Book Title: Samyag Darshan yane Mokshnu Dwar
Author(s): Rasiklal C Sheth
Publisher: Virvani Prakashan Kendra
Catalog link: https://jainqq.org/explore/005305/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 ts moDhAnuM hRSTi - tyAre rasikalAla chaganalAla zaiTha f[rikhuN ( jajad Jain Educatiera For Personal and Privateus STYA Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sa mya - darzana yAne mokSanuM dvAra lekhaka sikalAla chaganalAla zeTha Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthamALA:- mAtuzrI DAhIbAI graMthamALA puSa-11 prakAzaka:-vIravANuM prakAzana kendra c/o naMdalAla tArAcaMda vorA, B-45 46 zAMtinagara, cothA mALe. 98-nepIyanasI reDa, vAlakezvara-muMbaI-6, prakAzanatithi :mahAzivarAtrI vi. saM. 2047, tA. 6-3-89 prAptisthAna :-niraMjana rasikalAla zeTha, cha-17, mehula sosAyaTI naM. 2 subhAnapurA, vaDodarA-7 (390001) (2) naMdalAla tArAcaMda vorA. phona-naM. 8228292-811 1960 (3) dhIrajalAla vRjalAla zAha naM. 3, riddhizvara sosAyaTI navA vADaja roDa. amadAvAda-13. mUlya:- rU. 20/mudraka - sunila nAnAlAla zAha sarvodaya mudraNAlaya, mu. sAdarA-382720 ji. amadAvAda sUcanA: graMthanA sarva haka lekhakane svAdhIna che A graMtha jaina dharmazAstra viSene che. tenI keIpaNa prakAre AzAtanA karazo nahi ke thavA deze nahi. dukkaDam A graMthanA bhAva AlekhavAmAM matimaMdatAthI ke pazamanA abhAve jinavacanathI kAMIpaNa viparita lakhAI gayuM hoya te anaMtA siddha bhagavatenI sAkSIe mAre "micchAmi dukkaDam' -vaDodarA rasikalAla chaganalAla zeTha Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Seeeeeeeeeeeeeee sama peNa paramArthathI samyagadarzananA dAtA mekSamArganA anupama prakAzaka ahiMsAmaya dayAdharmanA parama upadezaka nispRha karUNAnA dhaNuM evA anaMta upakArI sarvajJa sarvadazI jinezvara bhagavAne vyavahArathI samyagadarzananA bhAvene rUDI rIte prakAzanArA samyagadarzananA pAMce lakSaNa zama, saMvega, nirveda, anukaMpA ane AsthA jemanA saMyamajIvanamAM sUryakiraNonI jema jhaLahaLI rahyA hatA ratnatrayInA daDha ArAdhaka parama viduSI, prakhara vyAkhyAtA parama pUjya kusumabAI mahAsatIjIne parama bhaktibhAve samarpaNa karuM chuM, rasikalAla chaganalAla zeTha Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa. pU. kusumabAI ma.sa. ne bhAvAMjali jIva samyaga dRSTi pAmyA che ke kema tenI khabara kema paDe? agara te! ApaNe pote samakitI hazuM ke mithyAtvI tene khyAla kema bAMdhI zakAya ? samyagdarza na e bhAvAtmaka vastu che. anubhUtinA viSaya che. tethI kharekhara vyaktinA peAtAnAja a'tarAtmA tene yathAtha ni ya karI zake tema chatAM zAstrakArAe tenA bAhya lakSA batAvyA che ke samakitIne oLakhavAnA ke lIMga arthAt cihna ane pAMca lakSaNA che. te nIce pramANe che : traNa lIMga :(1) sUtra siddhAMtanI zuzraSA arthAt svAdhyAya karavAnI bhAvanA (2) dharmAMsAdhanamAM param anurAga, ane (3) jinezvara tathA gurvAdinuM bhAvapUrvaka vaiyA%0cya arthAt sevAbhakta. A traNa liMgathI samakitI eLakhI zakAya che tema jJAnIe pharamAve che. A traNe cihna pa. pU. kusumabAI mahAsatIjInA saMyamajIvana daramyAna etapreta thaI gayA hatA teneA anubhava je koI temanA thADA paNa samAgamamAM Avela che temaNe anubhavela che. svAdhyAya te temanA saMyamajIvanane jANe zvAseAcchavAsa hatA. sUtra siddhAMtamaya ja temanuM jIvana banI gayuM hatu. te eTale sudhI ke svAdhyAya karAvatAM karAvatAM temaNe chelleA zvAsa lIdheAM. asahya pIDA hovA chatAM aMtima zvAsa sudhInI keTalI badhI jAgRti zuddhi ne samAdhi. svAdhyAya tapa satata kareluM tene A prabhAva che, tenu phaLa che. ratnatrayInuM temanuM pAlana te khUba bhAvapUrvakanuM dRDha hatuM. zabde zabde ane Dagale pagale dhama sAdhanane anurAga TapakatA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hatA, ane jinezvaranI bhakti arthAt jinaAjJAnuM khUba dRDhatApUrNAMka pAlana ane gurvAdinI sevA te jarA paNa pramAda sevyA vagara khUba niSThAthI karatAM te temanA geArANI pa. pU. lIlAvatIbAI mahAsutIjInI aMtima mAMdagInA samayamAM ApaNe joyelI che. pU. svAmIbAnA kALadhama vakhate badhA asvastha paNa mAtra kasumabAIe ja svastha rahIne badhu sabhALelu tema najare jonArA bhAI e pAsethI sAMbhaLela. AthI temanAmAM rahelA mAdhyasthabhAva je vItaragatAnu kAraNa che te spaSTa dekhAya che. mAtra gurvAdinI sevA karatAM eTaluM ja nahi paNa nAnA satIjIonuM paNa AhArapANIthI te svAdhyAya karAvavAnI bAbatamAM eTalI ja kALajIpUrvaka dhyAna rAkhatAM tethI dar cAturmAsamAM temanI sAthe navA navA satIjIne rAkhatA jethI temanA saMyama khIjatuM rakSaNa ne poSaNa thAya te saMyamabAgamAM rUDA ne suvAsita phUla khIle. phaLasvarUpe Aje temanA samudAyamAM sayamapAlananI je daDhatA jovA maLe che, temAM temanA geArANI ane viDela gurUyenAnI sAthe temane paNa mahad aMze phALA che. samaktinA je pAMca lakSaNa kahyA (1) zama (ra) saMvega (3) niveda arthAt vairAgya, (4) anuka`pA ane (5) AsthA - A badhA guNe temanAmAM khUba vikAsa pAmyA hatA, tene ApaNane sahune khUba anubhava thayelA che eTale vistArabhaye vadhu varNana karatA nathI. chatAM e traNa preraNAdAyaka prasaMga AlekhuM chuM. pU. svAmIbAe ghaNA cAturmAMsa mu`baI karelA, te samaye pU. kusumabAine mAthAnA du:khAvA rahyA kare. jema vA kare tema tema vadhe. emAM mATuMgA cAturmAMsamAM pU. svAmIbAnA darzIne valInA vakIla vatsalAbena amIna ekavAra AvyA, tyAre gArANIe ziSyAne melAvIne paricaya karAvyo ke kusuma ! A ena meTA vakIla che, jainetara che, chatAM pUchatA kharI keTalA vAge UThe che te Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ UDIne zuM kare che? vatsalAbahene kahyuM cAra vAge UThuM chuM ne navakAra maMtranA jApa pratikamaNane samaya thatAM sudhI karUM chuM. basa jA, have rANIe pharamAvyuM. kusumabAI te vaMdaNuM karI pharI vAdhyAyamAM lAgI gayA. paNa ATalI vAtanI emanA hRdaya para evI te asara thaI ke eka zrAvikA je A rIte gRhasthadhamamAM rahIne karatI hoya, te huM to bhagavAnanA mArganI sAdhavI, mAre zuM karavuM joIe? basa te ja rAtathI savAre 3 vAge UThavAnuM ne navakAra maMtranA jApa karavAnuM zarU karI dIdhuM, ane bIjA divasathI roja ekAsaNuM jIvanabhara karavAno niyama laI ekAsaNuM zarU karI dIdhA, ane ekAsaNuM karIne 3 vAgyA sudhI mauna pALavAnuM zarU karyuM. saMyamajIvanane vadhAre vizuddha banAvavA A vrata karelA, paNa tenuM phaLa saMyamanI vizuddhi uparAMta ArogyanI dRSTie paNa dekhAvA lAgyuM. mAthAnA du:khAvo have te kaDhApo banI gayo hato. satata vedanA rahe, chatAM teTalI nAnI uMmare paNa khUba samatAthI. sahana kare. A temane upazama bhAva te temane mAtA pitAdi vaDile pAsethI jANavA maLela ke bacapaNathI ja hatAM. jANe pUrvajanmanI adhurI sAdhanA pUrI karavA ja kema janma na lIdhA heya. tema zama, saMvegane nirveda te bacapaNathI ja jaNAtA hatA. me tethI ja saMsAranA sarva sukha ne sAnukULatA tajIne saMyama lIdheluM, astu ! mULa vAta para AvIe ke paryuSaNa parva AvatAM kaDhApo ghaNe haLavo thaI gayo - vacamAM eka vAta jaNAvI dauM ke badhA vrata levA sAthe dAktaranI davAne sAravAra paNa baMdha karI dIdhelA -ne divALI AvatA te mAthAno duHkhAvo saMpUrNa maTI gaye. pharI jIvanabhara thaye nahi, eTaluM ja nahi paNa chellI Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bImArI AyuSya pUrNa karavAnA nimittarUpe AvI te AvI, te sivAya vIseka varSa sudhI bIjI kaI bImArI paNa AvI nahi. tenuM mukhya kAraNa satata ekAsaNu tapanI sAdhanAne gaNI zakAya. temanI svasthatA ne prasannatA jotAM eka vAra gerANIe pUchayuM:- kusuma ! have tane kema lAge che? mane to sAva maTI gayuM. have kazo duHkhAvo nathI. - kema karatAM maTI gayuM ? kenI davAthI maTayuM ? arihaMtanI davAthI maTayuM, ema kahIne vatsalAbenanA paricaya karavyAthI AjasudhInI badhI vAta karI. gorANIne te pahelI vAra A badhI khabara paDI. mAthAne kaDhApa maTI. gaye tethI harSa pAmyA, tethIya vadhu haLa te deva - gurU - dharmamAM zraddhA rAkhI jinAjJA pUrvakanI ArAdhanAnA mArge caDI gayA tethI temane thayo. tyAra pachIthI kusumabAIne jyArathI svataMtra mAsA karavAnuM pharamAvyuM, tyArathI dara comAsAmAM temanI sAthe navA navA nAnA sAdhavIjIone seMpavA lAgyA jethI te sahunI jJAna ne dhyAnanI ArAdhanA dRDha thAya. Ama pU. kusumabAI siddhAMtanI jaMgama vidyApITha banI jaIne aMtima zvAsa sudhI jJAnagaMgA vahAvatA rahyA. A zraddhAne - Astikya eTale ke AsthA guNa kahyA che je temanA haiyAmAM zIlAlekhanI mAphaka kotarAI gayuM hatuM. tema ApaNane Dagale pagale jovA maLela che. cothuM lakSaNa "anukaMpA" arthAta bIjA pratye dayAbhAva. Ane anupama anubhava ApaNane temanA navaraMgapurA amadAvAdanA chellA caturmAsamAM thayo. - janadharmanA sAvaja banelA tethI dravyanuM dAna te karI zake nahi. aparigraha nAmanuM pAMcamuM mahAvrata aMgIkAra karela hoya pachI eka pauo paNa pAse rakhAya nahi, te paradayA kevI rIte karI zake ? janadarzana e AtmalakSI abhuta darzana che. sAdhu bhale Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dravyanuM dAna na karI zake paraMtu tenAthI ati caDiyAtuM evuM bhAvadayAnuM dAna zrIsaMgha ane samAja upara niraMtara karI zake. tethI ja saMtene dharatInuM luNa kahyA che. pU. kusumabAIne kensaranI bImArI atighaNuM vadhI javAthI dAktaroe pUra ArAma levAnI, vyAkhyAna vANI paNa na pharamAvavAnI ne vadhu vAtacIta paNa na karavAnI salAha ApI. saMghe paNa dAktaranI salAha mAnavAnuM dabANa karyuM. tethI paMdareka divasa tema karyuM, paNa temanuM aMtara karUNabhAvathI ubharAvA lAgyuM. A graMthanI vAMcaNa mATe navaraMgapurA upAzraye temanA sAnnidhyamAM 16 divasa huM rahyo tyAre meM paNa eja salAha ApI. paraMtu mane kahe:- rasikabhAI ! cAturmAsamAM leke jinavANIne lAbha le teTalA mATe saMghe karAvela che. ne vyAkhyAna vANI pharamAvavA e sAdhune khAsa dhama che. comAsAnA divasomAM loka upAzraye vizeSa Ave ane bahAragAmathI paNa darzane Ave - ane huM suI rahuM te sAdhudharmanI upekSA karyA samAna gaNAya. ane pitAne zArIrIka zrama paDate spaSTa jaNAtuM hatuM, chatAMya lokene jinavANI sAMbhaLavAno lAbha maLe teTalA khAtara ja vyAkhyAna vANI zarU karI dIdhA ne cAturmAsanA chellA divasa sudhI ApyA. A hatI emanI ananya anukaMpA. nAraNapurA upAzcaye paNa temanAM aMtima divasamAM temanA samipe rahevAnuM sadbhAgya maLeluM. savAra baporanA eka be kalAka ekalA besavAnuM thatuM. tyAre pU. satIjIne hadayanA bhAva jaNavelA ke A graMthanI - samyagadarzananI vacaNa ApanI sAthe karI che. tethI Apane samarpaNa karavAnI bhAvanA che. sAMbhaLIne mukha paranI ekapaNa rekhA badalAvyA vagara mauna rahyA. maunapaNe jANe kahetA na hoya ke jevA tamArA bhAva ! amAre enI sAthe kazI nisbata nathI. A nirlepatA temanA samagra saMyamajIvana daramyAna jovA maLela che. ratnatrayInI ArAdhanA sivAya bIjI keI apekSA nahi. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ama samakitanA traNe lIMga ne pAMce lakSaNathI pU. kusumabAI vibhuSita hatA, memArganI adbhuta sAdhanA karatA hatA. temanA guNe te bhUlyA bhUlAya tema nathI. te guNene ApaNe Adara karIe, jIvanamAM apanAvIe to ja temane sAcI zraddhAMjali apa kahevAya. te ja te zraddhAMjalI bhAvAMjali bane. ApaNA aMtaramAM paNa temanA guNe pragaTe. jinezvara bhagavAna evI zakti ApaNane Apo eja abhyarthanA. traNa svIkAra A graMtha lakhavAnI preraNuM pU. sAdhvI zrI caMdrAnanAzrIjI (vAgaDavALA) sAthe svAdhyAya karatAM jUnAgaDha upAzraye thayela. te badala preraNadAtA evA pU. caMdrAnanAzrIjI ne paramArthathI 'jinezvara bhagavaMtane ke jemanI amRtamaya jinavANInuM rasapAna karatAM, svAdhyAyIne A lokamAM beThAM beThAM sadehe mokSanA paramasukha, paramAnaMda ane paramazAMtinI aMze aMze anubhUti thAya che, phaLasvarUpe aMtaranA aMdhArA ne ahaMbhAva egaLI jaI mumukSu jIva samyagadaSTi pAme che; tethI anaMta upakArI, ratnatrayIrUpa mekSImArganA dAtA evA jinezvara bhagavaMtane, ane temanI vANInuM payapAna karAvatAM saMta satIjIeAno ane sudhArasamaya jinavANIne atyaMta AbhAra mAnuM chuM. karUNa prasaMge jUnAgaDha javAnuM thayeluM. mArI ekanI eka bhANeja kalA ugatI uMmaramAM - puThapa cheDapara vikAsa pAmIne saMpUrNa khIle te pahelAM pavanane jhapATo AvatAM kaLI jema ekAeka kharI paDe, chatAMya vAtAvaraNamAM suvAsa to prasarAvatI ja jAya - temaja theDA maLelA evA AyuSyanA varSo paNa prabhunI sevA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10. bhaktimAM gALI, aMta samaye paNa prabhAvika bhaktistotra zrI bhaktAmara stotranI chellI gAthAnuM chelluM caraNa bhAvapUrvaka sAMbhaLIne samAdhipUrvaka chello zvAsa laIne jANe bodha detI gaI ke samAdhi mRtyu pAmavuM heya ne sA prabhubhakti karatA raheje. khIlatI kaLI akALe karamAI jatAM mArA bahena sahita gharanA badhAM bahu zokagrasta banI gayA. tyAre sAdhvIjI mahArAje badhAne saMsAranuM svarUpa samajAvI jinavANIne bodha ApI harSa ke zekanA prasaMgamAM samadaSTi rAkhI satata deva - guru - dharmanA zaraNamAM rahevAthI jIvanamAM samyagadaSTi pragaTe che te samajAvyuM tyAre A sabaMdha sAMbhaLatAM samyagadarzana upara lakhavAnI preraNA thaI tethI pU. sAdhvIjI zrI caMdrAnanAzrIjIne kalAnA nimite tarIke AbhAra mAnIne aNane svIkAra karuM chuM. AbhAra darzana * A graMthanA, agAuthI grAhaka thaIne jemaNe sahayoga Apyo te sahune atre AbhAra mAnuM chuM. temanA zubha nAma :200 0 prata-zrI ramaNIkalAla muLajIbhAI zeTha. mAnadamaMtrI "jana saurabha "- rojakeTa. zrI. naMdalAla tArAcaMda vorA hastaka :200 prata-zrImati jhavarabena DuMgarasIbhAI rA. - (amara sansa vALA) muMbaI. - 200 prata-zrI bhAnubhAI ke bhaNasALI, muMbaI 100 prata-zrI naMdalAla tArAcaMda vorA100 prata-zrI "jayajInendra" hA. bacubAI vorA. 100 prata-zrI ramezabhAI daphatarI.. "100 prata-zrI hasamukhabhAI zeTha. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 100 prata-- nayanAbena harSadabhAI ramaNIkabhAI mahetA, varasItapanA pAraNu nimitte. pa. prata-zrI navanItabhAI paTela . pAzvanAtha ke perezana, amadAvAda, 100 prata-zrI mukezabhAI delatarAya gAThANuM, baDA. - prata-zrI caMdrakAMta ratIlAla beMkara, sIM kedarAbAda A graMthanuM saMpUrNa lakhANa tapAsI jaIne sucane karavAmAM badala zAstrajJa zrI hIrAlAla turakhIyAne khAsa AbhAra mAnuM chuM. a A graMthanI vAMcaNI 5. pu. kusumabAI, savitAbAI, maMjUlAbAda arUNubAI, haMsAbAI, mukatAbAI, vinitayazAstrIjI Adi sIvI samudAo sAthe prakAzana karatAM pahelAM karavAmAM Avela. tyAre pUjya saMtAoe amUha sUcano karIne yathAza. zAstrokta banAvavAmAM mahattvano phALo Apela che. te badala temanA sahune. atre khAsa AbhAra mAnuM chuM. " dareka graMthanI jema A graMthanA prakAzanamAM zrInaMdalAla tArAcaMda : virAe mu baI, tathA zrI dhIrajalAla vRjalAla zAhe pramukha zrI , caMpakanagara sthA. jainasaMgha navA vADaja, tana mana dhanathI ghaNo . sahakAra Ape che te badala temane AbhAra mAnuM chuM. 0 graMthanA prakAzana kArya mATe zrI dhIrUbhAI dara vakhate amadAvAda teDAvIne temanA ghare rahevA jamavAnI badhI sArI saga-. vaDa kare che. ane temanA zrImati suzIlAbena pathArIvaza hovA chatAM khUba vAtsalyathI saMbhALa rAkhe che. ane temanI dIkarI ci. kilA badhI sagavaDa sAcave che, te badala temanA sahuno AbhAra mAnuM chuM. A vakhata graMtha meTe hevAthI mudraka zrI bIpInabhAIne Agraha hatuM ke presanA sthaLe sAdarA mukAme temanA ghare rahIne prapha vagere jevAnuM kare te jhaDapI kAryavAhI thAya. tethI sAdarA temanA ghare vIseka divasa rahevAnuM thayela, jyAM temaNe uparanA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A pahele mALa, merI badhI agAzI sAthene svataMtra kADhI Apela ne rahevAnI uttama vyavasthA karela. jamavA karavAnI ghaNI sArI saMbhALa temanA pU. mAtuzrI subhadrAbena khUba vAtsalyabhAvathI letAM, ane temanA zrImati pannAbena ane temanA bahena ci. alakAbena badhI sagavaDa sAcavatA. subhadrAbenanI vatsalatA te kharekhara zabdomAM varNavI zakAya tema nathI. temane tyAM rahIne anubhava karIe to ja agAunA samayamAM AtithvabhAvanuM je varNana ne mahimA batAvyA che, tene khyAla Ave. khUba mahemAnagatI mANuM te badala temane sahune khUba AbhAra mAnuM chuM. graMthanuM sughaDa prakAzana jhaDapathI karI devA badala zrI bIpIna bhAI, kanubhAI tathA sunilabhAI zAhane tathA presanA sTAphane khuba AbhAra mAnuM chuM, - taduparAMta jemaNe paNa A graMthanA prakAzanamAM saga - Apela hoya te sarvane AbhAra mAnuM chuM. - vaDAdarA. rasikalAla chaganalAla zeTha prastAvanA A graMthanA bhAva mukhyatve prabhu mahAvIra svAmInI aMtima dezanArUpa zrI - uttarAdhyayana sUtranA 28 mA mokSamArga nAmanA adhyayanane AdhAra laI varNavyA che. je nIcenA krame lIdhA che. A graMtha samyagadarzana viSene che, tethI samyagadarzananI yAcanA - karatA lekarUpe maMgalAcaraNathI zarUAta karIne graMthanI zarUAta tenI vyAkhyAnI gAthA 14 ane 15 thI karI che. caudamI gAthAmAM navatatvanA nAma anukrame A pramANe jinezvare kahyA che :*(1) jIva (2) ajIva (3) baMdha (4) puNya (5) pApa (6) asava (7) saMvara (8) nirjarA ane (8) mekSa. nAma sAthe tenA artha ane TuMka vivaraNa ApyuM che. A navatatvanA bhAvonI zraddhA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 karavI e "samakita" che. navatanI zradhdhA eTale paramArthathI. deva-gurU-dharmanI zraddhA ema siddha karI batAvyuM che. A zraddhAne vyavahAra samyagadarzana karyuM che. ane AtmA AtmAnI (pitAnA svarUpanI) AtmA vaDe eTale AtmajJAna vaDe, AtmAmAM zraddhA kare tene nizcaya samyagadarzana karyuM che. A pramANe vyahAra ane nizcaya samyagadarzananI vyAkhyA ApIne paramArthathI baMne prakAranA samyagadarzana jinezvare upara pharamAvela navatattvanI zraddhAmAMja samAya che te siddha karI batAvyuM che. zraddhA eTale zuM ane zraddhA vyavahAramAM kema rAkhavI tenI chaNAvaTa zrI AcArAMga sUtranA cothA samyaktva adhyayanane AdhAre karIne sarvatIrthaMkara bhagavaMtane eka ja upadeza che : dayAmaya ahiMsA dharma pALe, kaI paNa jIvanA prANa to na lo paNa mana, vacana, kAyAthI dubhavo paNa nahi. atItamAM thaI gayelA, vartamAnamAM mahAvideha kSetramAM vicaratA ane AgAmI kALamAM je thavAnA, che te sarva tIrthakara bhagavaMtonA upadezano A eka ja sAra: che ke keI paNa jIvane maravuM gamatuM nathI, mATe chakAyanA jIvonI dayA pALe. che ke pachI samakitanI prApti svayaMskuraNuthI ke anyanA upadezathI ema be prakAre thAya ema kahIne tenI prApti pahelA zuM prakriyA thAya te batAvavA ci labdhine traNa karaNanuM svarUpa ane kALanI. paripakavatA batAvyuM che, samakitanA cAra prakAra (1) upazama (2) kSayopazama (3) vedaka ne (4) kSAyikane bIjI rIte pAMca prakAranuM svarUpa batAvIne samakitanuM prakaraNa samApta karyuM che. te pachI samakitanI yathArtha samajaNa thAya te mATe tenA pratipakSa miyAtvanuM svarUpa kahyuM che. tenI TuMkI vyAkhyA che: "jinavacanathI viparita mAnyatA te mithyAva'. jIvonI apekSAe mithyAtvanA 3 bheda (1) anAdi anaMta (2) anAdi sAMta ne (3) sAdi sAMta che. ane bhAvanI apekSAe AligrAhika Adi dayA pachI paNa jIva bhagavanA che ke , ' - Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 25 bheda che. te baMnenuM ravarUpa vistArathI kahI tenI bhayaMkaratA samajAvI che. gapradipamAM mithyAtvane avidyA kahI che, tenuM svarUpa kahI A prakaraNa pUruM karyuM che. pachI 16 mI gAthAthI ra7 mI gAthA sudhImAM dasa rucinA - nAma ne tenA bhAva daSTAMto sAthe kahyA che. vistAra rucinA bhAvamAM A adhyayananI jJAnanA svarUpanI je gAthAo 4 thI 13 - sudhInI che te guMthI lIdhI che. pachI 28 mI gAthAthI navatatvanI zraddhA rAkhavI te ja - samakita che, ane te cAra guNothI Take che te batAvI, 29 me 30 mI gAthAthI tenI mahattA kahI che. anya dharmomAM paNa zraddhAne ghaNuM mahatva ApyuM che te temanA judA judA zAstrone AdhAra ApI batAvyuM che. pachI 31 mI gAthAthI samakitanA ATha aMganA bhAva savistAra dRSTAMto sAthe ApIne tenuM rUDuM phaLa mekSaprApti te judA judA zAstrone AdhAra ApI kahela che. - tyAra bAda samakitanA 67 bolanA savistara bhAva kahyA che. temAM jamAli Adi sAta nihanonuM, dharmakaraNInuM phaLa avazya maLe che tethI temAM saMdeha na rAkhavuM ane zuddha bhAvathI karaNI karavI. ane tenA kevA kevA phaLa maLe che te zrI uvavAI sUtramAM - bhagavAne gautama svAmIne seLa prakAranA phaLa batAvyo che tenuM, ane jyAM jyAM daSTAMte ApavA ThIka jaNAyA te daSTAMtenuM varNana karela che, te upasaMhAramAM AtmAnA cha sthAnamAM gAthA 35 ne 36 nA bhAva kahIne 28 muM adhyayana samApta karela che. pachI samakitanI maitrI Adi 4 bhAvanA, tenA 11 dvAra, tenA adhikArI ane samakitInI maMgalamaya nispRhatA ane samakitIne sarvajJa tIrthakaronI hitazikSA savistara ApyA che. chele A badhA viSayonI TUMka samIkSA karI upasaMhAra - karela che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagadarzananI anukramaNikA pRSTha viSaya mAtuzrI DAhIbAI graMthamALA samarpaNa- 5. pU. kusumabAI mahAsatIjIne bhAvAMjali - , , RNa svIkAra - 5.pU. sAdhavajI caMdrAnanAzrIjI tathA kalAnuM AbhAra darzana - agAuthI noMdhAyelA grAhake vagerenuM prastAvanA - zAstrajJa zrI hIrAlAla mehanalAla turakhIyA. zudhipatraka anukramaNikA a. madhya prakaraNa :- samajutI - u-utarAdhyayana sUtra. A-ArAMga sUtra 1. maMgalAcaraNa - prabhu pAse yAcanA "prabhu ! dhibIjaApo 1 2. samyagadarzananI vyAkhyA-u.a. 28 gAthA 14-15. A.A 1thI4 6 3. , prApti - palabdhi. 3 karaNuM. ne 4 AvazyakanA bhAva 20 che, e mATe kALanI paripakavatA -cAra kALa 38 y nA prakAra be rIte 6. mithyAtva - vyAkhyA, jIvane bhAvanI apekSAe prakAra 3 ne 25 45 vega pradipamAM mithyAtvane avidyA kahyuM tenA bhAva 73 17. samyagadarzananI dasa rUci -u.a gAthA 16 thI 27 daSTAMte sAthe 78 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 8. zraddhA eja samyagadarzana - u.a. gAthA 28 116 9. samyagadarzananI mahattA - , , , ra9-30 123 10. anya dharmomAM zraddhAne mahimA 129 11. zraddhAnI durlabhatA 1 u.a.3 gAthA 1thI8 135 12. samyagadarzananA ATha aMga -u.a. gAthA 31 141. 13. ) nuM phaLa 14. , nA 67 bela :- 4 zraddhAna, 3 lIMga 194 10 vinaya, 3 zuddhatA, 5 duSaNa, 5 bhUSaNa, 8 prabhAvanA, 6 AgAra 6 bhAvanA ne 6 sthAnaka maLI kula 67 be 15. mRtyune jItavAne eka mAtra upAya. 283 16. dharmanI daDha zraddhA (satya ghaTanA) 289 17. samaktinI cAra bhAvanA :- maitrI, prada, karUNane mAdhyastha bhAvanA. 299 1. samakti bhavoga maTADanArI jaDIbuTI kaSAya nivRtti 313 19 ,, nA 11 dvAra 20 , nI bhAvabharI mAgaNI 21 samyagadarzananA adhikArI samyaga dRSTinI maMgalamaya nispRhatA mAnavabhavanI mahattA ne dulabhatA nArakI tiryaMcane devone samyakatvanI prApti kevI rIte thAya 344 apUrvakaraNane pAmelo jIva pAcho haThe kharo ? 347 anivRttikaraNanA kALanI siddhi bAbata be abhiprAye 349 upazama samakitane pAmelAnI bhAvi sthiti 35ra samApana 354 32 3: 3 328 330 339 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - namaNUNuM samaNurU bhagavae mahAvIrasya 5 zrI kaSabhadevAya namaH | zrI mahAvIrAya namaH | zrI vItarAgAya namaH | thara thara thara thara para samyagdarzana maMgalAcaraNa zrI vItarAga ! vitane, sadA subedha, dha vinA na ca kadA kila muktiparAmAM sahita nava na gamanAgamanaNAze nAza vinA na ca kacidagaMtasaupathama it ' artha - he vItarAga prabhu! mane sadA rUDI-kalyANakArI bedhi arthAta rUDuM samyagU darzana Ape. (kAraNa ke, beSibIja vinA keI kALe paNa muktirUpI kamaLa maLatuM nathI. mekSa vinA gamanAgamanarUpa bhavabhramaNa TaLatuM nathI, ane janma-maraNarUpa saMsAra cakanA nAza vinA melanuM ane tu-zAzvata sukha jIvane kadApi paNa prApta thatuM nathI.. sa. 1 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagadarzana paramArtha - A maMgalAcaraNanI stutinA bhAva bahu ja kalyANakArI che. AtmAthI sAdhaka vItarAga prabhu pAse sadA sudha ApavAnI mAgaNI kare che. dhana-vaibhava, moTara-baMgalA ke rUDI rUpALI chokarI (patnI) ke je meLavavAnI tanateDa mahenata ja karatAM lekene AjakAla jovAmAM Ave che. tene badale, A bhavyamumukSu prabhu pAse "sadA subedha" ApavAnI yAcane kema karate haze ? AjanA vilAsI yuganA jIvane AvI mAgaNI karanAra te kharekhara pAgala lAge? tethI ApaNe tapAsavuM paDaze ke bhautika sukha pachavADe AMdhaLI deTa mUkanAra ja AvA AmAthIne bhejAgepa pAgala mAne che te pite kharekhara DAhyA che ke pachI pAgala mAnanAra pite ja buddhihIna pAgala che? pAgala koNa? te nakkI karatAM pahelA "zANA"nI vyAkhyA samajavI paDaze. zANe ke? zANe eTale prajJAvaMta arthAta DahApaNavALa, jenI daSTi evI dIrgha--lAMbI hoya che te pitAnA mana, vacanane kAyAthI thatAM keI paNa kAryathI pitAnI jAtane dukha prApta thAya evuM na kare? dA. ta. vevAIne tyAM jAna laIne gayA haIe. dudhapAka, zIkhaMDa, pakavAna AdinI chAkamachaLa hoya ne hoMzIlA vevAI AgraDa karI karIne jamADe - badhI jAtanA sAnukuLa pralobhano hAjara hoya, tyAre mahemAna vivekazakti gumAvI dAbI dAbIne dudhapAkAdine upabhega kare te pariNAma zuM Ave? dudhapAkanI majAnA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyaggadarzana badale piTamAM zaLa upaDe ne "voya mA ! peTamAM te vaDhAI jAya che, have sahana nathI thatuM? tevI peTa pIDA upaDe ne valopAta kare, tyAre sAthe jamanArA paNa saMbhaLAve - bhAI! have valepAta kare zuM vaLe? dudhapAka pArake hate paNa peTa te tAruM hatuM ne? kaMIka samajIne te khAvuM hatuM ne ?" zANo keNa? ane pAgala keNa? tenuM rahasya A kathAmAM ja chupAyuM che. te rahasya samajIne ja A AtmAthI mumukSu bhagavAna pAse "subodha kahetAM samyakatva ApavAnI mAgaNI kare che kAraNa ke jIvAtmAnI anAdi anaMtakALanI kALanI saMsAracakanI paribhramaNarUpI jIvanayAtrAmAM jIvane jyAMsudhI samyakatva prApta thatuM nathI. tyAM sudhI mithyAtva ane ajJAnanA kAraNe strI, putra, svajanAdi, dhanaubhavAdi parapadArthothI sukha maLe che tevI bhramaNAmAM rahe che, eTale dehanA sukhe sukhI ane dehanA duHkhe duHkhI pitAne mAne che, tethI te ajJAnI jIvana, janma- maraNarUpI bhavanA pherA TaLavAnA nathI, tema te AtmAthI jIva barAbara samajI gayA che, barAbara jANe che tethI ja te bhavya jIva, jIva-achavAdi nava tattvanuM svarUpa sarvasa jinezvaree je pramANe pitAnA jJAnamAM jeIne janahitArthe yathAtathya kahyuM che. tenI tene saMpUrNa zraddhA besI gaI che, tethI temanI pAse yAcanA kare che ke he vItarAga deva ! arihaMta bhagavaMta! A asAra saMsArathI huM bhAre nirveda pAme chuM. arthAt pUrepUre kaMTALe chuM, mATe he prabhu ! Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyaggadarzana mane have tamArUM ja, tamArA dharmanuM ja zaraNuM he ! mAre hAtha jhAle ane mArA para kRpA varasAvIne mane samyagudaSTi Ape, basa bIju kazuM mAre jetuM nathI. kAraNa ke samyakatva pAmyA vinA mekSa arthAt sarvathA karmakSaya thatuM nathI. evaM mae alithuA, vihuyarayamalA pachINujaramANu , cauvIsa pi jiNavarA, tisthayarA me pasIyatu pA kittiya-vadiya-mahiyA, je e logassa uttama siddhA Aga-bahilAbha, samAvivaramuttama ditu 6 artha :- e pramANe mArA vaDe stuti karAyelA ke jemaNe karaja eTale ke vartamAnamAM baMdhAtA karma ane kamaLa arthAt bhUtakALamAM baMdhAyelA karmo dUra karyA che ane jemanA jarA arthAt vRddhAvasthA ane maraNa saMpUrNa rIte naSTa thayelA che, evA vise tIrthakara de, paNa kahetAM atItamAM thaI gayela anaMtI cevisI, vartamAnamAM vicaratAM zrI. sImaMdhara svAmI Adi vIsa tIrthakara bhagavaMte ane AgAmI kALamAM thanArA anaMtA tIrthakara de mArA upara prasanna thAo. (5) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagdarzana potapotAnA nAmathI {mArA vaDe) stavAyelA, eTale ke nAmakIta na karAyelA, vaMdAyelA, (ane bhAvathI) pUjAyelA evA je A (akhila) leAkamAM zreSTha siddha che, te (zrI tI kara deve ) mane bhAvaArogya, AdhilAbha ( samyag dana ) ane uttama bhAva samAdhi Ape. (6) jIvAditattva pratipAdakAya, sabhyamukhyASTa guNAzrayAya / devAdhidevAya namA jinAya / / prazAMtarUpAya vItarAgAya, jIva-ajIvAdi nava tattvAnA prakAza karanArA, samyakatva " Adi ATha guNAthI yukta, krodhAdi kaSAyA jemanA saMpUrNa nAza pAmI je paramAtmA atyata prazAMta banelA che, rAga ne dveSane savathA naSTa karI je vItarAga prabhu anyA che, devAdhideva evA jinezvara bhagavAnane mArA namaskAra hA! Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samya darzana-vyAkhyA samyagra darzana vAstavika svarUpe AtmAne eka guNa che, tenuM yathArtha svarUpa vIra prabhu mahAvIra svAmIe zrI uttarAdhyayana sUtra adhyayana 28-melamA gatinI gAthA 14 ne 15mAM batAvatAM kahyuM che - jIvAjIvA ya badhe ya, puNaNa pAvAsa tahA | sava nijajarA mA, satie tahiyA nava | 14 . artha - jIva (caitanya, AtmA), ajIva (jaDa padArtho, karma pudgale), baMdha (jIva sAthe, karmanuM joDAvuM, puNya, pApa, Azrava (zubhAzubha karmabaMdhanA kAraNa) saMvara (Azrava nidhi), nijA (pUrvasaMcita karmane aMze kSaya) ane mekSa (saMpUrNa karmakSaya) A nava tatva che (14). tattva eTale vastu (padArtha)nA svabhAvanuM yathAtathya arthAt jevuM che tevuM ja nirUpaNa karavuM te. tahiyANuM tu bhAvANuM, sAve ucaesaNuM ! bhAveNuM sahaMtasa, sanmatta te viTAhiya | 15 / Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyaggadarzana artha - A tanA bhAvanI (pitAnA sahaja ) svabhAvathI ke (tIrthakara gurnAdinA) upadezathI bhAvapUrvaka zraddhA karavI tene "samakita" arthAt "samyagU dazana" kahyuM che. (15). uparokta nava tattvamAM "jIva" ane "ajIva" e be paramArtha tatva che. temAMye vizeSe karIne "jIva tatvanI ja mukhyatA che. ajIva ( jaDa) tattva te tene pratipakSa che. arthAt jaDa padArthanA - ajIvanA je lakSaNa che. saDI javuM, gaLI javuM, nAza pAmavuM vagere lakSaNe "jIva" tattvamAM kadApi kALe hotA nathI. jIva - AtmA te ajara, amara, avinAzI, evuM anAdi anaMta prava tattva che, tethI tenI mukhyatA che, chatAM jIvanuM yathArtha svarUpa samajavA mATe paNa tenA pratipakSa "ajIva'nuM svarUpa paNa samajavuM joIe eTale "ajIvane paNa paramArtha tattvamAM lIdhuM. puthI mokSa sudhInA bAkInA sAte ta te jIve karelA pariNAma anusAra prApta thatI paryA che. eTale ke avasthAo che. zrI tasvArtha sUtramAM pahelA adhyayananA bIjA sUtramAM zrI umAsvAtijIe paNa bhagavAnanI A vAta grahaNa karIne kahyuM : tatvArtha zraddhAna samyagadarzanama 2 tatvanA arthanI eTale ke tatvanA paramArtha svarUpanI zraddhA karavI te "samyagadarzana" che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyaggadarzana tattvanI ke tattvArthanI zraddhA karavI eTale te nave tanuM je svarUpa sarvajJa tIrthakara bhagavaMtee pitAnA apratipAtI paripUrNa kevaLajJAnamAM prathama joyuM, jANyuM, ane anubhavyuM, ane pachI gaNadhara bhagavaMtene "jIva -tatva'nuM yathAtathya svarUpa batAvatI tripadI - "upane vA, vigame I vA yuveIva " jagat chanA kalyANa arthe niSkAraNa karUNA lAvI ApI, tene zAstramAM "artha" kahyo che. sarvajJa tIrthakara bhagavaMtanA zrImukhethI A tripadI sAMbhaLatAM ja gaNadhara bhagavaMtenA aMtaramAM jIvAjIvAdi nave tavenA svarUpajJAnane parama ughADa thAya che, ane dareka gaNadhara bhagavaMta dvAdazAMgI (bAra aMga sUtro)nI "dharmazAstronI racanA kare che. jene jinavacana ke jinavANI kahevAmAM Ave che. tenI zraddhA karavI te "samyagudarzana che; ema siddha thayuM. ethI ema phalita thAya che ke tattvanI zraddhA karavI eTale paramArthathI (1) tattvArthanA prarUpaka evA sarvajJa tIrthakara bhagavaMtanI zraddhA karavI-tIrthakara bhagavaMtane jaina paribhASAmAM "arihaMta deva" ane TUMkamAM mAtra "sudeva" kahevAmAM Ave che. eTale "sudeva"nI zraddhA karavI. (2) tattvanI zraddhA karavI eTale tIrthakara bhagavaMtenA arthasabhara vacane sAMbhaLIne adhyAtma zAstronI racanA karanAra gaNadhara bhagavaMtenI ane tIrthakara bhagavAnanA zAsanakALa daramyAna jinezvaranA mArgamAM vicaratAM ane jinavANIne pharamAvatAM-sAdhu-sAdhvIjIenI zraddhA. jinezvara bhagavaMtanA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyaggadarzana nirvANa pachI temanA mArgane anusaratAM je kaI paMcamahAvratadhArI gaNadhara bhagavaMte tathA sAdhu-sAdhvIjIe tIrthakara bhagavaMtoe kaheluM ja zraddhatA hoya che ane pharamAvatAM hoya che temane "gurU" kahyA che. A gurU tatvane vyavahAramAM sugurU" kahevAya che. tethI tattvArtha zraddhA eTale sugurUnI zraddhA paNa siddha thaI(3) jIvAdi tattvanuM yathArtha nirUpaNa teja saddharmanuM nirUpaNa che. temAM paNa mukhyatve jIva (AtmA)nI ajJAnamaya bahirdazAnuM svarUpa kahIne mehadazAthI parAbhUta thayele ajJAnI jIva pite ja pitAnA AtmAne anarthAdaMDe daMDIne kevI rIte karmabaMdhathI baMdhAya che, ane - te karmabaMdhathI chuTavAnA zuM upAya che jethI jIva aMtarAtma dazA pragaTAvIne arthAt samyagadarzana pAmIne paramAtma dazAne kema pAmI zake, ane AtmAnuM parama vizuddha-siddha svarUpa kema pAmI zake, tenuM yathAtagya nirUpaNa te sudharma che. eTale javAdi tatvanI zraddhA te "sudharma"nI zraddhA paNa siddha thaI. kira saMkSepamAM kahIe te nava tattvanI zraddhA ke tattvArthanuM saddhAna esudeva" kahetAM "arihaMta deva, "sugurU" kahetAM arihaMtanI AjJA pramANe vicaratAM saMta-satIjIe, ane "sudhama " kahetA sarvajJa kevaLI bhagavaMte e kahela dharma, "kevaLI prarUpita dhama", anya koI dharma nahi enI zraddhA te samyagadarzana che. - zrI Avazyaka sUtramAM vyavahAra samyagadarzananI nIcenI gAthA che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyaggadarzana arihara mahAdeva, jAvajI susAhUNe gurUNuM ! jiNapaNuta tatta, Iha sammata mae gahiyaM / artha - jIvanaparyata arihaMta deva e ja mArA deva. (temanI AjJAmAM vicaratAM), susAdhu eja mArA gurU ane temaNe prarUpeluM tatvadarzana arthAt dharma e ja mAre dharma - A samyagadarzana eTale ke samakita, arthAt A traNeya parama upakArI tatvamAM parama zraddhA - huM grahaNa karuM chuM. " ane "java" arthAt "AtmA " AtmAnI-pitAnA ja svarUpanI AtmA vaDe (pitAnA ja jJAna vaDe) AtmAmAM zradhdhA kare tene "nizcaya samyaga darzana" kahyuM che. te A nizcaya samakita paNa jinezvare kahelI "nava. tattvanI zradadhAmAM ja A samAya che. kAraNa ke AtmAnA svarUpanI oLakha karAvanAra paNa sarvajJa arihaMta deva ja che. eTale paramArthathI te vyavahAra ane nizcaya e baMne samakita arihaMta deva arthAt jinezvara devanI zraddhAmAM samAyA. tethI ja zrI AcArAMga sUtra adhya. 5 udeze pAMcamAM kahyuM che :- "tameva sarca zaMka, ja) jirNahiM paveIyaM che je jinezvara deve pharamAvyuM che te ja satya che, zaMkArahita che. (kAraNa ke jinezvara prathama sarvajJa banI padArtha mAtranuM svarUpa jANuM, dekhI anubhavIne pachI ja nipRhabhAve lokahitArthe vacana bhAkhe che. tethI temAM kaI zaMkAne sthAna rahetuM nathI.) nigraMtha pravacana arthAt jinavANImAM anupama zradhdhA te samyagadarzana. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyag dana 'nava tattvanI zraddhA te samyagadarzana.' A zraddhA eTale zuM ? kema rAkhavI ? tattvA eTale zuM ? jinavacana - jinavANInA sAra zuM che ? ---- AnI spaSTatA prabhue zrI AcArAMga sUtranA ceAthA ' samyakatva' nAmanA aghyayananA pahelA uddezAmAM nIce pramANe karI che : 8 je tIrthaMkaro bhUtakALamAM thaI gayA che. vamAnamAM mahAvideha kSetramAM bIrAje che ane bhaviSyakALamAM thavAnA che te sava' bhagavatA eka ja dayAmaya ahiMsAdha'nI prarUpaNA karIne kahe che, samajAve che ke ' huM jIvA ! tame koIpaNa prANInI hiMsA na karo, ghAta na kare, tene pIDA na upajAvA, duHkhI na karA, du:khI karavAnI kAI ne AjJA na Ape; paraMtu jIvamAtranI dayA pALo.' 9 A dayAmaya ahiMsAdha`ja zuddha dharma che, nitya che, zAzvata che. sa'pUrNa leAkanu' jJAna karIne pachI ja bhagavatAe A dayAmaya dhama batAvyA che mATe sane zrayakArI evA A dhama che.' 11. anaMtA tIrthaMkarAnA A vacanamAM dRDha zraddhA rAkhavI tene ' samyakatva ' kahyuM che. dayAmaya ahi'sAdha'nuM yathA ema kahIne AgaLa kramAve che H Jain Educationa International pAlana eja samyakatva. A rIte samyaga na. ' For Personal and Private Use Only Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 samyagradarzana grahaNa karIne, tenA pAlanamAM pramADha na karo, tajI na do, yathAtathya dharma jANIne ISTAniSTa sacegAmAM bairAgyabhAva dhAraNa karI, ane kAIpaNa prakAranI lokeSaNA ke pAMce IMdriyAnA viSayanI IcchA na rAkho. jethI karIne amUlya evA samyagraratnane pramAdavaza banI rakhe gumAvI na bese.' prabhu mahAvIra potAnA ja dAkhalA ApI bhavya jIvAne samajAve che keH- he bhavye ! saMsAracakramAM paribhramaNa karatAM karatAM anaMtAkALe, koI pramaLa puNyanA yeAge nayasAra sutAranA bhavamAM eka nAnAzA niyamanA koIpaNa abhyAgatabhikSukane bhAjana ApIne enA peTanI Aga ThArIne--pachI ja mAre bhAjana levuM -- kAraNe bharajaMgalamAM abhyAgata svarUpe bhUlA paDelA saMtAno samAgama thayA. sujhatAM nirdoSa AhArapANI bhAvapUrvaka saMtAne ApI, gAmanA mAga batAvI mArge caDAvyA; te saMtAe mArA upara paramakRpA karI saMsAranI catuti ne cArAsI lAkha jIvAyeAnimAM mithyAtvane ajJAnanA kAraNe bhamI rahelA evA mane dayAmaya ahiMsAdharUpI bhavanI bhAvaTa bhAMgI nAkhe evA parama kalyANakArI ane ciMtAmaNI ratnathI paNa guNamAM adhika evA meAkSanA nAMdha :- loko ghaNI vakhata kahetAM hAya che ke vrata niyama levAnI zuM jarUra che? manathI nakakI karIe eTale basa ! paNa mana huM ja caMcaLa che. vrata niyama lIdhA vagara khIle adhAtuM nathI; te tethI AvA parama phaLane gumAvI besIe chIe. jJAnIoe Ane 'pramAda' kahyo che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyaggadarzana mAge mane caDAvyuM. saMtenA vacanamAM parama zraddhA chaMdagIbhara rAkhI dayA dharmanuM pAlana karyuM. phaLasvarUpe anaMtakALanI jIvanayAtrAmAM prathama vakhata samyakatva ratnanI prApti thaI ane bhavakaTI tyArathI zarU thaI. phaLasvarUpe bIjA bhave devaleka pAmI, AyuSya pUrNa thaye tyAMthI cyavI trIjA, bhave dAdA jhASabhadeva bhagavAna A yuganA prathama tIrthaMkara ane pitA prathama cakavatI bharata mahArAjAne tyAM maricikumAra nAme putrapaNe janma pAmya, uttama evuM kSatriyakuLa ane IvAku vaMza pAme, eTaluM ja nahi paNa dAdA-tIrthakara bhagavaMta pAse saMyama aMgIkAra karI parama durlabha gaNAya evuM cAritra paNa pAme, TuMkamAM te ja bhave mekSe javAya evI saghaLI sAmagrI pApe, chatAM dAdAnA badhA putraputrIo, mekSe sidhAvyA ne huM ja eka rahI gaye. vicAre te kharA ! nayasAranA bhavanA eka nAnAzA niyama pAlananA kAraNe prApta thayela dharmazraddhAnA lIdhe kevI kevI anupama mekSa pamADe tevI jogavAI pAme.. tema chatAM kAMThe pahoMcIne zenA kAraNe Du ? mAtra pramAdanA kAraNe. sAdhu banyuM hovA chatAM tApane pariSaha sahana na thavAthI, bhagavAnanuM sAnidhya choDI samesaraNanI bahAra jaIne ekale rahevA lAge ne mAthe noMdhaH- sarva tIrthakara bhagavaMtAe kevaLI prarUpita dharmanI ArAdhanA sivAyanI sAMsArika badhI pravRttione ne jinAjJAthI viparita sAdhanAne paNa pramAda kahela che Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 samyagudarzana chatra ne pagamAM cAkhaDI dhAraNa karI prathama te cAritrabhraSTa ba. chatAM sadharma te prabhu pAse ja che, tevI pAkI zraddhA aMtaramAM hatI tethI je kaI ziSya banavA mArI pAse AvatAM temane satya samajAvIne prabhu pAse ja ekalate. eka vAra huM bImAra paDyo. paNa cAritrabhraSTa hovAthI koI e mArI sAravAra karInahi. te veLAe eka rAjakumAra nAme kapila mArA darzane AvyuM. ne tene ziSya banAvavA AjJA mAgI. tyAre prathama te saddharma te prabhu pAse che mATe saMyama levo hoya te prabhu pAse jA tema kahyuM. tyAre kapile pUchayuM - "prabhu pAse dharma che, te zuM tamArI pAse nathI?" tyAre kSobhanA mAryA viparIta vAta kahI ke dharma te mArI pAse paNa che. satya na jaLavAyuM. dharmamArgamAM Ane ja "pramAda kahyo che. pachI paNa prabhu pAse AlocanA laIne zuddha na thayuM. samakita ratna gayuM. bhagavAnanuM sAMnidhya choDI dIdhuM tenuM A pariNAma AvyuM. Ama prabhue paramArthathI "gurUkulavAsanuM mahatva batAvyuM che. gurUkulavAsa eTale mAtra gurU rANInI sAthe ja nahi paNa temanI AjJAmAM vicaravuM te. samakti gayuM eTale bhavabhramaNa vadhyuM. lAMbA samaye sALamAM vizAkhAbhUtinA bhave pharI kSatriyakuLa ne cAritra pAme. deva-gurU-dharmanI zraddhA daDha thaIne utkRSTa bhAve tapa-saMyamanI ArAdhanA karavA lAgyuM. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 samyaggadarzana eka samaye mAsakhamaNanA pAraNe gecarIe jatAM gAye dhakako mAravAthI paDI gaye. tethI saMsArI pitarAI bhAI vizAkhAnaMdIe maheNuM mAryuM ke tamAruM baLa kyAM gayuM ? gAyanA dhakkAthI paDI gayA? Ama kahIne hasavA lAgatAM, sAdhue je samabhAva game te saMgamAM rAkhavuM joIe te na Takyo ne tarata niyANuM karyuM ke A tapasyAnuM kAMI phaLa hoya te pachInA bhave vizAkhAnaMdIne parAbhava karanAre banne pachI jIvanaparyata AlocanA na karI. karmanA bhUkA belAvI mekSa pamADe evA mahAupakArI tapane lekeSaNa khAtara vecI te nAkhyuM. paNa pariNAme karI samakita gayuM. niyANAnA prabhAve 17mA bhAve tripRSTa vAsudeva thaIne vizAkhAnaMdInA jIvane parAbhava te karyo, paNa phaLasvarUpe sAtamI nAthvInI atyaMta duHkhamaya gatimAM javuM paDyuM, ne bhavabhramaNa pharI vadhI gayuM. te TheTha 25mA naMdana muninA bhavamAM samaktine jatana karIne jALavyuM te kSAyikarUpe pariNamyuM; tIrthakara nAma gotra baMdhAvyuM ne ra7mA bhave A yuganA dharama tIrthaMkara mahAvIra banIne mekSe gayo." bhagavAna pitAnI kathA kahIne paramArthathI ema kahevA mAge che ke prApta thayela samaktinI prANanA bhege paNa jALavaNI karavI. ane ema jALavaNajatana karaze te, te ja samakti tamane vahelA mekSe pahoMcADaze. jIvAdi navatavanI zraddhA e ja samyagudarzana. - Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagadarzana tattvazraddhA eTale enA prarUpaka jinezvaranI zraddhA, jina zraddhA eTale emanI AjJAmAM vicaratAne emanuM kahevuM ja upadezatAM sAdhu-sAdhvIjInI arthAta gurU-gorANInI zraddhA, ane emaNe pharamAvelA jinavacananI-jainadharmanI zraddhA. anaMtA tIrthakaree ekaja dhama pharamAvyuM cheH keIpaNa jIvanI hiMsA na kare, pIDA na pamADe, duHkhI karavAnI AjJA na Ape." eTale paramArthathI manathI keInuM burU na icacho. vacanathI burU na belo. kAyAthI burU na kare. saMpUrNa dayAmaya ahiMsA dharmanuM pAlana kare. tIrthakarenA e vacananI zraddhA e "samyagadarzana'nuM lakSaNa samyagadarzana eja "samyakatva" ke "samakti." dayAmaya dharma pALe te "samyagadaSTi jIvanuM lakSaNa samyaga darzanano mahimA samyagadarzana pAmelo jIva avazya mekSe jAya. AvuM apUrva mahimAvaMta samyagadarzana hevAthI jinezvara bhagavaMte dharmopadezanI zarUAta ja jIvAdi Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagdana navatattvAnuM svarUpa atAvIne prathama agasUtranA pahelA ja aghyayananA pahelA ja sUtrathI karI che ke' keTalAeka jIvAne samaja hatI nathI ke 6 huM kaI dizAmAMthI AvyA chuM ? ' * " huM kaI gita (bhAvidezA) mAMthI Avyo chuM ? 17 " huM koNa chuM ? huM kANu hatA? huM kayAM upajavAne " 7 * A mAruM zarIra eja ' huM ' AtmA (jIva) chuM ? ke zarIra bhinna (juduM) che, ne AtmA paNa bhinna che.' ke ' AtmA zarIrathI sAva nirALA che? ' ' * Ama, jIva-ajIva arthAt caitanya ne jaDatuM svarUpa, kahyuM che. chakAyanA jIvanuM svarUpa kahI, jIvanA vadha ane aMdhana na karavAnuM pharamAvI, pahelA zasra parijJA ' nAme aghyayanamAM 6. , Azrava ne savara tattvAnuM svarUpa kahyuM che. khIjA lAkavijaya aghyayanamAM : * kAmaguNeA ja eTale ke pAMca indriyAnA zabjhArdi viSaye ja saMsAranuM mULa kAraNa che, tenA bhogavaTAthI jaAsaktithI ja mehunIyAMdi AThe kama badhAya che. ema kahI 'anya tattva'nI, ane jIva jema mAhasaktithI karma baMdha kare che 3. ra Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagadarzana temaja saMyama ane tapanI ArAdhanA karI karmathI chuTI paNa zake che tema kahI "nija tattvanI vAta kahI." ane trIjA " zItayA " adhyayanamAM pariSaho samabhAve sahana karavAthI pUrvasaMcita sarva pApane bhammIbhUta karI de che. phaLasvarUpe te mumukSu jIva (AtmA) sarva karma khapAvI janmamaraNanA pherAthI mukAya che arthAta mekSa pAme che. A rIte "jIva" thI "mekSa' sudhInA nava tattvanuM svarUpa kahI tenI parama zraddhA rAkhI koI paNa jIvanI hiMsA na karavI, saMpUrNa dayAmaya ahiMsA dharma pALI mikSanI ArAdhanA karavI tene "samyagU darzana" kahyuM, AvA anupama hitakArI, mekSadAyI mAMganI yathArtha ArAdhanA AvaradAnA cha mAsa jeTalA ja TUMkA samayamAM paNa mAtra bAra ja varSanA saMsArI putra-- ziSya manaka RSi-bALa muni saraLatAthI rUDI rIte karI zake te mATe dvAdazAMgInA sAra rUpa evI zrI dazavaikAlika sUtranI nIcenI prathama gAthAmAM ja dayAmaya ahiMsA dharmanuM svarUpa pUjya zrI zayyabhavAcAryo kahI samyaga darzana pamADI mekSamAno ArAdhaka banAvI dIdhe: dhame maMgalamuki, ahiMsA saMjame to devAvi ta namasakti, jasasa dhamaeN sayA maNe 15 artha - ahiMsA, saMyama ne tapa rUpI dharma (je jinezvara bhagavatee pharamAvela che. te sarvottama maMgala Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagradarzana 19 che. jenuM mana A dharmamAM pravarte che, arthAt A dayAmaya dharmanI je koI ArAdhanA bhAvapUrvaka kare che, tene deva paNa vaMdana-namaskAra kare che. (1) de te riddhisiddhimAM manuSya karatAM anekagaNuM caDiyAtA hoya, tema chatAM tevA sAdhakane namaskAra kema kare ? deve avadhijJAnayukta hoya che. tethI jANe che ke dayAmaya ahiMsA dharmanI zuddha bhAve ArAdhanA karanAra sAdhaka samyagadaSTi ja hoya; ane samakitI jIva taddabhave ke paraMparAe avazya mekSe ja javAne, tethI upalakSaNe bhAvi siddha paramAtmAne deve vaMdana kare che. te apUrva mahimA samyagadarzanane che. te samyagadaSTi sAdhaka samyaka jJAna, darzana, cAritra ne tapa rUpI mokSa mAnI kevI bhAvapUrvaka sAdhanA judA judA mArgathI kare tenA rUDA bhAva zrI. uttarAdhyayana sUtranA samyakatva parAkrama" nAmanA adhyayanamAM prabhu mahAvIra vika svAmIe temanI aMtima dezanAmAM ApyA che te jijJAsue gurUgamathI jANavA. daSTAMta - hAthInA bhavamAM sasalAnI dayA pALavAthI zrI meghakumAranA jIvane tiryaMca gatinI pazunI yonImAM paNa samakti prApta thayuM tema bhagavAna mahAvIra svAmIe zrI jJAtAsUtranA prathama adhyayanamAM pitAnA svamukhe zrI mighamuni dIkSA lIdhA pachI bIjA ja divase dIkSA choDI rAjamahele pAchA javA mATe prabhunI AjJA levA gayA. tyAre kahyuM, je mULa pATha nIce pramANe che - Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagdarzana * tuM jaI tAva tuma* mehA ! tirikakha joNiya bhAvasuvAgaeNa apaDibaddha sammatayeNuM labheguM ! 20 artha : he meghamuni ! te vakhate eTale tiya'ca gatinA hAthInA bhavamAM sasalA upara karela anukaMpAnA bhAvathI je pahelA kayAreya prApta thayuM na hatuM tevuM amUlya apUrva samyakavatvaratna tamane tyAre prApta thayuM.' tAtpa e che ke bhAvapUrvaka nispRhabhAve pALelI jIvadayA kadApi niSphaLa jatI nathI. tenA vaDe jIvane ucca gatinI ja prApti thAya che. ane jo bhavI jIva hoya tA. samakti pAmI tadbhave ke thADA bhava karIne avazya mAkSa pAme che. ( meghakumAranI kathA mATe juA lekhakanI mATI sAdhu vaMdaNA gAthA - 39-40 ) - samyagdarzananI prApti zrI tatvArtha sUtra aghya. 1 sUtra 3mAM AcArya zrI. umAsvAtijI samaktinI prApti be prakAre thAya tema kahe cheH tantisargAdadhigamAd vA'| tad - te (samyaga dana )1 nisargAt eTale svabhAvathI vA athavA (2) adhigamAt eTale zuddhinA upadezathI ema e prakAre thAya che. samyagadarzanane pragaTatAM rokanAruM. mukhyatve mehanIya For Personal and Private Use Only 6 Jain Educationa International Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21 samyagdarzana karma che. samaktine reke eTale paramArtha thI mekSane reke. jIvAtmAne paramAtmA banatA reke tevuM prabaLa hovAthI ane vaLI AThe karmone baMdhAvanArUM paNa A mohinIya karma ja hovAthI, tene AThe karmomAM rAjA kama kahyuM che. mehanIya eTale muMjhavanArUM,-padArthanuM yathArtha svarUpa. thavA na de, eTale AtmAne para padArthomAM - jaDa evA zarIranA sukhamAM lalacAvI nija svarUpanuM bhAna na thavA de te kama. tenA be bheda che. (1) darzana mehanIya (2) cAritra mehanIya. (1) darzana mehanIya - darzana eTale dekhavuM, jevuM. AtmAne pitAnA ja svarUpanuM yathArtha darzana thavA na de te darzana mehanIya karma. AtmAnuM ja svarUpa neInDiyagejajha amuttabhAvA, amutabhAvA vi ya heI nicce" (u. a. 14-19). arthAt AtmA amUrta eTale ke arUpI che, (ane tethI) IMdriyathI grAhya nathI arthAta, kriye ane mana vaDe jANI zakAtuM nathI. (ane je ) padAthe arUpI hoya te niyamA "nitya" hoya, arthAta zAzvate, dhruva, ajara, amara heya, ema je sarvajJa jinezvaree kahyuM che. hiMdu dharma graMtha gItAe "na jAyate, na priyate.... na hanyate hatpamAne zarIre" ( adhyAya ra-ra0) arthAta je janmate nathI, je marate nathI, je prava, nitya, zAzvata che, ane A zarIra dehAvasAna pAme chatAM je marate nathI, te "AtmA" (jIva) che. AmA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagadarzana (jIva)nA A yathArtha vAstavika zAzvata, dhruva svarUpanuM darzana arthAt baMdha thavA na de ane pite jemAM vAsa kare che te zarIrane ja pitAnuM svarUpa mAne eTale zarIranA sukhe pitAne sukhI ane zarIranA dukhe pitAne du:khI. mAne te darzana mehanIya karma che. A karmanI utkRSTa sthiti 70 kroDAkoDI sAgaropamanI che. AtmA te caitanya lakSaNavALo " jIva" che, ane zarIra te caitanya rahita jaDa "ajava" che. AvuM jaDacaitanyanuM je bheda vijJAna sarvae kahyuM che te java ava Adi navatanI zraddhA thavA na de te darzana mehanIya che. darzana mehanIya karma jIvane udayamAM hoya tyAM sudhI te jIvAtmA mithyAtva, ane ajJAnadazAmAM ja hoya ane pahele mithyAtva guNasthAnake ja haya, jIvamAtranI- tIrthakarenA jIvanI paNa prAthamika dazA A pahelA mithyAva guNasthAnakanI ja hoya che, kAraNa ke saMsArI jIvamAtranuM mAtRsthAna eTale uddagamasthAna nigadanA jIvonuM che ane nigedanA niyamA pahelA guNasthAnamAM ja hoya che. jyAre ke eka bhavya jIva saMyamane pitAne purUSArtha pheravIne guNonI abhivRddhi karI kaSAyamukta banI sarva karma khapAvI sarvaguNasaMpanna evuM "siddhapada prApta kare che, tyAre temanI niSkAraNa karuNAnA prabhAve eka jIva avyavahAra rAzInI nitya nigedamAMthI nIkaLI - saMsAracakanI narakAdi Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagdarzana catutirUpa vyavahAra rAzImAM Ave che; ane saMsAracakranuM tenu paribhramaNa zarU thAya che, tyAre te jIva mithyAtva ane ajJAna dazAmAM ja ane pahelA guNasthAnake ja hAya che, ane mAhanIya kanI prabaLa sattA heThaLa hAya che. meharAjAnI A prabaLa sattAnA bhavya jIva akAma nija rAe karI potAnA ja purUSArtha vaDe kevI rIte parAbhava karIne samaktine prApta kare che te have joI e. dana mehanIyanI traNa prakRti che: (1) mithyAtva meAhanIya - AmAM dana mehanIya karmInA daLa gADhA vAdaLa jevA saghana hAvAthI samyag diSTane sa thA DhAMkI de che, jIva mithyA STi thAya che; tyAre mithyAtvanI vaNA kaMIka sattAmAM rahe ane kaIka udayamAM Ave jethI sudeva - suguru ane sudharmAMnI zraddhA thavA de nahi, jIva tenAthI vimukha rahe te 'mithyAtva mAhanIya.' kAraNake Ane cAritra mohanIyanI anaMtAnubaMdhI kaSAyanI cAkaDInA udaya niyamA hoya che. - (ra).. mizramehanIya - Ane * sama-mithyA mAhanIya paNa kahe che. sama eTale samakti ane mithyA eTale mithyAtva - A baMnenA pariNAma, zIkhaMDamAM mIThAza ne khaTAza jema eka sAthe hAya, tema varte. AvA prakAranA jIvA adhA dharmane sarakhA mAne, sArAnarasAnI parakha karavAnI viveka buddhi hujI pragaTI na hoya tevI anizcita avasthA te mizramehanIya.' age ka eTaleA che ke anaMtAnubaMdhI cAkanA udaya hAtA nathI. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only 23 Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagdarzana (3) samyakatva mAhanIyaH- AnA uyamAM samakti guNanA pU`ghAta thachtA nathI, para Mtu kSAyika samaktine pragaTa thavA detuM nathI; tethI kSAyika samaktinuM DhAMkaNu kahyuM che; kAraNake kSayApazama samaktimAM cala ( asthiratA ), mala (malinatA)ane agADha gADhA nahi) doSa hoya che. mithyAtvI jIvAne A mAhanI hAtI nathI, paNa kSayApazama samakitIne hAya che. te jinavacanamAM zaMkA Adi doSamukta hAvAthI milana hoya che; te samakti mehanIya. 1 24 : (2) cAritra - mAhanIya - cAritra eTale ke sayama ane sayamanA utkRSTabhAve pAlananuM phaLa vItarAga dazA eTale 'yathAkhyAta cAritranA ' udayane rAke te cAritra mAhanIya, tenI utkRSTa sthiti 40 kroDAkroDI sAgaropamanI che. tenA be bheda che (1) kaSAya cAritra mAhanIya (2) nAkaSAya cAritra mehanIya, kaSAya - cAra che. (1) krodha. (ra) mAna, (3) mAyA ne (4) leAbha. A cArenA vaLI caccAra bhAMgA bheda ) cheH( (1) anaMtAnubaMdhI, (ra) apratyAkhyAnI (3) pratyAkhyAnI ne (4) sa`javalana, cAra kaSAyAne A cAra bheda vaDe guNatAM kula 16 prakRti kaSAya cAritranI thaI. nAkaSAya :- (1) hAsya, (ra) rati, (3) ati (4) bhaya (5) zAka (6) duga'chA (7) strIveda (8) purUSaveda ne (9) napu'saka veda - A nava nAkaSAya che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagadarzana 25 A pramANe cAritra mohanIyanI kula 169 rapa prakRti che. Ama mehanIya karmanI kula 28 prakRti thAya che. mehanIya karmanI A 28 prakRtiomAM samiti guNane pragaTa thavA devAmAM sauthI bAdhaka "anaMtAnubaMdhI kaSAyanI cAra prakRti - ceka che. tene "caMDALa cekaDI" kahI che. jyAM sudhI tene kSaya ke upazama na thAya tyAMsudhI darzana mehanIyanI traNa prakRtinuM jera maMda paDatuM nathI ne samaktine pragaTavA detuM nathI. anaMtAnubaMdhI eTale ke anaMtakALathI AtmAne anaMta karmone baMdha karAvIne jIvAtmAne saMsAracakamAM je bhramaNa karAve che, tevA kodha, mAna, mAyA ne lebhanA tIvra udayane "anaMtAnubaMdhI ceka' kahe che. te evA tIva hoya che ke maratAM sudhI paNa chuTatAM nathI. A anaMtAnubaMdhIne ceka ne darzana mehanIyanI traNa prakRti maLI kula sAta prakRtine upazama ke kSaya thAya tyAre (1) upazama, (ra) pazama ne (3) kSAyika samaktinI jIvane prApti thAya, tyAre anAdi anaMta kALathI mithyAtvanA kAraNe jIvAtmAne je matiajJAna ane zrata ajJAna hatA te matijJAna, ane zrutajJAna rUpe pariName. A upazama Adi pitAnI svayaMskuraNAthI keIna upadeza vagara mRgAputra AditA daSTAMte thAya tene "nisargathrI samakti" kahyuM che, ane koIne jAtisaraNa jJAna thavAthI Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 samyagadarzana paNa thAya che. te paNa nisathI thayuM kahevAya, ane. tIrthakara, ke saddagurUnA upadezathI jaDa-cetananA bhedavijJAnane prApta karI, juvAjIvanA yathAtathya svarUpane jANIne tevuM ja zraddhAna kare, pratIti kare tene "adhigamathI samakti thayAnuM zAstramAM vidhAna che. pAMca ludhi - samakti AvyA pahelAM te bhavI. jIva pAMca labdhi pAme che. te " labdhisAra" nAme graMthamAM nIce pramANe darzAvyuM che - - (1) kSapazama labdhi-saMsAracakamAM paribhramaNa karatAM jIvane kaI vakhate evo ega bane ke jJAnAvaraNIyAdi AThe karmonI azubha prakRtine anubhAga (rasa)ne samaye samaye anaMtaguNa ghaTADatAM jJAnAnAvaraNIya karmanA AvaraNe je tIvra hatA te maMda thAya che tethI te jIvane kSaye pazama labdhi prApta thAya che, eTale jJAnane ughADa thAya. - (2) viruddha labdhi :- A pazama labdhina. pratApathI azubha karmanA radaya ghaTe che tethI mananA saMkilanTa (kaleza upajAve tevA) pariNAmanI hAni (ghaTI javA te) ane vizuddha pariNAmanI vRddhi thavAthI kaSAyanI maMdatA thAya che jIvanA Atmapradeze pahelAM karatAM vadhAre vizuddha bane ane pariNAme saMsAranI rUci maMda thaI dharmanI rUci prApta thAya che te "vizudadha labdhi' phaLa svarUpe sAtA vedanI. cAdi zubha karma baMdhAya che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagradarzana 27 (3) dezanA lakhidha - A vizuddha ladhinA prabhAvathI. mananA pariNAme vizuddha banavAthI AcAryAdi gurnAdikanA darzana karavAnI ane jinavANI zravaNanI abhilASA jAgrata thAya che ane saMtasamAjama karI navatatva, paDa dravya Adine jJAtA (jANakAra) bane te "dezanA labdhi che. (4) prAgya (paga) labdhi- uparanI traNa labdhi pAmele jIva samaye samaye pariNAmanI vizuddhatAnI vRddhi karate AyuSya karma sivAyanA sAte karmonI sthiti eka koDAkoDa sAgaropamathI ochI kare, jJAnAvaraNIyAdi cAre ghAtI karmone anubhAga (rasa) je parvata samAna kaThaNa hatuM tene kASTa (lAkaDu) tathA latA samAna narama kare, tathA vedanIyAdi je cAre aghAtI karmane rasa je haLAhaLa jhera samAna kaDavo hato, tene lIMbaDA tathA kAMjInA rasa sarakhI kaDavAzanI gyatAne pAme te "prAgya ladhi." A labdhimAM pitAnuM AtmakalyANa karavAnI bhAvanA uTapaNe rahe che ane upavAsAdi rika karavAnA bhAva thAya che ane kare paNa che ane kaSAya. pavane ati maMda karI upazama bhAvane pAmate jAya che. (A labdhi bhavya ane abhavya baMnene sAmAnya-sarakhI hoya che.) A ladhi pAme tyAre jIva "graMthI bheda" karavAnI gyatA pAme, ane pachI graMthabheda karavA tatpara : ane tene "karaNa" kahevAya. (5) karaNa ladhi - prayAga labdhinA prathama samayathI. mAMDIne pUrvokta eka koDAkoDI sAgarepaNumAM kaMIka nyuna Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -28 samyagadarzana (ochI, je sthiti rAkhI hatI tene (AyuSya sivAyanA bIjA sAte karmonI sthitine) eka palya pamanA asaMkhyAtamA - bhAga jeTalI ochI kare, ema karatAM jyAre 700 thI 800 sAgaropama ochI thAya)? tyAre pAMcamI karaNa labdhi prApta thAya che, tyAre jIva cAra karaNa karIne graMthI eTale anAdi kALathI ajJAnI mithyAtvI jIvane vaLagelI - rAga-deSarUpI gAMThone sarvathA bhedIne samaktine pAme che. karaNa - kaSAyanI maMdatAne "karaNa" kahe che. te caDiyAtA kame nIce pramANe cAra che. (1) yathA pravRtti karaNa - anAdi anaMta saMsAra paribhramaNamAM jIva prathamavAra graMthI deza sudhI pahoMce che tene paDeluM "yathApravRtti karaNa karyuM kahevAya che. "anati kramya kati vRtti yathA pravRtti" "atikrama" eTale mananI nirmaLatAne duSita karIne vratabhaMga karavAnuM vicAra kare che, tene "ana" eTale ke "na" pratyaya lagADatAM anatikamya eTale ke aticAra doSa na lagADavAne vicAra karo eTale paramArthathI manane nirmaLa rAkhI pitAnI prakRtine anukuLa dharmakaraNa karavA tatpara thavuM te "yathApravRtti karaNa" che. A vakhate jIvane evI bhAvanA rahyA kare che ke karmanA baMdhanamAMthI vahelAmAM vahelA kevI rIte chuTavuM, karmabaMdhanathI pamAtA duone A jIvane anaMta kALanI saMsAra paribhramaNamAM prathama vAra khyAla Ave che. saMsAranA dukhanuM vAstavika jJAna ane bhAna thAya che. tethI A karma graMthIone chedavAne vicAra Ave che, Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagadarzana 29 - ApaNe upara joyuM ke mehanIya karmanI utkRSTa sthiti 70 kroDAkoDI sAgarepamanI che, te ghaTADI ghaTADIne jyAre eka kroDAkoDI sAgarepama kaMIka nyunanI kare che, tyAre jIvane karmagraMthI chedavAno vicAra Ave che ane tyAre "graMthI dezane javA pAmya kahevAya che. ATaluM karmakSaya jIva pitAnA IrAdA pUrvakanA purUSArthathI "sakAma nija rA " thI kare che tevuM nathI, paNa ATalI kamalaghutA jIva yathApravRtikaraNa dvArA "akAma nirjarA" e nadI ghoLa pASANu" eTale ke nadImAM pravAhathI ke pANInA satata mArathI kharabacaDA kAramITa patthara paNa jema goLamaToLa, suMdara AkAranA banI jAya che ne keTalAka te zIvalIMga tarIke pUjAya che, te nyAye keIjIva akAma nijerAnA ge eTale ke pitAnI icchA vagara parAdhInapaNe saMsAranI durgatieAnA duHkha bheLavatA bhegavatA kamanI nirjarA - laghutA kare tyAre dharma pravRttimAM vizuddhi lAvI yathApravRttikaraNane pAmI zake che, phaLasvarUpe atyAra sudhI mithyAtvanA kAraNe jIvanI mehadazA je atyaMta gADha hatI te zithila - maMda thAya che. * sakAma nirjara" tene kahI che ke jyAre jIva samyaga daSTi pAmI samajapUrvaka zAstraukta vidhi pramANe svAdhinapaNe jJAna - darzana - cAritranI ArAdhanA kare, eTale ke japa tapa thAnAdi kiyA-anuSThAne jina vacanamAM zraddhA rAkhI jinAjJA mujaba bhAva, zraddhA ane vidhipUrvaka kare. A sakAma nijerAthI ja pUrva saMcita karmonA gaMjanA gaMja Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagradarzana kSaNavAramAM prasanacaMdra rAjarSi ke jemaNe dhyAnatapamAM vibhAva dazA AvI jatAM sAtamI narake javuM paDe evA azubha karma dalike alpa samayamAM je ekaThA karela, te zuddhabhAva AvI jatAM sakAma nirjarAe kSaNamAtramAM bhazmibhUta karI nAkhyA ane kevaLI bhagavaMta banI gayA. samakita pAmyA pachI ja A sakAma nirjarA jIva karI zake che ane parama padanI prApti karI zake che tethI ja samakitane mokSanuM bAru kahyuM che. yathApravRttikaraNa akAma nijArAe thatuM hovAthI bhavya jIvonI jema abhavya ke durbhAgya che paNa graMthIdeza sudhI pahoMcI zake che. graMthI dezane pAmelA jIvo pharI kama sthitinI gurUtAne pAmatA ja nathI. evuM paNa nathI. kAraNa ke graMthI deze eTale ke yathApravRtikaraNamAM jIva vadhumAM vadhu asaMkhyAtA samaya sudhI TakI zake che, pachI e jIva kAMte AgaLa vadhI apUrvakaraNa karI graMthabhede Ave agara te pAcho haTI mithyAtvane pharI pAme. granthI deze Avela jIvomAMthI je jIva samyagadarzana guNane pAmanArA hoya che te jIvo ja granthine bhedanArA bane che, jIva yathApravRtti karaNa dvArA grathideze pahoMcADanArI karmasthitinI laghutAne pAme che, ane sthideze AvI pahoMcelo jIva jyAre apUrva karaNane pAme che, tyAre apUrvakaraNa dvArA graMthI bhedanAre bane che. - (3) apUrvakaraNa - kamaMsthitinI ATalI laghutA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagdarzana prApta thaye jIva have je AgaLa vadhavAnA--graMthIbheda karavAnepurUSArtha kare che tene ' apUrvakaraNa ' kahe che. 'karaNa ' eTale kaSAyAne maDha karavAnA jIvanA pari bhavacakramAM paribhramaNa vakhate-pUrve je zubha , NAma-bhAva; ane ' apUrva ' eTale karatAM jIvane AjasudhImAM koIpaNa ane tIvra AtmapariNAma nathI thayA, tevA samakti pAmavA mATenA apU avyavasAyA-bhAveza AtmAmAM pragaTe tene bIjuM apUrvakaraNa ' karyuM kahevAya che. tenI sthiti aMtamuhUta pramANa hoya che. yathApravRttikaraNanI jema A apUrvakaraNa sheje eTale ke potAnA purUSA vagaranI akAma nirjarAe nathI thatA, tene pragaTAvavA paDe che. te mATe jIve potAnA pramaLa purUSArtha karavA paDe che. tethI bhavya arthAt mekSagAmI jIveA ja A karaNa karI zake che. abhavyA A karaNa sudhI paheAMcatA ja nathI. kagraMthI e AtmAnA rAgadveSamaya gADhA parINAma che; je vAMsanI cIkaNI gAMTha karatAM paNa ati kaThaNa hoya che. AvI durbhedya graMthIone bhedavAnu` kA` paNa jIvAtmA pAteja potAnA aMtaranI aMdara te gAMTho karatAM paNa vadhAre prabaLa evA apUrva vIvALA aghyavasAye pragaTAvIne, graMthIbheda kare tene karaNa kahe che. tethI A viziSTha bhAtanu che. -mahu " Jain Educationa International 31 A karaNamAM samaye samaye - AMkhanA eka palakArAmAM asa`khya samaya vItI jAya ema sajJa bhagavatAe kahyuM For Personal and Private Use Only Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2. samyagadarzana che - manapariNAmanI vizuddhatA vadhatI jAya che. prathama samaye pariNAmenI vizuddhatA asaMkhyAtaguNI adhika hoya che. A karaNamAM pravartate Abha, mithyAtva mehanIyane mizra mehanIyapaNe pariNamAvI, pachI samyakatva mehanIyamAM pariNamAvI de che. karmanI prabaLa sattA teDavA mATe jIve je pahelA kadApi karyuM na hatuM tevuM apUrva kArya A karaNamAM kare. che, tene cAra Avazyaka kahe che. AtmAnI zuddhi karaNanA cAra Avazyaka A pramANe thAya che : - (1) guNa zreNI - samaye samaye asaMkhyAtagaNI karma nijA kare. (2) guNa saMkramaNa - azubha prakRtinA karmadaLane zubhamAM palaTAve, te jemake azAtavedanIya zAtA vedanIya rUpe pariNAmI jAya. (3) rasaghAta- tIvra rasavALA karmo maMda rasavALA bane te prabhu mahAvIranA dRSTAMte. 18mA tripRSTa vAsudevanA bhavamAM zaiyApAtakanA kAnamAM dhagadhagatA sIsAne rasa reDAvI mRtyu pamADela, tenA tIva kamabaMdhane prabhu mahAvIranA bhAvamAM zubha adhyavasAye haLavuM banAvI dIdhuM. jethI kAnamAM lAkaDAnI saLI mAtra bheMkANuM. (4) sthitikhaMDa (ghAta) - azubha karmonI sthiti je lAMbA samaya sudhI bhegavavAnI hatI tene apavatanA. karaNathI ghaTADIne TuMkI sthiti kare. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagadarzana 33 zrI. uttarAdhyayana sUtra ratmA samyakatva parAkama adhyayananA 21mA anuprekSA bolamAM je phaLa prabhue kahyuM che te phaLa jarUra rasaghAta ne sthitighAtathI jIvane upara pramANe. maLe che. (3) anivRtikaraNa - apUrvakaraNa karyA pachI jIva tarata ja trIjA "anivRttikaraNa"ne pAme che. anivRttikaraNa eTale jIvane samakti apAvyA vagara je nivRtta thavAnuM nathI tevuM karaNa. nivRtti eTale pAchA haThavuM, te pAchA haThavApaNuM AmAM nathI, jIvane samakti apAvye ja chuTake. kare te anivRttikaraNa. nivRttine bIjo artha che pheraphAra. A pheraphAra jIvanA adhyavasAyane anulakSIne che. yathApravRttikaraNa ne apUrvakaraNamAM pratyeka samaye asaMkhya lekAkAza jeTalA adhyavasAya sthAnake eTale ke bhAmAM pheraphAra tIvra-maMdatAnI apekSAe kahyA che. tevA pheraphAra anivRttikaraNamAM thatAM nathI. tethI ja A karaNane anivRttikaraNa kahyuM che. AmAM dareka samaye eka ja ayavasAya hoya che. aMtamuhUrtanI sthitivALA. A anivRttikaraNanAM jeTalA samaya thAya che teTalA ja tenA adhyavasAye jANavA. AthI jIvane adhyavasAyanI sthiratA (bhAvathiratA) thAya che. tethI prathama samayanA adhyavasAya karatAM pachI pachInA samayanA adhyavasAyanI vizuddhi anaMtaguNu thatI jAya che, kAraNake AmAM rasaghAta, sthitighAta Adi prathama samayathI ja vizeSa prakAre cAlu sa. 3 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 samyagadarzana hoya che. tethI jIvane samyagadarzanane guNa A rIte pragaTe che - apUrvakaraNa dvArA jIve ghana (dADhI) evI rAgadveSanI graMthIone bhedI te nAkhI paNa gAMTha saMpUrNa chedANI nathI. apUrvakaraNanI prakiyA lAkaDAne chedatA kuhADAnI dhAra jevI che. lAkaDAnI gAMTha bahu cIkaNI hoya te kuhADAthI thoDI bhedAya, DhIlI paDe, paNa saMpUrNa tuTIne alaga hajI na thAya. tema apUrvakaraNamAM mithyAtvanA daLIyA saMpUrNa nAza pAmatA nathI, jenA bhedAyA, paNa mIthyAtva mehanIyana vipAkedaya hajI cAlu ja che. tethI apUrvakaraNamAM samakti guNa pragaTI zakatuM nathI. eTale jIva anivRttikaraNa dvArA evI sthiti pedA kare che ke jemAM mithyAtva mihanIyane sarvathA udaya ja na hoya ke vipAkodaya paNa na hoya. jIvanI AvI avasthA apUrvakaraNe pitAne karavAnuM kArya karI lIdhA pachIthI jIvamAM je zubha pariNAma pitAnA vIrya thI (purUSArthathI pragaTe che tenAthI ja pedA thaI zake che tethI e pariNAmane "anivRttikaraNa" tarIke oLakhAvAya che. tyAre jIva mithyAtva mohanIya ne anaMtAnubaMdhI kaSAyanA dalinA udayathI rahita evA aMtamuhUrtane anaMtakALanA saMsAra paribhramaNamAM pahelI vAra pAme che. anivRttikaraNa e taravAranI dhAra samAna che. tethI graMthIbheda saMpUrNa thAya che. paNa pachI samakti tarata ja pragaTatuM nathI. paNa ATalo parizrama karyAthI jIva jarA thAka khAya Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35 samyadarzana che. visA le che. tethI A anivRttikaraNane jIvanuM vizrAMtisthAna kahyuM che. A anivRttikaraNane kALa paNa pahelA be karaNanI jema aMtamuhUrtane che. aMtamuhUrtane paNa asaMkhyAtA bheda hoya che : - anivRttikaraNane je aMtamuhUrta jeTale kALa kahyo che, temAMthI tene eka saMkhyAtame bhAga jeTale kALa bAkI rahe te avasare upazama samyakatvanI prAptinuM ananya sAdhanabhUta aMtarakaraNa karavAmAM Ave che. aMtarakaraNa e agAunA traNa karaNa jevuM karaNa eTale ke pariNAma dhArA nathI, paNa anivRttikaraNa pachI samyaggadarzana pragaTa thatAM je samaya thAya che teTalA samayanuM aMtara che ne tyAre paNa karaNamAM te "anivRtti karaNa" ja cAlu hoya che. atyAra sudhI mithyAtva mehanIyanI je ekasarakhI sthiti che tenA be vibhAga karI vacce aMtamuhUrta jeTaluM aMtara pADavuM te "aMtarakaraNa" che. tyAra pachI anaMtara (aMtararahita) aMtakaraNamAM AvI graMthIne saMpUrNa bhedI aMtarakaraNanA prathama samaye jIvAtmA "upazama samiti ane pAme che. A vakhate anaMtAnubaMdhI cAre zatra saMpUrNa jItAI javAthI jIvane apUrva AnaMda, apUrva ullAsa pragaTe che, AtmAne nija svarUpanI - AtmAnI anubhUti thAya che tyAre sarva padArthomAM eka mAtra "AtmA ja sarvakarmamukta banI mekSa pAmI zake che. AvI tAtvika Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 samyagdarzana pratIti' eTale ke jinavacananI parama zraddhA jIvane thAya che tene ' samyag dana ' thayuM ema kahevAya che. Ama dehAdi samasta parapadAtha thI sAva bhinna, caitanya lakSaNavALo, upayAgavata, ajara, amara avinAzI evA zuddha AtmAnu jIvane jJAna thAya che. tene bhedavajJAna thayu kahevAya che. * mULa mAraga jinanA sAMbhaLeA re' mAM A vAta zrImade kahI che H * che dehAdithI bhinna AtamA hai upayogI sadA avinAzI.... mULa mAraga sAMbhaLeA jinanA re. ema jANe sadgurU upadezathI re, kahyuM jJAna tenuM nAma khAsa....mULa0 je jJAne karIne jANIyuM re, tenI varte che zuddha pratita....mULa kahyuM bhagavate 'dana" tehane re, jenuM bIjuM nAma' samakti '....mULa zrI sama`tabhadrAcArya kahyuM cheH - na sabhyasama kicitnekAnce trijagatyapi / zreyA zreya zra mithyAtvasama` nAnyataeNnubhRtAm| 6 dehadhArI mATe traNe kALa ane traNe leAkamAM sabhyakRtva' samu kaMI zreyakArI nathI ane mithyAtva samu kaI ahitakArI nathI. 6 TuMkamAM prathama karaNa je yathApravRttikaraNa' nAmanuM che. tenA vaDe AyuSya karma vinAnA khAkInA sAte kamanI Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 37 samyaggadarzana sthiti " aMtekoDAkoDI sAgaropama jeTalI rAkhI taduparAMtanI khapAvI pachI tyAM AvelI rAga-dveSanI nibIDa graMthI (gAMTha) bhedavA mATe "apUrvakaraNa" (bIjA karaNa) rUpa megara (haDa) hAthamAM lIdhe. te magara vaDe Adya kaSAya "anaMtAnubaMdhInI kaDI rUpa bhoLa (daravAjAne vAsavAnI jADI bhagaLa) bhAMgI nAkhI. te sAthe "mithyAtva meha" nAmanI sAMkaLa paNa teDI nAkhI, eTale "zama" (upazama) ne "saMvega (mekSane abhilASa) che lakSaNa jenA evA samaktirUpa mahelanA dvAra ughaDyA. te vakhate ja anubhavajJAna anubhUti) rUpa bhuvanamAM bIrAjelA nAtha - paramAtmAnI divya anubhUti aMtaramAM thaI arthAt samaktinI prApti thaI. samakti AvyuM e trIjuM "anivRttikaraNa" thayuM. anivRttikaraNa vaDe ughaDelA samati rUpa mahelanA dvArane "jIvadayArUpI teraNa bAMdhyuM, ane prabhunI samipe zraddhArUpa" svastika pUryo. prabhunA guNonI pachI anumodanA karI ane "saMvarakaraNa"AdarI jethI navA karmanAM AsravadvAra (Agamana) baMdha thayA, phaLasvarUpe jIvAtmA taddabhave ke vadhumAM vadhu ardha pudgala parAvartakALamAM mekSaprAptine pAtra bane." evA parama upakArI hitakArI, mekSadAtA "samyagU darzana ane koTI koTI namaskAra." evA parama upakArI samaktine ApaNe paNa pAmIe e ja jinezvara pratye prArthanA." Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 samyagudarzana samakita prApti mATe kALanI paripakvatA :-- anaMtAkALanA bhavabhramaNamAM jIvane samakti pAmavA gya kALanI - kALanI paripakavatAnI maryAdA zAstrakAroe batAvela che, kALanI A maryAdA mekSe javAnA kALane anulakSI samajavI, je bhavI jI palaTaNa bhAva pAmIne akAma nijArAnA ge nigodamAMthI nIkaLI saMsAracakanI vyavahAra rAzImAM Ave che. temane jyAre viveka sahita svabhAve ( svecchAthI) dharma sAMbhaLavAnI je kALe icchA thAya te kALane (1) "zravaNa saMmukhI kALa" kahyo che, tenuM mAna arthAt mApa" be pudagI parAvarta kALa" che, temAMthI ghaTatAM ghaTatAM "deDha pudgala parAvarta kALa" je jIvane mokSe javA bAkI rahe che, tyAre te jIvanI pariNAma dhArA nirmaLa thatI jAya che. te samaye "dharmanA raste deranArA mArgAnusArI guNe prApta karavAnI jIvane IcchA thAya che. A vakhate A jIvAtmA (2) bIjA" mArga saMmukhI kALamAM praveze kahevAya. (3) tyArabAda eka pula parAvartana jeTaluM bhavabhramaNa bAkI rahe tyAre trIjA dharmayauvana kALamAM praveza kare tyAre jIva caramAvatI * kahevAya, ane tyAre jIvAtmA anAdikALane kANuMpakSI je hato te maTane "zukalapakSI thAya tyAre jIvane mArgAnusArIpaNuM prApta thayuM kahevAya. dharmayauvanakALamAM rahele jIva "yathApravRti karaNa" karI kamanI lAMbI sthitine (4) deze uNuM "ardhapudgala Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 39 sa myagdarzana paNa parAvata kALa' para lAvIne mUkI de che. deze uNA adha pudgalanI A kALasthiti pAmavI te jIvAtmA mATe ghaNuM ja kaThIna che. anaMtA kALanA krutinA duHkhamaya bhavabhramaN pachI ne parAdhina paNe vanaspatikAyAdi je je ceAnimAM upajavuM paDyuM te te yoninA apAra du:kho bhogavIne akAma nirAe karI A karaNanI prApti jIvane thAya che. yathApravRttikaraNathI paNa jIva ghaNIvAra pAcho paDe che. je bhavI jIvanuM mArgAnusArIpaNuM dRDha hoya che, tevA jIva yathApravRttikaraNathI AgaLa vadhIne apUrNAMkaraNa ne anivRttikaraNa karI gra'thIbheda kare che ne samakItane pragaTAve che tyAre ja jIvane have utkRSTA eTale vadhumAM vadhu dezeA adha pudgala parAvartana kALa mokSa pAmavA mATe bAkI rahe che. samakti pAmIne je jIva pA paDavAI thAya che eTale ke samakti vI nAkhI pAche mithyAtvamAM cAlyA jAya. che tevA jIva mATe ja vadhumAM vadhu A dezeNA adha pudgala parAvata kALa mekSa pAmavA mATe kahyo che. bAkI je jIva upazama samakti pAmIne potAnA mokSamArgana purUSArtha utkRSTabhAve AgaLa dhapAve chete sAdhaka jIva tA upazama samaktine kSayika samaktimAM palaTAvIne tadbhave ke vadhumAM vadhu trIjA bhave avazya mokSe sidhAve che, ane je jIva kSayApazamika samaktimAM palaTAve che te sAdhaka piDavAI na thAya to vadhumAM vadhu paMdara bhave mAkSe jAya che, * ardha pudgala pAvata kALamAM pravezyA pachI, arthAta Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagdarzana samakita pAmyA pachIthI jIvanA bhavanI gaNatrI (mekSa pAmavA mATe keTalA bhava have khAkI rahyA te ) vyavahArathI zarU thAya che, ane nizcayathI 'kSAyika ' samakita pAmyA pachI gaNAya che. " 40 samyagdarzananA prakAra : mAhanIya karmInI sAta prakRti anaMtAnubaMdhI kaSAyanI 4 ne darzanamehanIyanI 3-nA upazama, yApama ke kSaya pramANe samaktinA prakAra kahyA che. te mukhyatve cAra che. 13 (1) upazama (ra) kSayApazama (3) veda ne (4) kSAyika samakIta. pAMcamu* * sAsvAdana ' kahyuM che, paNa te samakti pAmelA paDivAInu che tethI ame alaga lIdhuM nathI. (1) upazama samakita H- uparokta sAte prakRti upazama - upazAMta kare tene ' upazama samakita ' kahevAya che. upazama eTale hajI prakRtie nAza na pAmI hoya ne sattAmAM paDI hAya, eTale ke rAkhathI bhArelA agninI jema upazAMta thayelI hAya - vartamAnamAM tenA udaya na hAya eTaleka aMdha karAve nahi. paNa nimitta maLatAM bhabhUke kharI. tenI sthiti jaghanya - utkRSTa aMtarmuhUtanI che. tyAMthI AgaLa vadhe tA thayeApazama ke kSAvika samaktine pAme ne pAchA paDe tA pharI mithyAtvamAM jAya. A samakti ceAthAthI 11mA guThANA sudhI hoya. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagdarzanA 41 A samakti jIvane eka bhave AzrI jaghanya 1 vAra, u. 2 vAra, ne ghaNuM bhava AzrI jadhanya be vAra, utkRSTa 5 vAra Ave che. sopazama samiti:- enA 3 bhAMga che (1) anaMtAnubaMdhI cekane kSaya kare ane darzana mehanIyanI 3 prakRtine upazama kare; (2) anaMtAnubaMdhI cekane mithyAtva mehanIyane kSaya kare ane miA mehanIya ne samyakatva mehanIyane upazama kare ane (3) pahelI cha ne kSaya kare ane samyakatva mohanIyane upazama kare. guNaThANuM 4 thI 7. A samakti jIvane asaMkhyAtavAra Ave che eTale tenI sthiti paNa asaMkhyAtA kALanI kahI che, te jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTA da sAgaropama jhAjherI che. A samaktiI utkRSTa upamA bhave mokSe jAya. (3) vedaka samakita - kSaye pazama samati AgaLa vadhatAM ane kSAvika samaktinI prApti pahelAM mAtra eka ja samaya "vedaka" samaktinI prApti thAya che. pUrvokta sAta prakRtimAMthI anaMtAnubaMdhI cekane kSaya kare, darzanamehanInI ene upazama kare ne samakti mohanIyane vede agara te (2) pahelI pAMcane kSaya kare, chaThThI upazamAve ne sAtamI vede ara te (3) cho kSaya kare ne sAtamI samakita mehanayane vede tene vedaka samakita kahe che. AnI sthiti eka ja samayanI che ne jIvane ekaja vAra Ave che kAraNa ke Ane pAmele jIva tatkSaNa kSAyika samyaktva avazya prApta kare che. guNaThANuM 4 thI 7 che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagdarzana - noMdha :- vedakanI sthiti mAtra eka ja samayanI hAI koI koI AcAya Ane alaga samakti gaNatAM nathI. ne samaktinA bAkInA 3 prakArane ja mAne che. { (4) sAyika samakita :- sAte prakRtinA kSaya thAya tene 'kSAyika samati' kahyuM che. A samakti AvyA pachI jatuM nathI. tethI eka ja vAra Ave che. kAraNa ke kSAyaka samakitI jaghanya tadbhave teja bhavamAM) ne UtkRSTa 3, 4 ke 5 bhave mAkSe jAya guNuThANuM 4 thI 14. (5) sAsvAdana samakita :- sa=sahita, AthADA, ane svAdana=svAda eTale ke samaktinA thADA svAda jemAM hajI rahI gayA che te sAsvAdana samakti, te jema ke koI ceAthA guNasthAna vatI upazama samatirUpa mInArA para caDayo, paNa parasvabhAvarUpI pRthvInuM avaleAkana karatAM anaMtAnubaMdhI kaSAyAdaya rUpa cakkara AvavAthI nIce paDayo, mithyAtvarUpa dharatIe hajI paheAMcyA nathI, paNa vacamAM che tyAMsudhI 'sAsvAdana '. jema vRkSanI DALethI phaLa nIce paDe, paNa hajI jamInane ayuM nathI ne vacamAM che, tyAM sudhI. sAsvAdana, athavA tA jema koIe khIrakhAMDanu bhAjana karyuM ne pachI tene UlaTI thaI, te veLAe thoDa svAda rahI gayA te samAna * sAsvAdana samakita '. tenI 1 samayathI sthiti 6 AvalikA che, pachI te jIva niyamA mithyAtvI banI jAya che. A samaktinI prApti paNa * upazama 'samaktinI jema ja jaghanya eka vAra ne utkRSTa pAMca vAra thAya che. tenuM zuThANuM bIjuM che. 6 For Personal and Private Use Only 42 Jain Educationa International Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagadarzana 43 samaktinA pAMca prakAra bIjI rIte paNa kahyA che - (1) kAraka samakita - A samakti pAMcamA guNasthAna vatI zrAvaka ane chaThThA ne sAtamA guNasthAna vatI sAdhune hoya. AvA zrAvaka bAra vratanuM ne sAdhusAdhvIjI pAMca mahAvratanuM aticAra rahIta zuddha pAlana kare che. vrata, tapa, saMyamAdi kiyA pite kare che ne upadeza ApI bIjA pAse karAve che. (2) recaka samakita - A samakti cothA guNasthAna vata jIvanuM che, jemAM pite zreNika mahArAjAnI jema jinapraNita dharmanA daDha zradhdhALu ane cAre tIrtha- sAdhu-sAdavajI, zrAvaka ne zrAvikAnI bhakti, tana, mana ne dhanathI karanArA hovA chatAM, pite karmodayathI kazuM tapa ke 3 vrata karI zakatA nathI. (3) dIpaka samakita - jema dIvo bIjAne prakAza Ape che, paNa pitAnI nIce te aMdhArU ja hoya che, tema keTalAka jI pitAnA upadeza dvArA anya jIvone dharma pamADI sva ne mekSanA adhikArI banAve che, paNa pite kadApi mithyAtvanA aMdhakAramAMthI nIkaLI zakatA nathI. AvuM samakita abhavI durlabhadhi jIvone hoya che. te pahelA guNasthAnathI bahAra kadI nIkaLatA nathI. (4) nizcaya samakita - zAstramAM "appA so paramapA" arthAt "AtmA eja paramAtmA" che ema kahyuM che. kAraNake mehaniyAdi cAre ghAtI karma khapAvI. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44. samyagadarzana jIvAtmA ja kevaLI bhagavaMta bane che, ane pachI AyuSyavedaniyAdi cAre adhAtI karma saMpUrNa bhegavI laI AyuSya pUrNa thatAM nirvANa pAmI siddha paramAtmA bane che, tethI nizcaya samaktiI nija AtmAne ja "deva" mAne che, (2) sva-paranA eTale ke caitanya svarUpI AtmA te sva" ane dehAdi jaDa padArtho te "paranA bheda vijJAnane - batAvanAra "jJAna" ne "gurU mAne che, kAraNake "vidyA gurUNAm gurU "vidyA-jJAna e gurUonI paNa gurU kahI che; vaLI jIvAjIvAdi tattvanuM prathama jJAna ane zradhdhA thavAthI ja jIvAtmA samakti ane paraMparAe mekSa pAme che, mATe sAce gurU "jJAna ja che ema A mAne che ane (3) AtmAnA vizudhdha upagamAM karelI kriyAne dharma" mAne che, kAraNake zudha paNa pUrvaka karelI dharmakaraNa ja nirjarAnA hetubhUta hoya che. Ama nizcayamAM samyakatvanA hetubhUta A traNe to AtmAne ja avalaMbIne rahelA che - A prakAranI zradadhA jenI hoya te nizcaya samakitI che. (5) vyavahAra samakita (1) anaMta jJAnAdi anaMta catuSTaya Adi guNe jemaNe pragaTAvyA che evA "arihaMta bhagavaMtane "deva" tarIke mAne, (2) ra7 guNayukta "sAdhujIne "guru" karI mAne ne kevaLI prarUpita dharmane ja "dharma" karI mAne te vyavahAra samakti che. tenA 67 bela che. je pAchaLa ApyA che. AmAM deva-gurU-dharmanI daDha zraddhA che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mithyAtva samyagradarzana ja bhavya jIvane nizcayathI mekSanuM kAraNa che tema chatAM te pAmavuM bahu durlabha che ema zrI vIra prabhu zrI uttarAdhyayana sUtra adhyayana trIjAnI pahelI ja gAthAmAM pharamAve che - cAri paramagANi, dulahANuha janUNe che mANasa suI sadA, saMjamammi ya vIriyA artha - A lekamAM jIvAtmAne bhavasAgarane pAra pAmavA mATe cAra aMge maLavA parama durlabha che - (1) manuSyatva (2) saddharmanuM zravaNa (3) (kevaLI prarUpita dharmamArganI) zraddhA ane (4) saMyama arthAt cAritra. * te prazna thaze ke AvuM anaMta upakArI hovA chatAM jIve tene kema pAmI zakatA nathI? samyaggadarzanane pragaTa thatAM rekanArUM kAraNa kayuM che? jJAnI batAve che - anAdikALanuM "mithyAtva" e kAraNa che. tyAre mithyAtvane dUra karavA mATe mithyAtvanA svarUpane paNa badhA pAsAthI jANavuM paDaze. "mithyAtvanuM " lakSaNa batAvatAM sUtrakAra kahe che - Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 946 samyagdarzana "micchata veda che, vivarIyadamaNe I. paNa ya dhamma cedi hu mahura pirasa jahA jari artha - je jIva mithyAtvathI gherAI jAya che, tenI daSTi viparIta" thaI jAya che. jevI rIte tAva AvelA dadIne mIThe rasa paNuM gamatuM nathI, tevI rIte mithyAdaSTine paNa dharma karavuM gamatuM nathI. tethI ja mithyAtvane 18 pApasthAnamAM AgaLanA sattare pApane janaka kahyo che, Ama te badhA pApane paNa bApa che. have vicAre dharma kare kene na game? javAba saraLa che. jene sudeva, sugurU ne sudharmanI zraddhA na hoya, tene dharma kare na game. arthAt jinezvare pharamAvelA dharmathI jenI daSTi "viparIta" che, avaLI ke ulaTI che tene dharma na game. mithyAtvanA mUkhya bheda be che - (1) viparyAsAtmaka mithyAtva arthAta jinavacanathI viparIta mAnyatA rUpa mithyAtva ane (2) anadhigamAtmaka arthAta jIvAdi nava tanA badha ke jANa paNa vagaranuM ajJAnarUpa mithyAva." (1) viparIta buddhinuM lakSaNa batAvatAM kahe che :* je je pagAreNa, bhAve Niyae tamanahA jo tu. mannati kareti vadati va, vipariyA bhave e ra Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mithyAdarzana 47 artha :- je bhAva je prakAre niyata hoya che, eTale ke padArthanuM je yathArtha svarUpa hoya che enAthI bIjA rUpe ene mAna, Acara ke varNava enuM nAma "viparyAsa" agara te "viparIta buddhi" kahevAya. AmAM navatattvanuM jANapaNuM hovA chatAM tenI zraddhA nathI tethI buddhi viparIta varte che. - paramArtha e che ke sarvajJa tIrthakara deve padArthanuM svarUpa ke tenA bhAva je pramANe pitAnA jJAnamAM joIne te ja pramANe yathAtathya kahelA che, tethI viparIta mAnavuM che te viparyAsa buddhi "mithyAtva" che. tevA mithyASTine jinavacanamAM zraddhA hatI nathI; arthAt jIvAdi navatatvanuM * je pramANe temaNe kahyuM che temAM zraddhA hotI nathI. ke (2) ajJAnarUpa mithyAtva - micchata pariNudappA, - tivya kasANa suku AviTA jIva dehaM ekka, maNuM heI bahirakhA 3 atha - koi mAnAdi tIvra kaSAyayukta banI mithyA daSTi zarIra ane jIva (AtmA)ne eka mAne che, te bahirAtmA che. te mAnyatA ajJAna rUpa mithyAtva che. bahirAma dazAmAM rahele ajJAnI jIvamAM krodhAdi kuSAya bhAve tIvra hoya che, eTale ke "anaMtAnubaMdhInA *. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 samyagraMdana hAya che. ne A ana`tAnukhazrInA krodha, mAna, mAyA ne leAbhanI caMDALa cAkaDI jIvamAM hoya tyAMsudhI, jIva kadApi kALe mithyAtvanA gharamAMthI nIkaLe nahi, ne mithyA jAya nahi eTale sakita kadApi pAme nahi. tevA ajJAnI mUDha jIva zarIrane ja AtmA mAne che. jaDa (zarIra ne caitanya ( A mA )nuM bheda vijJAna tene hotuM nathI; eTale ke zarIra to nAza pAmavAnA svabhAvavALu jaDa pula che, ne AtmA ajara, avinAzI dhruva tattva che, tevI tene samajaNa ke zraddhA hAtI nathI. tevA zraddhAhIna ' bahirAtmA ' kahevAya che. sa'sAracakranA bhavabhramaNamAMthI tenI mukti kadApi thatI nathI. TuMkamAM * sva " ( AtmabhAva )mAMthI khasI para (zarIrarAdi pudgala)mAM vase arthAt potAnA mAne te mithyAtvI kahyuM che ne * para 'mAMthI khasa, 'sva 'mAM vasa. te samita che. > ane tenu jANapaNuM jene nathI te ajJAnIne ' ajJAna mithyAva' che. 6 jo jahavAya na kuppu, micchAdiTaDI tae huM ke| annA vaDaI ya micchata', parasa saphara jANe mANA / / artha :- je tattvavicAra pramANe nathI cAlatA eTale ke jIvA vAdi nava tattvanI zraddhA nathI karatA, tenAthI moTA mithyAdaSTi khIjo kANu hAI zake. e khIjAne zaMkA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mithyAdarzana 49 zIla banAvI pitAnA mithyAtvamAM vadhAre karate rahe che. (e zAlaka, jamAlikumAra ItyAdinA dAte jinezvaranA vacanamAM zraddhA na rAkhI viparIta prarUpaNuM karI te pitAnA ja AtmAnuM ahita karyuM. pitAnuM ja durgatinuM bhavabhramaNa atyaMta vadhArI mukyuM. ) gazAstramAM paNa mithyAtvanuM svarUpa batAvatAM kahyuM che - anityAzuci duHkhAnAtmasu. nityazucisukhAtmarAtiravidyA " artha - anityane nitya, azuddhane zuddha, dukhane sukha ane AtmAne anAtmA (jaDa zarIra) mAnave te ja avidyA eTale ke "mithyAtva" che, "viparyAsa buddhi" che. TUMkamAM mithyAtva mUDhatA ane bhrama pedA karI daSTi viparIta banAvI de che. eTale strI putrAdi svajananA saMbaMdhene dhana vaibhavAdi je anitya che, chatAM kAyama TakI raheze tema mAnI jIvIe chIe, zarIra maLamUtrathI bharelu azucimaya che, chatAM ene zuddha mAnIe chIe, pAMce IndriyenA viSaye kharekhara aMte duHkhadAyI che; chatAM ene mahAsukha mAnI meLavavA mATe athAga parizrama karIe chIe, ane AtmA nitya, zuddha ne avyAbAdha sukhavALe hevA chatAM tene deharUpa mAnIe chIe, A dehAdhyAsa ne avaLI mAnyatA e ja mithyAtva che. tene kAraNe bhavabhramaNa maTatuM nathI. TuMkamAM paravastune potAnI mAnavI te mithyAtva. sa. 4 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 samyagdaza na eTale ke zarIra, svajanAdinA sukhesukhI ne temanA duHkhe duHkhI 'mAnavuM te * mithyAtva' che. 6 mithyAtvanI bhaya'karatA : ahI eka vAta spaSTapaNe samajI levAnI jarUra che ke * samyagadarzana-zraddhA' e AtmAne mULa guNa hAvAthI pratyeka bhavya atmAmAM sattArUpe rahela che, paNa anAdi kALanA mithyAtvanA ceAge tenuM prAgaTya thatuM nathI; eTale tene pragaTAvavA mATe tenI prApti mATe mithyAtvanA nAza karavA khAsa Avazyaka che. eTale zAstrakAroe tenA judA judA prakArAnu varNana judA judA zAstromAM karyu. che te AtmahitArthe samajIe. jIvAnI apekSAe mithyAtva sarva jIveAnI apekSAe mithyAtva 3 prakAranu` cheH(1) aNuAIyA apajjavasiyA ( anAdianaMta ) : 6 ' ? aNu ' = nathI, ane ' aDhiyA '= bhUtakALa, atIta, eTale ke jenA bhUtakALanI Adi nathI te * aNuAIvA arthAt anAdi. 8 a ' eTale nathI, ' pajajavasiyA ' = aMta eTale ke jenA have ata paNa nathI te 'anaMta '. ' Avu... mithyAtva * avyavahArika rAzinA je jIvA kadApi vyavahAra rAzImAM AvavAnA nathI tene ane Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mithyAdarzana 51 vyavahAra rAzInA abhavya jIvene hoya. jenI bhavitavyatA saMsAranI narakatiyaca manuSya devarUpI catutimAM AvavAnI che tene "vyavahAra rAzI nA jIva kahevAya. (2) aNuIyA sapajavasiyA ( anAdisAMta) : te mithyAtva "vyavahAra rAzInA bhavya samaktiI jIvone heya. vyavahAra rAzIne saMsArI jIvanA mithyAtvanI Adi nathI eTale anAdi, ne je bhavya jIva "samyagadarzana pAme che tyAre tenA mithyAtatvane aMta Ave che eTale ( sa + aMta che. eTale saMsAranA keTalAka bhavya che je mithyAtvane aMta karavAnA che, te "anAdi sAMtanA bhAMgAmAM Ave. (3) sAIyA sapajajavasiyA (sAdi-sAMta) : je bhavya jIve eka vAra "samyakatva prApta karI pachI paDivAI (patIta thaIne samakti gumAvI de che). thaI jAya che tenuM mithyAtva "Adi" ne "saMta" vALu hoya che tethI sAdi-sAMta kahevAya. bhAvathI 25 prakAranuM mithyAtva mithyAtvanI A pacIsanI saMkhyA keIpaNa sUtramAM eka sAthe nathI. judA judA sUtronA judA judA sthAnethI ekatra karI kaI pUrvAcArye banAvelI jaNAya che, je vartamAnakALe zrI pratikramaNa sUtramAM 18 pApasthAnakanA pATha pachI sthAnakavAsI samAjamAM bolAya che. te nIce pramANe : Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagradazana. " pAMca prakAranuM mithyAtva:abhiggahiya aNubhiggahiya taha abhinivesia ceva saMsaIemaNabhega, micchata paMcahA bhaNiyaM / artha - mithyAtva pAMca prakAranuM kahyuM che. te A rIte -- (1) abhigrahika mithyAtva-AmAM ajJAnanI sAthe potAnI vAtane ghaNo Agraha hoya che tethI sAcA-khoTAnI parIkSA karyA sivAya, ke tattvanI samaja vagara ke kaseTIe caDAvyA sivAya, pitAnI rUDhI ke paraMparAne haThathI pakaDI rAkhavI te. A bhavya ne abhavya baMne prakAranA chane saMbhave. che. dharma parikSA graMthamAM tenA cha vikalpa kahyA che - thi Na ci Na kuNaI, karyANuM veeI thi givANuM ? thi ya mekavAo, Abhigahiyarsa cha vikhyA mAM lo artha :- (1) AtmAnuM astitva nathI. (2) nityatva nathI, (3) AmA pitAnA karmane kartA nathI. (4) AtmA pitAnA karmane bhaktA paNa nathI (5) AtmAne mekSa thatuM nathI (6) ane mokSane keI upAya nathI. A abhigrAhika mithyAtva che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mithyAdarzana 53 (2) anAbhigrahika mithyAtva - badhA dharmone sarakhA mAnavA. guNa-doSanI parikSA karyA vinA badhA devane page lAgavuM, badhAne gurU mAnavA te, TuMkamAM viSa ne amRtane sarakhA gaNAvA te. AvA loke "mUDha' hoya che, sAcAkhoTAne pArakhavAnI vivekabuddhi ja temanAmAM rahetI nathI, jenadharma A prakAranI daSTine svIkAra karatuM nathI. guNadeNanI samyaka parIkSA karavAnI dRSTi ane heya-upAdeyane viveka jainadharme savIkArela che tethI saMpUrNa dayAmaya ahiMsAdharma ja sAco dharma che tema jaina dharma svIkAryuM che. ane te dharma zreSTha che, tema na mAnatA, sarva dharmane sarakhA mAnavA te anAbhigrahika mithyAva. A mithyAtva bhavya jIvone ja hoya che. kAraNake tene badhA darzana (dharma) sarakhA lAge che, eTale je darzana mekSa che ne "mokSane upAya "sudhama' che ema kahe che, tene paNa A lake mAnanArA hoya che. ne tema mAnanArA te "bhavya ja hoya. abhavya te mokSane kadApi mAne ja nahi, kAraNake jIvAdi navatatvanuM jJAna ke zraddhAna tene kadApi thAya ja nahi, tethI abhavyane A mithyAtva na hoya. (3) abhinivezika mithyAtva - satya mArga jANavA chatAM kaI bAbatane pitAne kheTa mata baMdhAI javAthI tene choDe nahi ne asatya mArganuM kuyuktithI piSaNa karavuM, prarUpaNa karavI te. "abhinivezika." Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagadarzanaH "je have huM mArI bhUla kabulIza, te lekamAM mArI pratiSThA ghaTI jaze, ane sAmAvALAnI vadhI jaze" A prakAranuM mithyAbhimAna A mithyAtvanuM mULa kAraNa che. Ane usUtra prarUpaNuM kahI che. te ahaMbhAva AtmAne abhiniveza mithyA vamAM laI jAya che. A mithyAtva samakti pAmIne je paDivAI thayela che, tene ja hoya che. tIrthakaroe prarUpelA arthathI viparIta arthanA te kadAgrahI. hoya che. 1 vATI thavAne umaNa vadhI - samyagadaSTi paNe kyAreka chaghasthapaNAnA kAraNe bhUla karI bese che, paNa tenA dilamAM saraLatA hoya che. bhUlanI jANa thAya ke tarata ja pitAnI pratiSThAne mahatva ApyA sivAya bhUlane svIkArI le che. jamAli Adi sAte vinDomAM A mithyAtva ghusI gayeluM. tethI saMyamIone saMyama luMTAI jAya che ne saMyamanA phaLarUpe bhavATI thavAne badale durgatimaya bhavabhramaNa vadhI jAya che. "abhavya" samakti kadApi pAmate ja nathI, tethI avyane A mithyAtva kadApi hoya nahi. ' ; kamalaprabha AcAryo pitAnI pratiSThAnI rakSAnA kAraNe satyane chupAvI atyaMta saMsAra vadhAryAne dAkhala che. gItArtha gurvAdinI nizrAmAM ke AjJAmAM rahevAthI A mithyAvathI bacI zakAya che. tattvanI vAta samajavAnI. zakti kadAcita pitAmAM na hoya, te paNa gurUnI vAta bhakti kadApi Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mithyAdarzana papa zraddhApUrvaka mAnavAthI ahaMbhAva TaLI jAya che ne pharI pAchA sAcA mArge AvI javAya che. (4) sAMzayika mithyAtva - jinavANumAM zaMkA karavI te. arthAt jinezvare prarUpelA navatattvAdi jina AgamomAM. temanI sarvajJatA, vItarAgatA AdimAM saMdeha karavo te. deva-gurU-dharmamAM saMdeha lAvo te. A mithyAtvathI bacavAne eka ja upAya jinavacanamAM daDha zraddhA- "tameva sacce niHsaMke, je jiNe hiM paveIcaM" rUpa AsthA rAkhavI te che. - (5) anAgamithyAtva - aNasamaja ke ajJAna-' paNAthI lAge te mithyAva. A mithyAtva ekeMdriyathI mAMDIne asaMjJI paMcendriya sudhInA jIne, mana na hovAthI saheje hoya che. paNa keI bhavya jIva samaktithI patIta. thaI beIndriyathI asaMjJI paMcendriyamAM upaje te vakhate tene "sAsvAdana samati lAbhe. jenI sthiti mAtra cha AvalikA aryApta avasthAmAM hoya che. pachI te niyama mithyAtvI banI jAya che. vaLI keTalAka saMjJI paMcendri che jevA ke asaMkhyAtA pazu-pakSIo tathA saMkhyAtA bheLA manuSya paNa chavAdi navatatvamAM kAMI samajatA hotA nathI. tevA manuSya pitAnA dhaMdhA rojagAramAM ja, ke peTanuM mAMDa pUrU karavAmAM ja paDyA hoya che ke paise Take sukhI bhegopabhogamAM ja paDayA hoya che, te badhAne A anAga mithyAtva Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagadarzana heya che. kAraNake sAkSAt ke paraMparAe tattvanuM ajANapaNuM e anAga mithyAtva che, te jIvane jIvAjIvAdi tattvanI prApti thatI nathI. bhedanuM tAtparya (sAra): mithyAtvanA uparokta pAMca bhedanuM tAtparya e che ke "mAruM teja sAcuM" evI haTha ("abhigrahane)ne lIdhe, (2) satya-asatyane nirNaya karavAnI udAsInanA (anabhigraha) ne lIdhe, (3) pratiSThA gumAvavAnA bhaye cheTuM pakaDeluM nahi choDavAnA kadAgraha (abhinivezIne lIdhe, (4) jinavANImAM saMdeha rAkhavo. (saMzaya)ne lIdhe tathA (5) ajANapaNAthI upayoganI khAmI (anAga)ne lIdhe jIvane daSTi viparyAsa arthAt jinavANIthI viparIta mAnyatA thAya che. TuMkamAM mithyAtva e eka prakArane daSTiviparyAsa che. ane te abhigraha, anabhigraha, abhiniveza, saMzaya ane anAga e pAMca kAraNene lIdhe thAya che. tethI mithyAtvane nAza IcchanAre jinavacanamAM pUrI AsthA rAkhI te pace kAraNone dUrathI tajI devA. vidheyAtmaka bhASAmAM kahIe te (1) "abhigrahane choDa eTale "sAcuM te mArUM" evI saraLa ane vRtti keLavavI, (2) "anabhigrahane " choDa eTale "satyane Agraha rAkha, (3) "abhinivezane choDavo eTale "khoTuM jatuM karavAnI hiMmata" rAkhavI, (4) "saMzayane cheDe eTale saMpUrNa zraddhA guNa keLava, sAcA dilathI AsthA. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mithyAdarzana pa7 jinavANImAM rAkhavI. ane (5) "anAbhegane cheDe eTale dharma pAlanamAM "upagavaMta thavuM. jIvanI hiMsA na thAya tene upaga rAkhe. abhavyane AbhigrAhika ane anAbhegika mithyAtva ja saMbhave jyAre "bhavya ane uparokta pAMce mithyAtva saMbhave, te paNa eka samaye eka ja mithyAtvane udaya hoya. ekI sAthe be ke pAMce na hoya. paraMtu eka jAya ne bIjAne udaya thAya tema saMbhave. anAga' mithyAtvamAM jIve jeTalo samaya gumAvyuM eTale bIjA mithyAtvamAM nathI gumAvyuM. anaMtakALanI sthiti phakta A mithyAtvanI ja che. kAraNake vanaspatikAyanI sthiti anaMtakALanI che. bhavya jIvomAM paNa jAti bhavyane eka mAtra A mithyAtva ja hoya, kAraNake te kadApi nigodanI asvasthA cheDI vyavahAra rAzImAM AvavAnA nathI. bIjI mAnyatA pramANe abhavyane paNa jAtibhavyanI jema mAtra anAme mithyAtva ja hoya. abhigrAhika na hoya. Ama be mata che. tattva kevaLI gamya. (6) laukika mithyAtva :- jinabhAga eTale ke sudeva, sugurU ne sudhama " sivAyanA anya upAsyanI upAsanA karavI te "laukIka mithyAtva" che. tenA traNa bheda che - (1) devagata (2) gurUgata ane (3) parva ke dharmagata. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 samyagudarzana devagata - je rAgadveSathI yukta ane kAma, krodha, meha Adi doSavALA che, tevA laukika devane mAnavA te. je deva rAjI thatAM varadAna de ne khIjAtAM zApa de tevA devene sudeva tarIke mAnavA te devagata mithyAtva. kSaNe. ruSTA, kSaNe tuSTA" arthAt kSaNavAramAM kopAyamAna thAya ke kSaNavAramAM prasanna thAya tevA devone mAnavA te "devagata. mithyAtva" che. gurUgata - je paMcamahAvratadhArI ne zuddha dayAdharmanA pALanArA nathI tevA kaMcana kAminInA bhogI, saMsArasukhanAM rAgI, rAtribhejanAdi tathA kaMdamULa Adi abhakSya bhejana karanArAne gurU tarIke mAnavA te "gurUgata." mithyAtva che. dharma ke parvagata - dharma nimite hiMsaka ya kare ke, nirdoSa pazunA balIdAna de, ane laukika parvo jevA ke hoLI, rAMdhaNa chaThTha, zitaLA sAtama, dhanateraza ItyAdimAM mAne te "dharmagata ne parvagata mithyAtva che. (7) kesara mithyAtva - tenA paNa traNa bheda che - (1) leAkettara devagata mithyAtva - sarva dethI mukta ane vItarAga evA lokottara deva zrI arihaMta bhagavaMtanI A leka ke paralakanA padugalika sukhanI. IcchAe karI bAdhA, mAnatA mAnavI te, vaLI tIrthakara bhagavaMtanA lezamAtra guNa hoya nahi, evAne sudeva mAne. ke ghaMTAkarNa mahAvIranI mAnatA mAnavI. rA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mithyAdarzana (2) leAkeAttara gurUgata mithyAtva - zuddha jJAna, darzIna, cAritravALA sAdhu-sAdhvIjIne A lAka ke paralokanA sukhanI icchAe vAMdavA, paDhilAbhavA te athavA pAsasthA arthAt zithilAcArI ne mAtra vezadhArI evA jaina sAdhune gurU mAnavA te. (3) leAkeAtara dhama ke pagata H A leAka ke paralokanA bhautika sukha mATe, jinezvara bhagavaMtanA kalyANaka Adi pavitra divase ke AThama-pAkhInA parva divase japa-tapAdi karavA te. dha karaNI ke japa-tapAdi mAtra kanirjarAnA hetu mATe ja karavA joI e. tA ja meAkSa sanmukha thavAya. japatapAdi dhakriyAmAM aMza mAtra paNa saMsArIsukhanI vAMchA hoya 'tA sa`sAra ja vadhe. 5 (9) kuprAvacanika mithyAtA - nigraMtha pravacana arthAt jinavANI sivAya anya vacanAmAM zraddhA rAkhavI te. zrI uttarAdhyayana sUtra adhyayana 23mAM kahyuM che :'kRpavayaNu pAsa'DI, sabve ummanga pakriyA samagga tu jiSNuphakhAya, esa maLe hi uttame 5635 artha :-jinezvara bhagavata dvArA prakAzita mekSamA` ja uttama che, te sivAya jeTalA paNa vacana che te adhA kuprAvacana hoI ne unmArge laI janArA che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagudarzana tAtparya e che ke jenee jina pravacana para ja pUrNapaNe zraddhA rAkhI kukAvacanarUpa mithyAtvathI bacavuM joIe. 9 thI 18 sudhInA daza mithyAtva zrI ThANAMga sUtranA dazamA sthAnamAM che : (9) adhamamAM dharmasaMjJA - hiMsAmaya yajJa kare te adharma che chatAM tene dharma mAnavo te. dA.ta. autamAri agIAre gaNadhara bhagavaMte pUrvAzramamAM hiMsaka ya dharma mAnIne ja karatA hatA. te badhA prabhu mahAvIra svAmIne vAdamAM harAvavA AvatA, prabhunA samAgame samyagudarzana pAmyA. saMta samAgamanuM AvuM apUrva mAhAtamya che. Aja rIte badhA AzravadyAre ne pApasthAnakanuM samajavuM. (10) dharma adhama mAnaH - zrI jinezvara kathita jJAna, darzana, cAritrapa rUpI mokSamArganI dhamakiyAone adharma-jaDakiyA kahevI te. (11) kumAgane sumAga mAnaH - je mArga zuddha dayAmaya na hoya ne saMsAra paribhramaNane vadhAre te kumArga, tevA mArganI zraddhA rAkhavI te, jema ke kALabaLanuM bahAnuM kADhI kharekhara, te pitAnI vAhavAha kahevarAvavA mATe mAIka, TI-vI. vI. agnikAyanA jIvonA ghAtaka sAdhanono upayoga kare ne bIjA sumArgama vicaratA sAdhu Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'mithyAdarzana sAdhvIjIonI junavANI kahIne niMdA kare, vartamAna samayane badhe zithilAcAra A mithyAtvanA gharane che. te jema ke snAna karavuM, saMDAzane upayoga kare, phalaza vAparavA, rAtre dIvAbattane upayoga kare, page cAlIne vihAra karavAne badale zarIranA kAraNa sivAya vAhanane upaga kare, pheTA paDAvavA, vagere ke AvuM badhuM karavAnI prarUpaNa jinAjJA virUdhanI karavI te spaSTapaNe A mithyAtva che. (12) sumAne kumArga mAne - jJAna, darzana, cAritra, tarUpa saMvara kiyAne mokSamArgane-unmA mAnava te, jene mekSanI abhilASA che, teNe kamabaMdhanA nAzane upAya karavo ja paDaze. ane te mArga sarva aMvara nirjarA rUpa ja jinezvaree kahyo che. saMvarabhAva navA karma baMdhAtA reke che ane nirjarA arthAt tapa-japa dhyAnAdikriyA pUrva saMcita karmane bhasmIbhUta karI de che. te kalyANakArI mArganI ArAdhanAne samaya parivartananA bahAne unmArga kahevo te. mithyAtva che. janamArga nivRtti pradhAna ne AtmalakSI mekSanA hetu vALe che. pudgalane-bhautika sukha-sagavaDane prema eja duHkhanuM kAraNa che, ane tenI IcchAne nirodha eja mekSanuM kAraNa che. jinezvare e zuddha dayAmaya dharmapAlanane upadeza eTalA mATe ja Apela che ke AtmA padUgalanI A zarIranI jelamAMthI vahelI take mukta thaI pitAnuM azarIrI, aNahArI, avinAzI, ajara, amara evuM zuddha. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagradarzana paramAtmasvarUpa pragaTAve; ne siddha, buddha ane mukta thAya. te siddhapadanI prApti sumArgathI ja arthAt kevalI prarUpita dharmanI ArAdhanAthI ja thAya te trikALAbAdhita satya che, chatAM jinezvare pharamAvelI dharmakriyA ke pAMca samitinA pAlananI kAyaratAnA kAraNe tene kumArga mAne ne manAve te mithyAva. (13) ajIvane jIva mAnave - keTalAka evA mata che je zarIrane ja jIva mAne che ane zarIranA nAza (mRtyu) sAthe jIva arthAt AtmA paNa nAza pAme che tema kahe che. tevI mAnyatA "tajajIvatacharIravAdI" (tad jIva tat zarIravAdI) matanI che. te mAne che jagatamAM pAMca mahAbhUta-pRthvI, pANI, agni, vAyu ne AkAza che, enA saMyeAjana (mALavA)thI zarIra bane che ne java temAM utpanna thAya che ane enA nArA sAthe jIva paNa nAza pAme che. A mAnyatA barAbara nathI, kAraNa ke pAMca mahAbhUta zarIra ajIva che, jaDa pudgala che, ne AtmA-jIva tenAthI taddana nirALe zuddha caitanyamaya che. Ama ajIvane jIva mAnavo te mithyAtva. (14) jIvane ajIva mAnave te - caitanya lakSaNavALAne ajIva mAnI tenI dayA na pALavI te. mithyAtva, IDi vigere sajIva vastune ajIva mAnI tene bhejanAdimAM upayoga kare che. pRthvI, pANI, agni, vAyu Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ miyAdarzana ne vanaspatirUpa pAMca ekendrimAM jinezvare jIva kahyA kahyA che, tenI zraddhA na karavI vigere A bhedamAM che. jIvanA astitvane mAnI tenA saMpUrNa bhedane nahi jANanAra ghaNuM dharmo che. te ajANapaNe paNa jIvahiMsA kare te A bhedamAM Ave. (15) asAdhune sAdhu mAnavAH- je sAdhupaNAnA mULa evA ahiMsAdi pAMca mahAvratanuM samyaga rUpathI pAlana nathI karatAM, je pragaTa ke apragaTa rUpathI AraMbhaparigrahanA kAryo kare che, karAve che ke tenI anumodanA kare che te badhA "asAdhu" che, tene sAdhu mAnavA te. (16) sAdhune asAdhu mAnavA - sAdhujInA 27 guNe sahita taraNatAraNa jaDAja samAna zuddha saMyamanA pAlaka evA sAdhune asAdhu mAnavA te je jinezvaranI AjJAmAM rahIne cAritra pALe che tene asAdhu mAnavA te. paNa mithyAtva che. TUMkamAM vidvatA ke bhASAzailI AdinI chaTA na hoya, dekhItA bALabheLA hoya chatAM saMyamapAlana jinAjJA anusAra karatAM hoya, tevA sAdhu sAdavajInI upekSA karIe ke bhAvapUrvaka na namIe tepaNa mithyAtva lAge. jenadarzana bahu ja vicakSaNa darzana che. Dagale pagale viveka daSTine upaga rAkhavAne A vitarAga mAga che. temAM jarApaNa cukIe te mithyAtva lAgyuM ja samaje. ne upaga barAbara rAkhIe te samyagra darzana paNa AvyuM ja samaje. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagadarzana (17) amutane mukta mAnavA - je lekavyavahAramAM pravRtta che, rAgadeSamAM raMgAyelA che, AraMbha-parigrahathI yukta che tevAne mukta mAnavA te, arthAt jJAnavarIyAdi AThe karmothI je hajI sarvathA mukta thayA nathI, tene mukta. thayelA mAnavA te mithyAtva che, (18) sukAne amukata mAnavA te - je sarva karmo khapAvI siddha, buddha ne mukta thayA che, te "siddha bhagavaMtane" amukta mAnavA te paNa mithyAtva che. A dasa prakAranuM mithyAtva zrI kANAMgasUtramAM A rIte che - dasavihe miccharo panate ta jahA :"adhae dhamAsaNaNa dharma adhamesaNa umaNe masANa macce umagasaNaNa asu jIvasaNuM vesu, ajIsaNuM asAsu sAhusaNa sAsu asahusaNu amutasu mutasaNuNa mute su amutasaNa 93 che (19) jinavANuthI ochI prarUpaNuM karavI te mithyAtva - jinavANI sarvajJa, sarvadazI, parama vItarAgI evA jinezvara bhagavaMte upadezI che. tethI temanA siddhAMtamAM lezamAtra-kAne mAtrA suddhAM ochA karavA, ochuM mAnavuM, ke ochI prarUpaNA jANI banIne karavI te mithyAtva che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mithyAdarzana pa ApaNAthI kadAca ochuM paLAya teA tene potAnI nabaLAI mAnavI paNa vastu svarUpa te bhagavAne kahyuM che te ja kharAkhara che ema zraddhAmAM dRDha rahevu te samyakatva zuddhi mATe Avazyaka che. ajANapaNe ke matimavratAnA kAraNe echuM adhikuM paThana-pAThana karAvatAM khelAI javAya tA ' ja'vAIdhdha 'no pATha belI 'micchAmi dukkaDama laI, Atmazuddhi karI levI. (20) jinavANIthI adhika prarUpaNA karavI te mithyAtva - jinezvare cha drabya, nava tattva, traNa leAka, vagerenuM je yathArtha svarUpa kahyuM che, te vadhArIne kahevuM. te mithyAtva te jema ke saMsArI jIvanA AtmA dehapramANa che tene vadhArIne vizvavyApI kahevA te mithyAtva che. (21) jinavANIthI viparIta prarUpaNA karavI te mithyAtva. jamAli Adi sAte niAnA adhikAra A viparIta prarUpaNAnA che. tema karIne bhavakaTI karAve tevA parama kalyANakArI cAritrane temaNe duSita karI potAnuM ja ahita karyu. bhavabhramaNa vadhArI dIdhuM. temanA adhikAra 'samakItanA 67 ela ' nA prakaraNamAM ApyA che. tenA sAra e che ke jinavANIthI theADI paNa viparIta prarUpaNAmAkSakInAre pahoMcavA Avela naukAne paNa phrI bhavasAgaramAM DubADI de che. mATe jinezvaranA mArganI zraddhAmAM dRDha rahevu.. sa. pa Jain Educationa International For Personal and Private Use Only ; Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagdarzana (22) akriyA mithyAtvaH- akriyAvAdI kahe che - AtmA e ja paramAtmA che, ne paramAtmA akriya che, mATe AtmA paNa akriya che. tethI AtmAne puNyapApanI kriyA kazI lAgatI nathI kAraNa ke paNa kriyA tA jaDa zarIra kare che.' AvI khATI prarUpaNA karI sevara nirjarA rUpI japatapa-dayAnAdi kriyAnA niSedha kare che; eTaluM ja nahi paNa je puNya-pApanA bhramamAM paDI AtmAne duHkhI kare che, arthAt bhAgavilAsathI vacita rAkhe che ne bhukha tarasa veThI, brahmacarya pALI AtmAne duHkhI kare che, te badhA narakamAM jAya che. AvA Dara batAvIne khALabheLA leAkeAne bhramamAM nAkhI OM che. A akriyA miyAtva che. . have jo kriyAnu` karanAra jaDa zarIra ja hoya ne zarIranI kriyAthI AtmAne kazuM zubhAzubha karmI aMdhAtuM na hoya, to pachI jIva cAlyA gayA pachI maDaduM khanI gayeluM zarIra kema kaMI bolavA-cAlavA Adi kriyA karatu nathI; tenA temanI pAse kAI javAba nathI. vAstavika rIte pratyakSa joI e chIe ke jIva (AtmA) vagaranuM niva zarIra koI kriyAne karI zakatuM nathI; eTale ja siddha thAya che ke zarIra sage rahelA AtmA ja pU - saMcita zubhAzubha karmanA uya anusAra badhI kriyA kare che tethI AtmA sakriya che, A vAta zrI ThANAMga sUtra sthAna 10 sUtra 947 taMthA zrI prarrApanA sUtra 4 13mAM isa prakAranA jIva pariNAma kahI jinezvara batAvI che, Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mithyAdarzana mATe dharmakriyAne niSedha na kare. jevI rIte mithyAtvAdi pAMca AzravanA hetu vaDe jIva azubha karma bAMdhe che, tevI ja rIte saMvara-nirjarA rUpa dharma kiyA karI jIva azubha karmathI chuTI paNa zake che. ne aMte utkRSTa bhAve thAnAdi tapanI kriyA karI sarva karma mukta banI paramAtmA pada prApta paNa karI zake che. mATe AvI ekAMta mithyA prarUpaNAthI bharamAIne sujJa janee dharmakiyA karavAnuM cheDI devuM nahi kAraNa ke je koI dharmakiyAanuSThAnAdi karI potAnA AtmAne duSkRtyathI bacAvaze te ja sagatine prApta karaze iMne sukhI thaze. (23) ajJAna mithyAtva :- temane mata e che ke "je jANe che tene vadhAre doSa lAge che, je jANate. ja nathI tene ajANapaNAne kAraNe e che doSa lAge che." tethI jIvAdi tane jANavuM vyartha che. samyagadarzana prakaraNamAM sarvajJa tIrthakaree kahyuM ke je jIvonI hiMsA na kare ne saMpUrNa dayAmaya ahiMsA dharma pALe te samyagdaSTi che. jIvanuM svarUpa jANyA sivAya jenI dayA pALI zakAya kevI rIte? tethI ja tIrthakara bhagavaMte zrIdaza vaikAlika sUtranA cothA adhyAyananI dasamI gAthAmAM kahyuM ke "paDhamaM tANuM tao dayA" arthAta pahelA jIvAdi tanuM jJAna meLave, pachI ja dayArUpI saMyama dharma yathArtha pALI zakAze. tethI jJAna Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 samyagu darzaH kiyAlyAM mokSa - jJAna ane japatapAdi kriyArUpI cAritradharmathI mekSa kahyo. AthI ajJAnavAdIne uparokta mata yathArtha nathI paNa akalyANa karanAra che tema saheje jaNAya che. ekSapurIe pahoMcavA mATe jJAna ane darzana e be AMkha che, ane cAritra ane tapa e be pAMkha che. jJAna vaDe mekSa mArga jANuMne, ane darzana vaDe e mArganI. yathArtha zraddhA karIne sAdhaka viSaya ane kaSAyajanya khADA TekarAone cAritra ne taparUpI be pAMkhe vaDe nirvidane oLaMgIne yathAsamaya mekSipurIe pahoMcIne pitAnuM zuddha paramAtma svarUpa pragaTAve che, siddha buddha ane mukta bane che. Ama jJAna, darzana, cAritra ne tapa rUpI cAre sAdhananI yathArtha ArAdhanA karavAthI ja mekSanI prApti thAya che te jinavacananI zraddhA rAkhI koI paNa sAdhananI upekSA na karavI te bhavya mumukSu sAdhaka mATe khAsa jarUrI che. jyAM mithyAtva hoya, tyAM ajJAna niyamA hoya ja. ajJAnInI vyAkhyA kahe che - sadasada viseraNAo, bhavaheu jaharikaovalebhAo guNAbhAvAo, micchAdisisa aNuNuM ! artha - sata asatane viveka na hovAthI, saMsAranA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mithyAdarzana heturUpa karmabaMdha jemane tema rahevAthI ane jIvAdi tanA abhAvathI mithyAdaSTi ja "ajJAnI" ja hoya che. ajJAnavAdInI jema AvA ajJAnI kuhetu vaDe ajJAnanI sthApanA karI bALabheLA lekone saddajJAnanI prAptithI vaMcita rAkhe che, tene mithyASTinuM ajJAna kahevuM. AjanA viSama huMDA avasarpiNa kALamAM (kaLIyugamAM) A mithyAtvanuM jora khUba vadhyuM che ne vadhatuM jAya che. ajJAna ne meha mAnanI prabaLatAthI aneka matamatAMtara vadhI rahyA che, ne vANIvilAsa dvArA lekone kheMcavAno prayAsa cAlI rahyo che. te barAbara samajI zrI jinazAsananA sAcA anuyAyIoe jAgRta rahI durlabha evA samakti ratnane saMbhALI rAkhavuM joIe; ne jinavacananI zraddhAmAM avicaLa rahevuM joIe. (24) avinaya mithyAtva :- arihaMta deva, gurU, guNAdhika temaja dharmane Adara na kare, temanI AjJAnuMullaMghana kareahaMbhAva na rAkhe te "avinaya mithyAtva" che. guNajananA vacanamAM azraddhA thavAthI ja Adara ane ahobhAvanI jagyAe avinaya ne ghaNA thAya che. vaLI sAdhu sAdhvI, zrAvaka, zrAvikA, guNavaMta, jJAnI, tapasvI, vairAgI Adi uttama purUSanI niMdA kare, kRtanI bane, chiddhagaveSI bane te "avinaya mithyAva" che. chatAM eka bAbata spaSTa karavI paDaze ke ajANapaNe ke zArIrika azaktinA kAraNe gurnAdine Adara na ApI Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70 samyaggadarzana zakAya te mithyAtva nathI. kAraNa ke tyAM bhAvamAM viparI-- tatA nathI, temaja yathAyogya Adara na ApI zakAyAne manamAM kheda paNa pravarte che. paNa jyAM manamAM paNa avinayanA bhAva AvyA ke A mithyA na lAge. (25) AzAtanA mithyAtva - AzAtanAnA 33. prakAra zrI Avazyaka sUtramAM temaja dazAzrata skaMdhamAM rahyA che, temAMthI gudinI koIpaNa prakAre AzAtanA kare te te mithyAtva che. AzAtanA eTale temanI AjJAthI viparIta vartavuM, temanI sAthe pratikuLa vahevAra kare, niMdA karavI, apAlApa kare, vidhI thavuM vagere vagere. AzAtanAnA 33 prakAra nIce mujaba che - (1) arihaMtanI AzAtanA, (2) siddhanI AzAtanA, (3) AcAryanI AzAtanA (4) upAdhyAyanI AzAtanA (5) sAdhunI AzAtanA, (6) sAdhvInI AzAtanA A pAMce parameSTinA chatA guNone oLave ane achatA doSonuM ApaNu kare te "AzAtanA (7) zrAvakanI AzAtanaE (8) zrAvikAnI azAtanA (zrAvaka zrAvikAne kupAtra kahe. teone piSavA teSavAmAM pApa batAve te azAtanA) (9) devanI AzAtanA (10) devInI AzAtanA (11) sthaviranI. AzAtanA (12) gaNadharanI AzAtanA (13) A lekamAM jJAnAdi guNadhArakanI AzAtanA, (14) palakamAM uttama guNathI sukha prApta karanAranI AzAtanA (15) sarva prANI Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mithyAdarzana 71 ( bhUta, jIva, ne sattvanI AzAtanA (jIvAnI hiM'sAmAM dhamane rakSAmAM pApa batAve tathA jIvane jIva na mAne tA AzAtanA lAge ) (16) kAleAkAla ( yathAsamaya yathAcitA) kriyA samAcare nahi te ' kAlanI' AzAtanA (17) zAstranA vacana utthApe tathA viparita prarUpaNA kare te utsUga kahetA sUtranI AzAtanA, (18) jemanI pAse zAstrajJAna lIdhuM temanI AzAtanA kare te ' sUtradevanI AzAtanA.' (19) jemanI pAsethI sUtranI vAcanA lIdhI hoya temanI AzAtanA kare te vAcanAcAya nI.' AzAtanA (uparokta 19nA guNAne DhAMke, avaLu vAda le, Adara na kare te AzAtanA lAge che.) (20) javAI. zAstranA pada AghA pAchA le te AzAtanA. (21) vacceAmeliya- vacamAM sUtrapATha cheDI de ke upayAga vagara bhaNe te AzAtanA, (22) hINakakhare-sUtranA pUrA zuddha uccAra kare nahi te AzAtanA, (23) accakkhara'-adhika khele te AzAtanA. (24) payahINu -pada purU khele nahi ke azuddha ele te AzAtanA. (25) viSNuyahI vinayarahita bhaNe tA AzAtanA, (26) jogahINa -sUga bhaNatAM mana, vacana, kAyAnA yAgAnI caMcaLatA vate te AzAtanA, (27) ghASahINa -hasva-dI ne khyAla rAkhyA vagara spaSTa uccAra na kare te AzAtanA, (28) jhuddina vinayI jIjJAsune jJAna na Ape ke avinItane rUDuM jJAna bhaNAve te AzAtanAM, (29) duraH paDicchiya pote avinItapaNe jJAna bhaNe ke ke ayAgyane bhaNAve te AzAtanA, 30) akAle kae Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chara samyagadarzana sajajhAo-kAlika-utkAlika samajaNa vagara akALe bhaNebhaNAve te AzAtanA, (31) kAle na kao sajajhAesvAdhyAya kALe svAdhyAya na kare te pramAda kare te AzAtanA. (32) asajajhAIe sajajhAyaM-svAdhyAya na karavAnA samaye svAdayAya kare te azAtanA. ane (33) sajajhAIe na sajajhAyaM-pramAdane vaza paDI svAdhyAyanA samaye svAdhyAya kare nahi te AzAtanA. A pramANe 33 AzAtanA kahI che te AzAtanA jANIbujhIne kare te AzAtanA lAge. ne mithyAtva lAge. paraMtu svAdhyAya karatAM ajANapaNe IrAdA vagara pitA kSapazamanA abhAve kadAca uccAra zuddhi na jaLavAya ke sUtrArthanA yathArtha bhAva na kahI zakAya ke potAnA jJAnAvaraNIya karmanA pazama anusAra jeTaluM jJAna prApta thayuM che te pramANe paThana pAThana karatAM karAvatAM paNa jJAnanA ArAdhaka gaNAya che. tethI lApazama anusAra paThana-pAThana Adi svAdhyAya karatA, karAvatAM rahevuM ne aMte haMmezAM "javAIddha ane pATha bolI micchAmi dukkaDama laI AtmAne zuddha karI le. tethI svAdhyAya karatAM ke karAvatAM koI doSa lAgaze nahi. upara pramANe 25 prakAranA mithyAtvanuM saMkSipta svarUpa kahyuM. te yathArtha jANI samajI, bhavya jIva dUrathI ja taje. kAraNake * na mithyAtvasamaH zatra-na mithyAtvasamaM viSama aa ne mithyAtvasame rege, na mithyAtvama tama che Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mithyAdana 73 a ( A jagatamAM ) mithyAtva jevA kAI zatru nathI, mithyAtva jevuM keAI jhera nathI, mithyAtva samA kAI (bhava) rAga nathI ane mithyAtva sarakhuM (ajJAnamaya) koI adhArU nathI. ( kAraNa ke mithyAtva ja AtmasvarUpanI yathArtha eLakhANa thavA detuM nathI. tethI bhavarAga maTatA nathI) yogapradvIpamAM mithyAtvane ' avidyA ' kahyuM che. kahe cheHyaprasapati leAke'smina, avidhA sA vinirdiSTA -: zAstra kukavibhiArata / samatAbhramakAraNa || 3 || a:- A lAkamAM kukavioe racela zAstramAM je avidyA che, te pracAra pAmI rahI che, teja ' samatA ' - samabhAva 'mAM bhrama pedA karavA mATenA kAraNarUpa che. samatA arthAt mAdhyasthabhAvanA e maitrI Adi je cAra bhAvanA samyakatvanI che, temAMnI chellI utkRSTa bhAvanA che jenI sAdhanA 8 vItarAgatA ' apAvavA samartha che. avidyA te bhAvanAne zake che. tema kahevAnuM tAtpa che. 4 yathA rAtro tameAmUDhA naitra pazyata ja tavaH / naivekSate tathA tattvamavidyA Jain Educationa International tamasA vRSAH || 945 For Personal and Private Use Only Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 samyagadarzana artha - aMdhakArathI mUDha banela prANIo jevI rIte rAtrinA samaye kaI ja joI zakatA nathI. tevI rIte avidyArUpa aMdhakArathI gherAyelA ( ajJAnIe ) tattva (jIvAdi nava tattvanA svarUpane joI ja zakatA nathI. mehamAyAmayI dRSTA sAdhunA mokSakAMkSiNuM ! mukitamAgamelA1 nityavighA nirmitA vilapADa artha:- (A) pRthvI para je avidyA nirmita thaI che te mekSAbhilASI (saMvegI) sAdhuone mATe haMmezA mehamAyArUpa duSTa ane mokSamArgamAM AgaLArUpa che. iti jJAtA budheniyaM, svAmane hitavAMchayA. savighA durata tyAjyo, na zrotAvyA kadAcana 96 artha :-- e pramANe samajIne prajJAvaMta (vivekadaSTivALA) manuSyae pitAnA AtmahitanI IcchAthI avidyAne (mithyAtva - ajJAna) haMmezAM dUrathI ja tyAga kara. kadipaNa tenI (avidyAnI vAta na sAMbhaLavI. sarvajJakato nuM sadavidyA bhavavicacheda kAraNuM zaiva sevyA sadA sadUbhi mekSa mAga pradAyika kaLA. artha: - sarvajJa bhagavaMte ( je kaMI kahyuM che te saddavidyA che (ane te) saMsArane chedavAnA kAraNa rUpa che. (1) gharanA bAraNane aMdarathI sajajaDa rIte baMdha karavA mATe lAkaDAne khAsa banAvela je dAMDe rAkhavAmAM Ave che tene agalA" = "Aga" kahevAya che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mithyAdarzana 75 mokSamArgane denArI evI te ja vidyAnuM) sat purUSee haMmezA sevana karavuM joIe. "mekSamArganuM svarUpa batAve che - "zAnadazanacAritrarUparatnatrayAtmaka : coga mukitapada prAptAvAya: parikIrtita 113 artha :- jJAna, darzana, ane cAritrae ratnatrayIrUpa gane (mekSa mAne) muktipada siddhapada-paramAtmapada)nI prAptimAM (zreSTha) upAya tarIke vakhANa che. (parikIrtita:) e mokSa mAmAM pAMca mahAvratanI sAdhanA karavAnI che. ahiMsA satyama te brahmacaryamasaMgato che IletAni batAvatra saMyama paMcadhA mRta 135 artha - ahiMsA, satya, acaurya asteya, brahmacarya | ane aparigraha-e pAMca (mahA) vatethI ahIM "saMyama" pAMca prakArane kahevAmAM AvyuM che. avidyAthI dUra rahenAre te samyagra dRSTi mekSAbhilASI ratnatrayIrUpa samyapha jJAna-darzana-cAritranI pAMca mahAvrata aMgIkAra karIne ArAdhanA kare. kevI rIte kare te. kahe che - rUdavA gI kaSAya prasaramati, calAnikriyAnuM svAniyAo, tyakatvA vA sagamaLyuM paramapada sukha prApta badabuddhi : Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 71 samyagdana kRtvA cita' sthira' sva', zamarzakalita' sattvamAlakhya mADha, dayAna dayAtu yateta pratidina, amala zuddhAM vitavra 517rA athaH - jenI tadrA(nidrA mAhanidrA arthAt danAvaraNIya karma A-kanA kAraNe nidrA Ave che, vinaMSTa thai che. (vita dna ) evA zuddhadhamI yAgI arthAt samyag dRSTi sAdhaka kaSAyAnA prasArane rokI, ati caMcaLa evI potAnI iMdriyAne (aticalAnsvAnlR iMdriyAn) niyama baddha eTale ke vaza karI (niyamya), athavA anya (prakAranA) (sa) saMga cheDI, eTale ke * asa`gadazA ' keLavI, ke budhdhine (eka mAtra) * paramapadanA sukhanI ' prApti mATe baMdha karI arthAt H paramAtmapada siddhapadanuM zAzvata anyAkhAdha sukha meLavavAnA dRDha nizcaya karI, peAtAnA cittane sthira arthAt ekAgra karIne samarasabhAva arthAt 'mAghyastha bhAva ' vALu manAvI temaja satva (guNu arthAt samyag darzana )nu' Ala`khana laI huMmezAM nirmaLa ghyAna ghyAyavAnA udyama kare. (132.) ' samyagdarzananA Ala'mananuM parama kuLa batAve cheH 'chitvA sa'sutipAzama taraala, jiAtha mAhAdaka, dIkSAM meAkSarI' prapadya sa budhA pArzva prabhorughata H / brahmajJAnalacena kelavamatA, jJAna' samupAdha ca pApAnmukitapada' sadA sukhamaya* kSINuASTakamAM *mAt ||13gA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mithyAdazana | So artha - A rIte) udyamavaMta banele (udyataH) te samyapha daSTi sAdhaka (saH budhA) saMsAranA (nehanA) pAzane (saMskRti pAzam) chedIne (chivA), aMtaramAM rahelA mehAdi (zatrao)nI senAne (mehAdika aMtarabalaM) jItIne, ekSadAyinI evI dikSA prabhu (ke gurU) pAse (pA) aMgIkAra karIne (prapadya), brahmajJAnanA laya vaDe "kevaLajJAna" (kevalamate jJAna (kevaLIe mAnya karela arthAt meLaveluM jJAna) samyapha prakAre upAIne (samutpAdya), (ane e rIte kamazaH (mehanIyAdi ATha karmone kSINa karIne arthAta naSTa karIne sarva) pApathI mukta thaIne zAzvatA sukhamaya evA paramapada siddhapadane prApta kare. (133). - mithyAtvane nAza karavAthI ja A paramapadanI prApti thAya. mATe jinavANImAM zraddhA rAkhI mithyAtvane dUrathI ja taje. Iti mithyAtva prakaraNa samAptama. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagdarzananI dasa ruci zrI uttarAdhyayana sUtranA 28mA kSamArga adhyayanamAM samakti"nI dasa ruci prabhue nIce pramANe kahI che. rUci eTale samakitanI prApti. dasa prakAre samaktinI prApti thAya tema kahyuM che - 'nisaguvaesaI, ANAMI susa-bIyara imeva ! abhigama-vilhArarui kiriyA sakheva-dhamaru16 artha :-- samakitanI ruci arthAt prApti dasa prakAre che - - (1) nisaruci, (2) upadeza rUci, (3) AjJA ruci, (4) sUtra ruci, (5) bIja ruci, (6) abhigama ruci, (7) vistAra ruci, (8) kiyA ruci (9) saMkSipta ruci, (10) dharma ci. dareka rucinI samajuti batAve che - (1) nisarga ruci - bhUpatthaNAhigayA chavAchavA ya puNyapAvaMca che saha sammaIyAsavasaMvare ya reeI u nisaga 1 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagudarzananI dasa ruci 79 artha - jIva-ajIva, puNya-pApa, Azrava-saMvara ItyAdinava tane pitAnI sahaja phuraNAthI eTale gurvAdi bIjA keInA upadeza vagara yathArtha (bhUyatye=bhUtArthathI jANe (ahiyA) ke jAtismaraNa jJAne karI (saha sammaIyA sanmati vaDe arthAt jAtismaraNa jJAne) jANe te "nisarga ruci eTale "kudaratI ruci che. dRSTAMta - A ja sUtrane 19 mA zrI mRgAputranA adhyayanamAM, yuvarAja mRgAputre rAjamahelanA jharUkhAmAM UbhA UbhA eka saMyamadhArI zIlavaMta sAdhune rAjamArgo thaIne jatAM joyA. sAdhune jotAMveMta A veza meM pahelAM kyAMka je che te manamAM uhApoha thaye. A prakAre uhApoha (manamAM ekAgrapaNe vicAra Ave te). thatAM ja jAtismaraNa jJAna" (pUrvanA bhava jANIne dekhI zakAya tevuM jJAna. matijJAnane eka bheda che. matinI nirmaLatA thavAthI pragaTe che.) thayuM ane pUrvamAM eka bhava pite paNa pAMcamahAvrata aMgIkAra karIne A sAdhunI jema ja sAdhupaNuM rUDA bhAve pALeluM phaLasvarUpe devalekamAM deva thayo ne tyAMthI cavIne mRgArANInA putra tarIke mAre janma thayo che. A jJAna thatAM pite vairAgya pAme che. mAtApitA pAse jaI saMsAranA narakAdi gatienA dukhe pite je bhogavI Avela che. tenuM varNana Abehuba karIne, have pharIne AvI duHkhamaya durgatiomAM nathI javuM, mATe mekSadAyI evI dIkSA levAnI mane rajA Ape. ema rajA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyaggadarzana mAge che. rajA meLavI saMyama laI utkRSTa bhAve pALI, sarvathA karma mukta thaI siddha buddha ane mukta thAya che. ' e ja bIjo adhikAra "samudrapAla munivara"ne 21 mAM adhyayanamAM che. rUpiNi nAmanI strI sAthe lagna thayA pachI, patnI sAthe divya bhege bhegavate thake pitAnA. suMdara mahelamAM tekiDA kare che. ekavAra mahelanA jharUkhAmAM beTho hatuM tyAre teNe phAMsIne megya evA kareNanA phulanI mALA vagerethI zaNagArelA eka aparAdhIne bAMdhelI hAlatamAM vadhastaMbha tarapha laI javAte je. aparAdhIne AvI hAlatamAM jotAM ja tene manamAM vicAra pedA thaye ke A atyaMta khedakArI che, paNa pUrve karelA azubha pApakarmanuM ja A duHkhada pariNAma che." sAdhune joIne vairAgya thAya te samajI zakAya tevuM che paNa aparAdhInA. nimite TharAgya Ave te samudrapAlanI vizeSatA che. Ama vicAratAM ja te bhAgyavAna, mahAna AtmA saMvega pAme. ane mRgAputranI jema ja mAtApitAnI AjJA laI saMyama laI utkRSTa bhAve cAritra pALI, sarvakarma khapAvI, sidhdha. budha ne mukta thayA. nami rAjarSi, kapila kevaLI, vagere ghaNA draSTAMte A sUtramAM che. te jijJAsukhe gurugamathI jANavA. A "nisarga raci" kahevAya. nisarga cinI vizeSa spaSTatA karatAM kahe che - Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagradarzananI dasa ruci je jiNadiThe bhAve, cauvyihe saduhAI sayamevA emeva naDanahariya, nisaggaraIti nAyo che 18 artha :- dravya, kSetra, kALa ane bhAvathI padArthamAtranA jinezvara bhagavaMte je bhAva joyA che (ane prarUpyA che.) te e ja pramANe che, anya prakAre nathI ja evI svayaMkurita zraddhA te nisarUci che. zrI AcArAMga sUtra adhyayana pAMcamAM je kahyuM - tameva sarca NIzaka, ja jiPhiM paveIya" zrI jinezvara bhagavaMte jIvAdi tattvanuM je svarUpa che. "te ja sAcuM che, zaMkArahita che, AvI parama zraddhAne "samyaggadarzana" kahyuM che, te ja bhAva uparokta nisarga rucinI gAthAmAM kahyA che. A parama zraddhA svayaMskaraNAthI thAya te " nisarga rUci" kahevAya. (2) upadeza rUci" "ee ceva u bhAve, uvaITaDe je paNa sahaI chautthaNa jiPNa 1 uvaesarUI ti nAya che. 19 atha - uparakta arthAt 17 ane 18mI gAthAmAM sa. 6 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagadarzana batAvelA bhAvonI zraddhA je jinezvaranA (devanA) ke temanA mAge vicaratAM. chadmastha sAdhu-sAdhavIjIonA (sugurUnA) upadezathI jIvAdi navatamAM sudharmamAM zraddhA kare che te "upadeza rUci che. - dRSTAMta - bALa rAjakumAra prAtaHmaraNIya gajasukumAra meTAbhAI zrIkRSNa vAsudeva sAthe raramA tIrthaMkara bhagavAna nemanAthanA darzane gayA, prabhune bodha pahelI ja vAra sAMbhaLe ne vairAgya pAmyA. mAtA devakI jI pAse prabhu pAse dIkSA levAnI AjJA mAgI. sAMbhaLatAM ja mAtAjI te behoza thaI gayA. zrIkRSNa turata ja AvyA. nAnAbhAIne gaNa khaMDanI rAjadhAnI dvArikAnI rAjagAdInIne tamArA mATe suMdara majAnI sohAmaNI kanyA nAme samAne getI kADhIne aMte uramAM rAkhI che, tenI sAthe rAjagAdIe besADyA pachI turata ja lagna karI devAnA pralobhane ApyA. bALA rAjA A sAMbhaLI mauna rahyA. vAsudevane thayuM ke bhAI mAnI gayA. mAne AzvAsana ApI maMtrIone bolAvI tAbaDataba taiyArI karavAnI AjJA ApI. bALa rAjakumAra te zubha divasanA pahelA praharamAM te traNa khaMDanA adhipati banI gayA. rAjakuLanA zIrastA pramANe zrIkRSNa Adi yAdava agraNIoe navA rAjAne namana karI temanI zuM sevA karIe tenI AjJA mAgI. jarA kalapanA te karI juo. gaNa khaMDanA adhipati Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagadarzananI dasa ruci 83. evA bALa rAjAe zuM navA navA mahela banAvavAnI navI navI rANIo lAvavAnI ke bhagapabhoganA navA navA sAdhane vasAvavAnI AjJA ApI haze ? sUtrakAra mahAtmA zrI aMtagaDa sUtranA adhikAramAM kahe che. "nA" ! tevI keI AjJA na ApI. paraMtu vahelAmAM vahelA A ja zubha coghaDIuM ke jemAM pitAne gAdInazIna kya- raNa khaMDanA adhipati banAvyA. te vItI na jAya te pahelAM ja pitAne dIkSA samAroha ye pitAne bhagavAna nemanAthanA caraNamAM sUkata kare evI parama uddAtta AjJA ApI. A hatuM temanuM mauna. A hatuM maunanuM rahasya. prabhunA pahelo ja upadeza sAMbhaLe sADA traNa lAkha rema- rAyamAM daDha vairAgya. bIjI bAju mAtA-pitA, dIkSAnI AjJA mehavaza na ja Ape.. AjJA vagara prabhu dIkSA na Ape. mahA dharma saMkaTa. paraMtu jene niradhAra daDha che, tene keNa rokI zake? pralebhanemAMya rUDe mAge che. A che prabhukRpA. mauna rahyA. moTAbhAIne mAtAjIne lAgyuM ke "pralobhanathI pIgaLI gayA ? Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 94 samyagdarzona saMsAranA mehathI raMgAyelA (ApaNA paNu) evuM ja samajIe. jinavANInA upadezathI raMgAyelA merU jema aDaga rahe. aDaga rahevA chatAMya mAtApitAnA Adara jALavavA che. Adara jALavIne paNa kalyANa mAge ArAdhavA che. ArAdhIne mAtApitAdine mehanidrAmAMthI jagADavA che. AtmakalyANanA kharA mArga-jinanA upadeza ' che. jinanA upadezane, avadhArIne temanA mekSa mAge cAlavuM che. sayama levAnA A niNya merU paryaMta samAna acaLa che. saurASTranA samaDhIyALAnIsatI gaMgAbAI e pazu kahyuM che: merU tA Dage, jenAM mana nathI DamatAM, bhalene bhAMgI paDe brahmAMDajI ' AvA aDaga che khALA rAjA gajasukumAra. zuM kahe che. ' sadgurU vacanamAM ' zurA thaI cAle, zIza teA karyAM kurabAna re, sa'kalpa-vikalpa eke nahi uramAM, jeNe melyA aMtaranA mAna re.' abhaNu-bhaNatara vinAnI paNa gaNatara pAmelI evI satI gagAmAI bhavya jIveAnA ghaDatara mATe saMtavANIuccAre cheH- sadRgurUnA vacanamAM zraddhA rAkhI zurA thaI 6 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagradarzananI dasa ruci cAle." basa anAdi kALathI A eka ja mArga AtmajJAnIoe-sarvajJa jinezvaree upade che. zraddhA rAkhe zraddhA rAkhe, zradhdhA rAkhe te ja AtmakalyANa thaze. te ja samakti pAmI mokSe jaze. nema" prabhuno upadeza sAMbhaLatAM ja bALakumAre A dRDha nizcaya karI lIdhuM che. mauna rahIne rAjagAdI svIkArI che. rANa khaMDanA adhipati-dvArakAdhIza banI pahelI AjJA ApIAja muhUrtamAM mAre dIkSA samAroha ujavIne, prabhumAM hastakamaLamAM mArI soMpaNI kare." bALArAjAnuM A parama kalyANakArI cAturya. AjJA ApIne vaDilenI AjJA meLavI che." mAtApitAdine Adara jALavIne gauravavaMtI AjJA meLavI che." kalyANane mArga-makSane paMtha niSka Taka banAvyuM che. dhanya mahAbhAgyazALI bALA rAjA dhanya. pahelA praharamAM traNa khaMDanA adhipati banI dIkSA lIdhI bIjA praharamAM bALamunie prabhu pAse mokSamArga samajI te kalyANa mA ArAdhavAnI AjJA mAgI. trIjA praharamAM mazAne jaI bhikakhu paDimA AdarI. cothA praharamAM emila sasarAemekSanI pAghaDI baMdhAvI. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagadarzana - bALa rAjakumAra-devakI mAtAnA lADakavAyA. AMkhanA ratana, hRdayanA hAra. bALA-rAjA traNa khaMDanA adhipati. bALa muni-jinavacana- gurUvacanamAM parama zraddhA. bhikakhu paDimA smazAnamAM saMdhyAkALe asaMgapaNe. paDhimAmAM prAMNAtaka upasarga (kaTa). mastake mATInI pALa ne temAM dhagadhagatA aMgArA te paNa bALamuni te jhulI rahyA che parama samatA rasamAM mastaka-deha baLe che te "huM" nathI. huM" te ajara, amara avinAzI prava zAzvate AtmA, kSapaka zreNIe parama zukaladhyAnane dhyAvI rahyA che. sarva karmone bALI, prajALI, bhasmIbhUta karI. teja divase cothA prahare, siddha buddha, ane mukta thayA che. anAdi-anaMta kALanA janmamaraNanA pherA TAnyA che. A che "upadeza rucine " prabhAva, mahimA. - A bIjo adhikAra A ja sUtranA chaThThA varga adhyayana 15 mAM zrI atimuktakumArane che. bIjA daSTAMtamAM jabukumAra sudharmAsvAmIne pahele ja upadeza vAmI bairAgya pAmyA, dIkSA lIdhIne mekSe sIdhAvyA ajuna mALI je hatyAre, rehiNIyA jevo catura cAra, are caMDakauzika je dakTiviSa sarpa, prabhu sAthe vAdavivAda karI temane harAvavA AvelA IndrabhUti Adi Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagradarzananI dasa rUci 8 agIyAre paMDite je pachI te prabhunA ziSya banI agItyAre apIyAra gaNadhara banyA-vagere aneka bhavya jI. prabhu mahAvIra svAmIne upadeza sAMbhaLI AtmakalyANa karI gayA che. zrI suyagaDAMga sUtranA bIjA adhyayananI pahelI ja gAthAmAM prathama tIrthakara bhagavAna aSabhadeva bharata cakravatI thI pIDA pAmelA pitAnA 98 putrone upadeza che -- sabujajaha ! kiM na bujajhaha ? sabahI kheluM peca dulahA! ne huvaNumati rAIo, ne sulabha puNarAvi jIviya ? atha- (he putro !) samyapha prakAre bedha pAme. tame kema bedha pAmatA nathI ? parabhavamAM (pacca pAchaLathImRtyu pachI) samyagRSTi pALavI kharekhara durlabha che. jema vItelI rAtrIe pAchI AvatI nathI tema ja mAnava jIvana paNa (ekavAra) gumAvyA pachI pharI prApta thavuM sulabha nathI arthAt bahu durlabha che. mATe A bhavamAM ja bodhi bIja prApta karI le.) prabhune upadeza sAMbhaLI aThANuye putrae rAjapATa. strI putrI cheDI prabhu pAse dIkSA lIdhI; utkRSTa bhAve saMyama pALI mekSe sIdhAvyA. ( vistRta kathA mATe juo lekhakanuM " bhAvanA bhavanAzinI.") Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88 samyagadarzana (3) ANAM ruci - ' rAga desA mohe annANuM, jasa avagaya hAI ANAe roya se khalu ANuI nAma che 20 || artha - rAga, dveSa, meha ane ajJAna (A cAre bhavabhramaNanA hetu che). jemanA dUra (avayaM) thayA che, (tevA jinezvaranI) AjJAmAM rUci rAkhavI eTale ke bhAvapUrvaka vALavI te "AjJAruci che. - daSTAMta - utkRSTa daSTAMta "gautama svAmI nuM che, pote bhagavAnanA paTTa gaNadhara ane cAra jJAnanA dhaNuM hovA chatAM, temanA bedhathI ghaNAne kevaLajJAna thayuM hovA chatAM, pitAnuM saMpUrNa saMyama jIvana te cheka bhagavAnanA nirvANa javAnA samaya sudhI, pite te bhagavAnanI AjJAmAM ja gALyuM, jemAM eka prasaMga ane AtmazreyA laIe - (1) prabhu AjJAe cacarI laI pAchA pharatAM lokamukhe AnaMda zrAvake saMthAre karyAnuM sAMbhaLI temanI piSadhazALAe pate darzana devA gayA. gurUne padhArelA joI AnaMda zrAvaka bahu harSa pAmyA. vaMdana-namaskArAdi karI pitAne avadhijJAna thayAnI ne UMce pahelA devaleka sudhI, nIce pahelI narakanA lelucIya nAme pAthaDA sudhI, rANa Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagdarzananI dasa ruci dizAmAM pAMca pAMcase jana sudhI ne uttara dizAmAM cUlahimavaMta parvata sudhI joI zake che tenI vinayapUrvaka vAta karI. gautama svAmIe tyAre kahyuM ke zrAvakane avadhijJAna thaI zake paNa tame kaho che teTaluM vipUla na thAya, mATe matibhrama thaye lAge che. tethI saMthArAmAM asatya bolavA badala gurU tamArI) samakSa AlecanA laI doSamukta bane. A sAMbhaLI zrAvakajIe kahyuM, "zuM vItarAga prabhunA mAgamAM "satya" belavA mATe paNa AlocanA levI avadhijJAna vaDe jeTaluM dekhI zaku chuM, teTaluM ja yathArthapaNe Apane kahuM chuM. mATe Apa ja AlecanA le" pite zrAvaka hovA chatAM keTalI badhI AtmazraddhA haze ke gaNadhara bhagavaMtane AlecanA levA vinayapUrvaka kahyuM. AnaMda zrAvakanI daDhatA joI. "gurU gautama" te prabhu pAse duti palAsa udyAne jaI jaladI IriyAvahI pratikramaNa karI. prabhune vaMdana karIne badhI vAta prabhune karI pUchayuM ke AlocanA ke levI joIe? AnaMda zrAvake ke mAre ? sarvajJa prabhue turata pharamAvyuM:- "gautama! tAre! AnaMda zrAvakane te kahe che te pramANe teTaluM meTuM avadhijJAna thayuM che, mATe temane khamAvI Avo." prabhunI AjJA turata ja mAthe caDAvI. chaThThane pAraNe gocarI paNa vAparyA vagara pote paTTa gaNadhara hovA chatAM AnaMda zrAvaka pAse gayA ne khamAvI AvyA. pachI ja gocarI vAparavA beThA. A che" ANuM ruci' samakita Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagadarzana (2) dRSTAMta zrI DhaMDhaNa munivare gocaramAM maLelA tADavA nemanAtha prabhune batAvI savinaya pUchayuM :- prabhu ! A AhAra mArI labdhine che. ? pitAnI labdhino AhAra maLe. te ja vApare evo abhigraha temaNe karelo. vitarAga prabhue kahyuM -"DhaMDhaNa ! A AhAra tamArI labdhine maLyuM nathI, paNa kRSNa vAsudevanI labdhinA kAraNe sukhaDIAe tamane rAvyuM che mATe paraDavI Avo. jinAjJAmAM vicaratAM muni pitAnI labdhine AhAra na maLatAM paraThavA gayA. kuMbhAranA bhaThThAnI rAkha sAthe. lADune bhUke karI jemajema paraDavA lAgyA, tematema mehanIyAdi karmanA paNa bhUkko bolI gayA. ne paraDatAM paraDatAM ja kevaLI bhagavAna banI gayA, pite cha cha mAsathI pitAnI labdhine AhAra pAmyA na hatA ne upavAsI hatAM. tema chatAM jarApaNa kheda vagara jinezvaranI AjJA pALI te paramapadane pAmI gayA. A adUbhUta prabhAva. AjJAcine che. (4) sUtra rUci - je suramahijajaoN sueNa, egAhaI u samatta / aMgeNu bAhireNu va so sutaruI ti nAya che 21 artha - je aMgapraviSTa arthAt zrI AcArAMga sUtrAdi aMgasUtro athavA zrI dazavaikAlikAdi aMgabAda Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagdananI dasa ruci 1 sUtronuM avagAhana karI (bhaNI) zrutathI samyak prApta kare che te ' sUtra ruci ' che. (21) dRSTAMta - zrI suyagaDAMga sUtranA chaThThA * pucchisu Na" aghyayanamAM ja busvAmI gurU sudharmAsvAmIne kahe che :kaha ca nANuM' kaha da'saNuM se, sIla ha. nAyayassa AsI / jANAsi Nu bhikhu ! jahAtaheNu ahAsuyaM buhi jahA-si ta Ara / artha ::- ( ApaNA zAsanapati, parama upakArI ) jJAtaputra mahAvIra svAmInuM jJAna kevuM hatuM ? dana kevu hatuM ? cAritra kevuM hatuM? te he munivara ! ( gurU sudharmAsvAmI) Apa samyak prakAre jANA che, tethI Ape je prakAre te sAMbhaLyu hoya ( jahA NisaMta...) teja pramANe mane kaheA. (2) (paramA mATe jue lekhakanuM * pucchisuNa ' vivaraNa) bhagavAnanA 'jJAna-darzanacAritra 'tu zrutajJAna (eTale ke gurU pAsethI sAMbhaLeluM jJAna ) bhAvapUrvaka sAMbhaLavAnI meLavavAnI jijJAsA tyAre ja thAya ke jyAre ziSyane jinamAM arthAt arihaMta devamAM, jinavacanamAM ane tenA kahenArA gurUvaramAM parama zraddhA pragaTI hoya ke A jinezvara deva, temanA mAge vicaratAM mArA gurUdeva - sugurU tathA jinezvare *ramAvelA vacana arthAt tattva bAdha ke sUtrasiddhAMta rUpI dha teja A jagatamAM mAruM parama kalyANa karanArA che.. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagdarzana ziSyanI upalakSaNe koIpaNa jijJAsu mumukSunI AvI ananya zraddhA gurUnA aMtaranA dvAra kholI nAkhe che ane gurUe je jJAnabha'DAra sayamajIvana daramyAna ekaTho karyo hAya te vinayI ziSyane alpa samayamAM prApta thaI jAya che, 'sUtra rUci'tuM A mAhAtmya che. 92 pRcchA-pRcchanA ne svAdhyAyanuM aMga kahyuM che. ane svAdayAyane bhagavAne parama upakArI, anaMta karmonI nirA karAvanArU' tapa kahyuM che, ne tapa e meAkSanuM dvAra che. pRcchA AvI upakArI che tenu kAraNa e che ke pRcchA 'mAM vinaya ane zraddhA ane guNanA pahelA avirbhAva thayele hAya che. AtmakalyANanI vAta pUchavAnuM mana tyAre ja thAya ke jyAre anAdikALanA ahaMbhAva aMtaramAMthI dUra thaI ne vinayabhAva pragaTaco hoya; ane pUche kAne ? te javAkha spaSTa che ke jenAmAM zraddhA thaI hoya tenI pAse ja vinayapUrvaka jaI ne pUche. Ama pucchAmAM vinaya ane zraddhA e ane guNAnA prathama AvirbhAva che. < 'vinayamUlA dhammA ' kahIne 'vinaya 'ne dharmAMnuM mULa kahyuM che, te zraddhA ne arthAt samyagUdanane' meAkSanu mULa' kahyuM che. evI upakArI A sUtra ruci--zrutajJAna- svAdhyAya tapa che. zraddhAvaMta jijJAsu ziSya ja busvAmIne prabhunI pATe khIrAjanAra pAMcamA gaNadhara gurUvara zrI sUdhamAM svAmIe Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagadarzananI dasa ruci 93. kevA bhAvapUrvaka prabhu mahAvIra svAmIe ArAdhelA ne pachI lekahitArthe upadezelA tattvabedhanuM - kevaLI prarUpita dharmanuM rUDuM pAna karAvyuM che te ApaNane zrI AcArAMga, uttarAdhyAyana Adi sUtrothI jANavA maLe che. zrI AcArAMga sU-prathama aMgasUtranA prathama sUtramAM sudharmAsvAmI je busvAmIne kahe che - sUyame Ausa ! teNuM bhagavacA evama kakhAya '15 he AyuSyamAn ! bhagavAne je kahyuM che. te meM (temanA zrImukhethI) sAMbhaLyuM che, ( avadhAryuM che, te have tame ekAgracitte sAMbhaLo). ekAgra citte sAMbhaLavAnA A bhAva sudharmAsvAmIe ja busvAmIne zrI uttarAyayana sUtranA 28 mAM "mekSamA adhyayananI pahelI gAthAmAM A rIte kahyA che : mekamAM gaI tathya, suNe ji bhAsiyA caukAraNa saMjutta, nANu daMsaNu lakakhaNuM. 1 anvaya:- jiNabhAsiyaM suNeha, mekaomagaM caukAraNasaMjutta ca nANadaMsaNalakapaNuM gaI ta6 e 1 atha - jinezvara bhagavate bhAkheluM che tene meM temanA zrImukhethI ja je pramANe sAMbhaLeluM che te pramANe ja tamane kahIza. AmAM mAruM kazuM nathI. A ke "utkRSTa vinayabhAva" che. pite ja dvArazAMgInA (bAre aMgasutronA ) racayitA che chatAM temAM pitAnuM kazuM nathI. paNa je kaMI che te badhuM bhagavAnanuM che. Ama kahIne Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagadarzana pitAnI jAtane saMpUrNa gopavI nAkhI, bhagavAnamAM ja samAvI dIdhI. A che saMpUrNa samarpaNa. samarpaNa hoya tyAM utkRSTa vinayadharma Ave ja, ne jyAM vinayadharma hoya. tyAM kaI prakAranI AzAtanA thAya ja nahi.), te (he ziSya) tame ekAgra citte sAMbhaLe. ekAgra citta eTale mana, vacana, kAyAnA ge saMpUrNa sthira karIne sAMbhaLavuM. te jinavANI kema sAMbhaLavI tenuM ao rUDa mArgadarzana "suNeha" zabdathI karela che. bhagavAne mekSamA cAra kAraNavALe kahyo che, (ane te cAra kAraNavALA mAnI zraddhApUrvaka ArAdhanA karavAthI ) je gatimAM mAtra) jJAna ane darzana e be ja lakSaNa rahyA che te ja gati arthAt paMcama gati mekSa gatinI ja prApti thAya. (kAraNake siddha bhagavaMtane ja mAtra jJAna ane darzana e e ja lakSaNe hoya che.) pachI bIjI gAthAmAM jenuM darzana sauthI zreSTa che tevA jinezvaree "jJAna, darzana, cAritra ne tapa rUpI cAra kAraNone mekSane mArga kahyo che. ane trIjI gAthAmAM e mArge cAlanAra jIvAtmA sazati (ja) pAme che. traNe gAthAne paramArtha e che ke jinezvare prarUpelA zAstranuM zravaNa karIe te mokSamArganI samaja paDe. ne samaja paDe te tenI ArAdhanA karavAnA bhAva jAge ne ArAdhanA kare tene sadgati-mekSanI prApti thAya, kadAca carama zarIrI na hoya te vaimAnika deva ke dazAMgI sukhavALI manuSya gati sAMpaDe-A che sUtrarucinuM phaLa. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagadarzananI dasa rUci - zrI jabusvAmIe gurU sudharmAsvAmI pAsethI bhagavAne kahelA sUtro prathaya sAMbhaLIne zraddhApUrvaka aMtaramAM avadhAryA, avadhArIne jinezvaranI AjJA mujaba utkRSTa bhAve cAritra pALyuM. phaLasvarUpe cAre ghAtI karmone nAza karI sarvajJa sarvadazI kevaLI bhagavAna thayA ane tadbhave ja mese sidhAvyA. prabhunA zAsanamAM e mahAbhAgyavAna chellA kevaLI thaIne mekSe padhAryA. keTI keTI vaMdana ho e carama keLavI bhagavaMtane, dareka tIrthakaranA zAsanakALamAM zAstra zravaNane lAbha laI zAstrokta saMyama, pALI, aneka bhavya jIvo sagati pAmyAna daSTAMte zAstranuM avagAhana karavAthI maLaze. vartamAna zAsana je ekavIsa hajAra varSa cAlavAnuM che, temAM sUtra-zAstrone AdhAra laI ghaNuM bhavya jIva sadgati pAmyA che, vartamAnamAM mahAvideha kSetramAM pAme che, ane aMta bhAgamAM paNa cAra dupasaha nAme AcArya, phAlganI nAme sAvaja, jInadAsa nAme zrAvaka ane nAgazrI nAme zrAvikA ekAvatArI thavAnAM che. tyAre temane zrI dazarvakAlika sUcanA pahelA cAra adhyayanane AdhAra raheze. bAkInA sarva zAstro pAMcamA ArAne aMta najIka AvatA viracheda gayA haze; ane pAMcame Are samApta thatAM A cAre adhyayane paNa vichera jaze, arthAta saMpUrNa zAstra jJAna viccheda jaze. bIjI mAnyatA evI che ke cAra sUtro (1) zrI Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 96 samyagda na. tsu dazavaikAlika (2) zrI uttarAdhyayana (3) zrI AcArAMgane (4) zrI Avazyaka sUtra raheze, ne pAMcamA ArA pUrNa thatA viccheda jaze. ane mAnyatA graMthanI che. siddhAMtamAM A vAta nathI tethI kevaLI gamya samajavu. maharSi ee sUtra siddhAMtanI mahattA bahu khatAvelI che. kahyuM che : zAstra puraskRte tasmAta vItarAga puraskRtaH HpuraskRte punaH tasmin niyamAt sarva siH / artha :- zAstrone zraddhApUrvaka mAnavAthI vItarAganI arthAt arihaMta devanI zraddhA thAya che ( kAraNake badhA. zAstronI racanA gaNadhara bhagavaMte vItarAgavANI sAMbhaLIne kare che. ) vaLI vItarAgamAM zraddhA rAkhanArA sarvAM zraddhALu niyamathI siddhapadane pAme che. (5) bIja ruci egaNu aNugAi payAI jo pasaraI sammata udae va telabindu se| bIyaruItti nAyava ArA -: a:- jema pANImAM TIpu prasarI jAya che, tema je samyakatva eka pattu (tatvabodha)thI aneka padAthAM phelAI jAya che, eTale ke eka padane jANavAthI aneka padane jANI le che te khIjaruci' che. samyakatvanI 'ruci'nA kevA asabhara yathArtha nAma sUtrakAre ApyA che te jarA zAMtithI vicArazeA te savajJanI Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagdananI dasa ruci sadazItA mATe lezamAtra sadeha nahi rahe ne bhAvazuddhi sAthe samyakRtvanI zuddhi thaze. kALacakramAM ApaNe anubhava che ke amAsanA ghAra aMdhakAra pachI prathama mIjarekhA'nA darzana thAya che. 'khIja' che to mAtra pAtaLI rekhA, anaMta AkAzamAM muzkelIthI joI zakAya tevI sUkSma rekhA, paNa te rekhA che prakAzanI' amAvAsyAnA kALA gherA aMdhakAra pachI pahelI ja vAra prakAzanI pAtaLI paNa rekhA AkAzamAM pragaTe che, tyAre manuSyamAtranu` aMtara Ana vibhAra banI te prakAza rekhAne praNAma kare che. pUje che. sava tIthiomAM eka mAtra ja' ja pUjAya che, tenuM kAraNa A che. tyAre RSimunio jANe prAnA kare cheH tamasA mAM jgyAti gamaya / * UMDA aMdhArethI prabhu! parama teje tuM laI jA.' anAdikALanA ajJAna aMdhakAramAMthI he paramAtmA ! 'jJAnarUpI tejanA kIraNe| mArA aMtaramAM pragaTAva, ' jaina paribhASAmAM kahIe te mithyAtvanA ghera aMdhakAramAMthI mane kADhI samyagdazaninA prakAza mArA aMtaramAM pragaTAva, AthIja jaina mahASi ee samyakRtva, samyagdarzana ke samikatane ' edhakhIja' jevuM parama a`vAhI * nAma ' ApyuM che : AvI ananya sArthaka upamAne vizeSa vicArIe. te sattanI dRSTinI vyApakatAnI siddhi thaze. khIjanA caMdra aMdhakAra maTADIne prakAzanA dyotaka che. eTaluM ja nahi paNa jJAnI kahe che ke ekavAra khIja pragaTI sa. ha Jain Educationa International For Personal and Private Use Only 97 Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 samyagadarzana te jema AkAzamAM seLe kaLAe khIlIne pUrNimAne caMdra nizcayathI banavAnuM che, tema ja jIvAtmAnI anAdi anaMtakALanI jIvanayAtrAmAM eka ja vAra bedhibIja pragaTI jAya, te te bIja vikasIne taddabhave ke vadhumAM vadhu ardhapudgala parAvarta kALamAM pUrNa caMdra rUpI kevaLajJAnakevaLadarzana rUpe avazya vikasavAnI che ane mokSane apAvavAnI che. daSTAMta - bIjarUcinuM uttama daSTAMta che 'tripadi evI paraMparA che ke anAdi kALathI dareka tIrthakara bhagavaMta jyAre prathama mehanIyAdi cAre ghAtI karma khapAvI sarvajJa sarvadazI bane tyAre sauprathama gaNadhara bhagavaM tene mAtra "tripadi upajoI vA, vigameI vA dhuve IvA (bIjI rIte traNa pada- "upane vA, vihane vA, dhuve vA") saMbhaLAve. sAMbhaLeluM jJAna te "zratajJAna" kahevAya. A rIte tripadI" rUpe zratajJAnanI zarUAta thAya. bhagavAnanA A zabdane jene paribhASAmAM "artha' arthAt "vacana" kahevAya che. " bhagavAnanA zrImakhe belAyelA A vacana gaNadhara bhagavaMte parama zraddhAthI sAMbhaLe, aMtaramAM avadhAre ne ekAgra citte vicAre ke "bhagavAnanA vacana, parama vitarAgI; niSkAraNa karUNAnA dhaNI evA jinezvaranA vacana ekAMta kalyANakArI ane mekSanA heturUpa ja hoya, jIvane anAdi kALanI mehanidrAmAMthI jagADI samyagadarzana-satyamArga sadudharma pamADanAra ja hoya, parama rahasyamaya hoya." Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagdarzananI dasa ruci 99 A 'tripadi'nuM rahasya-paramA zuM ema vicAratAM ja aMtaramAM utpAAha thAya. jJAnavaraNIya karmInI bhekhaDA tuTavA mAMDe ne aMtaramAM jJAnane paramaprakAza pragaTe. eka triparinA anaMta gamA ne pa va (paramA - judA judA artha) samajAvA mAMDe. kAraNa ke jJAna mahArathI meLavAtuM nathI. jIvamAtranA aMtaramAM ja sattAmAM paDeluM hoya che. mAtra tene ughADa thavAnI ja khAmI che. tIrthaMkara pratyenI arthAt arihaMta deva ke gurU pratyenI ane temanA vacana arthAt tattvamedha eTale ke jinadharma pratyenI parama zraddhAnA kAraNe ' samyaga dananuM'sahacArI evuM 'samyaklR jJAna ' aMtaramAM pragaTe che ane tripadInuM parama rahasya, paramArtha A rIte pAme che : 6 6 " * tripada' nA adha che- upannaI ' eTale upajavu, janma pAmavA, pedA thavu'. * vA ' eTale athavA, vigamei ( vihune ")no artha che vighna pAmavuM, mRtyu pAmavuM. dhruveI ('ve')nA arthAt nitya, zAzvata, sadAkALa.' pAmavuM, nAza artha che, prava A artha samajI vicAre ke jagatanA sarva padArthomAM evA kayA padArtha che je * upajavAnA, nAza pAmavAnA, chatAM gaNekALa TakI rahevAnA svabhAvavALA che? ' eTale mULa svarUpa emanu ema ja rahevA chatAM khAhya svarUpetenI avasthA satata palaTAyA karatI hoya. A uhApeAha aMtaramAM thatAM ja Atmika jJAnanA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 samyagdarzana prakAza thAya ke sava padArthomAM uparokta lakSaNavALA yubya che, temAM caitanyamaya zAzvata rahenAra teA eka mAtra mA 'AtmA ja' che. AtmA ja (jIva) caitanyamaya nitya, dhruva, zAzvata, ajara amara, avinAzI akhaMDa mu padmA che. jagatanA bAkInA badhA padArtho cetanA lakSaNavALA na heAvAthI jaDa che. lAkamAM cha dravyA zAzvatA hAvA chatAM jIva sivAyanA khAkInA pAMca jaDa (ajIva) heAvAthI, peAtAnA svarUpane jANI zakatA nathI. zrI uttarAdhyayana sUtra aghyayana 14 gAthA 19mAM ' AtmA 'nuM svarUpa batAvatAM bhagavAna kahe che : * ne Indriyaggajajha amuttabhAvA amuttabhAvA vaya heAI niccA ! ajajhatyahe niyayasa banyA sasArahe. zra vayanti anya ! ' , " artha :- * AtmA amRta (arupI) che. tethI iMdriya dvArA gAhya nathI, eTale ke iMdriyA vaDe tenA svarUpane joI ke jANI zakAtu nathI. je amRta' hAya che te 'nitya ' (dhruva) hoya che. AtmAnA AMtarika rAgadveSAdi bhAva ja (ajajhatthahe") nizcitapaNe anyanA kAraNa che, ane anya eja saMsAranuM kAraNa che.' vaLI zrI uttarAdhyayana sUtranA, * meAkSamA' nAmanA 28mA aghyayanamAM leAkanu" svarUpa batAvatAM sAtamI gAthAmAM jinezvare TuMkamAM kahyuM 6 ( Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagdarzananI dasa ruci 101 keH- jemAM dharmAstikAya, adharmAsthikAya, AkAza, kALa, pudgala (saghaLA ajIva padArtho) tathA jIvA (jIvAtmAe) ane paramAtmA siddha bhagavaMte) rahelA che tene leAka kahevAmAM Avela che. Ane jainadarzanamAM cha zAzvatA dravya kahyA che, temAM paramA thI ' jIva' (AtmA) e mukhya dravya che. je badhA pudgalA dravyeA chete jIve ja zarIra rUpe dhAraNa karIne mRtyu samaye cheADI dIdhelA potAnA zarIro ja che, jemake patthara ke lAkaDu vagere jyAM sudhI patthara khANamAM che ane lAkaDu jhADamAM che tyAM sudhI sacetana jIva che kAraNake te vadhatA jAya che, paNa pachI jayAre jhADa marI jAya che (sukAI jAya che) ke tene kuhADI Adi zastrathI kApI nAkhavAmAM Ave che, tyAre jIva (AtmA) te jhADa rUpI zarIrane DI krIe che ane kASTa tarIke ajIva padmala banI jAya che. AvuM jagatanA padArtha mAtranuM samajavuM. AkAza dravya che te jIvane rahevAnuM sthaLa Ape che, ane kALa (samaya)thI jIvAtmAnI ane pudgalAnI judI judI paryAyA (avasthAo) ApaNe jANI zakIe chIe; dharmAstikAya jIvane gati karavAnuM mAdhyama che, ane adharmAstikAya jIvane sthiratA bakSe che, Ama chae dravyeAmAM mukhya dravya jIva (AtmA) che, ane te ja 84 lAkha jIvAyAnIrUpI judI judI paryAyeA dhAraNa kare che. tenA vaDe saMsAranuM cakra racAya che. * saMsati prati sauMsAraH ' arthAt 'samU ' kahetA ' sama tAt ' eTale ke cAre taraphathI athavA naraka, tiya``ca, manuSya ane deva e cAre gatimAM Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 samyaggadarzana sarati" kahetAM sarI jAya che, athavA "lapasI javAnuM jemAM thAya che. tene "saMsAra" kahevAya che. samaNusUtaM gAthA pa1ramAM kahyuM che - se nathi ihegAro loe vAlagnameDisidavi janmamaraNubAhA aNegase jastha na ya pattA che artha:- vALanA agrabhAga jeTalI paNa A lekamAM evI kaI jagA nathI jyAM (pratyeka saMsArI) jIve aneka vAra janmamaraNanuM kaSTa bhogavyuM na hoya. arthAta janmamaraNa kya na hoya. A zAstra vacana pramANe gaNadhara bhagavaMtenA jIva paNa samagra lekamAM 84 lAkha jIvAyonimAM aneka vAra janmamaraNa karIne AvyA hoya che. tethI prabhunA zrImukhe tripadi sAMbhaLavAthI jIvAdi chae zAzvatA dravya arthAt samagra lekanuM dravya, kSetra, kALa ne bhAvathI samyaka jJAna temanA aMtaramAM thAya che, jenA vaDe jinaprarUpita zAstranI, dvAdazAMgInI dareka gaNadhara nIce pramANe racanA kare che. bhagavAnanA zrImukhe "tripadi" sAMbhaLatAM ja uparokta gAthAonA saMpUrNa bhAva temanA aMtaramAM pragaTe che- AtmAnA yathArtha zudha svarUpanI jANa thAya che. pitAne AtmA svarUpe zuddha hovA chatAM saMsAracakamAM kema paribhramaNa kare che. ? te ke potAnA ja rAgadveSAdi vibhAva bhAvone lIdhe pite ja mehanIyA karmo vaDe baMdhAya che ne phaLasvarUpe saMsAranI caturgati ne 84 lAkha chavAyonimAM bhame che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagadarzananI dasa ruci 103 jema baMdhAvAnA kAraNe rAgadveSAdi bhAve, tema temAMthI chuTavAnA saMvara-nirjarAdi" samatA bhAve-mAdhyastha bhAve paNa che. jenI sAdhanA zraddhApUrvaka karavAthI jIva karmabandhathI sarvathA chuTI zake che ne mela paNa pAmI zake che. A rIte AtmAnuM, AtmA jemAM bhame che te narakAdi cAre gati ne 84 lAkha chavAyeninuM, tenA paribhramaNanA sthAna evA cauda rAjalakanuM, pitAnA zuddha svarUpa evA paramAtmA svarUpanuM-siddhasvarUpanuM ane tenuM nivAsasthAna, lekanA agrabhAge rahelA sidhdhakSetranuM, A rIte jIva-achavAdina tattvanuM yathAtathya jJAna pitAnAja AtmA vaDe pitAnA ja AtmAmAM thAya che. A rIte "AtmajJAnane sAkSAtkAra" tripadi" nA zravaNathI thAtAM. prabhunI vANI-jinavANI jagajIva AtmazreyArthe jANe te lakSyathI dareka gaNadhara bhagavaMta, dvAdazAMgI rUpa adhyAtmazAstronI-zrI AcArAMgAdi bAra aMgasUtronI guMthaNa-racanA kare che, ane pachI je gaNadhara bhagavaMta bhagavAnanA nirvANa pachI temanI pATe bese che. temanI dvAdazAMgI te te tIrthakara bhagavAnanA zAsana daramyAna pravarte che. jene AdhAra laI ghaNA bhavya jIvo taddabhave ke paraMparAe saMsArasAgarane pAra kare che. vartamAna samayamAM prabhu mahAvIra svAmInI pATe pAMcamAM gaNadhara "zrI sudharmA svAmI" bharatakSetramAM bIrAjyA hatA, tethI temaNe racelI dvAdazAMgI ApaNA kSetramAM pravarte che, ane 21000 hajAra varSa sudhI bhagavAnanuM zAsana cAlavAnuM che tyAMsudhI Takaze ne A pAMcame Are jene samaya Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 samyagdana 21000 varSanA che te pUrNa thatA A dvAdazAMgI Adi sUtra jJAna saMpUNa vicchedya jaze. eTale ke nAza pAmaze, ne AgAmI utsarpiNI '- (yuga)nA prathama tIrthaMkara bhagavaMta padmanAbha ' (zreNika mahArAjAnA jIva thaze tyAre pharIthI A kalyANamayI bhavatAriNI, vratadevI arthAt dvAdazAMgInI jagajIvAne prApti thaze, te bhagavaMta A pAMcamA ArAnA aMta pachI ekavIza, ekavIza hajAra varSanA khIjA traNa ArA vyatIta thaye eTale ke 63000 varSa vItyA pachI AvatA yuganA trIjA ArAnI zarUAtamAM thaze. vacagALAnA 63000 varSa sudhI bharatAdi kSetromAM mithyAtva rUpI ghAra ajJAna ja pravaze. mATe jJAnI bhagavaMtA niSkAraNa karUNA bhAve pharamAve che, ke AvA duHkhamaya ajJAnarUpI aMdhakAramaya samayamAM upajavuM na hoya to, dha karaNI zuddha bhAve karA. jethI, sadgati maLaze. ne A viSamakALamAM upajavAnA vArA nahi Ave. 6 A rIte tripadi rUpa eka pada bhagavAnanA zrImukhe sAMbhaLIne sa`pUrNa adhyAtma zAstranI racanA gaNadhara bhagavaMte kare che. eka pada sAMbhaLIne aneka padonI racanA kare che, te bIjaruci ' samyakatvanA prabhAva che. * 'savva bhUpa bhUyasa. sammaM bhUyAI pAsae' jagatanA sarva jIvAne potAnA ja AtmA samAna gaNA - 'gAmas lava mutevu ' evI bhAvanA ja bhAvavI e 'dharmadhyAnanuM bIja' che. ane potAnA AtmA sighdha bhagavata jevA ja Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 105 samyagadarzananI dasa ruci svarUpathI" zudhdha, budha ane mUkta" che e bhAvanA bhAvavI e" zukaladhyAnanuM bIja che. te bhAvavAthI AtmA paramAtmA pada prApta kare che. : - (4) abhigama ruci - e hoI abhigamaI suyanANuM je asthAdiTha ekkArasa aMgAI paNa gaM diTiThavAo ya . 23 artha - jeNe agiyAra aMgasUtro, prakIrNa sUtro tathA dRSTivAda Adi zratajJAna artha sAthe meLavyuM hoya te "abhigama ruci " che. dRSTAMta :- zrI aMtagaDa dazAMga sUtramAM zrI gautamakumArAdi kumAre tathA zrI padmAvatI, kAlI, sukalI Adi satIonA je adhikAra che te badhA saMyama aMgIkAra karIne prathama sAmAyika Adi agIyAra aMga sutronuM adhyayana kare che ne pachI utkRSTa cAritra pALIne siddha, buddha ane mukta thAya che. mULa pATha A pramANe che : tae | se goyame aNagAre aruNuyA kayAI arahao arihUNemissa taNAvANuM therANuM aMtie sAmAImAvAI ekakArasa aMgAI ahijajaI ahijijattA bahuhiM cautha jAva apAyuM bhAvamANe viharaI " artha - tyArapachI (dIkSA lIdhA pachI) gautama aNagAra eka vakhata bhagavAna ariSTa nemi (nemanAthanA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 samyagadarzana. gItArtha sthavira sAdhuonI pAse ( sAvadyAga eTale ke pApakArI ga tajavArUpane niravagha ga arthAt mana, vacana, kAyAnI niSpA5 pravRtti rUpa) sAmAyika vagere (cha Avazyaka) tathA agIyAra aMgasUtronuM adhyayana karyuM. adhyayana karIne ghaNA eka upavAsa (caultha bhakta) jAvathI paramArtha che-be, traNa, upavAsathI mAMDI mA khamaNa sudhInA tapazcaryA dvArA pitAnA AtmAne bhAvita karatAM vicaravA lAgyA. A rIte bAra varSa saMyama pALIne zatruMjaya parvata upara jaIne eka mAsane saMthAre karIne siddha, buddha ane mukta thayA. A ananya prabhAva "abhigama ruci samyakatvane che. vistAra ruci - davANu sadava bhAga, sava5mANehi jassa uvaladA savvAhi navihIya, visthAi ni nAya . 24 artha - badhA pramANe ane nathI je dravyanA badhA bhAva jANe che. te "vistAra rUci " che. dravyane jANanAra te "jIva" (AtmA) che, ne jANavAnuM sAdhana che "jJAna". agAu joyuM tema "mekSamA'nuM paheluM kAraNa jJAna che. te jJAnanA bheda kahe che Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagradarzananIdasa ruci 107 "tarapiMcavihaM nANuM suyaM abhinibahiryA AhInANu tu taiya maNunANuM ca kevala 4 artha- (mokSamArganA A cAre kAraNamAM) temA "jJAna" pAMca prakAranuM che- (1) zratajJAna (surya) (2) Abhinidhika (mati jJAna, (3) avadhijJAna (ohanANuM), trIjuM che. (4) manaparyava jJAna ne (5) kevaLajJAna. eya parAvi nANuM davANa ya guNANu ya ! pajavANuM ca sarasinANuM nANI hi dariyaM pa atha - A pAMca prakAranuM jJAna badhA dravya, guNa ane paryAnuM jJAna che-jANanAra che, ema jJAnIoe kahyuM che, guNANamAsa dabaM, egadaDyusiyA guNA lakakhaNu pajajavANa tuM ubhae asiyA bhave 6 artha - guNene AdhAra AzrayasthAna "dravya che ane ghaNuM) guNe eka dravyanA Azraye rahe che. paryava arthAta pardhAnuM lakSaNa baMnene eTale ke dravya ane guNane Azraye rahevuM te che. have cha dravyanA nAma ne lekanuM svarUpa kahe che - dhamma aho AgAsa, kAle pugava janatA esa lega ti pano, jihiM varadasiAha | 9 || artha-jemanuM darzana zreSTha che evA jinezvarIe. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 samyaggadarzana (1) dharma (2) adhama (3) AkAza (4) kALa (5) pudgala (jaDa-ajIva) ane (6) jIva (cetanaA mA) A cha dravya jemAM che tene "loka" kahyo che. dravyanI saMkhyA kahe che - dhame ahae AgAsa', dava ikika mAhiye | aNutANiya davANi, kAle puSNavajanta che 8 artha - dharma adharma ane AkAza-A traNe dravya saMkhyAmAM akeka che. kALa pudgala ane jIva A traNa dravya anaMta che. dareka dravyanA lakSaNa arthAta guNa kahe cheH"gaIlakavNe udho , ahame ThANalakhaNo bhAthaNuM saravadavANuM, naha AgAhalakakhaNuM palA atha - dharmanuM lakSaNa gati gati karavAmAM sahAyaka thavuM te mAchalI mATe jema pANI ke relave Trena mATe jema pATA hoya che tema.) che. adharmanuM lakSaNa 'sthiti pasthiratAmAM nimitta thavuM) che. AkAzanuM lakSaNa badhA dravyone avagAhanA-AzrayasthAna ApavuM te che. vataNAlakapaNe kAle, jIve ugalakapaNe nANeluM dUsaNeNuM ca, suheNuM ya duheNuM ya nA arthakALanuM lakSaNa "vartana, parivartana (navAnuM junuM karavuM junAnuM navuM karavuM te che. jIvanuM lakSaNa "upara cetanA vyApAra che. je jJAnathI (jANe), darzana thI Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagradarzanane dasa ruci 109 (khe), sukha ane duHkha jIvAbhAvede te pratyakSa anubhavathI) upayoga oLakhAya che. nANuM ca desaNuM ceva, carita ca ta tahA vIriyaM uvao ya, eya jIvasa lakakhaNa" 11, artha:- jJAna, darzana, cAritra, tapa, vIrya ane upaga A cha javanA lakSaNa che. saddhayAra ujajoe, pabhA chAyAta I vA vaNu-ra-gadhe-sA, pagalANaM tu lakakhaNuMsarA arthA-zabda, aMdhakAra, prakAza, prabhA, chAyA, Atapa (taDake), varNa gadha, rasa ane sparza--A pulanA lakSaNa che. egatta 25hatta ca, sakhA saMThANaeNva ca saMjogA ya vibhAga ya, pajajavANuM tu lakhaNuM 1lA artha :(pudgalanuM) ekatra-ekaThA-thavuM, pRthakaalaga thavuM, saMkhyA, AkAra, saMga (varNAdinuM maLavuM) ane vibhAga (judA paDavuM -A paryAnA lakSaNa (guNa) che. A pramANe sarva dravyanA sarva guNa (lakSaNa) ane paryAne sarva pramANa ane sarva naya (bAju)thI sarvajJa jinezvaree je rIte jANyA che ne joyA che, te ja svarUpathI yathAtathya-jevA che tevA ja svarUpathI jANavA ne zradhavA te vistArarUca samyava che. pramANu - pramANa cAra che (1) pratyakSa (2) anumAna Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 samyagdarzana (3) upamA ane (4) Agama (zAstra), pramANa te akhaMDa jJAna che. naya:- naya sAta chete pramANanA aMza' che. AMzika jJAna che. pramANanenayanuM vistRta svarUpa gurUgamathI jANavuM. (8) kriyA rucidasaNa-nANu-carita, tava-viSNue-sacca-samiI-guttisu sA khalu' kiriyANui' nAma ' // 25 // a:-dana ane jJAna, cAritra, tapa, vinaya, satya, samiti ane gupti Adi kriyAomAM je bhAvapUrvakanI ruci che te kriyA ruci che. jo kiriyA bhAvanuI, paramAH- dana ane jJAna e 'bhAvikrayA ' che, cAritra ne tapa e 'anuSThAna ' rUpI kriyA che. ane vinaya, satya, samiti, gupti Adi bhAva ane anuSThAna kriyAnI poSaka ane rakSaka kriyAe che. kriyAnA A badhA judA judA prakAromAM ' dana ne prathama sthAna vIraprabhue - sa tI karAe sahetuka ApyuM che, kAraNa ke * dana' arthAt bhAvapUrvakanI zradhdhA ' vagaranI sarva kriyAe meAkSanA hetu rUpa nIvaDatI nathI. bhAva vagaranI kriyA kadAca puNya a`dhAve, paNa bhavakaTIrUpa ka*nija rA na karAve. tethI ja zrI kalyANa madira stAva gAthA 38 mA AcAya siddhasena divAkarajIe kahyuM che: Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagudazananI dasa ruci 111 cazmA yiA pratinti na bhAvazunyAH 38 artha - bhAva vagaranI karelI kiyA (mekSa rUpI) phaLa ApatI nathI. (vistRta samaja mATe juo lekhakanuM kalyANa maMdira stotra), dRSTAMta -zrI aMtagaDa sUtramAM zrI gajasukumAra, aivaMtA (atimuktakumAra) Adi munivaree tathA kAli-sukAli Adi satIjIee, prathama sAmAyika Adi svAdhyAya panI kiyA karI, pAMca samitine traNa guptirUpa satya dharmanuM utkRSTa bhAve pAlana karI. vinayapUrvaka prabhunI ke gurvAdinI AjJA laI tapa anuSThAna karI, aMtasamaye keTalAka eka mAsanI saMlekhanA kiyA karI, sarvathA karmamukta thaI siddha buddha ane mukta thayA. kiyArUpI samyakatvanuM A phaLa jANa. zrI jJAtAdharmakathAga sUtramAM meghakumAra Adi 19 adhikAramAM A mahAtmAoe judI judI kiyA-anuSThAna karI AtmakalyANa karyAnA adhikAra che. (9) sakSepa rUci - aNubhigrahiya-kudiThI, evarUI" ti heI nAyA avisAra pavayaNe, abhigrahie ya eseSu ! 26 artha :- je ninya pravacanamAM akuzaLa che, ane Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 samyaggadarzana bIjA badhA darzane (dharmone paNa jANa nathI, chatAM paNa kudarzananI zraddhA na hovAthI, tene "saMkSeparucisamyakatva che. - dRSTAMta - mAsatuSa munivaranuM uttama prasiddha dRSTAMta che. * zrI bhagavatI sUra zataka 25 udezA 7 mAM spaSTa kahyuM che ke mati-zrata jJAnI (mAtra) ATha pravacana mAtA arthAt pAMca samiti ne gANa guptinuM sAmAnya jJAna karIne paNa eTale ke sUtra siddhAMtanuM bIjuM kazuM jJAna, are ! eka padanuM jJAna na hoya te paNa kSepaka zreNInuM ArehaNa karIne "yathA khyAta" cAritrI ane kevaLajJAnI. thaI zake che. A che "saMkSeparuci" samyakatvane prabhAva. zrI dazavaikAlika sUramAM vIraprabhue kahyuM che - paDhamaM nANuM tao dayA" arthAt jIva-ajavAdi nava tonuM prathama yathArtha jJAna meLavavuM ane tenI zraddhA karIne dayAdharmarUpI cAritranuM pAlana karavuM - jAtanA dharma pALavo; tenuM phaLa "mokSa prApti' jevuM anupama che. tethI ja "jJAna kriyAbhyAM mekSa' kahyuM che. A baMne sUtromAM prathama sthAna "jJAna ne ne anaMtara sthAna "dayA" arthAt "bhAvadayAvALI kiyA ne eTale ke cAritrane ApyuM che, tene paramArtha e che "kiyA" jJAnane anusaratI bhAvadayAvALI ja hovI joIe, eTalA mATe ja 'kiyA"nuM "anuSThAna" evuM nAma prasiddha che, eTale ke Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagradarzananI dasa ruci 113 dehAdi para vastuthI "AtmA" bhinna che, evuM je jJAna thayuM tene anurUpa rAga-dveSAdi meha mamatAne tyAga karI zuddha AtmabhAvamAM ja pravartavuM te "anuSThAna" che. eTale tenAthI karma Asavane nirodha thaI saMvara-nirjarA thAya, je mekSaprAptinA hetu rUpa bane. A "jIva" arthAta "caitanya svarUpa AtmA ane A "deha" arthAt "jaDa" pudgala evuM je bhedajJAna jyAM sudhI thAya nahi; tyAM sudhI sarvajJAna ajJAna che. "-para "nA "bhedavijJAna" rUpa mULa saMkSipta AtmajJAna jemane hatuM, paNa pUrvanA kaI jJAnAvaraNIya karmanA lIdhe ekapaNa padanuM bIju koI sUrajJAna jemane caDatu na hatuM tevA zrI "mAsatuSa" munivara, bAra bAra varSo sudhI gurUAjJAe mA ruthati mA tuSyati, A eka ja padanI azuddha uccArathI paNa zraddhApUrvaka ArAdhanA karIne kevaLIbhagavaMta banI gayA, e A saMkSepa ruci samyaktvane prabhAva che. (10) dharmaruci :jo aWikAya-dhammu-suya dhamma khalu carinA dhamma ca sadahaI jiNAbhihiya, se "dhammaI" ti nAyo artha - jinakathita astikAya (dhama-adharmAdi cha dravyamAM kALa sivAyanA pAMce dravya astikAya arthAta sa. 8 : Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 samyagadarzana pradezanA samUharUpa hovAthI dhamastikAya-adharmAstikAya ema kahevAya che. temAM dharma, adharma, kAkAza, ane jIva (eka jIvanA ja Atmapradeza)nA asaMkhyAta pradeza che. ane te cArenA asaMkhyAta pradeza ekasarakhA hoya che. -bhagavatIjI sUtra.) dhamamAM, dharmamAM ane cAritra dharmamAM je zraddhA rAkhe che te dharmaci " che. dRSTAMta - jinezvara kathita "dayAdharma"nI ananya zraddhA dharmaruci aNagAre kIDIonI karUNuM karIne, ane metArya munivare kacapakSInI rakSA karIne prANAMtaka kaSTa sahana karIne paNa rAkhI. te dharmaci samyakRtvA che, (dharmaruci aNugAranA daSTAMta mATe juo lekhakanuM "meTI sAdhu vaMdaNa" gAthA-pa1. ) "merya" munivara saMsArI avasthAmAM te samayanA magadhanareza zrI zreNika mahArAjAnA jamAI hatA; tethI temanI rAjagRhInagaranA eka sonIne thayuM ke temane AhAra-pANI ApIza te mahArAjAnI kRpA draSTi thaze. eTale ekadA pitAne tyAM gecarI mATe padhArelA munine joIne senAnA javalA ghaDatAM te UThayo. bhAvapUrvaka vaMdana kya ne lADu banAvelA te levA senAnA javalA ema ja mUkIne aMdaranA oraDAmAM gaye. " senI kuzaLa kArIgara hatuM. javalA evA Abehuba ghaDelA ke asala javanA dANuM ja lAge tethI eka koMca pakSI UDI AvIne te badhA senAnA javalA sonI medaka Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagadarzananI dasa ruci 115 levA gayela te daramyAna caNuM gayuM. munie te pratyakSa joyuM. paNa te te dayAdharmanA pALanArA. nispRha rahyA; ne cAlatA thayA. AhAra verAvIne sonI javalA ghaDavA besatAM jue te ghaDelA javalA nahi. bIjuM kaI te AvyuM nathI. nakakI A sAdhu ja sonAthI lalacAI javalA laI gaye. tema mAnI sAdhune pAchA belAvyA. pUchyuM, paNa muni te pakSInI dayA pALavA mauna rahyA. tethI khIjAIne sonIe munivarane taDakAmAM UbhA rAkhI cAmaDAnI bhInI vAdhara kapALe bAMdhI. vAdhara sukAtA tALavuM phATI gayuM ne kALadharma pAmyA, chatAM pakSInI dayA pALI mauna rahyA te dharmaci." samyaktva che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zradhdhA eja samyagdarzana sAmAnya vyavahAramAM jene ApaNe "zraddhA" kahIe chIe tene ja jainadarzane "samyagadarzana" kahyuM che. vizeSatA eTalI che ke janadarzanamAM agAu kahyuM che tema arihaMta deva, temanI AjJAmAM vicaratA sAdhu-sAdhvIjI jene "gurU" kahyA che, ane temaNe prarUpelA dayAmaya ahiMsA dharmanI ja zraddhA karavI te, vyavahAra "samyagUdarzana ke zraddhA che. A zradadhA te upakArI che ja, paNa pachI tenA vaDe AtmAe pitAnA ja nija svarUpanI zraddhA. karavAnI che. AtmA vaDe AtmasvarUpanI ja zradhA te. nizcaya samakti che. zraddhA e AtmAne arthAt aMtarane guNa che, buddhine viSaya nathI. kharekhara te budhi jyAM aTake che, tyAMthI zraddhA zarU thAya che, aMtaranA-haiyAnA siMhAsana para e sadAya virAjamAna che. parama zraddhA e mAnava bhavanI ja ananya ne ane khI deNagI che. agni zikhAnI kyAreya paNa adhogati hotI nathI. te ja pramANe " ta samAna zradhA " harahaMmeza anAdi anaMta kALanI jIvanayAtrAne udarvagatimaya ja banAve che. paramapada - paramAtmapadanI Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zraddhA eja samyagadarzana -117 parama zradadhA jIvAtmAne TheTha paramAtmapada sudhI pahoMcADI de che. siddhapada prApta karAvI de che. zraddhA e jIvananiSThA che, e parama samarpaNa bhAva che. samarpaNatA tyAre ja thaI zake che, jyAre ApaNA anAdi kALanA ahaMbhAvanuM visarjana thAya che, ane guNanI mahattAne svIkAra prathama aMtarAtmAmAM thAya che. keI viziSTha vyakti pratye. temanAmAM sAmAnyajana karatAM koI vizeSa guNa joI temanA pratye eka sthAyI "prabheda bhAva" ApaNA haiyAmAM sthira thAya tenuM nAma ja "zradadhA. anyanI kalyANakArI mahattAnI ahebhAvapUrvakanI ullAsamaya svIkRti sAthe haiyAmAM temanA pratye "pUjyabhAva" pragaTe te ja kharI zraddhA che. sarvajJa tIrthakaree "apa se paramapA" AtmA e ja paramAtmA che - ema zAstramAM kahyuM che. temanA vacanamAM zraddhA rAkhI jIvAtmA jyAre pitAnA ja AtmasvarUpanI pitAnA ja AtmA vaDe zradhdhA kare che, tyAre te AtmA nizcayathI paramAtmapadane prApta kare che. tethI ja zrI uttarAdhyayana sUtramAM "sadhA paramo dullahA" kahI che. kAraNa ke eka ja vakhata A sadadhA AvI jAya te te jIva avazya mokSa pAmI jAya. ane gItAmAM paNa " chaddhaH sa eva" sa" arthAt "je jenI zraddhA kare che te ja te thAya che. tema kahyuM che. samyagadarzanane ApaNe vyavahAra bhASAmAM, "samati Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 samyagadarzana , dharmazraddhA" ke mAtra "zradhdhA" paNa kahIe chIe. A zradhdhA mukhyatve cAra guNathI Take che, tema zrI uttarAdhyayana. sUtra adhya. 28 mAM kahyuM che - 'paramaQsaMtha vA, sudi paramaQsevaNavA vize vAvanakurda saNa vajajaNa thI samatasahaNA ra8. artha - (sUtra-sidadhAMtanA paramArthane jANa, (2). paramArthane bhalIbhAMte batAvanAra gurvAdinI sevA karavI, ane athavA (3) paDivAInI eTale ke dIkSA laIne mUkI dIdhI hoya tevA bhraSTanI ke (4) kudarzanI mithyAtvI) nA saMgathI (ke paricayathI) dUra rahevuM te samyaktvanuM lakSaNa che. tAtparya e che ke "navatattva"nI zradhdhA e samyagu. darzana che, je uparokta cAra guNene dhAraNa karavAthI ja Take che. zradhdhAnI bAbatamAM eka vAtanI spaSTatA karavI. jarUrI che. samyak daSTi jIvonI vicAraNAmAM paNa mAnyatAbheda, hoI zake che. jemake...udakapeDhAla putra paTTa gaNadhara gautamasvAmI (sUyagaDAMga 2-7), gAMgeya aNagAra ane bhagavAna mahAvIra svAmI (bhagavatIjI-9-32), udekapeDhAla putra aNagAra ne pratyAkhyAna (paccakkhANa)nA viSayamAM zaMkA hatI, ane gAMgeya aNagAra mahAvIra prabhune arihaMta ke TimAM devapadamAM. sarvajJa sarvadaza mAnatA na hatA, chatAM bane aNagAra mithyAtvI na hatA. kAraNake deva, gurU, dharmamAM zradadhA daDha. hatI. phakta je zaMkA hatI tenuM nivAraNa thatAM samajI gayA. ane pitAnI mAnyatAne choDI dIdhI. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zraddhA eja samyagadarzana 119 zrI AcArAMma sUtra adhya. u.5 mAM paNa kahyuM che samiyaMti mannamANassa "samiyA vA asamiyA vA" samiyA hAI uhAe asamiyaMti maNamANasa samiyA vA asamiyA vA, asamiyA heti uhAe artha :- samyagdaSTi AtmA samyaka zrata mAnIne jinezvara kathita zrI AcArAMgAdi samyak zratane svAdhyAya kare ke paradharmanA graMthe rAmAyaNa Adi vAMce te paNa tenA zraddhAbalane kAraNe te asamyapha zrata paNa tene samyakrapaNe pariName. jyAre mithyAdaSTi vyaktine Aja zAstro ke graMthe vAMce te paNa tene mithyAtvarUpe pariName." Ama mithyA pariNamavAnuM kAraNa e che ke, mitthAtvImAM samyagU daSTi jevuM zradadhAbaLa hetuM nathI. - saMkSepamAM tAtparya e che ke zradhAbaLanA lIdhe samakitIne mithyAzrata paNa samyagurUpe pariName che. kAraNake samyaphalhImAM nIrakSIrano bheda pArakhavAnI vivekadaSTi hoya che. tenA kAraNe mithyAzratamAMthI paNa jinAgama anusAra je tattvabodha hoya che te grahaNa kare che ne je tethI viparita hoya che tene choDI de che. Ama heya-upAdeya daSTi samakitImAM khIlI hovAthI mithyAzrata paNa te vivekIne samyapha prakAre pariName che, ane mithyASTimAM tevI vivekabuddhi na hovAthI, samyapha zrata paNa mithyAtva rUpe pariName che. zradhAbalane A apUrva mahimA che. mATe deva-gurU-dharmanI parama zradadhA kevaLIe eja zreyakArI che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 zraddhA cAkhA. 1 deva gurU ne dharmanI zraddhA, bhanya jIvA preme rAkhA, sAcI zradhdhAdhAraka jIvA, anubhavAmRta rasa zradhdhAthI bhakti pragaTe che, bhavyapaNuM" zraghdhA yAge, zraddhAthI sayama Ave che, satya jJAna zraghdhA yAge. 2 suzradhdhA samakti pragaTe, anaMta mithyAtamas ghaTe. 3 samyagdarzana SaTasthAnakanuM jJAna thavAthI, jaDacetananA bheda paDe che, jIvamAM jIvapaNu bhAse che, ajIvamAM jaDatA bhAse, jaDanA kartA niha paNa sAkSI, ajJAnapaNu tyAre nAze. 4 guNasthAnaka abhyAsa karyAthI, cAritra mAhanI upazAnti, kSayApazama paNa maha tA che, kSAyika bhAve sukhazAnti. pa mULa thakI sahu meha vinAze, kSapaka zreNIe jIva caDhI anaMta darzana jJAna prakAze, ghAtIkanI sAtha laDI. 6 kevaLajJAna pragaTatuM paheluM. samayAMtara kevaLadeza"na, zrI jInabhadra gaNInI vANI, kramavAdI gaNInu sparzana. 7 akramavAdI eka samayamAM, e upayAgAne bhAkhe, yugavat AvaraNa nAza thavAthI, Atma anubhava rasa cAkhe. 8 jJAna thakI dana niha juduM, vRdhdha kahe kSAyika bhAve, traNa pakSa sidhdhAMte bhAkhyA, jJAnI samaja sukha pAve, 9 cAra aghAti kama huNIne, sidhdhabudhdha cetana thAve, sehuM ! sehuM ! jJAna dIvAkara, anaMta zAzvata sukha pAve. 10 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zraddhA e ja samyagadarzana 121 zakti maLe te mujane maLaje, jinazAsana sevA sArU, bhakti maLe te mujane maLaje, jinazAsana lAge pyAruM; mukti maLe te mujane maLaje, rAga-dveSa ajJAna thakI, jinazAsana muja maLe bhavabhava, evI "zradhdhA thAya nakkI." jinavANI rAgadveSa jayAM sudhI manamAM, lakha corAsI tyAM sudhI, jyAM sudhI miyAttva dazA che, tyAMsudhI viparita budhi. 1 bhAvakama je rAgadveSa che, tenI upazamatA have, dravyakarma bAMdhe nahi tyAre, pite pitAne jove. 2 nava rasamAM je lubdha bane che, teNe amRta nA pIdhuM, jyAM sudhI mana viSaya rAgamAM, tyAM sudhI sukha nA lIdhuM 3 cAra kathAmAM manaDuM bhaTake, te aMtara sukha nA jANe, vibhAvamAM jenuM mana vilase, Atmahita te nA jANe. 4 jyAM sudhI mana rAga nA cheDe, tyAM sudhI nahi sukhazAMti, "mana vizrAme bhava vizrAmo, nAze mithyA bhavabhrAMti. 5 kevaLIe je jANyuM dIThuM, sAcesAcuM te Tharaze, tene jANI zradhdhA karaze, te bhavasAgarathI taraze. 6 jinavANImAM zraddhA rAkhI, anubhava amRta pAna kare, sugurUgamathI jJAna pAmIne, muktipadane zIgha va. 7 bhavatArINi jinavANI seva, adhikArI thaIne tenA satyapaNe pariNamaze tene, zradhdhAbhaktimAM mana jenA. 8 zrataupage dhyAna dazAthI, paramAtmAnA darzana thAze, sohaM ! haM ! maMgaLa mALA, parama mahadaya parakhAze 9 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62 samyagadarzana - jinavANInI zradhdhA. he bhavya suMdara chava ! A, A saMsAra kArAgAra che. che duHkhane jharaNAM ghaNA ne kalezane aMbAra che. che sneha ne vaLI dveSa temAM rega zeka apAra che. je zedhavA iche khare te, sukha aparaMpAra che. 1. je vizvamAM huMkAra karatAM, cIsa pADI gAjatAM meTA rAjendra deva Indra, pRthvI para virAjatAM, cAlI gayA e mahArathIo, kRSNa pAMDava rAjavI tuM keNu? tyAM vaLI kALa AgaLa, taraNa tala he mAnavI! 2 saMbhAratAM sau sAMbhare. je AMhIthI cAlI gayA , mAtA paNe pitA paNe, vaLI patnI putro je thayA tene samarI rU bhale. paNa keNa rUdana sAMbhaLe ? saMsAranI A asAratAmAM,"kema mana nA re vaLe! 3. A leka che, paraleka che, ne mekSa che paNa hA khare. vizvAsa lAve uramAMhI, daSTi karaje aMtare. ArAdhya tuM ArAdhya tuM, e mekSa rUDA sthAnane, enA vinA nahIM zAnti maLaze, de mUkI sI mAnane. 4 Avye ahIM tuM, kayAM javuM che? sthiratA kahe kayAM thaze? A divya zaktimAnanA re, baMdhane kayAM chUTaze ?? kayAre thaze e pUrNa zAMti svarUpa dazA tuja pragaTaze. re re have vicAra kara tuM, avasara AvyuM eLe jaze. paNa e prApta karavA haiyu komaLa, svaccha ne nirmaLa kare. zrI vIranA hArdika vacane, uramAM haze dhare. re mehakAraka rAga , kaI rIte cheDaze. te harSa ne AnaMda sAthe, AtmajayaMti pAmaze. 6 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagdarzananI mahattA 'samyagUdana'nI mahattA prabhu have batAve che :nathi carittA` samuttavihuNa, dasaNe bhaIcatra.-sanmatta carittAI, jIgava' punga' va sanmatta...5 29 artha :- sabhyagUdana vinA cAritra (sayama) hatuM nathI, paNa samyagdarzanamAM cAritranI bhujanA (bhaIyav` )arthAt cAritra hoya paNa kharu, ane na paNa hoya. samyagadana ane cAritra ane ekI sAthe Ave (jIgava) tyAre pahelA samyagadarzana Ave ne pachI cAritra. : 5mA : - AgaLa 'sUtra ruci.'nA prakaraNamAM bhagavAne mAkSamALa, jJAna-darzana, cAritra ane tapa - ema - cAra kAraNavALA kahyo, e cAremAM 'vizeSatA ' samyagadana arthAt samyaktvanI che ema uparanI gAthAthI bhagavAna spaSTa rIte batAve che. kAraNa ke samyaga-dana vinA cAritra hotu nathI, ene paramArtha e che ke samyaktva prApta karyA vinA jIvAtmA cAritra le arthAt dIkSA laI sAdhu . ane, tepaNa te cAritra meAkSanA hetuvALu bhavakaTI karAvanAra . nIvaDatuM nathI, kAraNa ke pAyAmAM ja khAmI che. khAmI. kayAM che te pachInI 30mI gAthAthI batAve cheH nAnA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 nAda sahisa nANuM, . anusi nathi mekhe, nadghi ameksTsa nivvANuM // 30 | artha :- samyakatva rahitane (samyaka) jJAna hotuM nathI jJAna vinA cAritranA guNa hAtA nathI, arthAt pAMca samitine ne traNa guptirUpa aSTa pravacana mAtAnuM yathA samyagda na nANeNa viNA na hunti caraNa guNA pAlana thatuM nathI. cAriguNa vinA mokSa - cAra ghAtI karmonA kSaya thatA nathI ne mekSa vinA nirvANuM (aSTa ka mukta sighdha dA)nI prApti thAya nahi. Jain Educationa International ' ane gAthAnuM tAtparya e che ke meAkSamArganA cAre kAraNamAM jIva (AtmA) tenA anAdi anaMta kALanA saMsAra paribhramaNamAM jayAre sarva prathama mithyAtva TALIne samyagdarzananI prApti kare che tyAre ja meAkSanA A cAre kAraNu samyaka prakAranA ane che, jyAM sudhI samyagdarzana yu` nathI. tyAM sudhI prabhu kahe che, ' jJAna ' e ajJAna hoya che, tethI ajJAnI sAdhakane jIvAdi navatattvanuM ne potAnA AtmasvarUpanuM jJAna na hovAthI, jIva dayA--sa`pUrNa ahiMsA-dhama nuM pAlana--pAMca samitinuM yathArtha pAlana thAya nahi. yAdhanA yathA pAlana vinA anAzravI khanI saMvaranI ArAdhanA thAya nahi, tethI navA karmI khaMdhAtA aTake nahi ne pUrvIsacita karmInI nirjarA (kakSaya) thAya nahi. Ama cAritranA guNa vagara mohanIyAdi cAre For Personal and Private Use Only Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagdarzananI mahattA 125. ghAtI karmono kSaya thAya nahi tethI kevaLajJAna pragaTe nahi, ne kevaLI anyA vagara sighdhapadmanI paramAtmapadanI prApti thAya nahi.' 'ke 6 TuMkamAM samyakatva vinA jJAna e * ajJAna ' che, darzIna, e mithyAdAna ke mithyAtva' che, ane cAritra e kucAritra che ne tapa e bALa tapa che. ajJAnI sAdhaka paNa kaThora sAdhanA kare, paNa tenI saghaLI kriyA . saMsAranI AzaMsAvALI hAya, mAkSalakSI na hAya, tethI saMsAra paribhramaNa vadhAranArI thAya. tapAdi kaThora sAdhanAne lIdhe vadhumAM vadhu nava grauveyakanA baimAnika devaleAka sudhI jAya, divya bhAge bhAgave. paNa cavIne pAche saMsAranI . catutimAM bhame. paraMtu anAdi anaMta jIvanayAtrAmAM jIva jo eka ja vAra samyagdarzana potAnA puNyAye svayaMsphuraNAthI ke guvaMdanA upadezathI pAmI jAya, te tenA kheDA pAra thaI jAya, bhavasAgarane tarI javAnI yAgyatA AvI jAya, pachI tadbhave ke vadhumAM vadhu a pudgala parAvata kALamAM avazya mAkSe jAya. 6 uparokta gAthAnuM tAtparya e che ke da naguNane AdhArita jJAnaguNa che. sau prathama sajJa tIrthaMkaranA vacanamAM zraddhA thAya tyAre ja jJAnaguNa aMtaramAM pragaTe, tethI ja jevuM dana arthAt zraddhA jinavacanathI viparita tenuM jJAna paNa viparIta kahetAM mithyA hoya che. ajJAna kahevAya che. jenu' jJAna aMtamu`khI na thatAM bahAranA sa`kalpa- - Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ *126 samyagdarzana > vikalpamAM ramyA kare che, te jJAna ja nathI, paNa ajJAna che, je tene ja azAMta ane asvastha banAve che, tenA mananI ekAgratA jaLavAtI nathI, ane AtmA niSkapapaNAne pAmatA nathI. have jenA dana ane jJAna guNa samyaka na hoya, AvarAyelA hAya, tenA cAritra ane tapa paNa samyaka prakAranA thatAM nathI. cAritra arthAt sayama lIdhe hAvA chatAM aMtaragamAM Arabha-samAra'bhamAM, jemake upAzrayeAnA uddaghATana AdimAM, chakAya jIveAnI hiMsAnA pariNAmAMdimAM, pravatatA hoya che; ane tapa guNa paNa kamanI ekAMta nirjarA mATe karavAne aTThale, A bhavattA ke parabhavanA pAMce iMdriyAnA sukhA maLe tevI AzaMsApUrNAMka thatA hoya che. tethI devagatinA sukhA ke anukuLa puNya sAmagrI prApta thAya paNa mekSa prApti je tapa- sayamanA ekamAtra hetu hAvA joI e te sadhAtI nathI. A rIte samyagadarzana meAkSanuM dvAra che, e tenI pahelI : mahattA che. samyagadarzananI khIjI mahattA e che ke jo AyuSyanA adha sakita AvyA pahelA na paDI gayA hAya, te sakitanA sadbhAvamAM nIcenA sAta khelamAM AyuSyanA baMdha paDe ja nahiH- (1) naraka (ra) bhavanapati (3) tiya``ca (4) vANavyaMtara, deva, (5) jyotiSIdeva (6) strIveda ane - (7) napu`sakaveda. trIjI mahattA e che ke samyagdarzana AvyA pachI Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagadarzananI mahattA 127 pharI cAlyuM gayuM na hoya te parabhavamAM paNa jJAnanI jema sAthe Ave che. kSAyika samakita ekavAra AvyA pachI jatuM nathI. mekSamAM paNa sAthe ja jAya. sidhdha bhagavaMta ne kSAyika samakita ja hoya che. "kSapazamika samitinI utkRSTa sthiti 60 sAgaropama jhAjherI kahI che. jyAre cAritra ne tapa eka bhava pUratAM ja hoya che. parabhavamAM sAthe AvatA nathI. vaLI samyagradarzana bahudhA cAritra apAvyA vagara rahetuM nathI-A bhavamAM udaya na hoya te parabhavamAM cikkasa (4) cothI mahattA e che ke samakita ekavAra AvyA pachI jIvAtmAM kadAcita paDivAI thAya eTale ke samyagadarzana cAlyuM paNa jAya to paNa te jIva have pachI 70 kroDAkoDI sAgaropamanuM karma je darzana mehaniya karmanI utkRSTa sthiti che. te kadApi na bAMdhe. phakta aMte koDAkoDI (eTale ke eka kareDa guNyA eka kaDathI paNa ochI sthitinA sAgarepamanuM ja utkaTu karma bAdhe. keTale badhe lAbha? A pramANe jIvAtmAne mithyAva ne ajJAnanI bahirAtma dazAmAMthI bahAra kADhI samaktivALI aMtarAtmA dazAmAM praveza karAvI paramAtmadaza pamADavAnuM sAmarthya ekamAtra samyagadarzanamAM ja che eja enI moTI mahattA che. eTale ja che "samyagadarzananI prApti thayA pachIthI ja te bhavya jIvAtmAnA bhavanI gaNatarI zarU thAya che, kAraNa ke bhavakaTI" tyArathI zarU thAya che. tyAM sudhInuM saMsAracakranuM anaMtA kALanuM paribhramaNa jJAnInI daSTie nirarthaka Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 samyagdarzana gumAvyuM gaNAya che. te ApaNA zAsana pati bhagavAna mahAvIra svAmI ane A yuganA anya tIrthaMkarAnA bhavya dRSTAMte HduhA - ' samakti pAmIne kiyA, bhava saMkhyAt jinarAja, siddhAMta vistAra che, saMkSepe kahu sAja. : samakti guNa - DhALa. zrI Adi jijJesara upakArI, bhava tera kahyA che upakArI, jeNe jugalA nIti nivArI, prabhu zivapadanA che adhikArI. 1 soLamA zAMti jiMda rAyA, bhava khAra kahyA che sukhadAyA, khAvIsamA zrI jina guNabharIyA, bhavanavame siddha vadhu varIyA. 2 zrI pArzva prabhunA daza kahyA, zrI vIra jINuMda sattAvIsa lahyA, ogaNIza jINuM4 vara upkArI, bhava trIje meAkSa purI dhArI. 3 samakita pAmyA jaba zudhdha sahI,bhavasaMkhyA tyAM nizcita grahI, mana-vacana-kAyA zubha dhyAna dharI, karI sthAnaka vIsanI sevAkharI 4 jinanAma kama tava baMdhAve, bicame eka bhava niyamA thAve, bharata ne Iravate ja kahyA, mahAvideha vijaya madhya khaMDa lahyA. pa prabhu avatarIyA jaga visarAmI, gaNu jJAna sahita aMtarajAmI, mAtA supanA dekhe guNa bharIyA, prabhu peAMte taryA ne bhavIne tAryA. 6 AtmAnI unnati, " utthAna uttarIkaraNa '- samakitanA pAyA upara ja thAya che. samaktinI prApti * tattva zradhdhA' upara ja thAya che-- tattvArtha zradhdhAna. samyagdanam " tattvanI zradhdhA jinezvaranI eTale ke devagurU-dharmanI parama zradhdhA' upara ja AdhArita che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagudarzananI mahattA 129 anya dharmomAM zraddhAno mahimA janadarzananI jema ja anya sarva dharmoe paNa AtmakalyANa mATe zraddhAnI mahattA svIkArIne zraddhAne mahimA batAvyuM che, ane hara kSaNa paramAtmAmAM "zraddhA rAkhI bhakti, prArthanA, kriyAkAMDa Adi karavA kahyuM che, hiMduonA dharmagraMtha vedomAM "zraddhA e ja samagra vizvanuM AzrayasthAna che" ema kahyuM che. vedamAM deva paNa zradhdhAne pUje che ema spaSTa kahyuM che. vedakAlina sarva maharSioe mAnavIne zraddhApUrvaka karma karavAne Adeza Apyo che. tethI jIvana rasamaya bane che. AjanA vilAsI bhautika jamAnAmAM ApaNe zradhdhA khoI beThA chIe. tethI mAnasika tanAva ghaNuM vadhI gayuM che. pariNAme bI. pI. hRdayaroga, DAyAbITIsa, Adi bhayaMkara jIvaleNa dardo ApaNane gherI vaLyA che. tenAthI mukta thavuM hoya te, tenA bhega na banavuM hoya te jIvanamAM zradhAguNa keLavavo khUba jarUrI che. zrImad durgAcArye tenI vyutpatti A rIte karI che. zraddhA be zabdane samAsa che. eka che "zra" arthAt "satya" ane bIje che "pA" arthAta "AdhAna" eTale ke ahevuM. tethI tene artha tha "jemAM satya raheluM che te zraddhA" zraddhAnA pAyAmAM ja satya raheluM che, tethI zradhdhA vaDe ja trikALa sasvarUpI AtmAnI yathArtha pIchANa thAya che, ane jIvAtmAne anaMtakALanI jIvanayAtrAmAM eka ja vakhata pitAnA sAcA AtmasvarUpanI zradhA AvI jAya sa, ke Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 samyagdarzana to te ja bhaye paramAtmA anI jAya che. kAraNake pratyekanA aMtaramAM paramAtmA che, tethI AnI zraghdhA ane paramAtmA pratyenI zraddhA eja parama pada ne parama dhAmane pAmavAna prarama kalyANakArI mArga che. jene AdhAra laI bhakta prahalAda, mIrAMkhAI, narasiMha mahetA, ane tulasIdAsa Adi aneka bhakto potAnu AtmakalyANa karI gayAnA prasiddha dRSTAMtA che zrI vyAsa bhASyamAM kahyuM cheH- pANImAM phaTakaDI nAkhIe ane pANInA badhA mela jema taLIye besI jAya. ane pANI tadna svaccha banI jAya, temaja zradhdhAthI cittanA aMdhe mela sApha thaI jAya che, ane citta nima La' ane che. , ' ' mahiSa' pata jila yogadanamAM kahe cheH- zradhdhA ' eTale cittanA prasAda arthAta prasannatA. A zradhdhA kalyANakArI mAtAnI jema cegIne poSe che. zradhdhA rAkhatA citta anAkuLa rahI samAdhi pAme che. samAdhi pAmelA cittane prajJA ane viveka maLe che, jethI karI vastusvarUpane cathA jANe che. ' saMjJa tItha karAe je svarUpa samyagadarzananuM kahyuM che. te ja bhAva pata`jalie atre kahyA che. ' kevu' sAmya che ? 9 gItAnA aghyAya 4mAM zrIkRSNu jJAna ane zraghdhA viSe kahe che :zreyAndrayamayAdhaijJAjajJAnayajJaH paraMtapa sava' kakhila pAtha ! jJAne parisamApyate||3NA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagradarzananI mahattA 131 he paraMtapa! dravyamaya arthAt dhana vaDe karAtAM yajJa karatAM jJAnayajJa vadhAre uttama che. (kAraNa ke he pArtha ! sarva saMpUrNakarmo jJAnamAM samAI jAya che. eTale ke jJAna vaDe ja zubhAzubha sarva karmone sarvAze nAza thAya che. te mahAupakArI, hitakArI jJAnanI prApti kema thAya? tada viddhi praNipAtana parijhanena sevA upadezyati te jJAna jJAnina tatvadazinaH 34 tatvajJAnanA pAradaza evA jJAnIonI pAse jaI ane temane) vaMdana-namaskAra karIne, prazno pUchIne ane temanI bhaktibhAve) sevA karIne A rIte sadguru pAse vinayabhAve javAthI gurunA aMtaranA dvAra khulI jAya che ane guru pAse je jJAnabhaMDAra temanA aMtaramAM bharyo paDaye hoya che, te saMpUrNa vinIta ziSyane Ape che. e jJAna meLava. jJAnI tatvadazao te jJAnane (tane jarUra) upadeza karaze." jaina darzanamAM vinayamUle dhame"-vinaya e dharmanuM mULa che tema kahyuM che. te ja bhAva gItAjI ane kahe che. api cedasi pApebhyaH sarvebhyaH pApakRtama sarva jJAnaplavenava jina saMtarisi sadA badhA pApamAM (sabhyaH pApebhyaH) meTAmAM meTA pApa karanAre (pApakRtamaH ) je tu hoya ( asi), te paNa AtmajJAnarUpI naukA vaDe (jJAnalavena) (tArA) sarva pApa (rUpasamudrane tuM tarI jaze. arthAt jJAna vaDe tArA sarva pApa nAza pAmaze. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 samyaggadarzana yazaidhAMsi samidoDagni bhamasAlphate junA jJAnAgniH sarvakarmANi bhasmasAkurute tathA 37. he arjuna ! jema prajavalita ( samidha:) agni, lAkaDAne (edhAMsi) bALIne bhasmIbhUta karI de che, tema jJAna rUpI agni sarva karmANi-karmone bALIne bhasma karI de che paramArtha - AtmA ane paramAtmA viSenA tathA temanA arasaparasanA saMbaMdha viSenA "jJAnane ahIM agni sAthe sarakhAvyuM che. agni IdhaNAne-baLataNane jema bALI, nAkhe che, te ja pramANe jJAnAgni kevaLa pApakarmonA ne ja nahIM paNa puNyakarmonA baMdhanene paNa bALIne khAkha karI nAkhe che. kamaSanA ghaNA tabakakA cheH kriyamANa karmanA doSa, prArabdha karmanA doSa, saMcita karmanA doSa, vagere. paNa jIvAmAne nijasvarUpanuM yathArtha jJAna thatAM ja A saghaLA karmoSa baLI jAya che, arthAt nAza pAme che. jJAnanI A pUrNa avasthAmAM jyAre jIvAtmA hoya, tyAre tenA dazya ke adazya, bheLavAtA ke bhegavavAnA bAkI te badhA kamaSA baLI jAya che. vedamAM paNa kahyuM che ke "ubhauhaveSa eti tarasyAmRta sAdhavasAdhUna - A jJAna thatAM ja (eSa uha eva) pitAnA zubha ke azubha karmanA baMdhanamAMthI (ete sAdhu asAdhUnI) manuSya mukta thAya che (amRtaH tarati). na hi jJAneya sadarza pavitramita vighate tasvayaMgasaMsiddhaH kAlenAtmani vindati 38. A jagatamAM (I) AtmajJAna sarakhuM pavitra Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagadarzananI mahattA 133 pAvanakArI bIjuM kazuM ja nathI. te jJAna ane vega vaDe sidhdha thayele puruSa kALe karI pitAne ja svayaM pitAnA) AtmAmAM Atmani) pAme che, (vindati) arthAt AtmasAkSAtkAra pAme che. paramArtha :- AtmajJAna jevuM pavitra ane AtmAne zuddha karanArUM bIjuM kaI tattva A jagatamAM nathI. ApaNuM karmabaMdhananuM kAraNa ajJAna che, ane ApaNuM mekSanuM kAraNa che jJAna, tethI adhyAtmajJAnane sadguru pAsethI ke pitAnI meLe zAstrAbhyAsa karI meLavavuM te mekSa pAmavAne sAce mArga che. te jJAna keNa pAme ne tenuM phaLa zuM te have kahe che - zraddhAvAM labhate jJAna tatpara sayatendriya jJAna lavA parAM zAntimacireNAdhigacchati che je zraddhAvAna che, adhyAtmajJAna meLavavAnI laganI vALe che (tatpara;) ane jitendriya che te (A) jJAna pAme che. ane tarata ja aciraNa) parama zAMtine (parAM zAntim) pAme che. (adhigacchati.) gItA a-173mA kahe che - jenI jevI zradhdhA, tevo ja te bane che. mATe uttamanI zradhdhA kare. sarvajJa tIrthakaree zrI uttarAdhyayana sUtra atha. 28 nA desaNisso nANa" mAM je bhAva kahyA tenA anurUpa bhAva paramArthathI gItA chae-uparokta lekathI kahyA che. mumukSu jIvane sarvaprathama pitAnA AptapurUSanA vacanamAM zradhA thavI joIe, ne sAthe Idriyane nigraha karanAre Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 . samyagadarzana hevo joIe (Ane jainadarzane "niveda" kahyo che.) ane jJAna pAmavAnI parama AturatA (Ane saMvega kahyo che.) hovI joIe, tyAre te jIvAtmA A parama jJAna pAme ne parAM zAntima kahetA mokSane pAme che. tIrthakaree A ja vAta karI ke samyagudarzana jJAnane samyakajJAna ne cAritrane samyaka cAritra--banAve-jenI ArAdhanAthI-"jJAna kiyAbhyAM mikSa arthAt ja mekSa pAme. je zradhdhAnaMta nathI tenuM zuM thAya te have kahe cheakSAzraddhAnazca saMzayAmA vinazyati nAyaM lokezasti na pare na sukha saMzayAtmanaH | (paraMtu) jene jJAna nathI ane zradhdhA nathI e (dharmazAstromAM) saMzayakaranAre ajJAnI jIvAtmA nAza pAme che, arthAt mukti pAmate nathI-saMsAranI 84 lAkha jIvAnine paribhramaNamAM e te rakhaDe che ke teno patto lAgatuM nathI. tevA saMzayAtmAne A leka ke paralokamAM kyAMya sukha nathI. arthAta duHkhamaya durgatine ja pAme che. ' khristidharme zradhdhAne "FAITH? "pheItha" kahI che. ane temanA dharmagraMtha bAIbalamAM tenuM ghaNuM mahatva batAvyuM che. Akhe dharma ja pheItha ne "bIlIpha (Beliet-mAnyatA upara Takele che. muslima dharmamAM paNa "khudAtalA" ke "allAha mAM zradadhAM rAkhavA kahyuM che, Ama dareka dharmamAM zraddhAne apAra mahimA kahyo che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zradhdhAnI durlabhatA C zrI uttarAdhyayana sUtra aghyayana trIjI gAthA 1 mAM anAdi anata kALanA sa`sAracakranA paribhramaNamAM jIvane (bhavasAgara tarI javA mATe) cAra uttama aMgAnI prApti(1) manuSyatva (ra) zrati arthAt dha zAstronu zravaNa (3) zradhdhA ane (4) saMyama levA e cArane-dula bha kahIne, * zraghdhA ' ne pharI pAchI navamI gAthAmAM saMdhdhA parama kulahA' 'arthAt (te cAreya aMgamAM) zraghdhA pAmavI te (teA bhavA bhavamAM atyaMta durlabha che ema kahIne mekSadAtA evI parama upakArI ' zradhdhA ' nI atyaMta mahattA vIraprabhue paramAtha hetue karI batAvI che. (1) tenuM kAraNa prabhue pachInI gAthAomAM kahyuM cheHjudA judA prakAranA karmo karIne, jIvA kama pramANe judA judA gAtra ane judI judI jAtiomAM utpanna thaine samagra lAkane sparze che. arthAt samagra lekamAM sarva pradeze jAnma maraNu kare che. (2) 1 na sAjAi na sA joNI, na ta'ThANuM na taM kula" / na jAya! na muyA jatha, sabve jIvA aNu tA (zAraghamAM kahyuM che ke A leAkamAM) evI koI jAti nathI ke nathI evI cAni, evuM koI sthAna nathI ke nathI evuM Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 samyagdarzana kAI kuLa jayAM sarva jIvA anaMtavAra janmyA na hoya ke mRtyu pAmyA na heAya. nAMdhaH-pRthvI, pANI, agni, vAyu ne vanaspati ema pAMca ekendriyathI laine paMcendriya sudhInA jIvAnI pAMca jAti che. ane te pAMcenI maLIne kula 84 lAkha jIvAyeni kahI che temAM akeka jIva manuSyabhava pAmatAM pahelA eTalA badhA janma-maraNa kare che ke eka karoDa pUrva (pUrva eTale 84 lAkha X 84 lAkha) varSa uNuA eTale ke nava varSa ochA evA cAritra paryAyavALA kevaLI bhagavAna paNa eka jIvanA - are potAnA ja jIve je anaMtA bhava karyA che te satata kahevA bese tApaNa pUrA kahI zake nahi. pachI te kAya teTalAja varSoMnI sayamaparyaMcavALA khIjA kevaLI bhagavAnane se Mpe te te paNa adhurA rahelA bhava pUrA kahI zake nahi. A rIte eka jIvanA anaMtA bhava zAstramAM atAvyA che. anaMtA bhavanI kAI sImAja jANe nathI. AvA anaMtA duHkhamaya bhava ana'takALa sudhI karyA pachI, parAdhInapaNe duHkhA bhAgavI bhAgavIne ekaThI thayela puNyAI nA kAraNe jIva mAnavabhava kema pAme che te have kahe che. " jevA prakAranA zubhAzubha karmo karyAM hoya te pramANe jIvA kadAcit devalokamAM, kayAreka narakamAM te kayAreka AsurIyAnimAM jAya che - janme che." (3) " A jIva kayAreka kSatriya, kayAreka cAMDAla, kayAreka mukakasa arthAt va zaMkara tA koIka vAra kathavA ke kIDI paNa thAya che. (4) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zraddhAnI dubhatA 137 kSatrie jema sa` prakAranuM sukha bhAgavavA chatAM niveda pAmatA nathI, tema ja karmAthI malina banelA jIve anAdi kALathI saMsAranI cAre gati ne 84 lAkha jIvAcenimAM paribhramaNa karavA chatAM saMsArathI niveda vairAgya pAmatA nathI." (pa) " karmonA saMgathI ati mUDha, du:khita, ane ativedanA yukta anelA jIvA manuSyetara ( khAsa karIne duHkhamaya naraka ne tiya``ca) yAniomAM upajI pharI pharI haNAya che, - mRtyu pAmI duHkha pAme che. " (6) A rIte anaMtA duHkhamaya bhavAmAM paravazapaNe duHkhA bhAgavIne - Ane. " akAma nirjarA " tIrthaMkara bhagavate kahI che '- saMcitakarmanA ghaNA kSaya (nAza) thavAthI jIvAne zuddhi prApta thAya che. ,, ra *deg* " jIvA sAhimaNupattA, Ayayanti maNusa' chA ' "" ane tenA phaLasvarUpa " manuSyabhava " ne pAme che. (7) noMdha :- krutine denArA ane mAnavabhavanI prAptine rokanArA evA karmonA kSaya thAya tyAre manuSyabhavanI prApti thAya ema prabhue kahyuM. te keTalA karmonA kSaya thAya ? A ja sUtranA 33 mAM " kammapayaDI '-kama prakRti nAme aghyayanamAM karmInuM svarUpa batAvatAM prabhu kahe che : " anAdikALanA ajJAna ne mithyAtvanA kAraNe pedA thatAM pramAdane lIdhe jIva kama bAMdhe che. kama eka chatAM pariNAmAnI judI judI dhArAnI apekSAe tenA mukhyatve ATha Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 samyagadarzana varga kahyA che. temAM sauthI prabaLa sattA, prabaLa sAmarthya, prabaLa kALasthiti ane prabaLa rasa saMvedana mAga mehanIya karmanA - temAM paNa "darzana - mehanIya karmanA manAya che. badhA karmomAM tenI utkRSTa sthiti (karma baMdhAyA. pachI udayamAM AvavAne lAbAmAM lAMbo samaya) 70 koDA koDI sAgaropamanI kahI che. temAMthI jyAre sakAma ke akAma nijerAe karI 68 koDAkoDI, sAgarepama jhAjherA: karmone kSaya thAya tyAre ja "manuSyabhavanI prApti thAya. (noMdha - bIjI mAnyatA 69 kaDAcheDIne kSaya thavAnI che. siddhAMtane AdhAra nathI. tattva kevaLIgamya). A pramANe "jIvane anaMtA kALe "manuSya bhava"nI. prApti thAya che, te batAvI tene "prathama durlabhatA" kahI. manuSya zarIra pAmIne paNa te satya dharmanuM zravaNa (sukRti kRtajJAnadurlabha che ke je dharmane sAMbhaLavAthI jo tapazvaryA, kSamA ane ahiMsAne pAme. (8) manuSya zarIra pAmIne paNa ghaNA badhAne "AryakSetra uttama kuLa, lAMbu AyuSya, pAMce IndriyanI paripUrNatA, nirogI zarIra, saddagurUne samAgama, zAstrazravaNa, zudha zradhdhA ane dharmanI sparzanA arthAt dharma karavAnI ke saMyama levAnI bhAvanA thatI nathI. A daza belane zAstrakAroe pAmavA durlabha kahyA che. kadAcit tevuM dharmazravaNa paNa (pUrva pUyAInA ge). thAya, chatAM "sadhA paramadullahA"--temAM zradhdhA thavI te paramadurlabha che. (kAraNake taiyAyika mArga-jinezvarakathita. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zraddhAnI du bhatA 139 nyAyasaMgata * jJAna-dana-cAritrane taparUpa mokSamA'ne sAMbhaLavA chatAM paNa ghaNA jIve! tenAthI vicalita thaI jAya che. eTale ke te pramANe zradhdhAvALA thatAM nathI ' (9) > 'muddAnI vAta e che ke zraghdhA thAya keAne ? na thAya kone? jJAnI kahe che. ke ' bhavya, saMvegI arthAt mekSA bhilASI ' jIvaneja zraddhA-ruci thAya, abhavImAM mAkSe javAnI yAgyatA ja kAraDA maLanI jema na hAvAthI kadApi mithyAtvanA gharamAMthI nIkaLe ja nahi. eTale vItarAga mAnI zradhdhA na ja thAya. mAnI zradhdhA eka ja vAra thAya ke tarata ja jIva samyagraSTi ane, ane tadabhave ke para parAe adha pudgala parAvata kALamAM mAkSe jAya. A pramANe ' zraghdhA 'mAM meAkSa pamADavAnuM sAmarthya hovA chatAMpaNa te thavI parama durlabha che. kAraNake bhavI jIva manuSya bhava pAmyA pachI paNa, jayAre 19 kroDAkoDI jhAjherA karmonA kSaya kare che, ane caramAvata mAM Ave che. tyAreja tene AvI zraghdhA arthAt samyagdarzananI prApti thAya che. Aja ' zraghdhA ' nI parama du bhatAnu kAraNa che. manuSyatva, zAstrazravaNa ane zraghdhA pAmyA pachI paNa saMyamamAM purUSArtha thavA e vaLI dubha che. mahu loko sayamamAM abhiruci dharAvavA chatAM paNa tene aMgIkAra karI zaktA nathI. zrI upAsakadazAMga sUtramAM Ana da Adi dase zrAvakone zradhdhA ne ruci hAvA chatAM saMyama aMgIkAra karI zakayA nahi te dRSTAMte. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 samyagadarzana samyagadarzananuM arthAt zraddhAnuM mAhAsya darzAvatA nami rAjarSi uttarAyayana sUtranA navamA adhyayanamAM brAhmaNa paMDitane kahe che - sa nagara kiDyA, tavasaMvaramagnala khanti niuNapagAraM, tigutta 65ghaMsaMcA 20 artha:- zradhArUpI nagara, kSamArUpI kille, ane tapa saMvararUpI argalA arthAt bhegaLa banAvIne trigutirUpa zastro dvArA duya karmazatraothI (sAdhake ) AtmarakSaNa karavuM joIe. sAdhake karma zatrane jItavA hoya te prathama zradhdhArUpI nagaramAM vasavuM joIe, arthAt deva-gurU-dharmamAM zradhdhA rAkhavI joIe ema spaSTapaNe kahyuM, ane teja tapa, saMyama Adi samyaka prakAranA thAya ne kSamAdi guNo pragaTe ne jIvAtmA karmazatrane saMpUrNa parAsta karI paramAtmapada pAme. digaMbara matanA "darzana pAhuDa" nAmanA graMthamAM paNa "daMsaNamUla dhame" arthAt dharmanuM mULa darzana arthAt zradhdhA che. tema kahIne tene mahimA batAvyo che. budhdhadharmanA " sUttapiTaka " mAM kahyuM che - "sammadasagulaMbhe vara khu te leka laMbhA de" artha - gaNa lekanA ezvaryanI prApti karatAM paNa samyagadarzananI prApti zraTa che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagdarzananA ATha aMga Aja sUtranI 31mI gAthAmAM prabhu kahe che - nisaMkiya nirkakhiya, nizritigicchA amUDhadiTaThA cA. uvabuha thirIkaraNe, vacha9la pabhAvaNe aTaka | 31 "niHzaMkatA, niSkAMkSA, nirvicikitsA, amUDha daSTi, upagrahana, sthirIkaraNa, vAtsalya ane prabhAvanA - A ATha samaktinA" aMga che." aMga" eTale " lakSaNa" ke AcAra arthAt viziSTha guNo" je samyagU - daSTimAM pragaTe, jenAthI samyagadaSTinI oLakhANa thAya te "aMga." zrI pannavaNA (prajJApanA) sUtranA pahelA padamAM Ane. "AcAra" kahyA che. (1) niHzaMkatA - agAu samyagudarzana prakaraNamAM kahyuM tema jinezvara kathita ahiMsA, saMyama ane tarUpI dayAmaya dhamamAM, ane temanA mArge vicaratAM saMta-satIjI arthAt gurU - gerANamAM parama zraddhA, parama AsthA rAkhavI te "niHzaMkatA" guNa che. dRSTAMta - "zrI upAsakadazAMga sUtramAM AnaMda Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 samyagdarzana kAmadeva Adi se zrAvakonA adhikAra jinavacanamAM parama zradhdhAvaMta evA daDhadhanAM, priyadhI zrAvakAnA umadA dRSTAMtA che, emAMnA kAmadeva Adi keTalAka zrAvakAnI devAe bhayaMkara upasargo (kaTo) ApIne dharma ane kRtamAMthI caLAvavAnI kAziSa karavA chatAM koI DagyA nathI, tethI dharma pratyenI temanI zraddhA ane dRDhatAne vakhANI, namana karI, deveza svasthAnake gayA che. khIjA divase bhagavAna mahAvIra svAmInA darzane jatAM, prabhue bhara pariSadamAM deve ApelA upasa`nI vAta pUchI dharma pratyenI temanI daDhatAnI prazaMsA karI samAsaramAM bIrAjelA sAdhu sAdhvIjIone bAdha ApyA che ke : * Ape ! gharamAM rahenArA gRhastha zrAvaka divya, (devanA), mAnuSa (manuSyanA) ane tiryaMca (hiMsaka pazu sapa vagerenA) saMbaMdhI upasargAne samyaka prakAre sahana kare che ane vratamAM sthira rahe che - jarApaNa DagatA nathI, tyAre tame badhA te huM AryAM ! dvAdazAMga gaNi piTaka ( zrI AcArAMgAdi khAra aMga sUtro rUpI AMcAya nI peTI)nA dhAraka che, tethI tamAre badhAe te evA upasargo sahana karavAmAM hamezA tatpara ane samartha rahevu' joI e.' deve Apela upasargAM : - AnaMda zrAvakanI jema ja kAmadeva zrAvaka prabhu padhAryAnu jANI prabhunA darzane nIkaLyA. beSa sAMbhaLyeA. badha sAMbhaLI tarata ja zrAvakanA khAra vrata prabhu pAse agIkAra For Personal and Private Use Only Jain Educationa International Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagadarzananA ATha aMga 143 karyA, ne pachI piSadha zALAmAM rahIne dharma ArAdhanA karate thake vicAravA lAge. eka rAtrie piSadha zALAmAM piSadhavata aMgIkAra karIne rahela che. tyAre eka deva pizAcanuM svarUpa dhAraNa karIne madhyarAtrie Avyo ane kahevA lAgyo - "are kAmadeva! tuM matanI IcchA karI rahyo che. tuM abhAgI caudase pedA thayo che, lajajAhIna che, ema kahIne meTethI hasIne. hA, hA, hA, hA evuM aTTahAsya karIne DarAvavA mAMDayo." paNa kAmadeva jarAya DaryA nahi tethI kahevA lAgyo - he devANapriya pitAnA zIla, vrata, pratyAkhyAna, piSadha-AdithI DagavuM, khaMDita karavA ke bhAMgavA tane kahupatA nathI tema chatAM jo tuM Aje tArA piSadhane nahe cheDe, nahi bhAMge, te A tIkhI talavArathI tArA TukaDe TukaDA karI nAkhIza. tethI tuM akALe ati vikaTa duHkha bhegavate mAryo jaIza." te paNa zrAvaka Daryo ke DagyA nahi ne vratamAM sthira rahyA, tethI pizAcarUpI deve bIjIvAra e rIte DarAvyA. chatAM vrata bhAMgyuM nahi, tethI kodhe bharAI te pizAca kAmadevanA zarIranA talavAra vaDe TukaDe TukaDA karavA lAge. kAmadeva zrAvaka te tIvra ane asahya vedanAne samyaphaprakAre sahevA lAgyA. ane dharmadhyAnamAM sthIra rahyA. tethI te deva glAnI pAme. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 samyaggadarzana pachI te deve pizAcanuM rUpa badalI divya hAthInuM svarUpa dhAraNa karyuM, ane pharI piSadha zALAe jaI kahevA. lAge : hekAmadeva! je te vrata cheDIza nahi te tane. piSadhazALAmAMthI kheMcI jaI sUMDhathI uchALI pagethI kacarI nAkhIza chatAM kAmadeva DagyA nahi, tethI trIjIvAra bhayaMkara jherI sApanuM svarUpa banAvIne vrata nahi cheDe te DaMkha mArIne mArI nAkhIza, tema dhamakI Ape che kuMphADA mAre. che chatAM zrAvaka DagatA nathI, tyAre mULarUpa dhAraNa karI dhanyavAda Ape che. kahe che: "he zramaNopAsaka ! tuM dhanya che, kRtArtha che. manuSyabhavanuM phaLa tArA mATe sulabha che. kAraNa ke "ninya pravacana"mAM tane zraddhA che." devarAja zakedanI InasabhAmAM tArI aDagatAnI khUba prazaMsA thatI hatI, temAM zraddhA na besatAM tArI karI karavA Avyo chuM. paNa jevuM IdramahArAje kahela tevAja tame acaLa che. tethI tamane pharI dhanyavAda che. mane kSamA kare devANapriya! tame kSamA ApavA gya che. have pharIthI huM AvuM kArya kadApi nahi karuM." ATaluM kahI te deva. kAmadeva zrAvakanA page paDaye. ane vAraMvAra khamAvavA lAge. khamAvIne je dizAmAMthI AvyuM hatuM te dizAmAM cAlyA gaye." pachI te kAmadeva zrAvake upasargarahita thaI paDimA pArI vicAryuM ke prabhune vaMdaNA namaskAra karIne pAcha Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagadarzananA ATha aMga 145 piSadha pArU te sArU. tethI caMpAnagarInI vacce vacce thaIne pUrNabhadra caityamAM jaI mahAvIra prabhune vaMdaNA-namaskAra karI temanI paJpAsanA karI, tyAre prabhue rAtrie banelI badhI vAta kahI, te barAbara che tema pUchatAM kAmadeve kahyuM hA prabhu ! tyAre sAdhu- sAdavIjIone bedha ApavA upara pramANe kahyuM, tyArabAda kAmadeva zrAvake 20 varSa zrAvakadharma pALa eka mAsanI saMkhanAthI pitAnA AtmAne jhuSita karI sATha bhakta (TaMka-ekamAsa) ne saMthAre karI AcanA pratikamaNa karI samAdhine prApta thaI kALanA avasare kALa karI saudharma devalokanA arUNubha nAme vimAnamAM devapaNe utpana thayA che. cAra palyopama (varSa)nuM AyuSya kahyuM che. tyAMthI cyavI mahAvideha kSetramAM manuSyapaNe upajI sidha, buddha ane mukta thaze. AvI daDha zraddhAnA bIjA daSTAMte zrI jJAtAdharma-- kathAMgasUtranA zrI malInAtha bhagavatInA AThamA adhyayanamAM zrI ahamnaka zrAvakanuM ane zrI dazAzrutaskaMdhamAM zreNika mahArAjAnuM che je jijJAsue gurUgamathI jANavA. (2) nikAMkSitA - dharmakaraNInA phaLa rUpe keIpaNa bhautika vastunI kAmanA ke IcchA kare nahi. AtmArthe karmanirjarA mATe ja sarva kiyA kare. te "niHkAMkSitA." daSTAMta - prabhu mahAlara svAmI rAjagRhImAM samesaryA che. dharma pariSadamAM prabhu dezanA ApI rahyuM che. te sa. 10 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 samyagda na samaye mahArAjA zreNika ane paTarANI celaNA prabhunA darzane AvyA che. te baMne ati sohAmaNA ne rUpALA che. temanA rUpa ne saudaya joI pariSadamAM khIrAjelA ghaNA sAdhu-sAdhvIjIAe pariSadamAM beThA beThA ja niyANA karyAM che ke temanA saMyama ane tapatu jo kAMIpaNa phaLa hoya te temane paNa zreNika ne celaNA jevuM rUpa ne riddhisiddhi AvatA bhave, prApta thAya. bhagavAna tA sajJa che. mana, mananI vAta jANI dekhI rahyA che. prabhue upadezanI dhArA ja evI calAvI ke je koI sayamI bhautika sukhA mATe mAkSanA hetubhUta tapane sayamane ve*cI nAkhe che teniyANAnuM dekhItuM lAbhAmaNuM phaLa pAmIne aMte te potAnAja AtmAnA durgatimaya saMsAra anaMta kALa mATe vadhArI mUke che, ane je saMsArI sukhanI IcchA rAkhatA nathI, paNa meAkSanA zuddha hetuthI ja tapa - saMyamanI ArAdhanA koI paNa prakAranI kAMkSA arthAt IcchA rAkhyA vagara kare chete vahelA mAkSe jAya che. tejIne Takoro asa. prabhunA sadupadeza sAdhu-sAdhvIjIonA hRdayane spazI gayA. jemaNe niyANA karyAM hatA te sarve e prabhu pAse jaI. vaDhaNA namaskAra karI, AlecanA laI, pazcAtApa karI zuddha thayA. ane sadgati pAmyA. sabhyaSTinuM Avu... prabhAvika lakSaNa ' nikAMkSitA che. nava prakAranA niyANAnuM svarUpa zrI dazAsuta-skaMdhanI dasamI dazAmAM kahyuM che, te sAdhakAe khAsa jovuM. zrI uttarAyayana sUtra adhya. 13 mAM citta Jain Educationa International For Personal and Private Use Only , Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ =samyagadarzananA ATha aMga 147 -saMbhati ane adhikAra che. pUrva bhavamAM baMne sagAbhAI che. baMnee saMyama lodhe che ne utkRSTabhAve cAritra pALa -- che. tethI te jetezyAdi labdhio pragaTI che. ekadA vihAra karatAM karatAM hastinApura nagara padhAryA che. tyAM sanakumAra cakavati rAja karI rahyA che. namuci nAme tene pradhAna che. A namuci durAcArI che ne munivarene pUrva paricita che. tethI saMbhUti munine jotAM ja bhaDake che ke A sAdhu mArI pila khulI pADI deze. jo ke munivara te pitAnI sAdhanAmAM magna che, paNa gunegAranuM hadaya gabharAya te nyAye namuci gabharAyo che. tethI nekarene AjJA kare che ke A sAdhuo DhaMgI che, tene mArI mArIne nagara bahAra kADhI mUko. mAra khAtA muninI dhIraja khUTI, kodhe bharAyA ne te leyA cheDI. nagara Akhu dhuMvADAthI chavAI gayuM. munine prabhAva joI sevake muninI mAphI mAgavA lAgyA. teya muni zAMta na thayA. cakavatane khabara paDI. paTarANone laIne muni pAse AvyA. page paDyA. paTarANI page paDatAM tenA mAthAnA vALamAMthI sugaMdhita telanuM eka TIpuM munInA page paDayuM. tethI munine khUba zAtA thaI tethI UMce joyuMne paTarANInA sauMdaryathI mugdha banatAM niyANuM karyuM ke mArA tapa saMyamanuM kAMI phaLa hoya te AvatA bhave AvuM strIratana pAmuM. bIjI bAjuthI khabara paDatAM cittamunivara turata AvyA. temaNe saMbhUti munine khUba samajAvyA tethI meni zAMta te thayA, paNa niyANAnI AlecanA AyuSyanA aMta sudhI na karI. tethI niyANAne lIdhe bIjA bhave Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 samyagdarzanaH brahmadatta cakravatI thaI ne cakravartI nA kAmabhAga tA bhAgavyA,, paNa tenA phaLasvarUpe sAtamI nArakImAM 33 sAgaropamanA du:kha bhogavavA javuM paDyu. jyAre citta munie nikAMkSita. (niSkAma) cAritra pALyu te bhavabhramaNamAMthI mukta banyA. A dharmakathAnA sAra e che ke sayama ane tapanI ArAdhanA koIpaNa prakAranA sAMsArika sukhanI kAMkSA (icchA) rAkhyA vagara karo, tA ja te saMyama mekSanA hetubhUta khanaze. ane tethI ja zrI umAsvAtijIe tatvArtha sUtramAM 8 icchAnidha tapa: ' - icchA nirodhane tapanI koTImAM mUkayu che. icchAne rAkavI te niHkAMkSita samakita che. (3) zrI bhagavatIjI sUtramAM 'tAmila tApasa'ne adhikAra che. te saMkSepamAM nIce pramANe che:- * tAmila nAme eka tApasa vanamAM sAdhanA karI rahyA hatA. te samaye. adheAlAkanA bhavanapati devAnA eka IndranuM AyuSya purU thatAM te tyAMthI cavyA, eTale tenu indrapada khAlI paDyuM.. tethI tyAMnA devAe tAmila tApasa pAse AvI vinaMtI karI ke tame tamArI tapasyAnuM phaLa mAgI laI ne arthAt niyANu karIne amArA Indra aneA. tAmali tApasa te potAnA AtmakalyANa arthe anAsakatabhAve sAdhanA karI rahyA hatA tethI temaNe niyANu na karyuM, eTale ke devAnA IndrapadanI. paNa icchA na karI. te A 'nikAMkSitA' che, Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagudarzananA ATha aMga ("rUpa' munie banAvela sajhAya parathI thoDA pheraphAra sAthe) zrI citta - mabhUti (brahmadata cakravatI)nI sajajhAya citta kahe brahmarAyane, kachu dilamAM ANejI, pUrava bhavanI prItaDI, te te mULathI mA teDe, he baMdhava! bela mAre mAne che. kAMtanArInuM suta jayuM tUTe, te jeDe he baMdhava. ela. Teka. che, cha, bhavanI prIta ApaNI, suNe tame rAyajI, kAM teDe tame A bhave ? vicAre aMtaramAMyajI. ho baMdhava deza dazANa kerA bhUpatinA, pahele bhave ApaNu "dAsajI" bIje bhave kAliMjare re, ApaNa "mRga" vanavAse. he baM. trIje bhave gaMgA nadI, ApaNa beu haMsa hatA, . cothe bhave caMDALane, ghera jamyA puttA, he baMdhava. citta - saMbhUti nAma ApaNuM guNa sarvamAM bharapUra che, jaga sahu tihAM mehI rahyuM, adbhuta saMgIta sUra - (saMgIta sUre addabhUta) he. baMdhavaeALakhAyA che cAMDAlaputro, thaI che rAjAne pharIyAda che, dezavaTo nagarIthI dIdho, maravA gayA pahADa..ho baMdhava. parvata pare muni manyA, vaMdana karyA che dhAIjI, '. AtmahatyA che moTuM pApa, dharma dezanA suNAI..ho baMdhava. dharma suNI ghara cheDIe, ApaNa beu saMyama lIdhajI, "utkRSTa bhAve ArAdhatAM, te je labdhi pAme... he. baMdhava. nArI ratnane nIrakhatAM, te niyANo kIjI, meM tane vAryo ghaNe tuM kAMI na mA ...he baMdhava. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 samyagadarzana ciMtAmaNuM ratana vAparyuM, paMkhI uDADavA kAje che; ajJAnInI pere guraze, kahuM chuM sArA mATe che. baMdhava... paddha gulma devavimAne, bhava pAMcame kIdhe re, tyAMthI cyavIne upaje, kapilapUra prasidhdha che. baMdhava.. cakravatI padavI te lahI, mithyA ahaMkAre che, saMyamane phaLa pAmIe, uttama tArI karaNI...he. baMdhava.. parimatAle huM upajo, ddhivaMta zrAvaka kuLa che, saMyama mAraga Adaryo, paMcamahAvrata dhArI. he. baMdhava. niyANuM karI te sukha lahyA, cakavatI pada kerAjI, paNa nizcaya tuM jANaje, narakamAM tArA DerA....ho. baMdhava. A chaThe bhave juo, ApaNa be bhAI che, have maLavuM che doyaluM, jema parvatanI phATa... he. baMdhava.. sAdhu kahe suNe rAyajI, aba RddhimAM pULA melajI, A mAnava bhava che dehyale, saMyama mArge cAle che. baMdhava.. rAya kahe suNo munivara, bIjo mArga batAvejI, A Rdhi te nahi chUTe, mane thAye pastAvo... ho baMdhava. citta kahe brahmarAyane, tArI bhavasthiti nAhI che, mArA vAnyA nahi vaLe, niyANAnA nikAcita phaLa. ho. baM.. munivare vacana ubhuM kahyA, karuNa lAvI aMtare che, nidAnakamI jIvaDo, kaho jAge kiNa pere.he. baMdhava.. citta muni tyAMthI vicaryA, ciMcita karma khapAvatA che, sidhdha, budha, mukta thayAjI, sAtamI narake cakI.ho. baM. mana, vacana, kAyAe karI, vItarAgadhama je karazejI, bALI, prajALI sarva kamane, te zivapurI varaze..... " Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagadarzananA ATha aMga 151 (3) nivicikitsA - dharmakaraNanA phaLa saMbaMdhI jarA paNa saMdeha na the te. ghaNA leke dharmakiyA, anuSThAnAdi karatAM hoya che. saMyama paNa letA hoya che, chatAM temanA dIlamAM zaMkA thayA karatI hoya che ke A kiyA, saMyama ke tapanuM kAMI phaLa maLatu haze ke kema? najara sAme phaLa te kazuM dekhAtuM nathI, pachI zA mATe zarIrane kaSTa ApavuM Ama vicArI dIkSA cheDI de, cAritra pAlanamAM zithila bane ke kiyA anuSThAna karatA baMdha thAya tene "vicikitsA" kahI che. te saMdeha rAkhyA vagara bhAvapUrvaka kriyA kare ke cAritra pALe te "nirvicikitsA" che. je lakSaNa samyagadaSTinuM ja hoya. bALa ajJAnIne saMdeha thayA kare. dRSTAMta :- zrI bhagavatIjI sUramAM paTTa gaNadhara zrI gautama svAmInA pUrvanA nehi kAtyAyana khaMdhaka muninuM che. dharmakaraNInuM kaMI phaLa maLatuM haze ke kema te temane saMdeha hate. prabhu mahAvIra svAmI padhAryA che ane badhAnA saMdeha bhage che ema jANI pate pitAnA A saMdehanuM samAdhAna karavA prabhu pAse samosaraNamAM AvavA nIkaLelA. tyAre prabhue temane levA mATe gautamasvAmIne sAme mekalyA. gautama svAmIne sAme teDavA mATe AvelA joI emane Azcarya thayuM ke keIne khabara te ApyA nathI, chatAM kevI rIte khabara paDI tyAre gautama svAmIe prabhue pitAne sAme mekalyAnI vAta karI. eTale prabhunA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15ra ' . samyagadarzana sarvajJApaNAnI khaMdhakamunine zraddhA thaI ane prabhunA darzana karI pitAne saMdeha dUra karyo. - (ra) nirvicikitsAne bIjo artha che sAdhu-sAdhvIjInA melA kapaDA joI temanI " duchA" arthAt ghaNA ke tiraskAra na karavA te. tevI durgachA karavAthI bhAre gADhA azubha karma tenA karanArane baMdhAya che ane kadAcita tevA tapasvI munivaranI sevAmAM devAdi hoya te tenA kedhanA bhega banavuM paDe che. te zrI uttarAdhyayana sUtranA zrI. harikezIbala munivaranA adhikAra-adhyayana 12 thI jANavuM. (4) amUDhadaSTi - mUDhatA rahita arthAt muMjhavaNa vinAnI "vivekadraSTi". "hita-ahita, ke AdaravA ke choDavA jevuM je vicArI zake te amUDhadaSTivALA kahevAya. zrI. dazavaikAlika sUga adhya. 4 gAthA 11 mAM je kahyuM che :acA jANaI kalANuM, saccA jANaI pAvAge ! ubhaya pi jANaI saccA, ' ja seyaM te samAyare che 11 ( gurU pAsethI) sAMbhaLIne kalyANa mA eTale ke ahiMsA, saMyama ne tArUpI parama maMgalakArI evA dhamamArganI jANa thAya che, ane (aDhAra pApasthAnaka rUpI) pApamAnI paNa jANa thAya che. baMne mArga yathArtha rIte jANune "je kalyANakArI lAge tenuM AcaraNa kare." A zremAne AcaranAre "amUDhadaSTi samakitI che.' Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagurdazananA ATha aMga 153 dRSTAMta :- zrI UttarAdhyAyana sUga adhya, 8 mAM kapila kevaLI mUDha jIne upadeza pharamAvatAM kahe :bhegAmisadosa visaNe, hiya niseyasa buddhivALe bAle ya mandie sUDhe, bajajhaI machiyA va khelaMmi 5 AsaktijanakabhegamAM masta (AtmAne hitakArI mArgamAM viparita buddhivALa, ajJAnI mUDha jIva kaphanA baLakhAmAM mAkhInI jema phasAI paDe che, arthAt mAkhI jema mUDhatAne lIdhe jAte ja baLakhAmAM phasAya che eTaluM ja nahi paNa phasAyA pachI jAte chuTI zakatI nathI, tema mUDha ajJAnI jIva paNa jAte ja kAmabhegamAM meha pAmIne phasAya che ne pachI nivRtta thaI zakate nathI, phaLa svarUpe durgatimAM jaIne aneka duHkhe bhegave che." A mUDhatA "darzanamohanIya karmanA udaye jIvamAM Ave che. darzanamehanIya kama "jayAMsudhI nAza pAme nahi tyAM sudhI "samyagadarzana" guNa AtmAmAM kadApi pragaTe nahi. mehanIya karmanI prakRti ja javane muMjhavavAnI che. tethI viraprabhue 14 mAM "ISakAriya" adhyayanamAM je kahyuM che ke :" khamitta sophakhA bahukAla dukhA, pagAma dukanA aNigAma sepha khA ! saMcAra phakhassa vipaphababhUyA khANI athANu u kAmabhegA 13 . Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 samyagudarzana A kAmabhege kSaNamAtra sukha ApanArA che, (paNa. aMte) lAMbA samayanI durgatinA duHkha denArA che, ati. du:kha ane alapa sukha ApanArA che, saMsAramAMthI mukta thavAmAM vidanarUpa che. (TUMkamAM sarva anarthonI khANa rUpa. A kAmage che. prabhunA A ati hitakArI vacanene samajavAnI viveka daSTi jIvamAM A mehanIya karmanA kAraNe ughaDatI nathI. jyAre darzanamehanIyanI sAta prakRtine kSaya, pazama ke upazama thAya tyAre samyaga darzananI prApti thAya, phaLasvarUpe A jIva "amUDhadaSTivALe" bane. uparokta upadeza kapila kevaLIe pitAnA jAta anubhave janahitArthe Apela che. kevaLI bhagavaMta banyA. pahelAM pite rAja purohitanA ekanA eka putra nAme "kapilakumAra" hatA. ati lADanA kAraNe pite kAMI bhaNyA gaNyA. nahi, ane temAM pitA acAnaka avasAna pAmyA. abhaNane keNa rAjapurehita banAve ? tethI navA puhitanI rAjAe. nImaNuMka karI. te purehita roja pAlakhImAM besIne kapilanA ghara pAsethI jatuM. Ama tene ja jatAM joIne kapilanI mAne ochuM AvyuM ne raDavA lAgI. mAne raDatI joI kapile kAraNa pUchayuM. tyAre mAe kahyuM tuM bharyuM hota te tArA pitAnI padavI tane maLata ne ApaNane A duHkhanA divase Avata nahi. A sAMbhaLI kapile kahyuM ke mA tuM kahe tyAM bhaNavA jAuM, mAe tene zrAvastI nagarImAM tenA pitAnA mitra iMdradatta paMDitane tyAM meka IdradattA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagdarzananA ATha aMga 155 - paMDita tene AvakAryo, bhaNavA tathA jamavAnI badhI sagavaDa - karI ApI. pati pAse bhaNe ne tene tyAM ja rahe. ane tenI sAra saMbhALa levAnuM eka dAsIne seAMdhyuM. dAsI ekalI te vaLI yuvAna hatI ne temAM ekAMta maLyuM. kapila vidyAbhyAsa bhUlyA ne dAsI sAthe sa`sAra mAMDI beTho. khasa ! jIvanI A ja mUDhatA che. durgatinA bhavAnA duHkhanI tA vAta ja na karI, paNa sadgatinA sukha sagavaDavALA mAnavabhavamAM paNa jIva dharmAMkaraNI karI meAkSa sanmukha thavAne badale, AvA mehapAsamAM badhAI ne - kAI strImAM, te kAi moTara-baMgalAmAM, teA keAI jIMdagInA chellA zvAsa sudhI paisA, paisA ne paisA bheLA karavAmAM - pachI bhale ne ... madhu` cheDIne jAya nesapa anIne saMgharelA dhananI rakhevALI kare. sa thavuM maMnnura paNa eka damaDI - navA paisA ya : sahAya mAM vAparI zake nahi - Ama mUDhatAne lIdhe jAtajAtanA - zarAbanA, gaNikAnA, vezyAgamananA, zikAranA jugAra de sAte byasananA sevanArA khanI mAnavabhava ke je meAkSanuM khArUM che tene niratha ka gumAvI, anaMtA bhavAnI ekaThI . karelI puNyAI ne eka ja mAnavabhavanA alpa AyuSyamAMkayAM devAnA ne nArakIenA sAgaropamanA AyuSya ne kayAM mAnavInA vadhumAM vadhu 100 varSInu-eLe gumAvI, AtmAne kA~bhArathI bhAre banAvI, anaMtA kALanI durgatimAM bhamavA jIva pAche cAlyA jAya che, te ja jIvanI ' mUDhatA ' che. jIvAtmAnI A mUDhatAnI vAta zrI. uttarAdhyayana sUtra adhya. 3 gAthA mAM 'kammasa`gehi samUhA 'kahIne . Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagadarzana ane zrI sUyagaDAMga sUtranA pahelA adhyayanamAM bhagavAne bAI sagarbhA banI kapilane kahyuM have kharca vadhaze. kaMIka udyama kare. kapila te muMjhAyo. bAI e mArga batAvyuM. ahIMne rAjA reja savAre je bahANa sauthI pahelA AzIvAda devA Ave tene be mAsAnuM Ape che. - te laI Ave eTale hamaNuM cAlaze. kapila reja javA lAge paNa reja meDo paDe tethI khAlI hAthe pAcho Ave. - Ama karatAM pUnamane divasa Avyo. mUDha chatAM ati saraLa jIva che tethI madharAte cAMdanIne prakAza joI kapilane thayuM ke divasa ugI gaye.. eTale dekhate rAjamahele javA nIkaLe. -adhIrAte Ama bhAgate joI pilIse pakaDe ne savAre rAjA pAse raju karyo. rAjAe bhadra lakSaNa jANe kema cerI karavA nIkaLavuM paDyuM te pUchatAM kapile bheLe bhAve athathI Iti sudhInI kathanI hakIkata kahI. brAhmaNa ne vaLI kapilanI saraLatA joI rAjAne dayA AvIne je mAge te ApavA kahyuM. kapile vicAravAne samaya mAgyo. sAme bagIcAmAM jaIne - beThe, be mAsa senAthI vadhatAM vadhatAM rAjAnI rAjagAdI mAgI levAnuM vicAryuM. tethI kapila kevaLa pitAnAja - svAnubhave tRSNa viSe upadeza ApatAM kahe che - - "jahA lAhe tavA lehe, lAhA leha pavachUI mAsa-karyA kajaja keDIe vi na niTiyaM 1. jema jema lAbha thatuM jAya che, tema tema lebha Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagdarzananA ATha aga 157 vadhatA jAya che. ( saMsArI jIvAnI A mUDhatA che) jemakapila muni be mAsA setu' levA jatAM karADA seAnAmahArA mAgI levAthI paNa saMtASAyA na hatA. ' karADa sAmaiyAthI zuM vaLe ? AkhuM rAja ja mAgI - lau. ATale sudhI AvatAM vicAradhArA-lezyA palaTANI. ( pAte pAtAne kahe che) are adhama! kRtaghnI ! je rAjA tArA upara upakAra karavA tattpara thayA che. teneja bhIkhArI anAvavAnA vicAra kare che ? pachI to savaLI STi kahetAM . amUDha STi AvI. adhu rAja rAjAnu ne adhuM mAgI lau paNa pachI rAjapATa calAvavAnI upAdhi zA mATe? sauneyA ke be mAsA seAnu paNa zA mATe joI e ? mAe te bhaNavA mokalyA che; nahi ke viSayabhoga bhogavavA ! hu kevA lapaTAI gaye. strInA saMga ja pure che. tenA kAraNe ja mAre cAra gaNuAvuM paDyuM, pakaDAvuM paDyuM. mATe A IMdriyAnA viSayAja khaLakhA jema mAkhIne phasAve che tema mUDha jIvAne phasAvanArA che. tethI AgaLa vadhI.. upadeze cheH 'nA rakakhasIsu gijajhejajA, gaDavaracchAsuIgacitAsu jAe purisa paleAlittA, khelanti jahA vadAsehi / / 1 / / 8 pAkelA gumaDA jevA stano tathA kAmavAsanAvALI tathA mAyAvI ne aneka purUSomAM Asakti rAkhatI strIe Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 158 samyaggadarzana purUSane lalacAve che, nacAve che tathA sAdhanAmAM vidana nAkhe che tevI strIomAM Asakti nahi rAkhavI joie. - "nArIsu no vagijajajA, Ithi vipajahe aNagAre che - dharma ca pezale naccA, tatha Thajaja bhikhU apAyuM che 19 strInI Asaktine tajanAra sAdhaka bhikSu dharmane - dayAmaya ahiMsAdharmane ekAMta kalyANakArI mAnIne temAM ja pitAnA AtmAne sthira kare. - kapilakumAre paNa mUDhatA choDI. bagIcAmAM beThA beThA e ja pitAnA AtmAne "amUDha" banAvyuM. vivekadraSTi AvatAM ja AtmA jAgI gaye. kAmagathI saryuM. be mAsA senAthI paNa sayuM, kazuM na joIe. tRNuM ja saMsAra mehanuM kAraNa che. tene jItavI joIe. Ama : vicAryuM ne lapaka zreNIe caDI gayA. tRSNane jItI mananA vikArone jItyA. prabaLa mehanIya karmane parAjIta karyuM, kevaLI banIne rAjA pAse gayA. rAjAne sadha ApI, * vihAra karI gayA. pachI jaMgalamAM 500 cere maLatA temane upara pramANe upadeza ApI sanmArge caDAvyA. II esa dhame akakhAe, kavileNuM ca vizudhdha pableNuM vizudadha prajJAvAna kapilamunie A pramANe sAdhaka "adharma varNavyA che. tenI samyagU ArAdhanA karanAra ubhaya Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagdarzananA ATha aMga 159 AlAka ne paraleAkanI ArAdhanA karaze, sa`sAra tarIne ucca gatine pAmaze. (5) upagrahana :-- paranA guNAnI praza`sA karavI, Adara karavA te upagrahana ke upavR'haNa che. 'sarveSu maitrI'mAM kahyuM che ne ' guSui pramAdam '- ' guNathI bharelA guNIjana dekhI, haiyuM mArU' nRtya kare .' AvA rUDA bhAva ' upagrahana ' samaktivALAnA hAya che. anyanA guNA pratye bahumAna tyAre ja Ave jayAre peAtAnA ahaMbhAva dUra thayA hoya ne * vinaya guNa ' aMtaramAM pragaTaco hAya.ne vinaya? e dharmanuM mULa che. eTale ' upaguhana'lakSaNavALA dhasI ja hAya, samakitI ja hAya. upaguhananI A vidheyAtmaka dRSTi che. vaLI je paranA guNAnI prazaMsA karavA vALA hoya, te niyamA potAnA guNAne gopave, AtmazlAghA kare nahi, A niSedhAtmaka dRSTi che. A rIte vidheyAtmaka ' ane ' niSedhAtmaka ' evI ane dRSTi keLavIne ' upazuhana ' samyagdRSTi jIva potAnuM AtmakalyANa sAdhe. - dRSTAMta :- caudamA * ISakAriya ' aghyayanamAM cha meAkSagAmI jIvAno adhikAra che. temAM rANI kamalAvatI potAnI nagarInA rAjapurAhita sa` bhAga cheDI baMne putro ane patnI sAthe abhiniSkramaNa karI sa`maya levA nIkaLela che, vagere vAta dAsI pAsethI jANI rANIne temanA pratye khUba Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 samyagdazA ( ahumAna thayu che. temanA mAga ja sAcA che tevI zradhdhA thaI che, tethI pAte paNa bairAgyavAsita anIyama mArge javA tatpara banI che. paNa dhama patnI' che. purahite tajI dIdhelI, dhanasa'pattinI lAlasA rAkhanAra rAjAne paNa kalyANamAge potAnI sAthe laI javA aMtarathI te icche che, paNa patinA-rAjAne dhana vaibhavanA meha ati ghaNA che; te satI jANe che; ne vaLI ekalA potAnAja AtmAnuM kalyANa karavuM nathI. rAjAne paNa mAkSa mArge vALavA che. tethI pativratA Aya nArI hovA chatAM. rAjAnA anAdi kALanA meha ne mithyAtva cheDAvavA kevI AkarI, chatAM ekAMte hItakArI vANInA kevA udAtta prAga karI rAjAnI sAna ThekANe lAve che tenA bhAva mumukSu jIvAne samajavA jevA ati hitakArI hAvAthI mULapAThathI joI e. purAhitanuM dhana rAjabhaMDAramAM Avatu joI samant rANI mithyArdaSTi rAjAne kahe che H'vantAsI puriseA rAya ! naso hAI pasa sie mahaNeNa paricca dhaNuM AThThAu micchasi II38 : brAhmaNe tajelA dhanane tame meLavavA Icche che, paNa. he rAjan / ' vamana ' kareluM khAnAra (jagatamAM ) praza'sA nathI pAmato. vamana karelu ' eTalA mATe kahe che, ke purAhitanuM saghaLuM dhana rAjAnuM ja dAnamAM Apelu che. have ekavAra dAnamAM ApeluM dhana pAchu levuM te vamana kareluM khAvA samAna che, ne tethI vyavahAramAM sAmAnya Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagadarzananA ATha aMga 161 mAnavI paNa nIMdAne pAtra bane che. te rAjA jevA rAjA mATe te bIlakula zobhanIya nathI, te vAta rAjAne nIDarapaNe kahIne ""dharmapatnInuM bIrUda raNa zelAve che. vyavahAradaSTi kahI have "AdhyAtmika draSTi kahe che - sava jaga jaI tuha savaM vAvi dhaNuM bhave savaM pi te apajajatta, nava tANAya ta tava 1lA. (he rAjanA) Akhu jagata ane tenuM badhu dhana tamArI mAlikInuM thaI jAya, te paNa tamArA mATe te pUratuM nahi thAya, kAraNa ke te (saghaLuM) dhana paNa tamAruM rakSaNa nahi karI zake. (39) paramArtha daSTi vaDe rANI have rAjAnI mithyAdaSTi dura karavA samajAve che ke tuccha AkAzasamAna anaMtI che, te kadApi saMteSAtI nathI, eTaluM ja nahi paNa ghI sIMcyA agninI mAphaka te jIvAtmAne sadAkALa niraMtara bAnyA kare che. uparAMta duniyA AkhInuM dhana bheLuM karavAthI lAbha thatuM hoya te te te udyama karavo sArthaka gaNAya. paNa tevuM te banatuM dekhAtuM nathI. samasta dhana paNa jIvane aMtakALe durgatimAM jatuM bacAvI zakatuM nathI. tethI paNa te bhegu karavuM nirarthaka che. mATe he rAjA! samaja jarA samaja. paNa A te sattA ne saMpattimAM rItasara Dubele jIva.. ATalI amathI vAtathI kema samaje? rAjAne tRSNAraga jalada che te rANI jANe che. tethI je rega tevI davA te sa. 11 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 samyagdarzana nyAye rAjAne bhavarAgathI mukta karavA tevAja AkarA Dojha have Ape che. eTale ke pativratA satI strI patine na kahevA jevu... chelle patinA AtmazreyArthe kahe che :- iihita rAya| jayA tayAvA, maNe rame kAma-guNe pahAya ! ekkA hu dhammA naradeva / tANuM, na vijajaI annAmaheha kici // 4 // he rAjan ! A badhA manArU kAmaguNene arthAt kAmabhogAne cheDIne paNa yAre - tyAre tArU maraNa Avaze tyAre ' eka mAtra dharma ja tArUka rakSaNa karaze. ahI ( A leAkamAM) dhama sivAya bIjuM kAI rakSaNa hAra nathI.' - jaina siddhAMtamAM pativratA satIne mukhe patinA AtmahitArthe sabhaLAvelA A zabdo - zratajJAna - anupama che. anAdi ana'ta kALanI mAhanidrAmAMthI rAjAne jagADavA rANIe evIja AkarI bhASAnA prayoga karyo che. rAjA potAnA pati hAvA chatAM AgalI gAthAmAM ne aTo rAjAne tu' kArA kare che. ' riiisa rAya... ! ' rAjA ! tuM maravAnA che - tema kahe che. emAM tiraskAranA bhAvane madale kharekhara tA paramAtha hetu che. te e che ke rANI ' satya vAta' ne hetupUrNAMka ati kaThora hRdayane ArapAra vIMdhI nAkhe tevI kaDavI ne kaThora bhASAmAM kahe che jethI rAjAnu purUSatva jAgI UThe. rAjAne kharekhara ghA lAge ke e badAmanI 6 - Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagadarzananA ATha aMga 163 bAyaDI mane AvA zabdo kahI jAya ne huM muMge moDhe sAMbhaLI rahe te te mAruM purUSAtana lAje. lake kaheze ke A te bAIDIthIya game !! A meNuM bhAMgavAne paNa enAthI caDiyAtuM karI batAvuM te huM rAjA khare! Ama mane mana nakakI te karI le che chatAM potAnA bhAva bahArathI chupAvI rANInI parikSA karavA sAmuM meNuM mAre che ke rANuM ! ATaluM badhuM samajaze te pachI mArA A rAjamahelamAM zA mATe besI rahI che? pure.hitanI mAphaka kema hajI cAlI nIkaLI nathI. ke pachI pArakA chokarAne ja jati karavAmAM mAnaze? rANI tene gauravabhera javAba Ape che -nAhire rame paMphakhaNI paMjavA, satANuchinA cariAmi moNA akiMcaNa ujajukaDA nirAmisA, parizmahAraMbha niyAdA 41 paMkhiNa jema pIMjarAmAM purAvAthI sukhI thatI nathI, tema ja huM paNa (A rAjamahelanA sukhomAM) AnaMda mAnatI nathI. huM te nehanA (sarva) baMdhana teDIne akiMcana, saraLa, anAsakta, parigraha ane AraMbha arthAta hiMsAnA doSa vagaranA munidharmanuM AcaraNa karIza. A gAthAnA bhAva ekAMte hitakArIne AdaravA gya che-anAdi kALanI AtmAnI saMsAranI rakhaDapaTTImAM upareta bhAva jIvane AvatA nathI, tyAM sudhI tenuM bhavabhramaNa aTakatuM nathI. A gAthAthI rANu kamalAvatIe mokSane Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164. samyagudarzana : rAjamArga (gametema teya rANI che ne ? sAcI rANa rAjamArgeja cAle, saMsAranI AsaktivALI bhulabhUlAmaNI keDIemAM aTavAya nahi.) rAjAne batAvI daIne rAjAnA meNune javAba gauravabhera Ape che ke -"rAjA ! sAMbhaLI le. rAjarANI hovA chatAMya huM te pAMjare pUrAyelI menA chuM, paMkhiNuM chuM, arthAt parAdhina chuM. tArI jema svataMtra nathI. purohita parivAranA mArge javA mATe khUba abhilASA hovA chatAMya tamArI AjJA vagara gurU mane saMyama de nahi. strIveda e mArI parAdhinatA che. chatAM he rAjA ! teM mane meNuM mArIne paNa ADakatarI AjJA jayAre ApI ja dIdhI che, tyAre eka paLa paNa have A saMsAramAM rahe-- vAnI nathI te barAbara samajI leje. pAMjarAmAM pUrAyelA pakSIne mukta gaganavihAranI taka maLe te te gumAve kharo? teja pramANe nehane mamatAnA baMdhanamAM phasAyelA mAnavIne muktine paMtha batAvanAra keIupakArI maLI jAya, pachI te viveka buddhivALo bhavya jIva eka paLanoya vilaMba kare. kharo? mATe he rAjana ! pharI dhyAna daIne barAbara sAMbhaLaH- bhoge cA varitA ya lakhubhUyavihAriNe amecamANe gata diyA kamakamA Iva 44 AtmalakSI vivekI sAdhaka (saMsAranA) bhega bhegavIne ane avasara AvyuM tene tyAga karI vAyunI jema haLave thaI apratibaddha paNe vicare che. pitAnI IcchA pramANe vicaranAra (mukta) paMkhInI jema prasannatApUrvaka svAdhInapaNe vihAra kare che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagadarzananA ATha aMga 165 apUrva avasara" mAM kahyuM che tema - apUrva avasara e kyAre Avaze, kyAre thaIzuM bAhyAMtara nirgastha je. sarva saMbaMdhanuM baMdhana tIkSaNa chedIne, kava vicaraNuM mahat purUSane paMtha je ? (1) e samyagadaSTi mumukSu te evA avasaranI rAha joIne ja beTho hoya, ke mAnavabhava Adi dase belanI prApti parama pUryodaye thaI che te have strI-pUtrAdi, dhana aubhavAdi AsaktinA je badhA saMsAranA mehabharyA tIvra baMdhane che tene tIkSaNa chedIne arthAt saMsAra tajIne mahAupakArI saMyama kyAre aMgIkAra karIza. ane pachI te mekSAbhilASI sAdhaka zuM kare?. saMyamanA hetuthI vega pravanA svarUpalakSe jina AjJA AdhIna je, te paNa kSaNakSaNa ghaTatI jatI sthitimAM, aMte thAye nija svarUpamAM lIna je. apUrva (5) paMca viSayamAM rAgadveSa virahitatA, paMca pramAde na maLe manane kSobha je. dravya kotrane kALa bhAva pratibaMdha viNa, vicaravuM uThayAdhIna paNa vItalobha je...apUrva. (6) pachI te mokSAthI sAdhaka jinezvaranI AjJAmAM rahIne ja dravya, kSetra, kALa, ne bhAvanA pratibaMdha arthAt Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 samyagadarzana Asakti rAkhyA vagara pitAnA AtmasvarUpane pAmavA mATe ja saMyamanI sarva sAdhanA karate vicare. te pramANe he rAjA ! have ApaNe paNa-rANane daDha. AtmavizvAsa che, ke rAjAne paNa pitAnI sAthe ja kalyANakArI bhAgavatI dIkSA apAvIzabadhanamukta banI mukti. mAge vicarazuM. tethI rANI have zraddhApUrvaka kahe che - Ime ya badhA phadati, mama hathaDajajamAgayA che vayaM ca sattA mesu, bhavisAme jahA Ime che 4pa che . (he Arya !) ApaNuM A kAmabhego jene ApaNe ApaNuM hAthavagA-arthAt ApaNI IcchAne AdhIna mAnIe chIe, te badhA kharekhara te kSaNika, nAzavaMta che, arthAt ApaNI IcchA pramANe maLanArA ke TakanArA nathI, haju ApaNe A badhA kAmamAM Asakta chIe, paNa jema, purohita parivAra AsaktinA sarva baMdhanothI mukta thaye, tevI ja rIte temane khAtrIpUrvakanI zraddhA che ke, ApaNe paNa thaIzuM. ' rANImAM ananya AtmazraddhA che. zIlavaMtI pativratA saNI purehitanA nimitte upaguhanathI nirmaLa samakita pAmI che. tethI tenI vANIne prabhAva tRSNa ane mehamAyAthI gherAyelA rAjA upara paNa eve te paDe che, ke rANInI zraddhA phaLe che. rAjA paNa samyak daSTi pAme che ne samyaga. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagdarzananA ATha aMga 167 * STi pAmelA jIvAtmA saMsArathI niveda pAmI A bhave ke parabhave avazya sayama le te nyAye purohita parivAra sAthe rANI sAthe sayama le che, pachI gheAra tapa karI saMyama pAlanamAM ane parAkramI bane che. A pramANe A chae bhavya jIve kramazaH budh banyA, arthAt eka bIjAnA nimitto--guNNAnA Adara karI sabhyagUSTi pAmyA. purohitanA ane putro prathama sAdhunA samAgame, putronA nimitte purAhita ne tenI patnI, ane purohita parivAranA nimitte rANI ne rAjA anukrame samyaktva pAmyA, dharmaparAyaNa thayA, janma-maraNanA pherA TALavA satyamamAM parAkramI thayA, ane vItarAga arihaMtanA zAsanamAM meha dUra karI, sarva duHkhanA aMta karI mukta thayA. (6) sthirIkaraNa :- dharmAMthI DagatAne pharI temAM sthira karavA te. : dRSTAMta - zreNika rAjAnA putra * meghakumAra 'tuM dRSTAMta prasidhdha che. vIraprabhu mahAvIra pAse dIkSA lIdhA pachI, navadIkSita hovAthI temanA saMthArA (pathArI) AraNA pAse AvyA. tethI rAtre laghuzaMkA mATe uThelA sAdhue nA paganA ThekhA lAgatA sarakhI UMgha na thaI; eTale manamAM thayuM ke kAla sudhI A ja sAdhue mane bahu mAna ApatA hatA te Aje sAdhu banavAthI Thebe caDAve che, mATe A dIkSAthI saryu.. A che ' mAna kaSAya nA udaya. kAle Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 samyagudarzana prAtaHkALa thatAM ja bhagavAnane rajoharaNa vagere A upakaraNe pAchA meMpIne rAjamahele pAcho cA jaIza. savAre upakaraNe seMpavA prabhu pAse gayA che. vaMdanAnamaskAra karIne pAchA sepe te pahelAM ja prabhue rAtamAM banela ghaTanA kahIne upakaraNe pAchA ApavA AvyA che te vAta satya che? tema pUchayuM. meghakumAre hA pADI, tyAre prabhue temane AgalA trIjA bhave hAthInA bhAvamAM zarIrane khaMjavALa AvatAM paga UMce kare; tyAre jaMgalanA te bhabhUkatA dAvAnaLamAM eka sasale te khAlI jagyAe AvIne besI gayo. khaMjavALIne paga nIce mUkavA jatAM sasalAne je. paga mUkIza te sasalAnA prANa jaze ema samajI paNa emane ema UMce addhara rAkhe. dAvAnaLa aDhI divasa cAle. dAvAnaLa bujhAtA sarva pazuo pita pitAnA sthAne gayA. pachI paga nIce mukavA jatAM rage baMdhAI gayelI tethI mUkANe nahi ne zarIra hAtha na rahetAM DhaLI paDyA ne mRtyu pAmyA. hAthI jevA tiryaMca prANInA bhavamAM paNa AvI dayA pALelI tethI A bhave rAjakumAra thayA che. have tame ja vicAre ke kyAM pazunA bhavanI dhIraja ne dayA. ne kyAM A bhavanA vItarAga mArganA sAdhu tarIkenI tamArI dhIraja ? sAdhune mArgaja pariSaha ne upasarga samatA rAkhI sahana karavAne che. tenA badale tame eka rAtamAM ja tamArI mAnI lIdhelI muzkelIthI thAkIne saMyama mUkavA taiyAra thaI gayA ? Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagadarzananA ATha aMga 169 prabhunA A zabdo sAMbhaLatAM ja meghamunIne jAtisamaraNa jJAna thayuM. hAthIne bhava pratyakSa joye. pitAnA vartana mATe aMtaramAM kheda thaye. prabhu pAse AlecanA laI pharI saMyamamAM sthira thayA. utkRSTa bhAve cAritra pALI, aMtaHsamaye eka mAsane saM lekhanA saMthAre karI kALanA avasare kALa pAmI, vijatha nAme anuttara vimAnamAM ekAvatArI deva thayA che. tyAMthI cyavI mahAvideha kSetramAM mAnavabhAva pAmI, saMyama laI, te ja bhave mokSa padhAraze. sarva duHkhane aMta karI nirvANa pAmaze.. '( vistRta kathA mATe jue meTI sAdhu vaMdaNa gAthA 39) bIjI duSTAMta che paMthaka muni ne zelaka rAjarSinuM. A adhikArI zrI jJAtAsUtramAM che. vinayavaMta ziSya pathakaLa pramAdamAM paDI gayelA gurU zelaka rAjarSine mAsI pAkhInA parva divase vinA vAMke paNa khamAvIne dharmamAM asthira banelA gurUne pharIthI dharmamAM sthApe che, (vistRta kathA mATe juo lekhakanI meTI sAdhuvaMdaNA gAthA 41.) satI rAmatIe viSayAtura banelA munivara rahanemIne thira karyA. kamalAvatI rANInA dharmasaMkaTa karatAMya -vadhu AkarI kasoTI e satInI thaI che. garavA gIranAranI aMdhArI guphAnA ekAMtamAM sAdhanA karI rahelA sAdhu rahanemi sAdI rAjematIne nirvastra je viSayAMdha banI lajajA ne saMyama tajI viSayabheganI jyAre mAgaNI kare che, tyAre aNadhArI camakelI rAjetI A te mArA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagadarzana. saMsArI diyara rahanemI! tene saMyamamAM pharI sthira karavA satI karUNAbhAve nirbhayatAthI zabdarUpI bANa phaTakAre che - (zrI. uttarAthayana sUtra adhya-rara ) ( "dazaaikilika sUtra adhya-2 gAthA 7). 'dhirabhu te ja sakAmI, je te jIviya kAraNo vanta Icchasi Aveu "eya te ma2NuM bhave 43. "he apajazanA kAmI! (rahanemI) tane dhikkAra ho ! asaMyamI jIvana jIvavA mATe tamArA moTAbhAI bhagavAna nemanAthe) vamelI-tajelI evI mane tuM (sAdhuthaIne) bhegavavA icche che! enA karatAM te tArUM mota thaI jAya te ja tArA mATe zreyakArI che." sAmAnya vyavahAramAM "maratAne" paNa keImara ema na kahe, tyAre ahiM te juvAnajodha saMsArI diyarane ane te paNa atyAre te gurUne A na karavA. jevuM karavA karatAM te tuM marI jA te sArUM 'tevuM zabda bANa mArI tenA haiyAne vIMdhI nAkhe che, temAM sAdhvIjI saMsArI vaDila bhAbhIne kartavyadharma che, meta te eka ja vakhata mAre, paNa asaMyama ne vaLI sAdhune mATe te vratabhaMga mahAdoSanuM kAraNa bane. bhavabhavanI durgati Ape. bhavobhavanI durgati karatAM ekaja vakhatanuM meta. sArUM, te karUNAbhAva A dekhItA ThapakAmAM che. ghaNAmAMya satIne hetu umadA che tethI zabdone prabhAva tarata paDe che - tIse se vayaNe saccA saMjayAe subhAsiyA aMkuzeNu jahA nA dhAme saMpaDivAIe 48. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagadarzanananA ATha aMga 171. aMkuzathI jema hAthI kAbumAM Ave, tema rahanemI te sAvI rAjematInA subhASita vacane sAMbhaLI dharmamAM samyapha prakAre pharI sthira thaye." baMne pachI zuddha bhAve cAritra pALI, sarva kama khapAvI, siddha, buddhane mukta thayA (vistRta kathA mATe juo lekhakanu "savAse gAthA vivaraNa.") mane jevuM vAtsalya pitAnA bALaka pratye, tevuM ja "vAtsalya" caturvidha zrI saMgha - sAdhu - sAdhvIjI, zrAvaka -zrAvikA pratye rAkhavuM, zrI navakAra mahAmaMtra gaNanArA dareka vadhamI bhAI-bahena tarapha rAkhavuM te vAtsalya " che. sAdhu-sAdhvIjIone ka5tA nirdoSa AhArapANe, vastra pAtrAdi upakaraNa tathA nirdoSa auSadhi AdinuM bhAvapUrvaka dAna ApavuM ne sAdhamI badhunI bhIDa vakhate madadamAM ubhA rahevuM te "vAtsalya bhAva" che, catuvidha zrI saMghanA keI paNane jotAM aMtaramAM je umaLake Ave, cittanI prasannatA thAya ne temanI bhakti karavAnA bhAva thAya, AnaMdanI dhArA dilamAM pragaTe te te vAtsalyabhAva" che, - uparokta badhA prakAra vyavahArika vAtsalya bhAvanA che. paNa te uparAMta mArga bhUlelAne dharmamArge caDAvavAnA je bhAva tIrthakarAdi nA aMtaramAM varase te. pAramArthika vatsalatA" che. tenuM prasiddha dRSTAMta prabhu mahAvIra ane caMDakauziyA sapanuM che. prabhuthI vatsalatA. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 samyaggadarzana evI te prabaLa varasI ke caMDakauzike bhAre DaMkha detAM prabhunA aMguThAmAMthI lehIne badale dudhanI dhArA varasI. AmAM camatkAra samajavAne nathI. mAnA haiyAmAM jevuM vAtsalya pitAnA bALakane mATe hoya che ane tethI bALaka mATe mAMnI chAtImAMthI dudhanI dhArA vachuTe che te ja pramANe jagatanA sarva jIvo pratye tIrthakara bhagavaMtenA heyAmAM apAra vAtsalya bhAva vahetuM hoya che. kAraNa ke AgalA trIjA bhave sarva jIvane zAsanarasI karUM evI daDha bhAvanA bhAvIne tIrthakara nAma gotra bAMdhyuM hoya che. tethI ja prabhune vAtsalya bhAva arjunamALI jevA khunI pratye ke sudarzana jevA daDhadhama, parama zraddhAvaMta zrAvaka praye, hiNIyA jevA aThaga cAra pratye ke abhayakumAra jevA parama bhakta pratye, zreNika jevA parama vilAsI rAjA pratye ke udAyana jevA parama vairAgI megAmI rAjA pratye eka sarakhe hoya che. eTale temanA dehamAM rahelA lehIne raMga dudha je veta hoya che. tema jainadharma mAne che. vIra prabhunA parama vAtsalyabhAvanI khabara te ApaNane temanI garbhAvasthAthI thAya che. mAtAjIne mArA pharakavAthI pIDA thatI haze ema samajIne prabhue garbhamAM pharakavAnuM baMdha karI dIdhuM. tethI trizalA mAtAne te avaLI asara thaI garbha pharate baMdha thayo tethI mAtA te garbha viSe ciMtA karatAM raDavA lAgyA. hajI te mAMe mArUM mukha paNa joyuM nathI, chatAM mArA pratye ATalI badhI mamatA che, te mArA janma pachI te temane vAtsalyabhAva keTalo Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vA. samyagadarzananA ATha aMga 173 badhe vadhaze, tethI prabhu garbhamAM pharI pharakavA lAgyA eTaluM ja nahi paNa garbhamAMja abhigraha karyo ke mAtApitAnI.. hiyAti sudhI dIkSA na levI. saMyama levAnI vAta paNa na karavI. mAtAnuM vAtsalya te bALaka pratye kudaratI heya paNa ahiM bhagavAnanI vizeSatA e che ke garbhastha avasthAmAM paNa abhigraha karIne mAtApitA pratye pitAnI vatsalatA batAvI. AvA apAra vAtsalyabhAva tIrthakara bhagavaMtane. jagatanA sarva jIvo pratye hoya che. badhA jIvo mATe te vAtsalyabhAva saMbhavita nathI, te jANu bhagavaMte e pramANamAM maryAdita-caturvidha zrI saMdha pratyenA sAdharmika vAtsalya. bhAvanI ane vyavahArathI vAta karIne tene paNa samaktinuM ?' lakSaNe kahyuM, tenA daSTAMta te prAcIna kALathI atyAra sudhI thatAM sAdhamaka bhakti ane saMgha jamaNethI ApaNe jANIe chIe, tethIja saMgha jamaNane "svAmI vAtsalya" kahevAmAM Ave che (2) zrI bhagavatIjI mUtramAM jayaMti zrAvikAne adhikAra ane zaMkha pakhalInA adhikAra paNa A vAtsalyabhAvanA che. je gurUtramathI jANavA. (8) prabhAvanA - jenAthI jineTavara prarUpita dharmane prabhAva phelAya, dharmanuM mAhAsya vadhe. sutra-sidadhAMta rUpI jinavANI badhAne sulabha bane te hetuthI zAstro ke graMtha lakhavA ke lakhAvavA tevuM prakAzana karazuM, amUlya prabhAvanA karavI ke paDatara kiMmate athavA ochI kiMmate ApavA, Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -174 . samyagadarzana caturvidha zrI saMghane jJAnanA sAdhane ApavA, jethI sAmAnya lokanuM dharma prati ArkaSaNa thAya ane dharmakiyAdi zuddha bhAve ane zudadha prakAre karatA thAya. vagere satkAryone * prabhAvanA" kahI che. AjakAla dharmasthAnake patAsA ke sAkara Adi vaheMcavI eTalA pUratuM ja prabhAvanAne arthe loko samajI beThA che. paraMtu tene artha bahu vizALa ane vyApaka che "prabhAvanA" nIce pramANe ATha prakAre thAya che (1) pravacana prabhAvanA:- zrI jinevara bhagavAnanA vacana-nigrantha pravacana arthAt temaNe pharamAvelA sUtrasidhdhAMtanI prabhAvanA pravacana ApI kare. eTalA mATe keLavI prarUpita zAstronuM jJAna meLavavuM te parama Avazyaka che. Apta purUSanA--tIrthakarenA vacana gahana ane paramArthadarzaka hovAthI gurUgamathI dhAravA, tevo vega kadApi na hoya te svayaM zAstranuM zravaNa paThana ciMtana-manana karavuM ane aya jijJAsune karAvavuM te prabhAvanA samyaktvanuM lakSaNa che. A rIte jJAnamAM AgaLa vadhela ane tattvanI yathArtha samajaNa ane zradhdhA pAmele samakitI pinAnA temaja paranA AtmAne ubhAge jate rekI sanmArge vALavA samartha hovAthI te dharmane "prabhAvaka' kahevAya che. te jemake pU. alakha trASijI, pU. ghAsIlAlajI ma. sAhebae artha sahita batrIse AgamanI racanA karI ApaNuM upara maha6 upakAra karyo, kamala muni vagere. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagadarzananA ATha aMga 175 (2) dharmakathA prabhAvanA-dharmakathA-dharmopadeza dvArA jinazAsananI prabhAvanA kare. dravya, kSetra, kALa ne bhAva joI sau samajI zake tevI saraLa bhASAmAM kathA kahe te pU. kusumabAMI pU. savitAbAI Adi mahAsatIjIe vartamAnamAM karI rahyA che te dharmakathA prabhAvanA (3) nirapavAda prabhAvanA-keI sthaLe kadAcit jaina dharma upara apavAda Ave tevI pravRtti thatI hoya, tyAre vivekI sAdhu ke zrAvaka caturAIthI zAstranA pramANa ApI beTA matanI utthApanA karI svamata (jainadharma sthApe te nirapavAda prabhAvanA che. (4) trikALajJa prabhAvanA-gaNe kALanuM jJAna thayuM hoya te dharmanI prabhAvanAnA avasare tene upaga kare, paraMtu jeSa ke nimittAdi jevA upayoga na kare, tevI ja rIte mRtyu samaya najIka AvyuM jANuM "samAdhi maraNa" dvArA pitAnA ke anyanA A mAnuM kalyANa karI zake. (5) tapa prabhAvanA :- ghara, kaThIna tapazcaryA karavAthI paNa dharmanI prabhAvanA paNa thaI zake. te akabara bAdazAhanA samayamAM "caMpAbAI" e dilhImAM karela che mAsI upavAsanI kaThIna tapasyAnA daSTAMte. caMpAbAIe chamAsI aNasaNa tapanI ArAdhanA zarU karela. eka divasa temane varaghoDe kADhIne upAzcaye laI jatAM hatA tyAre te varagheDe bAdazAhanA jevAmAM AvatAM, bAdazAhe pRcchA karI "zAne A damAmadAra varaghoDe che?" Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 samyagadarzana. sa lAgyA thI. bAdazAhane jANavA maLyuM ke A bAI chamAsanA upavAsa, karI rahI che. ATalA badhA divasa bhejana lIdhA vagara rahI zakAya te vAta bAdazAhanA mAnavAmAM na AvatAM bAdazAhe te bAInA ghare cekI pahere besADyo ne roja samAcAra meLavavA lAgyA. sipAIo taraphathI raja samAcAra maLavA lAgyA lAgyA ke bAI ukALIne ThArelA pANI sivAya bIjuM kazuM letI nathI. tethI bAdazAha prabhAvita thayA. ne caMpAbAIne dhanyavAda ApI pUchavA lAgyuM ke kone baLathI kenI zraddhAthI te AvuM kaThIna tapa karI zake che? caMpAbAIe kahyuM -"deva-gurU-dhame pasAye" arthAt deva-gurUne dharmanI zradhdhAthI pite A tapasyA karI rahI che, ane mane zraddhA che ke tapasyA nividane pUrNa thaze. bAdazAha : tamArA gurUnA darzana karAve. caMpAbAI : mArA gurU "hIravijaya sUrI "te guja. rApAM vicare che. A jANI akabara bAdazAhe te tAtkAlika gujarAtanA subA ahamadazAhane pharamAna mokalyuM ke jaina dharmagurU "hIravijaya sUrI" ne pAlakhI ghoDezvAra Adi na baMbasta karI turata ja dilhI padhAravA vinaMti karavI. badhe baMdebasta karI ahamadazAhe gurUne dilhI padhAravA vinaMti karI. gurU kahe dharmanI prabhAvanA karavA dilhI vihAra karIzuM. paNa he subA ! tArA pAlakhI gheDA amane na khape. ame te page cAlatA jaIzuM. amArA bhagavAnanuM pharamAna sAdhu sAdhvIjI mATe khullA page cAlIne javAnuM che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagadarzananA ATha aMga 177 hIravijayasUrInuM bAdazAhe bhavya svAgata dilhImAM karyuM, ane darabAre khAsa (rAjasabhA) mAM padhAravA vinaMtI karI. sabhAkhaMDamAM IrAnI gAlicA bichAvelA che. jenasAdhune gAlicA upara cAlavuM na kape, kAraNake nIce jIvajaMtu, kIDI Adi hoya te na dekhAya ne kacarAI jAya te jIvahiMsA thAya eTale temanuM "jIvamAtrane na haNavAnuM paheluM mahAvrata bhAMge. tethI praveza dvAramAM ja aTakI gayA. bAdazAhe aTakI javAnuM kAraNa pUchatAM gurUe upara pramANe jaNAvyuM. A sAMbhaLI bAdazAha jarA muzkerAye ne mama karyo ke rAjasabhA khaMDane sevake satata vALI cALI sApha karI gAlicA bIchAve che. pachI jIva jatu kyAMthI saMbhave? mATe Apa bephIkara tenA upara thaIne cAle. gurUe tyAre bAdazAhanI Takarane te ja javAba Ape ke tArA sevakane AjJA karI tArI bAjune cheDe UMce karAvI je, zuM che ? cheDe UMce karAvatAM pUSkaLa kIDIo dekhANI. gurUnA jJAnathI bAdazAha khUba prabhAvita thayA. temanA jatanA dharmanI prazaMsA karI, prasanna thaI varadAna mAgavA kahyuM. varadAna eTale varadAna kahetAM zreSTha dAna. gurU kahe ame te saMpUrNa aparigrahI, amAre kazI jarUrIyAta hAla nathI. vaLI khapa vagara kazuM levuM amane kape nahi, mATe kaze khapa nathI. gurUnI A nispRhatA jeI bAdazAha vadhu prabhAvita sa. 12 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 samyagdarzana thayA ne (bAdazAhanuM) mArU veNu khAlI na jAya teTalA khAtara paNa kaMIka mAgeA tema Agraha karyo. tyAre gurUe zuM mAgyu' haze te vicArI to kharA ! zuM temaNe eThA (rUpakodhakathA) nA vANiyAnI jema deva pAse * sAtamA mALe ratnajaDita seAnAnA pAraNe jhulatAM pautrane jovAnI mAgaNI karI haze ? '....vANiyA AMdhaLA hatA paNa buddhizALI hatA. devanI sevA pUjA karI prasanna karyAM tyAre deve mAtra eka ja varadAna mAgavAnuM kahyuM, paNa deva jevA devane paNa vANiyAnI caturAI nA khyAla nahi rahyo hoya, tethI eka varadAnanIya maryAdA na bAMdhatAM khullu rAkhyu. (O.G.L.) tA vANiye eka varadAnamAM ya keTaluM badhuM mAgI lIdhuM ? gurU jo ke vANiyAnA gurU hatA chatAM vItarAga prabhunA mAmAM hatA. tethI khAdazAhanuM vacana rAkhavA mAgyuM 8 mAdazAha ! amArA dhama ' dayAmaya ahiMsA dhama che. ane amArA panA divase parvAdhirAja paryuSaNanA ATha divase che. te tArI pAse eTaluM mAMguM chuM ke amArA A pavitra ATha divasamAM tArA AkhA rAjyamAM jIvahiMsA na thAya. adhA katalakhAnA saMpUrNa baMdha dahe! A mAMgaNI sAMbhaLI bAdazAhate Azcarya cakita thaI gayA. hajI sudhI AvA koI nisRhi mAganAre tene maLyA na hatA ke joyA na hatA. " Jain Educationa International khAdazAha kaheH- gurU ! AmAM tamArA mATe zuM mAMgyuM ? tamAre kaMI jarUrata na hoya te tamArA ziSyA mATe, tamArA dharmanA leAkeA mATe kaIka mAgeA. -: For Personal and Private Use Only Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagadarzananA ATha aMga 179 gurU-ame te vItarAga bhagavAnanA anuyAyI. koIpaNa - bhautika vastunI ke sukha sagavaDanI amane svapnamAMya kAmanA na hoya. A te tAruM vacana niSphaLa na jAya tevo tAre Agraha che tethI ja upara pramANe mAMgyuM. tAre te ApavuM hoya te Apa ne ApavAnuM kaThIna lAgatuM hoya te tuM chuTo. gurUnI AvI parama anAsakti joI bAdazAha khUba prasanna thayA ane bhAva vibhera banI gurune kahyuM - gurU mahArAja ! AjathI vacana ApuM chuM ke mAtra ATha nahi paNa lAgalAgaTa bAra divasa sudhI mArI samagra zahenazAhatamAM jIvahiMsA na thAya tevuM pharamAna kADhuM chuM. gurUnA ATha te bAdazAhanA cAra ema satata bAra divasa mArA mulakamAM amAri pravartAze. tapa ane pravacananA prabhAve mAMsAhArI musalamAna bAdazAhe pitAnA samagra rAjyamAM A rIte dara varSe bAra divasa sudhI jIvahiMsA aTakAvI. bAdazAhe mAtra cAra ja divasa umeryA, temAM paNa tene "vinaya bhAva che. bAdazAha dhArata te vadhu divase umerI zakata, paNa deva ne gurU karatAM vadhAya ja nahi. tethI bAdazAhe gurunI mA5NI karatAM pitAnA ardhA divase umeryA. (6) vidyA pramAvanA - maMtra vidyA, aMjana siddhi, rasasiddhi Adi vidyAeAnA dhAraNahAra dharmanI hAnI thatI hoya ke satIonA zIlanI rakSA karavAnI hoya tevA samaye te te vidyAone praga karI dhamanI unnati, dharmanuM rakSaNa kare, bhautika lAbha ke mAna-pUjA arthe teno upayoga na kare. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 - samyagadarzana dRSTAMta- kAlikAcA gardabhI vidyAne upaga karI. ujajayanInA rAjAne parAbhava karI pU. sarasvatI sAdhvIjIne tenA sakaMjAmAMthI cheDAvyA. (7) vrata prabhAvanA-mAna ke prazaMsAnI AkAMkSA rAkhyA vagara AtmakalyANArthe dharmanI prabhAvanA karavA, sAMsArika meha-mamatAne choDavA. Idri tathA manane kAbumAM rAkhavA bhAvapUrvaka vrata-paccakkhANa karavA te vrata prabhAvanA. zrAvake thaDA samaya mATe ke AjIvana brahmacarya vrata.. kaMdamULa tyAga, lIlotarI tyAga, rAtri bhejana tyAga cauvihAra, rejanA cauda nigama dhAravA, AyaMbila, oLI, upavAsavarasItapa, Adi karIne dharmanI prabhAvanA karI zake. gharamAM vaDile je vrata-pratyAkhyAna niyamita karatAM hoya te bALaka para bacapaNathI ja dharmanA saMskAra paDe, ne samakti sanmukha thAya. jIvane mArgAnusArI banAvavamAM vrata paccakkhANane phALe mahatvanuM che. ane mArgAnusArI thayela jIva ja chevaTe samyaktva pAme che, (8) kavi-prabhAvanA- gadya karatAM padya kavitAsaMgIta) nI asara mAnavInA mana ane hadaya upara vizeSa paDe che. tethI jene paNa kavitA zakti prApta thaI hoya. temaNe tIrthakara bhagavaMtAdi mahAna dharmAtmAnA guNAnuvAda rUpe tavana sajhAya, pada, chaMda vagere racI madhura rAge saMbhaLAvavAthI tathA prakAzana karavAthI sAmAnya janasamudAya upara dharmane prabhAva ghaNe paDe che. tethI loke dharmanA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagdarzananA ATha aMga 181 anurAgI ane che. A rIte jinazAsananI sAthI sevA karI dharma prabhAvanA karavI te kavi prabhAvanA che. AvA kavi prabhAvaka prabhu mahAvIranA zAsanamAM ghaNA thaI gayA che. te jevA ke zrI uvasaggahara Adi staMtranA raciyatA, pahelA bhadrabAhu svAmI, zrI kalyANumaMdira statranA racayitA zrI sidhdhasena divAkara, parama prabhAvika zrI bhakatAnara stotranA kartA zrI mAnatu MgAcAya, tatvajJAnathI bharapUra cAvIsInA raciyatA zrI AnaghanajI vi. sauthI prabhAvika ane ramujI dRSTAMta AcAryazrI vRddhavAdisUrI ane mukuMda pati vaccenA vAdanu che. ujjayanI nA mukuMda paDite potAne sauthI samatha vidvAna pati gaNIne pratijJA karelI ke jo koI mane vAdamAM harAve te tenA ziSya banI jAu. ' eka vakhata kAI e tene paDakArIne kahyuM ke jaina AcAya vRghdhavAdIne jo tame chatA tA ja tamane ' ajeya ' mAnu. magatarAone jItavAmAM kaI mATI paDitAI che ? tyAre AcArya zrInuM cAturmAsa bharUca nagaramAM hatuM. mukuMda paMDita to tarata bharUca javA gheADA upara nIkaLyo ne jogAnujoga kArataka vada 1 nA prAtaHkALe bharUca paheAMcyA tyAre jainonA kalpa pramANe AcArya zrI paroDhoyeja vihAra karI gayelA. mukuMda paMDitane tenA jJAnanuM bhAre ghamaMDa hatuM. tene thayuM ke hu' AvuM chuM te khabara paDatAM AcAya zahera ADIne bhAgyA che. paNa keTale jaze ? hamaNAM pakaDI pADIza, kahI gheADAne doDAvyA, ane sAdhu te pagapALA vihAra Jain Educationa International For Personal and Private Use Only r Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagadarzana kare. gAmanI sImamAMja AcAryazrIne pakaDI pADI are. bhAge che kyAM? ema kahI UbhA rahevA buma pADI. sAdhuo te vismaya pAmyA-thelyA. paMDite te vaMdaNuM-namaskAra rUpI vinaya vyavahAra karyA vinA ja adhIrAIthI paDakAra pheMkyo kyAM bhAge che? kAMte ahIM ne ahIM atyAre. ja mArI sAthe vAda kare. ne na karavo hoya te hArI gayAnuM pramANapatra lakhI Ape, pachI ja huM ahIMthI, khasIza. gurUe tene zAMta karI badhI hakIkta jANuM. samajAvyo vagaDAmAM vAda karavA karatAM rAjAnI sabhAmAM jaIne karIe. ahIM hAryA jItyAne nirNaya keNa Ape? paNa. mAne te mukuMda paMDita nahi. eNe haThAgraha karI kahyuM huM The. ujajayinIthI tamane vAdamAM jItavA nIkaLyo chuM ane vAda karyo ja tamAre chuTake che. ne ApaNA nirNAyaka te A govALIAe thaze. sImamAM paDIe bIjA hoya. paNa koNa? bhale tyAre " AcAryazrIe kahyuM. "tame dUrathI Avo. che tethI pahelI vAra tamAre." - mukuMda paMDite te saMskRta bhASAmAM vAra zarU karyo ne meTA avAje belavA lAge. paNa zevALI temAM zuM samaje ? saraLa chane ema thayuM ke AvA Ane peTamAM kaMIka duHkhatuM lAge che tethI barADA pADe che. eTale kaMTALIne kahyuM elA eya besI jA. have gurUne vAre.. AcAryazrI te samayajJa hatA. 36 guNonA dhAraka hatA. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagraMdananA ATha aMga 183 svarUpa paNa AvI jAya tevI saraLa bhASAmAM tyAM ne tyAM. eka rAsa racIne pAte ekalA ja kacheoTA mArI rAsa levA lAgyA. jaina sAdhune kAchaDI vALavI kalpatI nathI chatAM dhama prabhAvanA karavA vALI. rAsa sAMbhaLI bharavADA rAjI thayA ane gurU sAthe kuMDALuM vaLI rAsa levA lAgyA. rAsa nIce pramANe te samayanI leAkabhASAmAM racela : * navI mArIe, navI ceArIe, paradAra gamana nivArIe, thAvA thAve dAI e, ema saraLa maTAmaTa jAI e....1 vacana na kIje kahI' taNa', vaLI eha vAta sAcI bhaNuM, vaLI kIjIe jIvadayAnuM jatana, zrAvakakuLa ciMtAmaNI ratana....ra haDahaDAva nava kIjIe ghaNuM. moAla nahi kahIM taNuM, kuDI sAkSI ma dIe ALa, e tuma dharmAM kahuM gAvALa....3 garaDaza vIchI na mArIe, mAre te sahI ugArIe, kuDakapaTa vAtA vArIe, kaMhu para Apa kAraja sArIe....4 kALA kabaLa araNI saTTa, chAche bharIye| dIvaDapaTTa, evaDa paDIe. nIle jhADa, avara kayuM che svarga nilADa ?...pa. A rAsa te samayanI gujarAtanI grAmya belImAM che, jethI bharavADA paNa tenA bhAvane saraLatAthI samajI gyA ne sAthe sAthe rAsa levA lAgyA. 6 tenI vizeSatA e che ke ' rAsamAM zrAvakanA pAMca aNuvatanuM svarUpa guMthI lIdhu che, ke koIpaNa jIvane are jherI vI'chIne paNa-mAravA nahi, kAI mAratA hAya. te tene vAravA, ane jIvane bacAvavA, cArI ke chetarapIDI Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 samyagdarzana na karavI, parastrIgamana na karavuM, kAIpara ALa na caDhAvavuM ke khATI sAkSI na puravI, ceDAmAMthI paNa devuM. Ama je kare te saTAsaTa svage jAya, sati ja thAya. thoDuM anyane arthAt tenI vaLI kALA kAmaLe ane agni pADavA mATe araNInuM lAkaDuM ane cakamakanA patthara hAya, ane chAsanI deNI bharelI hAya, ne evA e gopAlanA besaNA lIlAchama jhADanI nIce hAya, pachI e geAvALane bIjA kayA svarganI jarUra paDe ? pRthvIparanA gopAlakanuM-bharavADanuM eja tA svarga che. gAvALA te khuza khuza thaI gayA. gurU jItyA, paoNMDita hAryo ema ni ya ApI dIdhA. paNa AcArya bhagavaMta to mahAmanA mahAtmA. temaNe patine vahevAra kuzaLa banavA zikhAmaNa ApI. sAthe vAda karavAnI trIjI taka ApI. bharUca pAchA pharyAM ane tyAMnA rAjAnI rAjasabhAmAM phrI vAda thayA. pharI AcArya zrI jItyAnu` rAjasabhAe pramANapatra ApyuM. tyAMnA vAdanI vAta paNa ramujI che. AcAya rAsa gAIne jItyA hatA tethI paoNMDite rAjasabhAmAM gAmaDI rAsa gAyA ne AcAye pariSada pramANe tattvasabhara pravacana ApyuM. pharI rAjasabhAmAM mukudra paDita ekavacanI hatA. tyAM ne tyAM ziSya anI gayA. nAma pADyu. kumudacaMdra svAmI prakhara vidvAna tA hatA. paNa ghATa vinAnA hatA. gurUe ghATa ApyA. jItyA. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagudarzananA ATha aMga 185 zAstra siddhAMtanA pAragAmI banyA. ane ApaNane -jaina samAjane maLyA eka prakhara tejasvI zAsana dipaka AcArya zrI siddhasena divAkara jemaNe ujajayanInA mahAparAkramI vIra "vikama mahArAjAne pratibodhavA 23mA tIrthakara bhagavaMta prabhu pArzvanAthanI stuti tyAMnA prasiddha mahAzivAlayamAM karIne dharmanI prabhAvanA. karI. te stotra-ApaNuM prasiddha zrI kalyANa maMdira stotra." ("saMpUrNa kathA ne tetrapAThane vivaraNa mATe juo lekhakanuM zrI kalyANa maMdira stotra vivaraNa") pUrve karelA dharmanA prabhAvathI ApaNane mAnavabhava, uttamakuLa Adi je suvidhAo prApta thaI che ane zAzvatA sukha meLavavAnI bhAvanA jAgI che, te "dharmane prabhAva" bIjAne jaNAvI, temane saddharmanA mArge vALI A bhava ne parabhavamAM sukhI karavAnI bhAvanA samakitIonA hadayamAM sadAkALa hoya che ane te mATe yathAzakti kartavya karavA sadAya tatpara ne udyamI rahe che. A kartavyapAlana arthe uparokta ATha prabhAvanAmAMthI jemanI jeTalI zakti hoya te pramANe prabhAvanA karI dharmane prabhAva vadhAre ane zAsanane dIpAve, zAsananI bhakti kare eja abhyarthanA. paraMtu prabhAvaka thaIne huM prabhAvaka chuM, zAsanano sthaMbha chuM, saMghane agresara chuM evA prakAranuM mithyAbhimAna na kare jethI karIne prApta thayeluM samakti rUpI mahAna kuLa nAza na pAme. A vAta khAsa dhyAnamAM rAkhavI. Iti sammadUtvanA ATha aMga samApta Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zradhdhAnuM samyagdarzananuM phaLa. agAunA prakaraNamAM cAre aMgenI "durlabhatA" batAvI, tene upasaMhAra karatAM prabhu tenuM "phaLa" 11 mI gAthAmAM kahe che : mANasaoNmi AyAe, je dharma saca sadUhe mA tavasI vIriyaM laghuM, saMluDe nidhurNa raya artha :- "manuSyatva pAmI je dharma sAMbhaLI temAM "zradhdhA rAkhe che, te tapasvI saMyamamAM purUSArtha pheravI saMvara tattavane ArAdhaka thaya che eTale navA azubha karmane AvatAM rekI anAthavI thAya che, ane pUrva saMcit karmajane khaMkherI nAkhe che. A rIte sarva karmaapAvI mekSa pAme che. te paramArtha che. upakta gAthAthI samajAya che ke "ajarAmara sthAna arthAt mekSa pAmavAnuM "anaMtara kAraNa cAritra" che, chatAM nigraMtha maharSioe "sahamaNA jI vaccaI ayarAma ThANa " - zradadhAvALe jIva ajarAmara sthAnane pAme che,-ema kema kahyuM ? A praznananuM samAdhAna "nAda saNissa nANuM " nI. gAthAmAM bhagavaMte ApyuM che ke A anAdi anaMta kALanA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zraddhAnuM samyagadarzananuM phaLa 187 saMsAra paribhramaNamAM jIva jayAM sudhI "zraddhAvAna arthAt . samakitI" banatuM nathI tyAM sudhI samyakajJAna thatuM nathI, samyakajJAna vinA cAritranA guNa pragaTatA nathI, ane cAritranA guNa vinA kama nirjarA thatI nathI, eTale mekSa pAmatuM nathI. tethI zradadhA eja mekSanuM mULa che. ane mekSa e zraddhA arthAt samyagadarzananuM ja phaLa che. zrI uttarAdhyAyana sUtra adhyayana 29 bela trIjo:dha sadhAe zuM te ! jIve ki jaNayaI? " he bhagavAna! gharmazraddhAthI jIvane zuM phaLa maLe? dhammasadadhAe | sAyAsakrakhesu rAjamANe virAja agAradhamma ca zuM cayaI ! aNagAre jIve sArIramANasANuM dukakhANuM cheyaNa-bheyaNa-rAMbAInuM vacheryA kareI abbAbAhaM ca muhaM nivettaI che 3 - artha:- dharmazraddhAthI jIva zAtAkArI saMsArI sukhasagavaDanI lAlasAthI virakta thAya che. gRhastha dharma cheDIne te aNagAra-sAdhu banI chedana-bhedana Adi zArIrika temaja saMyoga-viyegAdi mAnasika durane nAza kare che, ane "mekSa'nA avyAbAdha zAzvatA sukhane pAme che.. samyaktvane ja AvI apUrva dharmazraddhA thAya, eTale samyagradarzananuM phaLa paNa paraMparAe mokSasukha samajavuM. daMsaNa saMpannayAe bhajo ! jIve ki jaNAI che 1 . darzana pAmavAthI avane zuM lAbha thAya? darzanasaMpannayAe zuM bhavacchinna-cheyaNa kareI... Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 samyagdana - para na vijajhAyaI ! azrutareNu nANu dasaNeNaM apANuM sajoemANuM, samma bhAvemANe viharaI / 61 | samyagdarzananI prAptithI saMsAranA kAraNarUpa evA mithyAtvanA nAza thAya che. samyagdarzananA pragaTelA prakAza pachI mujhAtA nathI. (peAtAnA) AtmAne ananya evA jJAnadanayukta karIne te baMnene samyak prakAre AtmasAta karatA thakA vicare che. bhAvatA thakA vicAre che. Aja sUtranA aghya. dA259 kahecheHsammada saNurattA aniyANA sulesameAgaDha | Iya je maranti jIvA sulahA tesi` bhave ehi / mRtyu vakhate je samyagdarzanamAM anurakta che, nidAnarahita che, zukala lezyAvALA che. temane * dhi-samyagdarzana sulabha che. ' jiNavaNA aNuratA, jiSNu vayaNa je karenti bhAveNa amalA asa`kiliTThA, te hAnti pattisa'mArI 6 6 * je jinavacanane anurAgI che, je jinavacanAnu (AjJAnu) bhAvapUrvaka AcaraNa kare che, te karma maLa ane rAdveSAdi saMkalezeAthI rahita thaI ne ' parittasa`sArI' arthAt ' parimita eTale ke maryAdita saMsAravALA ' thAya che. (eTale ke teja bhave ke vadhumAM vadhu a pudgala parAvanekALamAM avazya mokSe jAya che.) (26) laukika upamA ApI zAstrakAra * a pukUgala parAvata -kALa ' nuM svarUpa A pramANe batAve cheH Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zraddhAnuM samyagudazananuM phaLa 189dhAre ke tamArA mAthe eka karoDa rUpiyAnuM devuM che. ane te bharapAI karatAM karatAM have mAtra eka navA paisA jeTaluM devuM bAkI rahe. te have tene beje ke bharapAI: kayAre thaze evI ciMtA tamane thAya kharI! na ja thAya eTaluM ja nahi paNa hiMmata AvI jAya ke have te capaTI vagADatAM ja badhuM devuM bharapAI thaI jaze. te ja pramANe anAdi anaMta kALanuM je saMsAra paribhramaNa mArA ne tamArA jIve kareluM che, te karoDa rUpiyA samAna asat kalpanAthI mAne, ane samyagudarzana thatAM ja vadhumAM vadhu. ardhapudgala parAvarta kALa "je eka navA paisA eTale ja bAkI rahe tethI tene beje ke ciMtA samyaphalvIne lAge kharI ? na ja lAge, te jIva mokSanI prApti na thAya tyAM sudhI mekSamArga nI ArAdhanAmAMja lAge rahe. Avu anupama phaLa eka ja vakhata sparzI gayelA samyaktvanuM che. zrI sUyagaDAMga sUtra adha. 6 mAM kahela che - * saccA ya dhamma ahaMtabhAsiya, samAhiyaM aThapadevasuddha!' taM sadahANu ya jaNa aNAU, devAhiyaM Amircyuti ra9. artha - he jaMbu ! ) artha ane padathI vizudadha ane samyak prakAre kathita arihaMta prarUpita dharmane sAMbhaLIne. tenI je bhavija "zradhdhA" karaze, te ajara amara evA. sidha paramAtmA thaze. agara (hajI je bhava bAkI haze te) devAmAM paNa Indra sarakhA thaze. (pu7i suNuM-29) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagadarzana 1 gujarAtI anuvAda (upajAti chaMda) zudhdhArtha-pa ne vaLI yukti yukta. zradhdhA dhare je arihaMta-dharma. saMsAranA te mULane taje che. deveMdra ke sidhdhapadane vare che. zrI sUyagaDAMga sUtra adhya. 822 mAM kahe che - - je yADabuddA mahAbhAgA, vIrA asamarAMsise - asuddha te siM parakUkatuM, saphala hAI savaso te je mahAbhAgyazALI, vIra munie (saMyama aMgIkAra karyo hovA chatAM) kevaLI prarUpita dharmane yathArtha jANatA nathI tevA abudha ne mithyAtvI che, temanuM cAritramAM pheraveluM japa-tapAdinuM sarva parAkrama (paraphata) sarva prakAre saMsAranA phaLavALuM arthAt karmabaMdha karAvanAruM hoI -azuddha che. (22) je ya buddho mahAbhAgA, vIrA matadaMmiNe ! suddha tesiM paraphakata, aphala hAI savaso (ane) je samya daSki che, mokSamArganA yathArtha jANanArA paMDita munivare che, temanA cAritra ne tapanuM sarva parAkrama "aphaLa" kahetAM saMsArIsukhanA phaLanI icchA vagaranuM hoI karmanI nirjarA karAvanArUM hoya che tethI zudadha che. (23) karmanI nirjarA thatAM thatAM taddabhave ke paraMparAe sarvathA karmamukta banI te mahAbhAgyazALI vIra munivara Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 191 zraddhAnuM samyagadarzananuM phaLa sidhdha, buddha ane mukta bane che. AvuM para. phaLa samakitanuM che.) - pArzvanAtha prabhunI stuti karatAM cauda pUrvadhara maharSi bhadrabAhu svAmI. zrI uvasagahara tetramAM kahe che - tuha sammate lIdhe, ciMtAmaNuM ka5DAyavahie pAvati avadheNuM, jIvA ayarAma ThANuM che artha :- (he pArzvanAtha prabhu!) ciMtAmaNIratna ane kalpavRkSa karatAMya adhika phaLa ApanAruM evuM ApanuM samyagadarzana pAmIne ja nirvidane "ajarAmara sthAna" arthAta mokSane pAme che. "zrI navatattva prakaraNa" mAM paNa kahyuM che - chavAI nava payatve, je jANuIsa hoI samatta -bhANa sahaM te ayANamANekavi sammatta 51 "jIvAdi nava padArthone je jANe che tene "samakita" hoya che. te ja pramANe kadAca matimaMdatAthI ke kSapazamanA abhAve) navatatvanuM yathArtha jJAna na paNa haya, chatAM tenI bhAvapUrvaka zraddhA rAkhanArane arthAt "jinavacana satya ja che tevI zraddhA rAkhanArane paNa samakita heya che." sahavAI sira bhAsiyAI, vaNAInA hA huMti II buddhi ja bhaNe, samatta nicala tarasa | zrI jinezvara bhagavaMte pharamAvelA sarva vacane asatya na ja hoya evI budhdhi nizcaya) jenA hRdayamAM che, tenuM " samakita" daDha-nizcaLa samajavuM. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 samyagdarzana aMteA muhuttamitta' pi, phAsiya huja jehi sammettI tesi* avaDaDha pula, pariyaTTo caitra sa'sArA utsarpiNI aNu tA, yuggala pariaTTae muNeya vA teDaNu tADatIadhdha, aNuAgayaddA aNuMta guNA 5 je jIvAne aMtarmuhUta mAtra (eka sekaMDa mATe paNa) 'samyak'''spezI jAya, te jIvAne vadhumAM vadhu * deze uNA thoDA AchA ) adha pudgala parAvata jeTalA sa`sAra khAkI rahe che. arthAt samakita pAmyA pachI vadhumAM vadhu teTalA samayamAM avazya mekSe jAya. (53) ' (zAstramAM kahyuM che, ke) anaMta upiNInA eka padmala parAvata kALa thAya. tevA anata pudgala parAvate atIta (bhUta) kALamAM thayA. tethI ana`ta guNa anAgata (bhaviSya) kALamAM thaze. (54) avadhUta yAgI zrI Ana dhanajI ma-sAhekha paNa * mithyAtva ' tajI devAnu phaLa amara pada' kahe cheH* ama hema amara' 6 6 " aba hyuma amara ' bhaye na mareMge. (2) yA karaNa ' mithyAtva ' IyeA taja, karyuM kara deha dhareMge ? rAga-dveSa jaga baMdha karata hai, Ino nAza karege, maryAM anaMta kALa teM prANI, se hama kALa haeNreMge.... a. * deha vinAzI, meM avinAzI,' apanI gati pakareMge, nAzI jAzI huma thira vAsI, cAkhe vhe nikhare`ge....a anaMtavAra maryA bina samajyA, akha sukhadukha bisare'ge, Anadhana nipaTa ayada do, nahi samare se mare`ge....a. iti zraddhA prakaraNa samAptama Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samakitanA 67 bola samyagdarzananuM mAhAtmya atighaNuM hovAthI zAstrakArAe tenuM khUba maMthana karIne navanItarUpa 67 mela tAravyA che; jenA vagara jJAna pramANabhUta thatuM nathI, cAritrarUpa vRkSa meAkSarUpI phaLa ApatuM nathI. te ' samyagdana ' 67 bhedothI suzAlIta che, ane mAkSanuM mULa che. tenI gAthA H ' causadRhaNu-tiliMga,--dasaviya-tiruddhi - pa'cagayadesa' / apabhAvaNa-bhUSaNa-lakakhaNu-paMcavihasa'jItta...! chantriha jayaNAgAra, cha bhAvaNA bhAviya` ca chaThThANuM Iha sattasalikkhaNu-hoyavisud ca sammatta I aM:- 4 zraddhA, 3 liMga, 10 vinaya, 3 zuddhi, pa dUSaNa, 5 lakSaNa, 8 prabhAvanA, 6 jayaNA - jatanAM, AgAra, 6 bhAvanA ane 6 sthAna - e pramANe 67 bhedathI vizudhdha samakti' che. " atre 'ela ', ' bheda,' ke ' aMga ' - e traNe samAna ' avALA paryAyavAcI zabdo che. te khadhAnuM vivaraNu nIce pramANe che : sa. 13 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 samyaggadarzana 1 thI 4) zraddhAnA cAra aMga - zudadha samyaktva zradhdhArUpa che. eTale 67 belarmA pahele ja vicAra zradhdhA" ne karavAmAM AvyuM che. tenA 4 belanI gAthA "paramathasatha vA sudi paramaltha sevaNA vAviyA vAvanana kudaMsaNuM vaMjaNa, samarasa sahaNa (1) paramastha saMtha- paramArtha saMstava. arthAta paramArthane jANa. jIvane - AtmAne parama artha mekSa che. eTale jIvathI mekSa sudhInA navatane jANavA ane tene yathArtha samajIne tenA parama rahasyanI zraddhAvaMta AtmA A rIte vicAraNA kare ke "je caitanya lakSaNavALo che te "jIva" che ane je acetana - jaDa che te (2) ajIva che, athavA je jJAnAdine upayegavaMta che ane sukhaduHkhane vede che te "jIva" che, ane tenA upayogathI rahita che te "ajIva che. Ama jIva ane ajIva spaSTa paNe judA che, eka nathI, tevuM "bhedavijJAna" zraddhApUrvaka thAya te samyakatvanuM aMga che. A rIte bAkInA (3) puNya, (4) pApa, (5) Azrava, (6) saMvara, (7) nirjarA, (8) baMdha ane (90 mekSa tattvanI vicAraNA karavI te "paramatyu saM " che, jethI jANapaNuM thAya ke "puNya" e zubha karma che, "pApa" e azubha karma che, Azrava e karmanuM AvavApaNuM che, te "saMvara" e karmanuM Agamana rokavA paNuM che, nirjarA e karmanuM AtmAthI kharavApaNuM che, "baMdha" e karmanuM AtmA sAthe joDAvApaNuM cheane mekSa e AtmAne karmabaMdhathI saMpUrNa chuTakAre che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagadarzananA 67 belA 195 A tattva vicAraNAne pharI pharI Azraya lIdhA vinA "jIva ane jaDa" nI judAI yathArtha paNe aMtaramAM utaratI nathI, eTale "jaka evA deha, Idri ane manane "huM" (AtmA)" -mAnI levAnI bhrAMti thAya che, ane je kharekhara "huM" che temAM "huM" paNAnI zradhdhA thatI nathI, bheda-vijJAnanI A viveka buddhi tava vicAraNAthI jAge che -je AtmAne bahirmukhatAmAMthI bahAra kADhI aMtarmukhatA tarapha laI jAya che, ane te ja enuM kharuM mahattva che. A kAraNe paramatya saMthe " arthAt tattva vicAraNAne -zraddhAnuM prathama aMge kahyuM che. (ra) sudi paramantha sevaNa jemaNe samyaka prakAre paramArthane jANe che tevA gItArtha gudinI vinaya ane bhAva pUrvaka sevA-bhakti karavI, samAgama karavo te zraddhAnuM bIju aMga che, kAraNa ke - gIyasthacarittINa ya, sevA bahumANa viSNuya parisuddhA tattAvabohamgA, samasta nimala kuNaI (1) tattvabodha ApavAne gya, (2) gItArtha cAritra "dhArIonI (3) bahumAna ane vinayathI atizuddha thayelI evI sevA-bhakti samaktine nirmaLa kare che. ahiM prazna thaze "gItArtha " kene kahevA ? tene "uttara e che : gIya bhanaI sutta, arthe seva hAi vakhANuM "ubhaeNu ya jItta, se gIya murNaya . Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagadarzana "sUtra" "gIta" kahevAya che, ne tenA vyAkhyAnane artha' kahevAya che. A baMnethI je yukta hoya tene "gItArtha jANavo." - tAtparya e che ke sarvae prarUpelAM. sidhAne tathA tenA rahaene je yathArtha jANatA hoya te. gItArtha" kahevAya. A bIjo prazna thaze "gurU" kene kahevAya? maharSie cauvikasAyamukake, Ie aThArasaguNahiM saMju che paMcamahavayajuro, paMcavihAyAra pAlaNasamA paMcasamie tiguttara " eNu chattIsa guNe guru majha 2. artha - jeNe pAMca iMdriyane vaza karI hoya, navavADa vizuddha brahmacarya, pAMca mahAvrata, jJAnAdi pAMca, : AcAra ane pAMca samitinA je pALanArA hoya, cAra, kaSAyane je taje ane traNa guptine dhAraNa karanArA hoya AvA 36 guNanA dhAraka mArA guru he. gItArtha guruonI sevA karavAthI jIva ane jaDanI. phaLa te "puNya, ne "pApa" nuM svarUpa yathArtha samajAya che, Azrava ane baMdhanI "heyatA" arthAta cheDavApaNuM ane saMvara tathA nijarA" nI "upAdeyatA dilane sparzI jAya che e rIte mokSanI tAlAvelI vadhAre tIvra bane che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagadarzananA 7 bela 197 A viSayamAM saMtakavi tulasIdAsajIe ThIka kahyuM che. eka ghaDI AdhI ghaDI, AdhImeM puni Adha, tulasI saMgata sAdhu kI, kaTe kaTi aparAdha.* eka ghaDI, are! adhI ghaDI, are! adhI ghaDInI paNa AdhI ghaDI (eTale ke AkhA divasamAM mAtra cha ja miniTa) je sAdhune samAgama thaI jAya te paNa jIvanA koDe aparAdha (pApa) nAza pAme che." cadana zItalaM loke candanA dapi candramAA rAddhacaMdana maLe, zItalA sAdhusaMgataH "A beMkamAM caMdana-sukhaDa zItaLa gaNAya che, paNa caMdramAM tethI paNa vadhAre zItaLa che. tema chatAM) caMdramAM -ane caMdananI zItaLatAnI tulanAe karIne saMtasamAgama te baMnenI zItaLatA karatAM anekagaNo vadhAre zItaLa che." paramArtha-caMdana ane cAMdanI bahu te jaDa zarIrane bAhya zAMti ane zItaLatA Ape che. upAdhinA samAcAra Ave te zitaLa cAMdanImAMya parasevo chUTI jAya che ne caMdanane lepa nirarthaka nIvaDe che. paNa saMtasamAgama Adhi, vyAdhi, ane upAdhinA trividha tApane dUra karI aMtaranI sAcI zAMti-AtmazAMti jIvane upajAve che. jethI azubha karmo AvatAM aTake che ne jIva haLave thAya che. saMtasamAgamane, temanI sevA bhaktine Avo adbhUta prabhAva hovAthI muni paryuM pAsanAne zradhdhAnuM bIjuM aMga gayuM che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 198 samyaggadarzana - dRSTAMta -zraddhAnuM bIju aMga gItArtha gurUnI. nizrAmAM rahI temanI bhAvapUrvaka sevA-bhakti karavI-te viSenuM suprasidadha daSTAMta "mAsatusa munivaranuM che. pUrva bhavanA kaI evA gADha jJAnAvaraNIya karmanA udayanA lIdhe gurUe ApeluM eka pada mA ruthati, mA tuSyati, paNa temane caDatuM na hatuM eTale ke kaMThastha thatuM na hatuM, yAda rahetuM. na hatu, tethI badhA temanI hAMsI karatA, keItiraskAra paNa karatAM, chatAM pite saMpUrNa samabhAvamAM rahI gItArtha gurUnI nizrAmAM bAra bAra varSa sudhI svastha citte rahI sevA. karatA rahyA, tethI bAra varSanuM jANe vinaya vaiyAvacca. tapa thayuM hoya tema mehaniyAdi cAre ghAtI karmone bhukko belAvI dIdhuM ne gurU karatAM paNa vahelA kevaLajJAna ne ne kevaLadarzanane pragaTAvyuM, kevaLI bhagavaMta banI gayA, gayA. AvuM parama utkRSTa phaLa gurUnI sevAbhakti bhAva-- pUrvaka karavAnuM che. (3) vAvana (vajAjaNA) -vyApana eTale samakita: jenuM vyApanna-naSTa thayuM che te "vyApana darzanI" eTale ke darzanabhraSTa kahevAya che, tevAne saMga na kare. ekavAra jIva-achavAdi navatatvanI ke jinavacananI zradhdhA hatI, paNa pachI kadAgraha, ke mithyAtvanA udayane lIdhe te. zradhdhAmAM bhaMga paDe te vyApana darzanI kahevAya. tethI.. zraddhAnuM saMrakSaNa karavA vyApana darzanIne paricaya na. kare e sarvathA ITa che. zAstrakAre kahe che -- Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagadarzananA 67 bela 199 vyApana darzana ceSAM, nihunavAnAmasahe teSAM saMge na kartavyastabbakkAna tRtIyakam | "kadAgraha vaDe jenA samakitane nAza thayela che, tevA nihAne saMga na kare e trIjuM pradhAna arthAta zraddhAnuM gIju aMga che. ahIM e prazna uThavAne saMbhava che ke je prabhue pharamAvelI ghaNIkharI vAtane svIkAra kare che, ane temAMnI mAtra thoDI ja vAtane mAnatuM nathI, tene vyApanadarzanI, zradhdhAbhraSTa ke niha kema kahevAya ? ene uttara maharSioe A rIte Ape che - payAmaka kharuM pi irka, je na eI sutanidhi sesa rIte vihu, micchAdiThI suNeyavA che sUra-siddhAMtamAM pharamAvelA eka paNa padane ke eka paNa akSarane je mAnatuM nathI, tene bAkInuM badhuM mAnavA chatAM mithyASTi samaja." vAta sAva sAcI che, te jemake agnine eka ja taNa jema ghAsanI AkhI gaMjIne saLagAvI mUke che. tema jene eka pada ke eka akSara upara paNa ekavAra azradhA thaI te krame krame badhAmAM azradhdhAvALo thAya te saMbhava che. tethI tenI daSTine viparyAsa thayA vinA rahetuM nathI, Ama jenI zradadhAnuM patana zarU thaI cUkayuM che, tene miyAMdaSTi ja samaja. . . Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagadarzana - prabhu mahAvIranA zAsanamAM sAta moTA ni thayA che, jenI naidha zAstrakAroe zrI ThANAMga sUtramAM nIce pramANe lIdhI che. temaNe anukrame sAta-kuvAda nIce pramANe sthApelA - "bahurayA jIvapaesiyA avattiyA samuzkeI dekiriyA terAsiyA abadhiyA ! (saMskRtamAM) bahaya-pasa-avatta-samuccha-duga-tigaabadhimANuM ca ! eTale ke "bahurata, pradeza, avyakta, sAmuiidaka krikriya, trirAzika, ane anadhika.' jamAli nAmanA prathama "nihnava" je prabhu mahAvIra svAmInA saMsArI jamAI hatA temaNe "kaDe mANe karDa" arthAt je vastunI zarUAta karI dIdhI che te thaI gayuM che, evA bhagavAne prarUpelA sUtrArthane badale dareka vastu bahu lAMbA gALe thAya che e bahuratavAda sthA hatuM. te jemake pathArI pAtharavI zarU karI che te jyAre barAbara patharAI jAya tyAre ja pathArI pAtharI kahevAya, paNa pAtharavI zarU karI tyAre pAtharI na kahevAya; ema teNe bhagavAnanA arthamAM bhUla kADhI. temane A vAda kheTo che tevuM samajAvavA ghaNuM prayAsa thayA, paNa chevaTa sudhI samajyA nahi ane bhagavAnathI judA paDI vicAravA lAgyA; tethI mokSa apAve te saMyama lIdhela chatAM, bhavabhramaNa ghaNuM vadhArI dIdhuM. . "tiSyaguptAcArya' nAmanA bIjA nihunara zrI mahAvIra prabhunA kevaLajJAna pachI seLa varSe trASabhapuranagaramAM Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -samyagadarzananA 67 bela 21 thayA. temaNe AtmAnA sarva pradezomAM jIvatva nahi mAnatAM chellA eka pradezamAM ja chevatva mAnyuM eTale pradezavAdI gaNAyA. paraMtu pAchaLathI amala kaMpA nagarImAM mitrazrI zrAvakathI samajI jaI satya mArge AvI gayA. - ASADhAcAryanA ziSya nAme trIjA nilava zrI vIra nirvANa pachI 214 varSe vetikA nagarImAM thayA. temaNe "A deva haze ke muni?" evI zaMkA dareka muni mATe thavAthI munione vaMdana karavAne vyavahAra choDI dIdhe hate. kAraNake temanA gurU ASADhAcArya vAMcaNI detAM detAM acAnaka kALadharma pAmI devapaNe upajI, pitAnA zikhyAne adhurI rahelI vAMcaNa ApavA muniveSa dhAraNa karI AvyA hatA. te pachI devanuM mULarUpa dhAraNa karI ziSya pAse pragaTa thayA hatA. eTale zibene thayuM ke ame AcAra cukyA. avirati evA devane gurU mAnI vaMdana karyA eTale tyArathI badhA sAdhuone vaMdana karavAnuM cheDI avayaktavAda grahaNa karyo hate. paNa pAchaLathI rAjagRhamAM balabhadra rAjAthI bodha pAmyA hatA. amitrAcArya nAme cothA nihnava prabhunA nirvANa pachI 220 varSe mithilAnagarImAM thayA. temaNe dareka vastu kSaNe kSaNe nAza pAme che e sAmucchedika vAda sthA hatuM, paNa pAchaLathI rAjagRhanA khaMDarathika zrAvakathI sAcI samajaNa pAmyA hatA. gaMgAcArya nAme pAMcamAM niva, ra28 varSe ullu Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 samyagudarzana kAtara nagaramAM thayA. temaNe eka ja samaye eka AtmA be kriyAne upaga anubhavI zake che te jemake khare bapore pANImAM ubhA rahevAthI, page pANInI zitaLatAne anubhava thAya ane mAthe sUryanA tApanI garamI lAge evo drikiyavAda sthA. paNa pAchaLathI rAjagRhagaranamAM maNinAga nAmanA yakSathI mULa mArge AvyA. rohagupta nAme chaThThA nidbhava 544 varSe aMtaraMjika nAme nagarImAM thayA. temaNe vAdamAM eka paMDitane harAvavA. derIne vaLa caDAvI nece mUkatA dorI hAlavA lAgI. tethI sidadha karyuM ke derImAM paNa jIva che, Ama jIva, ajIva ne ne jIva ema traNa rAzinI sthApanA karI, A viparita prarUpaNa che tema pate paNa samajatA hatA chatAM pitAnI pratiSThAne khAtara lIdhI vAta mUkI nahi. gurUe bahu samajAvavA chatAM mAnyA nahi goTAmAhila nAme sAtamA nihUnava 584 varSe dazarathapura nagaramAM thayA temaNe sarpa ane kAMcaLInI jema jIva ane kamane saMbaMdha che e adhika vAda sthA, te paNa samajAvavA chatAM chevaTa sudhI samajyA nahi. A badhA anubhavathI e vAta sidadha thAya che ke vyApana darzanInA paricayane tyAga karavo e zradhALuM, mATe sarvathA ITa che, ane tethI ja tene zradhdhAnuM trIja aMga mAnavAmAM AvyuM che. (kuMdaNu vajANa - kudaSTivALAne saMga na kare Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagudarzanananA 67 bela 203 kudaSTi eTale jinapraNita kathanathI viparita kriyAdi. karavAvALA evA mithyAdarzanI, temane saMga na karavo kAraNa ke anaMta kALaparyata ApaNuM jIve mithyAtvamAM ja ramaNa karyA karyuM che, tethI mithyAtvane ApaNane anAdi kALathI gADha saMbaMdha che, mAMDa emAMthI chuTayA chIe. ne vaLI tene saMga karIe te pUrva saMskArane. kAraNe tenI asara zIdhra thavA saMbhava che. mATe mithyAtvIethI se gAu dUra rahevuM eja hitakArI che. tethI ja kudaSTi vajanane zraddhAnuM ceAthu aMge kahyuM che, A rIte zraddhAnA saMrakSaNa ane vikAsa mATe je cAra aMgenI prarUpaNa karavAmAM AvI che te zAstrathI. pramANita che, anubhavathI sidadha che ane yukti saMgata che. mATe pratyeka bhavI jIve pitAnA AtmahitArthe tene amala. kara ghaTe che. (5-7) samakitanA 3 liMga : jinavANInI sAcI zradhdhA javane thaI che te jANa vAnuM bAhya sAdhana zuM? enA uttaramAM nigrantha maharSieAe kahyuM che :paramAgamamusyusA, AyurAe dhammasAhaNe para! jiNa guru vayAvacce, niyamo sammaliMgAI ! (1) "paramAgama-sUtrasidhdhAMtanI zuzraSA; (2) dharma--- sAdhanamAM parama anurAga, ane (3) jinezvara tathA gurunuM Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 samyagdarzana niyamapUva ka taiyAvRtya arthAt sevA e traNa samakitane ALakhavAnA cihno che, liMga che. liMga eTale cihna. jema agni, pakAza ane garamI * vaDe oLakhI zakAya, tema uparokta traNa li'gathI sakitInI ALakha thAya che. 7 (5) AptapurUSoe-savajJAe pharamAvelA zAstro Agama kahevAya che. temAM je AgamA sakala pAnA vyavasthita nirUpaNavALA che te paramAgama kahevAya che. tene sAMbhaLavAnI icchA te paramAgama zuzruSA ' eTale zrI jinezvara bhagavaMte athathI prarUpelI ane gaNadhara bhagava tAe sUtrathI guMthelI evI dvAdazAMgI ane tene lagatAM anya zAstro) sAMbhaLavAnI tIvra icchA je AtmAne thatI hoya tene zraghdhALu arthAt samitI samajavA. (6) jenA vaDe dharmanI sAdhanA karI zakAya te dha sAdhana kahevAya, jJAnanuzana-cAritrane tapa AvA dharma - sAdhanA che, te mATe zrI uttarAdhyAyana sUtra adhya. 28 mAM kahyuM che: nANu ca damaNa: caitra, carita' ca tave tahA ! esa mazruti pannatA, jiNe ivarada sihi... / / 2 / jemanu' dana sauthI uttama che evA jinezvarAe jJAna-dana-cAritra ne tapa e cAra prakArathI yukta meAkSanA mAga pharamAvyo che. eTale jene jJAna ane jJAnI pratye, dana ane Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagdarzananA 67 bela 205. darzanI pratye, cAritra ane cAritranA dhAraNahAra pratye, tapa ane tapasvI pratye anurAga thAya, Adara ane mahAbhAva thAya tene samitI samajavA. A khInnuM cihna che. sthUlibhadrajIne jJAna ane jJAnI zrI bhadrabAhu vAmI pratye ananya anurAga hatA tA himAlayanI prakhara ThaM'DImAM paNa 500 ziSyAmAMthI pote ekalA gurU pAse rahIne jJAnadaza pUrvAMnuM jJAna artha sAthe, prApta karyuM. sulasA zrAvikAne jainadana ane ane tenA prarUpaka prabhu mahAvIra pratye ananya zraghdhA hatI teA AkhI rAjagRhi nagarImAM dUra. birAjatAM prabhue aMbaDa saMnyAsI dvArA mAtra sulasAne dha lAbha kahevarAvyA; mokSagAmI evA chellA rAjarSi zrI udAyana rAjAne cAritra ne cArithI arthAt cAritranA. dhAraNahAra prabhu mahAvIra pratye ananya anurAga ne zradhdhA hatI te bhAvanA bhAvI ke prabhu siMdha-sauvIra padhAre te . temanI pAse sayama lauM. prabhu tyAre hajAra gAu dUra ca'pApUrI khIrAjatAM hatAM. ugra vihAra karI mahinAmAM tA. sidhadeza pahoMcI gayA ne bhaktanI bhAvanA pUrI karI. rAjavI udAyana prabhu mahAvIra pAse rUDI dIkSA laI maSi anyA, sukAmaLa rAjakumArI vasumatine pagamAM beDI ne mAthe. muDA ne hAthathI jhAlelA supaDAmAM mAtra aDadanA khAkuLA-- DhArane khavarAvavAnA khAphelA aDada-hatA chatAM tapa ne tapasvI pratye apUrva anurAga ne apAra zradhdhA hatI tethI pAchA vaLI jatAM tapasvI prabhu mahAvIrane paNa AMkhamAM zradhdhAnA AMsuDAM lAvI tapasvI prabhunA tera tera lavALA atyata kaThIna abhigraha pAMca mahinA ne paMcIsa divase pUrA karAvyA. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only : Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagadarzana - phaLasvarUpe beDI tuTIne ratnajaDita napura banI gayA, mAthe kAjaLa ghere zyAma ne suMvALA kezakalApa ugI nIkaLe ne zeThane AMgaNAmAM sADAbAra kareDa senaiyAvI vRSTi thaI Ama dharmasAdhanane anurAga e samakitanuM bIju liMga 4 cilDrana che. (7) jinezvara deva ane temanA mArge vicaratA saMtagurnAdinI parama sevA bhakti e "jina-gurU-vaiyAvRtya" kahevAya. je AvI sevA bhakti niyamita deDhatAthI karate - hoya tene zradhdhALu ke samakitI samajo. A gijuM liMga cihna che. A traNa liMganuM mahAtmya eTaluM badhuM che ke - zAstrakAroe ghaNI vakhata A traNa liMge vaDe ja samya kavane paricaya Apela che. - "dhammaksa heI bhUluM sammata savyasaparimukaka | taM puNa viruddhadevAI saravasadrahaNa pariNAmo " sarva deSa rahita evuM samyaktva dharmanuM mULa che, ane te vizudadha deva, vizuddha gurU ane vizudhdha dharma- tanI zradhArUpa che. (8 thI 17) daza prakArane vinaya : vinayane dharmanuM mULa kahela che. anAdikALathI ajJAnI jIvane ahaMtA vaLagelI che. ahaMtA, ajJAna ne mithyAtva - e traNe sahacArI che. ahaMtA - ahaMbhAva dUra thAya eTale Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagradarzananA 67 bola 207 aMtaramAM namratA pragaTe eTale paMca parameSTIne name padathI namaskAra karavAnA bhAva jAge. paMca parameSTIne namaskAra eTale ja deva-gurU-dhamane namaskAra, deva-gurUdharmane namaskAra tyAre ja thAya jyAre deva-gurU-dharma ja ApaNuM parama kalyANa karanArA che, parama upakArI che, temanuM zaraNuM levAthI ja ApaNe ApaNuM parama lakSya - mokSa sAdhI zakazuM evI parama zradhdhA aMtaramAM jAge. anaMtakALe thatI A zraddhAne ja samakti kahyuM che. Ama vinaya guNa paNa samaktinuM aMga che. A vinaya dasa prakArane kahyo che :jaina tatvaprakAza pramANe kaDA pramANe (1) arihaMtane vinaya arihaMtane vinaya (2) sidadhane vinaya sidhdhane vinaya (3) AcAryane vinaya AcAryane vinaya (4) upAdhyAyane vinaya upAdhyAyane vinaya (5) sthavirane vinaya sAdhuno vinaya (6) tapasvIno vinaya gaNu (ghaNuM AcAryonA samUha)ne vinaya (7) samAna sAdhune vinaya kula (ghaNA AcAryonA ziSyo) ne vinaya (8) gaNa-saMpradAyane vinaya svadhamIna vinaya (9) caturvidha zrIsaMdhane vinaya saMghane vinaya (10) zudhdha kiyAvaMtane vinaya saMbhegIne vinaya. jaya Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagdana zrI uvavAI sUtramAM, zrI vyavahAra sUtranA dasamA uddezAmAM tathA zrI ThANAMga sUtramAM dasamA ThANe paNa dasa prakAranA vinaya kahyA che, je jijJAsue zAstramAMthI jANavA. 208. 'vinaya' zabdathI ahiM, Adara, aheAbhAva, ahumAna, guNagAna, avavAnA tyAga ane AzAtanAnA parihAra samajavAMnA che, eTale arihaMtAdi pratye temanA stuti, stavana, guNugAnA karavA ane temanI jarApaNa AzAtanA thAya tevuM koIpaNa prakAranuM viparita vana na karavu te vinaya che. A vinayaguNathI samakita nirmaLa thAya che, koIvAra e nirmaLatA eTalI utkRSTa hade paheAMce che ke prAtaHmaraNIya mRgAvatIjInI jema kSaNavAMramAM kSAyika samyakatvanI prApti karAvI de che, jenuM anaMtara kula mukti che. Aryo caMdanabALAe rAtrInA samaye ' sthAnake meDA ' AvavA badala A tamane kalye nahi-chAje nahi evA tiraskRta veNu kahevA chatAM, mRgAvatIjI te geArANIne vinayabhAve khamAvatAM rahyA che, manathI paNa gArANInA doSa jotA nathI. teA gArANInA saMthArA pAse beThAM beThAM ja kSapakazreNie caDI cAre ghAtIkama sarvathA khapAvI kevaLIbhagavAna anI gayA. A che vinayaguNanA prabhAva tethI vinaya ne samakitanuM aMga sAtha ka rIte kahyuM che. 6 (18-20) traNa prakAranI zuddhi : manAvA kAyasa'zuddhiH samyaphaeNtvoAdhinI bhavet / tagAdo. anarAH zuddhiH satya jinamata muNet 6 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagadarzananA 67 bela mana, vacana, ane kAyAnI zudhi samyaktvanuM zodhana kare che. temAM prathama manazudhi karavI te e rIte ke "jinamata"ne ja satya mAna." "jIvAjIvAditattAnAM, prarUpaka sadAgamama! ta6 viparita vana tha, sA zudhirmadhyagA bhaveta " jIva-ajIva Adi tattvonI prarUpaNa karanArA AgamamAM te navataranuM svarUpa je rIte darzAvyuM che, tethI viparita bolavuM nahi, te "vacanazudhi" che. khaDragAdibhichidyamAna, pIyamAnapi bane jina vinAnyadeve, na namenasya sA bhaveta " taravAra Adi zastrothI chedAvA chatAM, ane baMdhanathI pIDAvA chatAM zrI jinezvaradeva sivAya anya koine namaskAra kare nahi tenI kAyazuddhi thAya che. gaMdA pANIne vizudadha banAvavA mATe jema phaTakaDInA cUrNane prayAga karavo paDe che, te ja rIte samaktine nirmaLa rAkhavA mATe, zudhi mATe, mana, vacana, ne kAyAnA megene. paNa vizuddha rIte upara pramANe pravartatAvavA paDe che. AvuM jANuM samakitI jIva jinavacanane ja manathI satya mAne che, ane jevI vRtti tevI ja vacana ne kAyAnI pravRtti thAya e niyama anusAra pachI te jIva vacanathI deva-gurUdharmanA ja guNagrAma kare. jinezvare karelI prarUpaNAthI viparita kazuM bele nahi, ane kAyA vaDe bIjA koIne namaskAra kare nahi, AthI samati ke zradhdhA ati nirmaLa sa. 14 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagadarzana thAya che, eTale temanA vicAra, uccArane AcAra e traNe ganA vyApAre vizudadha rahe che. kAusagga dhyAnamAM rahelA prasannacaMdra rAjarSi mananI zudhi jALavI na zakyA ne manathI yudhdha karavA lAgyA te sAtamI narake jAya evA azubha karmanA dalike bAMdhyA. paNa mananI zudhdhi thatAMveta te badhA azubha daLiyA te nAza pAmyA, paNa mehanIyAdi cAre ghAtakama paNa khapI gayA ne kevaLajJAna ne kevaLadarzana kSaNavAramAM pragaTAvyuM. ema vIraprabhue pitAnA zrImukhe zreNika rAjAnA praznanA javAbamAM kahyuM, manadhine A mahAna prabhAva che. (21-25) samakitanA pAMca duSaNa- "zaMkA kakSA vicikitsA, mithyAdaSTiprazaMsanas ! tassastavazva pacApa, samyaphavaM duSyajyamAM che" zaMkA, kaMkhA, (AkAMkSA). vicikitsA (saMdeha), mithyASTi prazaMsA arthAt parAsaMDa-pasaMsA, ane para pAsaMDasaMstava-e pAMca samyaphane duSita karanAra che." eTale ja zrI Avazyaka sUtramAM A pAMcane "darzana nA aticAra (deSa) kahyA che. (21) zaMkA- "jinavacanamAM zaMkA karavAthI zraddhA tuTe che ane zradhdhA tuTavAthI samakti nAza pAme che. tethI ja zAstrakAroe "sadhA parama-dullahA" - zradhdhAne parama durlabha kahI che. kAraNake zraddhA hoya tyAM zaMkA thAya ja nahi. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "samyagdarzananA 67 khela 311 dRSTAMta :- zrI jJAtAdharmakathAMga sUtramAM jinadattaputra ane sAgaradattaputranA adhikAra che. ane mitro che. chatAM anenA svabhAvamAM AbhajamIna jevA kraka che. jinadattaputra zraddhALu che, jayAre sAgaradattaputra ahu zaMkAzIla svabhAvanA che. eka vAra ane mitrA pharavA nIkaLyA che. tyAre eka vRkSa nIce mayurI (Dhela)nA e iMDA joyA. temaNe te IMDA laI lIdhA ne ghare laI AvyA. baMne mitroe akeka iMDu laI te sArIrIte sevAya tevI gaThavaNa karI. jinadattane pAkI zradhdhA hatI ke iMDu sevAze ja ane temAMthI mAratuM kharco thazeja, eTale enI sAthe ramavAnI majA Avaze. tethI te dhIraja rAkhI zradhdhApUrvaka rAha jovA lAgyA. jyAre -sAgaradattaputra zaMkAzIla svabhAvavALA hAvAthI IMDAne rAja halAvavA lAgyA. tethI IMDuM gaLI gayuM ne garbhanA jIva nAza pAmyA. jayAre jinadaro zradhdhA rAkhI rAha joI tAM samaya pAkaye iMDAmAMthI mAranA maccAnA janma thayA ane tene ramavA mATe mAra maLyA. A rIte je sAdhaka jinavacanamAM paripUrNa zraddhA rAkhe che, tene mArUpI mayura avazya maLe che ema zrI sudharmAsvAmI kahe che. zrI AcArAMga sUtramAM paNa kahyuM che - za'kAe sammata' nAsaI ' / jinavacanamAM zaMkA karavAthI samakti nAza pAme che. (22) ka'khA (kAMkSA) - jinezvara praNIta dayAmUle ahiMsA dharma cheDI camatkAra, mithyA ADaMbara ke anya Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 samyagdarzana ' 6 pralAbhanAthI vyAme!ha pAmI te mata aMgIkAra karavAnI cchiA te 'kAMkSA' - kaMbA ' doSa che. tenAthI samakti nAza pAme che ane saMsAra paribhramaNa vadhe che. mATe kAMkSA doSa na sevavA evI hitazIkSA zrI siddhaSi gaNIe peAtAnA svAnubhave pote racelI upamiti bhava prapa cA ' nI prastAvanAmAM bhAvi mumukSuo mATe ApI che. temanuM AtmavRtAMta A pramANe che H : , mALavAnA zrImALa nagaranA rAjAnA zubhaMkara nAme maMtrIne sighdha nAme ekanA putra hatA. yauvanavaya prApta thatAM maMtrIe tene dhAmadhumathI paraNAgye. ekavAra sAsuvahuM kaMi kAma karatAM sAthe beThA hatA. temAM vahune jhola AvI gayuM. AMkhAmAM ratAza ane phIkaku mAM joI cakAra sAsu samajI gayA ke vahune kaMIka na kahevAya na sahevAya tevI muMjhavaNa che. maMtrInA gharamAM bhegepabhoganA sAdhanAnI kaMI kamInA na hatI. ane ekanA eka ati lADamAM ucherelA dIkarA tenA bhAgamAM zI ochapa hoya? chatAM navADhA mahinA divasamAM te karamAvA lAgI te sAsunI cakAra STie pArakhI lIdhuM. vahune vizvAsamAM laI asvasthatAnuM kAraNa pUchyuM, vahu pahelA tA mauna rahI.. paNa utarI gayelA mADhAe duHkhanI cADI khAdhI. sAsue hetabharyA AgrahathI kahyuM:- vahu beTA ! atyAre te tAre mANavAnA divase che. tene badale mahinAmAM ja A gamagInI ja kema ? tuM mArI dIkarI ja che. mA samajIne mane vAta kara. jethI tArI muMjhavaNanA upAya thAya.' 6 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagadarzananA ATha aMga 213) premALa Agrahane lIdhe vahue meM khelyuM. "mA ! bIjuM te kaMI nathI, paNa tamArA dIkarA roja rAte meDA Ave che." "i" na Ave tyAM sudhI mArAthI kema suvAya? rija ujAgarA thAya che. kAle te cheka pareDIe cAra vAge AvyA. eTale Aja jhokuM AvI gayuM, jugAra ramavA javAthI meDA Ave che." Aje huM jAgIza. tuM zAMtithI sUI jaje. siddha rijanA kama mujaba meDe AvyuM che, daravAje dhImA TakorA mAratAM mAe paDakAryo che. "ATalI meDI rAte keNu AvyuM che? ema pUchatAM siddha samajI gaye ke Aje pila khullI paDI che chatA lADathI kahyuM. mAM! e te huM siddha bAraNuM khola. tyAre mAe ene sudhAravA mATe gusse karyo ke ATalA meDA AvanAra mATe A gharanA bAraNuM nahi khule. jyAM bAraNA khullA hoya tyAM jA. mAnu vacana sArthaka karavA kyA gharanA bAraNuM khullA che te jAte nagaramAM pharavA lAge. upAzraya sivAya bIjA kayA makAnanA bAraNuM ATalA vahelA khullA hoya ? upAzrayamAM piThe. pATe besIne AcArya zarSi svAdhyAya karatAM hatAM temanI pAse jaIne beThe. bahu samajAvavA chatAM ghare pAcho na ga ne saMyama laI sidhaSi banya, bAra varSamAM te sidhdhAMtamAM pAraMgata banI gaye, pachI eka divasa gurUpAse bauddha zAstro bhaNavA mATe baudhanA maThamAM javA AjJA mAgI. gurU mauna rahetAM sidhaSie kahyuM. rajA Apaze te sArU che, . nahi Ape teya jaIza. mATe mAnabhera AjJA Apa, , Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagdana gurU jJAnI labdhivaMta hatA. kahyuM. * jene javuM ja che tene kANu rAkI zake ? paNa tArA rajoharaNa sAthe A mArI. rajoharaNa paNa letA ja. ane tArA abhyAsa pUro thaye. mane pAchA ApI jaze. sa sighdhaSi tA khane rajoharaNa laI khaughdhanA maDhe gayA.. khAra varSamAM bauddhazAstromAM pAraMgata thaI gayA. tenI budhi pratibhA joI baudhdha gurUe tene maThAdhIza anAvavAnuM nakkI karyuM. siMdhdhaSie te padavI svIkAravA kabulyuM tyAre gurUe sepelA rajoharaNa yAda AvyA. gurUne te pAche. ApavA zrImALa gayA. jJAnI gurU jANatA hatA ke te Aje AvavAnA che. tethI sthAnakamAM keAI dharma graMtha vAMcatAM pATe ekalA evA. sidhdhaSi e praveza karatAM ja gurUne pATe bIrAjelA joyA ke dUrathI ja AghA UcA karIne lyA A tamAre AdyA, ema batAvIne phekavA jatAM gurUe pATethI utarI. premathI lAvI ArAma karavA kahyuM. huM jarA AvuM chuM tema. kahI dharmagraMtha pATa para mUkI gurU te tarata cAlyA gayA. sthAnakamAM kAI nahi ne vidyAbhyAsa'gI vyakti. graMtha jue eTale sheje vAMcavA lalacAya. tethI sighdhaSi e. te graMtha hAthamAM lIdhe ane gurU je bhAga vAMcatAM vAMcatAM UThI :celA te vAMcavA lAgyA. jema jema vAMcatA yA tema tema te pote lakhI gayela che ke tenI tUTI gayelI zradhdhA pAchI pharavA lAgI. gurU pAchA pharyA tyAM sudhImAM audhadhama nA saghaLA jyAmAha dUra thaI gayA; pote mA C Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagdarzananA 67 eTala 215 bhUlelA tenA atyaMta pazcAtApa thavA lAgyA ne gurUne AvatA dekhIne sAdhunA AcAradharma pramANe tarataja UThIne sAme gayA ne gurUnA caraNamAM namI paDayo. graMtha-zrutajJAnanA prabhAve jinavANInA pAnathI kAMkSA mAhanIya ka naSTa gayuM. pharI vItarAgamAga mAM AvI gayA. gurU jANatA hatA ke A haThIlA gayA vagara raheze nahi, paNa hajI pAMkhA kAcI che tethI sArAsArAnA viveka jALavI zakaze nahi ne padavInA mehamAM phasAI jaze tethI ja pAtAnA rajoharaNa paNa sAthe baMdhAvIne pAcho ApI javAnI zarate javAnI AjJA ApavAnA hetu tene kAIpaNa yukitathI potAnI pAse pAcho lAvavAnA hatA, ane pachI AgamanA atya ta anurAgI che te paNa jANatA hatA tethI zrI. haribhadrAcAye se varSa pahelA racela 'namAvyuM ? uparanA TIkA graMtha zrI. lalita vistarA ke jemAM prabhunA guNa gAvA sAthe anya danAnI tulanA-sarakhAmaNI jainadana sAthe karIne jainadarzananI mahattA sthApI che. te graMtha tenI najare paDe tema mUkatAM gayA. gurUne zrutajJAnanA prabhAvanI zradhdhA hatI ke ekavAra sighdhaSi A vAMcaze ke tenI mithyAdaSTi je bAra bAra varSa thI pASAyelI che te khAra ja mIniTamAM dura thaI thaI jaze. thayuM paNa tema ja. 9 sidhdhaSi gaNIe zrI haribhadrAcAya ne bhavya ajali ApatA zrI upamiti bhava prapaMcAnI prastAvanAmAM lakhyu Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagadarzana che- "sa varSa pahelA thaI gayelA pUjya zrI haribhadracAryane khabara haze ke je varSa pachI mArA je anADI jainazAsanamAM pAkaze. tethI mArA jevA mahatvAkAMkSAthI mUDha banelAone mArge caDAvavA mATe ja "lalita vistarA" jevA bhavya graMthanI racanA karI haze jenA puNya prabhAve kAMkSA deSathI mane bacAvya pUjaya zrI gargaSi mArA hitasvI dIkSA gurU " che, te parama upakArI pUjaya zrI haribhadrAcArya mArA "zikSA gurU" che. (23) vicikitsA-phaLane saMdeha A badhI dharmakiyAe karUM te chuM, paNa tenuM keIphaLa haze ke kema? maLaze ke kema? evA vicAra te vicikitsA" kahevAya. A saMdeha karyA karavAthI zradhdhA DhIlI paDe che, ne kALe karIne samakita nAza paNa paNa pAmI jAya che. AvuM vicAranAre samajavuM joIe ke karaNe kadApi phaLa vagaranI hatI ja nathI, A eka niyama" che, ke mAThI karaNInA mAThA phaLa tene kALa pAye avazya maLe che, mATe jinezvara deve batAvelA vidhi-vidhAne ane anuSThAnenA phaLamAM saMdeha zAmATe rAkhavo? e apUrva kriyAonuM phaLa avazya maLe che, evI zraddhAthI temAM pravRtta thavuM ane Akhara sudhI e zradhAne jALavI rAkhavI eja ISTa che. zrI uvavAI sUtramAM mahAvIra svAmIe karaNInA phaLa 16 prakAre zrI gautamasvAmIne kahyA che, je nIce pramANe - (1) IcchA vagara" je koI anna-pANI na maLavAthI Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TaC samyagadarzananA 67 bola ra17 -bhUkhatarasa veThe, strI na maLavAthI brahmacarya pALe, pANI na maLavAthI snAnAdi na kare, vastra ne chAparuM na maLavAthI, TADha-tApa ke macchara vigerenA DaMkha sahana kare-Ama IcchA vinA paNa ceDA ke vadhu samaya kaSTa sahana kare-Ane akAma nirjarA kahI che, teo pUrya upArjana kare che, ane mRtyune avasare je zubha pariNAma rahe te daza hajAra varSanA AyuSyavALA vANavyaMtara jAtinA deva thAya che, (2) je kaI leDhAnI beDI vagerethI baMdhAIne jelamAM purAyA hoya, vRkSa sAthe baMdhAyA hoya, zULImAM pAvAgyA hoya, bhUkhyA tarasyA rAkhI rIbAvIne mAryA hoya, ajJAnapaNe parvatanI zIlA parathI paDIne prANa tajayA hAya, * TuMkamAM IcchA vagara parAdhIna paNe kaSTa sahana karyA hoya ke vrata laI virAdhanA karI AlocanA karyA vinA mRtyu pAmyA hoya, vaira virodha khamAvyA vinA mRtyu pAmyA heya - ItyAdi kaSTothI puNya upArjana karI mRtyu samaye zubha pariNAma AvI jAya te 12000 varSanA AyuSyavALA vANavyaMtara deva thAya. (3) je kaI svabhAvathI saraLa, kSamAvaMta, namra, kavinIta, ne kodhAdi kaSAyathI upazAMta hoya, Idrine kAbumAM rAkhanAra, gurUnI AjJA pramANe vartanAra, mAtApi-tAnI sevA karanAra ne AjJAne mAnanAra hoya, alpa-AraMbhI, nipApa vRttithI AjIvikA raLanAra hoya te 14000 varSanA AyuvALA vANavyaMtara deva thAya. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 ? samyagadarzana (4) je bALa vidhavA, aNamAnItI strI, pati paradeza. gayo hoya, ItyAdi manamAM bheganI IcchA hovA chatAM lajajAthI, ke paravazapaNe paNa brahmacarya pALe che, snAna, telamardana, zRMgArAdi taje che, mela, paraseve vigerenA parisaha khame che, dudha, dahIM, ghI, tela geLa, mAkhaNa, madirA, mAMsa, miSTAnna Adi baliSTha ane svAdISTa bhajana taje che. ane apa AraMbha-samAraMbhathI pitAne gujAre calAve che, ane jene patine saMga che tevI strI pati sivAya anya purUSane sevatI nathI te mRtyu pAmIne 64000 varSanA AyuSyavALA vANa-vyaMtara deva thAya che. (5) je anna ane pANI be dravya sivAya kazuM na bhagave, e ja pramANe 3 thI 11 dravya sivAya bIjuM na bhegave, dUdha vagere upara kahelA dravya taje, gAyanI bhakti. ne deva ne vRddhane vinaya karanAra, tapa-vrata karanAra, dharma, zAstronuM zravaNa karanAra, phakta sarasIyAnuM ja tela grahaNa karanAra eTale game te eka ja tela vAparanAra marIne 84000 varSanA AyuSyavALa vANuvyaMtara deva thAya che. (6) je tapasvI ajJAna tapa jevuM ke jamIna para suvuM, mAtra phaLa khAvA, ekaja vastra paheravuM, sadA ubhA rahevuM, valkala dhAravA, mAtra pANI pIne rahevuM, sadA rAmarAma, kRSNa-kRSNa 2TanAra, zaMkhadhvani karI ke snAna karI. bhajana karanAra, vAyu bhakSI, sevALabhalI, paMcadhuNa tApanAra, TADha-taDakAnA kaSTa sahana karanAra, sUryanI AtApanA lenAra ItyAdi ajJAna tapa karanArA AyuSya purU karI utkRSTa eka Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagadarzananA 67 bela 29. palyopama upara eka lAkha varSanA AyuSyavALA (caMdra. vimAnavAsI) jyotiSI deva thAya che, (7) keTalAka jainadharmanI dIkSA laIne sAdhukiyAnuM pAlana karavA sAthe kAmavAsanA jAge tevI vikathA karanArA, nirlajaja vANo bolanArA, saMgIta vAchatra sAthe gAna karavAvALA, nAcavA ne nacAvavAvALA, ItyAdi pApakarmonI AlocanA karyA vinA ja kALa kare te pahelA sudhama" devalekamAM jaghanya eka palyopamanA AyuvALA kaMdarpa jAtinA deva thAya che. (8) sAMkhyamatI, aSTAMgayoganA jJAtA ne sAdhaka, vanavAsI, nagna rahenAra, maDamAM rahI mAM brahmacaryAdi guNonA dhAraka, cAra veda Adi zAstro artha sAthe gurUgamathI bhaNIne bIjAne bhaNAvanAra, dAna devuM, zuci rAkhavI, tIrthATana karavuM Adi dharma pite pALe ne bIjAne paLAvanAra A tApase phakta gaMgAjaLane gaLIne pIe che, ke IvAhanamAM besatA nathI, nATaka-khela jotAM nathI, vikathA. karatA nathI, vanaspatine paNa AraMbha karatAM nathI, kASTha, tuMbaDA ne mATInA sivAya anya pAtro vAparatA nathI, gerUA raMga sivAya anya raMganA vastro rAkhatA nathI-tevA tapasvIo kALa pAmI utkaTa 10 sAgaropamanA AyuvALA pAMcamAM brahmaleka devalokamAM upaje che. (9) jana sAdhuo sAdhunA AcAra te barAbara pALe. paNa gura, AcAryAdi, gaNanA anya sAdhuonA verI banI Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ :220 samyagda na niMdA kare, dveSa rAkhe teA samakti vamI mithyAdaSTi ane, -- ane kALadhama pAmIne utkRSTa 13 sAgaropamanI sthitivALA jamAli muninI jema (kilviSI) deva thAya, AcAya ke gurvAdinI niMdAthI utkRSTa sayamadhArI sAdhu paNa ca'DALa " jAtinA halakA kilpiSI deva thAya. AvuM jANI upakArI janAnI niDhAthI avazya khacavuM. (10) ukta grAmAdimAM pacendriya tiya ca jevA ke macchAdi jaLacara, gAya zvAna Adi sthaLacara, huMsa-popaTa - Adi khecara-temAMthI koI ne vizuddha mana parINAma thavAthI jJAnAvaraNIya karmanA kSayApazama thaI jAtismaraNu jJAna upaje che; jethI tene pUnA mAnavabhavanA sayama jIvananuM jJAna thai Ave che, tethI jANe che ke saMyama laI ne me vrata paccakkhANu nirmALA pALyA nahiM ane virAdhanA karI teA phaLasvarUpe A bhave tiya'capaNuM pAmyA chuM. Ama pazcAtApa karatA pUpaDhita jJAna ane pUcAritra vratAne pharI grahaNa kare che, zrAvakanA pAMca aNuvratAdikanu pAlana kare che. sAmAyika, pauSadha Adi saMvara karaNI kare che, - tee AyuSyanA aMte salekhA sahita samAdhimaraNe marI aDhAra sAgaropamanA AyuSyavALA AThamA devalokanA deva thAya che. naMda, maNIyAranu dRSTAMta prasidhdha che. lAkahitArthe vAva baMdhAvI, prazaMsA sAMbhaLI, vAvanI Asakti thaI tA prIti tyAM utpatti' e nyAye te vAvamAM ja deDakA < Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagdarzananA 67 ela 221 thayA. leAkeAne prabhu mahAvIranA darzane jatAM joI jAtismaraNa jJAna thayuM. pUrvabhava jANI eka ne prazcAtApa thayAM. prabhunA darzona karavA kudatA kudatA javA lAgyA gheADAnA paga nIce kacarAI mRtyu pAmyA. zubha ayavasAyane kAraNe daraka deva thayA. devapaNe prabhunA darzane AvyA, gautamasvAmIe . prazna pUchyA Ave. ridhdhivALA deva kANu che? prabhue. pUrva vRtAMta kahyo. (11) gozAlakanA AjIvaka matanA sAdhu eka, e. yAvata aneka gharanA aMtarathI bhIkSA levA vALA, aneka prakAranA abhigraha dhAravAvALA, ne keTalAka vrata niyama... karanArA paNa hoya che. te utkRSTa 22 sAgarApananI sthitivALA khAramA devalAkanA deva thAya che. (12) jainadharmAMnA paMcamahAvratanA pALanArA sAdhu . hoya paNa maDhamAM chakelA, svaprazaMsA ne paraniMdA karavAvALA matra-tatra jyAtiSAdi kahevAvALA ukta pApAnI AlAcanA karyAM vagara kALa pAme tepaNa utkRSTa 22 sAgaropama-vALA mAramA devalAkanA deva thAya che. (13) jinavacanane utthApanAra ke viparita kahenAra . jamali Adi nivA jevA je kadAgrahI sAdhu kAca vyavahAra kriyAnA kharAkhara pALanArA hoya tepaNu viparyAsa STinA lIdhe mithyAtvI ane che; chatAM duSkarakaraNInA prabhAvathI AyuSyanA aMte kadAcit utkRSTa 31 sAgaropamanI sthitivALA navapraveyakavAsI deva thAya che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -222 samyagadarzana (14) keTalAka manu mithyAtvane tyAga karI avirata samyagra daSTi (cothA guNasthAnakavatI ) ane "keTalAka dezavirati (pAMcamA guNasthAnakavatI ) zrAvaka banyA che je zrata ane cAritryadharmanuM yathAzakti pAlana kare che ne karAve che, suzIla ne suvatI hoya che, sAdhunI sevAbhakti karanArA hoya che, AraMbha samAraMbhane tyAga karanArA hoya che, snAna-zabdAdi IdrinA viSayanA sevanathI nivRtti pAmyA che, jIvAdi navatanA jANanArA, jinezvaranA dharmamAM evA daDha che ke devAnA DagAvyA paNa Dage nahi, zAstrazravaNa karanArA, tenA artha paramArtha yathArtha dhAraNa karanArA, saMzaya thaye gItArtha bahusUtrane pUchI nirNaya karanArA, nirAdhAra loko mATe - gharanA daravAjA khullA rAkhanArA, cAritryanI daDhatAnI evI chApa te samAjamAM paDI hoya ke rAjAnA aMte-puramAM paNa vinA rokaToka javAnI AjJA pAmanArA, parvatithie piSadha karanArA, cauvihAra, pratikamaNadinA reja karanArA, - sAdhu-sAdhvIjIne jega maLe nirdoSa sujhatI vastu ApI pratilAbha lenArA, AvA zrAvako AyuSyanA aMte AleanAdi karI, sarva jIvonI sAthe khamatakhAmaNA karI samAdhi-pUrvaka AyuSya pUrNa karI utkRSTa 22 sAgarepamanI sthitivALA bAramA devaleke upaje che. (15) keTalAka mahAtmA saMsAranA sarve saMbaMdha ne viSayene tajI saMyama laI paMca mahAvrata, pAMca samiti, traNa gupti ItyAdinA vizuddha pALanArA che, jinezvaranI Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagdarzananA 67 ela 223 AjJA pramANe ja pravatanArA che, evA saMta-satIjI je carama zarIrI hAya tA te ja bhave 'saka kSaya karI mokSa prApta karI le che, ane jo sAta lava jeTalA AchA AyuSyamAM tathA eka chaThThuM (e divasanA upavAsa) tapathI kSaya pAme teTalA kama khAkI rahI jAya te 33 sAgarApamanA AyuSyavALA sarvAsiddha mahAvimAnamAM nizcayathI ekAnatArI evA madhika deva thAya che, ne tyAMnuM AyuSyapUrNa thaye tyAMthI cyavI mAnavabhava pAmI, sayama laI niyamA mAkSa pAme che. (16) ukta grAmAdimAM je mahAtmA sAdhu rALa, dveSa, viSaya-kaSAya, meha, mithyAtva ItyAdi ka kha'dhanA sa hetunA saCthA parityAga karI yathAkhyAta cAritra ane zukaladhyAnathI sarva karmInA sathA kSaya kare che te nizcayathI mekSa prApta karI le che. huM bhanya jIvA ! jene AtmakalyANanI abhilASA che te zrI uvavAIsUtranA A pramANathI nizcayapUrvaka mAne ke karaNInA phaLa avazya maLe ja che. jinAjJAnusAra karaNI karavAthI karmAMnI nirA thAya che, phaLasvarUpe bhavabhramaNa ghaTe che, ane carma zarIrI hoya te tadbhave nahitara paraMparAe avazya mAkSanI prApti thAya che. ane jinAjJA vinAnI anyamatinI zubhakaraNIthI paNa puNya phaLanI prApti thAya che, ane devagatI tA maLe che, te ja pramANe azubha karaNIthI pApaphaLanI prApti thAya che; je bhAgavavI du:khakara che, mATe zraghdhA rAkhIne vitigicchA doSathI sabhya, Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 " samyagadarzana kRtva duSita na karaze, jinAjJA pramANe ArAdhanA karatAM raheze te sukhI thaze. paravazapaNe paNa duHkha bhagavAvathI puNyanI prApti thAya che. tethI ja bhagavAna zrI dazarvekAlika sUtramAM "deha duHkha mahAphala" kahyuM che. (24) parapAsiMDa pasaMsA - parapAkhaMDIonI prazaMsA karavI mithyAtvIenA mithyADaMbaranI prazaMsA samakitI kadApi kare nahi, kAraNake sAraMbhI kiyAnI anumodanAthI. paNa pApanA bhAgIdAra thavAya che, eTaluM ja nahi paNa anya aneka dhama jIvonA mana pariNAma paNa asatya dharma tarapha DhaLe che, ane A rIte samakitane ghAtaka ane mithyAtvane piSaka bane che mATe AvuM. ahitakArI dUSaNa. kadApi sevavuM nahi. (25) parapADa sathavo (paricaya) - parapAkhaMDIene paricaya kare. - prazaMsAnI jema ja mithyAtvIone paricaya paNa te ja kAraNe na karavo. kAraNe "saMga tevo raMga" lAge che te niyama pramANe mithyAtvInA saMgathI samakti vamI paNa jAya. mATe mithyASTine paricaya jJAnIoe tajavA gya kahyo che. tAtparya e che ke uparokta pace dUSaNenuM vadhAre sevana karavAthI samakti samULaguM nAza pAme che ane a5. sevanathI malina thAya che. evuM jANI sujJa jane pAMce dUSaNothI potAnA AtmAne bacAvI. nirmaLa rAkhe. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagadarzananA 67 bela 225 (ra6-30) samaktinA pAMca bhUSaNa - AbhUSaNethI jema zarIra zebhe che, tema nIce kahelA pAMca prakAranA guNarUpI bhUSaNothI samakitI zele che - (1) dharma kiyAmAM kuzaLatA ke kauzalya heya. kuzaLatApUrvaka karAyeluM dareka kArya sAruM thAya che ane nivirdane pAra pADe che tethI dharmakriyA ke anuSThAnamAM, vratamAM, upadezamAM ke tapAdimAM kauzalya (caturAI) batAvI sArI rIte pAra pADI zAsanane dIpAvI aneka lokenA manane vItarAgadharma tarapha AkarSe che, ane pitAnI kuzaLatAthI kutarkonuM khaMDana karI nyAyayukta satyapakSanuM sthApana kare che, A bAbatamAM zreNika rAjAnA maMtrIzvara zrI. abhayakumAranI kuzaLatA ghaNuM vakhaNAI che. eka vakhata zreNikanI rAjasabhAmAM ghaNuM sAmaMte mAMsa ghaNuM sastu che ema. carcA karavA lAgyA. bIjA divase paroDIyAmAM ja abhayakumAre te dareka sAmaMtane rAjaAjJA mekalAvI ke mahArAjA zreNikane rAtre bhayaMkara vyAdhi lAgu paDe che ane rAjavaide savAlA mAtra kALajAnA mAMsanI mAgaNI davA mATe karI che, te te ApavA rAjadarabAramAM AvavuM, AvI rAjaAjJA sAMbhaLI sAmaMte muMjhAyA. kALajAnuM mAMsa. devA jatAM te jIva jAya. ane jIva devA keNa taiyAra thAya? sAmaMte te lAkha lAkha senAmahorAnI thelIo laIne abhayakumArane maLavA AvyA ane rAja AjJAmAMthI sa. 15 - Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 samyagadarzana mukti meLavavA AjIjI karavA lAgyA. abhayakumAre te badhI senAmahe rAkhI laIne badhAne abhayadAna ApyuM. rAjadarabAra samaya pramANe hakaDeThaTha bharAya che. kAraNa ke nagaramAM mAMsa sastuM che ke meMvuM tene nirNaya Aje thavAne che. abhayakumAre senaiyAnI thelIonA DhagalA darabArakhaMDamAM karI rAkhyA che. gaI kAle je sAmate mAMsa khUba sastu hevAnI vAta karatAM hatAM te Aje khUba meM che tema kahevA lAgyA, tethI zreNika rAjA ne anya darabArIne Azcarya thayuM. rAterAta A parivartana kema AvI gayuM ? te samajavA mAMgyuM tyAre cAra budhdhinA nidhAna evA maMtrIzvara abhayakumAre ghaTasphoTa karyo ke A badhA sAmaMte je mAMsa ati sastu thaI gayAnI vAta karatA hatA te badhAe savA tele, mAtra savA tele mAMsa ApavAthI mukti meLavavA mATe lAkha lAkha senA mahere ApelI che, jene Dhagale Apa sahunI khAtrI mATe ame rAkhela che. te badhI senA mahore rAjabhaMDAramAM lai javA zreNika rAjAe AjJA ApI, savA tolA mAMsanI kiMmata lAkha senA mahera thaI te te satu gaNAya ke mevuM tene sujJajane pite ja nirNaya kare. abhayakumAre pachI kunehapUrvaka dayAdharmanI mahattA samajAvI ke jevI rIte savA tela mAMsa na ApavA mATe lAkha lAkha sonAmahora ApIne pitAnA prANa bacAvyA tema jIvamAtrane pitAnA prANa vahAlA hoya che. bhagavAne paNa kahyuM che "sarve jIvA vi Icchati jIvilaMDana marijija Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagdarzananA 67 khela arthAt sa jIvA jIvavAne Icche che, maravAnuM kAi icchatu nathI ' mATe koI paNa jIvanA prANa levA te ghAra pApanuM kAraNa che ne krutinu kAraNa bane che mATe jIvadayA pALavI. Ane kArya kuzaLatA kahI che, ane te samakitInu bhuSaNa che, (2) zAsananI bhakti kare jaina zAsana sAdhu-sAdhvIjI, zrAvaka-zrAvikArUpa tItha eTale caturvidha zrI saMghanu banelu che, temanI yathAzakti sevA kare. temanI dharma ArAdhanAmAM sahAya karavI te ' samikatI ' nuM bhUSaNa che, A pramANe sahAya pote kare ane khIjAne preraNA ApI karAve, kAraNake zrI dazavaikAlika sUtra aghya. pa gAthA 100 mAM kahyuM cheH .6 dullahA u suhAdAI, muhAthavI ni dullahA | suhAdAI suhAvI, devi gacchati suI ! ' nispRhabhAve (bhAvapUrvaka, AhArAdi mAtra bhaktibhAve denArA ahu du^bha hAya che, te ja rIte kevaLa sayamanA pAlana arthe ja (rasAsvAdanI ke evI bIjI koI kAmanA vagara) AhArAdi levA vALA niSkAma sAdhue maLavA paNa ahuM durlabha hoya che. AvA muhAdAyI arthAt nispRhabhAve ApanArA zrAvaka tathA meAkSanA hetu mATe ja nirdoSa saMyama jIvana jIvanAra mudhAjIvI sAdhu-A baMne samudAya sadgatine ja pAme che.'-Avu rUDuM che bhaktinuM phaLa sAdhunI bhaktinuM phaLa to AvuM lAbhadAyI che, paNa sAdhI aMdhunI sevAmAM paNa ghaNA lAbha che, zrAvakakaraNInI sajjhAyamAM kahyuM che neH" svAmI vatsala karaje ghaNA, sagapaNa moTA svAmI tA. Jain Educationa International 227 For Personal and Private Use Only Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * 228 samyagadarzana ahIM svAmI eTale sAdhamI- "zrAvaka-zrAvikA" samajavA, sAdhamanuM sagapaNa che te pAramAthIMka che ane AtmonnatinA kAryamAM sahAyakArI che. eTalA mATe svadharmanI vAtsalyatA-sevA bhaktimAM samaktiI sadA tatpara rahe che. daSTAMta - jIvAnada vaide sAdhunI vaiyAvacca karI. tIrthakara nAmagAtra bAMdhyuM, A yuganI covIsInA prathama tIrthaMkara RSabhadeva bhagavAna thayA (2) gomaTezvara bAhubalIjInA jIve pUrvabhavamAM 500 sAdhunI bhaktibhAve sevA karI te thakavatI karatAM paNa vadhu baliSTha thayA ane te ja bhave mekSe padhAryA. (3) zreyAMsakumAre iSabhadeva bhagavAnane IirasathI bAra mAsI upavAsa tapanA pAraNA karAvI sadgati prApta karI. (4) bAhu munivare pa00 sAdhune bhAvapUrvaka gocarI lAvI bhakti karelI te pahelA cakavatI bharata thayA. AryA caMdanabALA, revatI gAthA pati, sulasAgAthApati devakI mAtA, sthUlibhadrajIne pUrvabhavane rabArInA dIkarAno jIva, ItyAdi aneka dRSTAMte zAstramAM che. zAsanabhakti dravyathI ane bhAvathI ema baMne prakAre thaI zake, jenI pAse dravya arthAt dhana na hoya te bhAvathI paNa bhakti karI zake. (3) daDhadhamI heya - dharmamAM daDhatA rAkhavA mATe sAdhu ane zrAvakanA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagadarzananA 67 bola 229 mAyA guNenuM AcAra dharmonuM jJAna samyak daSTine avazya levuM joIe. jethI dorA-dhAgA, tiSa vagerenA prapaMca keTalAka vezadhArI sAdhuo karatAM hoya che tenI mAyA -jALamAM phasAya nahi. Ama pite dharmamAM daDha banIne anya keTalAyane dharmamAM daTa banAvaze. A pramANe dharmamAM daDhatA e samakitanuM bhUSaNa che. - dRSTAMtaH- satI subhadrA daDhadhamI hatI, te sAsu naNaMda vagere svajananA kaSTa ne meNA sahana karIne paNa kAcA sutaranA tAMtaNe baMdhAyelI cAraNI vaDe kuvAnuM jaLa kADhI caMpApUrInA gaDhanA daravAjAne chAMTI daI baMdha daravAjA ughADI sArIye nagarInA rAjA tathA lokone jainadharmathI prabhAvita karyo. subuddhi pradhAna daDhadhamI hatA. te khAIne gaMdA pANIne prega vaDe sugaMdhita, ane supAcya banAvI, jitazatru rAjAne dharmazraddhAvALe banAvyuM. zrI ThAMNAMga sUtramAM 4 prakAranA purUSa kahyA che. - (1) priyadhamI heya paNa daDhadhamI na hoya (2) daDhadhamI hoya paNa priyadhama na hoya (3) priyadhamI hoya ne dhamI paNa hoya ne (4) priyama na hoya ne daDhadhamI paNuM na hoya. AmAM trIjo bhAMge uttama che. (4) dharmamAM DagelAne sthira kare- kaI kAraNavasAt sAdhu ke zrAvakanI zradhdhA DagI jAya ke anyamatInA saMsargathI zradhdhAbhraSTa thaI jAya te Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 samyagadarzanaH samakitI tene dharmamAM sthira karavA banatAM upAya kare.. A rIte zAsanamAM kiyAvaMta banavuM te bhUSaNa che. AnuM dRSTAMta A pAMcamA ArAnA carama mekSagAmI jaMbusvAmInA pUrva bhavadevamuninA bhavanuM tathA temanI saMsArI patnI nAgilAnuM che, bhavadeva munie bhAImuninI zaramathI dIkSA laI bAra varSa pALI. bhAI" kALadharma pAmatA saMyama cheDI saMsArI patnI nAgilA pAse pAchI AgyA. tyAre nAnalAe temane samajAvI. saMyamamAM sthira karyA. te bIjA bhave jaMbusvAmI thayA. (5) dharyAvata heya pitAnA upara ke zAsana upara kadApi saMkaTa AvI. paDe ke bImArI vagere duHkhadAyI prasaMgomAM samakitI. hAMphaLAphAMphaLe na bane paNa akhUTa dhIraja rAkhe. dhairya rAkhavAthI azAtA vedaniya karmanI jhaDapI nirjarA thAya che. ane samabhAva rAkhavAthI navA azubha karma baMdhAtA nathI.. tethI saMkaTa vaheluM dUra thAya che. tethI pairyane samakitanuM bhUSaNa kahyuM che. daSTAMta-sanatkumAra munine soLa soLa rega zarIramAM pragaTyA ne deva maTADI devA Avela, chatAM nA pADI. kahyuM ke maTADavA ja hoya te A mArA thuMkamAM evI. zakti che ke regane dUra kare, ema kahI thuMkavALI AMgaLI karI keDhi para lagADI te teTalo bhAga kaMcanavarNo thaI ga. vaidyanuM rUpa laI Avele deva te A prabhAva joI . Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagadarzanananA 67 bela 231 namI paDyo, tyAre munie kahyuM tArAmAM zakti hoya te. mAre bhavoga maTADI de. deve pitAnI azakita jaNAvI, vaMdana karI vasthAne gaye. munie sAta varSa sudhI badhA regene dhIrajapUrvaka sahana karyA, kALadharma pAmI trIjA devaleke upajayA che. tyAMthI cyavI mahAvideha kSetramAM upajI saMyama laI te ja bhAve sarva karma khapAvI nirvANa pAmI sidhdha, budhdha ane mukta thaze. uparokta pAMca prakAranA bhUSaNa vaDe samakitI jIva pitAnA samakitane te daDha kare che, paNa pitAnI kAryakuzaLatA, daDhatA ke bairyathI anya lokenA manane paNa samakita ne zuddha rAkhavAnI preraNA Ape che, ne dharma tarapha AkarSe che. (30 thI 35) samitinA pAMca lakSaNa - samyaggadarzananA pAMca lakSaNa maharSioe kahyA che - (1) zama-upazAMta dazA, kodhAdi cAre kaSAyane upazAMta arthAt maMda karI AtmAne "samabhAva mAM sthApa te "zama" kahevAya che. samabhAvInA lakSaNa" zrI uttarAdhyayana sUtra adhya. 19 mAM maharSi mRgAputranA dRSTAMte nIce pramANe kahyA che - nimama nirahaMkAre, nirsaga cagAra same ya savabhUsu, tame su thAvasu ya che 89 lAbhAlAbhe suhedukhe, chavie maraNe taho sAme nindApasa sAzu, tahA mANAvANuo zA (te samabhAvI) mamatA, ahaMkAra, ane saMga rahita hoya, rasa, Rdhi-dhana vibhavAdi ane zAtAkArI sukha- 3 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 samyagdarzana sagavaDonI icchiA rahita hoya, trasa arthAt hAlatAM cAlatAM jIvA ane rathAvara eTale vanaspati Adi pAMce ekendriya jIvA pratye eTale TukamAM jIvamAtra pratye samabhAvI hoya, -Atmavat sarva bhUtesu '-potAnA ja AtmA samAna prANI mAtrane mAne eTale paramArthathI koIpaNa jIvane jarApaNa duHkha na de, (89); lAbha ke hAnImAM, sukha ke duHkhamAM, jIvana ke mRtyumAM niMdA ke prazaMsA dasAmAM temaja mAna ke apamAnamAM samabhAvI rahe. 90) A gAthAonA bhAvane zrImad rAjacaMdre saraLa gujarAtI bhASAmAM temanA apUrva avasara kAvyamAM mUkayA cheHahu upasaCkartA pratye paNa krodha nahi, 6 vaMde cakrI tathApi na maLe mAna jo, deha jAya paNa mAyA thAya na AmamAM, leAbha nahI. che| prabaLa siddhi nidAna jo apU. 8) zatru mitra pratye te samadarzitA, mAna mAne te te ja svabhAva jo. jIvita ke maraNe nahIM nyunAdhikatA, bhava mAkSe paNa te zuddha samabhAva jo... apU. 10 ghAra tapazcaryAmAM paNa manane tApa nahIM, sarasa anne nahIM manane prasannabhAva jo, rajakaNa ke ridhdhi vemAnika devanI, sarve mAnyA pudgala eka svabhAva jo. apU.. 12. TuMkamAM samitI sukha ke sagavaDAthI phulAI na jAya, ane du:kha ke susIkhatAthI levAI na jAya, paNa a`temAM Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagadarzananA 67 bela 233 ekasarakhe samabhAvI rahe. kAraNa ke te barAbara jANe che ke sukha duHkha je kAMI AvyA che, te pUrvabhavamAM mArAja karelA zubhAzubha karmanA phaLasvarUpe AvyA che. A prakAranI sAcI samajaNa samikitIne hovAthI teo " mistI me sava bhUsu ve majajha na keNaI" arthAt sarva jIvothI mAre maitrI che, koInI paNa sAthe vera nathI, AvI maitrI bhAvanA sarva jIvo pratye bhAvatA rahI samabhAvane dhAraNa kare che. " -samabhAva e vItarAgatAnuM denArUM che, ane vItarAgatA e chavAtAne paramAtmapade pahoMcADanArI che, A rIte zama-upazAMta dazA ke samabhAvane maharSie samakitanuM prathama lakSaNa yathArtha rIte kahyuM che, duSTAMta zAstramAM paradezI rAjAnuM rUDu dRSTAMta che, prabhu mahAvIra svAmI ekadA samosaraNamAM bIrAjI rahyA hatA. te veLA eka mahA addhivaMta ne sUrya samAna tejasvI deva prabhunA darzane AvyA. prabhune vaMdaNA namaskAra karyA, mukhazAtA pUchI ane pachI pitAnA svasthAne cAlyA gaye. devanI AvI meTI riddhi sidhdha joI 5TTa gaNadhara gautamasvAmIe prabhune savinaya pUchayuM - bhagavaMta! A deva keNa hatA? pUrve teNe evuM zuM sukRtya karela ke jethI AvI RSi te pAme che.? bhavabhramaNane aMta te karaze ke nahi? gautamasvAmInA praznane sAMbhaLI prabhue kahyuM ke A -mahAddhivaMta devanuM nAma sUryAbhadeva che. ATalI moTI Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 samyagadarzanA Rddhi pAmavAnu kAraNa pUrvabhavamAM mahA samartha hovA chatAM aMta samaye rAkhele upazama bhAva che tenA pUrvabhavanI kathA. A pramANe che- (A kathA rAyapaNI sUtramAM che.) paradezI nAme eka kara ne adhamI rAjA hate. svabhAvathI bahu ghAtakI ane nAstika hate. zarIrathI judo. keI AtmA che, evuM te mAnate nahi. pitAnI avaLI mAnyatA sAcI TheravavA te ghAtakI akhatarA karate. keI cera ke gunegAra pakaDAyA hoya te, te zarIranA bArIka TukaDe TukaDA karAvI nAkhIne kahete ke zarIramAM je AtmA. hoya te zarIramAMthI nIkaLavo joIe ne? TukaDe TukaDA. karavA chatAM AtmA te kAMI jaNAtuM nathI. eTale AtmA. jevuM kaMI che ja nahi. zarIranA TukaDA karavA chatAM na nIkaLe te kaMI nahi. bIje akhana karo. jIvatA cerane lekhaMDanI keDImAM pUrIne tenuM DhAMkaNuM baMdha karI sIla dI dete, ne thelA divase koThI khelAvate, ne maDadu, nIkaLatuM tyAre kahete je zarIramAM AtmA jevuM kAMI hoya te keThImAMthI zarIra nIkaLyuM tema AtmA paNa nIkaLavo joIe ne? AvA ghaNu ghAtakI akhatarAo karIne te adhamI rAjA kahetA ke AtmA, paramAtmA ke paraleka vagere kazuM nathI. dharma jevuM kAMI nathI. mATe cArvAka kahyuM che tema khAo, pIo ne majA kare. A bhava maThe te paraloka koNe dIThe? A tenI philzaphI hatI. tethI rAtadivasa bhegavilAsamAM pasAra karate. tenI rANI surIkAMtA. paNa evI ja vilAsI hatI Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagdarzananA 67 bela 235. ' paNa rAjAnA maMtrI ghaNe zANA hatA. rAjAnA AvA ghAtakI vanathI tenA dilamAM bahu duHkha thatuM. rAjAne sanmArge kema vALavA tenI ciMtA karyA karatA. ekadA te maMtrIne rAjyanA kAme bAjunA rAjyamAM javAnu thayuM. te rAjAnI nagarImAM tyAre mahAjJAnI saMta kezIsvAmI khIrAjatA hatA. maMtrI temanA darzane gayA. edha sAMbhaLyA. temanI pratibhA joI matrIne a`taramAM thayu... ke AvA prabhAvika saMtanA samAgama jo mArA rAjAne karAvuM, te kadAcita rAjA sanmArge vaLe. ma`trIe tethI gurUne rAjAnA ghAtakI svabhAvanI badhI vAta karI, tene dhamamArge vALavA peAtAnI nagarImAM padhAravAnI vinati karI. kezIsvAmI labdhivaMta hatA. lAbhanuM kAraNa jANI paradezI rAjAnI nagarImAM padhAryAM che. nagara bahAra udyAnamAM utaryA che. ma`trI mRgayA khelavAnA ( zikAra karavAnA ) bahAne rAjAne udyAnamAM lai jAya che. kezIsvAmIne samAgama karAve che. ( rAjA ghaNA prazna puche che. gurU tene samabhAvathI saceTa javAba Ape che. je carcA ghaNI lAMbI che te jijJAsue gurUgamathI jANavI. temAMnA thADA prazno age ApuM chuM, rAjA:- zarIra ne jIva eka che. java judA hAya te dekhAtA kema nathI. kezI svAmI :- zarIra jaDa pudgalamaya che, tethI dekhAya che; jayAre AtmA arUpI caitanyamaya che; tethI dehamAM hAvA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 samyagadarzana chatAM joI zakAtuM nathI, paNa tenA cetanA lakSaNathI tene - anubhava spaSTa jaNAya che. kAraNa ke zarIramAMthI jIva cAle jAya che, tyAre badhI Idriye ema ne ema saMpUrNa havA chatAM have zarIra, khAI zakatuM nathI, pItuM nathI, balatuM nathI, cAlatuM nathI, TuMkamAM agAu karatuM hatuM tevA keIpaNa kArya have karI zakatuM nathI. kAraNake karanAre je caitanya svarUpa jIva hatuM. te cAlya ge. mATe he rAjA ! jIva ane zarIra baMne judA che te tuM zraddhA rAkhIne mAna. rAjA - zarIramAM jIva hoya te te nIkaLe tyAre dekhAve te joIene? meM eka corane jIvatAM leDhAnI keThImAM pUrIne kaMThI baMdha karI dIdhelI. te marI gaye paNa kaThImAMthI nIkaLate jIva dekhAya nahi. tethI kahuM chuM ke jIva jevuM kaMI nathI. gurU - rAjA ! eka jADI divAlavALA havA paNa pasI na zake tevA baMdha oraDAmAM Dhola vAgI rahyo hoya, ne tenuM bAraNuM majabutAIthI peka kareluM hoya, tema chatAM Dholane avAja bahAra saMbhaLAya che ke nahi ? avAja dekhAya che khare? rAjA : hA, saMbhaLAya, paNa avAja joI zakAtuM nathI. gurU :- te ja pramANe rAjA! jIva cetanA lakSaNathI - anubhavI zakAya che, paNa avAjanI mAphaka arUpI hevAthI joI zakAtuM nathI. vaLI dIvAla bhedIne jema avAja bahAra nIkaLe che, tema keThI bhedIne jIva cAle jAya che. mATe he rAjA ! jIva che tenI zraddhA rAkha Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagadarzananA 67 bola 237* zarIra ne jIva eka nathI paNa judA che, mATe AvA ghAtakI akhatarA choDI dharmamArge cAla. rAjA :-naraka jevI durgati hoya te huM nathI mAnate.. mArA dAdA ghaNu krura hatA tethI tamArA kahevA pramANe. narakamAM ja gayA hoya. have mArA dAdAne huM bahu vahAlo hate, tethI je narakamAM ghaNuM duHkhe bhegavavA paDatA hoya, te mane kahevA te Ave ke tuM pApa nahi karate? gurU - rAjA ! keI gunegArane te jelamAM pUryo hoya. ne tene ghera kaMI sAre prasaMga Ave ne te ghare javA . mAge te jaI zake khare? rAjA :- nA na jaI zake. guru - basa te ja pramANe pApI, adhama jIvone. karmarAjA narakarUpI jelamAM pUrIne jevA pApakarma karyA hoya, tevA bhayaMkara dukhe tene sajArUpe bhegavavA Ape che. game te mAMdhAtA paNa temAMthI bacI zakatA nathI. pachI . te jIva narakanI sajA (AyuSya) pUrI na thAya tyAM sudhI temAMthI bahAra ja nIkaLI zakatA nathI. te pachI vicAra kara. ke tArA dAdAne tuM game tevo vahAle hoya te paNa narakarUpI jelamAMthI nIkaLIne tane cetavaNI ApavA AvI zake nahi. mATe he rAjA zraddhA rAkha ke jIva ane zarIra judA che. jIva jevA azubha karma kare che. tevA duHkha ne daMDa tene. avazya bhegavavA paDe che. rAjA-naraka jelarUpa che tethI tyAMthI jIva bahAra nIkaLI na zake, te mAnyuM paNa mArA dAdImA te bahu dhArmika Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagudarzana -hatA. vrata-niyama, bhagavAnanI sevA bhakti khUba karatA, tethI te jarUra devalokamAMja gayA hoya ne ! devaleka te naraka jevuM nathI. te pachI tyAMthI AvIne mArI dAdImA mane kahevA kema nathI AvatA ke beTA dharma karIza te devalekanA khUba sukha pAmIza! guru -- devaloka naraka jevuM nathI ne deva che te AvI zake, paNa na AvavAnA kAraNe che. pahelAM te jIva devalokamAM zaiyAmAM upajatAM ja yauvana avasthAne pAmela hoya che. devIe khammA khammA karatI hoya che. ane deva lekanA nATAraMbha cAlatA hoya che, tethI te devane ema thAya che ke be pAMca mInITa saMgIta sAMbhaLIne pachI mRtyu lakanA svajanane maLavA jAu paNa devakanI be pAMcamIniTamAM te mRtyulokanA seMkaDo varSa vItI jAya che. tethI tenA svajanane te zuM paNa tenI keTalIya peDhIo tyAM sudhImAM vItI gaI hoya che. tenA nagarane paNa nAza thaI gaye hoya che. tenA gharabArane patto lAgatuM nathI. tethI svajanone maLavAnI IcchA thavA chatAM deva maLI zaktA nathI. vaLI rAjA tArA mahele javAnA rastAmAM gaMdhAtI gaTara AvatI hoya, te tuM te mArge jAya khare? rAjA -nA bhagavaMta. (have rAjA jarA kuNe paDate jAya che. tethI gurU bhagavaMta kezIsvAmIne bhagavaMta kahe che.). gurU - basa, te ja nyAye devalokane deva pRthvI para AvavA te Icche che paNa pAMcase je jana sudhI pRthvInuM Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagadarzananA 67 bela 239 vAtAvaraNa atyaMta durgadhamaya hoya che, tethI devane pRthvI para AvavuM gamatuM nathI. keI pAchA paNa vaLI jAya che, A pramANe paradezI rAjA ghaNA prazna kare che, jenA gurU yuktipUrvaka sacoTa dAkhalA ApI javAba ApIne zarIra ne jIva eka nathI paNa judA judA che tema sAbIta karI ApI tenI zradhdhA karavA kahe che, paNa rAjA ADeDAI karI avaLA praznane pUche che, tyAre gurU rAjAnA bhalA mATe tenI ja nagarImAM nIDarapaNe kahe che-rAjA ! tuM murkhAone saradAra che. badhuM samajavA chatAM na samajavAne DoLa karIne beTA beTA tarka karIne tu tArAja AtmAnuM ahita karI rahyo che. mATe hajI samaja. tArA bhalA mATe kahuM chuM ke jIva ane zarIra judA che ane jIva jevA zubhAzubha karma kare tevI zubhAzubha gatimAM jaine sukha duHkha avazya bhogavavA ja paDe che. gurUnI AvI AtmahitakArI nirbhaya vANI rAjA pitAnA -jIvanamAM pahelI ja vAra sAMbhaLe che. AjanI bhASAmAM kahIe te gurUnI A SHOCK TREATMENTthI khasI gayelA magajane ThIka karavA je zeka TrITamenTa apAya che te paddhatithI rAjAnI sAna ThekANe AvI jAya che, gurU bhagavaMtane have vaMdana namaskAra kare che. zrAvakadharmanuM svarUpa temanI pAse samajIne zrAvakadharma aMgIkAra kare che, kezIgurunA samAgamathI adhamI paradezI rAjAnA hRdayanuM AmUla parivartana thaI jAya che. je adhamI hato teja zradhdhALu dhamI banIne zrAvakadhamanuM daDhapaNe pAlana Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 samyagdarzana kare che. dara mahine cha poSA rAja sAmAyika, pratikramaNa Adi dharmakriyAo kare che. te mATe khAsa poSadhazALA anAvarAvI che. rAjakAja nyAyanIti pUrvaka calAve che ne rAjakAjanA samaya sivAya badhA samaya peASadhazALAmAM ja kriyA ane svAdhyAyamAM pasAra kare che paNa tenI rANI surikatAne rAjAnuM A dhArmika pazuM gamatuM nathI. tene te viSayabhAge bahu vahAlA che. tethI rANI ekavAra maryAdA mUkI poSadhazALAmAM jAya che ane kAmabhoganI mAgaNI kare che. paNa rAjA te vratamAM hAvAthI tenI IcchAne Adhina thatA nathI. rANI pativratA nathI, paNa kAmabhoganI putaLI che. tethI have chelle pATale ese che. potAnA bhAgavilAsa mATe rAjA have kAmanA nathI, tema samajI tenuM kAsaLa kADhI nAkhavA putrane rAjagAdIe besADavAnI lAlaca ApI samajAve che. sa'sAranA sabadhA keTalA badhA svAmaya che. tenA AnAthI bedha maLe che. paNa puJa kaMIka samaju che tethI rAjagAdInA pralAlanane ThukarAvIne mAnI vAta svIkAratA nathI. have rANIne khIka lAgI che ke putra jo A vAta rAjAne kahI deze te tene sahana karavuM paDaze. tethI pote niSThura manI rAjAne jhera ApI mArI nAkhavAno niNa ya karI jheravALu bheAjana banAve che. rAjAnA vastromAM paNa kAtila jhera chAMTe che, ne pachI pote pazcAtApa karavAnA hAvabhAva atAvI rAjAne bhAjanAdi karavAnuM * AmatraNa Ape che. rAjA tA saraLabhAve rANI surIkatAnA mahele bhAjanAdi Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagdarzananA 67 khela 241 levA jAya che. bhAjana kare che. rANIe ApelA vastro dhAraNa kare che. paNa zarIramAM jheranI asara vyApI jAya che. tethI rAjA badhuM samajI jAya che. chatAMpaNa atyaMta upazamabhAva rAkhI pASadhazALAmAM AvI salekhanA saMthAro karI sarva jIvAne khamAvI aDhAre pApasthAnakAne vAsirAvI besI na zakavAthI sUI jAya che. rANI jheranI zuM asara thaI te jovA pAchaLa pAchaLa ja pauSadhazALAmAM Ave che. rAjA hajI jIve che. mRtyu nathI pAmyA ema jANI be hAthathI gaLe cIpa daI ne rAjAne mAtane havAle kare che. rAjA khUba zaktizALI hovA chatAM potAnA pUrvabhavanA koI azubha karmAMnA ja A udaya che, rANI tA nimitta mAtra che. ema samajI rANI pratye jarApaNuM kaSAyabhAva lAvatA nathI. ane mananA pariNAmane atyaMta vizuddha rAkhI mRtyune bheTe che. pariNAme tevA bhAre adhamI rAjA paNa subha nAme vimAnamAM suryAbhadeva nAmanA AvA riddhivaMta deva tarIke upajyA che. upazamabhAvanuM A mahAphaLa che. te rAjA devabhavanu AyuSya purU thatAM tyAMthI cyavI manuSya bhavane pAmaze ne peAtAnA sarva duHkhanA aMta karI avasare muktidhAmane pAmaze. (2) savega arthAt meAkSAbhilASa : - bAra bhavya samitI jIvane ja meAkSanI abhilASA thAya. abhavya jIvane teA jIvathI mAkSa sudhInA navatattvanA svarUpanI samajaNa ne zraddhA thatA nathI. pachI mokSe javAnI nr Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242 samyagadarzana icchA thavAnI vAta ja kayAM rahI? eTale ja mekSe javAnI IcchA thavI tene paNa samaktinuM lakSaNa kahyuM che. - saMveganuM lakSaNa batAvatAM maharSioe kahyuM che - naravibaherasukkhaM dukhe, ciya bhAva amanatA saMvega na mukabaMmuttaNuM kipi pa theI" | saMvegI java rAjA ane Idro (vibuhesara)nA sukhane paNa aMtarathI (ciya) duHkha mAne che. mekSa sivAya anya kaI paNa vastunI te manathI paNa IcchA dharAvatuM nathI. dRSTAMta :-maMtrIzvara abhayakumAranuM che. abhayakumAra magadhezvara zreNika mahArAjAnA sauthI moTA putra hatA. mahA buddhimAna hatA. cAra prakAranI buddhi zAstramAM kahI che. te cAre prakAranI buddhinA te paNa hatA. tethI mahArAjA zreNike rAjyane saghaLe kArebAra temane seMpI dIdhele ne pa00 maMtrIonA sarvoparI maMtrInuM pada temane ApeluM. abhayakumAra bacapaNathI ja budhinidhAna hovA uparAMta dhArmika vRttinA hatA. tethI magadha dezane rAjakArebAra nyAyanIti-pUrvaka calAvatA. eTale rAjA tathA prajA baMnenI khUba cAhanA temaNe meLavelI. jethI rAjAnI evI mahecchA hatI ke temane rAjagAdIe besADavA. prajA paNa IcchatI ke te rAjA bane. paNa abhayakumAra te bacapaNathI dhArmika vRttinA hatAM ane temAM prabhu mahAvIra svAmInA samAgamamAM AvyA pachI te prabhu pAse dIkSA-aMgIkAra karI Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagadarzananA 67 bela 243 sAdhujIvana gALavAnI bhAvanA bhAvatA hatA. kAraNake rAjagAdI, meLavavA karatAM temane mekSapurI meLavavAnI tAlAvelI vizeSa hatI. chatAM mahArAjAnuM mana paNa sacavAya ne rAjagAdI svIkAryA pachI paNa pite saMyama laI zake tevuM manamAM vicArI ekadA prabhune prazna pUchayo ke bhagavaMta! A yugamAM rAjAe mekSe jaze kharA ? prabhu - hA, jaze. abhayakumAra :- prabhu keTalA rAjA mekSe jaze ne chellA kayA rAjA mekSe jaze? " prabhu :- 18 rAjA mekSe jaze ne siMdha sauvIranA udAyana rAjA je tArA mAsA che, te rAjaSI banIne chellA mekSe jaze prabhune A javAba sAMbhaLI abhayakumAre nirNaya karI lIdhuM ke rAjA keI saMjogomAM banavuM nathI. kAraNake udAyana rAjA mArA karatAM ghaNuM meTI umaranA che. ane mekSe janArA te chellA rAjA hoya te, rAjA banIne mikSanA daravAjA mArA hAthe ja baMdha karavA jevuM thAya. paNa sAmAnya loko mATe mekSanA daravAjA baMdha nathI. tethI rAjA banIne nahi paNa sAmAnya vyakti tarIke je saMyama laute mekSa prAptine saMbhava khaze. maMtrIzvara abhayakumAranI mekSanI abhilASA saMvegI dazA keTalI badhI prabaLa haze ke jethI je rAjapATa temane sAme cAlIne Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244 samyagadarzana. maLatuM hatuM, te mela meLavavAmAM bAdhArUpa lAgavAthI cheDI daIne bhagavAna mahAvIra pAse dIkSA aMgIkAra karIne bhagavAnanA sAdhu banI gayA. A utkRSTa prakArane saMvega bhAva che- mokSAbhilASA uparAMta temane vairAgyabhAva arthAt, samaktinuM trIju lakSaNa "nirveda eTale ke saMsAra pratyenI udAsInatA paNa eTalI ja prabaLa hatI. jethI mekSanI bhAvanA bhAvIne besI na rahetAM, mokSa prAptinuM je ekamAtra sAdhana "sudharma" tenI utkRSTabhAvathI ArAdhanA karavA mATe saMsAra tajIne saMyamane paNa aMgIkAra karI cAritra pAlanamAM agresara banyA. Ama saMvega, nirveda, ne prabhuvacanamAM saMpUrNa AsthA - samakitanA A traNe lakSaNa temanA jIvanamAM spaSTa rIte dekhAya che. (3) nirveda- vairAgyabhAva viSaya ane kaSAyathI upazAMta thayele saMvegI sAdhaka saMsArI saMbaMdha ane sukhe sAcA zAzvatA mokSa sukhanA denArA te nathI, paNa te prApta karavAmAM kharekhara bAdhA rUpa che ema zraddhApUrvaka mAnI saMsAra pratye udAsInabhAva rAkhe che tene "nirveda" kahyo che. Ane vyavahAra bhASAmAM "vairAgya" kahe che. AthI mumukSu bhavI jIva saMsArI AraMbha parigrahathI nivRttibhAva dhAraNa kare che. kAraNa ke zrI sUyagaDAMga sUtranI pahelI ja gAthAmAM AraMbha ne parigrahane karmabaMdhanA hetu jANI tene teDavAne purUSArtha vivekI ja kare te mukti pAme tema paramArthathI kahyuM che - Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagudarzananA 67 belA 245 bujijhajaja tiuTijA baMdhaNuM parijANiyA kimAha baMdhaNuM vIre? kiM vA jANe tiuI? : 1 cittamatamacitta vA parigijajha kisAmavi ! ane vA ANu jaNAI evaM dukhA Na muzca parA zrI AcArAMga sUtramAM cha kAyanA jInuM svarUpa batAvI tenI dayA pALavAnuM zramaNa bhagavata mahAvIra svAmIe kahyuM che. - te rUDI rIte jANIne (bujijhajaja ), vivekI manuSya - bhavI sAdhaka "karmanA baMdhana " teDe, (tiuTijajA) (ne mukitane meLave.), zrI jaMbusvAmI sudharmAsvAmIne puche che - "mahAvIra prabhue "baMdhana kene kahyuM che. ane zuM jANIne tene teDavAnuM che?" (te mane kahe, batAve) (1) ' ' karmabaMdhanA be mukhya kAraNe prabhue kahyA che - (1) AraMbha (2) parigraha. parigraha be prakArane che - (1) sacitta (jIvavALA - sacetana) te dasa, dAsI, pazu paMkhI, putra parivAra vagere, ane (2) acitta (cetana vagaranA jaDa arthAt ajIva) te makAna, khetara, dhanavaibhavAdi, vastra, vAsaNa, phanIcara Adi jaya vastuo, tene AraMbha ke parigraha pite kare, bIjA pAse karAve che ke te karanArane sAruM karyuM tema mAne arthAt tenI anumodanA kare, te (kadApi ) duHkhathI mukata thatAM nathI, eTale ke bhavabhramaNathI mukata nathI. kAraNa ke jyAM parigraha che tyAM AraMbha che, ne AraMbha che tyAM hiMsA che ane hiMsA ja azubha karma baMdhAve che je duHkhanuM mULa che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagdarzana ka`baMdhanA A hetune jANI tenAthI je nivRtti pAme te niveda pAmyA kahevAya. TuMkamAM saMsAranA svarUpane tethI jJAnIe e ' bhava prapaMca ' ke ' saMsAranI mAyA ' kahI che 8 tene yathA jANI bhavabhramaNathI je kaTALyo che. thAkayA che. tene vairAgI arthAt niveda pAmyA kahevAya che. ne Hsa`sArakArakAgAra vivarjana parAyaNa / prajJA citto bhavedhasya, tannive dakavAntaraH || 246 * saMsAra rUpI kArAgrahane cheDavAnI jenA cittamAM dRDha budhdhi thaI che te vyakti nivedavata'' kahevAya che. AthI niveda ne paNa samakitanuM lakSaNa yathArtha kahyuM che. ( 66 ' dRSTAMta :- zrI zAMtinAtha bhagavAna, bharatacakravatI sanatakumAra cakravatI Adi cha, cha, khaMDanI riddhisidhdhi pAmelA, zAlibhadra-dhanAdi zrAvake ghaNI samRdhdhivALA hatA chatAM temAM lubdha na thayA, * sakaLa jagata te eMDavat - saMsAranA bhAgeApa bhAganA strI-vaibhavAdi sukha sAmagrIne ' e " jevA mAnI tene tajI daI nivedya pAmyA te parama sukhane paNa pAmyA che. , virAga-vairAgya pragaTe to ja meAkSanA rAga Ave. kAraNa ke mAkSanA zAzvatA sukhanA rAga jema jema vadhato jAya, tema tema saMsAranA vinAzI bhautika sukhAnA rAga ghaTatA jAya ane tema tema sAcA dharAga vadhatA jAya, ane tethI tapa-tyAga karavAnA bhAva thAya ne niveda kahetAM varAgya bhAva Ave. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagradarzananA 67 bela 24 " (4) anukaMpA-dayA ke karuNA bhAva, dina eTale ke raMka ke nabaLA, duHkhI arthAta, saMsAranA trividha tApa Adhi, vyAdhi ne upAdhithI pIDAtA, tathA dharmaviheNa pratye dayA rAkhavI te "anukaMpA ke karuNu" kahevAya che, dayA bhAva heyuM kemaLa hoya tene ja Ave che. niSphara ke kaThora pariNAmavALAnA dIlamAM dayA kadApi AvatI nathI. bhUkhyAne bhejana, tarasyAne pANI, AzrayavihoNAne Azraya Adi ApI dukhiyAne duHkhamukta karavA, regInI sevA karavI vagere zrAvakanI "vyavahAra dayA" che, ane mAnavabhava pAmIne paNa je dharmane bhUlyA che, te paradezI rAjA ke rohiNIyA cora jevAne dayAmaya ahiMsA dharmanuM svarUpa samajAvatA tIrthakara bhagavaMte - ke temanA mArge vicaratA saMtasatIjIe aMtaranI "niSkAraNa karUNA" vaDe je dharmopadeza gAmegAma khullA page vicarIne paNa ApatA hoya che "te "bhAvadayA" che. tenA pariNAme aneka bhavI jIve sAdhu ke zrAvakone dharma aMgIkAra karI sadgati pAme che. anya dharmomAM paNa dayAne mahimA apAra batAvyuM che. hiMdu dharmanA maharSi vedavyAsa dharmane sAra batAvatAM kahe che - "lokArdhana pravakSyAmi, yadukata grantha keTibhiH ! pApakAraH puNyAya, pApAya parapIDanama' ' Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 samyagudarzana je satya kareDe dharmagraMthamAM kahevAyuM che, te huM mAtra ardhA zlokamAM kahuM chuM : - "anya cha pratye upakAra kare te "puNya" che, ane bIjA jIvane pIDA upajAvavI, duHkha ApavuM te "pApa" che." "- sakaLa dharmazAstrone A sAra che. sarve vedA na taskuyuM, sarve yajJAzca bhAratA sarve tIrthAbhiSekAzca, yakuryAt prANunAM dayA hiMdu dharmanA sArarUpa "gItA" mAM zrIkRSNa arjuna (bhArata) ne kahe che - "he arjuna! jIvadayAthI jeTaluM puNya thAya che, teTaluM puNya sarva veda (temanA dharmazAstro cAra vedarUpI che) sAMbhaLatAM, sarve ya ane sarva tIrthonI yAtrA karatAM paNa thatuM nathI. mahAna saMta tulasIdAsajIe temanA prasiddha duhAmAM kahyuM che? - dayA dharma ke muLa he, pApamUla abhimAna - tulasI dayA na chAMDIye, jaba laga ghaTameM prAna.. dareka dharme pitAnA bhagavAnane dayALu kahyA che, keI kara, ghAtakI, hiMsakane keIe paNa pitAnA ISTadeva mAnyA nathI. Aja siddha kare che ke dayAe dharmane pAya che. khristidharmamAM temane mUkhya dharmagraMtha "bAIbala" e kahe che - Oh God Thy Name Is MERCY." he bhagavAna! tArU nAma ja "dayA" che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagadarzananA 67 bela 249 IslAma-muslima dharma paNa pitAnA payagaMbarane rahima" ane "rahemAna" kahe. che. rahIma eTale rahema arthAtu dayA karanAra. rahemAna ne artha paNa teja che, - have vicAravA jevuM e che ke jemanA dharmasaMsthApaka dayAnuM birUda dharAve che temanA anuyAyIthI jIvahiMsA thaI zake kharI ! mAMsAhAra thAya khare? - baudha dharmamAM buddha bhagavAne to ahiMsA upara mahAvIra svAmI jeTale ja bhAra mukele, paNa itihAsa kahe che pAchaLathI mAMsAhAra peThe ane hiMdudhame te jIvadayA upara jainadharma jema ja * bhAra mUke che, gAyanuM saMrakSaNa ne sevA e te hiMdudharma nA pAyAmAM che, "gItAe sarvabhUtAnukaMpA prANImArA pratye anukaMpA-dayA rAkhavI tema kahyuM che, manu bhagavAne kahyuM che-prANIonI hiMsA na karavAthI mAnavIne makSa maLe che. maharSi pataMjalIe pAMca yamamAM sauthI prathama ahiMsA" kahI che. temanA tradaSimunio saMpUrNa ahiMsA, pALatA, temanA AzramamAM prANImAtra nirbhaya banI rahetA." hiMdudharmanA dharmagraMthe mAM nIce pramANe dayAmaya ahiMsA dharmanuM pratipAdana karyuM che - (1) ahiM sayA ca bhUtAnAmamRtavAca kaka5temanusmRti 6-60, ahiMsAthI ane amarapada...mokSa maLe che. " Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 samyagadarzana. (2) ahiMsAtyAcaurya brahmacaryAparigraha yamA ! ahiMsA, satya, acaurya, brahmacaryane aparigraha e. pAMca "yama" che. (pAtaMjala yaMgasUtra ne bhAgavata), (3) brahmacarya ahiMsA ca zArIra tapa ucyate-gItA. brahmacaryane ahiMsA e zArIrIka tapa che, ahiMsAthI. mAnavamana dayadra bane che. sarva bhUtAnukaMpA-prANImAtra pratye "anukaMpAdAne bhAva jAge che, mAnavI-mAnavI, vaccenA saMgharSonu mULa ja hiMsA che. hiMsAthI vera vadhe che. hiMsAthI parasparanA rAgadveSe vadhe che, pariNAme mana kaluSita. thAya che jenA phaLasvarUpe tana-zarIra kaleza pAme che ne jIvana azAMta ne duHkhamaya bane che, mATe je pU. nAnacaMdrajI ma. sAhebe "dayA te sukhanI velaDI" ane hiMsA te. duHkhanI velaDI "kahyA che, (4) mahAbhArata-udyoga parva-32-para,-33-48mAM ahiMauva sukhAvahA" ahiMsA ja eka mAtra sukhadAyinI. che tema kahyuM che. (5) devI bhAgavata satya na satya - khalu yacca hiMsA "jyAM hiMsA che. tyAM satya rahI zakatuM ja nathI." tAtparya e che ke AjanA saMdarbhamAM mAnavajAtine ugaravAne eka mAtra upAya dayAmaya ahiMsA ja che. aNuboMbane vikalpa ahiMsA ja che. AzubathI sarvanAza che, ahiMsAthI sarvodaya che. ahiMsAthI ja verajhera Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagdarzananA 67 khela 251 maTe ne maitrIbhAva jAge jethI sarvanI ASADhI thAya. ne sahune sukha zAMti ne svAsthya sAMpaDe. zrImad rAjacaMdre paNa temanA * sarvamAnya dharma ? mAM kahe cheH - * dha tattva jo pUchyuM mane, tA saMbhaLAvuM snehe tane; je sighdhAnta sakaLanA sAra, samAnya sahune hitakAra....1 bhAkhyuM... bhASaNamAM bhagavAna, dhama na bIjo 'dayAsamAna,' abhayadAna sAthe saMtASa, dyo prANIne daLavA doSa....2 satya, zIla ne saghaLA dAna, 'dayA' hoI ne rahyA pramANa; dayA nahi te e nahi eka, vinA sUrya kiraNa nahi dekha....3 'puSpapAMkhaDI jayAM dubhAya'jinavaranI tyAM nahI... AjJAya. sarva jIvanu che. sukha, mahAvIranI A zikSA mUkhya....4 jinezvarAe - tItha karIe - carama tIrthakara zAsana pati mahAvIra svAmIe puSpanI pAMkhaDIne paNa dubhavavuM arthAt manathI paNa teADavAnI IcchA karavI tene dhama na kahyo, dayAmaya ahiMsA na kahI, dayA anu kA na kahI, arthAt samakitanu' lakSaNa na kahyuM, paNa adharma, hiMDasA ne pApa kahyA. AjanuM vijJAna paNa bhagavAnanI - anaMtA tItha karAnI A vAtane pUravAra kare che ke jo koiae mAnavI manamAM paNa phaLa-phUla, pAMdaDA Adi tADavAnA vicAra karIne bAgamAM ke vRkSa-velAdi vanaspatipAse jAya, te te vRkSa Adi tarata ja bhayabhIta ane che, murajhAvA mAMDe che, - A satya zrI. jagadIzacaMdra bejhe Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAtmAevA sUtara zarU karI 2para samyagadarzana pitAnI leboreTarI - prayoga zALAmAM ApaNe ApaNI AMkhe vaDe joI zakIe te rIte siddha karI batAvyuM. AthI vanaspatimAM paNa jIva che te vAta jinezvare anAdi anaMta kALathI kahetAM AvyA che te vAtane vijJAne pramaNabhUta karI batAvI, zuddha dayAdharma pALavAne rAha ApaNane batAvyuM. tethI mahAtmA gAMdhIjI jevA vaiSNavadharma mahAtmAe paNa kulanA hAra svIkAravAnuM baMdha karI lekene hAthe kAMtelA sUtaranA hAra lekalADIlA netAo ke mahAtmAone paherAvavAnI prathA zarU karAvelI. AvI dayAmaya ahiMsA-anukaMpA te samakitInuM lakSaNa che. dayA pALavAnuM eka sAdhana dAna che, te paNa jJAnIee dayAne dAna karatAM zreSTa - caDiyAtI kahI che, kAraNake kadApi dhana khUTI jAya te dAnadharma pALI zakAte nathI, jayAre dayA - anukaMpAnuM jharaNuM te samakitInA haiyAmAM akhUTa vahyA kare che. tethI ja zrI sUyagaDAMga sUtramAM dANANa seThuM abhayapayANuM" prabhue kahyuM. sarva dAnamAM abhayadAna" - chanA prANa na levA - tene zreSTha kahyuM, ne abhayadAna e anukaMpA - dayAnuM ja phaLa che, mULa che te paNa samakitInuM lakSaNa kahyuM. A padayAnI vAta thaI. tAtparya e che ke mekSanI abhilASA rAkhanAra jIvAtmAnuM hRdaya anukaMpA ke karuNAthI bhareluM prAtaHsmaracNIya zrI dharmaruci aNagAra jevuM hovuM joIe. (dharmaruci aNugAranI ne metAraka muninI sajhAya Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagdarzananA 67 bela 253 mATe juo lekhakanuM "bhAvanA bhavanAzinI" dharma bhAvanA prakaraNa.) svadayA - paranA dudakhe joI jIva vicAre ke A jIvane AvA duHkha kema AvyA? tyAre saheje jANe ke pUrve karelA pApathI - A barAbara samajIne pite pApa karatAM aTake te pitAnA AtmAnI svadayA" che. (5) astikaya- AsthA - " ati Iti matirasyatyAsvikastasya bhAvaH karmavA" Astiyam " artha :- AtmAnA astitvanI je zraddhA kare che. te "Astika che. tene bhAva te "Astikya" jinavacana paranI parama zraddhAne "Astikya " arthAta AsthA" kahevAya che. kahyuM che ne - "asthika paNe vayaNe" != AstikSya pratya - vacane" - A bhAvane vadhAre spaSTa kahIe te jinezvare je jIvAdi navatatvanI prarUpaNA karI che tenI, tathA sudevasuguru-sudharmamAM pUrNa zraddhA "te " Astikya" che, mAravADa bAju kahevata che ke AsatA sukha sAsatA " arthAt AsthAthI mekSanA zAzvatA sukhanI prApti kurADu muni Adi munivare kAmadeva Adi zrAvake, sulasA, revatI Adi zrAvikAo, zrIkRSNa vAsudeva ane zreNika mahArAjA Adi jinavacanamAM parama AsthAvALAnA daSTAMte thAya che. (kuragaDu muninI kathA mATe juo lekhakanuM bhAvanA bhavanAzinI) Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 samyagudarzana Astikya - ati eTale havuM e saMskRta kriyApada parathI banyuM che. prazna thaze ke nuM hevuM? jJAnI kahe che "jIva-ajIva Adi nava tanuM hevuM" arthAt jIvAdi nava tanuM svarUpa yathAtaya arthAt jevuM che tevuM ja jANI, samajI tenI yathArtha zradhdhA karavI te "Astika eTale ke AtmAnA trikALI zAzvatA astitvanI parama AsthA che." AtmAnA A zAzvatA svarUpanI yathArtha prarUpaNA jinezvara bhagavate prathama "gidi" rUpe gaNadhara bhagavaM tene karatAM hoya che, je sAMbhaLavA mAtrathI arthAt zrutajJAnathIgaNadhara bhagavaMte dvAdazAMgI rUpI sakaLa zAstranI guMthaNI karatAM hoya che-je jinavANI rUpe-zratajJAnarUpe -te te tIrthakara bhagavaMtenA vArAmAM pravartatuM hoya che, tenI AsthA rAkhIne aneka bhavya ja pitAnuM AtmakalyANa sAdhI gayA che, bhavabhramaNane aMta lAvI deze sidhAvyA che. tethI "AstikUya" ne caDatA kame samaktinuM sauthI 'Uttama lakSaNa paNa kahyuM che. tethI kahyuM che : nija zreyane paMthe jatAM, bahu duHkha bhogavavA paDe, paNuM pUrNa AsthA heya te, saheje parama pada sAMpaDe. zrI tIrthakara bhagavaMte vItarAga banyA hovAthI temanA vacana ke padArthanA svarUpanA bhAvamAM rAgadeSanI jarApaNa chAMTa hotI nathI, paNa padArthanuM svarUpa je pramANe hoya te pramANe ja kahe che, tethI temanA ja vacane sarvathA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagadarzananA 67 bela 255 mAnavA thogya che, niHzaMka che, tevI zraddhA tene "AsthA " ke "Astikya kahyuM che, ane AvI "AsthA" aMtaramAM peidA thatAM jIvane "samyakatva" rUpa pariNAma pragaTe che, tethI ja tene "samati " nuM kAraNa kahyuM che. sulasA zrAvikAnI dUha zradhdhA ekadA prabhu mahAvIra ziSya samudAya sAthe caMpApUrImAM samesaryA hatA, te samaye te nagaramAM aMbaDa nAme pariprAjaka saMnyAsI vasate hate. saMnyAsI hovA chatAM aMbaDa parivrAjaka prabhunA darzane jate. eka divasa tene rAjagRhInagarIe javAnuM thayuM. tethI prabhu mahAvIra svAmIne vaMdaNAnamaskAra karI savinaya pUchyuM -prabhu! rAjagRhI javAne chuM. kaMI sevA hoya te pharamAve." prabhue kahyuM- he aMbaDa! sulasA zrAvikAne mArA dharmalAbha kaheje. prabhunA AvA asAmAnya vacana sAMbhaLI te parivrAjaka manamAM vicAra karavA lAgyuM ke bhagavAna paNa eka sAmAnya zrAvikAne yAda kare te e zrAvikA kevI zradhdhALu haze ? kevI bhaktivaMta haze ? mAre tenI parIkSA karavI paDaze. sAdhana vaDe aMbaDa parivrAjakane Abehuba bahurUpa dhAraNa karavAnI zakti prApta thaI hatI. tethI abaDe judA judA meTA denA rUpa kADhI sulasAnI kasoTI karavA vicAryuM. pahelA divase pahelA pUrva daravAje viSNu banIne ubhe rahyo che. kharekhara zaMkha, zaka ne gadAdhArI cAra hAthavALA viSNu ne bAjumAM maMdamaMda hasI rahelA lakSamIjI. merAmaNa ulaTa hoya tema leke darzana karavA jaI rahyA che, paNa Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 samyagdarzana. sulAsA dekhAtI nathI. paNa hatAza thayA vagara aMba. bIjA divase bIjA daravAje bahmAnuM rUpa dhAraNa karIne Ubhe che ne trIjA divase trIjA daravAje sAkSAt zaMkara bhagavAnanuM rUpa dhAraNa karyuM che. nagarInA leke te darzana mATe umaTI paDayA che, paNa sulasA jenuM nAma te kayAMya dekhAtI nathI. AthI aMbaDe vicAryuM, anya devanA darzane nahi Ave paNa jinanuM svarUpa dhAraNa karIza te jarUra Avaze. tethI cothe divase cothA daravAje jinevaranuM rUpa laI senAnA gaDha ne ratnajaDita kAMgarA evA samesaraNamAM bIrAjI, siMhAsana para besI dezane ApI rahyo che, pitAne pacIsamAM tIrthakara tarIke oLakhAvI rahyo che. sulasAne paNa tIrthaMkara pragaTa thayAnuM kahevarAvyuM. paNa sulasA te dharmatattvanI jANakAra hatI, ane sAcI zradhdhALu hatI. teNIe AvanAra vyaktine spaSTa kahyuM ke keIpaNa yugamAM 25mAM tIrthakara thAya ja nahi. ane vaLI eka kSetramAM paNa be tIrthakara hoya ja nahi prabhu mahAvIra atyAre caMpApUrI bIrAjI rahyA che, tethI A kahevAtA. tIrthakara banAvaTI mAyAvI che. ne mAyAvInA darzanathI paNa pApa baMdhAya mATe tamArA tIrthakarane kahI deje ke tulasA darzane nahi Ave. vaLI A khabara sAMbhaLI sulasAnA haiyAmAM jarAya harSa ke umaLake Avela nahi. sAmAnyapaNe prabhu mahAvIranuM mAtra smaraNa thatAM tenuM haiyuM thanaganI uThatuM, marAya pulakita banI jatAM tevuM atyAre na thayuM tethI paNa nirNaya thayuM ke A kaI tarakaTI che, eTale sulasA ne gaI te na ja gaI. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagdarzananA 67 khela 257 paNa sulasAnI kasoTI hajI adhurI che. have abaDe jaina sAdhunA veza laI sulasAnA gharamAM praveza karyAM. munirAjane jotAMveta sulasAnA zameromamAM harSI vyApI gayA. padhAro ! dayAnA sAgara, padhAro ! bahu divase lAbha manyA. ema kahI sujhatA nirdoSa AhAra vArAvavA thALa hAthamAM le che. tyAre vezadhArI muni kahe cheH-- bhaktibhAva vinAnuM bhAjana huM letA nathI. ' 8 bhaktibhAva vinAnuM kema ? ' mArA paga dhoI caraNAmRta na le teA bhakti kema manAya ? janasAdhune na ka2e tevI vAta sAMbhaLI sulasA khAlI:strInA sparza sudhdhAM sAdhune na ka2e to paga dhovAya kharA ? ' banAvaTI sAdhu kaheH-- ' bhaktibhAvamAM te madhu ka2e. A sAMbhaLI sulasA tA tarata ja tenuM mAyA kapaTa samajI gaI. gusse thaI kahyuM:-tuM sAdhu nahi paNa kharekhara koI apavitra DhAMgI che. mAru ghara apavitra thayuM. sAdhu mAnI vaMdanAdi karyAM tenuM sidhdhanI sAkhe micchAmi dukkaDam. have jaladI mArA AMgaNAmAMthI paNa bahAra cAlyA jAva. sulasA kasoTImAM kharAkhara pAra utarI te joI abaDe potAnuM mULa rUpa dhAraNa karI sulasAne dhanyavAda ApI, vaMdana karI bhagavAnanA sadeze| ApyA. Aja pAMca pAMca divasathI tamArI zradhdhAnI kasoTI karavA meM judA judA veSa dhAraNa karelA paNa tame aDaga kahyA tethI ATalI mATI rAjagRhI nagaramAM eka mAtra tamane ja bhagavAne kema yAda sa. 17 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 258 samyagdana karyAM tenuM rahasya mane samajAyu. dhanya che tamArI avicaLa zraddAne. sulasA tyAMne tyAMthIja caMpApUrInI dizAmAM prabhune vaMdaNA namaskAra kare che. pachI sulasAe aMkhaDanI khUba sAdharmika bhakti karI ne prabhune pahelA sukhazAtA puchI mArA vaMdana-namaskAra kaheze, tema aMkhaDa sAthe kahevarAvyu.. AvI avicaLa zradhdhAnA kAraNe sulasAjIe tIrthaMkara nAma gotra khAMdhyuM. ane AvatI cAvIsamAM bharatakSetramAM sALamAM tItha kara zrI citragupti nAme thaze. e bhAvI tI'kara bhagavaMtane ApaNA koTI koTI vaMdana namaskAra. (2) maMDuka zrAvaka zrI bhagavatI sUtramAM adhikAra:rAjagRhI nagarImAM guNuzila caityamAM prabhu mahAvIre pacAstikAya viSe dezanA dvIdhI tenI samaja kAliyAdi anyadhamI one na paDavAthI samavasaraNanI bahAra nA kSetramAM vasatA madhA upahAsa karavA lAgyA. te vakhate maMDuka zrAvaka prabhunA ! dane jatA hatA. tene joI olyA ke tArA gurU tA gappA mAre che. Aje pravacanamAM kahyuM ke dharmAstikAya cAlavAmAM sahAyaka che vigere, paNa ame tA te joI zakatA nathI..... ma'DukajI bahu' jJAnI teA na hatA paNa jinavacanamAM parama AsthA rAkhatA. badhA vRkSanI nIce UbhA hatA. jhADanA pAMdaDA halatAM joI ma ukajIe turata pUchayuM: "A pAMDAne kANa halAve che? ' teoe kahyuM :- ' pavana '. ' pavanane ' " ' Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 259 samyagadarzananA 67 bela tame joI zake che? dekhADI zakaze? "temaNe kahyuM" nA.. te pachI zA AdhAre kaho cho "pavana halAve che?" tyAre te lekee kahyuM - "pAMdaDA hAle che te joIne ame ema kahIe chIe." tyAre maMDuka belyA -"jema vAyu sUkSama che ne AMkho vaDe joI zakAtuM nathI, chatAM pAMdaDA halAvavAmAM sahAyaka che tema ApaNe badhA mAnIe chIe, te ja pramANe dharmAstikAya arUpI che tethI joI zakAtI nathI, chatAM calana zaktimAM sahAyaka che. Ama sarva potAnA jJAnamAM joIne kahyuM che. te vAta zraddhApUrvaka mAnavI temAM ApaNe kalyANa che..Ama kahIne te badhAne nirUttara banAvI samavasaraNamAM AvyA. tyAre bhagavAne potAnA zrImukhe cAre tIrtha sanmukha badhI vAta karI temanI prazaMsA karI. samyaktvanA A pAMca lakSaNa atyaMta kalyANakArI hovAthI zrImad rAjacaMdra temanI "Atmasidhi"mAM suMdara gAthA racI che - kaSAyanI upazAMtatA mArA mekSa abhilASa, bhave kheda prANI dayA, tyAM AtmArtha nivAsa-38 dazA na evI jayAM lagI, jIva lahe nahi joga, mekSamArga pAme nahIM, maTe na aMtara rega-39 kedhAdi kaSAyonI upazAMtatA eTale "zama" (1), makSa abhilASa eTale "saMvega" (3), bhave kheda eTale bhavabhramaNane kheda arthAt nirveda, (3), prANI dayA eTale Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 260 samyagdarzana " * anukaMpA ' (4) ane 'tyAM AtmA nivAsa ', eTale pahelA cAre khelamAM AtmAnA nivAsa arthAt * AsthA 6 jinezvare te cArenI ArAdhanAne ja Atmahita karanArI kahI che tevI jinavacanamAM parama AsthA - zradhA te ja AtmAnuM temAM vasavuM te, A pramANe samitInA A pAMce lakSaNa A gAthAmAM rUDA bhAve kahyA che. ne evI dazA jayAM lagI jIvAtmA pAme nahi tyAM lagI bhavarAga paNa maTe nahi ne mokSa pAme nahi. Ama kahIne samyagdaza - nanuM yathArtha mAhAtmya batAvyuM che. evA apUrva kalyANakArI samyagdarzanane ApaNe pAmIe eja abhyarthInA ! .. he uparokta pAMce lakSaNAnI eka AgavI vizeSatA e che ke pUrvAnupUrvI ke pazcAtupUvI' ema baMne kramathI e sarakhA bhAvavALA che. te A rIteH- prathama zama' arthAt kaSAyAnuM upazAMta paNu` kahyuM. kaSAyAnuM upazAMta pazu eTale anaMtAnubaMdhInA kAyanA cAkano kSaya ' ana'tAnuba'dhI cAre kaSAya nAza pAme, tyAre ja karaNa labdhi ' pragaTe ne danameha nAza pAmI jIva samakita pAme. A apekSAe ' zama ' paheluM kahyuM. danamADu naSTa thatAM jIvamAM vivekabudhdhi eTale ke AtmAnuM hitAhita zemAM che te samajavAnI budhdhi pragaTe AthI nizcaya thAya ke AtmAnA svabhAva tA urdhvagAmI ja che; adhAtimAM javAnA nathI, AtmAnA parama atha * meAkSa ' che, sa`sA ranI cAre gatinu paribhramaNa nathI, - A vivekabudhdhi pragaTatAM ja jIva mekSAbhilASa ane, savegI khane. A Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagadarzananA ATha aMga 261 rIte "zama" nuM phaLa "saMvega" che. saMgI jIvane saMsAranA AraMbha-parigrahane bhAre kaMTALo Ave, pUrva puNyanA jege bharata cakravartInI jema cha khaMDanI ridhdhi sidhi maLI hoya, chatAM temAM Asakta na bane, nilepa rahe ane vairAgyabhAva pAme te "nirveda saMvegIne avazya Ave, tyAre svadayA ne paradayA" rAkhavA rUpa anukaMpA guNa te jIvamAM avazya pragaTe, tyAre jinavacananI parama AsthA-zraddhA guNa "Astikya" pragaTe. kAraNake samAdi cAre guNe jIvane parama kalyANakArI che evA jina vacananI zraddhA karI te te cAre guNe pragaTayA AvI AsthA saheje Ave. A rItane pAMce lakSaNane pUrvAnumUvI sulaTo kama che. have pazcAnupUva kramathI paNa sarakhA bhAva ja jANavA maLaze. te A rIte - pahelA Astikya" arthAta AsthA eTale jIva-ajIva Adi tatvanA astitvanI hevApaNAnI zraddhA - aMtarapratIti upajavI te aMtara pratIti thavI eTale AtmAnA (jIvanA) zudhdha svarUpane yathAtathya jinezvare je rIte ajarAmara svarUpa kahyuM che te ja pramANe, jANe. tyAre vicAra thAya ke AtmA te ajara amara che te pachI janma maraNanA cakakaramAM saMsAranI cAre gatimAM tene kema rakhaDavuM paDe che? eTale saMsAranuM duHkhamaya svarUpa jANe, tyAre jIvane pitAnA ja AtmAnI rakhaDapaTInI "anukaMpA" thAya, Ama "svadayA" jAge, tyAre pitAnA AtmAne daMDAte bacAvavA parajIvonI dayA pALavI Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 samyagdarzanA khUba jarUrI che ema dayAmaya ahiMsAdhama nuM svarUpa jANe te ' anukaMpA ' che. ane jANIne yathA pALe te 'niveda'kahetAM '* verAgya bhAva' che, eTale tene Arabha parigraha rUpa saMsAranA khUba kaTALe Ave tethI dezivarati zrAvaka dharma ke sarvAM virati-sAdhudhama nI ArAdhanA kare. kAjaLanI koTaDI jevA kArAgraharUpa A saMsAramAM mAre have eka kSaNa paNa AtmabhAve rahevuM nathI eve vairAgyabhAva' upajatAM ' saMveba 'arthAt mAkSanA abhilASa jAge. A sa'sAra kha'dhanathI kayAre chuTuM evI zuddha bhAvanA bhAvatA te dRDha mumukSu ane ane tenA pariNAme zama' arthAt vItarAgatA pragaTe eTale viSaya-kaSAyAnA sathA kSaya thAya - pUvAnupUrvI kramamAM 'zama 'upazama Adi bhAvanuM che, aMge kSAyika bhAvanuM samajavuM; ) tethI parabhAvathI sathA virati nivRtti thAya. vItarAgatA Ave tethI te jIrvAtmA paramAtmA banI sva svarUpamAM zamAI jAya.-Ama ane kramathI chevaTa mAkSa ja che. ' (35-43) prabhAvanI ArTa : je kAryothI zAsananA prabhAva vadhe, zAsana dIpI uThe, anyamatIe upara prabhAva pADI jinadharma pratI jenAthI AkaSa Nu thAya tene ' prabhAvanA ' kahI che. prabhAvanA karavAnuM jemanAmAM sAmarthya - zakti hAya tene ' prabhAvaka' che. zAstrakArAe tevA prabhAvaka nIce pramANe ATha prakAranA kahyA cheH kahyA = Jain Educationa International - For Personal and Private Use Only Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagdarzananA 67 khela 263 - pAcaNI dhammakahI, vAI Nemittie tavI ya| vijrajA siddho ya kavi, aTle pabhAvagA bhaNiyA * prAvanika, dha kathA karanArA, vAdI, naimittika, tapasvI, vidyAsaMpanna, siddha ane kavi e ATha prakAranA prabhAva (jina zAsanamAM ) kahelA cheH (1) prAvacanika eTale jinakathit AgamazAstronu samayAnusAra pravacana denAra te zrI bhadrabAhu svAmI devadhi - gaNI kSamAzramaNa Adi munivaro jANavA. (2) dhama thI eTale sAmAne dharma pamADavAnI addabhUta zakti dharAvanAra te munizrI 'na rdiSeNu' je rAja dasa jIvAne bedha pamADI sayama levarAvIne AhAra letA. (3) vAdI eTale anyamatI sAthe vAda karIne jaina dhamanI zreSThatA sthApanAra te mallavAdI, vRghdhavAdIsurI vagere jANavA. (4) naimittika eTale nimitta vidyA ( jyAtiSa Adi) mAM kuzaLa. te khIjA bhadramADu svAmI, hemacaMdrAcA vagere. hemacaMdrAcArye siddharAjathI bhAgatA pharatA kumArapALane te mahAna rAjA thaze ema bhAkhIne madada karela bIjA bhADu svAmIe rAjAnA putranu` bIlADIthI mRtyu thaze tema pUchavA jatAM bhAkheluM tethI rAjAe khUba takedArI rAkhelI chatAM AThamA divase bilADI kAtarelA kamAnA alA kuMvara para paDatAM kuMvara mRtyu pAmyA. Ama bhAvI sAcu paDatAM dharmanI prabhAvanA rAjamAM khUba thaI Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagudaza na (5) tapasvI mahA kaThIna tapasyA karanAra. te bAhubalii dhannA aNagAra Adi tapasvI munivare. . (6) vidyAvAna te vidyAsaMpanna te sthUlabhadrAcArya, siddhasena divAkara vasena svAmI Adi. (7) pragaTatI te brahmacarya adi meTA vata samudAya vacce pragaTapaNe laI dharma prabhAvanA kare, siddha eTale adbhUta siddhiothI yukta te zrI kAlakAcArya, pAdaliptasUrivara vagere. . (8) kavi eTale apUrva kavitvazakti dharAvanAra te zrI siddhasena divAkara, zrI mAnatuMgAcArya Adi. AjakAla patAsA, lADavA vagerenI prabhAvanA paryuSaNa ke comAsAnI prarvatithiomAM karavAmAM AvatI hoya che, tenAthI zAsanane prabhAva ke dharmanI jANakArI kharekhara vadhatA nathI. ne dharmanA jJAna vagara kiyA zudadha kevI rIte thAya? eTale dharmanA sAcA prabhAvaka banavuM hoya te tatvajJAnamaya pustakanI prabhAvanA karavI joIe jethI AtmajJAnanI prApti thAya ne kriyA anuSThAna zudadha thAya. (44 thI 49) jayaNa-jatanA ke yatanA cha prakAre :| (1) AlApa eTale eka vAra balavuM te, . paratIrthIo sAthe bolAvyAvinA na bole, - sAdhamI baMdhu sAthe vagara bolAvyuM paNa bele, (2) saM lA5 eTale vAraMvAra vAta karavI te, Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagadarzananA 67 bela 265 - mithyAtvI mAyAvI hoya che, tethI temanI sAthe vAraMvAra vAta kare nahi, jyAre sAdhamI sAthe samakitI dharmacarcA, vArtAlApa Adi vAraMvAra kare. (3) dAna-paratIthIone gurubhAve dAna devuM nahi, paNa dayA lAvI dAna ApavuM, paNa svadhamI sAdhu-sAdhvI ene gurubhAve ane sAdhamI bhAIbaMnene vAtsalya bhAve ekavAra dAna ApavuM te samakitI ullAsabhAve Ape. (4) pradAna-e pramANe vAraMvAra dAna devuM ne pradAna. (5) vaMdanA- mithyAtvIone vaMdanA kare nahi, sAdhamane vaMdanA kare, (6) namaskAra mithyAtvane namaskAra kare nahi, sAdhamane kare, A rIte paratIthIo sAthe cha prakArane vahevAra kare te samakitanI cha jatanA kahevAya che, tenI gAthAAlAva lAvavA, dANapayANutesi vajaje vaMdaNunamasaNuM vA, puSyaalage na kuNaI. AlApa, saMtApa, dAna, anupradAna, vaMdana ane namaskAra vyavahAra paratIthI sAthe na karavA, paramArthathI sAdhama sAthe karavA-te cha jatanA che, (50-55) AgAra cha prakAre - utsarga mArga jANavAnI sAthe apavAda mArga jANavAnI paNa jarUra rahe che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 samyagdarzana utsaga mAga 8 eTale dhArI mA-rAjamA, ane apavAda mA eTale galIkucInA mAga ke na chUTake levA paDatA mA. saMsAravyahAramAM keTalAka prasaMgeA evA UbhA thAya che ke AMtarika zraghdhA eka prakAranI hAya ane vana khIjA prakAre karavuM paDatuM heAya, para`tu. tethI zradhdhAnA kharakhara bhaMga thayelA gaNA to nathI, mATe zAstrakAroe cha AgAra kahyA che:-- AgArA avavAya, chahi kIrati bhaMgarakkhaTTA rAyagaNu alasurama gurunigRhavittika'tArA ' rAjAbhiyAga, gaNAbhiyAga, khalAbhiyAga, surAbhiyoga guru nigraha ane vRttikAMtAra - A cha AgArI samyakRtva bhaMganI rakSAne mATe rAkhelA che: - (1) rAyAbhiegeNu - rAjA ke tenI AjJAne kAraNe icchA virUdhdha kArya karavu paDe, ke paratIthI'ne vaMdana namaskAra karavA paDe teA samakti bhaMga thatuM nathI. (2) gaNAliogaNa - nAta ke samAja Adi nAta bahAra mukavAnI vagere bIka Ape ne icchAvirUghdha kArya karavuM paDe, (3) balAziAgeNuM - koI baLavAnanI dhamakInA kAraNe icchA vagara kAya karavuM paDe. (4) surAbhiegeNu - koI mithyAtvI deva dhamakI Ape ke tenA upadravathI kArya karavuM paDe, Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagdarzananA 67 khela (5) gurutigaDA - kAI kA virUghdha mAtA-pitA adi Dile ke karavuM paDe, ane (6) tritika tAra vRtikAMtAra eTale je pramANe aTavImAM AjIvikA meLavavI muzkela che, te pramANe AjIvikAnI parAdhInatAnA kAraNe ke kuTu`banI rakSA kAje zudhadhama thI pratikuLa pravRtti nirUpAye karavI paDe te khedyapUrNAMka kare tyAre. ( vRtti-AvikA ane kAMtAra=aTavI ) 267 aMtaranI icchA guvaMdanA kahevAthI A cha prakAre kArya karavA paDe tepaNa samaktinA bhaMga thatA nathI. tethI A chane samaktinA AgAra (chUTa). kahyA che. Avazyaka sUtramAM tenA dRSTAMta ApyA che. * zrI upAsaka dazAMga ardhya 1 sUtra 8, Avazyaka sUtra adhyayana, dha saMgrahuM adhikAra khIjo zlAka 22.. ( 56-61) samakitanI bhAvanA che H Jain Educationa International pratyeka kAya sidhdha karavA mATe bhAvanAnA maLanI parama AvazyakatA che, kahyuM che ne yAduthI bhAvanA yasya, sidhdha bhavati tAduthI ' jevI jenI bhAvanA, tevI * tenI sidhdhi '. eTalA mATe bhAvanAnI vizuddhi ane tenu maLa vadhAravA samakitIe sA udyamavaMta rahevu joI e, te mATe mahiSa ee cha bhAvanA kahI cheH- te A pramANe bhAvavI joI e H (1) cArigadha rUpa vRkSanuM samyakRtyarUpa ' For Personal and Private Use Only Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 268 samyaggadarzana che. te daDha rahevAthI mithyAtvarUpa vAyunA vAvAjhoDAthI paNa saMyamI dharmAtmA parAbhava pAmatA nathI. " (2) samyakatva dhamanagaramAM praveza karavAnuM dvAra che. jevI rIte daravAjethI nagaramAM praveza karI sukha prApta karI zakAya che, tema samati rUpa daravAjethI dharmapurImAM praveza karI mekSanA zAzvatA sukha prApta karI zakAya che. | (3) samyakatva e dharmarUpI mahelano pAye che. pAye deDha hoya te ImArata Take che, tema samakti daDha hoya te cAritradharma utkRSTa bhAve paLAya che. game tevA upasarga parisaha tene DagAvI zakatA nathI. (4) dhamarUpI ratna, samakita rUpI peTI jevI rIte rane, jara-jhaverAta tijorImAM surakSita che. te pramANe. samakti rUpI peTI - tijorImAM dharmarUpI ratna surakSita che. kAraNake agAu - "nA desaNi nANuM" vALI gAthAmAM joyuM tema samyaggadarzana prathama AvyA pachI ja jJAna ane cAritra paNa samyapha prakAre pariName che. pachI viSaya-kaSAya rUpI kAma kedhAdi cere cAritrarUpI dharma -ratnane laI jaI zakatA nathI, sparzI paNa zakatA nathI. (5) dharmarUpI bhejana, samakti rUpI bhAjana jema miSTAnna, peTalI, dALa, bhAta Adi bhejanane thALI vATakA Adi bhAjana vAsaNa dhAraNa - karI rAkhe - che, tema dharmakaraNarUpa AtmaguNanA piSaka zrata ane Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagadarzananA 67 bela 266 cAritrarUpa AtmahitakArI bhejanane, samakti rUpa bhAjana - pAtra dhAraNa karI rAkhe che. TUMkamAM jema bhAjana vinA bhajana rahI zakatuM nathI, teja rIte samakti vinA zrata. ke cAritra dharma paNa rahI zakatA nathI. (6) dharmarUpI kariyANuM-samakti rUpI keDI jema majabuta keThImAM (ke dukAnamAM) rAkheluM anAja jIvajata, uMdara, cere AdithI surakSita rahe che, tevI ja rIte samakti rUpa keThImAM sthApita karelA dharmakaraNa rUpa kariyANAne arthAt mAlane mithyAtva, viSayakaSAyAdi kIDA, uMdara, cera vagere hAnI pahoMcADI zakatA nathI. samakita dharmane rakSaka che. tenuM rakhavALuM kare che. A rIte samyakatva dharmarUpI vRkSanuM mULa che , , nagaranuM dvAra che , mahelane pAme che jagatane AdhAra che vastune dhAraNa karavAnuM pAtra che, , cAritradharmarUpI ratnanI nidhi (bhaMDAra) che. pravacana sAroddhAra kAra 158 gAthA 940 uparokta cha prakAranI bhAvanA je samakitI bhAvate rahe che ane te pramANe dharmakaraNI karate rahe che. te Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (270 samyagadarzana ena samakita ane dharmane anya kAryakAraNa bhAvarUpa jANI temAM daDha ane acaLa rahI zake che, uparAMta samakita ke zraddhA pratye tenA hadayamAM ahobhAva ne Adara thAya che. tethI tenI daDhatA ne zudhimAM prabaLa vega Ave che. upazama mAMthI kSApazamika ane kSAyopathamikamAMthI kSAyika bhAvanuM samakita thAya che. te kSAyika samakitI taddabhave ke trIjA bhave avazya mekSe jAya che. - pravacana sAradvAra dvAra 158 gAthA 940, dharmasaMgraha adhikAra bIje kaleka 22 TakA. (62-67) samakitanA Tu (cha)sthAnaka : kaI tAvika mAnyatAnA AdhAre samakita Ave che ne Take che tenA uttaramAM ApaNe zarUmAM ja joyuM ke jIvAdi navatatvanI zraddhA e ja samakita che ane jIva arthAt AtmAnA cha sthAnakanI zraddhAnA AdhAre Take che, te cha sthAnakanI gAthA :asthi jio taha nicce, kattA zottA ya punapAvANuM asthi dhruva nivANuM, taduvAo asthi chaThaNe jIva (AtmA) che, te nitya che, jIva karmone karyA che, te karmone bhekatA che, puNya pAparUpe bheLave che; mekSa nizcayathI che, ane tene upAya (ta6 + uvAo) paNa che. - te jJAna-darzana-cArirarUpa ratnatrayInuM zuddha - bhAve pAlanarUpa dharma che. A cha sthAne samakitane -TakAvanArA che." Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagdarzananA 67 khela dha sa'graha adhikAra bIjo kalAka 22. pravacana sArAdhAra dvAra 148 gAthA 641. jIvanA A cha sthAnaka zrImad rAjacaMdre Ama kahyA cheHAtmA che tenitya che, che kartA nija kama, $ che bhAktA vaLI meAkSa che, mAkSa upAya sudharma. 43 Atmasidhdhi A che sthAnakamAM jIva' nA astitva' thI 'meAkSa' sudhInuM svarUpa paramAthI atAvyuM che. te A pramANe:(1) astitva :- 'asti' eTale 'hAvu' AtmadravyanuM 'sat" arthAt vidyamAna rahevuM te astitva' guNa che. samikatA zarIrathI judo evA caitanyamaya jIva (AtmA) che. tevI dRDha mAnyatA dharAve che. 201 keTalAka nAstika (na+asti arthAta jenI asti eTale ke hayAti nathI tevuM mAnanArA ) je cArvAkavAdI kahevAya che, te AtmAnA astitvane mAnatA nathI, jIva zarIranI sAthe ja upaje che ne zarIra nAza pAmatAnAza pAme che tema kahe che. A vAta dekhItI rIte ja rAjanA anubhave paNa kharAkhara jaNAtI nathI. kAraNake zarIramAMthI jIva javA chatAM zarIranA badhA avayaveA ne pAMce indriyA te jemanA tema ja rahe che, chatAM zarIra vaDe je kAya pahelA thatu hatu. te have thatuM nathI ne hAlatu cAlatuM khAtuM pItuM khelatuM vicAratuM zarIra have muDadu khanI jaDa banI jAya che. tethI saheja vicAratAMya jaNAze ke zarIramAM pahelAM kaMIka cetanAmaya tatva hatuM jenA kAraNe te adhu Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 272 samyagadarzana kArya- karatuM hatuM, te cetanAmaya tatva zarIramAMthI nIkaLI jatAM zarIra ke je jaDa pudgalanuM baneluM che, te pitAnI saDaNa, galana, paDaNavALI svAbhAvika paudagalika avasthAne pAmI gayuM. have je muDadAne rAkhaze te gaMdhAvA mAMDaze. eTale dehane cetanavaMta banAvanAra je tattva che te ja AtmA ke jIva che, tene zrI uttarAdhyayana sUranA ra3mAM kezIgautamiya adhyayanamAM nAvika kahyo che :zarIramAhu nAvatti. cha vacaI nAvie saMsAra aNu vRtto ja tarati mahesise 73. zarIra te nAva-naukA che, jIvane nAvika kahyuM che, eTale ke zarIrarUpI naukAne calAvanAra jIva (AtmA) te naukAne nAvika che, saMsAra te samudra che, jene mahaSie (jJAna, darzana, cAritra rUpI ratnayinI ArAdhanA vaDe) tarI jAya che, arthAta bhavasAgara tarI mekSa pAme che. hiMdu dharmagraMtha "kaThopaniSada" (1-3-3)mAM yamarAjA Siputra naciketAne AtmA ne zarIranuM- caitanya ane jaDanuM bheda, vijJAna batAve che, naciketAnI kathA A pramANe che - naciketA uddAlaka RSine sauthI nAno putra che, bacapaNathI ja khUba sAtvika ane vicakSaNa che. ekaveLA. RSie yajJa karIne dAna karatAM brAhmaNane gharaDI vasukI gayelI gAye ApavA mAMDI, A joI te vicakSaNa bALaka samajI gaye ke yajJa karyA pachI paNa pitAne lebha chuTate nathI. ane nakAmI gAye dAnamAM ApI yajJane dAnanuM phaLa Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagadarzananA 67 bola -274 gumAve che, vaLI dAna ApavAne karela saMkalapa (vrata) paNa AthI tuTe che. ne vatabhaMga meTo doSa che tethI pitAne sAvadhAna karavA kahe che - "dAna te nakAmI vastu enuM nahi, paNa ApaNane je priya vastuo hoya tenuM ja ApavAnuM hoya ane te ja karelo saMkalpa sArthaka thAya, huM tamAre vahAlo putra chuM, te tame kene mArUM dAna Ape che? nAnakaDA bALa putrane A pramANe gaMbhIratAthI late sAMbhaLI pitA te pahelA sakheda Azcarya pAmyA, paNa gaNakAyuM nahi. tethI puro bIjI ne trIjI vAra A pramANeja pUchatAM kaSi te bhAre gusse thaI gayA ne gussAnA AvezamAM kahI dIdhu - he putra "tArU dAna yama (mRtyu) ne ApuM chuM." naciketA te pitAnA vacana sArthaka karavA yamane tyAM javA nIkaLI gaye. yamanA dvAre pahoMcyA, tyAre yamarAjA bahAragAma gayelAtethI temanI rAha jote naciketA traNa divasa bhUkhyA tarasya temanA bAraNe besI rahyo, (jainadaSTie 3 divasanuM cauvihAravALu aNasaNa tapa karyuM. Ane aThThama tapa kahe che, ane tene prabhAva e. che ke je devane yAda karIne A tapa karyuM hoya te devane hAjarAhajura thavuM paDe, ahiM paNa yama tyAre ja Ave che.) yamarAjA cethA divase savAranA pAchA AvyA tyAre nAnA RSiputrane A rIte pratikSA karate joI prasane sa. 18 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 274 samyagadarzana thayA, atithi svAgata barAbara na thayuM samajI tene badale vALI devA traNa varadAna mAgavA kahyuM. naciketAe paheluM varadAna mAgyuM-mArA pitA svastha thAo." " tathAstu" ! (A rIte pitAne dharma mArge caDAvI pitRRNa vALyuM.) yamarAje kahyuM. bIju varadAna mAgyuM mane sva lekanA amRtavanuM. dAna kare." te paNa ApyuM. trIjuM varadAna mAgyuM - "mRtyunuM rahasya samajAvo." gUDha AtmavidhA Ape." A sAMbhaLI yamarAjA caMkyA. AtmavidhA jene tene apAtI nathI. AtmajJAna prAptinI pUrva zarata rUpe upaniSadee jitendrayapaNuM ane vairAgyane pramANe che. ( jainadarzanamAM samyagUdaSTine pAmavA pUrva lakSaNa rUpe je zama" " saMvega ? "ne nida" kahyA che teja bhAva aTo jitendriyapaNuM ne vairAgyathI kahyA che. upaniSadanI AtmavidyA te jainonI "samyaggadaSTi" che. samyagUdaSTi pAmele avazya mekSe jAya tema AtmavidyA pAmele paNa mekSe jAya-te vidyAnuM rahasya have naciketAne jitendraya ne supAtra jANa batAve che.) yamarAjA belyA - he naciketA! mehamAyAmAM phasAIne ajJAnI leke "A leka ja che, paraleka jevuM kAMI ja nathI tema samajIne saMsAranA bhoge bhegave che Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagadarzananA 67 bela 275 tethI saMsAracakathI chuTatA nathI ane vAraMvAra matyune duHkhada anubhava kare che. " "A mRtyuleka sivAya anya keI loka nathI te mRtyulokamAM teo AvyA kyAMthI? ane jaze kyAM ? tenuM jJAna temane kema thaI zakatuM nathI. - A jJAna na thAya tyAM sudhI mRtyunA rahasyane pAra pAmI zake nahi. A AvAgamana karanAra che keNa ? te tuM jANa. ' jANIne AtmakalyANa kara. (zrI AcArAMga sUtranA pahelA : adhyayanamAM A ja kahyuM che. A AvAgamana karanAra je tatva che te ja "AtmA" che. sAmAnya lake tene "jIva" kahe che. jyAM sudhI AtmajJAna thatuM nathI, tyAM sudhI AtmA eka zarIra choDIne bIjA dehane dhAraNa kare che. zarIrane choDavuM arthAt dehane AtmAne viga eja mRtyu" che, ane pharI bheTe thaye arthAta nava deha dhAraNa kare ene ja "janma kahe che. paraMtu je jJAnIe AtmA ane zarIrane, caitanya ane jaDane pRtha. (judA) mAnIne varte che te kadI punarjanma pAmatAM nathI. A AtmA e nitya che, zAzvata che, prava che jJAnI che, aja arthAt ajanmA che, sUkSmathI paNa ati sUkSma che. tethI IdriyethI tene anubhava thaI zakatuM nathI, cakSu vaDe joI zakAtuM nathI, paraMtu bhagavadukRpAthI jyAre svayaMskRraNAthI ke saMtasamAgame AtmajJAna thAya che. (jainadarzana pramANe samyagudRSTi prApta thAya che. tyAre aMtaramAM tene pratyakSa -anubhava thAya che. AtmAnubhUti thAya che, ane tyAre aMtaramAM prasannatAnI lahere uchaLe che, parama AnaMdanA ogha uchaLe Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 276 samyagadarzana che. pachI tene mRtyune bhaya satAvato nathI. mRtyune me pahoMcADanAra mitra mAne che. tene supAtra ne adhikArI mAnI A rahasya kahI rahyo chuM, ke - AtmAnaM rathina viddhi zarIra rathameva ca | buddhi tu sArathiM viddhi manaH pragahameva ca | IdriyANi hayAnAhuviSayAMteSa gocarAnuM Amendriyamaneyukato bhakatetyAhurmanISiNaH | he naciketA ! tuM AtmAne mAlika samaja, zarIrane ratha samaja, buddhine sArathI samaja, ane manane lagAma jANa, indriye (tophAnta) ane saMsAranA viSaya bhego emanA mArga jANu. mana ane IdriyenA saMgamAM jIvAtmA te viSayene bhegavanAra ke veThanAra che ema DAhyA puruSe kahe. che, A pramANe AtmAnuM caitanyamaya judu astitva ne. deha ratha jevo jaDa che te vAta hiMdudharma paNa batAve che. gItAnA bIjA adhyAyamAM AtmAnuM astitva batAvyuM che - "dehI nityamavadatya dehe sarvasya bhAratamAM he arjunA sarvanA - prANImAtranA zarIramAM A dehadhArI AtmA sadA haNAya nahi evo che. ane AtmAne. dehamAM rahenAre dehI kahyo che (30) - A rIte AtmAnA astitvane cArvAkavAdI nAstika, sivAyanA badhA dharmo svIkAre che. (2) nitya - traNe kALamAM TakI rahenAra dhruva dravya, padArtha 2dhArI ane kahyo che kavAdI nA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -samyagdarzananA 67 khela 277 ' AtmA trikALI prava padAtha che. ' ema tripadimAM sajJa tI karAe ' dhruvei ' kahIne kahyuM che. " 6 gItAe jIvanuM * nityatva ' nIce pramANe kahyuM che na jAyate priyate vA kadAcit-- nAya` bhUtvA savitA vA na bhUyaH / anne nityaH zAzrvatAya. purANA, na hanyate hanyamAne zarIre / adhyAya rAranA A (AtmA) kadI janmatA ne maratA nathI, athavA pUve' hatA nahi, ke bhaviSyamAM haze nahi ema paNa nathI, A AtmA ajanmA (ao), nitya, zAzvata ane purAtana ( purANA ) che, tethI zarIranuM mRtyu thavA chatAM AtmA ( kadApi ) marato nathI. A rIte dareka dharmoe AtmAne ' nitya ' zAzvatA ' kahyo che. (3) kartutva : jIva (AtmA) karmanA kartA che :(4) bhAkatutva - peAtAnA karelA zubhAzubha karmonA phaLane bhAgavanAra paNa jIva ja che. -- (3-4) - A kartutva baMdhanakAraka tyAM sudhI ja che, jayAMsudhI ahaMbhAva ANIne ajJAnapaNe jIva potAne karmanA kartA mAnIne karma kare che. sAmAnyapaNe ajJAnI jIva adhA sAMsArika karmo dehanI sukhasagavaDatA, ALapa`pALa mATe ke viSayakaSAyAne pASavA arthe ja karatA hAya che. te Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 samyagdarzana.. dehuSTi chUTI jAya ane AtmalakSe ja karmo karatA thAya, tA te ne te ka jIvane azubha ka baMdha karAvatuM nathI.. te jemake dehane TakAvavA anna-pANInI saMsArI temaja sAdhu sahune jarUra paDatI hAya che ne bhAjana pANI karatAM hAya che. chatAM saMsArI jIvane rasAsvAdanA kAraNe bhAja-nArtti karatAM azubha karma baMdhAya che, Aje tA mahu sarasa rasoI banI che vagere vakhANI vakhANIne khAvAthI tene banAvatAM thayela Ara.bha samArabhanA pApa paNa lAge che, vi. vi. jayAre te ja AhAra pANI sayamI ni AtmalakSe saMyamanA nibhAva arthe le che, tyAre azubha kama madhanA badale jJAnI kahe che ke karmInI nirA kare che, arthAt kama khapAve che. ka'nI nirjarA tapa vagara. thatI nathI. tethI AhAra-pANInA vaparAzane bhagavAne tapanI tapanI keTImAM mukI dIdhuM. sAra e che ke kayA bhAve. vaDe kriyA karIe chIe tenA upara ja zubhAzubha ka - 'dhana ke kanija rAnA AdhAra che. tethI eka ja kriyA azubha bhAvathI kare te azubha karma baMdha-pApanA aMdha thAya, zubhabhAvathI kare te zubhaka-puNyanA adha thAya te jemake kasAInI charI ne sananI charI. ane jJAna darzana-cAritranI ArAdhanA mATe zuddha anAsaktabhAve kare teAkanI ni rA thAya; ne aMte sakamAM khapAvI. siddha, buddha ne mukta ane, tethI kahyuM che:chUTe dehAdhyAsa tA nahi kartA tuM kama nahi bhAtA tu tehaneA e ja dhamane ma Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagadarzanananA 67 bela 279 samakitI jIva dharmane A marma pAmI gayuM hoya che, tethI tenI badhI kriyA bAhA daSTIe saMsAralakSI lAge chatAM dehAdhyAsa vagaranI hoya che, karavA chatAMpaNa kartApaNuno bhAva nathI hote. bhaktakavi narazI mahetAe gAyuM che ne - huM karUM huM karuM e ja ajJAnatA, zakaTa ne bhAra jyama zvAna, tANe, ke zrIkRSNa bhagavad gItAmAM kahyuM - "saMsAra zuM sarasa rahe, ne mana mArI pAsa. badhA kAryo bhagavaprItyArce kare, sarvanI vAtane svIkAra karatAM zrImad kahyuM - samyaga daSTi jIvaDo, kare, kuTuMba pratipALa, atarathI nyAre rahe, jayama dhAva khilAvata bALa, jema dhAvamAtA bALakane dhavarAve ucherIne meTa kare, paNa samaje ke A putra mAre nathI, tema samyagRSTi jIva saMsAramAM rahe, saMsAranA badhA kartavya kare chatAM enA manamAM saMsAra na hoya, arthAt huM houM te badhuM kAma thAya, mArA vinA badhuM aTakI paDe, e saMsArabhAva-kartAbhAva enA rUMvADAMmAMya na hoya, mAtra sAkSIbhAve jene paribhASAmAM "jJAtA-draSTAbhAve" saMsAramAM rahe jainazAstromAM A nirlepatA upara Thera Thera bhAra mUkyo che. kAraNake viSayakaSAyonI nirlepatA-nivRtti e ja samaktinuM-kSanuM mULa che. TUMkamAM kahyuM che - nA bALakane nathI, tema kare chatAM Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagadarzana eo viraha kuja, ega ca pavaraNuM ! asaMjameM niyatti ca saMjameM ca pavaraNuM u31rA sarvajJa pharamAve che - "ekamAM virame arthAta nivRtta thAe, bIjAmAM pravRtta bane. asaMyamathI eTale ke viSaya kaSAyathI nivRtta bane, ane saMyamamAM eTale ke ratnatrayI rUpa jJAna-darzana-cAritrarUpI mokSamArgamAM pravRtti kare." -vItarAga banavAne A rAjamA samyagadaSTi jIvane hoya che, tethI sammadaMzI na kaI pArva' arthAta samyagudaSTi kaI pApa kare nahi - ema zAstramAM kahyuM che. kAraNa saMsAramAM rahevA chatAM kartAbhAva nathI tethI azubha pApakarma baMdhAtA nathI. samyagradaSTinuM lakSyabIMdu saMsAra nahi, paNa mekSa ja hoya che. tethI tenI badhI pravRtti AtmahitArthe thAya che. eTale ja pAMcame bela mekSa kahyo. (5) amRtatva arthAt AtmAne mokSa che - padArtha (dravya) mAtrane be prakAranA saMbaMdha hoya che (1) samavAya saMbaMdha ane (2) saMga saMbaMdha. padArthanI sAthe je guNene saMbaMdha che jemake sAkaranI sAthe mIThAza, gaLanI sAthe gaLapaNa, kArelA sAthe kaDavAza, AtmAnI sAthe jJAnAdi guNe te "samavAya" saMbaMdha che. te saMbaMdha anAdi anaMta zAzvate che. paNa dravyane parapadArtha sAthe saMbaMdha jemake sonAne mATI sAthe, dudhane pANI sAthe, je saMbaMdha che te "saMga saMbaMdha che. tevI rIte jIva Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagdarzananA 67 ela 281 ' > (AtmA) nA kama sAthe ke deha sAthenA sabadha paNa " saMcAMga saMbaMdha ' che; ane te sa`kha'dha anAdisAMta eTale ata AvI zake tevA che. sAnAne ne dudhane agni vaDe tAvavAthI, mATI ke pANIthI judA pADI zakAya che; ne tyAre zuddha suvarNa ne zuddha dudha arthAt mAvAnI jema prApti thAya che, te ja nyAye jJAna ke taparUpI agnithI anAdi kALathI AtmAne vaLagelA kama pudgalA paNa baLIne bhasmIdbhUta karI zakAya che, ne tyAre AtmA potAnI pama vizudhdha paramAtmadazAne pAme che. sakathI chuTanAro pAme che, tene ja AtmAnA mekSa arthAt amRtatva eTale amarapaNuM-have navA janma-maraNa nathI tevu avinAzI zAzvata pada - pAme che. (6) sAkSano upAya che. :--mAkSanA upAya che ' sudharma ' sajJa jinezvarAe zrI dazavaikAlika sUtra a. 1 mAM ahiM`sA, sauMyama ane tAmaya dhane utkRSTa ma`galamaya sudha` kahyo che. tenI ArAdhanA kevI rIte karavI te zrI. uttarAyana sUtra aya. 28 nAme 'mokSamA` ' mAM nIce pramANe batAvela che H'nAguMNa jANui bhAve, dasaNeNu ca saDe carioNu nigiCNAI, taveNa parimujaai !! 35 / / A aghyayananI pahelI ja gAthAmAM meAkSanA mAga cAra kAraNavALA kahyo jenA nAma mIjI gAthAmAM (1) jJAna (2) dana (3) cAritrane (4) tapa - sava jJa prabhue Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 samyagadarzanA pite enI ArAdhanA karIne kevaLajJAna - kevaLadarzana prApta karIne anya mumukSuonA kalyANa arthe prarUpyA. te cArenA. lakSaNa A gAthAthI pharamAve che ke "he bhavya che! jJAna vaDe AtmAnA ajara, amara, avinAzI evA svabhAvane-- uparekta astitvAdi cha sthAnakene jANe, (2) darzana vaDe. tenI zraddhA kare, (3) cAritra vaDe tene nigraha kare - AtmAne nigraha karavo eTale tene viSaya kaSAyarUpI rAgazreSanA pariNAmethI bacAvavo, eTale "saMvara tattva"nI. ArAdhanA karavI, vizuddha dayAmaya ahiMsA dharmanuM pAlana karavuM; eTale navA azubha karma-pApa kama na baMdhAya, ane (4) tapa vaDe AtmAne saMpUrNa vizuddha kare arthAt mavettA pUvakamAI, saMjameNa taNa yA savavadukUkhapahagThThI, pakkamanti mahesise 36 eTale saMyama ane tapa vaDe pUrva saMcita sarva karmone khapAvIne maharSio, samyagudaSTi mahAtmAe sarva duHkharahitapaNAne pAme che, arthAta sidhdha, budha ane. mukta thaIne sidhdhapadane, paramAtmapadane pAme che. A rIte jIvAtmA pitAnA ja AtmAnA svarUpa svabhAva Adi cha sthAnakanI jANa, pIchANa, zradhAna karI. karI samakti pAmI, bahirAtmadazAne taje che, aMtarAtmA dazAmAM praveze che, phaLasvarUpe samaya pAkaye paramAtmadazAne pAme che. A rIte 4 zradhdhAna, 3 liMga 10 vinaya, 3 zudhdhatA. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagadarzananA 67 bela 283 5 duSaNa, 5 bhUSaNa pa lakSaNa, 8 prabhAvanA, 6 AgAra, 6 bhAvanA ne 6 sthAnaka maLI kula 67 bola rAmaktinA che. jenAmAM ATalA guNe hoya te vyavahArathI samakitI che. iti samakitanA 67 bela samApta zrI uttarAdhyayana sUtra 28muM mokSamArga adhyayana samApta. mRtyune jItavAnuM eka mAtra upAya - parama prabhAvika zrI bhaktAmara stotranI 23mI gAthAmAM mRtyune jItavAne upAya batAvatAM mAnatuMgAcArya kahe che - tvameva samyagupalabhya jayaMti mRtyumAM na nyaH zivaH zivapadasya munIndra patthA riphA. munivarenA paNa Indra evA he jinezvara bhagavAna! tamane ja pAmIne eTale ke tamArA ja pharamAvelA mekSamAne. samyapha prakAre ArAdhIne jagatanA cha mRtyune jItI jAya che arthAt temanA janma-maraNanA pherA TaLI jAya che. zivapadane arthAta mokSane pAmavAne tamArA kahelA ratnatrayIrUpI mA sivAya anya kaI kalyANakArI mArga nathI ra3) jinezvarakathIta mArganI ArAdhanA karavI eTale jinezvaranI ane temaNe prarUpelA dharmamArganI zradhdhA thaI ane A zraddhAne ja samyagadarzana kahyuM che. eTale paramArthathI samyagadazana vaDe ja mRtyune jItI zakAya che. arthAt mekSa maLe che ema tAtparya thayuM. pachI samaktiI jIvane mRtyu bhayajanaka ke zekarUpa lAgatuM nathI, paraMtu mRtyu tene mATe mahotsavarUpa banI jAya che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ = 284 samyagadarzana mahAkavi ravIndranAtha TAgere eka suMdara ne. madhura . kalpanA mRtyu mATe ApI che. kevI rUDI A vicAradhArA - che ? kevI suMdara kalpanA che - "eka mAtA pitAnA bALakane dhavarAvatI hoya ane jamaNuM thAna (stana)mAM dudha ochuM thatAM e bALakane tyAMthI upADI le che ke tarata ja bALaka raDavA mAMDe che, - hAtha-paga pachADe che, tyAM te mAtA bALakane pitAnA DAbA thAne vaLagADI de che ke tarata ja bALakanA dhamapachADA rudana vi. badhuM baMdha thaI jAya che ne rAjI rAjI thaIne casa casa dudha dhAvavA lAge che. tevI ja rIte mAnavI paNa bALaka jevo ajJAna che. tethI mRtyu vakhate raDavA lAge che, - haiyApITa kare che, paNa je enI pAse sukRtane jaththa (puNya) haze te e je sthAne che tenAthI ucca sthAne ja javAne che, kALa (mRtyu-yamarAjA) kahe che "alyA ! tuM kyAM marI jAya che ? nakAmI haiyApI zA mATe kare che? - tArUM zarIra have jIrNazIrNa thaI gayuM che tethI tene badalavAnI jarUra che, tArA kAna sAMbhaLatA nathI eTale tAre sAMbhaLavA mATe mazInanI madada levI paDe che, tArI - AMkhe jhAMkha AvI gaI che, jovAmAM muzkelI paDe che, mATe tAre camA paheravA paDe che, keIne hAtha jhAlI paDe che, dAMta paDI gayA che eTale tAre ekaThA caDAvavA paDe che, TuMkamAM tAruM AkhuM zarIra jIrNazIrNa thaI gayuM che, mATe -ene badalI nAkhIe kALanI A vAta ajJAnI mANasa samajatuM nathI. ane thAna choDAvelA bALakanI jema raDavA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAne bALa 3 paNa gamata samyagradarzananA 67 bola 285 - bese che. kharI rIte te mRtyu eTale eka cusAI gayelI kerInA badale rasathI bharapUra evA bIjA madhurA AmraphaLane pAmavAnuM che. mAMnA bIjA sthAne turata vaLagavAnuM che, anaMta jIvanayAtrAmAM vadhAre sArA sthAne javAnuM che. chatAM ajJa bALakanI jema abudha mAnavI raDavA bese che. samaktine. paramArthathI "belibIjakahyuM che. ne belibIja na pAmyA. hoya te badhA "abudha" kahevAya che, tyAre jJAnInA aMtaramAM karuNA jAge che. tethI te samajAve che ke vicAre te kharA. eka gharaDe mANasa che jenI sAme koI ne jevuM paNa gamatuM nathI, e marIne vaLI bIjA sthAne bALaka banIne avatare che. eTale ene ramADavA sau keI doDe che, upADI upADIne. bacIo bhare che, AmAM zuM tene AtmA badalAya ? nA, mAtra zarIra badalAyuM che, gItAnA bIjA adhyAyamAM kahyuM che - vAMsAMsi janI yathA vihAya, ( navani praNAti nareDaparANi' tathA zarIrANI vihAya jINuci, nyAni savAti navAni dehI para.' manuSya jema junA ne jarI gayelA vastrone tajIne bIjA navA vastro pahere che, temaja jIvAtmA jIrNa thaI gayelA zarIra tajI daIne bIjA navA deha dhAraNa kare che. eTale vyavahAramAM paNa ApaNuM samaju leke marI gaye ema nathI kahetA, paNa "pAcho tha" ema marelA mATe bole che, pAcho thaye eTale pharI pAcho janmavAne, navA. ene ramA bA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -286 samyagudarzana svarUpe AvavAne A vAta samajAI jAya to mRtyune Dara na rahe. A nirbhayatA ne vivekI vicAradaSTi lAkha kharcatAMya - na maLe, paNa divyadRSTi jene jainadarzana samyagadaSTi kahe -che-pAmatA maLe. A zraddhA aMtaramAMthI AvavI joIe, pachI mRtyuno bhaya na rahe, ne jIvana rasabharapUra banI jAya. A samyagadariTane sthAyI ne daDha banAvavA mATe mAnavIe harakSaNe vicAravuM joIe ke "huM keNa chuM?" kayAMthI - A chuM ? kayAM javAne chuM ? zrI AcArAMga sUtranI ja A vAta che A vicAradhArAnA sAtatyathI ja ApaNane jaDa-caitanyanA bhedanI samajaNa paDaze, AtmasvarUpanI kharI oLakha thaze ne satata abhyAsathI AtmAnI anubhUti - Atma sAkSAtkAra thaze. jIvamAMthI ziva banAze. A pramANe mRtyu eTale kharekhara te jagatane ne saMsArane viga paraMtu paramAtmA thavAne vega che. a5A e parama 5 eTaleke AmA eja paramAtmA che. ema anaMtA tIrthakaree kahyuM te ja vAta hiMdudharmo paNa "tatvamasi" te (paramAtmA) tuM che, agara te aha brahmAmi - huM brA eTale ke paramAtmA chuM. kahIne karI che. tethI mRtyu e te jIvamAMthI ziva banavAne parama mAMgalika avasara che, mATe tene kheda karavAnuM na hoya. eTale ja te tIrthakara bhagavaMtenA nirvANane nirvANa kalyANaka" kahela che. janma kalyANakanI jema ja nirvANa paNa kalyANaka che kAraNa ke bhavabhramaNamAMthI mukti apAva Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagadarzananA 67 bela 287 nArUM che, tethI tenI paNa ujavaNI karavAnuM jainadharma kahe che, eTale samakitI mR yune kheda karatuM nathI. maraNa, samaraNa ane vimaraNa ema tripadi che. tene paramArtha e che, kharekhara te maraNa pAmavAthI zarIrane viyega thavA chatAM, je ApaNe temanA guNonuM sadA maraNa karatAM rahIe, te te viyoga viga rahetuM nathI. paNa jANe -te vyakti sadA ApaNI sAthe ja che te anubhava thAya che. dA. ta. prabhu mahAvIrane nirvANa pAmyAne aDhI hajAra varSa thaI gayA. chatAM emanuM satata smaraNa karavAthI, te prabhu jANe sadA ApaNane mArgadarzana ApyA kare che tevA anubhava thaze. smaraNa bhAvapUrvaka daDha zraddhA rAkhIne karavuM joIe. tevuM ja guvodinuM ke svajananuM samajavuM. paNa temanA jIvatAM paNa je ApaNe temane yAda paNa na karatAM hoIe, vismaraNa karatAM heIe, eTale ke temanI AjJA vagerenuM pAlana na karatAM hoIe te bhalene ApaNI bAjunA oraDAmAM ja rahetA hoya, chatAM te maraNa samAna che. eTale maraNa e ja sAMnidhya ane vismaraNa e ja mRtyu che ema samakitI jIva samaje che, tethI mRtyu prasaMge samabhAvamAM rahe che, ne jinezvaranuM smaraNa eTale ke jinezvaranA ratnatrayIrUpI mArganuM anusaraNa e ja kALa rAjAne eTale ke mRtyune jItavAne ekamAtra saraLa ane sacoTa mArga che. ema zraddhApUrvaka mAne che. hiMdudharma paNa A ja vAta nIce pramANe kahe che. mRtyune najara sAme rAkhIne ApaNe je ApaNe Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 288 samyagU darzana jIvana vyavahAra gaThavIe te mRtyune keI Dara ApaNane. rahe nahi. ApaNe ApaNI IcchA ane tRSNAo para kAbu rAkhIe ane koIpaNa vyakti ke kAryanI spRhA na rAkhIe. nipRha banIne jIvIe te mRtyuthI DaravAnuM ApaNane koIpaNa kAraNa rahe nahi. saMsAramAM je mANase pitAnA karmone hisAba cekha rAkhe che, tene keInathI are yamarAjAthI paNa keIpaNa prakArane bhaya rAkhavAne rahete nathI. kAraNake ApaNe sArA ke kharA jevA karmo jIMdagImAM ryA haze, te karmonA phaLa aMtakALe AgaLa Avaze. beTA karmavALAne Dara lAge che tethI jIva chUTate nathI, zarIrane vaLagI rahe che. paraMtu sArA karmovALAne mata DarAvI zakatuM nathI. UMcI pAyarIe caDavAne je ullAsa hoya, te aMtarane ullAsa ne samAdhi te samaye tevA sAdhaka jIvane hoya che. tene pratyakSa anubhava ApaNe sahue paNa tAjetaramAM samAdhi mRtyu pAmelA pa. pU. bA. bra. kusumabAI mahAsatIjInI chellA zvAsa sudhInI zuddhi ne jAgRtithI anubhavelI che. mATe zraddhA rAkhIne jinezvaranA mArganI bhAvapUrvaka ArAdhanA kare, jethI mRyune Dara lAgavAne badale, mRtyu DarIne cAlyuM jaze arthAta no janma dhAraNa karavAnuM raheze nahi ne mRtyune jItI javAze. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmanI daDha zraddhA (satya ghaTanA) svAdhyAya karatAM ke dharmanuM svarUpa samajAvatAM ghaNuM vakhata loke puchatAM hoya che ke zradhdhAnI vAta te barAbara samajAya che, paNa tene AcaraNamAM mUkavI kaThIna paDe che, agara te tevA kaMI prasaMge upasthita thaye dharmazraddhAmAM kevI rIte aDaga rahevuM te sujhatuM nathI. tyAre zAbdika vivaraNa sAthe tevA keI prasaMganuM dharmakathA rUpe nirUpaNa karavAthI tene AcaraNamAM kema mUkI zakAya te bAbata paSTa karavA mATe janadharmanA cAra anugAmAM eka dharmasthAnuga rAkhe che. aro paNa A bhAva spaSTa karavA savAsoeka varSa pahelA banelI eka satya ghaTanA zradhdhAguNane daDha karavA ApuM chuM. sUrata zaheramAM savAsoeka varSa pahelAM dalapatabhAI zeTha nAmanA eka nItimAna jaina jhaverI rahetA hatA. temane saMtAnamAM eka mAtra putra nAme kAMtilAla hate. surata zaheramAM tyAre navAbanuM rAjya hatuM. zeTha nAmAMkita jhaverI hatA. zrImaMta hatA, tethI jhaverAtanA dhaMdhA uparAMta vahANanA vImA utAravAnuM paNa kAma karatAM, kAraNa ke sUrata tyAre dhIkatuM baMdara hatuM. relve lAIna hajI paDI na hatI. tethI deza paradezanA vahANe sUrata baMdare lAMgaratA ne dhamadhokAra vepAra cAlate. paNa vimAnA kAmamAM zeThe eka niyama karele ke pitAnI saMpattithI vadhu rakamane sa. 19 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 290 samyagadarzana vIme kadApi na le, kemake kadAcita vahANa DubI jAya ne vimAnI rakama cUkavavI paDe te paNa pite pUrepUrI rakama cukavI zake ne pitAnI nIti ne pratiSThAne AMca na lAve. AvI nItimattAne lIdhe dalapatabhAI zeThanI peDhInuM nAma dezaparadezamAM prasidhine pAmeluM. have vRdhdhAvasthA AvatAM zeThe peDhIne badhe kArabhAra vizvAsu munimane pelA ne sAthe khAsa bhalAmaNa karelI ke pitAnI muDIthI vadhAre rakamane vIme kadApi na utAre, ane A niyama copaDAnA pAne paNa lakhyuM hatuM. AyuSya purU thatAM zeDa avasAna pAmyA, paNa kAMtilAlanI ne peDhInI barAbara saMbhALa rAkhavAnuM munimajIne seMpI gayelA. kAMtilAla svabhAvane ghaNuM ja saraLa hatuM, ne dIlane ghaNe narama hatuM, paNa tenA sadabhAgye munima ghaNo vizvAsa ne dhaMdhAne anubhavI hate, ne gharamAM patnI paNa ghaNI vyavahAra kuzaLa, ghararakhuM ne deva gurU dharmamAM parama AsthA rAkhavAvALI ne parama bhakti karavAvALI hatI. tethI kAMtIlAla jIvana vyavahAra bahu zAMtithI cAlyA karate. kAMtIlAla paNa zrAvakanA AcAra bhAvathI pALate tethI ja sUryAsta pahelA peDhIethI nIkaLI jate ne ghare AvIne jamI karIne baMne mANasa pratikramaNadi karatAM. munimajI moDethI peDhInuM kAma patAvI, peDhI baMdha karI, peDhInI cAvIo ghare AvI ne ApI jatAM, A pramANe temane rejIde kAryakrama munimajI niSThApUrvaka karatAM hatAM. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagdarzananA 67 bela 291 vAta have ekadA evuM banyuM ke kAMtIlAla zeTha peDhIethI nIkaLI gayA pachI e ArabazeThanI peDhIe AvyA ne potAnA vahANanA 30 lAkha rUpiyAno vImo utAravA che. mATe prImIyamanI rakama laIne vImo utArI Apo, tema munimajIne kahyuM. 30 lAkhanA vImo utAravAnI sAMbhaLI munima pahelA. khamacAyA. A joI Araboe kahyuM ke ame kAyama dalapatabhAI zeTha pAse ja amArA vahANunA vImA utarAvatA AvyA chIe ne zeThanI peDhI sivAya khIje kayAMya javAnA nathI. mATe tamAre vImA utAravA ja paDaze. munime vicAyu ke zeThe potAnI muDI 15 lAkhanI ceApaDAmAM lakhI che ne tethI vadhu rakamanA vImA utAravAnI nA lakhI gayA che, paNa atyAre dariyA zAMta che, UnALAnA divase che tethI vahANu e traNa divasamAM teA dIva aMdara paheAMcI jaze. mATe kazu' lekhama dekhAtuM nathI, ne Araba vahANavaTInA ATalA badhA Agraha che teA Avela garAgane pAchA vALavA ThIka nahi. tethI peDhInuM nAma bagaDe, mATe peDhInu' nAma jALavI rAkhavA munime to zeThanA hItamAM 30 lAkhanA vImo utAryo ne prImIyamanI vIsa hajAranI rakama laIne Araone vImAnI pAvatI ApI. peDhI baMdha karIne zeThanA ghare cAvIne prImIyamanI rakama ApavA gayA tyAre kAMtIlAlane badhI vAta karI. kAMtIlAla te munimanI vAta sAMbhaLI gabharAI gayA. muDI karatAM vadhAre rakamanA vIme utAravAnI meTA zeTha nA pADI gayA che, chatAM kema AvI bhUla karI ? munimajIe Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 292 samyagadarzana khulAso karatAM peDhInA hitamAM Ama karyuM che ne darI thALI jevo zAMta che, tethI betraNa divasamAM te vahANa dIva baMdare pahoMcI jaze, mATe kazI ciMtA na karaze tema kahIne ghare gaye. paNa kAMtIlAlanA jIvane cena nathI. tene te kazuMka aniSTa banavAnA dIlamAM bhaNakArA vAgavA lAgyA. nakkI. peDhInuM puNya paravAyuM, nahitara A anubhavI vizvAsu munima AvI bhUla kare khare ? kAMtIlAlanI te nIMdara uDI gaI che. sadAne zAMta cahere karamAI gaye che, sAva udAsa thaI gayuM che te joI cakara patnI tenuM kAraNa pUche che. kAMtIlAla vIme utAryAnI badhI vAta karIne kahe che ke pitAjInI sucanA virUddhanuM kAma thayuM che, tethI jarUra ApaNuM puNya paravAyuM che. patnI zANI che, hiMmata Ape che ke atyArathI ja DhIlA thaI javAnuM te koI kAraNa nathI. munimajIe te ApaNA hita mATe A kAma karyuM che. ne dariye zAMta che te. vahANa betraNa divasamAM te salAmata rIte pahoMcI jaze. mATe navakAra maMca gaNune zAMtithI suI jAva, ApaNe keInuM bagADayuM nathI, te ApaNuM kaI bagADI zakavAnuM nathI. Ama hiMmata ApI tethI kAMtilAla te arihaMtanuM smaraNa karI zAMtithI suI gaye. paNa have banavA kALa che te AvI zAMta mosamamAM dariyAmAM kamasamI vAvAjhoDuM thayAnA samAcAra bIjA divase Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagadarzananA 67 bela 293 AvyA, ne kAMtIlAlanA gabharATanI te koI sImA na rahI. tene te evA ja bhaNakArA vAgavA mAMDayA ke hamaNAM Araba AvIne ubhA raheze ne vImAnI rakamanI mAMgaNI karaze. 30 lAkha cukavaNuM kayAMthI ? gharabAra, jara-jhaverAta badhuM maLI 15 lAkhanI muDI che. to have zuM karavuM? rakama cukavavAnI nA pADavI paDe tenA karatAM marI javuM sAruM ? e jamAnAmAM lekamAM AvI nItimattA hatI. kAMtIlAle te patnIne pitAne aphara nirNaya jaNAvI dIdhuM ke Ara Ave te pahelAM aphINa laIne bhagavAnane ghare pahoMcI javuM. kAMtilAla aphINane geTe laIne AvyA ne patnIne aphINa ghoLavA kahyuM. A joI zraddhALu patnIe aphINane goTo laI aphINanA be kaTarA taiyAra karI Tebala upara cUkyA. te joI kAMtIlAla navAI pAmya, pUchayuM :be kaTorA kema? patnIe kahyuM ke tame jAva pachI mAre ekalIne jIvIne zuM karavuM ? aphINa pIvuM paDaze te baMne sAthe pIzuM paNa ArabanA AvyA pahelA pIvAnuM nathI. Arabe rakamanI mAMgaNI karatAM Avaze ke tarata ja gaTagaTAvI jazuM, paNa te daramyAna ApaNe pUrA bhAvathI bhagavAnanuM samaraNa karI laIe. have AjanI rAta suvAmAM gALavI nathI, paNa bhagavAnanA stavana gAzuM. mATe tame DIvAra navakAramaMA gaNo tyAM huM AvuM chuM. Ama kahI teNIe te snAna karyuM lagna vakhatanuM pAnetara paherI, bIjA badhA paNa alaMkAra Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 294 samyagdarzana sajIne kAMtIlAla pAse AvI. kAMtIlAla te A joI digmUDha khanI gayA. tyAre suzIla patnIe sAMtvanA ApatA kahyuM ke have jayAre bhagavAnanA ghare javuM ja che, te| ane eTalI prabhubhakti jeTaleA samaya maLe teTalAmAM karI laI e te ja sArUM gaNAya mATe gabharATa iMDIne zAMtithI mArI sAthe besI prabhubhakti karI. Ama deva-gurU-dharmAMmAM parama zraddhALu patnIe samayavartIne patinA gabharATane dura karavA prabhubhaktimAM lagADI dIdhA ane AkhI rAta stavana sajajhAya mIThA kaDathI gAIne samaya bhaktibhAvamAM gALyeA. Ama ne Ama rAtrinA samaya vItI rahyo che. tyAM parADIe cAra vAge khAraNe TaMkArA paDayA. kAMtIlAla vaLI gabharAI UThayA. tenA te guDA ja bhAMgI gayA. tene thayuM ke vahANa DukhI javAthI Arae rakama rakama levA AvyA. tenA hAtha aphINanA kaTorA tarapha vaLyA. tyAre patnIe dhIraja ApatAM kahyuM, khame ! kANu Avyu che te jovA teA do. vahANa DukhI jAya hAye AkhA peDhIe Ave. AvA kaTAI ne kAI ghare na Ave mATe thoDI hiMmata rAkhI arihaMtanuM smaraNa kaze. tyAM huM tapAsa karI AvuM chuM. khAI e pUrI AsthAthI khAraNuM ardhuM khAlyuM. ADazamAMthI joyAM kAI gheADezvAra ubhelA jaNAyA, khAI kAMI pUche te pahelA to te ghoDezvAra dhImethI utAvaLe melyA. dalapatarAma zeThanu ghara Aja ke ? 8 khAI e kahyuM : - hA ! paNa zeTha te hayAta nathI. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25 samyaggadarzananA 67 bela ghoDezvAra - bhale zeTha na hoya, paNa temanI zAkhA te che ne ? A thelI le. temAM mArI anAmata che. te sAcavaje. jIvate rahIza te levA AvIza ? nahitara khudA hAphIjha! bAI - paNa tame koNa che bhAI! ATalA gabharAyelA kema che? gharamAM AvI zAMtithI badhI vAta kare, pachI joIzuM. ghoDezvAra: - bena mArI pAse vAta karavAno samaya nathI. huM suratanA navAbane phaTA kuMvara chuM. mArA pitAe aMtakALe A jarajhaverAta mane ApelA. te have moTAbhAI hAlanA navAba paDAvI levA mAMge che. meM ApavAnI nA pADatAM mArI pAchaLa mArA mokalyA che, mATe A thelI saMbhALI le ne mane bhAgavA gho. jIvatA muvAnI juhAra karuM chuM. Ama kahetAM ja bAInA hAthamAM thelI pakaDAvIne ubhe ghoDe ja phaTA nAThe. bAi te eka pachI eka A badhI ghaTanA banatI joI jeI deva-gurU-dharmamAM vadhAre zradhALu banI. thelI laIne pati pAse AvI pachIne pUchayuM? kadAca vIme cukavavAne thAya, te keTalI rakama ApavAnI thAya? pati - 30 lAkha. patnI :- ApaNuM muDI keTalI che? Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyaggadarzana pati :- 15 lAkha. patnI :- 15 lAkha kema? mane bApujI pAMca lAkha ApI gayA che te kema gaNatAM nathI. mArI sAthe AvI judAI rAkhe che? pati - tArI rakama kaMI levAya? te te strI dhana gaNAya? tema chatAM te gaNIe toya dasa lAkha luTe? patnI :- sArUM ! A thelI khule u. thelI khelatAM jhaverAta joI kAMtilAla vismaya pAme che. A kyAMthI lAvI ? patnI bhagavAne mekalI paNa have te tamArA 30 lAkha pUrA thaI jAya ne ? patiH-are 30 lAkha zuM ? A jhaverAta ja tethI vadhu kiMmatanuM che. panI tarata ja UThIne Tebala pAse gaI aphINanA baMne kaTorA laIne bArI bahAra ghA karIne pheMkI dIdhA. patIne kahyuM A kaMI pIvA mATe ghenyA na hatA. paNa mAtra tamane sadhiyAre devA banAvyA hatA. deva-gurU.dharmamAM daDha zraddhA rAkhIe to bhagavAna ApaNI paDakhe jarUra ubhA rahe tenI khAtrI karAvavA rAkhelA. mATe game tevA vikaTa prasaMgamAM dharmazradhA jALavI rAkhavI. nA hiMmata thavuM nahi ne cheTuM pagaluM bharavuM nahi. ane ArabonI ciMtA karavI nahi. kAraNake bhale vAvAjhoDuM thayuM paNa mAruM aMtara kahe Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagdarzananA 27 ela 297 che vahANa salAmata paheAMcI gayAnA amara AvyA ja samajo. bIjA divase kAMtIlAla zeTha peDhIe vahelA jAya che, ghaNA vahANe vAvAjhoDAmAM sapaDAyA ne koI dukhI gayAnA khakhara bajAramAM AvyA che. Ama munima samAcAra Ape che tyAM ja pelA be Aro hAMphaLA phAMphaLA peDhIe Ave che. dariyAi tAkAnamAMthI bacIne AvyA hAya tevA dedAra che. AvatAMveMta munimajInA caraNamAM DhagalA thaI paDI jAya che. kAMtIlAla Arakhene AvelA joI pharI ciMtAtura ane che, paNa vImAnI rakamanI mAgaNI karavAne badale munimajInA caraNamAM ALoTatAM joI navAI pAme che. muneimajI temane uDADI kuzaLa-samAcAra pUche che. Ara kahe che zeTha, adhe raste paheAMcatA aNudhArI AMdhI caDI. zAMta dariyAmAM pahADa jevaDA meAjA uchaLavA lAgyA. amane emaja thayu ke hamaNAM DUbyA ke DubIzu . keTalAka DubI paNa gayA. paNa amAruM vahANa kevI rIte khacI gayuM tenI hajIya amane samaja paDatI nathI. paNa kAle rAtanA jANe koI gebI sahAya na maLo hAya ! teNe amane ugAryA ame te pApIA loko chIe. paNa dalapatabhAI zeThanI peDhInA puNya-pratApe ja ame bacI gayA ema amane cokakasa lAge che. tyAre ame khudA sAkSIe khAdhA rAkhela ke jo A tophAnamAMthI ugarI jazuM te zeThane vIsa hajAra deza. A vIzahajAranI thelI svIkArI le. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 298 samyagadarzana. kAMtIlAla le eka pachI eka banatI A abhUta ghaTanAothI Abhe banI gaye. patnInI dhamazradhdhAe ja vahANa na DubavA dIdhA tenI tene khAtrI thaI gaI. sAcA bhAvathI karelI bhakti niSphaLa jatI nathI tenI tene daDha zraddhA thaI Arabene vadhu rakama na ApavA bahu samajAvyA. paNa Araba ekanA be na thayA. jIbha kacaryA pramANe na ApIe te khudAtAlA amane mApha na kare. tamArA pratApe. amAro jIva ne mAla baMne baccA tenuM RNa te paisAthI cukavAya tevuM nathI. chatAM kula nahi ne phulanI pAMkhaDI, samajIne A rakama svIkArIne amane devAmukta kare. ghare jaIne kAMtIlAle badhI vAta patnIne karI, vAta. sAMbhaLI patnIe pharI eTaluM ja kahyuM : ApaNe keInuM bagADayuM nathI, keInuM burU vAMchatA nathI. te pachI ApaNuM burU thAya ja kema? deva-gurU-dharmamAM daDha zradhdhA rAkhIe ne nItimaya jIvana gALIe te bhagavAna ApaNane kaSTa mekaleja nahi. A hItazIkSA ApaNe sahue paNa jIvanamAM utAravA jevI che. deva-gurU-dharmamAM rAkhelI daDha zraddhAne A adbhUta prabhAva che. zuddha bhAve rAkhelI zraddhA kadApi niSphaLa. jatI nathI. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samakitanI cAra bhAvanA mokSanuM bIja samakita ane samakitanuM mULa. cAra bhAvanA che, mATe tenuM sadA ciMtana karI bhASavI joIe jethI tenA guNo ApaNAmAM pragaTa thAya. A cAra guNe pahelAM AvyA pachI ja samakti guNa AtmA mAM pramaTa thAya che. cAra bhAvanA ( upajAti vRtta) satveSu maitrI guNiSa prabhu, kilapTeSa jIveSa kRpAparatvam mAdhyasthabhAve viparitavRtI, sadA mAmA vidadhAtu deva 15 he vItarAga prabhu! jIvamAtra pratye mAre maitrIbhAva ha, guNAdhika pratye" "pramodabhAva" he, kaleza pAmelA azAMta ne duHkhI jIvo pratye mArA aMtaramAM kRpA arthAt karUNAbhAva che, ane jina vacanathI) viparIta vRttivALA pratye mArA AtmAmAM sadA mAdhyasthabhAva varte. A cAra bhAvanA mArA haiyAmAM sadA sthiratA pAme, sadA TakI rahe. ( vistRta vivaraNa mATe juo lekhakanuM "bhAvanA bhavanAzinI, Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 300 samyagadarzana (gujarAtI-harigIta chaMdamAM "cAra bhAvanA") sau prANI A saMsAranA, sanmitra muja vahAlA , sadaguNamAM AnaMda mAnuM, mitra ke verI haje; duHkhI A prati karUNA ane duzamana prati mAdhyasthatA, zubha bhAvanA " prabhu! cAra A, pAme hadayamAM sthiratA 15 (1) maitrI bhAvanA - jagatane jIva mArIne potAnA jIva sarakhA gaNI, keIpaNa jIvanI mana, vacana, kAyAthI hiMsA karavI nahi - dubhavavA sudhdhAM nahi, kahyuM che ne ? puSpapAMkhaDI jyAM dubhAya, jinavaranI tyAM nahi AjJAya - vanaspati AdinA sUkSma jInI paNa mitranI jema rakSA karavI, arthAt prANImAtranuM bhaluM cAhavuM te "sva para dravya maitrIbhAvanA che, ane sva potAnA) AmAnA sAcA mitra banIne pitAnA anAdikALanA ajJAna, mithyAtva ane kaSAyabhAvone choDIne samyagUjJAna darzana-cAritranI ArAdhanA karavI te "svabhAva maitrIbhAvanA" che. maitrIbhAva e kaSAyanA upazamanuM kAraNa che. hajI bhAibhAMDu pratye kodhAdi AvI jaze, paNa mitro pratye nahi Ave. tethI maitrIbhAvane prathama sthAna cArabhAvanAmAM hetu pUrvaka ApyuM che, kAraNa ke "upazama " e paNa samakitanA pAMca lakSaNamAM paheluM che. kAraNake kodhAdi kaSAye upazAMta thAya nahi, maMda paDe nahi tyAM sudhI samakti pragaTe ja nahi. upazama e cAritra (saMyama) nuM bIja che, ane cAritra eja mekSanuM anaMtara kAraNa che. maitrI Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagdarzananI cAra bhAvanA 301 bhAvathI nivai rabudhdhi Ave che. jIvamAtra pratye samabhAva Ave che. zrI. dazavaikAlika sUtramAM kahyuM che tema 6 sanvaya payamsa, sammaM bhUsAI pAsa ' pihiAsavasa daMtasa, pAvakambha na khaMdhaI zAkA * je prANImAtrane potAnA AtmA samAna-' Atmavat sarva bhUteSu ' - gItAjI pramANe gaNe che, tevA rAga-dveSAdi AzravanA dvArAne ba`dha karanAra jitendriyane pApakamAM baMdhAtA nathI. ' peAtAnA AtmA samAna jIvAne gaNavA eTale badhAnu zubha thAo tema Icchavu, 6 dareka tIrthaMkara bhagavaMte pUnA trIjA bhave 'sa jIvAne zAsanarasI karU'evI A anupama bhAvanA bhAvIne tIrthaMkara nAmageAtra khAMdhyu hoya che. A gIbhAva udAyana rAvie pote keda karelA ne lAkaDAnA pAMjarAmAM pUrelA caDapradyotana rAjA pratye dAkhavIne potAnA samaktine ni`La karyuM. (2) prameda bhAvanA - eTale sadA guNAnurAgI banavu. badhAnA guNa jovA. khIjAnA guNa dekhI rAjI thavuM. ane vicAravuM ke emanA guNA mArAmAM pragaTo. A bhAvanA bhAvavAnA kAraNe ja zrI navakAra maMtra, legasa Adi jinezvarAnA saMstava je ApaNe rAja karIe chIe, tenA paramArtha ja e che ke e paMca paremeSThinA guNe ApavAmAM pragaTa thAo. guNAnurAgIpaNu. vinaya vagara pragaTatuM nathI. ne vinaya e dharmAMnuM mULa che. tethI guNAnurAgI dhI ja Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 302 samyagadarzana hoya. pramodabhAvanA pAyA upara ja guNene A mahela caNAya che je AtmAne phaLasvarUpe zAzvatA sukhanA - makSa sukhanA denArA bane che. keIna guNa ane doSa baMne spaSTa dekhAtA hoya, te, tenA de cheDIne guNenuM ja bahumAna karavuM, Adara kara, guNo pratye dilamAM ahobhAva lAva e pradabhAvanAnuM kArya che. kAraNake pramodamAsAgha guNe pareSAM, ceSAM matijajati sAmyasindhI . dedIpyate tevuM mana:prasAde, guNastagaeNte vizadI bhavati | "bIjAnA guNo joIne jene khUba AnaMda thAya, samatA samudramAM lIna thAya, temanI cittaprasannatA khUba vadhe che ane temanAmAM teja guNe vikAsa pAme che, vistAra pAme che." zrI tattvArtha sUtramAM kahyuM che : "parAtmaniMdA prazaMse sadasad gucchAdane bhAvane ca nIcaeNrgotrasya " "paranidA ane svaprazaMsA karavAthI, bIjAnA sArA guNe DhAMkI devAthI ane kharAba guNe ughADA pADavAthI jIva nIca gotra bAMdhe che." AthI ulaTuM pitAnA doSanI niMdA ne paranA guNenI prazaMsA karavAthI, bIjAnA sadguNene pragaTa Adarane dene DhaMkavAthI, UMca goga baMdhAya che. A nyAye pramada bhAvanA UMca netra baMdhAve che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagdarzananI cAra bhAvanA 303 ' " sAdhakanI sAdhanAnuM. mUkhya lakSya ja dASAne dUra karavAnA ne guNAne pragaTa karavAnA che. tethI sAdhanA mArgane ja jinazAsanamAM * guNasthAna kramArehaNu ' kahyo che. tethI guNAnurAgIja ArAdhaka anI zake, ane doSa daSTivALA virAdhaka ane che. guNAnurAga e samaktinA guNa che. guNAnurAgI zIghra samyakRtva pragaTAve che ne hoya te niLa kare che. che (3) karUNA bhAvanA :- karUNA e prakAranI che :(1) 'drazya karUNA' te paranA duHkha dUra karavA te. (ra) bhAva karUNAte potAnA AtmAne mithyAtva ne ajJAnadazAmAMthI cheDAvavA te, eTale ke krodhAdi kaSAyeA ne pAMca IMdriyAnA viSayabhAgAthI AtmAne acAvave. te jIva ema bhAvanA bhAve ke je divase hu* mArA ne anyanA AtmAAne pApakarmo karatAM bacAvIza te divasa mArA dhanya thaze. pApakama karatAM pAte aTakavuM ne bIjAne aTakAvavA te bhAva karUNA che. tItha konA haiyAmAM AvI bhAva karUNA bharapUra bharI hAya che tethI temane 'niSkAraNa karUNAnA dhaNI kahyA che. siddhabhagavaMtAnI akhUTa niSkAraNa karUNAnA jarA vicAra to karI. pote te sidhdhapada potAnA ja utkRSTa cAritrapAlanagI pAme che, ne temane have janma-maraNanA pherA nathI, sa`sArIjIvA sAthe koI matalaba nathI, tema chatAM niSkAraNu karUNAbhAve anAdi nigeAdanI kedamAMthI eka jIvane kADhIne catutirUpa vyavahArarAzImAM mUkatA jAya che. ApaNe paNa nigAdamAMthI nIkaLIne je mAnavabhava Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 304 samyaggadarzana jainadharma Adi durlabha bele pAmyA chIe tenuM zreya kaMI siddha bhagavaMtanA karUNAbhAvane phALe ja jAya che. te pachI have zuM ApaNuM kartavya nathI ke vahelAmAM vahelA sidhdhapadane pAmavAnI ratnatrayInI ArAdhanA karIne keI eka nigedanA jIvane karmarAjAnI kedamAMthI mukta karIe ? bahu vicAravA jevuM che. A zudhdhatA pAmavAne vicAra Ave te ja svaAmAnI "karUNA" che; ane te bhAvanA bhAvIne jIva bahirdazA choDI sva tarapha vaLe che ne svadayA lAvI pitAnA AtmAne mithyAtva ane kaSAyabhAvothI bacAve che. tethI jIvane bahuja lAbha thAya che. te bhAvavAthI zAzvatA avyAbAdha mekSa sukha pAmavAne dhorImArga maLI jAya che. karUNuM hoya tyAM kuratA rahI ja na zake, jIvahiMsA karI ja na zake. eTale pApakarmothI ApoApa bacAya. AraMbha samAraMbhanA kAryo karavAnI IcchA na rahe. paNa kadAca na chUTake saMsAra vyavahAranA kAraNe karavA paDe te paNa jatanApUrvaka kare ane sAthe aMtaramAM kheda vate, pastAvo thAya. e pazcAttApa tapanA kAraNe bahudhA azubha karma. baMdhathI bace, ane kadAca baMdha paDe te paNa maMda rasane kAraNe alpa sthitine paDe. karUNAne paramArtha che "kAMI paNa devA mATe jIvavuM?" pitAnA prANanA bhege paNa nabaLA ane dukhI jIne sukhI karavA, agara te pitA thakI duHkha na pAme tema jIve. te jemake dharmarUci aNagAre pitAnA prANanuM balidAna daI kIDIonA jIva bacAvyA. te sAcI karUNA che. tenAthI jIvane parama lAbha thAya che. paramAtmapadanI prApti karAve che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagdarzananI cAra bhAvanA mAdhyastha bhAvanA :saMsAra pratye udAsIna vRtti ke anAsakti. A bhAvanAvALA sukhaduHkha, mAna-apamAna, sacAgaviyAga, janma- mRtyu vagere sa`sayAgAmAM mananI sthiratA jALave, rAgadveSanA pariNAme na kare, sukhamAM phulAI na jAya ne duHkhamAM dukhAI na jAya, te che mAghyastha bhAvanA, tenAthI jIvamAtra pratye haiyAmAM samabhAva pragaTe che. kAInA pratye game tevA sa'jogAmAM paNa, koI prANAMtaka kaSTa Ape te paNa prAtaHsmaraNIya gajasukumAra muninI jema tene upakArI mAne. kaSTa tA pote ja karelA koI pUrva karmanA kAraNe AvyuM che, temAM kaSTa denAranA kaze| doSa nathI ema bhAvanA bhAve tyAre te sAdhaka sa kaSAya bhAvAnA nAza karI, mAhanIya karmIne sathA khapAvI, akhaDa vItarAgatAne pAme. Jain Educationa International 305 eTale samatAbhAva, samabhAva mAghyasthabhAvamAM vatA jIvanA lakSaNa zrI. uttarAya ' . cana sUtranA 19mA mRgAputranA adhyayanamAM yathArtha kahyA che nijhmA nirahakArA, nisagA cattagAravA! samA ya savabhUesu, tasesu thAvaresu ya // 89 // lAbhAlAbhe suhe dukhe, jIvae maraNe taha|| same nindApasa sAru, tahA mANAvamANuo 5905 gAvesa kasAennu, daNDa-salla-bhaenu ya ! niyatto hAsa-sAgAe, aniyANA abandhuNA 591 aNuissie I hai leAhe, paralAe aNuisie vAsIcandraNakalpe ya, asaNuM aNusaNe tahA ||lyA sa. 20 For Personal and Private Use Only Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagdana mAdhyasthabhAvanA bhAvatAM sAdhakanA aMtaramA kevA bhAva vatA hAya ne bAhya lakSaNa kevA pragaTe te batAvatAM kahe cheH-(te sAdhaka ) mamatva rahita, ahaM kArarahita, saMgarahita eTale zabdAthI sra putrAdi svajanAnA saMga rahita asaMga paNe vicarato hoya, ane paramAMthI pAMce IndriyAnA viSayAnA saMga rahita arthAt saMpUNa jitendriya hoya; zAtA-rasa-ne Rddhi-A traNenI IcchArahita hoya, ane trasa ane sthAvara saM jIvA pratye samadRSTi hoya, (89) lAbha-hAnImAM, sukhaduHkhamAM jIvana-maraNamAM, niMdAprazaMsAmAM tathA mAna-apamAnamAM samabhAvI hAya (90) 306 zAtAdi 3 gaurava, krodhAdi cAra kapAya, mana-vacana kAyAnA traNa daMDa, mithyAtva, nidAna ne mAyAnA traNe zalya, tathA bhaya, hAsya ane zAkathI nivRtta thayelA hAya, vaLI nidAna (tapanA phaLanI IcchA) ane (ka) baMdhanathI mukta hAya (91) A leAka ane paraleAkamAM anAsakta hoya eTale A lAkanA dhanavabhavAdinI, ke paraleAkanA divyasukhAnI lAlasA -Aza`sA na hoya, dehanA agAne kAI vAMsalAthI cheke ke ( kAI bhaktibhAvathI ) caMdanano lepa kare, tathA AhArAdi maLe ke na maLe, tApaNu samabhAvamAM sthira rahe (92.) uparAkta guNe jenAmAM pragaTayA hoya te mAghyasthabhAvane pAmyA gaNAya. ane te sAdhaka tenA prabhAvathI rAga dveSanA ane kaSAyAnA saMpUrNa kSaya karI-arthAt mAha Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyaggadarzananI cAra bhAvanA 307 nIyAdi cAre ghAtI karmone sarvathA khapAvo vItarAgadazAne pAme. yathAkhyAta cAritra pragaTAvI kevaLI bhagavaMta banI jAya. Ama mAdhyasthabhAva e cAre bhAvomAM sarvoparI che. samatA dharmanuM dyotaka che. maitrI, karUNA ne pramedabhAva sAdhakane mAdayasthabhAve pahoMcADe che. sAdhanAnI zarUAta anaMtAnubaMdhIne ceka ne darzana mehanIyanI trIkane kSaya, ke upazamathI thAya, te sAta prakRti jatAM samakita pragaTe. ane pachI cAritradharmanI ArAdhanA karIne sAdhaka mehanIya karmanI bAkInI prakRni ene vyAdi bhAvanAmAM AgaLa vadhatAM jatAM khapAvate khapAvate mAdhyasthabhAve pahoMcIne saMpUrNa kSaya kare ane kevaLajJAna kevaLadarzana pragaTAve, eTale A cAre bhAvanAne jenadazane samakitanI bhAvanA ane hiMdu dharmamAM pataMjalI trASie "gabhAvanA " kahI che. tenuM sUtra nIce pramANe pAtaMjala yogasUtramAM kahyuM che -"maitrIkarUNa mudite pakSANAM sukhaduHkha puNyApuNya-viSayANa bhAvanAta: cittaprasAdanamAM sukhI ke duHkhI, puNyazALI ke pApI, upara anukrame matrI, dayA, muditA (prameda) ane upekSA bhAvanA karavAthI citta prasanna thAya che." -te pachI prasanna thayeluM citta dharmadhyAnamAM ekAgra banI jaI sthitaprajJa (vItarAga) dazAna lAbha meLave che. AtmasAkSAtkAra ne AtmazAMti anubhave che. maitrI Adi 4 bhAvanAthI 4 kaSAyenuM zamana thAya che -(1) maitrIbhAvathI kodhanuM, (2) pramedabhAvathI mAnanuM, Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 308 samyagadarzana (3) karUNAbhAvathI mAyAnu ne (4) mAdhyasthabhAvathI lebhanuM zamana ke kSaya thAya che. te A rIte maitrIbhAvanA aMtarane vizALa banAve che, jyAM jIvamAtrane mitra mAnyA tyAM pachI" kodharUpI "caMDALane avakAzaja kyAM maLavAno? hajI bhAIbhAMDu pratye krodha AvI jaze, paNa mitro sAme nahi Ave "(2) "mAna" rUpI hAthIne TALavAne mATe "prameda bhAvanAne Azraya laIne guNIjane tarapha daSTi karavI jethI bIjAne guNomAM ApaNuthI caDiyAtAM dekhatAM ApaNe ahaMbhAva-abhimAna-zrI bAhubalijInI jema ogaLI jaze, ane samatAbhAva pragaTaze, (3) dIna, duHkhI pratye "karUNAnI dRSTi" rAkhavAthI koIne paNa mAyA prapaMca karI ThagavAnI ke chetaravAnI IcchA paNa manamAM thaze nahi, ane 4) para padArthane prApta karavAnA lebha ne TALavA "mAdhyasthabhAva upekSA ke udAsIna vRtti. zIkhavADaze eTale "labha" kaSAya nAza pAmaze." Ama mithyAdi cAra bhAvanAthI cAra kaSAye upazAMta ke naSTa thavAthI sAdhaka upazAMta kevaLI ke kSINamehakevaLI banaze. A cAre bhAvanA mekSanA kAraNabhUta che jethI samaktinI bhAvanA kahI che. A cAre bhAvanA "dharmadhyAna " nI ekAgratA mATe khUba sahAyaka che - "autrIprabheda-kArya-mAdhyasthAni nijayetA dharmadhyAnamupaskatuM, taddhi tasya rasAyanama Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagdarzananI cAra bhAvanA 309 maitrI, pramAda, karUNA, ne mAghyastha. A cAra bhAvanA dharmAMghyAna mATenI uttama bhAvanAo che. tUTatA evA dhama ghyAnane sAMdhavA arthAt ekAgratA lAvavA A cAra bhAvanA sahAyaka che, ( vRddhAvasthAmAM ) A bhAvanAe ja zreSTa rasAyaNa rUpe upakAraka nIvaDe che. ' maigyAdi cAre bhAvanAnI samyakava mATe parama AvazyakatA che. A cAre bhAvanA aMtaramAM ghuMTAya che, tyAre bhAvanAranI zraddhA ane citta nimaLa ane che, viveka dRSTi khule che ne pachI vicAre che ke jagatamAM ana`tA jIvo che, ane A anaMtA jIvAnI vacce hu chuM, te te badhAnI sAthe mAreza vyavahAra maitrIpUrNa, pramAdabhAva yukta, karUNA-dayAthI bharelA ane mAghyastha bhAvavALA hovA joIe. A bhAveA aMtaramAM pragaTavAthI mithyAtva nAza pAme che, ane samakitanI prApti thAya che. samyaktvanI A cAra bhAvanAmAM pahelI maitrI'bhAvanA ' jIvane azubhathI bacAve che, bIjI pramAda ne trIjI karUNA bhAvanA zubhamAM joDe che ne ceAthI mAdhyastha bhAvanA zudhdhamAM lai jAya che; je chevaTe - vItarAgabhAva 'mAM pariNamIne 'vItarAgatA' apAve che, phaLasvarUpe ' kevaLajJAna' ane ' kevaLadana' pragaTe che. ' A cAra bhAvanA cAra mAMgalika sAthe A rIte joDAyelI che. (1) maitrI bhAvanA - arihaMtA ma`gala, leAkeAttama, ane temanuM zaraNa. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 310 samyagudarzana " (2) pramoda bhAvanA - sidadha maMgala, lattama, ane temanuM zaraNa. (3) karUNA bhAvanA - sAdhu maMgala, lakattama ane temanuM zaraNuM. (4) mAdhyastha lAvanA - dharma maMgala. lokottama ane tenuM zaraNa. -arihaMta bhagavaMtanI maitrI bhAvanA sarvocca che. sarva jIva karUM zAsanarasI e asIma maitrIbhAva emanA aMtaramAM pUrvanA trIjA bhave pragaTo hoya che, ane tethI tIrthakara nAmo bAMdhIne arihaMta banyA hoya che. (2) sarva sidhe ane te guNanA bhaMDAra hoya che, temanA guNone grahaNa karavA te pramAda bhAvanA" che, sidhdhonuM zaraNa levAthI, temanA guNone aMtaramAM Adara ne abhAva lAvavAthI te guNe ApaNAmAM Ave che. (3) sarva sAdhu bhagavaMtene sarva jIvo pratye apAra karUNa hoya che. tethI te te chakAyanA nAtha kahevAya che. kahyuM che ne "munivara parama dayALa" bhaviyA ane (4) dharmabudhdhi ja upekSA karavA lAyaka pratye mAyastha bhAva" rAkhavAnuM zIkhave che. A cAre bhAvanA cAre kaSAye ke je saMsAracakanA mULa che, tene nAza karanArI che, tethI te "mekSa"nA kAraNa bhUta che eTale ja samakitanI bhAvanA kahI che, ane te anukrame yatinA cAra mukhya guNa (1) khanti, 2) madra (3) ajave ane (4) mutti jene zrI ThANAMgajI sUtramAM dharmanA dvAra" kahyA che tenI sAthe A rIte saMbaMdhita che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagdananI cAra bhAvanA maitrI bhAvanA - krodha kaSAya dUra kare. - (1) khanti = kSamA eTale ke krodha dUra thAya. (2) pramAda bhAva-mAnane dUra kare. madyuM = mAvatA eTale ke mAnane jIte. * (3) karUNA bhAva - mAyA. dUra kare. ajaye = saraLatA eTale ke mAyAne jIte. (4) mAghyasthabhAva - lAbha dUra kare. mutti = lAbhanI mukti eTale tRSNA jIte. A rIte A cAre bhAvanA sa`sAranA mULa evA kaSAyAne dUra karanArI hAvAthI 'samakti'nI bhAvanA kahI che. cAra bhAvanAnuM gIta maitrI bhAvanuM pavitra jharaNuM, muja haiyAmAM vahyA karo; zubha thAo A sakaLa vizvanuM, evI bhAvanA nitya rahe. guNathI bharelA guNIjana dekhI, haiyu* mArU* nRtya kare; e saMtAnA caraNa kamaLamAM, muja jIvananuM ardhya vahe... dIna, krura ne dharmavihoNAM, dekhI dIlamAM darda raheA; karUNA bhInI AMkhamAMthI, azrane zubha srota vaheA. mArga bhUlelA jIvana pathikane, mArga cI`dhavA ubho rahuM, kare upekSA e mAraganI, to ye samatA citta dharUM, mahAvIra prabhunI dharmAMbhAvanA, haiye sau mAnava lAve, vera jheranA tApa tajIne, maMgala gItA sahu gAme, prabhu ! maMgala gItA sahu gAo. Jain Educationa International 311 For Personal and Private Use Only Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samakita bhavaragane maTADanAra jaDIbuTTI | zrI uttarAdhyayana sUtra adhya. 32 pramAdasthAnamAM prabhu kahe cheH rAga 2 desA vi ya kazmabIya, karmA ca moha5bhava vayanti ! kamma ca jAI. maraNusse malaM, damaM ca jAI-maraNuM vayanti zA rAga ane dveSa e ja (anAdikALathI) karmanA bIja che, eTale ke jIvane karmanA baMdha karAvanArA che. kama mehathI (AThe karmomAM mehanIya karma ja dareka prakAranA karmabaMdha karAvanArUM hevAthI) pedA thAya che. arthAt karmane bApa meha che rAga-dveSa mehanI pedAza che je karma baMdhAve che. te karma janma-maraNanuM (eTale janma--maraNarUpa saMsAracakanuM) mULa che. ane (jIvane mATe) janma-maraNa te ja duHkha che. (janma vakhate jIvane anaMtI vedanA kahI che, ane mRtyu vakhate te janma karatAM anaMtagaNuM vedanA kahI che.) jJAnIoe mehanIya karmane rAjAnI upamA ApI che. badhA karmomAM mehanIya kamI rAjA samAna che; kAraNake tenuM mULa "mithyAtva" che, tethI te sarva karmone baMdhAvanAruM che, arthAta mehanIya karmanI aThThAvIse prakRti ane Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ simyagadarzananI cAra bhAvanA 313 bAkInA sAte karmonI dareka prakRti jIvane baMdhAvanAra A mehanIya karma che. sarva karma baMdhAvanAra A mehanIya karma che, tethI sarva karmathI jIvane chuTakAro paNa A eka mehanIya karmanAja nAza karavAthI jIvane thaI jAya che. tema vIraprabhue zrI uttarAdhyayana sUtra adhyayana 29nA 171 mA belamAM nIce pramANe kahyuM che - - gautama svAmI pUche che -jija-dosa-micchA daMsaNa vijaeNuM bhanta ! jIve ki jaNayaI?" bhanta! arthAta he bhagavaMta! rAga-dveSa ane mithyAdarzananA vijayathI jIvane zuM phaLa maLe? prabhu kahe che - rAga-dveSa ane mithyAdarzana para vijaya meLavavAthI jIva jJAna, darzana, ane cAritra (cAritrAmAM tapano samAveza thaI jAya che. A cAranI ArAdhanAne u. sUtranA 28mA mokSamArga adhyayanamAM mekSamArga kahyo che.)nI ArAdhanA mATe taiyAra thAya che. jJAnAvaraNIyAdi AThe karmanI karmagraMthIo teDavA mATe sarva prathama mehanIya karmanI 28 prakRtieno anukrame kSaya kare che. tyAre tenI sAthe ja jJAnAvaraNIya karmanI pAMca, darzanAvaraNIya karmanI nava, ane aMtarAya kamanI pAMca-ema A traNe karmonI (sarva) prakRtiene eka sAthe kSaya kare che. tyAra pachI te (sAdhaka) anuttara, anaMta, kRtna (akhaMDa)-sarva vastu viSayaka, pratipUrNa, nirAvaraNa tathata karmarUpI vAdaLanA AvaraNa rahita, ajJAna rUpI aMdhakAra rahita, vizuddha ane kAlakanuM Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 314 samyagdarzana. , prakAzaka evuM kevaLajJAna ane kevaLadarzInane pAme che. jayAM sudhI te ( kevaLI bhagavaMta ) sa'yeAgI - eTale mana, vacana, kAyAnA yoga sahita, arthAt sazarIrI - rahe che, tyAM sudhI IrSyApathika kanA aMdha thAya che. te aMdha paNa zAtAvedanIya rUpa (sukha ApanArA ) hoya che, tenI sthiti e samayanI che. (samaya e kALane avibhAjaya sUkSma aMza che. AMkha palakAro mAre teTalA kALamAM asakhyAt samaya vItI jAya. che, eTalA sUkSma A ' samaya ' che.) pahelA samayamAM (ka) aMdha thAya che, bIjA samayamAM (kanA) udaya thAya che ( udaya thavA eTale karmane bhogavavuM-bhagave che), trIjA samayamAM nirjarA thAya che. (nirjarA thavI eTale AtmapradezathI bhAgavAI ne kaMnuM kharI paDavuM.) - te karma kramazaH addha thAya che. sRSTa thAya che, udayamAM Ave che, bhAgavAya che, naSTa - thAya che. phaLa svarUpe AgaLanA kALamAM tenI nirA thAya che. (arthAt kharI paDe che. Ama vaLI bhagavaMtane paNa e samayanA kakha dha heAvA chatAM trIjA samaye te te karmAM kharI paDatu hovAthI, akhadha jevI sthitI gaNI zakAya.) 1 kevaLajJAna prApta karyAM pachI bAkInuM AyuSya bhogavatAM te AyuSya (ka) jyAre antarmuhUta jeTaluM bAkI rahe che, tyAre te yAganirAdhamAM pravRtta thAya che; tyAre ' sUkSmakriyApratipAti ' nAmanuM zukalaghyAna karatAM thayAM ( te kevaLI bhagava'ta) prathama manAyeAganA nirodha kare che, pachI vacanayAtrane Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagdananI cAra bhAvanA 315 nirodha kare che, tyArapachI AnAprANa - zvAsocchavAsanA nirAdha kare che. zvAseAcchavAsanA niya karIne pAMca hastra ( a, I, u, R, ne l ) akSaranA uccAraNakALa sudhI ' samucchina kriyA-anivRtti ' nAme zukaladhyAnamAM ( zukala ghyAnanA A cAthI ne chelle pAye che ). lIna thayele aNugAra, vedanIya, AyuSya, nAma ane gAtra - A cAre konA ekIsAthe nAza kare che. A rIte meAhanIya kanaSTa thatAM te ja bhavamAM bAkInA sAte ka nAza pAme che. kAraNake AyuSyAdi karmanuM adhAvanAra paNa mehanIya kama ja che. te naSTa thayuM hAvAthI have navuM AyuSyakama adhAtuM nathI, eTale navA janma paNa dhAraNa karaveA paDatA nathI, ane bhavarAga A rIte maTI javAthI, bhavabhramaNanA paNa aMta thAya che. tyArapachI te audArika ane kA`Nu zarIrane sadAne mATe pUrNatayA cheDe che. pUrNatayA zarIra cheDIne RjuzreNI pAme che. ane eka (ja) samayamAM aspRzatirUpa UrdhvagatithI, avigrahapaNe eTale ke vaLAMka vinAnI sIdhI gatie leAkAgrasthAne jaI ne sAkArApayukta eTale jJAnapayogI siddha, bughdha ane mukta bane che ( ane ) khadhA duHkhAnA aMta kare che. have rAga ane dveSa e jema karmInA khIja che, tema kaSAyanA muLa paNa teja che. krodha ane mAna e dveSathI thAya che, ane mAyA ne lAbha e rAganA lIdhe thAya che. A rIte cAre kaSAya e rAga ane dveSanA gharanA che, tenI ja nIpaja che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 316 samyagadarzana kaSAya - kaSAyanI vyAkhyA karatAM kahe che - "je karmarUpI khetarane kheDIne sukha-duHkharUpI dhAnyanI upaja mATe vavAya che tene "kaSAya" kahevAya che; athavA je zuddha svabhAvI jIvane "kasita" arthAt karmathI malina kare che tene "kaSAya" kahe che athavA "kaSa" eTale saMsAra ane "Aya" eTale Avaka - jenA kAraNe saMsAranI cAre gatinI Avaka thAya che tene "kaSAya" kahyA che. cAre kaSAya saMsAravardhaka che. kAraNa ke tenAthI AtmAnA kSamA mArdavatA, -saraLatA, nirlobhatA Adi svAbhAvika guNenI ghAta thAya che. kyA guNanI ghAta thAya che te nIce batAvela che - (1) anaMtAnubaMdhIno krodha .. "samyakatva guNanI ghAta kare. (2) apratyAkhyAnI krodha-dezavirati -zrAvakapaNuM reke. (3) pratyAkhyAnI krodha -"sarvavirati" - sAdhupaNuM reke. . (4) saMjvalanane krodha yathAkhyAta cAritrareke. upara pramANe ja anya traNa kaSAya, mAna, mAyA ne lAbha mATe samajavuM. A cAre kaSAya naSTa thavAthI je guNa upaje tenA bhAMgA :(1) anaMtAnubaMdhIno coka jAya te "samakita" Ave. (ra) apratyAkhyAnano ceka jAya te dezavirati-zrAvaka bane. (3) pratyAkhyAnI coka jAya te "sarva viratisAdhu bane. (4) saMjavalanano ceka jAya te yathAkhyAtacAritrI kevaLI bane. -zrI pannavaNa sUga pada 141mAM kaSAya utpatinA kAraNa kahI che : Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagadazananA cAra bhAvanA 317 kSetra' arthAt khetara, vADI Adi ughADI jamInanA nimittathI, vastu" arthAt pAkA bAMdhelA makAna AdinA nimittathI, (3) "zarIra' nA nimittathI eTale zarIranA sukha mATe (4) "upadhi" arthAta upakaraNonA nimittAthI. aDI upadhimAM, jamIna, makAna ane zarIra sivAyanI bAkInI badhI vastuone samAveza thaI jAya che. kaSAya pariNAmavALA jIva cAra kAraNethI - krodhathI, mAnathI, mAyAthI, ane lebhathI eTale ke cAre kaSAyenA. udayathI AThe karmanI prakRtione baMdha kare che. jIvane karmabaMdhanuM mukhya kAraNa kaSAya che. te kaSAyanA cAra bheda che - (1) anaMtA saMsAranA anubaMdhI "mithyAtvane. udaya kare te "anaMtAnubaMdhI" kaSAya, (2) jenA udayathI jarA jeTaluM paccakakhANa - be ghaDInuM nakArazI paccakakhANa paNa udaya na Ave (karI na zakAya) te "apratyAkhyAnI kaSAya (3) jenA udayathI "sarvavirati"( sAdhupaNuM-saMyama) na laI zakAya te " pratyAkhyAnIya" kaSAya, ane (4) saMyamI sAdhune paNa je lagAra udayamAM Ave ne yathAkhyAta cAritra pragaTa thavA na de te "saMjavalana" kaSAya. - A cArenI sthiti anukrame anaMtAnubaMdhInI jAvajIvanI, (2) apratyAkhAnInI sthiti eka varSanI (3) pratyAkhAnInI sthiti cAra mAsanI ane (4) saMjavalananA. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 318 samyagda na kaSAyanI sthiti eka pakhavADIo sudhI rahevAnI che, ane anukrame (1) naraka gati, (2) tiya 'ca gati (3) manuSya gati ane (4) deva gatInA kAraNabhUta che. je kaSAyanA udayama AyuSyanA baMdha paDe te pramANe gati maLe. ane anukrame (1) ceAthA 'samyaktva 'guNasthAnake (2) pAMcamA * dezivarati " guNasthAnake, (3) chaThThA sarva virati * guNasthAnake ane (4) teramA ' sayAgI kevaLI ' guNasthAnake pahAMcatAM bhavya jIvane rokanArA che. ( ' uparokta khadhA bhAMgA vyavahAra nayathI jANavA. temAM apavAda hoI zake. sauMsAra cakramAM bhamAvanArA A kaSAyA jaze to ja mana, vacana, ne kAyAnA ceAgeA paNa jaze, arthAt nAza pAmaze, ane jIvAtmA potAnA vizuddha akaSAyI azarIrI sidhdha svarUpane pAmaze. kaSAya parINAmamAM che eTale ke mananA vicArAmAM che, te ' vRtti ' rUpe che, kaSAyabhAva pahelA manamAM Ave ane pachI vacana ke kAyAnI pravRti' rUpe parIName. cAganI A pravRtti karma baMdhanA kAraNabhUta thAya; ane manavacana ne kAyAthI je je prakAranI pravRtti thAya, te te prakAranA karma baMdhAya, ane jyAre jIva samakti pAme tyAre yogAnI A azubha pravRttithI aTake arthAt nivRtta thAya, tyAre kaSAye marda thAya, ane pachI jJAna, darzana, cAritra ne tapanI ArAdhanA karatA karatA sAdhaka sa karmIno kSaya karI kaSAyAthI sathA mukta khanI vItarAga kevaLI Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagdarzananA cAra lAvanA 319 paramAtmA ane. ane AyuSya pUrNa thaye siddha buddha ane mukta ane. tethI ja ' kaSAya mukti kila mukita reva' ema zAstramAM kahyuM che. kaSAyAthI mukita e ja kharekhara mukita kahetAM mokSa che. - ' 6 kaSAyAthI nivRtti eTale mehanIya karmAMthI nivRtti te meAhanIya kamanI cAbha`gI A rIte cheH8 mAhane ' ALakhavA te ' jJAna ' che. 'meAhane 'mAravAno niNa ya karavA te * druna ' che. 8 mehane " mAravAnI pravRtti karavI te * cAritrya ' che. * mehane 'sa`pUrNa paNe haNI nAkhe te * tapa' che. mAhanIya ka thI jIvananI savathA mukita te * mokSa che. mAhe zabdamAM ja paramA`thI mekSa ' samAye che. ' mAha ' zabda e akSarano banelA che - ' mA '* hu ' have A e akSaramAM me ' mAhano arthAt mAhanIya kano sUcaka che, ane ' hu ' haNI nAkhavAno sUcaka che, eTale je mehane sa thA haNe te avazya 'mAkSa'pAme Ave teno paramA che. TuMkamAM mAhano sarvAMthA kSaya te ' mokSa, ane meAkSanuM hanana kare te ' mAha' ' , ' , : " , 8 sava'thA sau sukhI thAe, samatA sau samAcarA, sarvatra divyatA vyApe, sarvAMga zAnti vistaro.' Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samakitanA 11 dvAra 1. nAma dvAra :- (1) upazama, (2) kSayapaza (3) vedaka ne (4) kSAyika. 2. lakSaNa dvAra - anaMtAnubaMdhI kodha, mAna, mAyA ne lebha e cAra ane darzanamehanIyanI 3 prakRti ema 7 prakRtine, upazama, pazama ke kSaya karavAthI anukrame upazama samakti, kSayapazama samakti, ane kSAyika samakita thAya. vedaka samakti te kSAyika samati pragaTatAM pahelAnAM mAtra eka ja samayanuM samakti che. vedaka samakita pragaTayA pachI bIjA ja samaye kSAyika samakita avazya pragaTe. 3. AvaNu dvAra - lAyaka ane vedaka samakita, mAtra manuSyabhavamAM Ave ane upazama ne pazama samakita cAre gatimAM Ave. 4. pAvaNa dvAra - cAreya gatimAM lAbha. (hoya). 5. pariNama dvAra - kSAyika samakitI anaMtA (sidhdha AzrI), zeSa traNa samakitI asaMkhyAtA. 6, ucacheda dvAra - kSAyika ne vedakane na thAya. bAkInA benI bhajanA eTale ke thAya ke na paNa thAya. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagudarzananI cAra bhAvanA 321. 7. sthitidvAra - kSAyika samakitanI sAdI anaMta kALanI, vedakanA eka samaya, upazamanI jaghanya-utkRSTa eka aMtamuhUta, ane pazamanI ja. aMtamuhUrta, u. 66 sAgarepama jhAjherI. ( ja = jaghanya, u = utkRSTa) 8 aMtara dvAra - kSAyika ne vedaka samakitane AMtare na paDe. kAraNake kSAyika apratipAtI che, AvyA pachI jAya nahi tethI, ane upazama ane kSApazama samakitane AMtare (aMtara) paDe te ja. aMtamuhUta ane utkRSTa anaMtakALa eTale ke deze uNuM ardhapudgalaparAvarta kALa. kAraNake ekavAra samakita spazI gayuM eTale te jIva vadhumAM vadhu. ardhapudgalaparAvarta kALamAM avazya mekSe javAne. 9. niraMtara dvAra -- kSAyika samati niraMtara ATha samaya sudhI Ave. vedakano mAtra eka samaya che. upazama ne upazama samakita AlikAnA asaMkhyAtame bhAge jeTalA samaya thAya teTale samaya niraMtara Ave. 1) Agareza dvAra - lAyaka ne vedaka eka ja vAra Ave. upazama samakita eka bhavamAM ja. ekavAra ne u. be vAra Ave, ane ghaNA bhava AzrI. ja. be vAra ne utkRSTa 5 vAra Ave. pazama samakita ja. eka vAra ne u.. asaMkhya vAra Ave ane ghaNA bhava AzrI ja. be vAra u. asaMkhya vAra Ave. sa. 21 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3i22 samyagadarzana 11, kSetra sparzanA dvAra - kSAyaka samakita Ape leka spaze (kevaLI samuddhAt AzrI upazamane pazama samakitadeza uNuM sAta rAjaleka spaze. 1. a85 bahaTava dvAra - sauthI cheDA upazama samakitI. tethI pazama samakitI asaMkhyAta guNa ne tethI kSAyika anaMtagaNu (siddha AzrI) nitya dharmanI ArAdhanA kare, saMtasamAgama kare, IcchA mAtrane tyAga kare pArakA avaguNa jovAnuM baMdha kare, anyanA guNane Adara kare. savAre uThatAMveta ne rAtre sUtI veLA zrI navakAra mahAmaMtranuM niyamita raTaNa kare. reja zeDo paNa svAdhyAya kare agara savAMcana kare. AthI tamArUM cittA prasanna raheze, mana svastha thaze ane tana nigI thaze, - - - - - - - - - - Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samakitanI bhAvabharI mAMgaNI bhavya jIne saMsAracakanA bhavabhramaNamAMthI kADhanArUM keIpaNa tatva hoya te te "samakita ja che, evuM ananya "upakArI ane mokSadAtA hevAthI sUtro ane stavamAM enI mAgaNI prabhu prArthanArUpe thayelI Thera Thera jovAmAM Ave che, temAMnI theDI joIe - ' (1) zrI navakAra maMtramAM paMca parameSTIne je namaskAra karavAmAM Ave che te pahelA be padathI sudevane namaskAra che, ane chellA traNa padathI temanA mArge temanI AjJAmAM vicaratA gurU bhagavaMtene namaskAra che, ane namaskAra tyAre ja thAya che, eTale ke mastaka tyAre ja name jyAre aMtaramAMthI ahaMbhAva dUra thayo hoya ne vinayabhAva haiyAmAM pragaTa heya. have vinayane tIrthakara bhagavaMtee dharmanuM mULa kahyuM che. tethI pAMca padane name lagADavAne paramArtha vinayadharmane sUcaka che. Ama navakAramaMtranA smaraNamAM deva-gurU-dharmanuM maraNa che, ane smaraNa ke namaskAra tyAre ja vyakti kare che ke jenuM smaraNa ke vaMdana karavAthI tenA AtmAnuM kalyANa thaze tevI tene daDha zradhdhA hoya, Ama zrI navakAra maMtra, deva gurU-dharmamAM zraddhAnA pratIka rUpa maMtra che ema siddha thayuM. deva-gurU-dharmanI zraddhA je vaDe thatI hoya te Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 324 samyagdarzana. samyakRtvane apAvanArUM ja hAya, eTale navakAra maMtranu raTaNa ke jApa te samitanI mAgaNI rUpa ja che, tethI ja zrI navakAra mahAmatrane meAkSadAtA ne cauda pUnA sArarUpa zAstramAM kahyo che. < (ra). vata mAna avasarpiNI kALanA zrI AdinAtha Adi 24 tIrthaMkara bhagavaMteAnI legasa sUtra 'mAM sastava. karatA sUtrakAre 'ArULa hilAla samAhivaramuttamadiMtu ' arthAt (bhAva) Arogya, beAdhilAbha eTale sakita ane uttama prakAranI samAdhi (parama AtmazAMti) (mane) Ape (jethI karIne phaLasvarUpe huM paNa tamArA jevA siddhapadane pApu.) Ama legasasUtramAM samaktinI mAgaNI che. lAgasa sUtranA pATha e arihaMtAnu nAma kItana che. * (3) arihaMta ane siddha bhagavaMtAne dupraNipAta karatAM 'nametyu NuM ' nA pAThamAM bhagavaMtone behiyANa arthAt dhimIja eTale ke ' samakita ' nA denArA kahyA,. kAraNake arihaMta ane siddha bhagavAne namaskAra karavAthI vinayadhama nI ArAdhanA thAya che, phaLasvarUpe jIvane samyakatvanI. prApti thAya che, nametthaNanA pATha ahitAnuM guNakIna che. pArzvanAtha bhagavAnanI stuti karatAM zrI uvasaggahara stotramAM pU. zrI bhadrabAhu svAmIe samakitanI mAgaNI A pramANe karI che - Jain Educationa International ' For Personal and Private Use Only Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -samyagadarzananI cAra bhAvanA 325 Iha sathuo mahAza! ja bhaktibharanibhareNahiaNu tA deva! dijaja bahi, bhave bhave pAsa jiNacaMdA che 5 | he mahAyazasvI ! jinezvaramAM caMdra samAna prabhu pArzvanAtha ! bhaktibhAva pUrvaka AtmahitArthe meM ApanI stuti A prakAre karI che, te he va tarAga deva! mane - bhavobhava - mekSa pAmavA mATe mArA jeTalA paNa bhava bAkI hoya te, dareka bhavamAM mane bedhibIja arthAta samakti Apo. (dijaja behiM). zrI ciMtAmaNI pArzvanAtha tetra-ki kapUra mayaMmAM - | (mAlinI chaMda) Iti jina pati pAzva pApAzcaMkhyayaH pradalita duritoghaH prINitaprANi sAthe tribhuvanajanarvAcchAdAnaciMtAmaNikA zivapadata bIja bodhibIja dadAtu . 11 ! (zArdUlavikrIDIta chaMda-gujarAtImAM evA zrI jina pArzvanAtha samipe, pAzvakhya jyAM yakSa che, jeo pApasamUha naSTa ja kare, sau prANI che khuza jyAM; trilokI jananI su-Aza pUratA, ciMtAmaNI zA pratye! Ape muktitanuM bI samakita, bedhi sulAle mane ..11 AcAryazrI siddhasenadIvAkara kalyANa maMdira tetramAM Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 326 samyagdarzanaH yadyasti nAtha| bhavada zri sarAruhoNAM, bhakate phala kimapi santati sacitAyA / tanme tvadekAraNuya zaraNya ! bhUyAH / svAmI tvameva bhuvaneDatra bhavAntareDapi ! 42 . (gujarAtI-ma dakrAntA vRtta) hAjo pyArA prabhujI zaraNu ApanuM eka mAre, hA Aje ne parabhavamahI, Apa te nAtha mAre; meM jo bhakti kaI paNa karI ApanI huM jineza ! tA huM mAguM phaLa prabhu kane ekanuM eka Iza ! (42) zrI ratnAkara paccIsI :( upajAti vRdgha ) tArAthI na sama anya, dInanA uddhAranAreza prabhu ! mArAthI nahi anya pAtra jagamAM jotAM jaDe he vibhu ! mukti maMgaLa sthAna tAya mujane icchA na lakSmItaNI Ape| samyag ratna zyAma jIvane te tRpti thAe ghaNI, rapa dIkSA grahI prathama tI, tame ja sthApyuM, ara amAne kaI sabhyanuM kaThaNa duHkha, anaMta kApyuM; evA prabhu praNamIe, praNaye tamAne, mevA prabhu ziva taNA je prabhunA avatArathI avanImAM, zAMti je prabhunI suprasanna ne amI bharI, dRSTi je prabhue bharayauvane vrata grahI, tyAgI madhI aMganA, te tAraka jinadevanA caraNamAM, hAo sadA vaMdanA, adhe vyApatI, duHkhA kApatI; Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagudarzananI cAra bhAvanA je dRSTi prabhu darzana kare, te dRSTine paNa dhanya che, je jIbha jinavarane stave. te jIbhane paNa dhanya che. pIe mudA vANuM sudhA, te karNayugane dhanya che, tuja nAma maMga vizada dhare, te hRdayane nitya dhanya che. jene prabaMdha prasare, jagamAM pavitra, jenuM sadA parama maMgaLa che caritra, jenuM jarAya jagamAM, ziva rUpa nAma, te vIrane praNayathI, karIe praNAma. prabhu ! tArI vANa, samavasaraNe jana jatI, suNa kAne jI, hRdaya dharatAM, Adara ati; tajI beTI mAyA, grahaNa karatAM zuddha virati, bahu pALI bhAve. gamana karatAM ucca sugati. zrI bhaktAmara stotramAM pU. mAnatuMgAcArya, manya vara hariharAdaya eva dRSTA, TevuM yeSu hRdayaM tvayi teSameti ki vikSitena bhavatA bhuvi yena nAnya: kazcimaneharati nAtha! bhavAMtareDapi che 21 he nAtha! eka rIte e sAruM thayuM ke meM harihara vi. devone joyA pachI Apane jeyA, kemake Apane joyA pachI ja mArA haiyAne saMtoSa thaye. Apane joyA pachI have bIjA deva mane bhava-bhavAMtare paNa AkarSaze nahi, arthAta ApanA samyagadarzana sivAya bIjuM darzana mArA manane harI leze nahi. Ama kahIne bhabhava mane bhAyika samakti he evI mAgaNa rUDA bhAve karI che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagadarzananA adhikArI. je ne mokSano abhilASa thAya te ja ane samyagadarzananA adhikArI arthAta pAtra, kahyA che. kAraNake samyaggadarzana prAptinuM anaMtara ke paraMpara phaLa "mekSa" ja che, tethI ja samakitane mekSanuM bIja, mULa, ke dvAra zAstramAM kahyuM che. ' tyAre prazna e thaze ke mokSano abhilASa thAya kene? jJAnIe nizcayathI kahe che ke mekSane abhilASa mAtra bhavya jIneja thAya. ane te paNa evA bhavya jIne thAya je aMtecaramAvartAmAM pravezI cUkyA hoya, eTale ke chevaTamAM chevaTa eka pudgala parAvarta kALa jeTalA kALamAM te mukita avazya pAmavAnA heya. svabhAvathI bhavya evA paNa jIvono saMsAra paribhramaNane kALa je hajI eka pugala parAvata kALathI adhika hoya che. te tevA bhavya jIvane paNa evI abhilASA pragaTatI nathI ke "kSa e ja jIvAtmA mATe A saMsAramAM sarvottama sAdhya che. e sAdhya sAdhavAnuM eka mAtra sAdhana dharma ja che, dharmanuM mULa vItarAganI vANInI parama zraddhA ja che. ane e parama zraddhA dvArA mAre mekSane prasiddha kare che." Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagdarzananA adhikArI 329 je jIvA aMte caramAvratamAM praveze che, te kRSNapakSI maTI zukalapakSI thAya che. ne zukalapakSI ja samakita pAme che. jIvAnA be prakAra mukhyatAe kahyA che. : (1) bhavya - je jIvA mAkSa javAnI yAgyatA dharAve che tene ' bhavya ' kahyA che. pUrvAcAryoe bhavyanI saraLa vyAkhyA karI che ke jene meAkSanI abhilASA thAya te bhavya che. (ra) asabhya :- abhanya jIvAne svabhAvathI ja mokSanI abhilASA thatI nathI. jema keArA magane game teTalA pANImAM khaphA chatAM caDe nahi, kAraNake tenA svabhAvamAM ja caDhavApaNuM nathI, tema ja abhavya jIvane svabhAvathIja meAkSanI abhilASA hAtI nathI, kAraNake temanAmAM meAhanIya karmInI 28 prakRtimAMthI mAtra 26 prakRti ja hoya che. samitane prApta karAvanArI evI (1) mizra mehanIya ke (ra) samyakrUtva mAhanIya svabhAvathI ja hAtI nathI, ane eka mAtra mithyAtva mehanIyanI ja prakRti darzanamehanIyanI traNa prakRtimAMthI hAya che' tethI te abhavya jIva kadApi samakita prApta karI zakatA nathI. ne samakita prApta thayA vinA kadApi mekSa maLatA nathI, tethI mekSanI abhilASA abhavya jIvane kadApi thatI nathI. manuSyapaNAthI mAMDIne dharmAMzravaNa sudhInI sAmagrI te abhavya ke dunya jIvAne paNa maLI zake che, paraMtu dhazraddhAnI prApti teA ekamAtra bhanya jIvAne ja thaI zake che; tethI caramAvatane pAmelA bhavya jIvAne ja samyagdarzananA adhikArI kathA che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagadRSTinI maMgalamaya nispRhatA. maMgala-mAMgalika padArtha kene kahevAya? sArA kAmamAM je vizna Ave che tene jenAthI . nAza thAya ke vine jenAthI Ave ja nahi tene "maMgala" ke " mAMgalika" kahyuM che. kuMbha muka, kuMvArI kanyA sAme AvavI, svastika kADhavo ke gaNezanI sthApanA karavI Adi laukika maMgale ApaNe zubha prasaMganI zarUAtamAM karatA hoIe chIe tema chatAM, lagnAdi zubha prasaMge badhAnAM nivi ne ja pUrA thatAM hoya che evuM banatuM nathI te te. anubhavasiddha hakIkta che, te pachI "ekAMta maMgalakArI zuM che? AtmAne parama artha mala" che, tethI te mekSane prApta karAve eja paramArtha dRSTithI jIvAtmA mATe re, kharUM maMgala che. jenAmAM AtmAne saMsArathI tAravAnI. tAkAta nathI, te vastutaH AtmA tATe " maMgalamaya" nathI. maMgala" nathI, paNa chevaTe amaMgala-akalyANa karanArI che kAraNake jemane hajI samyagadaSTi prApta thaI nathI, temane kadAcita puNyAIne lIdhe devanI ke cakavatInI riddhi, siddhi maLI jAya, te paNa tenI sarva saMpatti pAMce. IdrinA viSayamAM vaparAvAnI tethI karIne te jIva puNyathI paravArI brahmadatta cakavatInI jema sAtamI nArakI jevI durgatimAM javAne paNa samyakatvanI hAjarImAM je puNyanI. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagdarzananA adhikArI 331. badhI jogavAI e maLe tA tenA upayoga te samyagdaSTi jIva satkAryA ne dharmAMkaraNI karavAmAM kare tethI sadgati pAmatA pAmatA aMte mokSane pAme. AtmAnA parama lakSyane sAdhe che. samaktine pAmelA jIva kadAcit nikAcita aviratinA udayanA yAge viSayakaSAyajanita sukhane Icche-e manavAjoga che; evA sukhane meLavavAnA ane sAcavavAnA paNa prayatna kare e sAMbhavita che, tathApi e sukhane e kadApi sAcuM sukha mAne nahiM paNu meAkSasukhane ja a MtarathI te sAcu' sukha mAne. ane ethI enA manamAMthI meAkSasukhane meLavavAnA bhAvabhautika sukhAnA bhogavaTA vakhate paNa aMtaramAMthI kadApi khase niha. paulika sukhonA AnaMda bhAgavatI vakhate paNa e samitIne manamAM ema ja thayA kare ke mArA A AnaMda paNa mArA nikAcita pApAnubaMdhI puNyanA udayanA kAraNe che, ethI a Mte mArA mATe duHkhanA kAraNarUpa bananAra che. tethI a'tarathI tA tenAthI chuTavAnI bhAvanA bhAvyA karatA hAya, kAraNake e AnaMda ene haiyAmAM khaTakato hoya che. . 6 * A badhI vAta evA jIva mATenI che ke je jIvane. mithyAtvamAhanIyano kSayApAmAdi thavA pAmyA hAya, paNa cAritra mAhanIya karmanA udaya joradAra vA hAya, samyakatvane pAmelA jIvane mithyAtvamehanIyanA kSayApAmAdi niyamA thayelA hAya, paNa e jIvane cAritramehanIyane kSayApazama thayelA ja hoya evu' niyamA nathI, ekAnte tevu Jain Educationa International ' For Personal and Private Use Only Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 332 samyagdarzana hAtuM nathI. tethI cAritramohanIyanA udaya kadAcit varte e saMbhavita che. AvA jIvanA pariNAmamAM, jema miththAmehanIyanA kSaye pazamAdine aMge pedA thatI zubha asara hoya che, tema cAritra mADunIyanA udayanA lIdhe pedA thatI azubha asara paNa hAya che. cAritra mAhanIyanA uddaye pedA karelI asaranA lIdhe saMsArasukha pratye e khecAya ane enA bhAgavaTAmAM AnaMdanA bhAva paNa AvI jAya. e jema sa'bhavIta che, tema mithyAtva mAhanIyanA kSaye pazamanA kAraNe pe ! thatI asarathI ene ema paNa lAge che ke saMsAranu bhautika sukha e kharekhara sukharUpa banI zakatuM ja nathI. e dekhItuM sukha aMte duHkhayukta che ja eTale ke duHkhamAM ja parIName che. ane kahyuM chene ' pazcAta duHkha te sukha nahi,' e nyAye e vAstavika sukha nathI paNa mAtra sukhAbhAsa che. jyAre meAkSasukha e ja kharekharU' vAstavika zAzvata sukha che. AthI evA jIvane sa`sAra sukhanA je thADA paNu rAga thaI jAya che, te aMtarathI bhUDA ja lAge che, ene cAritramehanIya karmInI eTale ke aviratinA udaye bhautika sukhAne meLavavAnuM je mana thAya che, temAM paNa samahtvanA yAge utpanna thayela khaTaka hAya che, eTale ene hakIkatamAM rANI kahevAya nahi, paNa rAga hovA chatAMya virAgI kahevAya, ane e virAgI jIva jema jema potAnA samyakRtvane nirmaLa banAvyA kare, tema tema e jIvanuM cAritra mAhanIya ka` paNa maDha banatuM jAya, te aSADhAbhUti, araNIka muni, ItyAdinA dRSTAMte. Tie Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagadarzananA adhikArI 333 samyaktvanA pariNAmanI tAkAta cAritramehanIyAdinA jenI sAme paNa Takkara jhIlI zake che. tethI samyapha vane pAmelA jIvane purUSArtha cAritrya mehanIyanA udayane bhedavAnA lakSyavALe ja - naMdiSeNa muninA - daSTAMte have joIe. "tame dazamA" - gaNikAnA e zabdo kAne paDatAM ja muni saMyamamAM pharI sthira thayA. eTale jyAM sudhI samyakatvanA pariNAma nirmaLa hoya, tyAM sudhI cAritryamehanIyanA udayane paNa e jIva virAgabhAve bhegavI le che, jethI cArimehanIyane pazama sulabha banatuM jAya. samakitane pAmelA jIva mATe paNa cAritra mahanIya Adi ghAtakarmone udaya khUba ja bhayarUpa che. eTale samyakatvane pAmelA AtmAe khUba sAvadhAna rahevAnI jarUra rahe che, ane virati karavA tarapha arthAt saMyama levA tarapha ja lakSya rAkhavuM joIe. kAraNa ke ghAtIkarmonA udayathI pedA thatI asara samakitanA pariNAmane maMda banAvI de e saMbhavIta che. ane emAM je AtmA gAphela banI jAya te samakita cAlyuM paNa jAya ane pharI mithyAtva mohanIyane udaya paNa thAya mATe samakitanI nirmaLatA TakAvI rAkhavAne purUSArtha sadA karatA rahevuM. jethI tenA atyaMta lAbhadAyI lakSaNe (1) zama-upazAMta dazA(2) saMvega-mekSane abhilASa (3) nirvedasaMsArane kaMTALe-vairAgyabhAva (4) anukaMpA-dayAbhAvane (5) AsthA zraddhA cAlyA na jAya. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 334 samyagudarzana samyam daSTine sAreya saMsAra maMgalarUpa banI jAya ema paNa bane, kAraNake samyagRSTi AmA pUNyane laIne - rAjayAdikanI riddhi siddhine pAme che. devagatimAM UMcA sthAne deva bane,A badhu saMbhavita che. paNa e badhI riddhisiddhinI vacce samyagdaSTi AtmA nilepabhAve rahe, e badhI sAmagrIo ene saMsArasAgarathI karavAmAM sahAyakara bane te janaka videhI, AnaMda Adi zrAvake ke udAyana rAjarSi jema rahe, saMsAramAM jaLakamaLavat rahe. saMsAranA badhA sukhanA sAdhane ene lubdha banAve nahi, paNa - vairAgyane vadhAranArA thAya. jema sAje mANasa lImaDAnA pAna khAya te kaDavA - lAge che, paNa sApa karaDelAne jhera caDeluM hovAthI lImaDo mIThe lAge che, tema jIvane saMsAranuM jhera caDheluM che, eTale saMsAra mIThe lAge che. paNa jJAnI maLe ane jhera 1 utare te saMsAra kaDavo thAya. bhUtakALa ne bhaviSyakALanI ciMtA choDI vartamAna sudhArI ApaNe ApaNA svarUpamAM rahIne je kALe jema bane tema vatI levuM ane temAM kaI jAtanuM mamatva rAkhavuM nahi, tenuM nAma jJAna che. jyAM sulI AtmAnI jANa thAya nahi. tyAM sudhI mananI zAMti vaLatI nathI ane mananI zAMti vaLe nahi, - tyAM sudhI tananA tApa TaLe tema nathI. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarvajJa tortha keronI samakitIne hitazikSA zrI AcArAMga sUtranA cethA "samyakatva" adhyayanamAM zramaNa bhagavaMta prabhu mahAvIra svAmIe samakitIene nIce pramANe hitazikSA ApI che - 1. je tIrthakara bhagavaMte atIta kALamAM thaI gayA che, vartamAna kALamAM mahAvideha kSetramAM bIrAje che ne AgAmI kALamAM thavAnA che, te sarva bhagavaMte eka ja dayAmaya ahiMsAdharmanI prarUpaNA karIne pharamAve che -"he jI ! tame keIpaNa jIvanI hiMsA na kare, prANImAtranI saMpUrNa dayA pALo, temane jarApaNa duHkha na pamADe." - Aja zudhdha nitya ane zAzvata dharma che. ane 2. A dayAmaya ahiMsAdharma ja sarva mATe ekasara AcaravA gya che, A dayAmaya dharmane svIkAra karI tenA pAlanamAM jarApaNu pramAdI na bane. ' - 3. mithyAtvIonA mithyA ADaMbara joI jarApaNa vyAmoha na pAme. 4. hiMsaka kAryomAM je doSa nathI mAnatA te anArya che. temanA vacana para vizvAsa na rAkhave. 5. hiMsAne duHkha ane durgatinI denArI jANI je Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 336 samyagadarzana. tene taje che. - A parAyA che. ane je pitAnA zarIra para mamatva na kare, dharmanA tane jJAtA bane, mAyAkapaTa rahita dharmakriyAnuM samAcaraNa kare ane kama toDavAmAM sadA tatpara rahe te ja "samakitI che. 6. jinezvaranI AjJAnuM pAlana kare. tapathI tanane tapAve. 7. krodhAdika kaSAne jIte, upazamAvI zAMta bane, te sukhI thAya. 8. prathama DuM ane pachI vizeSa ema krame krame. dharmakriyA ane tapanI vRddhi kare. bahmacaryanuM pAlana kare. 1 9. zratadharma-jIvAdi nava ta nuM jJAna vagere meLave, ane cAritradharma eTale ahiMsA saMyama ane tapanuM khaMtapUrvaka niraMtara pAlana kare. 10. jIvAdi tonuM jJAna meLavIne AraMbha samAraMbhanI kriyAthI nivRtta thAya. kAraNake aneka prakAranA dukhanI prApti AraMbha karavAthI ja thAya che. 11. karelA karmanA phaLa avazya bhogavavA paDaze. ema jANuM karma baMdhathI Dare. 12. je dharmakaraNImAM udyamI che, satyadharmane pALanAra che, jJAnAdi guNemAM ramaNatA kare che, AtmahitanuM lakSya rAkhavAmAM daDha ane parAkramI che, pApakAryathI nivRtti pAmele che ane lekanA svarUpane yathArtha jANe che tene traNe lekamAM kaI paNa duHkhI karI zakatuM nathI. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagudarzana 337 A badhe sarvajJa sarvadazI tIrthakarene abhiprAya. che, hitazikSA che, te pramANe je vartaze te saMsAranA sarva duHkhone nAza karI zAzvatA avyAbAdha sukha pAmaze. upara pramANe samakitanuM svarUpa zAstromAM je rIte batAvyuM che te pramANe ahIM kahyuM che. samakita sahita karela dharma ja karmanI nirArUpa mahAphaLa Ape che, mATe samakita pAmIne tene nirmaLa rAkhe. te jarUrI che. samyagradarzananI gerahAjarImAM arthAt mithyAtvamAM saMsAranI sukha sagaDavatAo maLe, te ghaNuM karIne tenA. AtmAnuM ahita karanArI nIvaDe che. kAraNake te badhA kAmane atyaMta Asakita thaIne bhagave che, phaLa. svarUpe azubha karmane ceka bAMdhe che, je tene bahAdarA cakavatInI jema sAtamI narakanI dutimAM 33 sAgarepama sudhI dhakelI de che, jayAre tevI ja cha khaMDanI sAhyabI. bharatacakavata, sanatakumAra cakravatI, pU. zAMtinAtha bhagavAna Adine maLelI paNa te sAmagrImAM Asakta na banyA. paNa samaya Avye tene tyAga karI saMyama sAdhanA karI, te te badhA mokSe sIdhAvyA eTale TUMkamAM samyagudaSTine je kAMI sArU maLe tenAthI mekSanI sAdhanA kare ane bIjAone paNa mekSe sAthe laI javA jevI pravRtti kare, preraNA Ape. samyagadaSTi jIva zarIranI ciMtA ke ALapaMpALa karavAne badale AtmAnA hitanI ciMtA vadhu kare che. sa. 22 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 338 samyagdarzana tethIja aDhAra dezanA rAjavI evA kumArapALa mahArAjAe mithyAtvanA rAjapada karatAM jinazAzananuM bhikSukapaNuM mAMgyuM hatuM. mithyAtvanA cakravatI paNA ke devapaNA karatAM samyaktvanuM bhIkSuka paNu` lAkha darajaje sArUM, kAraNa ke ethI Atmahita sadhAya che. pu. zrI hemacaMdrAcAya kahe cheH- je jIvAne edhinIsamaktinI prApti thaI jAya che, e jIvA saMsArI sukhAmAM kayAre paNa Asakta thatA nathI, sasAra emane khaTake che, kemake emanAmAM nimamatva-niveda pragaTe che, ethI teo mekSamArganI ArAdhanA rUDA prakAre kare che. evA jIvA hajI saMsAramAM hoya to ya muktimA nI ArAdhanA karanAra hAya. saMsAra emane khAdhaka ane nahi. samyagadRSTi jIve kadAca samakita prApta karatAM pahelA narakanuM AyuSya zreNika mahArAjAnI jema khAMdhI lIdhuM hoya tepaNa te jIva narakanA du:khAne paNa atyaMta samatAthI bhAgavIne potAnA AtmAne nirmaLa banAve che. te samaje che ke mArA karelA pAponA phaLarUpe A duHkha huM bhAgavu zru have tevA duH kha pharI bhAgavavA nathI, mATe samatA rAkhI navA azubha karma bAMdhavA nathI. Ama khUbasamabhAvamAM rahI duHkhA bhAgave che. samyagUdRSTi jIva devalAkamAM maharSi ka deva thayeA hAya, tepaNa devalAkanI riddhisiddhamAM lepAtA nathI. enA virAga devalAkanI sukha samRghdhi vacce paNa jAgatA hoya che. kemake enuM lakSya meAkSanu hoya che. tethI apAra sukhA vacce paNa bhagavAnane bhUlatA nathI ne Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -samyagadarzana 339 - jyAM tIrthakara bhagavAna virAjatA hoya te dizAmAM vaMdana karI temanI parya pAsanA kare che. mAnavabhavanI mahattA ne durlabhatA. dareka dharmo A jagatamAM mAnavabhavane pAmavo durlabha kahIne tenI mahattA batAvI che, jainadharme navatatvanA prathama mukhya tattva "jIvatattvanuM vizeSa pRthakkaraNa karIne tenA "uddagamasthAna nigada avasthAthI laIne jIvanuM paramapada te paramAtmapada sudhInuM svarUpa batAvIne tenI AgavI vizeSatA batAvI che, jenuM AjanuM vikasatuM vijJAna "paNa samarthana kare che. agAu ApaNe joI gayA tema cha zAzvatA dravya - sadAkALa jemAM rahelAM che tene leka kahe che. te sArAye lekamAM ja sUkamapaNe ThAMsI ThAMsIne bharelA che. tene jIvarAzI kahevAmAM Ave che. tenA be bheda che - (1) avyavahAra rAzInA jIva. je jIva catuti rUpa saMsAranA vyavahAramAM kadI AvavAnA nathI (ra) vyavahAra - zazI - naraka, tiyathe, manuSyane deva ema saMsAranI cAra gatI kahI che, te cAra gatirUpa saMsAranA vyavahAramAM je jIva avyavahAra rAzImAMthI nIkaLIne Ave che tene vyava" hAra rAzInA jIva kahyA che. jIvamAtra pahelAM...te ane te kALa avyavahAra rAzImAM ja kADhe che. pachI jyAre keI eka jIva siddhapaNane eTale paramAtmapadane pAme che. tyAre jenI Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 340 samyagadarzana. bhavitavyatA pAkI hoya te koI jIva avyavahAra rAzImAMthI nIkaLIne vyavahAra rAzInI bAdara nigadanI avasthAne. pAme che. bAdara nigodanI avasthA pAMce sthAvaramAM vanaspatikAyamAM ja che, tene sAdhAraNa vanaspati kahevAmAM Ave che. kaMdamULa arthAt je kaMda vagere jamInamAM pedA thAya che te jevA ke DuMgaLI, baTeTA, gAjara, mULAnA. kAMdA vagere te badhAmAM A bAdara nigadanA jIvo hoya che. te eTalA ThAMsI ThAMsIne bharelA hoya che ke seyanI aNI upara anaMtA jIvo rahI zake che. temAM te anaMtA jI vacce eka ja zarIra hoya che, tethI te zarIrane. sAdhAraNa zarIra ne te vanaspatine sAdhAraNa vanaspati kahevAmAM Ave che. temAM vaLI jIva anaMta kALa parA-- dhInapaNe du:kha bhegavate pasAra kare che. tenA vaDe je akAma nirjarA thAya che, tema tema te jIva anukrame AgaLa, caDe che, ane ekenidrapaNAne pAme che. eTale ke pahelI sparzendriya svataMtra kAyArUpe maLe che. te ekendriya jIvone sthAvara kahyA che, te pAMca che (1) pRthvIkAya, (2) apa (pANI) kAya, (3) teu (agni) kAya, (4) vAyukAya ne (5) vanaspatikAya. tethI AgaLa vadhatAM jIva be iMdriyapaNuM-have bIjI rasanendriya (jIbha) pAme che, pachI, teIdriyapaNuM-cAmaDI, jIbha, ne dhrANedriya arthAt nAka pAme che, pachI cethI cakSu indriya arthAta AMkha pAme che ne chelle paMcendriyapaNAne arthAt pahelI cAra ne pAMcamA zrotrendriya (kAna) pAme che. paMcendripaNuM pAmavA chatAM Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagadarzana 341 jIvone hajI mana nathI hotuM te jIne asaMjJI paMcendri kahevAmAM Ave che ane pachI jemane mana paNa maLe che tene saMjJI paMcendriya kahevAmAM Ave che. be iMdrithI padri sudhInA jIvane trasa kahyA che, saMjJI paMcendriya cAre gatinA mAM arthAt anArakI, tiryaMca pazu pakSI vagere, manuSya ane deva ema cAre gatimAM hoya che. jIvAtmA jevA zubhAzubha karma kare che, te pramANe te te gatine pAme che. temAM paramArthathI vicArIe te spaSTapaNe jaNAze ke manuSyagati uttama gati che. nArakI te narakanI gati che. narakagati pApI jIvane daMDa bhegavavA rUpe maLe ne tyAM daza prakAranI kSetra vedanAo ane naryA dukhe ja bhagavaTa che, uparAMta te sajArUpe - che tethI jIva duHkhathI trAse te paNa kedI jema chela choDI zakatuM nathI, te ja pramANe nArakI paNa tyAMnuM AyuSya purU karyA vagara narakabhUmi choDI zaktA nathI. eTale narI duHkhamaya gati che, tiryaya gatimAM nigadathI laIne paMcenidraya sudhInA - badhA jIvone samAveza thAya che. temAM kIDI makaDAthI pazu pakSI sudhInA badhA nA duHkhe te ApaNe pratyakSa nihALIe chIe. devabati jIve zubha karmo karyA hoya tethI je puNya baMdhAyuM hoya tenA bhegavaTA mATe maLe che tethI mithyAtvI kade kAmaga bheLavavAmAM ja temanuM AyuSya purU karIne Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 342 samyagadarzana puNyathI paravArI jaIne tiryaMcagatImAM cAlyA jAya che, bIjA samakitI de hoya che te devagatinA sukhabhego bahu rasapUrvaka nathI bhegavatA, vaLI avasare prabhu maraNa, bhakti, ne prabhunA darzana paNa kare che, tethI devalokamAMthI cyavane manuSyapaNAne pAme che. puyAIne bhagavaTA mATe devagati maLI hoya che, tethI devo niyamAM AvatI hoya che, eTale ke vrata, niyama, paccakkhANa, tapasyA Adi karI zakatA nathI, ne tapa vagara pUrva saMcita karmanI nirjarA thatI nathI, tethI. devanA purva saMcita karmo khapatA nathI, tethI devabhavamAMthI sIdhA kSe jaI zakAtuM nathI. tethI samakitI de te kharekhara jhaMkhanA karatA hoya che ke kyAre mAnavabhava pAmIe. mAnavabhava pAmIne dharmanI ArAdhanA karIe ke jethI bhavabhramaNane aMta karI menA zAzvatA sukhane pAmIe, Ama saMsAranI cAra gati ne 84lAkha jIvAnImAM. manuSyagati ja uttama che tema jJAnIoe yathArtha batAvyuM che.. badhA jIvomAM mAnavIne ja dharma adharma samajavAnI viveka budidha maLe che, tene upaga karIne vivekI bhavya jIva AvA haLAhaLa kaLIyugamAM paNa saMsAranA sukhane sagavaDa tajI saMyama laI bhAvapUrvaka saMyama jIvana gALI mokSamArganI ArAdhanA karatAM dekhAya che. te ghaNA dIkSA laI zakatA nathI, paNa gRhasthapaNe rahIne paNa tapa, japa ane satkAryo karIne pitAnA mAnavabhavane sArthaka karavAno purUSArtha karatA hoya che. kAraNake mokSanI prApti mAnavabhavamAM ja thaI zake che. tethI ja badhA dharmoe mAnavabhavane: Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagdarzana sauthI zreSTa kahyo che. eve| amUlya mAnavabhava pAmyA pachI je jIvA saMsAranA kAmabhAgomAM, sukha sagavaDAmAM, ke dhanavaibhava ke sattAsa`pattine - meLavavAmAM ja AkhI jIgI pasAra kare che, te jIveA durlabha evA manuSyabhavane gumAvIne pAchA naraka nigodAdi dutiomAM cAlyA jAya che, jayAM ana"tAkALa sudhI pharI pAchA krutinA duHkhA bhAgavavA paDe che; ane mekSanI sanmukha paheoMcI gayele jIva ajJAna ne mahadazAne kAraNe mAnavabhavane eLe gumAvI sa'sAracakranI ekendriyAdi gatimAM anaMtAkALa sudhI pharI bhame che; ane `tinA anaMtA bhavAnA duH khAne pharI parAdhInapaNe bhAgavatA thako anaMtAkALe mAnavabhavane pAmI zake che. Ama mAnavabhavanI meAkSa ApavAnI mahattA ane anaMtAkALe pAmI zakavAnI durlabhatA jJAnIoe batAvI che. temanA vacanamAM zraddhA rAkhIne je koI pAtAnuM jIvana dharmanI ArAdhanAmAM gALaze, te jIva potAnA mAnavabhavane sArthaka karI AtmakalyANane pAmaze. AvI vivekamughdhi samitI jIvane ghAya che. tethI samyaktvane vaLI mAnavabhava karatAMya parama durlIla jJAnIoe sAtha ka rIte kahyuM che, kAraNa ke samakita pAmelA mAnavIja mekSe jaI zake che, manuSyabhava pAmavA chatAM jo mithyAtvI hoya teA kadApi mAkSe jaI zakatA nathI. paraMtu saMsAracakramAM bhamyA kare che. jaina paribhASAmAM mAnavasava nava ghATI ALagyA pachI maLe che tema kahyuM che. te nava ghATI eTale pRthvIkAyAdi pAMca sthAvara, eiMdriya teIndriya ne cauindriya rUpI traNa Jain Educationa International For Personal and Private Use Only 343 Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 344 samyagadarzana vikalendriya ne asaMjJI paMcedriyapaNuM, Ama nava durgama ghATI arthAt pahADane oLaMgyA pachI jIva mAnavabhavane pAme che. tethI tenI mahattA ne durlabhatA kahI che. nArakI tiryaMca ne devagatInA jIvane samyaktvanI prApti kevI rIte thAya ? narakabhumimAM rahelA nArakane je samyaktvanI prApti thavAnI hoya te traNa kAraNene laIne thaze. te A pramANe - (1) jAtismaraNa jJAnathI - - narakabhUminI tavAtitIvra vedanAone bhegavatAM kadAcit temane zrItIrthakara bhagavaMtanA janmakalyANaka ke bIjA keI nimittathI jAtismaraNajJAna thAya che. tyAre pUrve karelI deva, guru, ke dharmanI vidhazanAonI temane smRti thAya che ne teno pazcAtApa thAya che tethI samyakatvanI prApti thAya che. (2) dharma zravaNathI - pUrvabhavanA dhArmika svajano ke saMbaMdhIo je devakamAM deva banyA che, teo temane dharma pamADavA vaikiya svarUpe narakamAM jaIne dharmabodha pamADe che te pUrvabhavanI yAda apAve che; phaLasvarUpe te -nArane kheda thatAM "samakita" nI prApti thAya che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagdarzana (3) vedanAnA anubhavathI - joke pratyeka nArakane kSetrAdi vedanAnA anubhava sAmAnya hAya che. tema chatAM amuka prakAranI kSetravedanA, pArasparika vedanA ke paramAdhAmIkRta ati vedanAnA anubhava karatAM nArakane potAnA jJAnanA upayAga mUkavAnI IcchA thAya che ke ' mArA pU`laveAmAM bhayaMkaramAM :bhayaMkara pApakarmo karyA haze, zarAba, vezyA, parastrIgamana Adi vyasane sevyA haze, te sivAya AvI tIvra vedanA bhAgavavAnA vArA Ave nahi' A pramANe vicAro karatAM pUrve karelA pApAne prazcAtApa thAya che ne tenI AleAcanA kare che. phaLa svarUpe samyakRtvanI prApti thAya che. vaLI - A pramANe sabhyatva pAmelA nArakA samyajJAnavALA hAya che; tethI samabhAve duH khA bhAgavIne kanija rA kare che, jayAre samakita vinAnA ajJAnI nArakA duHkha bhAgavatAM A raudradhyAna karIne vaLI navA azubha karmo bAMdhe che. ane durgatimaya sa`sAranI vRdhdhi kare che. tiyaca gatinA sa'nI paoNMcendriya jIveA kema pAme? (1) meghakumAra munivaranA pUnA hAthInA bhavanA dRSTAMte anya prANIo pratye dayAbhAva rAkhavAthI sakita pAme. 345 (2) jAtismaraNa jJAne karIne pAme te na maNIyAra nA deDakAnA bhavanA dRSTAMte. vartamAna samayamAM vaDodarAmAMja AveA dAkhalA anelA, sayAjIgaMjamAM rahetA eka zeThe potAnA nivAsanA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 346 samyagadarzana. sauthI uparanA mALe gharaderAzara banAveluM. ekavAra te zeDa. kaI jaLAzaya pAsethI pasAra thatA hatA ke eka nAne kAcabe pANImAMthI uchaLIne temane vaLagI paDayo. zeThe be. traNa vAra te pANImAM pAcho phekI dIdhe, paNa pharI pharIne vaLage, eTale sAthe laI AvyA ne uparanA majale rAkhe. pachI divaso jatAM nirIkSaNa karyuM ke te kAcabe suryodaya pahelA ne suryAsta pachI kaMI letuM nathI. keI sAdhu sAdhvI zeThane tyAM padhAravAnA hoya te te temanA baMgale padhAre. nahi tyAM sudhI kazuM le nahi; pachI bhalene bapora thaI jAya. sAdhu sAdhvIjI AvI gayA pachI ja le. te te jIvane kevI rIte khabara paDI jatI haze ke Aja sAdhu sAdhvIjI padhAravAnA che? vaLI koIpaNa navakAra maMtra saMbhaLAve te Deka bahAra kADhI lAMbI karIne sAMbhaLe. jyAM sudhI navakAramaMtranuM raTaNa thayA kare, tyAM sudhI sAMbhaLyA kare, baMdha thAya ke tarata ja Deka aMdara laI le, AthI anumAna thAya ke pUrvabhave te jIve jainadharmanI ArAdhanA karI haze; ane kaMIka virAdhanA thaI javAthI tiyacapaNane pAmyo haze, jenuM tene maraNa thatAM tenA pazcAtApa rUpe pazunA. jIvanamAM paNa thaI zake teTalI dharma ArAdhanA karavAnA. bhAva thavAthI A pramANe vartate haze. te pramANe berIvalI. upAzraye eka kutare haMmezA vyAkhyAna sAMbhaLavA pATa pAse AvIne besate. te mRtyu pAme tyAre tyAMnA zrAvakoe manuSyanI jema teno agnisaMskAra kare. aDhI : dvIpanI bahAra te asaMkhyAta tiryaMce zrAvakanA pAMcamA. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagadarzana 347 - guNaThANe hoya che. eTale te badhA samakita pAmelA hoya . che ne zrAvakadharmanA vrata niyama Adi karatA hoya che. devalokamAM nava raiveyaka sudhI samakitI ane mithyAtvI - baMne prakAranA deva hoya che. paNa pAMce anuttara vimAnavAsI deva niyamA samakitI hoya che. sarvArthasidhdha vimAna nA devo niyama ekAvatArI arthAt manuSyane eka bhava . karIne mekSe jAya che, ane bAkInA cAra anuttara develekanA . devo vadhumAM vadhu trIjA bhave mokSa pAme che. apUrvakaraNane pAmelA jIva pAcho haThe kharo ? je jIva apUrvakaraNane pAye, te jIva samyaktvanA ! pariNAmane pAmyA vinA pAche haThe che. - evuM te banatuM ja nathI. paNa apUrvakaraNane pAmyA pachI tarata ja samyagu darzananA pariNAmane pAmI jAya evuM paNa banatuM nathI. apUrvakaraNathI anaMtara evo samyagradarzanane pariNAma . haI zakatuM nathI. eTale ke apUrvakaraNa mAtrathI samyagUra darzananA pariNAma pragaTe che evuM banatuM nathI. pariNAma . eTale AtmAne adhyavasAya. apUrvakaraNa dvArA jIve gADhA evA rAga-deSanA pariNAmane te bhedI nAkhe, paNa haju Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 348 samyagdarzona mithyAtva mehanIyane vipAkAya cAlu ja che, ane jayAMsudhI jIvane mithyAtva mAhanIyanA vipAkodaya cAlu ja hoya che, tyAM sudhImAM jIvamAM samyakatvanA pariNAma pragaTI zakatA ja nathI, jIva jyAre samyakatvanA avyavasAyamAM vatA hAya * tyAre ene mithyAtva mAhanIyanA viSAkeAya tA hAya ja nahiM, ane jo koI pazu kAraNe ene mithyAtvamAhanIyanA vipAkeAkraya thaI javA pAme te e jIvanA samyakatvanA bhAva cAlyA gayA vinA rahe nahi. eTale apUrNAMkaraNa dvArA e ghana evA rAga-dveSanA pariNAmasvarUpa ka graMthIne bhedI nAkhanArA aneleA jIva, anivRttikaraNa dvArA potAnI evI avasthAne pedA kare che ke je avasthAmAM e jIvane, kAM * te mithyAtva mehanIyanA sarvathA udaya ja na hoya, kAM te mithyAtvamAhanIyanA je vipAkAya te na hAya, jIvanI AvI avasthA apUva karaNathI pedA thaI zakatI ja nathI. jIvanI AvI avasthA apUva karaNe potAne karavAnuM kAryAM karI lIdhA pachIthI ja jIvamAM je zubha pariNAma prATe tenAthI ja pedA thaI zake che, ane ethI e pariNAmane ja * anivRtti karaNa tarIke oLakhavAmAM Ave che, eTale anivRttikaraNa ja samakti rUpa AtmapariNAma pUrvenA anantara (najIkanA) evA karaNa eTale ke AtmapariNAma che. C Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagadarzana 349 anivRttikaraNanA kALanI siddhi bAbatta be abhiprAya: - (1) karmagranthane abhiprAya : - anivRtikaraNanA. aMtamuhUrtanA kALa daramyAnamAM jIva traNa kAma kare che? (1) e aMtamuhUrtamAM jAte udayamAM AvatA mithyAtva mehanIyanA daline khapAve che (ra) pachInA aMtamuhUrtamAM udayamAM AvanArA mithyAtvamohanIyanA je dalikonI. sthitine ghaTADI zakAya tema hoya te dalinI sthitine ghaTADIne udayamAM ANI te daline khapAve che ane (3) pachInA aMtamuhUrtamAM udayamAM AvanArA mithyAtva: mehanIyanA je dalike tenI sthitine je ghaTADI zakAya evuM na hoya, te jIva mithyAtvamehanIyanA e dalikAnI sthitine vadhArI de che. jethI e dalike anivRttikaraNanA. aMtamuhUrtamAM (1) eka zuddha puMja je "samyakatva mohanIya nA nAme oLakhAya che, (2) bIje mIzra puMja eTale zuddha-azuddha puMja je "mizra mehanIyanA, daLiyAnA nAme. oLakhAya che ane (3) azudhdha puMja je mithyAtva mohanIyanA puMja tarIke oLakhAya che-A traNe paikInA zuddha evA samyakatva mehanIyanA puMjane ja e jIva anivRtti karaNa dvArA udayamAM lAve che ane e zudhdha paMja rUpa samyakatvamehanIyane je udaya, tenI asaravALe. jIvane je pariNAma, e ja kSApazamika samyakatvarUpa AtmapariNAma che. eTale ke apUrvakaraNa dvArA karelA traNa puMjamAMthI je zudadha puMjane udayamAM lAvavAnuM kAma. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3pa0 samyagadarzana anivRttikaraNa dvArA karyuM te anivRtikaraNane kALa pUre thatAM ja pahelAM ja samaye samyakatva mehanIya nAmanA prazasta karmane vedanarUpa lApazamika samyakatva pragaTa thAya che. upasama samaktine pAmelAnI bhAvi sthiti :karmagraMthanA abhiprAye anAdi mithyAdaSTi jIva -- jayAre samyakatvane pAme che tyAre apUrvakaraNa dvArA kama graMthIne bhedyA pachIthI anivRttikaraNa dvArA aMtarakaraNane * pedA kare che, je upazama samakitanA pariNAmarUpa che. upazama samakitanA pariNAmarUpa e aMtarakaraNanA paNa aMtamuhUrta jeTalA kALamAM mithyAtvamohanIyanAM sattAmata evA je daLiyAnA upara kahyuM tema jIva upazama . samakitanA kALamAM traNa puMja kare che. tyAra bAda je e traNa puMjamAMthI samyakatva mehaniyarUpa zudhdha puMjane - udaya thAya. te e jIva pazama samakita pAmI cothA guNasthAne sthIra thAya che. paNa je mizramehanIya rUpI mizra pujane thAya che te trIjA mizra guNasthAnakane pAme che, - ane je mithyAtvamohanIyane udaya thAya te pahelA ja mithyAtva guNasthAnakane pAme che, arthAt pAcho pahelA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagdarzana 351 6 " sthAne jAya che. A anAdi mithyAdaSTi ' jIva pahelA upazama samyakatvane ja pAme ane te samakitanA kALamAM traNa puMja karIne e kAMtA (1) kSAyeApazamika samyaphUtvane pAme, ne ceAthA guNasthAne Take, (2) kAMtA trIjA mizra guNasthAnakane pAme ane (3) kAMtA punaH mithyASTi ane. siddhAMtanA abhiprAya evA che ke anAdi mithyAdRSTi jIvA pahelAM upazama samakitane ja pAme evA niyama nathI; tene pAmyA vagara sidhdhA yApazama samakitane paNa pAme evuM paNa bane. te jIva potAnA upazama samakitanA kALarUpI aMtarakaraNanA kALa sudhI samyaktvanA AsvAdane pAmIne aMte teA punaH mithyAtvanA udayane ja pAme che; eTale ke e jIva upazama samitanA kALamAM traNa puMja kare ja niha, paNa, apUrva karaNanA kALamAM ja traNa puMja paNa apU`karaNathI ja kare che, pachI A traNa paikInA zudhdha evA samyakRtva mehanIyanA pu Mjane ja anivRttikaraNa dvArA udayamAM lAve che, pachI te anivRttikaraNanA kALa pUrA thatAM pahelAMja samaye samyakavamAhanIyanAnA prazasta kanA vedanarUpa kSAyeApazamika samyakatva pragaTe. pachInA aMtamuhUta mAM eTale ke ' aMtarakaraNa ' tarIke oLakhAtA upazama samyakatvanA e aMtamuhUtanA kALamAM tA udayamAM Ave ja nahi. A rIte, e jIva, peAtAnA anivRttikaraNanA aMtarmuhUta pachInA anaMtara evA aMtasuhUrtane evuM banAvI de che ke, e aMtarmuhUta nA kALamAM Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3para samyagadarzana. mithyAtvamehanIyanA daline na te vipAkedaya heya ane. na te pradezadaya paNa hoya, pitAnA phaLane pedA karavAnA. sAmarthyavALA kamaMdalinA udayane "vipAkedaya" kahevAya che. ane pitAnA. phaLane pedA karavAnA sAmarthyathI hIna banI gayelA karma dalikonA udayane pradezadaya kahevAya che. mithyAtvamohanIyanA daline jyAre pradezadaya ke vipAkedaya na hoya, tyAre anaMtAnubaMdhI evA kodha, mAna, mAyA, ane lobha ene paNa pradezeAdaya ke vipAkedaya. na hoya. mithyAtvamohanIyana temaja anaMtAnubaMdhI. kaSAyanA dalinI jema pradezadaya paNa na hoI zake evA aMtamuhUrtane mATe jarUrI evI saghaLI taiyArI jIva. anivRttikaraNanA kALamAM ja karI le che. ane e pachIthI tarata ja e jIva mithyAtvamohanIyanAM ane anaMtAnunabaMdhInA dalikenA paNa udayathI rahita evA aMtarmuhUrtane pAme che. e aMtamuhUrtanI prApti enuM nAma "upazama. samyaka vanI prApti. opazamika samyakatvanA pAraNAma. vALA e aMtamuhUrtane "aMtarakaraNa" kahevAmAM Ave che.. anivRttikaraNanA aMtarmuhUrtathI anaMtara evuM je aMtarakaraNanuM aMtamuhUrta te aMtarmuhUrtanA pahelA samaye ja jIva pazamika samakita rUpI AtmapariNAmane pAme che. karmagraMthanA abhiprAye samakitane pAmanAre anAdi mithyATi jIva pahelAM "upazama samakitane je pAme che." jyAre siddhAMtanA abhiprAya Avo anAdi mithyASTi jIva pahelA pathamikasamyakatvane ja pAme e niyama.. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagdarzana 353 nathI, evA jIva aupazamika samyakatvane pAmyA vinA sIdhA kSAyeAparAmika samyaktvane pAme evuM paNa bane che. sidhdhAMtanA abhiprAyaH- je anAdimithyAdaSTi jIvAkSAyeAparAmika sakitate pAmanArA hoya che, te jIvA peAtAnA apUrvakaraNanA kALamAM ja apUrNAMkaraNathI jema graMthInA bheda kare che, tema traNa puMja paNa, apUrvIkaraNathI ja kare che, AthI e spaSTa che ke, potAnA apUva karaNa dvArA sattAmAM rahelA mithyAtvamehanIyanA daLiyAnA traNa puja banAvI de che. mithyAtvamAhanIyanAM sattAgata daLiyA paikInA jeTalA daLiyAne zudhdha eTale ke mithyAtvarUpI maLathI mukta banAvI zakAya teTalA daLiyAnetA te zuddha banAvI de che. ane AkI rahelAM mithyAtvamAhanIyanAM sattAgata evA je daLiyAM temAMthI jeTalA daLiyAne azuddha anAvI daI zakAya tema hAya teTalA daLiyAne azu banAvI daI che. A rIte zuddhikaraNa karatAM e daLiyAnA traNa puMja thaI jAya che. saoNMsAramAM svADhIyA ane mAnI (gumAnI )duHkhI. che, khAkInA badhA sukhI che. cauda leAkamAM jayAM paNa jazu* (mutyu pachI janma maraNu karatAM ), tyAM madhe ApaNe ja chIe. pudagalanA palaTo thAya che. AtmA to sava ThekANe tenA te ja che, mATe bhavakama sudhAro. prapa ca oDI deze. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samApana samyagdarzana viSe vividha rIte chaNAvaTa karatAM ApaNe spaSTapaNe jANyuM ke samyagUdarzIna e AtmAnA nija svabhAvanA guNa che. ane te guNanI mahattA e che ke samyagUdazana pragaTe pachI ja jIvAtmAnu potAnA ja svarUpa viSenuM ajJAna ne bhrama TaLe che. ane AtmA potAnA ja zu svarUpanA nAyaka bane che; arthAt AtmAmAM vibhAvadazAnu ajJAna TaLI jaI ne peAtAnAja svabhAvanuM samyajJAna pragaTe che, je phaLasvarUpe potAnA zuddha paramAtmasvarUpanI jIvAtmAne prApti karAvI paramAtmA banAvI de che. pratyeka AtmA svabhAvathI zudhdha svarUpI ane kevaLajJAna ane kevaLadenanA svAmI hovA chatAM vibhAvadazAne kAraNe anAdikALanA karmAMsayAgathI mithyAtva ane ajJAnanA gADhA AvaraNAthI anaMtakALathI gherAyaleA che. eTale mithyAtva jAya nahi tyAMsudhI tevA jIvAtmAnI hareka pravRtti mithyAtvavALI eTale ke sarvajJakathita dharmathI viparita ja hAvAthI avaLI dIzAnI ja hAya che, peAtAnA svabhAvamAM ja sAcu sukha ne parama zAMti rahelA che te samajavAne badale parapa4HthamAMthI ja sukha meLavavAnA mithyA jhAMvA nAkhyA kare che, tethI saravALe peAtAnIja azAMti ne aja'peA vadhArIne Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagadarzana 355 saMsAracakanI durgatimAM bhavabhramaNa karyA kare che. pariNAme sukhane Icchaka e A AtmA pitAnA sukha mATenA avaLA ne aNasamajabharyA prayAsonA kAraNe, pitAnAja AtmAne anarthadaMDe daMDe che ne vadhu ne vadhu duHkha tarapha dhakelate jAya che. tenI AvI karUNa ne kaDI dazA mithyAtva ane ajJAnanA kAraNe pite ja pitA mATe kare che. A mithyAtvanuM kAraNa darzanamohanIya karma mukhyatve che ane tenA lIdhe rAga-dveSanI gADha graMthIothI jIvAtmA jakaDAyelo rahe che. darzanamehanInA piSaka cAritra mehanIyanA anaMtAnubaMdhInA cAra kaSA - kodha, mAna, mAyA ne le che. jyAM sudhI darzanamehanIyanI traNa prakRti mithyAtva mehanIya, mizramehanIya ne samyakatva mehanIya ne uparokta cAra anaMtAnubaMdhInA kaSAye maLI mehanIyakarmanI A sAta prakRtine jIvane udaya hoya, tyAM sudhI jIvane (AtmAne kadApi pitAnA svabhAvanuM ne svarUpanuM yathArtha darzana thavA detuM nathI, arthAt samyagudarzana thavA detuM nathI. eTale deva-gurU-dharmanA viSayamAM e ajJAnI jIva kadApi yathArtha vivekabudhi dAkhavI zakatuM nathI. tethI jIvAdi tatvamAM atatva budhi, ane atattvamAM tattvabuddhi eTale ke AtmAnA yathArtha svarUpane samaje nahi ne jaDa evA dehane ja AtmA, pitAnuM svarUpa mAne, ane tevI viparita mAnyatAnA kAraNe dehanA duHkhe duHkhI ne dehanA sukhe sukhI pitAne samaje, eTaleM jaDa-cetanano bhedavijJAnane pAme nahi ne tethI samyagadarzana paNuM pragaTe nahi, eTale padgalika padArthomAM ane saMsAranI * ke * * Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3pa samyagadarzana sarva kriyAomAM ene keIpaNa prakArane adharma dekhAtuM nathI. ane AtmahitakArI dharma kiyAe karavI tene gamatI nathI, - anaMtakALanA jIvanA paribhramaNamAM akAma nirjarAe karI kALa paripakavatAnA ge jIvAtmAne jyAre mokSa prApti mATe be pudagala parAvartAkALa bAkI rahe che, tyAre prathama zravaNasaMmukhIkALa" ne pAme che. tyAre prathama vakhata kevaLI prarUpita dharma sAMbhaLavAnI IcchA thAya che, pachI. deDha pudagalaparAvarta kALa bAkI rahetAM "mArga saMmukhIkALamAM pravezIne mArgAnusArInA guNe prApta karavAnI IcchA kare. tyArabAda eka pudagalaparAvartAkALa jeTaluM bhavabhramaNa bAkI. rahetAM kRSNapakSI maTI zukalapakSI bane che, ane trIjA. dharmathIvanakALa" ne pAme che, tyAre jIvAtmAne mArgonusArInA guNe prApta thAya che, ane bhavya svabhAva pragaTe che. tethI kamaranA daLiyA je ati gADhA hatA te have AchA thatAM AtmA upara chavAyelA gADha mithyAtva ane ajJAnarUpI aMdhakAranA oLA utaravA mAMDe che, tyAre mithyAtva maMda thavAnA lIdhe jIvanamAM prathama vAra mekSAbhilASA maTe che. tyArabAda potAnI sahaja skuraNAthI-nisathI - ke saddagurUnA upadezathI samyagU darzananI anivAryatAno bedha ane tene meLavavAnI tIvra abhilASA tenAmAM pragaTe che, jIvanI A badhI avasthAne kALa e "zudhdha yathApravRttikaraNane kALa che, anAdi yathApravRtikaraNa dvArA praWideze Avela jIva e zuddha. yathApravRtikaraNa dvArA ja apUrvakaraNa pAme che. ane tha Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagadarzana 3pa7 e apUrvakaraNa dArA e thine bheda kare che. te pachI anivRttikaraNa dvArA mitvane upazama karI aMtarakaraNanI sthitine prApta kare che. je samaye enA pratyeka Atma pradeze samyagadarzana rUpI sUryane divya prakAza jhaLahaLI UThe che. A rIte samati" pAmelA jIvAtmAmAM pAMca prakAranA lakSaNe, samaktinA traNa mukhya prakAra (1) upazama (2) kSayopazama ne (3) kSAyika pramANe, maMda ke prabaLa pragaTe che. tenA nAma che (1) zama (2) saMvega (3) niveda (4) anukaMpA ne (5) Astikya arthAt jinavacanamAM AsthA. pachI e samakita pAMca prakAranA je dUSaNe (1) zakA (2) kaMkhA (3) vicikitsA arthAt jinavacanamAM saMdeha (4) parAsaMDa pasaMsA ne (5) parAsaMDa saMthe ne tajI de che, teno udaya kadApi na thAya te mATe sAvaceta rahe che, ane pAMca prakAranA bhUSaNe (1) dharma kriyAmAM kuzaLatA (ra) zAsananI bhakti (3) dRDhadhamapaNuM () dharmamAM DagI gayelAne sthira karavA ane (5) dauryavaMtapaNuM, A pAMca vaDe pitAnA samyagradarzanane alaMkRta kare che, zelAve che. tyAre e samakitImAM samyagadarzananA prabhAve bIjA ghaNA guNe pragaTe che ane AtmAnA che sthAnanI (1) AtmA che te astitva, (2) AtmA nitya che. te nityatva (3) AtmA karmano kartA che te kartutva (4) AtmA kamane bhaktA che, pite bAMdhelA karmo pote ja bhagave che te Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 358 samyagadarzana kava (5) AtmAne mekSa nizcayathI thAya che te amRtatva ane (6) mekSa prAptine upAya sudharma ja che te mekSatva tenI parama zradhdhA te jIvane thAya che. AtmAnI A cha avasthA jinezvaradeve batAvI che, tethI jinavacanamAM e jIvane evI te atUTa zraddhA pedA thAya che ke jenA yege enAM meremamAM " tvameva sarca zika ja jiha paveIya"--e bhAva haiyAmAM zIlAlekhanI jema aMkita thaI jAya che. pachI te jIvAtmAne sAMsarika sukhone kaMTALo Ave che. cAra purUSArthomAM artha ane kAmanI pravRttio heya" kahetAM choDavA jevI lAge che, ane dharma ne mokSanI pravRtti "upAdeya" arthAt ArAdhavA gya lAge che. pachI e sukhamAM lIna thatuM nathI ne dukha AvI paDe te dIna banI jatuM nathI. paNa game tevI paristhitimAM samatAbhAvI rahe che, sudeva, sugurU ane sudharmamAM ene jIva prIti-anurAga kare che, guNAnurAgI bane che, emanA guNe pitAmAM pragaTe te mATe avirata purUSurtha kare che, dhamIjanene ja paricaya kare che. prazaMsA kare che, ane mithyATionA paricayane prazaMsAthI vivekapUrvaka dUra rahe. che ane samyaggadarzananA dareka AcArane yathAzakti khaMta-- pUrvaka AcaravA udyamI rahe che. eve samakitI jIva pachI sadA mATe samyakajJAnanI - zratajJAnanI upAsanA karatA rahe che. gItArtha saMta satIchaene samAgama karate rahe che, ane temane javAjIvAdi taravasaMbaMdhI aneka prazna pUchate rahe che, temanI pAse Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagadarzana 359 zAstrAbhyAsa karI pitAnA jJAnamAM vRddhi karate heya che. ema zratadharmanI ArAdhanA kare che. ane dayAmaya ahiMsA dharmanuM bhAvapUrvaka pAlana karI pitAnA AtmAne maMda kaSAyI ane nirmaLa banAvate rahe che. pAMce Idriyajanya viSayonA rasane maMda karate thake jitendriya bane che, ane dharmakiyAmAM sadA khaMtIle rahe che. - ema karatAM karatAM e bhavya jIva deva-gurU-dharma ane sAdhamika baMdhuonI rUDI rIte upAsanA ane sevAbhakti karatAM karatAM cAritramehanIyakarmanA kSayopazamane sAdhe che. ane AtmakalyANakArI evI bhAgavatI dIkSA aMgIkAra karI cAritradharmane paNa prApta kare che, ane jIvanabhara utkRSTabhAve saMyamadharmanuM pAlana karI taddabhave ke hajI carama zarirI na hoya te paNa apa kALamAM pitAnA sarva karmono kSaya karI paramapadane pAme che, sidadha, budha ane mukta bane che. evuM parama phaLa samaktinuM che. vAMcaka gaNa! Apa sahu paNa e rIte samyagadarzanane prApta karI, dezavirati - zrAvakadharma ke sarvavirati, aNagAra dharma arthAt rUDI bhAgavatI dIkSA aMgIkAra karI. utkRSTabhAve tenuM pAlana karI ApanA mAnavabhavane sArthaka banAvI, Aja bhavamAM ekAvatArI padanA ke bhavAMtaramAM sarva karma mukta banI alpa samayamAM paramapadanA-sidadha padanA bhaktA bane eja arihaMta - sidhdha paramAtmA pratye abhyarthanA. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30. samyaggadarzana - bhagavAna mahAvIra svAmInA samayamAM te AvA melagAmI samakitI jI ghaNA hatA. temanA dAkhalA siddhAMtazAstro maLe che, paNa AjanA bhegavilAsapradhAna viSama pAMcamA ArAmAM ke kaLIyugamAM paNa samakitanA lakSaNothI vibhUSita che jevA ke pa. pU. tArAbAI mahAsatIjI, (dariyApurI saMpradAya), pa. pU. lIlAvatIbAI, tathA kusumabAI mahAsatIjI, munivara mahAtmAjI (jayaMtamuni) jagatavaMgha mahAtmA gAMdhIjI Adi thayA che, jemanA darzana karavAne ane be sAMbhaLavAne ApaNane lAbha paNa maLe che temanA saMyama jIvanamAMthI preraNA laIne ApaNe maMgalamaya samyagadaSTi pAmavAne purUSArtha karIe. ane e purUSArtha karavAnI zakita ApaNane paMca parameSTI Ape eja abhyarthanA. Iti samyagadarzana vivaraNa samAptaya A vivaraNanI khAsa vizeSatA e che ke zrI. uttarAyana sUtranA 28 mA mokSamArganA adhyayananI caudamI gAthAthI samyagudarzanI vyAkhyA zarU karI, AtmAnA cha sthAna sudhImAM chatrIse gAthAnA bhAva guMthI lIdhA che, jenuM nidarzana anukramaNikAmAM karela che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praznAvalI praznA samyagdarzana eTale zuM ? tenuM svarUpa kANe, kayA zAstramAM, kayAM kahyuM che ? tattva keTalA kahyA che? nAma lakhA cha . temAM paramA tattvA ne paryAya tattva samajAve A tattvA upara kayA AcArye kayu sUtra lakhyuM che ? 7 tripaddinuM svarUpa lakho. te koNu kAne kayAre Ape ? vyavahAra samakitanI gAthA kayA sUtramAM che ? bhAva lakhA nizcaya samakitanuM svarUpa samajAve. vyavahAra ane nizcaya samakita paramAtha thIeka ja kevIrIte che te samajAvA ? huM 10 Jain Educationa International javAma--pRSTa 67 11 -samakitanI vyAkhyA judI judI apekSIe lakho. 616 samakitanA paryAyavAcI nAme lakhA. 16 12 vrata-niyama upakArI kema te dRSTAMta sAthe lakho. jainadharmamAM pramAda eTale zuM te samajAve 13 57 19 AcArAMga sUtramAM tattvasvarUpa zuM kahyuM che? devA adhijJAnI hovA chatAM sAdhune kema name ? kaI gatinA jIva samita pAmI zake ? pazu paNa pAmI zake te dRSTAMta sAthe lakhe. For Personal and Private Use Only "" 19 Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mo . 362 samyaggadarzana praTana javAba-pRSTa samakitanI prApti keTalA prakAre thAya? 20 tene pragaTa thatAM kayu karma kema reke? samajAve 20 anaMtAnubaMdhI kaSAnuM svarUpa samajAvo pAMca labdhinuM svarUpa vigatathI lakhe traNa karaNanA nAma tathA svarUpa samajAvo akAma ne sakAma nijerAnuM svarUpa lakhe graMthI deza eTale zuM ? graMthabhedanuM phaLa zuM? ra9jIvanA bheda saMpUrNa paNe judI judI rIte samajAvo graMthabheda keNa karI zake, koNa kema na karI zake ? samakita pAmavA mATe kALa samajAvo. samakitanA judA judA prakAra samajA. mithyAtvanI vyAkhyA ane prakAra lakho. yogazAstramAM mithyAtvanuM svarUpa zuM kahyuM che ? jIvanI apekSAe tenA bheda lakho bhAvathI keTalA prakAranuM kayA sUtramAM che te lakhe. mithyAtvanI bhayaMkaratA samajAvo samakitanI dasa rucinuM svarUpa TuMkamAM lakhe. gajasukumAranA maunanA paramArtha lakhe. samudrapALanA vairAgyanI vizeSatA samajAvo AdinAtha prabhue 98 putrone zuM bodha Ape ? gautamasvAmIne vinaya dRSTAMtathI samajAve. jinAjJAnA pAlanathI zuM lAbha ne daSTAMtathI lakhe. 90 svAdhyAyanuM aMga pRcchAmAM kayA guNe heya che? - Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 107:: samyagadarzana 363. prazrane javAba-pRSTa pAMca mA ArAnA aMta sudhI keTalA sUtro Takaze? 95. bIja rucinuM svarUpa upamA ApIne samajAve 87 tripadine sarva zrutajJAnanuM mULa kema kahyuM che ? 98 lakanuM svarUpa samajAvo 107 zAzvatA dravyanA nAma ne lakSaNa jaNAve 108 pAMca jJAnanA nAma ne svarUpa jaNAve pAMca jJAnamAM ApaNane upakArI jJAna kayu? kema? 112 bhAvanuM mahatva vyavahAramAM samajAvo. 110 jJAnakriyAbhyAM mokSa : " - AnA paramArtha lakhe. 12. cha dravyamAM astikAya keTalAne kema kahyA che? 113 kIDIonI karUNA kyA munivare kema pALI? 114 zraddhAne parama durlabha kayAM ane kema kahI che? 117 zradhAne mahimA lakhe, 116 zradhdhA kayA cAra guNothI kevI rIte Take che?. 118 zradhdhALune anya zAstro samyaphapaNe kema pariName ? 119 mokSamArgamAM samakitanI mahattA samajAvo. 125. bhavasAgara tarI javA kayA cAra aMga durlabha kahyA che? 13pa keTalA ne kevA bhava karIne mAnavabhava maLe? 136 keTalA karmone kSaya thAya pachI mAnavabhava maLe 138 keTalA karmakSaya pachI samakitanI prApti thASa 139 samakatanA 8 aMganA nAma paramArtha sAthe lakhe 149 niyANAne zalya kema kahyuM che? daTAMta Apo, 146. IcchA nirAdha tapa che te daTAMta sAthe samajAve 148, kamalAvatI rANI dharmapatnInuM pada kema zobhAve che?. 1 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ :364s samyagadarzana 188 prame javAba-pRSTa sadA jIvanuM rakSaNa keNa kevI rIte kare che? 162 mahAvIra prabhue kene kevI rIte saMyamamAM sthira karyA? 167 mahAvIra prabhunI vatsalatA viSe lakho 172 sAcI prabhAvanA kone kahevAya ? kaNe kema AkhA rAjyamAM amArI dharma pravartA? 178 kayA rAsamAM pAMca aNuvrata keNe guMthI dIdhA che? 183 mekSaprAtinuM anaMtara kAraNa lakhe kevI rIte ? 186 dharmazraddhAthI jIvane zuM phaLa maLe? 187 parittasaMsArI keNa bane, kevI rIte? bhedavijJAnanuM svarUpa samajAvo. tenuM phaLa zu maLe ? 194 gItArtha kene kahevAya saMta samAgamane mahimA ne phaLa samajAvo 197 samakita ke zradhdhA nirmaLa kema thAya? dAkhalo Ape 209 darzananA pAMca aticAranuM svarUpa samajAvo. 210 karelA karmanuM phaLa maLe che te vigatathI lakha 216 dehaduphakhaM mahApharla' nA paramArtha samajAva 224 dareka jIve kayA guNasthAnamAM anaMte samaya kADho che? samakatanA pAMca bhUSaNanuM svarUpa lakhe - a lakSaNanuM , karmabaMdhananA be mUkhya kAraNa kayA che tenA bhAva lakhe? 244 maharSi vedavyAse ardhA lekamAM dharmano sAra zuM kahyo che ? 247 dayA dharmane mahimA bIjA dharmoe zuM kahyo che ? 247 vanaspatimAM jIva che te kyA vejJAnike kevI rIte batAvyu te lakho ? 251 225 231 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . samyagadarzana 365. prakano javAba-pRTa. kulane badale sutaranA hAra paherAvavAnI prathA keNe kema. cAlukarI ? 252 sulasA zrAvikAnI kasoTI keNe "kevI rIte karI te lakho 2557 maMDuka zrAvakanI prazaMsA bhagavAne kema karI ? 258. samakitanA pAMce lakSaNene pUrvAnumUvI ne pazcAnupUva kuma lakhe. ? 2 60. zAsananA 8 prakAranA prabhAvanAnA bhAva lakhe 261. samakitanA cha AgAranuM svarUpa lakho samakitanI cha bhAvanAnA bhAva lakho 267 , nA cha sthAnaka samajAve 270 naciketAne mUDha AtmavidyA koNe kevIrIte ApI? 274: zrI bhaktAmara stotramAM mRtyune jItavAne upAya zuM che batAvyuM che 283samakitanI cAra bhAvanAnuM svarUpa samajAve 29kaSAya nivRttithI mekSa maLe te kevI rIte? samajAve 316. samakitanA 11 dvAranuM svarUpa samajAve 320 samakitanI bhAvabharI mAMgaNInA prakAra lakhe. 3ra1. samyagadarzananA adhikArI keruM te lakhe? 328 samyagadaSTinI maMgalamaya nispRhatAnA bhAva lakho. 330 mAnavabhavanI mahattA ne durlabhatA batAve 340 nArakI, tiryaMca ne devane samyaktvanI prApti kevIrIte thAya ? 344 rakamAM Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuddhi patraka pAnu. lITI (56 (59 aMvara .. ( graMtha vAMcatA pahelA sudhArI levA vinaMtI) azuddha 15 11 bhAve bhave 21 amutabhAva amubhAvA tApAya tAtparya 366 samyagadarzana - mithyAtA mithyAtva saMvara suMvara saMvara tANuM nANuM muktimAmelI mukitamArgAlA zrotAvyA zrotAvyA dayAnaM dayAtuM dayAnaM dayAtuM samupAdya sukita pade mukitapade pALavI maLavI cicarI gocarI dvArazAMgI dvAdazAMgI samutpAdha 100 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagdarzana pAnu' 113 118 119 120 -121 150 163 "9" 191 192 264 lITI 21 19 10 1 11 39 23 ,, Jain Educationa International azuddhe yUccha sevaNavA aya. yugavat luSya ciracita nAhira paMjavA avadheNa ayada pragaTavatI For Personal and Private Use Only 367 zudhdha RddhaH sevaNA vA adhya. pa yugapat lubdha saracita nAha paMjare vA avidhNu akSara pragaTavratI Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ daSTAMta kathA prabhu mahAbanI potAnI kathAsamakita jALavo megha kumArane hAthInA bhavamAM samakita prAptinI sthA. nisarga ci mRgAputra-samudrapAlanI kathA. upadeza , gajasukumAranI kathA AjJA , gautama svAmInI ne DhaMDhaNamuninI kathA 88, sUtra , pu7isuNuM gAthA bIjIne bhAva 91 bIja , tripadanA bhAva 98 abhigama ', aMtagaDadazAMga sUtranA gautamAdinA adhikAra105 kriyA >> >> 14. dhama , dharmaci aNagAha, metA munivaranI kathA 114 nizaMkatA -kAmadeva zrAvakanI kathA nikAzitA zreNikane celaNanA nimite niyANanI kathA 14pa. (2) cita saMbhUtine adhikAra u.a. 13 tAmalitApasa 146 nirvicikitsA-kAtyAyana aMdhakamuninuM daSTAMta. bhagavatIjI sUtra 15 amUDhadaSTi-u.a. 8 kapilakevaLIne adhikAra upaguhana - u.a. 14. rANuM kamalAvatInI kathA sthirikaraNa - meghakumAranI kathA. zelaka rAjarSi rahenemInIkathA 168 vAtsalyabhAva - prabhu mahAvIranI vatsalatA 172 prabhAvanA - caMpAbAInA chamAsI tapanI kathA 175 zrI siddhasena divAkaranI kathA zrI siddharSi gaNunI kathA 212 maMtrIzvara abhayakumAranuM kauzalya ane vairAgya pAnu 24rane rapa paradezI rAjAnI kathA sulasA zrAvikAnI kathA maMDuka zrAvakanI kathA -bhagavatIjI sUtramAM che. dhamanI daDha zradhdhA - satya ghaTanA samakatanI bhAvabharI mAMgaNI samyagadarzananA adhikArI 233 255. 258 323 328 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ alaya mAtRzrI DAhIbAI graMthamALAnA lekhaknA pustako ' (1) zrI bhaktAmara smata paMcAgI vivaraNa rUA. pa : 00 (2) ka kalyANa maMdira che , rU. 2 : 50 (3) ,, pusuiNe che , rUA. 2 : 50 (4): subodha vacanAmRta rUA. 3 : 50 (5) , namaskAra mahAmaMtra rUA. 5 : 00 (6) , meTI sAdhu vaMkaNuM [bIjI AvRtti . (7) , savAo gAthA vivaraNa rUA. 7 : 00 (8) , bhAvanA bhava nAzinI rUA. 7 : 00 (9) AcAra eja parama dharma rUA. 5 : 00 (10) zrI sAmAyika ciMtanikA rUA. 5 : 00 A pustakanA prakAzanane lAbha kaIne levo hoya to lekhakane lakhavA ke maLavA vinaMtI. sujJa vAMcaka zrI, AjanA ativilAsI TI. vI. yugamAM ugatI prajAnA saMskAra jALavI rAkhavA gharamAM sadbhathe niyamita vaMcAya te khAsa jarUrI che. - te hetu lakSyamAM rAkhI A graMthamALA cAlu karI che. Apane lAge ke saMskAra jALavaNInA A satkAryamAM A jJAnayajJamAM Ape paNa Apane sahayoga pADavo joIe te koIpaNa prakAre Apane sahakAra ApazojI. 18, paTela kelenI, siddhanAtha roDa, vaDodarA (390 001) -rasikalAla chaganalAla zeTha Jain Educationa International For Personal and Private Use Only . ,