bhAvAra, deyayastvAdhArasya piTharAdegurutve'pi tataH karoTikAdinA dAnasambhavAt / ukta vihitadvAram, atha saMhRtadvAramAha saJcitte aJcitte mIsaga sAhAraNe ya caubhaMgo / Aitie paDiseho carime bhaMgami bhayaNA u // 563 // dIpa anukrama [603] 15 // For P OW ~321 Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [605] .- "niyukti: [563] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||563|| vyAkhyA-iha yena mAtrakeNa kRtvA bhaktAdikaM dAtumicchati dAtrI tAnyadadAtavyaM kimapi sacittamacittaM mitraM vA'sti tatastadanyatra bhUmyAdau kSiptvA tenAnyaddadAti, taJca kadAcitsacitteSu pRthivyAdiSu madhye kSipati kadAcidacitteSu kadAcinmizreSa, kSepaNaM ca saMharaNamucyate, tataH saMharaNe sacittAyadhikRtya caturbhahI, atra jAtAvekavacanaM, tisracaturbhaGgayo bhavantItyarthaH, tthaadi-ekaa-cturbhdrii| sacittamizrapadAbhyAM, dvitIyA sacittAcittapadAbhyAM, mizrAcittapadAbhyAM tRtIyeti, tatra sacitte sacitta saMhata bhitrai sacitraM sacitte mizraM mizre mizramiti mathamA caturbhajhI, tathA sacitte sacittaM saMhRtam, acitte saci, sacitte'cittam, acitte'cittamiti dvitIyA, tathA mizre mizra saMhRtam, acice mizra, mizre'cittam , acitte'cittamiti tRtIyA / atra gAthAparyantatuzabdasAmarthyAtprathamacaturbhaGgIkAyA: sarveSvapi bhaGgeSu pratiSedhaH, dvitIyatRtIyacaturbhaGgIkayostu 'Aditrike' AdimeSu triSu triSu bhaGge pratipeyaH, carame bhajanA / adhunA caturbhaGgItrayasatkAvAntarabhaGgAkathane'tidezamAhaA jaha ceva u nikkhitte saMjogA ceva hoMti bhaMgA ya / taha ceva u sAharaNe nANattamiNaM taiyabhaMge // 564 // 18 vyAkhyA-yathaiva 'nikSipte' nikSiptadvAre sacicAcittamizrapadAnAM saMyogAH kRtAH, yathaiva ca sacittapRthivIkAyaH sacicapRthivIkA yasyopari nikSipta ityevaM svasthAnaparasthAnApekSayA caturbhaGgItrayabhanevekakasmin bhane SaTtriMzat SaTtriMzadbhaGgA ukkAH, sarvasa sacayA catvAri tAni dvAtriMzadadhikAni bhaGgAnAM, tathA'trApi saMhRtadvAre draSTavyA, tathAhi-mAgivAtrApi caturbhaGgItrayamekaikasmiMzca bhane sacittaH pRthivIkAyaH sacittapRthivIkAyamadhye saMhRta ityAdirUpatayA svasthAnaparasthAne adhikRtya patriMzat SaTtriMzadbhaGgAH, sarvasaGkhyayA bhaGgAnAM catvAri zatAni dvAtriMzadadhikAni / navaraM dvitIyatRtIyacaturbhanikayoH pratyekaM tRtIye tRtIye bhane'nantaraparamparamArgaNAvidhI nilimadvArAdidaM vakSyamANaM dIpa anukrama [605] ~322 Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [607] >> "niyukti: [565] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: viSTaniyu- kermalayagi- rIyAttiH // 15 // prata gAthAMka ni/bhA/pra ||565|| doSaH nAnAtvamavase, nisiptadvAre'nyena prakAreNAnantaraparamparamArgaNA kRtA atra tu saMhatadvAre'nyathA kariSyate iti bhAvaH / tadevAnyayAtvaM eSaNAyA darzayan saMharaNalakSaNamAha saMhRtamatteNa jeNa dAhii tattha adijaM tu hojja asnnaaii| choTu tayannahi teNaM deI aha hoi sAharaNaM // 565 // vyAkhyA-yena mAtrakeNa dAsyati dAtrI tabAdeyaM kimapyasti 'azanAdika bhaktAdi sacinapRthivIkAyAdikaM cA, tatastavana 'adeyam / anyatra sthAnAntare khitvA dadAti 'aha 'tti etatsaMharaNaM, tata patallakSaNAnusAreNAnantaraparamparamArgaNA anusaraNIyA, tadyathA-17 sacittapRthivIkAyamadhye yadA saMharati tadA'nantarasacittapRthivIkAyasaMhRtaM, yadA tu sacittapRthivIkAyasyopari sthite piTharAdau saharati tadA paramparayA sacittapRthivIkAye sahRtam / evamakAyAdiSvapi bhAvanIyam / anantarasaMhRte na grAhya, paramparAsaMhRte sacittapRthivIkAyAdyaghaTane grAhyamiti / sammati dvitIyatRtIyacaturbhaGgIsatkaM tRtIyaM tRtIya bhaGgamAzritya yeSu vastughu mAtrakasthitamadeyaM vastu saMharati tAnyupadarzayati-| bhUmAiesa taM puNa sAharaNaM hoi chasuvi kAemu / jaM taM duhA acittaM sAharaNaM tattha caubhaMgo // 566 // vyAkhyA-tatpunarmAtrakasthitasyAdeyasya vastunaH saMharaNam 'bhUmyAdikeSu' sacittapRthivIkAyAdiSu pasu jIvanikAyeSu bhavati / jAyate, tatra cAnantaroktamanantaraparamparAmArgaNamavadhAryam, anantarokta eva ca kalpyAkalpyavidhiravadhAraNIyaH, tathA yatsaMharaNaM vidhA'pi AdhArApekSayA saMhiyamANApekSayA ca acittamacice yatsaMhiyate ityarthaH, tatra 'caturbhaGgI' catvAro bhaGgAH / tAnevAha___ suke sukaM paDhamo sukke ullaM tu biiyao bhaMgo / ulle sukaM taio ulle ullaM cauttho u // 567 // dIpa anukrama [607] ~323 Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [609] >> "niyukti: [567] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||567|| vyAkhyA-zuSke zuSkaM saMhatamiti prathamo bhaGgaH, zuSke Amiti dvitIyaH, Ardai zuSkamiti tRtIyaH, AdeM bhAImiti caturthaH ekkeke caubhaMgo sukkAIesu causu bhaMgesu / thove thovaM thove bahuM ca vivarIya do anne // 568 // vyAkhyA-(zuSkAdiSu) zuSke zuSkaM saMhRtamityAdiSu caturdhvapi bhaGgeSu madhye ekaikasmin bhane caturbhaGgI, tadyathA-stoke zuSke / Me stokaM zuSka, stoke zuSke bahu zuSka, "vivarIya do anne 'ci etadviparItau dvau anyau bhanI draSTavyau, tadyathA-zuSka bahuke stokaM zuSka, bahuke zuSka bahu zuSkamiti, evaM zuSke AtamityAdiSvapi triSu bhaGgeSu stoke stokamityAdirUpA caturbhaGgI pratyeka bhAvanIyA, sarvasaghayA poDaza bhaGgAH / atra kalpyAkalpyavidhimAhajattha u thove thovaM suke ullaM ca chuhai taM bhavbha (gejhN)| jai taM tu samukkheuM thovAbhAraM dalai annaM // 569 // vyAkhyA-patra tu bhane stoke tuzabdAbahuke ca saMhRtaM bhavati tadapi zuSke zuSkaM kalpate eva, athavA zuSka AI vAzabdAdA zuSkamA AI vA tadA tadbhAhAM, na zeSa, kutaH? itpAi-'jaI / ityAdi, yadi tadAdeyaM vastu stokAmAraM / bahubhArarahitamanyatra samutakSipyAnyadadAti tahi tatkalpate nAnyathA / bahukaM ca saMhiyamANaM bahubhAraM bhavati, tataH zuSke zuSkamityAdiSu caturvapi bhaGgeSu pratyekaM stoke stokaM bahake stokamiti prathamatRtIyabhaGgau kalpate, na dvitIyacaturyo / tatra doSAnAha ukkheve nikkhive mahallabhANami luha vaha DAho / aciyattaM voccheo chakkAyavaho ya gurumatte // 570 // vyAkhyA-'mahati bhAjane' prabhUtAdeyavastubhArayukta gurumAtrakarUpe 'utkSepe' utpAvyamAne 'nikSepe' nikSipyamANe dAyAH / dIpa anukrama [609] ~324 Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [613] >> "niyukti: [571] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||571|| dIpa anukrama [613] piNDaniyuIAL pIDA bhavati, tathA lubdho'yaM na parapIDAM gaNayatIti nindA, tathA tadbhAjanaM kadAciduSNabhaktAdibhRtaM syAttatastasyotpATane kathamapi tasya eSaNAyAM tamalayagi- vidhe' vinAze dAyAH sAdho; dAhaH syAt , tathA muNTasya bhikSAdAnAyotpATitamidaM bhanamityevaM khedavazataH kadAcidamItirupajAyate, dAyakarIyAdRttiH tatastavyAmpadvyavyavacchedaH, tathA mahati bhAjane bhagne tanmadhyasthite bhaktAdau sarvato visati bhUmyAdisthitapRthivIkAyAdijantuvinAza:| // 1571 yata evamete doSAH tataH stoke bahukaM bahuke bahukamiti dvau bhanI sarvatrApi na kalpete / etadevAha thove thovaM chUDhaM suke ullaM tu taM tu AinnaM / bahuyaM tu aNAinnaM kaDadoso sotti kAUNaM // 571 // vyAkhyA-stoke stokam , upalakSaNametat , bahuke vA stokaM yannikSiptaM tadapi zuSke zuSkaM kalpata eva, tataH zuSke AI, tu.. zabdAdAH zuSkamArdai Ardai ca tadbhavati AcINa kalpate iti bhAvaH, yattu bahukaM stoke bahuke bahukaM vA saMhiyate tadanAcIrNa, kRtaH ?/21 ityAha-sa bahukasaMhAraH kRtadopa:--anantaragAthAyAmuktadoSa itikRtvA / uktaM saMhatadvAram, atha dAyakadvAraM gAthASaTkenAha bAle ver3e maitte ummaca thevire' ya jarieM ya / aghillae [ya] pagarieM ArUMDhe pAuyAhiM ca // 572 // hatyiduniyalaibaDhe vivajie ceva hatthapAehiM / terosi guThivaNI bolavaccha bhuMjaMti" ghusulitI // 573 // 157 // bhajatI ya dailatI kaMDatI ceva taha ya pIsaMtI" / pIjaMtI rucaMtI taMti pamaddamANI ya // 574 // chakkAyavagga,tthA sama? nikkhivittu te ceva / te cevogAhatI" saMghaTTataurabhaMtI ya // 575 // atha eSaNA saMbaMdhe dAyakadvAram vistareNa varNayate ~325 Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [618] >> "niyukti : [176] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||576|| saMsatteNa ya daveNa littahatthA ya littamattI ya / uvvataMtI sAhAraNaM va ditI" ya corithayaM // 576 // pADiyaM ca ThevaMtI sapaJcAyA paraM ca udisse / AbhogamaNAbhogeNa dalaMtI vajjaNijjA e // 577 // vyAkhyA-pAlAdayo varjanIyA iti kriyAyogaH, tatra 'bAla' janmato varSASTakAbhyantaravatI, vRddhaH saptavivarSANAM matAnta-kA rApekSayA paSTivarSANAM voparivatI 2 'mattaH pItamadirAdiH 3 'unmattaH ' dRzo grahagRhIto bA 4 'vepamAnaH' kampamAnazarIraH 5 'jvaritaH' jvararogapIDitaH 6 'andhaH' cakSurvikala: 7'pragalitaH' galatkuSThaH 8 'ArUDhaH pAdukayoH kASThamayopAnahoH 9 tathA : "istAndunA' karaviSayakASThamayavandhanena 10 'nigaDena ca' pAdaviSayalohamayabandhanena baddhaH 11 istAbhyAM pAdAbhyAM vA vivarjitazkiAtvAt 12' trairAzikA' napuMsakaH 13 'gurSiNI' ApannasattvA 14 'bAlavatsA' stanpopajIvizizukA 15 'bhuJjAnA' bhojanaM || kurvatI 16 'ghumuliMtI' dadhyAdi manatI 17 'bharjamAnA' culyAM kaDillakAdau canakAdIn sphoTayantI 18 'dalayantI' gharaTena / godhUmAdi cUrNayantI 19 'kaNDayantI udukhale taNDulAdikaM chaTayantI 20 'viSantI' zilAyAM tilAmalakAdi pramagantI 21 'pija-11: kAyantI' piJjanena rUtAdikaM virakaM kurvatI 22 'ruJcantI' kasaM loThinyAM loThayantI 23 'kRtantI' karttanaM kurvatI 24 'mamadatI rUtaM karAbhyAM paunaHpunyena viralaM kurvatI 25 'paTkAyavyagrahastA' SaTUkAyayuktahastA 26 tathA zramaNasya bhikSAdAnAya tAneva SaTkAbayAna bhUmau nikSipya dadatI 27 tAneva padakAyAnavagAhamAnA pAdAbhyAM cAlayantI 28 ' saGghayantI ' tAneva SaTakAyAn zeSazarIrAvayana spRzantI 29 'ArabhamANA' tAneva SaTkAyAn vinAzayantI 30 'saMsaktena' dadhyAdinA dravyeNa 'liptahastA' kharaNTitahastA 1 tathA tenaiva dravyeNa dadhyAdinA saMsaktena 'liptamAtrA kharaNTivamAtrA 32 'udayantI' mahatpiTharAdikamupetanmadhyAdatI 33 sAdhAraNaM dIpa Poo.00000000000000000000000000 anukrama [618] ~326 Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [619] >> "niyukti : [177] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||577|| piNDaniyu- kA vahanAM sarakaM dadatI 34 tathA coritaM dadati(ti) tathA corita dayanti(nti) 35 mAbhUtikA sthApayantI-anakUrAdinimittaM mUla- epaNAyAM karmayani-sthAlyA AkRSya sthaganikAdau muzcantI 36 'sapatyapAyA' sambhAvyamAnApAyA dAtrI 37 tathA vivakSitasAdhuvyatirakeNa paramanyaM sAdhvA- dAyakarIyAvRttiH dikamuzzyi yatsthApitaM taddadatI, 38 tathA 'Abhogena' sAdhUnAmitvaM na kalpata iti parijJAne'pyupetyAzuddhaM dadatI 39 athavA'nAbho- dopaH 40 :ganAzudaM dadatI 40 sarvasaGkhyayA catvAriMzadoSAH / iha prakSitAdidvAreSu 'saMsajjimehiM vajja agarahiehipi gorasadavehi ' ityAdinA| // 158 // granthena saMsaktAdidoSANAmabhidhAne'pi yadbhUyo'pyatra 'saMsatteNa ya danveNa littaitthA ya littamattA ya' ityAyabhidhAnaM tadazeSadAyakadopANAmekatropadarzanArthamityadopaH / sampatyeteSAmeva dAyakAnAmapavAdamadhikRtya varjanAvarjanavibhAgamAha eesi dAyagANaM gahaNaM kesiMci hoi bhaiyavvaM / kesiMcI aggahaNaM tadhivarIe bhave gahaNaM // 578 // vyAkhyA- eteSAM' vAlAdInAM dAyakAnAM madhye kepAzcinmUlata Arabhya paJcaviMzatisaGkhyAnAM grahaNaM bhajanIyaM, kadAcitathAvidha mahatvayojanamuddizya kalpate, zeSakAlaM nati, tathA keSAzcita SaTkAyavyagrahastAdInAM pazcadazAnAM dastAdagrahaNaM bhinAyAH, tadvipa-15 rIte tu ' bAlAdiviparIte tu dAtari bhavedbhahaNaM / sampati bAlAdInAM istAdikSAgrahaNe ye doSAH sambhavanti te darzanIyAH, tatra prathamato bAlamadhikRtya doSAnAha| kabbaDhiga appAhaNa dinne annanna gahaNa pajjat / khaMtiya magANadinne uDDAha paosa cArabhaDA // 579 // // 158|| vyAkhyA-kAcidabhinavA zrAddhikA zramaNebhyo bhikSAM dadyA iti nijaputrikAm ' appAhiUNaM' ti sandizya bhakta gRhItvA kSetraM jagAma, gatAyAM tasyAM ko'pi sAdhusanaTako bhikSArthamAgataH, tayA ca pAlikayA tasmai taNDulaudano vitIrNaH, so'pi ca saGagaTakamukhyaH | dIpa anukrama [619] ~327 Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [621] >> "niyukti: [179] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||579|| sAdhustA pAlikA mugdhatarAmavagatya lAmpaTavato bhUyo bhUya uvAca-punardehi punardehIti, tatastayA samasto'pyodano dattaH, tata evamevaM mudghRtatakradadhyAdikamapi, aparAddhe ca samAgatA jananI, upaviSTA bhojanAya, bhaNitA ca nijayutrikA-dehi putri! mAmodanamiti, sAdhvocata-dattaH samasto'pyodanaH sAdhaye, sA'dhavIva-zobhanaM kRtavatI, mugAn me dehi sA mAha-mudrA api sAdhane sarve pradattAH evaM ca yadyat kimapi sA yAcate tatsarvaM sAdhaye dattamiti bravIti, tataH paryante kAJjikamAtramayAcata, tadapi bAlikA bhnnti-saadhve| dattamiti, tataH sAbhinavazrAddhikA ruSTA satI putrikAmevamapabadati-kimiti tvayA sarva sAdhave pradata, sA brate-sa sAdharbhayo bhayos-18 yAcata tato mayA sarvamadAyi, tataH sA sAdhopari kopAvezamAvizantI sUrINAmantikamagamata, acakaca sakalamapi sAdhuvRttAntaM, yathA bhavadIyaH sAdhuristhamitthaM matputrikAyAH sakAzAdyAcitvA yAcitvA sarvamodanAdikamAnItavAniti, evaM tasyAM mahatA zabdena kathayantyAM zabdazravaNataH pAtivezmikajano'nyo'pi ca paramparayA bhUSAmmilito jJAtazca sarvairapi sAdhuvRttAntaH, tato vidadhati teapi kopAvezataH sAdhUnAmavarNavAda nUnamapI sAdhubepapiDambinazcArabhaTA iva luNTAkA na sAdhusadattA iti, tataH pravacanAvaNevAdApanodAya mUribhistasyAH sarvajanasya ca samakSaM sa sAdhunirbhatsyoMpakaraNaM ca sakalamAgRhya vasateniSkAzitaH, tata evaM tasminiSkAzite AvikAyAH kopaH zamamagamat , tataH mUrINAM kSamAzramaNamAdAyoktavatI-bhagavan !mA mannimittameSa niSkAzyatA, kSamasvaikaM mamAparAdhamiti, tato bhUyo'pi yathAvatsAdhuH zikSitvA pravezitaH / sUtra sugama / navaram 'uDAha paosa cArabhaDA' iti, loke uDAiH tato lokasya madveSabhAvatadhArabhaTA iva luNTAkA amI na sAdhava ityvrnnvaadH| yata evaM bAlAdbhikSAgrahaNe dopAstato cAlAna grAhyamiti / sampati sthavizAradAyakadoSAnAha dIpa anukrama [621] ~328~ Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||580|| dIpa anukrama [622] [bhAga-33] "piNDaniryukti" - mUlasUtra - 2/1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [622] * - "niryukti: [ 580 ] + bhASyaM [ 37...] + prakSepaM [6... pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra -[ 41/2], mUlasUtra-[02/2] piNDaniryukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH 80 piNDaniryukairmalayagiyAvRttiH // 159 // thero galaMtalAla kaMpaNahattho paDijja vA deto| apahuci ya aciyattaM egayare vA ubhayao vA // 580 // vyAkhyA - atyantasthaviro hi prAyo galllAlo bhavati, tato deyamapi vastu lAlapA kharaSTitaM bhavatIti tadgrahaNe loke jugupsA, tathA kampamAnadasto bhavati, tato hastakampanavazAdeyaM vastu bhUmau nipatati, tathA ca SaDjIvanikAyAvirAdhanA, tathA svayaM vA sthaviro dadanipatet tathA ca sati tasya pIDA bhUmyAzritaSaDjIvanikAyavirAdhanA ca, api ca prAyaH sthaviro gRhasvAmabhuH - asvAmI bhavati, tatastena dIyamAnena prabhurepa iti vicintya gRhe svAmitvena niyuktasyAciyattaM - pradveSaH syAt sa caikatarasmin sAdhau huddhe vA, yadvAubhayorapIti / mattonmattAvAzritya doSAnAha--- avayAsa bhAga (ghA) bheo vamaNaM asuiti logagarihA y| ee caiva u matte vamaNavivajjA ya ummate // 581 // vyAkhyA - ' mattaH kadAcinmattatayA sAdhorAliGganaM vidadhAti tathA ko'pi mattaH madavalitayA re muSTa ! kimatrAyAtaH ? iti bruvan ghAtamapi vidadhAti bhAjanaM vA bhinatti, yadvA kadAcitsItamAsavaM dadAno vamati, vama~tha sAdhuM sAdhupAtraM vA kharaTayati, tato loke jugupsA, ghigamI sAdhavo'zucayo ye mattAdapItthaM bhikSAM gRhantIti, tata evaM yato matte'vayAsAdayo doSAstasmAnna tato grAhyam eta evAliGganAdayo dopA vamanavarjA unmatte'pi tasmAttato'pi na grAhyam / sampati vepitajvaritAvAzritya doSAnAha veviya parisADaNayA pAse va bhejja bhANabheo vA / emeva ya jariyaMmivi jarasaMkramaNaM ca uDDAho // 582 // vyAkhyA- vaipitAdAtuH sakAzAdbhikSAgrahaNe deyavastunaH parizATanaM bhavati, yadvA pArzve sAdhubhAjanAdvahiH sarvato'pi deyaM vastu Education Intention For Parts Only ~329~ eSaNAyAM dAyaka doSaH 40 / / 159 / / Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [624] >> "niyukti: [582] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||582|| kSipet , yadvA yena sthAlyAdinA bhAjanena kRtvA bhikSAmAnayati tasya bhUmau nipAte bhedaH-sphoTanaM syAt , evameva jvarite'pi doSA bhAvanIyAH, kiMca-jvaritAdahaNe jvarasaGkramaNamapi sAdhIbhavet , tathA jane uDDAho-yayA'ho ! amI AhAralampaTA yadityaM jvarapIDitAdapi bhikSAM gRhNantIti / andhagalatkuSThAvAzritya doSAnAha uDDAha kAyapaDaNaM aMdhe bheo ya pAsa chuhaNaM ca / tahosI saMkamaNaM galaMtabhisabhinnadehe ya // 583 // vyAkhyA-andhAdikSAgrahaNe uDDAhaH, sa cAyam-aho! amI audarikA yadanyAdapi mikSAM dAtumazaknuvato bhikSAM gRhantIti, tathA 'andhaH' apazyana pAdAbhyAM bhUmpAzritapaDUjIvanikAyaghAtaM vidadhAti, tathA loSTrAdau skhalitaH san bhUmau nipateta , tathA ca sati bhikSAdAmAyotpATitahastagRhItasthAlpAdibhAjanabhaGgaH, tathA sa deyaM vastu pAyeM-bhAjanabahistAta pakSipedadarzanAt, tasmAdandhAdapina grAhyam / tathA tvagdoSiNi, kiMviziSTe ? ityAha-galazabhinna dehe' ApattAdvayatyAsena padayojanA, sA caiva- bhRzam ' atizayana galat ' arddhapakvaM rudhiraM ca bahirvahana bhinnazca-sphuTito deho yasya sa tathA tasmin dAtari 'sakramagaM' kuSTha vyAdhisaGkrAntiH syAta, tasmAcato'pi na grAhyam / sampati pAdukArUDhAdicatuSTayadoSAnAhapAuyadurUDhapaDaNaM baDhe pariyAva asuikhisA ya / karachinnAsui khisA te ciya pAye'vi paDaNaM ca // 584 // vyAkhyA-pAdukArUDhasya bhikSAdAnAya pracalataH kadAciduHsthitatvena patanaM syAt , tathA baddhe dAtari bhikSAM prayacchati 'paritApa:' duHkhaM tasya bhavet , tathA 'asui 'ci mUtrAAtsargAdau jalena tasya zaucakaraNAsambhavAttato bhikSAgrahaNe loke jugupsA, yathA dIpa anukrama [624] RELIGunintentiaTREE ~330 Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [626] >> "niyukti: [584] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: piNDaniyukarmaLayagi prata gAthAMka ni/bhA/pra ||584|| amI azucayo yadetasmAdappazucibhUtAdikSAmAdadatIti, evaM chinnakare'pi bhikSA prayacchati loke jugupsA, tathA hastAbhAvena zAcakara- eSaNAyA~ NAsambhavAt , etacopalakSaNaM, tena hastAbhAve yena kRtvA bhAjanena bhikSAM dadAti yadA deyaM vastu tasya patanamapi bhavati, tathA ca sati | dAyakarIyAvRttiH padajIvanikAyavyAghAtaH, eta eva doSAH pAde'pi-chintrapAde'pi dAtari draSTavyAH, kevalaM pAdAbhAvena tasya bhikSAdAnAya calataH mAyo doSaH 40 // 16 // niyamataH 'patanaM ' pAto bhavet, tathA ca sati bhUmyAzritakITikAdikasatvavyAghAtaH / sampati napuMsakamadhikRtya doSAnAha AyaparobhayadosA abhikkhagahaNaMmi khobhaNa napuMse / logadguMchA saMkA erisayA nRNamee'vi / / 585 // vyAkhyA-napuMsake mikSAM prayacchati AtmaparobhayadoSAH, tathAhi napuMsakAt abhIkSNaM bhikSAgrahaNe'tiparicayo bhavati, atIca paricayAca tasya napuMsakasya sAdhokSobho-vedodayarUpaH samupajAyate, tato napuMsakasya sAdhulijhAyAsevanena dvayasyApi maithunasekyA karmabandhaH, abhIkSNagrahaNazabdopAdAnAtha kadAcidbhikSAgrahaNe dopAbhAvamAha paricayAbhAvAt, tathA loke jugupsA yate napuMsakApi nikRSTAdikSAmAdadata iti, sAdhUnAmapyupari janasya zaGkA bhavati-yathate'pi sAdhano nUnamIdRzAH-napuMsakAH, kathamanyathA anena / saha bhikSAgrahaNavyAjato'tiparicayaM vidadhata iti! | sampati gumviNIvAlavatse Azritya doSAnupadarzayati gumviNi gambhe saMghaTTaNA u urdutuvesamANIe / bAlAI maMsuDaga majjArAI virAhejjA // 586 // cyAkhyA-gumciNyA bhikSAdAnArthamuttiSThantyA bhikSA dacyA svasthAne upavizantyAzca 'garbha' garbhasya ' sahana' saJcalanaM // 10 // kabhavati, tasmAna tato grAhyaM, 'bAlAI mamuMDaga'ti, abA''rSatvAyatyAsena padayojanA, 'bAla'miti zizu bhUmau maJcikAdau vA nikSipya | yadi bhikSA dadAti taditaM bAlaM 'mAnorAdiH' biDAlasArameyAdiH 'mAMsoMdukAdi ' mAMsakhAI zazakazizuriti vA kRtvA 'virAdhayet' dIpa //////////////////////////////////////////////////////////////////// 200000000000000000000000000kakara anukrama [626] ~331 Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) mUlaM [629] >> "niyukti: [587] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||587|| vinAzayet, tathA''hArakharaNTitau zuSkI hastI karkazau bhavataH, tato bhikSA dacA punardAcyA hastAbhyAM gRhyamANasya bAlasya pIDA bhaveta, dasato bAlavarasAto'pi na grAhyam / bhuJjAnAM mathnatIM cAzritya doSAnAha bhujaMtI AyamaNe udagaM choTTI ya logagarihA ya / ghusulaMtI saMtate karami litte bhave rsgaa|| 587 // vyAkhyA-bhukhAnA dAtrI bhikSAdAnArthamAcamanaM karoti, Acamane ca kriyamANe udaka virAdhyate, atha na karotyAcamanaM taahai| loke choTiritikRtyA gardA syAt / tathA 'ghumulaMtI' dadhyAdi manatI yadi taddadhyAdi saMsaktaM manAti tAI tena saMsaktadadhyAdinA lise kare tasyA bhikSA dadatyAsteSAM rasajIvAnAM vadho bhavati, tatastaspA api hastAntra kalpate / sammati peSaNAdi kurvatyA doSAnupadarzayati-- dagabIe saMghaTTaNa pIsaNakaMDadala bhajjaNe DahaNaM / piMjaMta rucaNAI dine litte kare udagaM // 588 / / vyAkhyA-peSaNakaNDanadalanAni kurvatInAM istAdbhikSAgrahaNe udakavIjasaTTanaM syAt , tathAhi-piMpantI yadA bhikSAdAnAyottiSThati sadA piSyamANatilAdisatkAH kAzcinakhikAH sacittA api hastAdo lagitAH sambhavanti, tato bhikSAdAnAya istAdi prasphoTane bhikSA vA dadatyA bhikSAsamparkatastAsAM virAdhanA bhavati, bhikSAM ca dattvA bhikSAvayavavaraNTitI hastau jalena prakSAlayet, tataH jApapaNe udakavIjasahaTTanam , evaM kaNDanadalanayorapi yathAyoga bhAvanIyaM, tathA 'bharjane bhikSA dadasyAM velAlaganena kaDillakSiptagodhU mAdInAM dahanaM syAta, tathA piJjanaM ruJcanamAdizabdAskarttanamamaIne ca kurvatI bhikSA datvA bhikSAvayavakharaNTitau hastau jalena prakSAla- | hAyet , tatastatrApyudakaM vinazyatIti na tato'pi bhikSA kalpate / sampati SaTkAyavyagrahastAdipaJcakasvarUpaM gAdhAdvayenAha ////////////////////////////////////////////// dIpa anukrama [629] //////////////////// SAMEmirathi JOU ~332 Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [631] >> "niyukti: [589] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: piNDaniyu prata gAthAMka ni/bhA/pra ||589|| loNaM daga agaNi vatthI phalAi macchAi sajiya hatthaMmi / pAeNogAhaNayA saMghaTTaNa sesakAeNaM // 589 // 4AeSaNAyA kermaLayagi khaNamANI Arabhae majjai dhoyai va siMcae kiMci / cheyavisAraNamAI chidai chaTTe phuruphurute // 59 // dAyakarIyAciH vyAkhyA-daha sA paTukApavyagrahastA ucyate yasyA haste sajIvaM lavaNamudakamanirvAyupUrito vA bastirphalAdika vIjapUrAdika / doSaH 40 // 16 // matsyAdayo vA viSante, sataH sA yayeteSAM sajIvalavaNAdInAmanyatamadapi zramaNabhikSAdAnArthaM bhUmpAdau nikSipati dina kalpate / tathA'vagAinA nAma yadeteSAM papaNAM jIvanikAyAnAM pAdena saDakama, zeSakAyena istAdinA sammana saGghanam, AramamANA kuzyA dinA bhUmyAdi khanantI, anena pRthivIkAyArambha uktaH, yadvA 'majaMtI' zuddhena jalena sAntI, athavA 'dhAvaMtI' zuddhanodakena vastrANi / mikSAlayantI, yadivA kizcid vRkSavalyAdi siJcantI, etenApkAyArambho darzitaH, upalakSaNametata, jvalayantI vA phUtkAreNa vaizvAnaraM | vastyAdikaM vA sacittavAyubhRtamitastataH prakSipantI, etenAgnivAyusamArambha uktaH, tathA zAkAdezchedavizAraNe kurvatI, tatra chedaH-puSpaphalAdeH khaNDanaM vizAraNaM-teSAmeva khaNDAnAM zoSaNAyAtape mocanam, AdizabdAttaNDulamudrAdInAM zodhanAdiparigrahaH, tathA chindatI paSTAn trasakAyAn matsyAdIn 'phuruphurute' iti posphUryamANAn piiddyo|lt ityarthaH, anena trasakAyArambha uktaH / itthaM paTjIva|nikAyAnArabhamANAyA hastAnna kalpate / sammati SadkAyavyagrahasteti padasya vyAkhyAne matAntaramupadarzayati // 16 // chakkAyavagmahatthA keI kolAikannalaiyAI / sidvatthagaparaphANi ya sirami dinnAI bajeti // 591 // vyAkhyA kecidAcAryAH padakAyavyagrahastetivacanataH 'kolAdIni' badarAdIni, AdizabdAskarIrAdiparigrahaH, 'kamalaiyAI ti dIpa anukrama [631] ~333 Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [634] >> "niyukti: [592] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||592|| kaNe pinaddhAni tathA siddhArthakapuSpANi zirasi dattAni varjayanti, hastagrahaNaM hi kila sUtre upalakSaNaM, tena karNe zirasi vA jIvanikAyasambhave tadbhastAnna kalpate, tanmatena SaTkAyavyagrahastetipadAta SaTkAyaM saGghayantItyasya padasya vizeSo durupapAdaH / al anne bhaNaMti dasasuvi esaNadosesu natthi tagahaNaM / teNa na vajjaM bhannai naNu gahaNaM dAyagaragahaNA // 592 // vyAkhyA-anye tvAcAryadezIyA bhaNanti-yathA dazasvapi zaGkitAdiSu eSaNAdoSeSu madhye na tadahaNaM-paTkAyavyagrahastetyupAdAnamasti, tena kAraNena kolAdiyuktadAcyA bhikSAgrahaNaM na vaya, tadetat pApAtpApIyo, yata Ai-maNyate' atrocaraM dIyate / jAnanu dAyakagrahaNAdeSaNAdoSamadhye paTUkAyavyagrahastelyasya grahaNaM vidyate, tatkathamucyate- grahaNamiti ? / sampati saMsaktimavyadAyAdidoSAnAha saMsajjimammi dese saMsajjimavvalittakaramattA / saMcAro oyattaNa ukkhippate'vi te ceva // 593 // vyAkhyA-saMsaktimahanyavati deze-maNDale saMsaktimatA dravyeNa liptaH karo mAtra vA yasyAH sA tathAvidhA dAtrI bhikSAM dadatI karAdilamAna satvAn inti, tasmAtsA SaNyete, tathA mahataH piTharAdepavartane 'saJcAraH" sUcanAtsUtra 'miti saJcArimakITikAmakAskoTAdisamvavyAghAtaH, idamuktaM bhavati-mahaspiTharaM yadA tadA vA notpAvyate nApi yathA tathA vA savAryate, mahattvAdeva, kinnu prayojana- A vizeSotpattI sakRta, tatastadAzritAH mAyaH kITikAdayaH sattvAH sambhavanti, tato yadA taspiTharAdikamurtya kizciddadAti tadA tadA-18 hAttijantuvyApAdaH, ete ca doSA utpAThyamAne'pi mahati piTharAdau, tatrApi hi bhUyo nikSepaNe istasaMsparzato vA saJcArimakITikAdi dIpa anukrama [634] For ~3344 Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||593|| dIpa anukrama [635 ] [bhAga-33] "piNDaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) * - "niryuktiH [593] + bhASyaM [ 37...] + prakSepaM [6... mUlaM [635] 80 pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[ 41/2], mUlasUtra-[02/2] piNDaniryukti mUlaM evaM malayagirisUri - racitA vRttiH piNDaniryukairmalayagirIyAvRttiH / / 162 / / saccAvyAghAtaH api ca tathAbhUtasya mahata utpAdane dAbhyA pIDA'pi bhavati, tasmAnna tadutpATane'pi bhikSA kalpate / sammati sAdhAraNaM coritakaM vA dadatyA doSAnAha sAdhAraNa bahUNaM tattha u dosA jaheba aNisihe / coriyae gahaNAI bhayae suNhAi vA daMte // 594 // vyAkhyA - bahUnAM sAdhAraNaM yadi dadAti tarhi tatra yathA prAganisRSTe doSA uktAstathaiva draSTavyAH / tathA cauryeNa bhRtake - karma kare snupAdau vA dadati 'grahaNAdayaH ' grahaNabandhanatADanAdayo doSA draSTavyAH, tasmAttato'pi na kalpate / sammati prAbhRtikA sthApanAdidvAratrayadoSAnAha pAhuDi ThaviyagadosA tiriuDDhamahe tihA avAyAo / dhammiyamAI ThaviyaM parassa parasaMtiyaM vAvi // 595 // vyAkhyA- prAbhRtikAM balyAdinimittaM saMsthApya yA dadAti bhikSAM tatra doSAH pravarttanAdayaH / samprati 'apAye 'ti dvAre'pAyAtrividhAH, tadyathA-- tiryagUrddhamaghava, tatra tiryagavAdibhya UrddhamuraGgakASThAderathaH sarpakaNTakAdeH itthaM ca trividhAnAmapyapAyAnAmanyatamamapAyaM buddhadhA sambhAvayanna tato bhikSAM gRhNIyAt, 'paraM codizye 'ti yaduktaM, tatrAda' dhArmikAdyartham ' aparasAdhukApaTikaprabhRtinimittaM yat sthApitaM tatparasya paramArthataH sambandhIti na gRhIyAt, tagrahaNe'dattAdAnadopasambhavAt, yadvA 'parasaMtiyaM va 'tti parasyaglAnAdeH satkaM yaddadAti tadapi svayapAdAtuM na kalpate, adattAdAnadoSAta, kintu yasmai glAnAya dApitaM tasmai nItvA dAtavyaM sa cenna gRhNAti tahi bhUyo'pi dAtryAH samAnIya samarpaNIyaM yadi punarevaM dAtrI badati-yadi uLAnAdiko na gRhNAti tarhi svayaM grAhyamiti, tarhi glAnAdyagrahaNe tasya kalpata iti / sammatyAbhogAnAbhogadAyaka svarUpamAha - For Para Use Only ~ 335~ eSaNAyAM dAyaka doSaH 40 // 162 // wor Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||596|| dIpa anukrama [638] [bhAga-33] "piNDaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [638] * - "niryukti: [ 596 ] + bhASyaM [ 37...] + prakSepaM [6... pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra -[ 41/2], mUlasUtra-[02/2] piNDaniryukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH 80 aNukaMpA DiNIyayA va te kuNai jANamANo'ci / esaNadose biio kuNai u asaDho ayAto // 596 // vyAkhyA -sadaivaite mahAnubhAvA yatayo'ntaprAntamazanamaznanti tasmAtkaromyeteSAM zarIropaSTambhAya ghRtapUrAdInItyevamanukampayA yadiSA mayaiteSAmanepaNIyAgrahaNaniyamabhaGgo bhaGgavya iti pratyanIkAryatayA jAnAno'pi tAnAdhAkarmAdirUpAneSaNAdoSAn karoti, dvitIyastu karoti ajAnAnaH azaThabhAvaH / tadevaM vyAkhyAtAni catvAriMzadapi bAlAdidvArANi, sammati yaduktam- 'eesa dAyagANaM gahaNaM kesiMci hoi bhaiyavvaM ityAdi, tayAcikhyAsuH prathamato bAlamAzritya bhajanAmAda bhikkhAmitte aviyAlaNA u bAleNa dijjamANaMmi / saMdiTThe vA gahaNaM aibahuya viyAlaNe'NunnA // 597 // vyAkhyA - mAtuH parokSe bhikSAmAtre bAlena dIyamAne yadivA pArzvavarttinA mAtrAdinA sandiSTe sati tena bAlena dIyamAne'vicAraNA-kalpate idaM na veti vicAraNAyA abhAvaH kintu grahaNaM mikSAyA bhavati, avibahuke tu vAlena dIyamAne kimaya tvaM prabhUtaM dadAsIti vicAraNe sati yadyanujJA - pArzvavattimAtrAdisatkamutkalanA bhavati tadA grAhyaM nAnyathA / sampati sthaviramattaviSayAM bhajanApAr3athera pahu tharatharate ghari aneNa daDhasarIre vA / abbattamattasaDDhe avibhale vA asAgarie // 598 // vyAkhyA -- sthaviro yadi prabhurbhavati, 'tharatharaMte ti kampamAno yadyanyena vidhRto varttate svarUpeNa vA idazarIro bhavati tahiM tataH kalpate, tathA'vyaktaM manAkU yo mataH so'pi yadi zrAddho'vilana - aparavazatha bhavati tatastasmAdevaMvidhAnmatAt tatra sAgAriko na vidyate tarhi kalpate nAnyathA / unmacAdicatuSkaviSayAM bhajanAmAha- Eucation Intention For Parts Only ~336~ Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||599|| dIpa anukrama [641] [bhAga-33] "piNDaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [641] * - "niryukti: [ 599] + bhASyaM [ 37...] + prakSepaM [6... pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[ 41/2], mUlasUtra-[02/2] piNDaniryukti mUlaM evaM malayagirisUri - racitA vRttiH 80 piNDaniryu karmakapi rIyAvRttiH // 163 // suibhaddaga dittAI Dhaggahe vetrie jaraMbhi sive / annadhariyaM tu saDDhoM deyaMdho'treNa vA gharie // 599 // 1 vyAkhyA - unmatto- haptAdigrahagRhItAdiH sa cetu zucirbhadrakatha bhavati tadA taddhastAtkalpate, nAnyathA, vepito'pi yadi dRDhaisto bhavati-na hastena gRhItaM kimapi tasya patati tadA tasmAdapi kalpate, jvaritAdapi grAhyaM ubare zive sati andho'pi yadi deyaM vastvanyena putrAdinA ghRtaM dadAti svarUpeNa zrAddhava, yadivA sa evAnyo'nyena vivRtaH san devaM dadAti vA tato grAyaM nAnyathA, | pUrvoktadoSapasaGgAt / tvagdoSAdipaJcakaviSaryA bhajanAmAha maMDalapati kuTTI sAgarie pAuyAgae athale / kamabaddhe saviyAre iyare viDe asAgarie // 600 // Education Intentation vyAkhyA--' maNDalAni ' vRttAkAradadbhuvizeSarUpANi 'prasUtiH' nakhAdividAraNe'pi cetanAyA asaMvittistadrUpo yaH 'kuSThaH rogavizeSaH so'syAstIti maNDalaprasUtikuSThI sa ced 'asAgArike' sAgArikAbhAve dadAti taddi tataH kalpate, na zeSakuSThinaH sAgArike vA pazyati, pAdukArUDho'pi yadi bhavatyacalasthAnasthitastadA kAraNe sati kalpate, tathA 'kramayoH pAdayorbaddho yadi savicAra| itazcetazca pIDAmantareNa gantuM zaktastato baddhAdapi tasmAtkalpate, itarastu ya itazcetazca gantumazaktaH sa cedupaviSTaH san dadAti na ca // 163 // ko'pi tatra sAgAriko vidyate tarhi tato'pi kalpate, hastabaddhastu bhikSAM dAtumapi na zaknoti, tatra pratiSedha eva na bhajanA, upalakSaNametat, tena chinnakaro'pi yadi sAgArikAbhAve dadAti tarhi kalpate, chinnapAdo yadyupaTTiH san sAgArikA sampAte prayacchati tatastato'pi kalpate / napuMsakAdisaptaka viSayAM bhajanAmAha For Parata Lise Only eSaNAya 6 dAyakadoSApa vAdAH ~337~ waryra Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||601|| dIpa anukrama [643 ] [bhAga-33] "piNDaniryukti" - mUlasUtra - 2/1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) * - "niryukti: [ 601 ] + bhASyaM [ 37...] + prakSepaM [6... 80 mUlaM [ 643 ] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra -[ 41/2], mUlasUtra-[02/2] piNDaniryukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH paMDa appaDisebI velA thaNajIvi iyara sambaMpi / ukkhittamaNAtrAeM na kiMci laggagaM ThatIe // 601 // vyAkhyA napuMsako'pi yadi 'apratisevI' liGgAyanA sevakasvA tataH kalpate, tathA'nnapavA'pi yadi ' veLa 'ci 'sUca nAtsUtra' mitinyAyAdvelAmAsaprAptA bhavati, navamamAsagarbhA yadi bhavatItyarthaH tarhi sthavirakalpikaiH parihAryA, arthAttadviparItAyA istAtsthavirakalpikAnAmupakalpate iti draSTavyaM tathA yA'pi bAlavatsA stanyamAtropajIvizizukA sA sthavirakalpikAnAM parihAryA, na tataH sthavirakalpikAnAmapi kalpate kimapIti bhAvaH yasyAstu cAla AhAre'pi lagati tasthA hastAtkazyate sa hi prAyaH zarIreNa mahAn bhavati, tato na mArjArAdivirAdhanAdoSaprasaGgaH ye tu bhagavanto jinakalpikAste mUlata evApannasaccA vAlavatsAM ca sarvathA pariharanti evaM bhuJjAnAbharjamAnAdantISvapi bhajanA bhAvanIyA, sA caivaM--bhuJjAnA anucchiSTA satI yAvadadyApi na kavalaM mukhe prakSipati tAvacaddhaastAtkalpate, bharjamAnA'pi yatsacittaM godhUmAdi kaDila ke kSiptaM tadvattAtimanyava nAyApi istena gRhNAvi, atrAntare yadi sAdhurAyAtI bhavati sA ceddadAti tarhi kalpate, tathA dalapantI sacittamudrAdinA dalyapAnena saha ghara muktavatI atrAntare ca sAdhurAyAto bhavati sA OM cetastato yadyuttiSThati, acetanaM vA bhRSTaM mudrAdikaM dalapati tarhi taddhastAtkalpate, kaNDapattyA kaNDanAyopATitaM muzalaM, na ca tasmin muzale kimapi kAJcyAM vIjaM lagnamasti, atrAntare ca samAyAtaH sAdhustato yadi sAnapAye pradeze mugaLaM sthApayilA bhikSAM dadAti tahi kalpate / piMpatyAdiviSayAM bhajanAmAha pIsaMtI niSpiTTe phAsuM vA ghusulaNe asaMsataM / kacaNi asaMkhacunnaM cunnaM vA jA ayokvahiNI // 602 // Educatuny Internationa For Pasta Use Only ~338~ 20000000000000 wor Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [645] >> "niyukti: [603] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||603|| 1 dIpa piNDaniyu- ubvaTTaNi'saMsatteNa vAvi aTThIlae na ghaTTei / piMjaNapamaddaNesu ya pacchAkarma jahA nasthi // 603 // epaNAyAH termaLayagi-1 6dAyakavyAkhyA-piMpantI 'nimpiTe 'peSaNaparisamAptI, mAsukaM vA piMpantI yadi dadAti tAI tasyA hastAkalpate, tathA 'ghumulaNe' rIyAvRttiH doSaH 7zaMkhacUrNA yasasaktaM dadhyAdi manasyAH kalpate, tathA kartane yA azaGkhacUrNa-akhaNTitahastaM kuntati, iha kAcitsUtrasyAtizayena ta tApAdanAya zaGkhacUrNena hastau jaDataM ca kharaNTayitvA kRntati, tata ucyate 'aDacUrNa' miti / athavA cUrNapapi-zaGkhacUrNamapi gRhItvA kRntantI yA 'acokkhaliNI' anukSAzIlA na jalena hastau prakSAlayatIti bhAvaH, tasyA hastAkalpate / tathA 'udvarttane ' kArpAsaloThane asaMsatteNa vAvi 'tti asaMsaktenAgRhItakAryAsena istenopalakSitA satI yAciSThantI 'ahillae' asthikAna kApAsikAnityarthaH na yati tadA taddhastAkalpate / piJjanapramaInayorapi pazcAtkarma na bhavati tathA grAhyamiti / II sesesu ya paDivakkho na saMbhavai kAyagahaNamAIsu / paDibakkhassa abhAve niyamA u bhave tayagAhaNaM // 6.4 // vyAkhyA-zepeSu dvAreSu 'kAyagahaNamAIsu' SaTkAyavyagrahastAdiSu pratipakSaH utsApekSayA'pavAdarUpo na vidyate-na sambhavati tataH pratipakSasyAbhAve niyamAdbhavati teSvagrahaNamiti / ukta dAyakadvAram , ayonmizradvAramAi- saccitte accice mIsaga ummIsagaMsi cubhNgo| Aitie paDiseho carime bhagaMmi bhayaNA u // 605 // ___ vyAkhyA-ii yatronmiyate te dve api vastunI tridhA, tadyathA-sacitte'citte mizreca, tata unmizrake-mizraNe caturbhaGgI, atra || jAtAvekavacanaM, tatastisrazcaturbhaGgayo bhavantIti veditavyaM, tatra prathamA sacittamizrapadAbhyAM, dvitIyA sacittAcittapadAbhyAM, tRtIyA mizrA anukrama [645] taa||164|| ~339~ Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) _ [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [647] >> "niyukti: [605] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: bhAga-) piNDaniyukti mUla saba-(niyukti patiH prata gAthAMka ni/bhA/pra ||605|| dIpa cittapadAbhyAmiti / tatra sacittamizrapadAbhyApiyaM-sacitte sacittaM mizre sacittaM sacitte mizra mizra mizramiti, dvitIyA sviyaM-sacine hAsacittam acitte sacittaM sacitte'cittam acitte'cittamiti, tRtIyeyaM-mitre mizram acitte mizra mizre'cittam acice'cittamiti, tatra gAyAparyantatazabdasyAnuktasamuccayAtvAdAvApAM catu/nikAyAM sakalAyAmapi pratiSedhaH, zeSe tu caturbhazIdvaye praspekam , 'Aditrike AdimeSu triSu triyu bhaGga bhatiSedhaH, carame tu bhane bhajanA vakSyamANA / atraivAtidezaM kurvanAhajaha cetra ya saMjogA kAyANaM heDhao ya sAharaNe / taha ceva ya ummIse hoi viseso imo tattha // 606 // vyAkhyA-yathA caivAdhaH prAk saMharaNadvAre 'kAyAnAM ' pRthivIkAyAdInAM sacittAcitcamizrabhedabhinnAnAM svasthAnapara sthAnAbhyAM / saMyogA-bhaGgAH pradarzitA dvAtriMzadadhikacatuHzatasaGkhyApramANAH, tathaiva 'unmizrite'pi ' unmizradvAre'pi darzanIyAH, tadyathA-sacittAmAthivIkAyaH sacinaprathivIkAye unmizraH, sacittapRthivIkAyaH sacittAkAya unmizra ityevaM svasthAnaparasthAnApekSayA patriMzatsaMyogA: ekaikasmiMzva saMyoge sacittAmizrapadAbhyAM sanittAcittapadAbhyAM ca pratyekaM caturbhaGgIti dvAdazabhirguNitA jAtAni catvAri zatAni dvA-12 triMzadadhikAni, nanu saMhate unmitre ca sacittAdivastunikSepAnAsti parasparaM vizeSaH, ata Aha-'tara' tayoH saMhatonmiyorbhavati || parasparamayaM vizeSo-vakSyamANaH / tamevAha dAyavvamadAyavvaM ca do'vi davAiM dei mIseuM / oyaNakusuNAINaM sAharaNa tayannahiM chor3e // 607 // vyAkhyA-' dAtavyaM ' sAdhudAnayogyamitarat adAtavyaM, tacca sacittaM mizraM tuSAdirvA, te he api dravye mizrayitvA yaddadAti, anukrama [647] SAREastatininternational Punaruramom ~340 Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [649] >> "niyukti: [607] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: rIyAvRtti prata gAthAMka ni/bhA/pra ||607|| dIpa piNDa niyu- yaudanaM kuzanena-dhyAdinA mizrayitvA tadunmitram , evaMvidhanunmizralakSaNamityarthaH, 'saMharaNaM ' tu yadbhAjanasthamadeyaM vastu tadanpatra | eSaNAyAM karmaLayagi-kApi sthaganikAdau saMhRtya dadAti, tato'yamanayoH paraspara vizeSaH / dvitIyakRtIyacIsatkacaturbhamananAmAi unmi taipi ya suke sukaM bhaMgA cattAri jaha u sAharaNe / apabahue'vi cauro taheva Ainna'NAinne // 108 // ___vyAkhyA-padyacitte'cittaM mizrayati tadapi tatrApi zuSke zuSka mizritamityevaM bhAvatvAro yathA saMharaNe, tathadhA-zuSke zuSkamunmizra, zuSke Ardram, AdeM zuSkam Ardai AImiti / tata ekaikasmin bhane saMharaNe ivAtsAhule adhikRtya catvAraH' catvAro bhaGgAH, tadyathA-stoke zuSke stokaM zuSka, stoke zuSke bahukaM zuSka, bahuke zuSke stoka zuSka, bahuke zuphe bahukaM zuSkamiti / evaM zuSke AdamityAdAvapi bhaGgASike pratyekaM catubheGgI bhAvanIpA, sarvasaGghathayA bhaGgAH poDaza, tathA taba saMharaNe ivA''cIrNAnAcI-|| -kalpyAkalpye unmizre jJAtavye, tadyathA-zuSke zuSkamityAdInAM caturNI bhaGgAnAM pratyekaM yo dvau dvau bhaGgo stoke stokamunmizra bahuke | stokamityevaMrUpoM to kalppI dAtrIpIDAdidoSAbhAvAt, stoke bahukaM bahuke bahu kamityevaMrUpau tu yA dvAdI bhI tAvakara pI, tatra dAtrI-|| pIDAdidoSasambhavAt, zeSA tu bhAvanA yathAsambhavaM saMharaNa iva draSTavyA / uktamummizradvAram, idAnImapariNatadvAramAha| apariNayaMpi ya duvihaM dave bhAve ya duvihmekek| duvbaMmi hoi chakaM bhAvaMmi ya hoi sajjhilagA // 6.9 // l 1 dAtRmahItRyogAditi zeSaH, tatra dravye dravyaviSayaM bhavati SaTu sacetanavRthvImAyAdika, vyarUpatvAttasya, bhAve cAbhyavasAye puna- 165 // bhavati 'sajhilagA / bhrAtarI pakSyamANAH, bhAvAdhAratvenopacArAssahodarAH, achA gayA tathA sambandhimAdInAM sAsambanvitavATa kI-|| yasAyozca grahaH / anukrama [649] SARERIEatin minitational ~341 Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) mUlaM [651] >> "niyukti: [609] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||609|| vyAkhyA-apariNatamapi dvividha, tadyathA-' dravye ' dravyaviSayaM bhAve' bhAvaviSaya, dravyamAriNataM bhAvato'parigata cetyarthaH punarapyekai dAvagrahItsambandhAviyA, tadyathA-vyApariNataM dAsaka grahIisakaM ca, evaM bhAvApariNatarapi / tatra dravyApariNatasvarUpamAha| jIvattami adhigae apariNayaM pariNayaM gae jiiye| diluto dudahI iya apariNaya pariNayaM taM ca // 610 // ___vyAkhyA-'jIvatve ' sacetanatve 'avigate ' abhraSTe pRthivIkAyAdika dravyamapariNatamucyate, gate tu jIve pariNatam / atra ANato dagpadadhinI, yathA hi dudha dugyatvAt parina davibhAvamApanna pariNata mukhyate, dumabhAve cAvasthite'AriNatam, evaM pravidhI-|| kAyAdikamapi svarUpeNa sajIva sajIvastAparibhramapariNatamusyate, jIvana vipamuktaM pariNatamiti / taba yahA dAtuH sattAyAM vacate || tadA dAtRsatkaM, yadA tu grahItu sattAyAM tadA grahItasatkamiti / sampati dAviSayaM bhAvApariNatamAha dugamAI sAmanne jai pariNamaI u tattha egassa / demitti na sesANaM apariNayaM bhAvo eyaM // 611 // vyAkhyA evaM dvikAdisAmAnye' bhrAtrAdidvikAdisAdhAraNe deyavastuni yokasya kasyacidadAmItyevaM bhAva pariNamati, na zeSANAM, etad bhAvato'pariNataM, na bhAvApekSayA deyatayA pariNatamityarthaH / aba sAdhAraNAnisaspa dAtabhAvApariNatasya ca kA paraspara prativizeSaH, ucyate, sAdhAraNAnisRSTaM dAyakaparokSave, dAtRbhAvApariNAM tu dAyakasamakSa iti / sammati grahItaviSaya bhASApariNatamAha dIpa 1.000000000000000000000000000 anukrama [651] Hirwastaram.org ~342 Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [654] >> "niyukti: [612] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||612|| dIpa piNDaniyu egeNa bAbi esi maNami pariNAmiyaM na iyareNaM / taMpi hu hoi agijhaM sajhilagA sAmi sAhU vA // 612 // karmalayagi eSaNAyAM rIyAvRttiH vyAkhyA-ekenApi kenacidagretanena pAzcAtyena vaiSaNIyamiti manasi pariNAmita, netareNa-dvitIyena, vadapi bhAvatopariNatamiti" kRtvA sAdhUnAmagrAI, zAntitvAtkalahAdidopasambhavAca, sammati dvividhasyApi bhAvApariNatasya viSayamAha- sajhilagA' ityAdi tadASA 166 // tatra dAtRviSayaM bhASApariNata bhrAtRviSayaM svAmiviSayaM ca, grahItaviSayaM bhAvApariNataM sAdhuviSayam / uktamapariNatadvAraM, sammati liptadAra vaktavyaM, tatra liptaM yatra dadhyAdidravyalepo lagati, taca na grAhya, yata Aha ghettavyamalevakaDaM levakaDe mA hu pacchakammAI / na ya rasagehipasaMgo ia vutte coyago bhaNai // 613 // 4 vyAkhyA-iha sAdhunA sadaiva grahItavyamalepakad-vallucanakAdi, mA'bhUvan lepakRti gRhyamANe pazcAtkarmAdayo dadhyAdiliptahastA-18 hAdiprakSAlanAdirUpA doSAH, AdizabdAskITikAdisaMsaktavaskhAdinA mocchanAdiparigrahaH, ato lepana grahItavyam / alepakadrahaNe / guNamAha-na ca sadevAlepakRto grahaNe 'rasaddhipasaGgaH / rasAbhyavahAralAmpaThyavRddhi, tasmAttadeva sAdhubhiH sadaivAbhyavahAryam / evamukte sati codako bhaNati jai pacchakammadosA havaMti mA ceva bhuMjaU sayayaM / tavaniyamasaMjamANaM coyaga! hANI khamaMtarasa // 614 // kA vyAkhyA-yadi lepakudahaNe pazcArakarmaprabhRtayo doSA bhavanti tatastanna gRhyate tahi mA kadAcanApi sAdhu tAm / evaM hi | doSANAM sarveSAM mUlata evotthAnaM niSiddhaM bhavati, sUrirAha-he codaka ! sarvakAlaM kSapayataH anazanataporUpaM kSaparNa kurvataH sAdhozcira anukrama [654] ~343 Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [656] >> "niyukti: [614] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||614|| dIpa II kAlabhAvitaponiyamasaMyamAnAM hAnirbhavati, tasmAnna yAvajjIvaM kSapaNaM kArya / punarapi paraH pAha-yadi sarvakAlaM kSapaNaM kartumazaktastahi || pAsakSapaNaM kRtvA pAraNakamalepakRtA vidhattA, gururAha-yadyevaM kurvaistapaHsaMyamayogAn kartuM zakroti nahiM karotu, na ko'pi tasya niSeddhA, tato bhayo'pi caudako chUte-yayevaM tahi SaNmAsAnupoSyAcAmlena bhuGgA, na becchanoti tata ekadinAdihAnyA taavtpribhaavyet| yAvacaturthamupoSyAcAmlena pArayet, evamapyasaMstaraNe sadaivAlepakRtaM gRhIyAt / amumeva gAthayA nirdizati__litaMti bhANiUNaM chammAsA hAyae cautthaM tu / AyaMbilassa gahaNaM asaMthare appalevaM tu // 615 // | vyAkhyA--liptaM sadoSamiti bhaNitvA'lepakajhoktavyaM tIrthakaragaNadharairanujJAtamiti guruvacanam / atra codaka Aha-pAvajIvameva mA MbhaDA. no ceta yAvajIvamabhojanena zakroti tahi SaNmAsAnupoSya AcAmlena muGgA, na cedevamapi zakroti tata ekadinAdihAnyA tAvadA-1 tmAnaM volayet yAvaJcaturthamupoSyAcAmlasya grahaNa karotu, evamapyasaMstaraNe-bhazaktAvalpalepaM gRhNAtu / enAmeva gAthAM gAthAdvayena vidvaNotikA AyaMbilapAraNae chammAsa niraMtaraM tu khaviUNaM / jai na tarai chammAse egadiNUNaM tao kuNau // 616 // / evaM ekekadiNaM AyaMbilapAraNaM khadeUNaM / divase divase giNhau AyaMbilameva nillevaM // 617 // | vyAkhyA--yadi sarvakAlaM kSapaNaM kartRmazaktastAI paNmAsAnirantaraM kSapayitvA pAraNake AcAmlaM karotu, yadi SaNmAsAnupavastu na / zaknoti tata ekadinonAn karotu, evaM paNmAsAvadhirekai dina parityajyAcAmlena pAraNakaM tAvatkarotu yAvacaturtha, evamapyasAmarthe divase divase gRhNAtvAcAmlaM nilepamiti / / gururAha anukrama [656] ~3444 Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [660] >> "niyukti: [618] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: piNDaniyutarmakayanirIyAdRttiH // 167 // prata gAthAMka ni/bhA/pra ||618|| 8 aparitadApaH jai se na jogahANI saMpai ese va hoi to khamao / khamaNaMtareNa AyaMbilaM tu niyayaM tavaM kuNai // 618 // vyAkhyA--yadi se tasya sAdho 'sammati tadAve eSyati vA kAle na yogahAniA-pratyapekSaNAdirUpasaMyamayogadhaMdho na bhavati tarhi bhavatu kSapakA--SaNmAsAdyupacAsakartA / tatra ca kSapaNAnAmekakadinahAnyA pUrvoktasvarUpANAmantarAntarA pAraNakamAcAmlaM karotu, evamapyazaktI 'niyata' sadaivAcAmlarUpaM tapaH karotu, kevalaM sammati sevArcasaMhananAnAM nAsti tAdRzI zaktiriti na tathopadezo | vidhIyate / punarapi para AhaheTThAvaNi kosalagA sovIragaphUrabhoINo maNuyA / jai te'vi jati tahA ki nAma jaI na jAviti ? // 619 // ____ vyAkhyA-'adho'vanayaH' mahArASTrA: 'kozalakA:' kozaladezodbhavAH sadaiva sauvIrakakUramAtrabhojinaH te'pi ca sevAttasaMhananAH, tato yadi te'pItvaM yApayanti yAvajjIva tAhi tathA-sauvIrakakUramAtrabhojanena kina yatayo mokSagamane kabaddhakakSA yApayanti !, teH mutarAmevaM yApanIya, prabhUtaguNasambhavAt / atra mUrirAhatiya sIyaM samaNANaM tiya uNha gihINa teNaNunnAyaM / tatkAINaM gahaNaM kaTTaramAIsu bhaiyatvaM // 620 // vyAkhyA-trika-vakSyamANaM zItaM zramaNAnAM, tena pratidivasamAcAmlakaraNe takrAyabhAvata AhArapAkAsambhavenAjIrNAdayo doSAH mAduSpanti, vadeva trikamuSNaM gRhiNAM tena sauvIrakUramAtrabhojane'pi teSAmAhArapAkamAvato nAjIrNAdidoSA jAyante, tatasteSAM tathA yApayatAmapi na kazcidoSaH / sAdhUnAM tUtanItyA doSaH, tena kAraNena takrAdigrahaNaM sAdhUnAmanujJAtam / iha pAyo yatinA vikRtipari-1 dIpa anukrama [660] // 16 // SARERainintamarana ~345 Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [663] .- "niyukti: [621] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||621|| bhogaparityAgena sadaivAtmazarIraM yApanIyaM, kadAcideva zarIrasyA gaTave saMyamayogaddhinimitvaM balAdhAnAya vikRtiparibhogaH, tathA coktaM satre-abhikkhaNaM nidhigaI gayA ya' iti, vikRtiparibhoge ca takrAyevopayogIti takrAdigrahaNaM, 'kaTTarAdiSu'ghRtavaTikomizratImanAdiSu grahaNaM bhAjya-vikalpanIyaM, glAnatvAdiprayojanotpacI kArya, na zeSakAlamiti bhAvaH, teSAM bahulepattAt gRddhayAdi. janakatyAca / atha kiM tattrikam , ityata Aha| AhAra uvahi sejjA tiSNivi uNhA nihIMNa siie'vi| teNa u jIrai tesi duhao usiNeNa aahaaro|| 621 // vyAkhyA-AhAra upadhiH zayyA etAni trINyapi gRhiNAM zIte'pi zItakAle'yuSNAni bhavanti, tena teSAM takAdigrahaNamantareNApi 'duio'ci ubhayato vAgato'bhyantaratazca 'uSNena tApenAhAro jIyate, tatrAbhyantaro bhojanavazAda , bAhyaH zayyopavizAt / / eyAI ciya tinnivi jaINa sIyAI hoti gimhevi / teNuvahammai aggI tao ya dosA ajIrAI // 622 // vyAkhyA-etAnyeSAhAropaSizayyArUpANi trINi yatInAM 'grISme'pi ' grISmakAle'pi zItAni bhavanti, tatrAdArasya zItatA bhikSAcaryAyAM praviSTasya bahuSu gRheSu stokastokalAbhena bRddheilAlaganAt, upapirakameva vAraM varSamadhye varSAkAlAdarvAk prakSAlanena malinatyAt zayyAyAstu pratyAsamAnikaraNAbhAvena, tena kAraNena grISmakAle'ppAhArAdInAM zItatvasambhavarUpeNopahanyate 'agniH' jATharo catiH, tasmAcAgnyupadhAtAdoSAH 'ajIrNAdayaH' ajIrNabubhukSAmAnyAdayo jAyante, tavastakAdinadaNaM sAdhUnAmanujJAtaM, takrAdinApi hi jATharo'gniruddIpyate, teSAmapi tathAsvabhAvatvAt / sammatpalepAni dravyANi pradarzayati dIpa anukrama [663] SARERaininainational ~346 Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [665] >> "niyukti: [623] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: piNDaniyukarmalayagi Prect prata gAthAMka ni/bhA/pra ||623|| dIpa oyaNa maMDaga sattuga kummAsA rAyamAsa kala vallA / tayAra masUra muggA mAsA ya alevaDA sukkA // 623 // eSaNAyAM vyAkhyA-odanaH 'taNDulAdibhaktaM maNDakAH' kaNikamayAH pratItA evaM 'saktavaH' yavakSodarUpAH 'kulmApA:' uDadAlA apArarAjamASA:' sAmAnyatazcavalAH zvetacavAlikA bA, 'kalA' vRttacanakAH, sAmAnyena vA canakAH 'ballA' niSpAvAH, 'tubarI' ADhakINata alamasUrA' dvidalavizeSA mudrA mASAzca pratItAH, cakArAdanye'pyevaMvidhAH dhAnpavizeSAH zuSkA anArdI-alepakRtaH / sampatyalpalepAni pAlpa bahu lepAni dravyANi pradarzayati| ubhija pijja kaMgU takkollaNasUvarkajikaDhiyAI / ee u appalevA pacchAkamma tahiM bhaiyaM // 624 // - vyAkhyA 'udreyA' vastulaprabhRtizAkabharjikA peyA: yUvAgUH 'kaMgU, kodravaudanaH 'takaM' takrAkhyam ' ullaNaM yenaudanamAdrIkRtyopayujyate 'sUpaH' rAddhamuddAlyAdiH 'kAJjika' sauvIraM 'kvathitaM' tImanAdi, AdizabdAdanyasyaivaMvidhasya parigrahaH, etAni dravyANyalpalepAni / eteSu pazcAtkarma bhAjya-kadAcidbhavati kadAcinneti bhAvaH / sampati bahulepAni dravyANi darzayatikhIra dahi jAu kaTTara tella ghayaM phANiyaM sapiMDarasaM / iccAI bahulevaM pacchAkammaM tahiM niyamA // 625 // vyAkhyA-kSIraM ' dugdha 'dadhi' pratIta 'jAu' bhIrapeyA 'kahara' prAguktasvarUpaM tailaM ghRtaM ca pratItaM, 'phANitaM ' guMDapAnaka R // 138 // 'sapiNDarasam' atIva rasAdhikaM kharAdi ityAdi dravyamA bahulepaM draSTavyaM / tatra ca pazcAtkarma niyamataH, ata evaM yatayo dopabhIrava|stAni na gRhanti / yaduktaM-pacchAkarma tahiM bhaiya'ti sampati tAmeva bhajanAmaSTabhaGgikapA darzayati I 400000000000000000 anukrama [665] awraturasurare.org ~347 Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [668] .- "niyukti: [626] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||626|| saMsaddheyara hattho matto viya dabba sAvasesiyaraM / eesu aTTha bhaMgA niyamA gahaNaM tu oesa // 626 // vyAkhyA-dAtaH sambandhI hastaH saMmRSTo'samaSTho vA bhavati, mAtrakamapi ca yena kRtvA bhikSA dadAti tadapi mAtra sNsRssttmsmRssttN| bA. Travyamapi sAvazeSa niravazeSa vA, eteSAM ca trayANAM padAnna saMsRSTahastasaMsRSTamAprasAvazeSadravyarUpANAM sapratipakSANAM parasparaM saMyogato'STau / bAbhakSA bhavanti, te cAmI-saMso hasta: saMsRSTaM mAtra sAvazeSa dravyaM 1, saMsRSTo hasta: saMmaI mAtra niravazeSa dravyaM 2, saMjhaTo hasto'saMsRSTaM / mAtraM sAvazeSa dravyaM 3, saMmaSTo hasto'saMsRSTaM mAtra niravazeSa dravyaM 4, asaMmaSTo hastaH saMsRSTa mAtra sAvazeSa dravyaM 6, asaMsaSTo hasta: saMmadaM / kAmAtra niravazeSa dravyaM 6, asaMmaSTo hasto'saMsRSTa mAtra sAvazeSa dravyaM 7, asaMsRSTo isto'saMmaSTaM mAtra niravazeSa dravyaM 8, eteSu cASTamI bhaGgeSu madhye 'niyamAt ' nizcayena 'ojassu' viSameSu bhaGgeSu prathamatRtIyapaJcamasaptameSu 'grahaNam ' AdAnaM karttavyaM, na sameSu-dvitIya caturthaSaSThASTamarUpeSu, iyaM cAtra bhAvanA-iha isto mAtra cA dve vA khayogena saMsRSTe vA bhavato'samaSTe vA na tadazena pazcArakarma sambhavati, kiM hAta ?-Travyavazena, tathAdi-patra dravyaM sAvazeSa taute sAdhvaSa kharaSTite api na dAtrI pakSAlapati, bhUyo'pi pariveSaNasambhavAna, yatra || tu niravazeSa dravyaM tatra sAdhudAnAnantaraM niyamatastadravyAdhArasthAlI hastaM mAtra yA pakSAlayati, tato dvitIyAdiSu bhaGgeSu dravye niravazeSe / pazcAtkarmasambhavAna kalpate, prathamAdiSu tu pazcArakarmAsambhavAtkalpate iti / uktaM liptadvAram, atha chatidvAramAha___ saccitte aJcitte mIsaga taha chajuNe ya caubhaMgo / caubhaMge paDiseho gahaNe ANAiNo dosA // 627 // vyAkhyA-charditamujjhitaM tyaktamiti paryAyAH, tacca tridhA, tadyathA-sacittamacicaM mizra ca, tadapi ca kadAciccharyate 'sacitta || dIpa anukrama [668] For P OW ~348~ Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [669] .- "niyukti: [627] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-[02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: karmakapagi prata gAthAMka ni/bhA/pra ||627|| dIpa piNDaniyu- sacittamadhye kadAcidacitte kadAcinmizre, tata evaM chaIne sacittAcittamizradravyANAmAdhArabhUtAnAmAdheyabhUtAnAM ca saMyogatacaturbhaGgI | eSaNAyA bhavati, atra jAtAcekavacanaM, tato'yamarthaH-tisracaturbhaGgayo bhavanti, tadyathA-sacittamizrapadAbhyAmekA, sacittAcitapadAbhyAM dvitIyA, 9limacharAyASTAtaH mizrAcicapadAbhyAM tRtIyA, tatra sacice sacittaM chadita mizre sacittaM sacitte mizra mizre mizramiti mathamA, sacice sacicam acitteditA sacittaM sacitte'cittam acitte'cittamiti dvitIyA, mitre mizram acite mizra mizre'cittam acitte'cicamiti tRtIyA, sarvasakhyayA dvAdaza bhaGgAH, sarveSu ca bhaGgeSu sacittaH pRthivIkAyaH sacicapRthivIkAyamadhye chardita ityAdirUpatayA svasthAnaparasthAnAbhyAM patriMzat patriMzadvikalpAH, tataH patriMzadvAdazabhirguNitA jAtAni catvAri zatAni dvAtriMzadadhikAni / eteSu ca sarveSu bhaGga pratiSedho-bhaktAdigrahaNanivAraNaM, yadi punargrahaNaM kuryAttataH 'AjJAdayaH' AjJA'navasvAmithyAtvavirAdhanArUpA dopAH / iha 'AyantigrahaNe madhyasyApi grahaNa 'miti nyAyAdaudezikAdidoSaduSTAnAmapi bhaktAdInAM grahaNe AjJAdayo dopA draSTavyAH / sammati bardita-18 grahaNe doSAnAha-- usiNassa chaDDaNe detao va Dajhejjha kAyadAho vA / sIyapaDaNaMmi kAyA paDie mahubiMduAharaNaM // 628 // vyAkhyA-uSNasya dravyasya 'chardane' samajhane dadamAno vA bhikSA dahyate, bhUmyAzritAnAM vA 'kAyAnAM' pRthivyAdInAM dAhaH || syAt, zItadvagyasya bhUmI patane bhUmyAzritAH 'kAyA:' pRthivyAdayo virAdhyante, tatra patite madhupindUdAharaNa-vArattapuraM nAma nagaraM, // 169 // tatrAbhayaseno nAma rAjA, tasyAmAtyako vArattakaH, anyadA cAtvaritamacapalamasambhrAntameSaNAsamitisameto dharmaghoSanAmA saMyato bhikSAmahastasya gRha mAvikSat , tadbhAryA ca tasmai bhikSAdAnAya ghRtakhaNDasammizrapAyasabhRtaM sthAlamuspATitavatI, atrAntare ca kathamapi tataH anukrama [669] Weaturary.com ~349 Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [670] >> "niyukti: [628] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||628|| dIpa khaNDasammizrI ghRtavindurbhUmau nipatitaH, tato bhagavAn dharmayoko muktidaikanihitamAnaso jalapiriva gambhIro meruriva niSpakampo vasudheva sarvasahaH zaGkha iva rAgAdibhiraraJjano mahAsubhaTa iba karmaripuvidAraNanibaddhakakSo bhagavadupadiSTabhikSAgrahaNavidhividhAnakRtodyamo bhikSeyaM charditadoSaduSTA tasmAna me kalpate iti paribhASya tato nirjagAma, vArattakena cAmAtyena mattavAraNasthitena dRSTo bhagavAn nirga chana, cintayati ca svacetasi-kimanena bhagavatA na gRhyate sma me gRhe bhikSeti ?, evaM ca yAvacintayati tAvataM bhUmau nipatitaM khaNDa-181 yuktaM ghRtabindu malikAH samAgatyAzizriyan , tAsAM ca bhakSaNAya pradhAvitA gRhagodhikA, gRhagodhikAyA api vadhAya pradhAvitaH saraTa: saraTasyApi ca bhakSaNAya pradhAvati sma mAjorI, tasyA api ca vadhAya pradhAvitaH mAghUrNakaH zvA, tasyApi ca pratidvandI prbhaavito'nyo| vAstavyaH zvA, tato dvayorapi tayoH zunorabhUt parasparaM kaladaH, tataH svasvasArameyaparAbhavadUnamanaskatayA madhAvitayoyorapi tatsvAminorabhUta parasparamasthasi yuddham, etaca sarvaM vArattakAmAtyena paribhAvitaM, tatazcintayati stracetasi-ghRtAdeSindumAtre'pi bhUmau nipatite yata evamadhikaraNapattiH ata evAdhikaraNabhIrubhegavAn ghRtavinduM bhUmau nipatitamavalokya bhikSA na gRhItavAn , aho ! sudRSTo bhagavatA dharmaH, Malko hi nAma bhagavantaM sarvajJamantareNetthamanapAyinaM dharmamupadeSTumIzaH?, na khalvaMdho rUpavizeSa jAnAti, evamasarvo'pi netthaM sakala kAlamanapAyaM dharmamupadeSTumalaM, tasmAdbhagavAneva sarvajJaH, sa eva ca me jino devatA, taduktapevAnuSThAnaM mayA'nuSThAtavyamityAdi vicintya saMsAravimukhamajho muktivanitA zleSamukhalampaTaH siMha iva girikandarAyA nijamAsAdAdvinirgatya dharmaghoSasya sAdhorupakaNThaM pravajyAmagrahIta , sa ca mahAtmA zarIre'pi niHspRho yathoktabhikSAgrahaNAdividhisevI saMyamAnuSThAnaparAyaNaH svAdhyAyabhAvitAntaHkaraNo dIrghakAlaM saMyamamanupAlya jAtapratanukarmA samucchalitadurnivAyavIryaprasaraH kSapakazreNimArukha ghAtikarmacatuSTayaM samUlaghAvaM hatvA, kevalakSAnalakSmImAsA-18 anukrama [670] ~350 Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [670] >> "niyukti: [628] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||628|| dIpa piNDaniyu-ditavAn , tataH kAlakrameNa siddha iti / uktamepraNAdvAraM, sammati saMyojanAdIni dvArANi vaktavyAni, tAni ca prAsaipaNArUpANIti bASaNAtarmayagi- prathamato grAsaiSaNAyA nikSepamAha yAmeSaNArIyAvRttiH | NAma ThavaNA davie bhAve ghAsesaNA muNeyavvA / dabve macchAharaNaM bhAvami ya hoi paMcavihA // 629 // nikSepAH // 17 // vyAkhyA-grAsaiSaNA caturdA, tayathA-nAmagrAsaipaNA sthApanAyAsaiSaNA ' dravye ' dravyaviSayA grAsaiSaNA 'bhAve' bhAvaviSayA | grAsaipaNA / tatra nAmagrAsaiSaNA sthApanApAsaipaNA dravyagrAsaiSaNA'pi yAvadbhavyazarIrarUpA grahaNeSaNeva bhAvanIyA, zarIrabhavyazarIravyati-|| riktAyAM tu grAsaiSaNAyAM matsyaH 'udAharaNaM' dRSTAntaH / bhAvaviSayA punAsaipaNA dvidhA, tadyathA-Agamato noAgamataca, tatrAgamato jJAtA taba copayuktaH, noAgamato dvidhA, tadyathA-prazastA'prazastA ca, satra prazastA saMyojanAdidoSarahitA, aprazastA saMyojanAkAdirUpA, tAmeva nirdizati-'bhAvami ya' ityAdi, bhAve-bhAvaviSayA punaH grAsaiSaNA 'paJcavidhA ' saMyojanAdibhedAta paJcaprakArA / tatra dravyagrAsaipaNodAharaNasya sambandhamAha cariyaM va kappiyaM vA AharaNaM duvihameva nAyavvaM / atthassa sAhaNahA iMdhaNamiva oyaNaDhAe // 630 / / vyAkhyA-iha vivakSitasyArthasya 'sAdhanArtha' pratipAdanArtha dvividhamudAharaNaM jJAtavyaM, tadyathA--caritaM kalpitaM ca, kathamiva / // 17 // vivakSitasyAryasya prasAdhanAyodAharaNaM bhavatItyata Aha-'indhanamiva odanArtham ' indhanamivaudanasyeti bhAvaH, tatra prastutaspArthasya / sAdhanArthamidaM kalpitamudAharaNaM-ko'pyeko matsyabandhI matsyagrahaNanimittaM saro gatavAn, gatvA ca tena taTasthenAprabhAge mAMsapezI anukrama [970] atha grAsaiSaNA viSayaka doSa-Adi varNanaM vistareNa varNayate ~351 Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||631|| dIpa anukrama [673] [bhAga-33] "piNDaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [673] * - "niryukti: [ 631] + bhASyaM [ 37...] + prakSepaM [6... pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra -[ 41/2], mUlasUtra-[02/2] piNDaniryukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH 80 sameto galaH saromadhye pracikSipe, tatra ca sarasi pariNatabuddhireko mahAdakSo jIrNamatsyo varttate sa galagatamAMsagandhamAghrAya tadbhakSaNArtha galasya samIpamupAgatya yatnataH paryante paryante sakalamapi mAMsaM khAditvA pucchena ca galamAitya dUrato'pacakrAma, matsyabandhI ca gRhIto galena matsya iti vicintya galamAkRSTavAn pazyati matsyamAMsapezIrahitaM galaM, tato bhUyo'pi mAMsapezIsahitaM galaM pracikSepa, tathaiva ca sa matsyo mAMsaM khAditvA pucchena ca gaLamAhatya palAyitavAn evaM trIn vArAn matsyo mAMsaM khAditavAn, na ca gRhIto matsyabandhena aha maMsaMmi pahINe jhAyaMtaM macchiyaM bhaNai maccho / kiM jhAyasi taM evaM suNa tAva jahA ahirio'si // 631 // vyAkhyA - atha mAMse prakSINe dhyAyantaM mAtsyikaM matsyo bhaNati, yathA kiM tvamevaM 'dhyAyasi ' cintayasi ?, zRNu tAvadyathA tvam ' ahIkaH ' nirlajjo bhavasi / tibalA muhummuko, tikkhutto valayAmuhe / tisattakkhutto jAleNaM, sai chinnodae dahe // 632 // vyAkhyA-- ahamekadA trIn vArAn balAkAyA mukhAdunmuktaH, tathAhi kadAcidahaM balAkayA gRhItaH, tathA (taH) tayA sukhe prakSepArthamUrddhamutkSiptastato mayA cintitaM - yadyahamRjurevAsyA mukhe nipatiSyAmi tarhi patito'yaM mukhe iti na me prANakuzalaM, tasmAttiryagnipatAmItyevaM vicintya dakSatayA tathaiva kRtaM paribhraSTastasyA mukhAttato bhUyo'pi tayorddhamutkSiptastathaiva ca dvitIyamapi vAraM mukhAtparibhraSTaH, tRtIyavelAyAM tu | jale nipatitastato dUraM palAyitaH, tathA 'trikRtvaH ' zrIn vArAn 'valayAmukhe' velAmukhe bhrASTrarUpe nipatito'pi dakSatayA zIghraM velacaiva saha vinirgataH, tathA 'trisaptakRtvaH ' ekaviMzativArAn mAtsyikena prakSipte jAle patito'pi yAvannAdyApi sa matsyabandhI saMko For Palsta Use On ~352~ Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [674] >> "niyukti: [632] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||632|| piNDaniyu- cayati jAlaM tAvayenaiva pathA praviSTastenaiva tato jAlAdvinirgataH, jAleneti tRtIyA paJcamparve draSTavyA, tathA sakRd-ekavAra mAtsyikenagrAsaiSaNAyAM tamelayagi-18 idajalamanyatra saJcArya tasmin de chinbodake bahubhirmatsyaiH sahAI gRhItaH sa ca sarvAnapi tAn matspAnekatra piNDIkRtya tIkSNAyaH- dravyaidaNAyAM rIyAttiH zalAkAyAM bhotayati, tato'I dakSatayA yathA sa mAtsyiko na pazyati tathA svayameva tAmayAzalAkAM vadanena lagitvA sthitaH sa ca mtsyh||17|| mAtsyikastAn matsyAna kardamalitAn prakSAlayituM sarasi jagAma, teSu ca prakSAlyamAneSvantaramavajJAya aTityeva jalamadhye nimanavAn / dhAntaH eyArisaM mamaM sattaM, sadaM ghaTTiyaghaTTaNaM / icchasi galeNa ghettaM, aho te ahirIyayA // 633 // vyAkhyA--etAdRzaM pUrvoktasvarUpaM mama sattvaM 'zaTa' kuTilaM ghaTTitasya-dhIvarAdikRtasyopAyasya ghaTTana-cAlaka, tatastvamicchasi mAM galena grahItRmityaho / te tava 'ahIkatA' nirlajjateti / tadevamukto dravyagrAsaiSaNAyA dRSTAntaH, sampati bhAvagrAseSaNAyAmupanayaH kriyate-patsyasthAnIyaH sAdhurmAsasthAnIya bhaktapAnIya mAtsyikasthAnIyo rAgAdidopagaNaH, yathA na chalito matsya upAyazatena tathA sAdhurapi bhaktAdikamabhyavaharannAtmAnamanuzAstipradAnena rakSayet / tAmevAnuzAsti pradarzayati| bAyAlIsesaNasaMkaDaMmi gahaNami jIva ! na hu chalio / iNhi jaha na chalijjasi bhuMjato rAgadosehiM // 634 // vyAkhyA-daSaNAgrahaNena epaNAgatA doSA abhidhIyante, tato'yamarthaH-dvicatvAriMzavasaGghayA ye eSaNAdoSA gaveSaNAgrahaNaiSaNA // 17 // dopAstaiH 'saGkaTe' viSame 'grahaNe' bhaktapAnAdInAmAdAne he jIva! tvaM naiva chalitaH tava idAnI sampati bhuJjAno rAgadveSAbhyAM yathA na chalpase tathA karttavyaM / sampati tAmeva bhAvagrAsaipaNAM pratipAdayati dIpa anukrama [674] ~353 Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [677] >> "niyukti: [635] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-[02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||635|| dIpa ghAsesaNA u bhAve hoi pasatthA taheva apasatthA / apaptatthA paMcavihA tadhivarIyA pasatyA u|| 635 // vyAkhyA-bhAve' bhAvaviSayA grAsaiSaNA dvividhA, tapadhA-prazastA'prazastA ca, satrAmazastA paJcavidhA saMpojanAtibahakAkAradhUmaniSkAraNarUpA, tadviparItA saMyojanAdidoparahitA prazastA / sampati saMyojanAyeva yAcikhyAmuH prathamatastasyA nikSepamAha davve bhAve saMjoaNA u dubve duhA u bhiaNto| bhikkhaM ciya hiMDato saMjoyatami bAhiriyA // 636 // vyAkhyA-saMyojanA dvidhA, tadyathA-'dravye ' dravyaviSayA 'bhAve' bhAvaviSayA, tatra 'dravye dravyaviSayA saMyojanA dvividhA, tadyathA-vahirantazca, tatra yadA bhikSArthameva hiNDamAnaH san kSIrAdikaM khaNDAdibhiH saha rasagraddhayA rasavizeSotpAdanAya saMyojayati eSA bAhyA' bahirbhavA saMyojanA / enAmeva spaSTaM bhAvayati khIradahisUvakaTTaralaMbhe guDasappivaDagavAluMke / aMto u tihA pAe laMbaNa vayaNe vibhAsA u // 637 // _vyAkhyA-kSIradadhisUpAnAM' pratItAnAM kaTTarasya-tImanonmizravRtavaTikArUpasya dezavizeSAsiddhasya lAbhe sati tathA guDasapiTakavAluGkAnAM ca prAptau satyA rasagRddhacA rasavizeSotpAdanAyAnukUladravyaiH saha saMyojanAM yatkaroti bahireva bhikSAmaTan eSA bAhyA dravyasaMyojanA | abhyantarA punaryadasatAvAgatya bhojanavelAyAM saMyojayati, tathA cAha- antastu' abhpantarA punaH saMyojanA 'triyaa| triprakArA, tadyathA-pAtre lambane badane ca, navaraM 'lambanaM kavalaH, tato'syAkhividhAyA api 'vibhASA' vyAkhyA kartavyA, sA caitra-1 anukrama [677] awraturasurare.org ~354 Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [680] >> "niyukti: [638] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-[02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: piNDaniyu- karmaLayagi- rIyAvRttiH prata gAthAMka ni/bhA/pra ||638|| yadravyaM yasya dravyasya rasavizeSAdhAyi tattena saha pAtre rasagRddhayA saMyojayati, yathA sukumArikAdika khaNDAdinA saha, eSA pAtre'bhya- grAsaiSaNAyA tarA saMyojanA, yadA tu hastagatameva kavalatayotpATitacUrNaM sukumArikAdi khaNDAdinA saha saMyojayati tadA kavale'bhyantarA saMyo- 1 saMyojanA, yadA punarvadane kavalaM prakSipya tataH zAlanaka prakSipati yadA maNDakAdikaM pUrva prakSipya pazcAdguDAdikaM prakSipati eSA vadane'bhya- janA tarA saMyojanA / eSA ca dravyasaMyojanA samastA'pyaprazastA, yato'nayA''tmAnaM rAgadveSAbhyAM saMyojayati // tathA cAmumeva doSa / // 172 // vaktakAma Aha dIpa anukrama [680] saMyoyaNAe doso jo saMjoei bhattapANaM tu / duvvAI rasaheuM vAghAo tassimo hoi // 638 // vyAkhyA--'saMyojanAyAM' prAguktasvarUpAyAmayaM doSaH-'dambAI rasaheu 'nti, atrArthatvAdAdizabdasya vyatyAsena yojanA, tato'yamarthaH-dravyasya sukumArikAdeH rasahetoH-rasavizeSotpAdanAya, AdizabdAcchubhagandhAdinimittaM ca, yo bhaktaM pAnaM cAnukUladravyeNa khaNDAdinA saha saMyojayati tasya sAdhorayaM-vakSyamANaH 'vyAghAtaH' dIrghaduHkhopanipAtarUpo bhavati // tameva bhAvayana bhAvasaMyojanAmapyAhasaMjoyaNA u bhAve saMjoeUNa tANi davvAiM / saMjoyai kammeNaM kammeNa bhavaM tao dukkhaM // 639 // // 272 // vyAkhyA-tAni hi sukumArikAkhaNDAdIni dravyANi rasagRddhayA saMyojayannAtmAnamaprazastena gRddhayAtmakena bhAvena saMyojayati, || eSA bhAve' bhAvaviSayA saMyojanA, tatastAni dravyANi tathA saMyojyAtmani 'karma' jJAnAvaraNIyAdikaM 'saMyojayati' sambanAti, Hrwasaram.org ~355 Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [681] ." "niyukti : [639] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||639|| karmaNA ca saMyojayati bhavaM ' dIrghataraM saMsAra, tasmAcca bhavAdIrghatarasaMsArarUpAt 'duHkham ' asA saMyojayati, tato yo dravyasaMyojanA karoti tasyetthamanantakAlasaMvedyo duHkhanipAta iti / sampatyasyA eva dravyasaMyojanAyA apvaadmaah| patte ya pauralaMbhe bhuttuvvarie ya sesagamaNaTThA / diTTho saMjogo khalu aha kammo (kamo) tassimo hoi // 640 // ___ vyAkhyA-'pratyekam ' ekaikaM sAdhusaGghATakaM prati 'pracuralAbhe' vipulaghRtAdiprAptau satyAM yadi kathamapi bhukte sati 'caH' samuvAye zeSa-uddharitaM bhavati, tatastasya zeSasya nirgamanAtha dRSTaH-anujJAtastIrthakarAdibhiH khalu saMyogaH, uddharitaM hi ghRtAdi na khaNDAdikamantareNa maNDakAdibhirapi saha bhoktaM zakyate, prAyastRptatvAta, na ca pariSTApana yuktaM, ghRtAdipariSThApane snigdhatvAt pazcAdapi kITikAdisattvavyAghAtasambhavena bRhattaraprAyazcittasambhavAt , tata uddharitaghRtAdinirgamanArtha khaNDAdibhirapi tasya saMyojana na doSAyaeSa tAvadayamapavAdaH saMyojanAyAH / athAnyo'pi tasya saMyogasyAyaM-vakSyamANaH kramo bhavana paripATIrUpo bhavati / / tamevAha rasaheuM paDisiho saMyogo kappae gilANaTThA / jassa va abhattachaMdo suhocio'bhAvio jo ya // 641 // vyAkhyA-rasahetoH gRddhayA rasavizeSotpAdanAya saMyogaH pratiSiddhastIryakarAdibhiH, yAvatA punaH sa eva saMyogo 'malAnAtha glAnasajjIkaraNArtha kalpate, yadvA yasya ' abhaktacchandaH' bhaktArocakaH, yazca mukhocito-rAjaputrAdiH yathAdyAdhyabhAvitaH-asaJjAtasamyakpariNAmaH zaikSakastasya nimitvaM kalpate / uktaM saMyojanAdvAram, athAhAramamANadvAramAha- . ___ battIsaM kira kavalA AhAro kucchipUrao bhaNio / purisarasa mahiliyAe aTThAvIsaM bhave kavalA // 642 // dIpa anukrama [681] ~356 Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [684] >> "niyukti: [642] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: piNTAniyu karmaLayagi prata gAthAMka ni/bhA/pra ||642|| vyAkhyA-puruSasya kukSipUraka AhAro madhyapramANo dvAtriMzatkavalA: 'kile 'lAhArasya madhyapramANatAsaMsUcakaH, mahelAyAH grAsaiSaNAyAM kukSipUraka AhAro madhyamapramANo'STAviMzatiH kavalAH, napuMsakasya caturviMzatiH, sa cAtra na gRhIto, napuMsakasya prAyaH pravrajyAnaha- pramANadoSaH rIyAttiH vAt , kavalAnAM pramANaM kukkuTyaNDaM, kukkuTI ca dvidhA-dravyakukkuTI bhAvakukkuTI ca, dravyakukkuTyapi vidhA-udarakukkuTI gaLa kukkuTI ca, tatra sAdhorudaraM yAvanmAtreNAdvAreNa na nyUna nApyAdhmAtaM bhavati sa AhAra udarakukkuTI, udarapUraka AhAra: kukkuTIva vA // 17 // udarakukkuTIti madhyapadalopisamAsAzrayaNAta, tasya dvAtriMzattamo bhAgo'NDaka, tatpramANaM kabalaspa, tathA galA kukkuTIva galakukkuTI,|| gala evaM kukkuTItyarthaH, tasyAntarAlamaNDakaM, kimuktaM bhavati ?-avikRtAsyasya puMso galAntarAle yA kavako'pilamaH pravizati tAva-| samANaM [kavalasya,] kavalamaznIyAt athavA zarIrameva kukkuTI tanmukhamaNDaka, tatrAkSikapolabhruvAM vikRtimanApAya ya: kavalo mukhe 18 pavizati tanamANam / athavA kukkuTI-pakSiNI tasyA aNDakaM pramANa kavalasya, bhAvakukkuTI yenAhAreNa bhuktana na mpUrna nAppatyAdhmAta madaraM bhavati dhRti ca samudadati jJAnadarzanacAritrANAM ca vRdirupajAyate tAvatpamANa AhAro bhAvakukkuTI, aba bhAvasya prAdhAnyavivakSaNAdepa mAk dravpakukkuTyappukta iha bhAvakukkuTayuktaH, tasya dvAtriMzattamo bhAgo'NDa, tapamANa kavalasya / / etto kiNAi hINaM addhaM avaddhagaM ca AhAraM / sAhussa biti dhIrA jAyAmAyaM ca omaM ca // 643 // vyAkhyA-'etasmAt' dvAtriMzatkavalapramANAhArAt 'kiNAi' iti kizcinmAtrayA ekena dvAbhyAM vibhizcaturbhirvA kavale // 17 // sAdhohIna hInataraM yAvadarddhama arddhasyApyarddhamAhAraM yAtrAmAtrAhAraM dhIrA:-nIrthadAdayo bruvate, nyUna ca / eSa yAtrAmAbAhAra epa eSa | cAvamAhAra iti bhAvaH / tadevamuktamAhArapramANaM, sampati pramANadoSAnAi 10000000000000000000000000000 dIpa anukrama [684] weredturarycom ~357 Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [685] >> "niyukti: [643] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||643|| dIpa pagAmaM ca nigAmaM ca, panIya bhattapANamAhare / aibahuyaM aibahuso, pamANadoso muNeyavo // 644 // vyAkhyA-yaH prakAmaM nikAmaM praNItaM vA bhaktapAnamAhArayati tathA'tibahukamatibahuzca tasya pramANadoSo jJAtavyaH / sampati prakAmAdisvarUpamAi battIsAi pareNaM pagAma niccaM tameva u nikAmaM / jaM puNa galaMtanehaM paNIyamiti taM buhA beMti // 645 // vyAkhyA-dvAtriMzadAdikavalebhyaH pareNa' parato bhuJjAnasya yadojanaM tatyakAmabhojanaM, 'tameva tu ' pramANAtItamAhAraM pratidivasamaznato nikAmabhojanaM, thatpunargalasnehaM bhojanaM tatpaNItaM 'budhAH tIrthakadAdayo brukte / tathA aibahuyaM aibahuso aippamANeNa bhoyaNaM bhottuM / hAeja va vAmijja va mArija va taM ajIraMtaM // 146 // vyAkhyA-atibahuka-vakSyamANasvarUpamatibahuza:-anekazo'tRpyatA satA bhojana-bhuktaM sat ' hAdayet ' atIsAraM kuryAt, tathA vAmayet, yadvA tadajIryanmArayet , tasmAna pramANAtikramaH kartavya iti / sampatyativahAdisvarUpamAhabahuyAtIyamaibahuM aibahuso tinni tinni va pareNaM / taM ciya aippamANaM bhuMjai jaM vA atippNto|| 647 // vyAkhyA-bahukAtItam-atizayena bahu, atizayena nijapramANAbhyadhikamityarthaH, tathA divasamadhye yastrIn vArAn mujhe, tribhyo cA vArebhyaH paratastadbhojanamatibahuzaH, tadeva vAratrayAtItamatipramANamucyate, 'aippamANe 'tyavayavo vyAkhyAtaH, asyaiva prakArAntareNa anukrama [685] ~358~ Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [689] >> "niyukti: [647] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||647|| dIpa piNDaniyu- thyAkhyAnamAha-muMkte yadvA'tRpyan epa 'aippamANa' ityasya zabdasyArthI, 'aippamANe' ityatra ca namatyayastAcchIlyavivakSAyAM grAsaipaNAyAM tarmayagi- yadvA prAkRtalakSaNavazAditi / sampati pramANayuktahInahInatarAdibhojane guNabhAi | pramANadoSaH rIyAvRttiH hiyAhArA miyAhArA, appAhArA ya je narA / na te vijjA tigicchati, appANaM te tigicchagA // 648 // // 17 // vyAkhyA-hitaM dvidhA-dravyato bhAvatazca, tatra dravyato'viruddhAni dravyANi, bhAvata eSaNIyaM, tadAhArayanti ye te hitAhArAH, mitaM ' pramANopetamAhArayantIti mitAhArAH, dvAtriMzatkavalapramANAdapyalpamalpataraM vA''hArayantItyalpAhArA, sarvatra vA bahuvrIhiH, hita AhAro yeSAM te hitAhArA ityAdi, evaMvidhA ye narAstAna vaiyA na cikitsanti, hitamitAdibhojanena teSAM rogasyevAsambhavAt / kintyevaM mUlata eva rogotthAnapratiSedhakaraNenAtmanaivAtmanaste cikitsikAH / sAmmatamahitahitasvarUpamAhatelladahisamAogA ahio khIradahikaMjiyANaM ca / patthaM puNa rogaharaM na ya heU hoi rogassa // 149 // vyAkhyA-dadhitailayostathA kSIradadhikAJjikAnAM ca yaH samAyogaH so'hitaH, viruddha itparthaH, tathA coktam ---" zAkAmla-11 phalapiNyAkakapitthalavaNaiH saha / karIradadhimatsyaizca, mAyaH kSIraM virudhyate / / 1 // " ityAdi, aviruddhadravyamIlanaM punaH pathyaM, tathA ||'roghrN' mAdarbhatarogavinAzakaraM na ca bhAvino rogasya 'heta:' kAraNam , uktaM ca-"ahitAzanasampAda, saverogodbhavo ytH| tasmAttadahitaM syAjyaM, nyAyya pathyaniSevaNam // 1 // " sAmprataM mitaM vyAcikhyAmurAha addhamasaNassa savvaMjaNassa kujjA devassa do bhAge / vAUpaviyAraNahA chabbhAyaM UNayaM kujjA // 65 // anukrama [689] ~359 Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||650|| dIpa anukrama [692] [bhAga-33] "piNDaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [ 692 ] * - "niryuktiH [650 ] + bhASyaM [ 37...] + prakSepaM [6... pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[ 41/2], mUlasUtra-[02/2] piNDaniryukti mUlaM evaM malayagirisUri - racitA vRttiH 80 kuryAt, vyAkhyA -- iha kila sarvamudaraM SadbhirbhAgairvibhajyate, tatra cArja bhAgatrayarUpamazanasya savyaJjanasya-takrazAkA disahitasyAdhAraM tathA dvau bhAgau dravasya pAnIyasya, SaSThaM tu bhAgaM vAyupravicAraNArthamUnaM kuryAt / iha kAlApekSayA tathA tathA''hArasya pramANaM bhavati, kAlaya tridhA, tathA cAha sio usiNo sAhAraNo ya kAlo tihA muNeyadhvo / sAhAraNaMmi kAle tatthAhAre imA mattA // 651 // vyAkhyA -- tridhA kAlo jJAtavyaH, tadyathA-zIta uSNaH sAdhAraNazca tatra teSu kAleSu madhye sAdhAraNe kAle 'AhAre' AhAraviSayA 'iyam anantaroktA 'mAtrA' pramANa sIe davasta ego bhatte cattAri ahava do pANe / usiNe davarasa donni u tinni va sesA u bhattassa // 652 // vyAkhyA--' zIte ' atizayena zItakAle ' dravasya ' pAnIyasyaiko bhAgaH kalpanIyaH, catvAraH 'bhakte bhaktasya, madhyame tu zItakAle dvau bhAgau pAnIyasya kalpanIyau trayastu bhAgA bhaktasya, vAzando madhyamazItakAlasaMsUcanArthaH, tathA uSNe madhyamoSNakAle dvau bhAgau 'dravasya' pAnIyasya kalpanIyoM, zeSAstu trayo bhAgA bhaktasya, atyuSNe ca kAle trayo bhAgA dravasya zeSau dvau bhAgau bhaktasya, vAzabdo'trAtyuSNakAla saMsUcanArthaH, sarvatra ca SaSTo bhAgo vAyumavicAraNArthaM mutkalo moktavyaH / samprati bhAgAnAM sthiracara vibhAgamadarzanArthamAha ego davarasa bhAgo abaTThito bhoyaNarasa do bhAgA / bahuMti va hAyaMti va do do bhAgA u ekkeke // 653 // Eucation Internationa For Parts Use Only ~360~ yor Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [695] >> "niyukti: [653] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: piNDaniyukamalayAMga- rIyAvRttiH prata gAthAMka ni/bhA/pra ||653|| // 17 // vyAkhyA-eko dravasya bhAgo'vasthito dvau bhAgau bhojanaspa, zeSau tau dvaudI bhAgI ekaikasmin, bhakta pAne cetyarthaH, grAsaipaNAvaDheMte vA hIyate vA, vRddhiM vA vrajato hAni vA vrajata ityarthaH, tathAhi-atizItakAle dvau bhAgI bhojanasya bardaite atyuSaNakAle ca | yAM pramApAnIyasya atyuSaNakAle ca dvau bhAgau bhojanasya hIyete atizItakAle ca pAnIyasya / etadeva spaSTuM bhASayati-- NadoSaH ettha u taiyacautthA doNNi ya aNavaTThiyA bhave bhAgA / paMcamachaTTo paDhamo biio'vi avaThiyA bhAgA // 654 // vyAkhyA-AhAraviSayau tRtIyacatuyau~ bhAgAvanavasthitau, tau datizItakAle bhavato'pyuSNakAle ca na bhavataH, tathA ya: pAnaviSayaH paJcamo bhAgo yatha vAyumavicAraNArtha SaSTho bhAgaH yau ca prathama dvitIyAvAhAraviSayau ete sarve'pi bhAgA avasthitAH, na kadAcidapi na bhavantIti bhAvaH / tadevamuktaM pramANadvAram , atha sAGgArasadhUmadAramAra taM hoi saiMgAlaM ja AhArei mucchio sNto| taM puNa hoi sadhUmaM jaM AhArei nidaMto // 655 // dhyAkhyA--tadbhavati bhojanaM sAjhAra yattadgataviziSTagandharasAsvAdavazato jAtatadviSayamUrchaH sannaho ! miSTaM aho ! susambhRtaM / aho ! snigdhaM supakaM surasamityevaM prazaMsannAhArayati, tatpunarbhavati bhojanaM sadhUmaM yattadgatavirUparasagandhAsvAdato jAtatadviSayaSyalIka- | cittaH san aho ! virUpaM kathitamapakamasaMskRtamalavaNaM ceti nindanAhArayati, ayaM cAtra bhAvArtha:-iha dvividhA aGgArAH, tadyathA-14 dravyato bhAvataca, tatra dravyataH kRzAnudagdhAH khadirAdivanaspativizeSAH, bhAvato rAgAgninA nirdagdhaM caraNendhanaM / dhUmo'pi dvidhA, // 17 // tadyathA-dravyato bhAvataca, tatra dravyato yoddhadagdhAnAM kASThAnAM sambandhI, bhAvato dveSAgninA dahyamAnasya caraNendhanasya sambandhI kaluSabhAvo nindAtmakaH, tataH sadAkAreNa yadvattete tatsAGgAra, dhUmena saha vattate yattatsadhUmaM / sampatyaGgAradhUmayolekSaNamAha 000000000000000000000000rUkakara dIpa anukrama [695] ~361 Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [697] >> "niyukti: [655] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||655|| dIpa aMgArattamapattaM jalamANaM iMdhaNaM sadhUmaM tu / aMgAratti pavuccai taM ciya daDDhaM gae dhUme // 656 // vyAkhyA-aGgAratvamamApta jvaladindhanaM sadhUmamucyate, tadevendhanaM dagdhaM dhUme gate satpaGgAra iti, evamihApi caraNendhanaM rAgAgninA nirdagdhaM sadaGgAra ityucyate , dveSAminA tu dahyamAnaM caraNendhanaM sadhUma, nindAtmakakalupabhAvarUpadhUmasammizrasvAt / etadeva bhAvayati rAgaggisaMpalitto bhujaMto phAsuyaMpi AhAraM / niddaDDaMgAlanibhaM karei caraNidhaNaM khiSpaM // 657 // vyAkhyA-mAsukamapyAhAraM bhujAno rAgAnisampadIptacaraNendhanaM nirdagdhAGgAranibhaM kSipraM karoti / dosagIvi jalaMto appattiyadhUmadhUmiyaM caraNaM | aMgAramittasarisaM jA na havai nidahI tAva // 658 // vyAkhyA-deSAgnirapi jvalan ' aprItireva' kaluSabhAva eva dhUmaH apItidhUmaH tena dhUmitaM 'caraNaM' caraNendhanaM yAvadaGgAramAtrasadRzaM na bhavati tAvannirdahati / tata idamAgataM rAgeNa saiMgAla doseNa sadhUmagaM muNeyacvaM / chAyAlIsaM dosA boddhavyA bhoyaNavihIe // 659 // - vyAkhyA-rAgeNA''dhmAtasya yojanaM tatsAGgAraM, caraNendhanasyAGgArabhUtatvAta , dveSeNA''dhmAtasya tu yojanaM tatsadhUma, nindAtmakakalupabhAvarUpadhUmasampikatvAt / tadevaM bhojanavidhau sarvasaGkhyayA paTcatvAriMzadoSA boddhavyAH, tayathA-pazcadaza udgamadoSAH, adhyavapUrakasya mizrajAte'ntarbhAvavivakSaNAta, poTaza utpAdanAdoSA daza eSaNAdoSAH saMyojanAdInAM ca paJcakamiti / kIdRzaH punarA-1 hAraH sAdhunA bhoktavya ityAha anukrama [697] SARERainintenarama ~362 Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [701] >> "niyukti: [659] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-[02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||659|| // 17 // adhunA kAraNahAramAha piNDaniyu- AhAraMti tabassI vigaiMgAlaM ca vigayadhUmaM ca / jhANajjhayaNanimittaM emuvaeso pavayaNassa // 660 // MO prAsaipaNAkermaLayagi- vyAkhyA-'tapasvinaH' yathoktatapo'nuSThAnaniratA AhArayanti bhojanaM vigatAmAraM rAgAkaraNAt, vigatadhUmaM ca dveSAkaraNAt , yAM aMgArarIyAvRttiH ||tadapi na niSkAraNaM kintu dhyAnAdhyayananimittam, eSa upadezaH 'pravacanasya' bhagavacchAsanasya / tadevamuktaM sAkAraM sadhUmadvAram , doSAH chahiM kAraNehiM sAdhU AhArito'vi Ayarai dharma / chahiM ceva kAraNehiM NijjUhito'vi Ayarai // 661 // | vyAkhyA-padbhiH kAraNairvakSyamANasvarUpaiH sAdhurAhArayannapyAhAramAcarati dharma, paddabhireva ca kAraNairvakSyamANasvarUpaiojanAkaraNanivandhanaH 'nijjUhito'pi 'ci parityajannapyAcarati dharma / tatra yaH SabhiH kAraNairAhAramAhArayati tAni nirdizati yaNa beyAvacce iriyahAe ya saMjamaDhAe~ / taha pANavattiyAe chadaM puNa dhammaciMtAe // 662 // vyAkhyA-iha padaikadeze padasamudAyopacArAt 'veyaNati kSuvedanopazamanAya, tathA''cAryAdInAM vaiyArattyakaraNAya, tatheryApathasaMzodhanArtha, tathA prekSAdisaMyamanimittaM, tathA 'prANapratyayArtha' prANasandhAraNArtha, paSThaM puna: kAraNaM ' dharmacintArtha ' dharmacintA|'bhiTTaddhayarthaM bhuJjIteti kriyAsambandhaH / enAmeva gAthAM gAthAdvapena vikRNvannAha // 176 // natthi chuhAe sarisA viyaNA bhuMjeja tappasamaNaTThA / chAo beyAvaccaM Na tarai kAuM ao bhuMje // 663 // iriaM na'vi soheI pehAIaMca saMjamaM kAuM / dhAmo vA parihAyai guNa'NuppehAsu a asatto // 664 // dIpa anukrama [701] ~363 Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [706] >> "niyukti: [664] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||664|| dIpa vyAkhyA-nAsti kSaghA-yubhukSayA sadRzI vedanA, uktaM ca-" paMdhasamA natdhi jarA dAridasamo ya paribhavoM nasthi / maraNasama natthiA bhayaM chahAsamA veyaNA nasthi // 1 // natthina bAhai tilatusamipi ettha kAyassa / samijha sancaduhAi deti AhArarahiyassa // 2 // " vataH 'tatmazamanArtha ' kSudedanopazamanArtha bhuJjIta, tathA 'chAto' bubhukSitaH san vaiyAkRtyaM na zaknoti karnu, tayA cokta-"galai zAvalaM ucchAho avei siDhilei sayalavAvAre / nAsai sattaM araI vivaDDae asaNarahiyassa // 1 // " ato vaiyAvRtyakaraNAya bhuJjIta / tathA bubhu-kA sitaH sabIryApathaM na vizodhayati, azaktatvAt , atastacchodhananimittaM vA'znIyAt, tathA kSudhAH san na prekSAdikaM saMyama vidhAtumalamataH || saMyamAbhivRddhayarthaM bhuJjIta, tathA sthAma balaM prANa ityeko'rthaH, tanusukSitasya 'parihIyate' parihAni yAti tato'znIyAt , tathA guNanaMandhaparAvarjanamanupekSA-cintA tayoH, upalakSaNametat, vAcanAdiSvapi bubhukSitaH san azaktA-asamarthoM bhavati tato'zrIyAta / ityabhUtaSa padabhiH kAraNaiH samoranyatamena yA kAraNenAhArayannAtikAmati dharmamiti / sampatyabhojanakAraNapratipAdanArtha sambandhamAhaahava Na kujjAhAraM, chahi ThANehiM saMjae / pacchA pacchimakAlaMmi, kAuM appakkhamaM khamaM // 665 // vyAkhyA-athavA pani sthAnaiH-vakSyamANasvarUpaiH saMpata AhAraM na kuryAt , tatra vicitrA sUtragatiriti paSTha zarIravyavacchemAdalakSaNakAraNaM vyAkhyAnayati-pacchA' ityAdi, pazcAta-ziSyaniSpAdanAdisakalakartavyatAnantaraM 'pazcime kAle' pAzcAtye vayasi / (1) pAnyatvasamA nAsti jarA dAridyasamazca parAbhavo nAsti / maraNasamaM nAsti bhayaM kSutsamA vedanA nAsti / / 1 / / tannAsti yanna bAdhate / tilatuSamAtramapyatra kAyam / sAnnidhyaM sarvaduHkhAni dadati AhArarahitasya // 2 // (2) galati balamutsAho'paiti zithilayati sklvyaapaaraan| nazyati sattvamaratirvivardhate'zanarahitasya // 2 // anukrama [706] SHREILLEGuninternational For P OW ~364 Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [707] >> "niyukti: [665] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||665|| jAni dIpa piNDaniyu-14 appakalamati saMlekhanAkaraNenAtmAnaM kSapayitvA yAvajIvAnazanapatyAkhyAnakaraNasya 'kSama' yogyapAtmAnaM kRtvA bhojanaM pariharevAgrAsapaNAtokayagi- nAnyathA / etena ziSyaniSpAdanAyabhAve prathama dvitIye vA vayasi saMlekhanAmantareNa vA zarIraparityAgArthamanaznan (taH) tatmatyAkhyAnakaraNe yA abhIrApATAcA jinAjJAbhaGgamupadarzayati / sampatyabhojanakAraNAni nirdizati jnkaar||177|| Aryake ubasamo, titikkhayA~ baMbhaceraguttIhu~ / pANidayA~ tavaheuM, sarIravoccheyaNadvAeM // 666 // vyAkhyA-'AtaGke' uparAdAvRtpanne sati na bhajIta 1, tayA' upasarge' rAjasvajanAdikRte devamanuSpatikakate vA sajAte | sati 'titikSArtham ' upasargasahanArtha 2, tathA brahmacarya guptiviti, atra SaSThavarSe saptamI, tato'yamartha:-brahmacaryaguptInAM paripAlanAya 3, tathA prANidayArthaM 4, tathA 'tapohetoH ' tapaHkAraNanimittaM 5, tathA caramakAle zarIravyavacchedArtha 6, sarvatra na bhuJjIteti kriyAsambandhaH / / enAmeva gAthA vitRNvannAha Ayako jaramAI rAyAsannAyagAi uvasaggo / baMbhavayapAlaNaTThA pANidayA vAsamahiyAI // 667 / / vyAkhyA-AtaGko-svarAdistasminnutpanne sati na bhuJjIta, yata uktam-" balAvarodhi nirdiSTaM, jvarAdau lahana hitam / te'nilazramakrodhazokakAmakSatajvarAn // 1 // " rAjasvajanAdikRte upasarge yadA devamanuSyatiryakRte upasarge jAte sati tadupazamanArthe nAznIyAt, tathA mohodaye sati brahmavratapAlanArthaM na bhuJjIta, bhojane nipiDhe himAyo mohodayo vinivartate, tathA coktam-"vi- // 17 // piyA vinivartante, nirAhAraspa dehinaH / rasavaja raso'pyevaM, paraM dRSTvA nivartate // 1 // " tathA varSe varSati mahikAyAM pA nipatansyA mANidayArtha nAznIyAt, AdizabdAta sUkSmamaNDakAdisaMsaktAyAM bhUmI mANidayArthamaTanaM pariharana bhuJjIta / anukrama [707] ~365 Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [710] >> "niyukti: [668] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||668|| tabaheu cautthAI jAva u chammAsio tavo hoi / cha8 sarIravoccheyaNaTThayA hoaNAhAro // 668 // vyAkhyA-'tapohetoH' tapAkaraNanimirca na bhuJjIta, tapazcaturthAdika-caturthAdArabhya sAvadbhavati yAvat 'pANmAsikaM' SaNmAsapramANaM, parato bhagavarddhamAnasvAmitIrthe tapasaH pratiSedhAta , SaSThaM punaH prAguktavidhinA caramakAle zarIravyavacchedArtha bhavatpanAhAraH // tadevamuktaM kAraNadvAraM, taduktau coktAM grAsaipaNA, tadabhidhAnAca samAtA gavaiSaNAgrahaNaSaNAgrAsaipaNAbhedAttrividhA'pyeSaNA | sampatyasyA evaiSaNAyAH sakaladoSasaGkalanamAha solasa uggamadosA solasa uppAyaNAe dosA u / dasa esaNAe~ dosA saMjoyaNamAi paMceva / / 669 // vyAkhyA-mugamA, sarvasadarUpayA saptacatvAriMzadepaNAdopAH / etAna vizodhayana piNDaM vizodhayati. piNDavizaddhau ca cAritrazaddhiH cAritrazuddhau muktisampAptiH, uktaM ca-" eai visohayato piMDaM sohei saMsao natthi / ee avisohite carittabheyaM viyANAhi // 1 // etAna vizodhayana piNDaM zodhayati saMzayo nAsti / etAnavizoSayati caritrame vijAnIhi // 1 // zramaNatvasya sAro bhikSAcaryA jinaiH| prajJamA | atra paritapyantaM taM jAnIhi mandasaMvegam // 2 // jJAnacaraNasya mUlaM bhikSAcaryA jinaiH prazatA / atra tudyacchansa taM jAnIhi tInasaMvegam // 3 // piNDamazoSayan acAritrI atra saMzayo nAsti / cAritra'sati nirathikA bhavatyeva dIkSA // 4 // cAritre'sati nirvANa naiva gacchati / nirvANe'sati sarvA dIkSA nirathikA // 5 // etApaTUka nigamayajJAha-eehiM chahi ThANehi, aNAhAro u jo bhave / dhamma nAikame bhikkhu, dhammakSANaramo bhave / / 1 // epA gAthA zrIvIrAcAryakRtazrIpiNDaniyuktivRttI sUtre ca dRzyate, zrImalayagirisUripraNItavRttyAdazeSu tu bahuSu na dRzyate / 000000000000000000000000.004444 dIpa anukrama [710] SAMEarathinder ~366~ Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [711] >> "niyukti: [669] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6... . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||669|| dIpa piNDanirya- samaNataNassa sAro bhikkhAyariyA jiNehiM pannatA / ettha paritappamANaM taM jANasu maMdasaMvegaM // 2 // nANacaraNassa mUlaM bhikkhAya- yatana karmakayani- riyA jiNA pannatA / etya u ujjamamANaM taM jANamu tivvasaMvegaM // 3 // piMDaM asohayaMto acarittI ettha saMsao nasthi / cArittami nirjarA rIyAvRttiH asate nirasthiyA hoi dikkhA u // 4 // cAritcami asaMtami, nivvANaM na u gacchad / nivvANami asaMtami, savvA dikkhA niratyagA // 5 // tasmAdramAdidoSaparizuddhaH piNDa eSayitavya iti / // 17 // | eso AhAravihI jaha bhaNio sabvabhAvadaMsIhiM / dhammAvassagajogA jeNa na hAyaMti taM kujjA // 670 // vyAkhyA-epa: 'AhAravidhiH piNDavidhiH 'yathA' yena prakAreNa bhaNitastIrthakarAdibhistathA kAlAnurUpasvamativibhavena mayA / vyAkhyAta iti vAkyazeSaH / pazcAnApavAdamAha-'dhamma'tyAdi / dharmAvazyakayogA: ' zrutadharmacAritradharmapratikramaNAdivyApArA yena jAna hIyante 'na hAni vrajanti tatkuryAt , tathA tathA'pavAdaM seveteti bhAvaH / sAdhunA hi yathAyathamatsargApavAdasthitena bhavitavya || yA cApavAdamAsevamAnasyAzaThasya virAdhanA sA'pi nirjarAphalA, tathA cAha jA jayamANassa bhave virAhaNA suttavihisamaggasta / sA hoi nijjaraphalA ajjhatthavisohijuttarasa // 671 // vyAkhyA-yatamAnasya ' sUtroktavidhisamagrasya' sUtroktavidhiparipAlanapUrNasya adhyAtmavizodhiyuktasya, rAgadveSAbhyAM rhitspeti| bhAvaH, yA bhavet 'virAdhanA' apavAdapratyayA sA bhavati nijarA phalA, iyamatra bhAvanA-kRtayogino gItArthasya kAraNavazena yatanayA'pa- 178 // cAdamAsevamAnasya yA virAdhanA sA siddhiphalA bhavatIti / tadevaM nikSiptaM piNDapadameSaNApadaM ca, tannikSepakaraNAcAbhihito nAmanikSepaH, tadabhidhAnAcAbhavatparipUrNA piNDaniyuktiriti / anukrama [711] atra upasaMhAra gAthA kathayate ~367~ Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||671|| dIpa anukrama [ 713] [bhAga-33] "piNDaniryukti" - mUlasUtra - 2 / 1 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [713] "niryukti: [671] + bhASyaM [ 37...] + prakSepaM [6... - 80 pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra -[ 41/2], mUlasUtra-[02/2] piNDaniryukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH yenaiSA piNDaniryuktiryuktirabhyA vinirmitA / dvAdazAGgavide tasmai namaH zrIbhadrabAhave // 1 // vyAkhyAtA thairepA viSamapadArthA'pi sulalitavacobhiH / anupakRtaparopakRto vitRvikRtastAnnamaskurve // 2 // imAM ca piNDaniryutimatigambhIrAM viNatA kuzalam yadavApi malayagiriNA siddhiM tenAzrutAM lokaH // 3 // arhantaH zaraNaM siddhAH zaraNaM mama sAdhavaH / zaraNaM jinanirdiSTo, dhamrmaH | zaraNamuttamaH || 4 || evaM granthAgrasaGkhyA 7000 piNDaniryuktiH samAptA / iti zrImanmalayagiryAcAryavaryavihitavivRtivRtA zrImadbhadrabAhusvAmisaGkalitA piNDaniryuktiH samAptA / Education Internation For Park Use Only ~368~ Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) [bhAga-33] "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [-] ., "niyukti: [-] + bhASyaM [-] + prakSepaM [-] . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[41/2], mUlasUtra-02/2] piNDaniyukti mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: piNDa niyukti // 179|| prata gAthAMka ni/bhA/pra ||--|| zrImAlakulAlainkRtirAsIdaNahillapatnane vAsI | vyavahArivaraH sAdAbhidhAna ipradhAnaguNaH // 1 // jAyA mAyArahitA maTakUriti vizrutA'sya dayitA'bhUt / putrAH mutrAmasamAH zriyA'nayoH kulamalacakruH // 2 // varasiMho jogAko golAkazceti viditanAmAnaH / svamAnayazomaNDaladhavalIkRtasakaLadigvalayAH // 3 // pratipannavA~stapasyAM varasiMhaH siMhatitaH zasyAM / zrIsomasundaraguroH pArthe'vasare vishuddhmnaaH||4|| dayitAyA varasiMhavyavahArivarasya teSu kAH / zrutabhaktyA vA''mnAtI nAmnA parvata iti tnuujH||5|| varaNUdayitAputro mUlUANikiramuSpa dayitA ca / svamute hematidematinAmnyAviti parikareNa htH||6|| zrIsavAmbudhicandrazrImajapacandrasUrirAjAnAm / sukRtopadezamanizaM nizampa samyaka sudhAdezyam // 7 // zrIpattanavAstavyo lakSamitAndhalekhanamavaNaH / netrAntarikSatithimitavarSe 1502 harSeNa lekhitavAn // 8 // piNDaniyuktitti bRhatImanakyavacanasandarbhAm / sumanassantatisevyA gaGgAvadiyaM ca jayatu ciram // 9 // dIpa anakramA iti zrISiNDaniyuktivRttiH samApteti bhadraM bhavatu / / // 17 // iti zreSThi devacanda lAlabhAI-jainapustakodvAre granthAGkaH 44 bhAga "piNDaniyukti'-mUlasUtra [2/2] mUlaM evaM malayagirisUrijI racitA TIkA parisamAptA: mUla saMzodhakaH sampAdakazca pUjya AnaMdasAgarasUrIzvarajI mahArAja sAheba kiMcit vaiziSTya samarpitena saha puna: saMkalanakartA muni dIparatnasAgarajI [M.Com., M.Ed., Ph.D. zrutamaharSi) / ~369~ Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga kalapRSTha 314 586 498 392 594 494 338 592 552 savRttika-Agama-sattANi bhAga 1 se 40 meM kahAM kyA milegA? isa bhAgame samAviSTa Agama ke nAma aura Agama-krama 01 | Agama 01 AcAra mUlaM evaM vRtti bhAga-1 zrutaskandha-1, adhyayana-1,2 02 | Agama 01 AcAra mUlaM evaM vRtti, bhAga-2 zrutaskndha -1, adhyayana- 3 se 9, zrutaskandha-2 03 | Agama 02 sUtrakRta mUlaM evaM vRtti, bhAga-1 zrutaskndha -1, adhyayana- 1 se 13 04 | Agama 02 sUtrakRta mUlaM evaM vRtti, bhAga-2 zrutaskndha -1, adhyayana 14 se 16, zrutaskandha-2 05 | Agama 03 sthAna mulaM evaM vatti, bhAga-1 sthAna- 1 se 4 06 | Agama 03 sthAna mUlaM evaM vRtti, bhAga-2 sthAna- 5 se 10 saMpUrNa 07 | Agama 04 samavAya mUlaM evaM vRtti. 08 | Agama 05 bhagavatI mUlaM evaM vRtti, bhAga-1 zataka-1 se 6 09 | Agama 05 bhagavatI mUlaM evaM vRtti, bhAga-2 zataka-7 se 11 10 | Agama 05 bhagavatI mUlaM evaM vRtti, bhAga-3 zataka- 12 se 20 11 | | Agama 05 bhagavatI mUlaM evaM vRtti, bhAga-4 zataka- 21 se 41 saMpUrNa 12 | Agama 06 jJAtAdharmakathA mUlaM evaM vRtti. 13 | Agama-7,8,9,10upAsakadazA, aMtakRtadazA, anuttaropapAtikadazA, praznavyAkaraNa mUlaM evaM vRtti. 14 | Agama-11,12, vipAka, uvavAI mUlaM evaM vRtti. 15 | Agama 13 rAjapraznIya mUlaM evaM vRtti. 16 | Agama14 jIvAjIvAbhigama bhAga-1 mUlaM evaM vRtti. [pratipatti-3-atargata] sUtra-1 se 138 17 | Agama14 jIvAjIvAbhigama bhAga-2 mUlaM evaM vRtti. [pratipatti-3-atargata sUtra- 139 se pratipattI-10 saMpUrNa 18 | | Agama 15 prajJApanA bhAga-1 mUlaM evaM vRtti. pada-1 se 5 19 | Agama 15 prajJApanA bhAga-2 malaM evaM vRtti. pada-6 se 22 20 | Agama 15 prajJApanA bhAga-3 mulaM evaM vatti. pada- 23 se 36 saMpUrNa 21 | Agama 16 sUryaprajJapti mUlaM evaM vRtti. 514 384 522 538 384 314 480 488 426 514 336 610 ~370 Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kulapRSTha 614 376 426 344 312 27 330 466 442 savRttika-Agama-suttANi bhAga 1 se 40 meM kahAM kyA milegA? bhAga isa bhAgame samAviSTa Agama ke nAma aura Agama-krama Agama 17 candraprajJapti mUlaM evaM vRtti. Agama18 jaMbUdvipaprajJapti bhAga-1 mUlaM evaM vRtti. vakSaskAra- 1 evaM 2. | AgamA8 jaMbUdavipaprajJapti bhAga-2 mUlaM evaM vRtti. vakSaskAra- 3 evaM 4. Agama18 jaMbUdvipaprajJapti bhAga-3 mUlaM evaM vRtti. vakSaskAra- 5 se 7. Agama 19-32 nirayAvalikA, kalpavataMsikA, puSpikA, pRSpacUlikA, vRSNidazA, catuHzaraNa, AturaparatyAkhyAna, mahApratyAkhyAna, ___ bhaktaparijJA, taMdalavaicArika, saMstAraka, gacchAcAra, gaNividayA, devendrastava malaM evaM chAyA Agama 33 thI 39 maraNasamAdhi mUlaM evaM chAyA, nizItha, buhatkalpa, vyavahAra, dazAzrutaskaMdha, jItakalpa/paMcakalpa, mahAnizItha mUlaM eva 28 Agama 40 Avazyaka mUlaM evaM vRtti, bhAga-1, niyukti-1 se 521 29 Agama 40 Avazyaka mUlaM evaM vRtti, bhAga-2, niyukti- 522 se 951 Agama 40 Avazyaka mUlaM evaM vRtti, bhAga-3 niyukti- 952 se 1273 apUrNa, [adhyayana- 1 se 4 apUrNa] Agama 40 Avazyaka mUlaM evaM vRtti, bhAga-5 niyukti- 1273 apUrNa se 1623, [adhyayana-4 apUrNa se 6 saMpUrNa) | Agama 41/1 oghaniyukti mUla evaM vRtti. Agama 41/2 piMDaniyukti mUlaM evaM vRtti. | Agama 42 dazavaikAlika mUlaM evaM vRtti. 35 Agama 43 uttarAdhyana mUlaM evaM vRtti, bhAga-1, adhyayana- 1 se 5 36 | Agama 43 uttarAdhyana mUla evaM vRtti, bhAga-2, adhyayana- 6 se 21 37 | Agama 43 uttarAdhyana mUlaM evaM vRtti, bhAga-3, adhyayana- 22 se 36 | Agama 44 nandisUtra mUlaM evaM vRtti. 39 | | Agama 45 anuyogadvAra mUlaM evaM vRtti. 40 | kalpa[bArasA]sUtra... catuHzaraNa, tandulavaicArika, gacchAcAra mUlaM evaM vRtti. 464 426 472 376 590 522 482 466 38 | 528 560 394 ~371 Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namo namo nimmaladaMsaNassa pUjya AnaMda-kSamA-lalita-suzIla-sudharmasAgara gurubhyo nama: [bhAga-33] Agama 41/2 pUjya AgamodhdhAraka AcArya zrI sAgarAnaMdasUrIzvareNa saMzodhita: saMpAditazca "piNDaniyukti: mUlasUtra" [mUlaM + bhASyaM + malayagirisUri-racitA vRttiH] (kiMcit vaiziSThyaM samarpitena saha) muni dIparatnasAgareNa puna: saMkalita: "piNDaniyukti" mUlaM evaM vRtti: nAmeNa parisamAptA > "savRttika-Agama-suttANi" zreNi, bhAga-33 ~372 Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ajama bhADAma Agama azArAma Agama Agama: Ajama AvAsa evoer & BIOTH j AnamA GOCH rAjama rAjAma Ajana rAjama 23 rAja SUCHE zrI Ajama ANama OM sA Agama Ama alaga AgAma Agama: Ajama Ajama Agama 3737 Ajama Aga ~373~ Ama Ajama Agama vAcanA zatAbdI varSa KLICH Ajama Agama Ajama CAINTA Agama MECHAN Agama nAma Agama mANasa 20STIX ST Ajama Aja SUSTE Ajama ugama Agama ArAma Ajama ANata Azrama kI Alama Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namo namo nimmaladasaNassa savRttika-Agama-suttANi na mUla saMzodhaka abhinava saMkalanakartA P pUjyapAda AgamoddhAraka AcArya zrI AnaMdasAgarasUrIzvarajI mahArAja Agama divAkara munizrI dIparatnasAgarajI [M.Com., M.Ed., Ph.D., zrutamaharSi] prata-prApti aura peja seTiMga kartA : ke ceramana zrI pravINabhAI zAha, amerikA mudraka : navaprabhAta prinTIMga presa amadAbAda Mo 982559885519825306275 ~374 Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Isa projekTa ke saMpUrNa-anudAna-dAtA zrI Agama maMdira 26 OM pAlitANA FOHTOTROHI ~3754 Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama Agama rAma rAma mUla saMzodhaka pUjyapAda AgamoddhAraka AcArya zrI AnaMdasAgarasUrIzvarajI mahArAjasAheba Ajama AjamaAjama Ajama Ajama Ajama Ajama Agama 41/2 "piNDaniyukti" mUlaM evaM vRtti: Ajama Aja abhinava-saMkalanakartA Ajama Agama divAkara munizrI dIparatnasAgarajI [M.Com., M.Ed., Ph.D., zrutamaharSi] Agama AjamaAjamaAra AjamaAjamAAjamaAjama ~376~