________________
૨૭૪
સમ્યગદર્શન થયા, અતિથિ સ્વાગત બરાબર ન થયું સમજી તેને બદલે વાળી દેવા ત્રણ વરદાન માગવા કહ્યું.
નચિકેતાએ પહેલું વરદાન માગ્યું–મારા પિતા સ્વસ્થ થાઓ.”
“ તથાસ્તુ” ! (આ રીતે પિતાને ધર્મ માર્ગે ચડાવી પિતૃઋણ વાળ્યું.) યમરાજે કહ્યું.
બીજુ વરદાન માગ્યું મને સ્વ લેકના અમૃતવનું. દાન કરે.” તે પણ આપ્યું.
ત્રીજું વરદાન માગ્યું - “મૃત્યુનું રહસ્ય સમજાવો.” ગૂઢ આત્મવિધા આપે.”
આ સાંભળી યમરાજા ચંક્યા. આત્મવિધા જેને તેને અપાતી નથી. આત્મજ્ઞાન પ્રાપ્તિની પૂર્વ શરત રૂપે ઉપનિષદેએ જિતેન્દ્રયપણું અને વૈરાગ્યને પ્રમાણે છે. ( જૈનદર્શનમાં સમ્યગૂદષ્ટિને પામવા પૂર્વ લક્ષણ રૂપે જે શમ” “ સંવેગ ? “ને નિદ” કહ્યા છે તેજ ભાવ અટો જિતેન્દ્રિયપણું ને વૈરાગ્યથી કહ્યા છે. ઉપનિષદની આત્મવિદ્યા તે જૈનોની “સમ્યગ્ગદષ્ટિ” છે. સમ્યગૂદષ્ટિ પામેલે અવશ્ય મેક્ષે જાય તેમ આત્મવિદ્યા પામેલે પણ મેક્ષે જાય-તે વિદ્યાનું રહસ્ય હવે નચિકેતાને જિતેન્દ્રય ને સુપાત્ર જાણ બતાવે છે.)
યમરાજા બેલ્યા – હે નચિકેતા! મેહમાયામાં ફસાઈને અજ્ઞાની લેકે “આ લેક જ છે, પરલેક જેવું કાંઈ જ નથી તેમ સમજીને સંસારના ભોગે ભેગવે છે
Jain Educationa International
For Personal and Private Use Only
www.jainelibrary.org
