________________
૩૦૮
સમ્યગદર્શન (૩) કરૂણાભાવથી માયાનુ ને (૪) માધ્યસ્થભાવથી લેભનું શમન કે ક્ષય થાય છે. તે આ રીતે
મૈત્રીભાવના અંતરને વિશાળ બનાવે છે, જ્યાં જીવમાત્રને મિત્ર માન્યા ત્યાં પછી” કોધરૂપી “ચંડાળને અવકાશજ ક્યાં મળવાનો? હજી ભાઈભાંડુ પ્રત્યે ક્રોધ આવી જશે, પણ મિત્રો સામે નહિ આવે “(૨) “માન” રૂપી હાથીને ટાળવાને માટે “પ્રમેદ ભાવનાને આશ્રય લઈને ગુણીજને તરફ દષ્ટિ કરવી જેથી બીજાને ગુણોમાં આપણુથી ચડિયાતાં દેખતાં આપણે અહંભાવ-અભિમાન–શ્રી બાહુબલિજીની જેમ ઓગળી જશે, અને સમતાભાવ પ્રગટશે, (૩) દીન, દુઃખી પ્રત્યે “કરૂણાની દૃષ્ટિ” રાખવાથી કોઈને પણ માયા પ્રપંચ કરી ઠગવાની કે છેતરવાની ઈચ્છા પણ મનમાં થશે નહિ, અને ૪) પર પદાર્થને પ્રાપ્ત કરવાના લેભ ને ટાળવા “માધ્યસ્થભાવ ઉપેક્ષા કે ઉદાસીન વૃત્તિ. શીખવાડશે એટલે “લભ” કષાય નાશ પામશે.”
આમ મિથ્યાદિ ચાર ભાવનાથી ચાર કષાયે ઉપશાંત કે નષ્ટ થવાથી સાધક ઉપશાંત કેવળી કે ક્ષીણમેહકેવળી બનશે. આ ચારે ભાવના મેક્ષના કારણભૂત છે જેથી સમક્તિની ભાવના કહી છે.
આ ચારે ભાવના “ધર્મધ્યાન ” ની એકાગ્રતા માટે ખૂબ સહાયક છે - “ૌત્રીપ્રભેદ-કાર્ય-માધ્યસ્થાનિ નિજયેતા ધર્મધ્યાનમુપસ્કતું, તદ્ધિ તસ્ય રસાયનમ
Jain Educationa International
For Personal and Private Use Only
www.jainelibrary.org
