Book Title: Karmagrantha Part 5 Shataka Nama
Author(s): Devendrasuri, Dhirajlal D Mehta
Publisher: Jinshasan Aradhana Trust
Catalog link: https://jainqq.org/explore/001090/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parama pUjya AcArya zrI devendrasUrIzvarajI mahArAja viracita paMcamakajtha vivecaka : dhIrajalAla DAhyAlAla mahetA prakAzaka : zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa - muMbai Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIrNa | zrI zaMkhezvara pArzvanAthAya namaH | 19 zrI prema-bhuvanabhAnu-padya-jayaghoSasUri sadgurubhyo namaH pU. AcAryadevazrI jagacaMdrasUrIzvarajI ma.sA.nA ziSyaratna pUjya AcArya zrI devendrasUrIzvarajI mahArAja viracita zatakaLAmAM paMcama kAMThAtha mULagAthAo, saMskRta chAyA, zabdArtha, gAthArtha tathA upayogI saMkSipta saraLa vivecana sAthe : preraka AziSa : - pa. pU. vairAgyadezanAdakSa AcArya bhagavaMta zrImadvijyahemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA : vivecaka : dhIrajalAla DAhyAlAla mahetA : saMzodhaka : pU. AcArya zrI abhayazekharasUrIzvarajI ma. sA. tathA adhyApaka zrI ratilAla cImanalAla dozI : prakAzaka : zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa - muMbai vIra saMvata rapara9 vikrama saMvata 2059 kiMmata rUA. 60 Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 A 43 44 zatakanAmA paMcamakarmagraMtha 'prakAzanamAM dravya sahAyaka zrI ziMpolI kasturapArka zvetAmbara mUrtipUjaka jainasaMgha (jJAnanidhi) borivali, muMbaI. : preraka : parama pUjya vairAgyadezanAdakSa AcAryadeva zrImad vijayahemacaMdrasUri ma. nA ziSya gaNivaryazrI kalyANabodhivijayajI ma. : prAptisthAna : 1. zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa zopa naM.5, badrikezvara sosAyaTI, marInaDrAiva '"i" roDa. muMbai-2. phona H 2818390 2. zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa 6/bI azokA komplekSa, relve garanALA pAse, pATaNa (u. gu.) : kaMpojha-prinTIMga-bAinDIMga : bharata grAphiksa nyu mArkeTa, pAMjarApoLa, rilIpharoDa, amadAvAda-1. phona : (079) 2134176, 2124723 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dAprAthanA * DhADI rahyA A vizvamAM "jaDa ane cetana" Ama mukhya be padArtho draSTigocara thAya che. jo ke dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya, ane kALa ema bIjAM paNa cAra dravyo che. paraMtu te dravyo amUrta hovAthI kevalajJAnInA ja pratyakSano - viSaya che. chAbasthimajJAnavALAo mATe to te cAra dravyo anumAnagrAhya ane AgamagrAhya ja rahe che. jyAre jaDa ane cetanadravya sarvavyaktione IndriyapratyakSathI paNa anubhavagamya che. tethI jaDa (pudgala) ane cetanadravya svIkAravAmAM koIno paNa mAnyatAbheda jaNAto nathI. | sarve paNa cetanadravyo sattAgatarIte siddhaparamAtmAnI jema anaMta jJAnadarzana-cAritra ane vIrya Adi anaMtaguNothI yukta, zuddha, buddha, niraMjana-nirAkAra hovA chatAM, te guNo upara anAdikALathI lAgelAM, ane pratisamaye navAM navAM baMdhAtAM karmavAdaLonA gherAvAthI sarve saMsArI jIvomAM sukhI-duHkhI, rAjA-raMka, rogInirogI, vagere aneka prakAranI citra-vicitra ghaTanAo dekhAya che. jaina darzanakAro jene karma kahe che. tene ja anyadarzanakAro avidyA, prakRti, prArabdha, bhAgya, vagere zabdothI ghoSita kare che. paraMtu vAstavikapaNe sarve darzanakArone saMsArI jIvonI citra-vicitratAnA mULa kAraNabhUta AvA prakAranuM koI tattva mAnavuM ja paDe che. A jagata "IzvarakartRka" che AvuM mAnanArAonI mAnyatA paNa doSita ja Thare che kAraNa ke teo jo Izvarane rAga-dveSI mAne to saMsArI sAmAnya jIvathI te koI viziSTa vyakti (bhinna vyakti) rahetI nathI. ane jo Izvarane vItarAga mAne to vItarAgane jagatanA jIvo janma-maraNa-roga-zokAdinI pIDA pAme evI racanA karavAnuM prayojana saMbhavatuM nathI. lIlAmAtrathI racanA karI che. ema mAnIe no vItarAgane lIlA kema hoya? ItyAdi yuktiothI izvarakartake jagatanI mAnyatA tyajI devI paDe che. ane anne karmavAda svIkAravo ja paDe che." Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmanI racanAnuM varNana karma e kArmaNavargaNAnA pudgaladravyonuM baneluM che. atyanta sUkSma rajakaNothI paNa atizaya sUkSma che. ane tethI ja draSTithI agocara che. cauda rAjalokamAM sarvatra ThAMsI ThAMsIne vyApakapaNe A kAmaNavargaNA bharelI che. saMsArI jIvo potAnI avagAhanAvALA kSetramAM rahelI ja kArmaNavargaNAne grahaNa karIne karma rUpe banAve che. karma rUpe rUpAntara thayA pachI AtmAnI sAthe loha-agninI jema ekameka thaIne tyAM sudhI rahI zake che ke jyAM sudhI potAno niyata phaLavipAka na Ape. A karmanA viSayane vistArathI samajAvatA aneka aneka graMtho pUrvakAlIna mahApuruSoe banAvyA che. dvAdazAMgImAM bAramA aMgamAM AvelA cauda pUrvo paikInA "agrAyaNI"nAmanA bIjA pUrvamAM A karmaviSayano ghaNo vistAra che. teno AdhAra laIne pU.A.zrI zivazarmasUrijI ma.zrIe kammapaDi, ane pUcaMdraSimahattarAcArya paMcasaMgraha Adi aneka graMthonI racanA karelI zvetAMbarAnjhAyamAM dekhAya che. tathA digaMbarAsnAyamAM paNa siddhAntacakravartI AcAryazrI nemicaMdrajI kRta gomaTasAra ane bhUtabalIkRta pakhaMDAgama Adi mahAgraMtho draSTigocara thAya che. abhyAsa mATe kaThIna ane durbodha evA A graMthomAM praveza karAvavA mATe pUrvAcAryoe karmagraMthonI paNa racanA karelI che. jenI "prAcIna karmagraMtha" tarIke Aje prasiddhi che. A prAcIna karmagraMthono tathA tenA upara lakhAyelI TIkAo tathA vivecanono AdhAra laIne pU. A.ma.zrI devendrasUrIzvarajIe paNa 1 thI 5 karmagraMtho banAvyA che A karmagraMtho "navIna karmagraMtho" kahevAya che. prAcIna karmagraMthonI gAthAonI racanA kaMIka kaThIna, gUDhArthavALI, ane vidrogya che. jyAre navIna karmagraMthonI racanA saraLa, prasiddhArthavALI ane vAMcatAM ja ardhA ardhA artho samajAI jAya tevI bAlabhogya bhASAyukta che. navIna karmagraMthonI vizeSatA navIna karmagraMthomAM prAcIna karmagraMthonA lagabhaga tamAma viSayone saraLabhASAthI saMkalita karyA che. taduparAMta keTalAka adhikaviSayono paNa samAveza karyo che. jema ke cothA karmagraMthamAM pAMca bhAvonuM svarUpa, saMkhyAtAdinuM svarUpa, Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamA karmagraMthamAM traNa prakAranA palyopama-sAgaropamanuM svarUpa, cAra prakAranA pudgala parAvartanuM svarUpa, upazamazreNI ane kSapakazreNInuM svarUpa vagere Avazyaka evA bIjA keTalAka viSayono paNa saMgraha karyo che. vadhAre viSayono saMgraha karavA chatAM gAthAonI saMkhyA prAcIna karmagraMtho karatAM ochI athavA samAna rAkhI che. prAcIna karmagraMthomAM anukrame 168-57pa4-86-102gAthAo che. jyAre navIna karmagraMthomAM 61-35-25-86-100 gAthAo che. navIna karmagraMtho upara ropA TIkA navIna karmagraMtho upara graMthakartAe pote ja tenA saraLa rIte artho samajAvavA mATe saMskRta bhASAmAM gadyapaddhatie "svapajJa TIkA" banAvI che. A svapajJa TIkAmAM vizeSAvazyakabhASya, kammapayaDa, paMcasaMgraha, tathA aneka AgamapAThonA aneka sthaLe sAkSI pATho ApyA che. saraLa, subodha ane svopajJaTIkA yukta hovAthI A navInakarmagraMtho jaina samAjamAM vadhAre paThana-pAThanano viSaya banyA che. apUrva saMgrahAtmaka racanA svarUpe graMthakartA maharSinA Agama-jJAnanI pratibhAno temAM sAkSAtkAra thAya che. trIjA karmagraMthanI TIkA aprApya hovAnA kAraNe koI jJAnI gItArtha pUrvAcArye sthAnanI azUnyatA mATe te trIjA karmagraMtha upara "avacUri racI che." pAMcamA karmagraMthanI gAthA 21mInA avataraNamAM kahyuM che ke - mArgaNAsthAnAnyAzritya punaH svopajJabandhasvAmitvaTIkAyAM vistareNa nirupitastata avadhAraNIya iti / tathA trIjA karmagraMthanI avasUrinA aMte kahyuM che ke-patatharIvADabhuut, paraM kvApi na sA''pyate / sthAnasyAzUnyatAhetorato'lekhyavacUrikA / / gujarAtI saraLa bhASAnAra pU. devendrasUrijInA banAvelA pAMca navIna karmagraMtho paikI 1 thI 4 karmagraMthonuM saraLa gujarAtI vivecana taiyAra karIne prakAzita karI caturvidha zrI saMghanA karakamaLamAM samarpita karela che. ane have A paMcama karmagraMthanuM bhASAntara taiyAra karIne zrI saMghanA karakamalamAM samarpita karatAM ghaNo ja AnaMda Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhavuM chuM. ThekANe ThekANe zakya bane teTalI vadhAre spaSTatA karavA prayatna karyo che. ane tethI ja dhAryA karatAM pustakanuM daLa kaMIka moTuM thaI gayuM che. zatakamAM Avato viSaya zataka nAmanA A pAMcamA karmagraMthamAM 120-122-148 prakRtio upara anukrame dhruvabaMdha, dhruvodaya, dhruvasattA vagere pratipakSa sahita 12 dvArA prathama samajAvyAM che. tyArabAda jIvavipAka, kSetravipAka, bhavavipAka ane pudgalavipAka samajAvI prakRtibaMdhamAM bhUyaskArabaMdhAdi cAra prakAranA baMdhAdi samajAvyA che. tathA mUla-uttara karma prakRtionA jaghanya-utkRSTa sthitibaMdha ane abAdhAkALa samajAvyo che. tathA prasaMgAnusAra ekendriya-vikalendriya-asaMjJIpaMcendriya-ane saMjJI paMcendriya jIvo jaghanya-utkRSTa keTalo sthitibaMdha kare? te samajAvI, sthitibaMdhanA svAmI, sthitibaMdhanA sAdyAdi bhAMgA, tathA 36 bolanuM alpabadutva kahela che. tyArabAda sthitibaMdhanA prasaMgamAM yoganuM alpabadutva kahIne uttara pravRtiono abaMdhakALa ane satatabaMdha samajAvavAmAM Avyo che. rasabaMdhamAM vargaNA-spardhako, jaghanya-utkRSTa rasabaMdhanA svAmI, pradezabaMdhamAM ATha grAhya-agrAhya vargaNAo, mULa-uttara karmaprakRtiomAM hInAdhikapaNe karmadalitonI vaheMcaNI, karma khapAvavA 11 guNazreNIo, guNasthAnakono jaghanyautkRSTa virahakALa, traNa prakAranAM palyopama tathA sAgaropama, cAra ane ATha prakAranA pudgala parAvarta samajAvIne jaghanya ane utkRSTa pradezabaMdhanA svAmI, tathA sAdyAdi bhAMgA samajAvavAmAM AvyA che. - tyArabAda 7 bolanuM alpabadutva, ghanIkRta cauda rAjaloka, upazamazreNI ane kSapakazreNI ItyAdi dvArA saMkSepamAM samajAvyAM che. karmagraMtho upara lakhAyela sAhitya A badhA ja karmagraMtho upara svapajJa TIkA, tathA hindI gujarAtI bhASAmAM aneka vivecakonAM vivecano lakhAyelAM jovA maLe che. zataka nAmanA pAMcamA karmagraMtha upara 1 paMDita sukhalAlajIra mahesANA pAThazAlA, 3 pU. A.ma. zrI Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vijayadharmasUrijI ma. dvArA lakhAyelAM vivecano vadhAre prasiddha che. atyAre A vivecanonA AdhAre ja adhyayana-adhyApana thAya che. amArUM lakhAyeluM A vivecana prakAzita thavAnI taiyArImAM hatuM te daramyAna (1) pU. A.zrI abhayazekharasUrijI ma.sA. (2) pU. sAdhvIjI ma.zrI ramyareNuzrIjI ma. sA. ane (3) paMDitaratna zrI rasikalAla zAntilAla mahetA. Ama traNa lekhako dvArA lakhAyelAM judAM judAM traNa vivecano hamaNAM ja (vi.saM.2058 mAM ja) prakAzita thayAM che. tethI "zataka'nAmanA pAMcamA karmagraMtha upara atyAre judA judA vivecako taraphathI lakhAyela vipula sAhitya upalabdha che. A vivecana lakhavAmAM lIdhelo AdhAra A vivecana lakhavAmAM mukhyatve svopajJa TIkAno ja atizaya sahAro lIdhela che. tathA paMcasaMgraha-kammapaDi- chaThTho karmagraMtha, A traNa graMthonI TIkAno paNa khAsa AdhAra lIdhela che. koIka koIka sthAne mahesANA pAThazALA ane pU. dharmasUrijI ma.sA. dvArA lakhAyela gujarAtI vivecanono paNa AdhAra lIdhela che. A badhA lekhakone A samaye aMta:karaNapUrvaka AbhAra mAnuM chuM. A vivecanamAM mULagAthAo svapajJaTIkAnA AdhAre lIdhelI che. jethI pracalita svAdhyAyanA graMthomAM koIka koIka sthaLe pAThabheda jaNAya che. kyAreka prasiddha pAThano paNa AdhAra lIdhela che. graMthakartAno paricaya A graMthanA kartA pUjya devendrasUrijI ma.zrI pUjya zrI jagacaMdrasUrIzvarajInA ziSya hatA. zrI jagazcaMdrasUrIzvarajI mahArAjA pahelAM vRddhagacchIya hatA. teo AyaMbilano bahu tapa karatA. tethI teonA tapathI AkarSAyelA cittoDanA mahArAjA jaitrasiMhe teone "tapA" evuM birUda ApyuM hatuM. tyArathI A gaccha vRddhagacchane badale "tapAgaccha" AvA nAmathI prasiddha thayo. teozrI tapAgacchanA AghAcArya banyA. graMthakartA teramI zatAbdInA uttarArdhamAM janmyA ane caudamI zatAbdInA prAraMbhamAM svargavAsI thayA hoya ema lAge che. kAraNa ke "gurnAvalI'' nAmanA graMthamAM 1327mAM teonA svargavAsano ullekha maLe che. janma-dIkSA ane sUripadanA samayano ullekha maLato nathI. Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pU. jagacaMdrasUrijI ma. ne 1 devendrasUrijI ane 2. vijayacaMdrasUrijI ema be mukhya ziSyo hatA. A banne mahAtmAoe gurujIne kriyoddhAra karavAkarAvavAmAM ghaNo sahayoga Apela che. vijayacaMdrasUrijI pAchaLathI zithilAcArIonA dabANamAM taNAI paNa gayA hatA. vastupAla-tejapAla maMtrIzvaroe "tapAgaccha" evA nAmAbhidhAna prasaMge A guruonI ghaNI sevA-bhakti ane bahumAna karyA hatAM. pU. devendrasUrijI ma.sA.nA (1) vidyAnaMdasUrijI ane (2) dharmaghoSasUrijI ema be ziSyo hatA. ke jeonAM saMsArI nAmo vIradhavala ane bhImasiMha hatAM. pU. jagazcaMdrasUrijI ma.zrIe mevADanI rAjadhAnI "AghATa" nAmanA zaheramAM mahArAjA jaitrasiMhanI sabhAmAM batrIsa digaMbara vAdIo sAthe vAta karIne vijaya meLavyo hato. jethI prasanna thayelA rAjAe zrI jagacaMdrasUrijIne "hIralA" AvuM birUda paNa ApyuM hatuM. graMthakartAnI sAhitya sevA graMthakartAzrI devendrasUrijIe nIcenA graMthonI racanA karyAno ullekha maLe che. 1 zrAddhadinakRtyavRtti. 6 saTIka 1 thI 5 navA karmagraMtho. 2 siddhapaMcAzikAvRtti. 7 dharmaratna prakaraNa. brahavRtti. 3 sudarzana caritra. 8 caityavaMdana bhASyAdi traNa bhASya. 4 siddhadaMDikA. 9 siri usahavaddhamANa prabhustavana. pa-vandAvRtti. 10 cattAri adasadAya gAthA vivaraNa. ' graMthakartAnA banne ziSyoe paNa sArI evI zAstraracanA karI che. A rIte te samudAya vidyAvyasanI, vidvAna ane sAhityapremI hato. upakArIonA AbhAranI smRti. A vivecana pU.A.bha.zrI jayaghoSasUrIzvarajI ma.zrInA praziSya pU.A.zrI abhayazekharasUrIzvarajI mahArAjazrIe hRdayanI atizaya lAgaNI pUrvaka sAdyanta tapAsI Apela che. teozrIe keTalIka sUcanAo paNa karelI. te pramANe sudhAro paNa karela che. tathA adhyApaka zrI ratilAla cImanalAla dozIe ghaNI cIvaTapUrvaka, Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ potAnA abhyAsa ane bahoLA anubhavane anusAra A lakhANa jANe potAnuM ja hoya ema mAnIne dhyAnapUrvaka sudhArela che. koI koI sUkSma carcAomAM samayano suMdara bhoga ApIne uMDANa lAvavA sahayoga Apela che. mahesANA pAThazALA ke je saMsthAe mArAmAM abhyAsa tathA dharmasaMskAronuM prathamathI siMcana karIne dharmano pAyo ropyo che. te sarvenA upakArone A samaye smRtigocara karIne AbhAra mAnuM chuM. A graMthanuM vivecana taiyAra karI prakAzita karavAmAM prathamathI ja sahayoga ApI mane utsAhita karanAra pa. pU.vairAgyadezanAdala AcArya bhagavaMta zrI hemacaMdrasUrIzvarajI ma.sA. tathA paMnyAsajIzrI kalyANabodhivijayajI gaNivara tathA teonI preraNA ane mArgadarzanathI samyaga AgamAdi zAstronA uddhAranuM bhagIrathakArya karatA zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTano A samaye huM aMta:karaNa pUrvaka AbhAra mAnuM chuM. A vivecanamAM jANatAM-ajANatAM chapasthatAnA kAraNe anupayogadazAthI je kaMI jJAnInI vANI virUddha lakhAI gayuM hoya tenI trividha trividha kSamA yAcuM chuM. e ja. tathA pustakanuM suMdara prinTIMga-kaMpojha-bAInDIMga vagere karavA badala, tathA bhUlo sudhArI sudhArIne anekavAra mupha mAgavA chatAM jeoe jarA paNa aprasannatA dAkhavI nathI evA bharata grAphIksanA saMcAlaka zrI bharatabhAI tathA mahendrabhAIno paNa A samaye AbhAra mAnuM chuM. kSati badala kSamA yAcanA chabasthatA tathA bInaupayogadazAnA kAraNe A vivecanamAM je kaMI jinezvara paramAtmAnI AjJA viruddha lakhANa thaI gayuM hoya te badala trividha trividhe kSamAyAcanA karavApUrvaka vAMcakavargane vinaMti karuM chuM ke mArI je koI kSati A vivecanamAM thaI gaI hoya te turata jaNAvazo ke jethI bIjI AvRttimAM sudhAro thaI zake. sudhAro sUcavavA badala ApazrIno aMtaHkaraNa pUrvaka huM AbhAra mAnIza 702, rAmazA TAvara, gaMgA-jamanA epArTamenTa pAse, aDAjaNa pATIyA, surata-395009 phona. (0261) 2688943. eja. dhIrajalAla DAhyAlAla mahetA. Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDita zrI dhIrUbhAinAM lakhAyela krama pustakanuM nAma 1. yogaviMzikA 2. yogazataka 3. zrI jainadharmanA maulika siddhAnta 4. zrI jaina tattva prakAza 5. zrI Atmasiddhi zAstra 6. jaina dhArmika pAribhASika zabdakoza 7. jaina dhArmika praznottara mALA 8. karmavipAka (prathama karmagraMtha) 9. karmastava (dvitIya karmagraMtha) 10. baMdhasvAmitva (tRtIya karmagraMtha) 11. SaDazIti (caturtha karmagraMtha) 12. pUjAsaMgraha sAthe 13. snAtrapUjA sAthe 14. samyaktanI sajhAya , 15. navasmaraNa-IglIza sAthe 16. ratnAkarAvatArikA (bhAga-1) 17. ratnAkarAvatArikA (bhAga-2) 18. zrI yogadaSTi samuccaya 19. AThadRSTinI sajhAyanA artha 20. baMdhazataka (paMcama karmagraMtha) 21. tattvArthAdhigama sUtra (saMkSipta vivecana) 22. vAstupUjA sAthe (pU. buddhisAgarasUrijI kRta) 23. zrAvakanAM bAra vrata 24. savAso gAthAnuM stavana pustako Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ || namo namaH zrIgurumasUraye -: divyakRpA :siddhAMtamahodadhi sva. AcAryadeva zrImad vijayapremasUrIzvarajI mahArAjA -: divyAziSa :vardhamAna taponidhi gacchApati sva. AcAryadeva zrImad vijayabhuvanabhAnusUrIzvarajI mahArAjA -: puNyaprabhAva :pa. pU. samatAsAgara sva. paMnyAsajI zrI padmavijayajI gaNivaryazrI -: zubhAzISa :siddhAMtadivAkara gacchAdhipati AcAryadeva zrImad vijayajayaghoSasUrIzvarajI mahArAjA naH preraNA-mArgadarzana : | parama pUjya vairAgyadezanAdala AcAryadeva zrImad vijayahemacaMdrasUri mahArAjA (S/ Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutasamuddhAraka zutasevAnA kAryamAM sattAnA sAthIo 1) bhANabAI nAnajI gaDA, muMbaI. (pa. pU. gacchAdhipati AcAryadeva - zrImadvijayabhuvanabhAnusUri ma. sA.nA upadezathI) 2) zeTha ANaMdajI kalyANajI, amadAvAda. 3) zrI zAMtinagara zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha, amadAvAda, pa.pU. tapasamrATaAcAryadevazrImadvijayahimAMzusUri ma.sA.nI preraNAthI) 4) zrI zrIpALanagara jaina upAzraya TrasTa, vAlakezvara, muMbaI. (pa. pU. gacchAdhipati AcAryadeva zrImadvijaya rAmacaMdrasUri ma. sA.nI divyakRpA tathA pU. AcAryadeva zrImadvijaya mitrAnaMda s. ma. sA.nI preraNAthI) 5) zrI lAvaNya sosAyaTI zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha, amadAvAda. (pa. pU. paMnyAsajI zrI kulacaMdravijayajI gaNivaryanI preraNAthI) 6) nayanabALA bAbubhAI sI. jarIvALA hA. caMdrakumAra, maniSa, kalpaneza (pa. pU. munirAjazrI kalyANabodhivijayajI ma. sA.nI preraNAthI) 7) kezarabena ratanacaMda koThArI hAla. lalitabhAI (pa. pU. gacchAdhipati AcAryadeva zrImadvijaya jayaghoSasUrIzvarajI mahArAjAnI preraNAthI) 8) zrI zvetAMbara mUrtipUjakatapagacchIya jaina pauSadhazALA TrasTa, dAdara, muMbaI. 9) zrI muluMDa zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha, muluMDa muMbaI, (AcAryadeva zrI hemacaMdrasUrIzvara ma. sA.nI preraNAthI) 10) zrI zAMtAkrujha zvetA. mUrti, tapAgaccha saMgha, zAMtAkrujha, muMbaI, (AcAryadeva zrI hemacaMdrasUri ma. sA.nI preraNAthI) Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11) zrIdevakaraNa mULajIbhAI jaina derAsara peDhI, malADa (vesTa), muMbaI 12) saMghavI aMbAlAla ratanacaMda jaina dhArmika TrasTa, khaMbhAta. - (pUjya sAdhvI zrI vasaMtaprabhAzrIjI ma. tathA pUjya sAdhvI zrI svayaMprabhAzrIjI ma. tathA pU. sA. zrI divyayazAzrIjI ma.nI preraNAthI mULIbenanI ArAdhanAnI anumodanArthe) 13) bAbu amIcaMda panAlAla Adizvara jaina Tempala cerITebala TrasTa, vAlakezvara, muMbaI-400 006. ' (pU. munirAjazrI akSayabodhivijayajI ma.sA. tathA pU. munirAjazrI mahAbodhivijayajI ma.sA. tathA pU. munirAjazrI hiraNyabocivijayajI ma.sA.nI preraNAthI) 14) zrI zreyaskara aMdherI gujarAtI jaina saMgha, muMbaI. (pU. munizrI hemadarzana vi.ma. tathA pU. munizrI ramyaghoSa vi.ma.nI preraNAthI) 15) zrI jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha, maMgaLa pArekhano khAMco, zAhapura, amadAvAda. (pa. pU. AcAryadeva zrIrUcakacaMdrasUri ma.nI preraNAthI) 16) zrI pArzvanAtha zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha, saMghANI esTeTa, ghATakopara, (vesTa) muMbaI. (pU. munirAjazrI kalyANabocivijayajI ma. sA.nI preraNAthI) 17) zrI navajIvana sosAyaTI jaina saMgha, bombe senTrala, muMbaI. (pU. munirAjazrI akSayabodhi vi. manI preraNAthI) 18) zrI kalyANajI saubhAgacaMda jaina peDhI, piMDavADA. (siddhAMtamahodadhi sva. A. zrImadvijaya premasUrIzvarajI ma. sA.nA saMyamanI anumodanArthe). 19) zrI ghATakopara jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha, ghATakopara (vesTa), muMbai. (vairAgyadezanAdakSa pU. A. zrI hemacaMdrasUri ma.sA.nI preraNAthI) Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 4 20) zrI AMbAvADI zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha, amadAvAda. (pUjaya muni zrI kalyANabodhivijayajI ma.nI preraNAthI) 21) zrI jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha, vAsaNA, amadAvAda. (pU. AcAryazrI nararatnasUri ma.nA saMyamajIvananI anumodanArthe pUjya tapasvIratna AcArya zrI himAMzusUrIzvarajI ma. sA.nI preraNAthI) 22) zrI premavardhaka ArAdhaka samiti, dharaNidhara derAsara, pAlaDI, amadAvAda, (pU. gaNivarya zrIakSayabodhivijayajI ma.nI preraNAthI) 23) zrI mahAvIra jaina zvetA. mUrtipUjaka saMgha, pAlaDI, amadAvAda. zeTha kezavalAla mULacaMda jaina upAzraya. (pa. pU. AcAryazrI rAjendrasUri mahArAja sA.nI preraNAthI) 24) zrI mATuMgA jaina zvetA. mUrtipUjaka tapagaccha saMgha enDa ceriTIjha, mATuMgA, muMbaI. 25) zrI jIvIta mahAvIrasvAmI jaina saMgha, nAdiyA. (rAjasthAna) (pU. gaNivarya zrI akSayabodhivijayajI ma. sA. tathA munizrI mahAbodhivijayajI ma. sA.nI preraNAthI) ra6) zrI vizA ozavALa tapagaccha jaina saMgha, khaMbhAta. (vairAgyadezanAda pa. pU. AcAryadevazrI hemacaMdrasUri ma. sA.nI preraNAthI) 27) zrI vimala sosAyaTI ArAdhaka jaina saMgha, bANagaMgA, vAlakezvara muMbaI-400 006. 28) zrI pAlitANA cAturmAsa ArAdhanA samiti. (pa. pU. vairAgyadezanAdakSa { AcAryadeva zrImadvijaya hemacaMdrasUrIzvarajI ma. sA.nA saM-2013nA pAlitANA madhye cAturmAsa prasaMge) Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 29) zrIsImaMdhara jina ArAdhaka TrasTa, emaralDa epArTamenTa, aMdherI (i), muMbaI (munizrI netrAnaMdavijayajI ma. sA.nI preraNAthI) 30) zrI dharmanAtha popaTalAla hemacaMda jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha, jainagara, amadAvAda. (parama pUjya munirAjazrI saMyamabodhivijayajI ma. sA.nI preraNAthI) 31) zrIkRSNanagara jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha, saijapura, amadAvAda. (pa. pU. AcArya vijayahemacaMdrasUrIzvarajI ma. sA.nA kRSNanagara madhye saMvata 2052nA cAturmAsa nimitte pa. pU. munirAjazrI kaMlyANabodhivijayajI ma. sA.nI preraNAthI) 32) zrI bAbubhAi sI. jarIvALA TrasTa, nijhAmapurA, vaDodarA-2. 33) zrI goDI pArzvanAthajI Tempala TrasTa, punA. (pU. gacchAdhipati AcAryadeva zrImad vijayajayaghoSasUrIzvarajI ma. sA. tathA pU. munirAjazrI mahAbodhivijayajI ma.sA.nI preraNAthI) 34) zrI zaMkhezvara pArzvanAtha jaina zvetAMbara maMdira TrasTa, bhavAnI peTha, punA. (pU. munirAja zrI anaMtabodhivijayajI ma. sA.nI preraNAthI) 35) zrI rAMdera roDa jaina saMgha, surata. (pU. zrI akSayabodhivijayajI ma. sA.nI preraNAthI) 36) zrI zvetAMbara mUrtipUjaka tapAgaccha dAdara jaina pauSadhazALA TrasTa, ArAdhanA bhuvana, dAdara, muMbai. (munizrI aparAjitavijayajI ma. sA.nI preraNAthI) 37) zrI javAharanagara jaina zvetA. mUrti, saMgha, goregAma, muMbai. (pU. A. zrI rAjendrasUri ma. sA.nI preraNAthI) 38) zrI kanyAzALA jaina upAzraya, khaMbhAta, (pa.pU. sA. zrI raMjanazrIjI ma. sA. pU. pra. sA. zrI idrazrIjI ma. sA.nA saMyamajIvananI anumodanArthe Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa. pU. sA. zrI vinayaprabhAzrIjI ma. sA., pa. pU. sA.zrI vasaMtaprabhAzrIjI ma. sA. tathI sAdhvIjI zrI svayaprabhAzrIjI ma. sA.nI preraNAthI) 39) zrI mATuMgA jaina zvetAMbara mUrtipUjaka tapAgacchaka saMgha enDa cerITIjha, mATuMgA, muMbaI. 40) zrI zaMkhezvara pArzvanAtha zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha, 60 phuTa roDa, ghATakopara (I.) (pU. paM. zrI varabodhivijayajI gaNivaryanI preraNAthI) 41) zrI AdinAtha zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha, navasArI. (pa. pU. A. zrI guNaratnasUri ma.nA ziSya pU. paMnyAsajI zrI puNyaratnavijayajI gaNivaryanI tathA pU. pa. yazoratnavijayajI gaNivaryanI preraNAthI) 42) zrIkoimbatura jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha, koImbatura. 43) zrI paMkaja sosAyaTI jaina saMgha TrasTa, pAlaDI, amadAvAda. (pa. pU. A. zrI bhuvanabhAnusUri ma. sA.nI gurumUrti pratiSThA prasaMge thayela AcAryapaMnyAsa-gaNi padArohaNa, dIkSA vagere nimitte thayela jJAnanidhimAMthI.) 44) zrI mahAvIra svAmI jaina zvetAMbara mUrtipUjaka derAsara, pAvApurI, khetavADI, muMbaI. (pU.munizrI rAjapAlavijayajI ma. sA. tathA pUjya paM. zrI akSayabodhivijayajI ma. sA.nI preraNAthI) 45) zrI hIrasUrIzvarajI jagadaguru zvetAMbaramUrtipUjaka jaina saMgha TrasTa, malADa (pUrva), muMbaI. 46) zrI pArzvanAtha zvetAM. mUrti pU. jaina saMgha, saMghANI esTeTa, ghATakopara (vesTa), muMbaI. 47) zrI dharmanAtha popaTalAla hemacaMda jaina zvetAM. mUrtipUjaka saMgha, jainanagara, amadAvAda (pUjya munizrI satyasuMdara vi.nI preraNAthI cAturmAsamAM thayela jJAnanidhimAMthI) Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 48) ratanabena velajI gAlA parivAra, muluMDa muMbaI. (preraka : pU. munizrI ratnAbodhivijayajI ma. sA.) 49) zrI marIna DrAiva jaina ArAdhaka TrasTa muMbaI. ' 50) zrI sahastraphaNA pArzvanAtha jaina derAsara upAzraya TrasTa, bAbulanAtha, muMbaI (preraka-munizrI satvabhUSaNavijayajI ma.) 51) zrI govAlIyA TeMka jaina saMgha muMbaI. (preraka : gaNivaryazrI kalyANabodhivijayajI ma. sA.) para) zrI vimalanAtha jaina derAsara TrasTa, bANagaMgA, muMbaI, (prerakaH pU. A. zrI hemacaMdrasUrijI ma. sA.) pa3) zrI vADilAla sArAbhAI derAsara TrasTa prArthanA samAja, muMbaI (preraka : munizrI rAjapAlavijayajI tathA paMnyAsajI zrIakSayabodhivijayajI gaNivara.) 54) zrI prinsesa sTrITa, luhAracAla jainasaMgha. (preraka : gaNivarya zrI kalyANabodhivijayajI ma. sA.). 55) zrI dharmazAMti ArAdhanA jaina TrasTa.. (preraka : pU. munizrI rAjapAla vi. tathA paM. zrI akSayabodhivijayajI gaNivara) pa6) pU. sA. zrI sUryazAzrIjI tathA pU. sA. zrI suzIlayazAzrIjI ma.nA pArlA (IsTa) kRSNakuMjamAM thayela cAturmAsanI jJAnanidhinI AvakamAMthI 57) zrI premavardhaka devAsa zvetAmbara mUrti pU. jaina saMgha, devAsa-amadAvAda, Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa-muMbaI dvArA prakAzita thayelA graMthonI sUci 0 cha ja 1 1 jIvavicAra prakaraNa saTIka 20 zrAddhaguNa vivaraNa daMDaka prakaraNa saTIka kAryasthiti | 21 tattvajJAna taraMgiNI stotrAbhidhAna saTIka. 22 triSaSThizalAkApuruSa caritra nyAyasaMgraha saTIka parva 3/4 dharmasaMgraha saTIkabhAga-1 23 triSaSThizalAkApuruSa caritra dharmasaMgraha saTIka bhAga-1 parva pa6 5 dharmasaMgraha saTIka bhAga-2 24 aSTasahasI tAtparya vivaraNa jIvasamAsa TIkAnuvAda 25 muktiprabodha 7. jaMbudvIpa saMgrahaNI saTIka 26 vizeSaNavatIcaMdana pratikramaNa syAdvAdamaMjarI sAnuvAda avacUrI 9 saMkSepa samarAditya kevaLI caritra | 27 pravrajyA vidhAna kulaka saTIka 10 bRhatsatrasamAsa saTIka 28 caityavaMdana bhASya (saMghAcAra 11 bRhat saMgrahaNI saTIka bhASya saTIka) 12 bRhat saMgrahaNI saTIka 29 vardhamAnadezanA padya (bhAga-1 13 ceiyavaMdaNa mahAbhAsa chAyA sAthe) 14 nayopadeza saTIka vardhamAnadezanA padya (bhAga-2 15 puSpamALA (mULa anuvAda) chAyA sAthe) 16 mahAvIracariyuM 31 vyavahAra zuddhi prakAza 17 mallinAtha caritra 32 anekAnta vyavasthA prakaraNa 18 vAsupUjya caritra 33 prakaraNa saMdoha 19 zAMtasudhArasa saTIka 34 utpAdAdisiddhi prakaraNa saTIka Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 35 abhidhAna bhupatti prakriyA koza | pa4 vijaya prazasti bhASya bhAga-1 (ciMtAmaNi TIkAnuM (vijayasenasUri caritra) akArAdi krame saMkalana) papa kumArapALa mahAkAvya saTIka . (36 abhidhAna vyutpatti prakriyA (prAkRtidvayAzraya) koza bhAga-2 (ciMtAmaNi | pa6 dharmaratna prakaraNa saTIka bhAga-1 TIkAnuM akArAdi krame saMkalana) 57 dharmaratna prakaraNa saTIka bhAga-2 37 praznottara ratnAkara (sanaprazna) 58 upadeza pada bhAga-1 38 saMbodhasaptati saTIka 59 upadeza pada bhAga-2 39 paMcavastu saTIka 60 zrAddhadinakRtya bhAga-1 40 zrI jaMbusvAmI caritra 61 zrAddhadinakRtya bhAga-2 41 zrI samyakatva samati saTIka 62 pArzvanAtha caritra 42 guru guNa patriMzatpatriMzikA vicAra ratnAkara saTIka 43 stotra ratnAkara 64 upadeza saptatikA 44 upadeza saptati 65 devendra narakendra prakaraNa 45 upadeza ratnAkara 66 puSpa prakaraNa mALA 46 zrI vimalanAtha caritra 67 gurnAvalI subodhA samAcAri puSpa prakaraNa 48 zAMtinAtha caritra graMtha 69 neminAtha mahAkAvya navapada prakaraNa saTIka bhAga-1 7) pAMDava caritra bhAga-1 50 navapada prakaraNa saTIka bhAga-2 71 pAMDava caritra bhAga-2 51 navapada prakaraNa laghu vRtti 7ra pArzvanAtha caritra gadya para zrAddha prakaraNa vRtti 73 hIra praznottarANi 53 zrI pArzvanAtha caritra 74 dharmavidhi prakaraNa 47 49 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 81 75 supArzvanAtha caritra bhAga-1 | 98 tAtrizatkAtrizikA 76 devadharma parIkSAdi graMtho 99 kathAkoSa 77 supArzvanAtha caritra bhAga-2-3 | 100 jaina tIrtha darzana 78 prakaraNatrayI 101 jaina kathA saMgraha bhAga-1 79 samatAzataka (sAnuvAda) 102 jaina kathA saMgraha bhAga-2 80 upadezamALA-puSpamALA 103 jaina kathA saMgraha bhAga-3 pRthvIcaMdra caritra 104 rayaNasehara nivakahA saTIka 82 upadezamALA 105 AraMbhasiddhi 83 pAiyalacchI nAmamAlA 106 neminAtha caritra gadya 84 doDhasosavAso gAthAnAstavano 107 mohobyulanam (vAdasthAna) 85 dvivarNa ratnamAlA 108 zrI bhuvanabhAnu kevaLI caritra 86 zAlibhadra caritra (anuvAda) anaMtanAtha caritra pUjASTaka 109 zrI caMdraprabhavasvAmI kevaLI 88 karmagraMtha avacUrI caritra (anuvAda) 89 upamiti bhavaprapaMca kathA bhAga-1 110 ApaNA jJAnamaMdiro 90 dharmabiMdu saTIka 111 pramAlakSaNa 91 prazamarati saTIka 112 AcAra pradIpa 92 mArgaNAkAra vivaraNa 113 vividha praznottara 93 karmasiddhi 114 AcAropadeza anuvAda 94 jaMbusvAmI caritra anuvAda 115. paTTAvalI samuccaya bhAga-1 95 caityavaMdana bhASya sAnuvAda 116 paTTAvalI samuccaya bhAga-2 96 guNavarmA caritra sAnuvAda 117 ratnAkarAvatArikA sAnuvAda 97 savAso doDhaso gAthA stavano bhAga-1 Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 ratnAkarAvatArikA sAnuvAda | 135 triSaSThizalAkApuruSa caritra bhAga-2 parva-1 119 catyavaMdana covIsI tathA [ 136 jena kathA saMgraha bhAga-4 praznottara ciMtAmaNI (pratAkAra saMskRta) 120 nirayAvalisUtra ! 137 jaina kathA saMgraha bhAga-5 121 kalyANa maMdira-laghuzAMtisaTIka | 138 jaina kathA saMgraha bhAga-6 122 upadeza satikA (TIkAnuvAda) 139 jaina dharma bhakti kaMcanamALA pustaka (sAnuvAda) bhAga-1 123 pratikramaNa hetu (pustaka) [ 140 jaina dharma bhakti kaMcanamALA 124 jaina kumArasaMbhava mahAkAvya (sAnuvAda) bhAga-2 125 devacaMdra stavanAvali 141 zrImokSapada sopAna (caudaguNa sthAnakanuM svarUpa) 126 AnaMdakAvya mahodadhi bhAga-1 142 ratnazekhara ratnAvatI kathA 127 zrI paryata ArAdhanA sUtra (parvatithi mAhAbhya para) (avacUrI anuvAda sAthe) | 143 SaSThizatakam (sAnuvAda) 128 jinavANI (tulanAtmakadarzana 144 namaskAra mahAmaMtra (nibaMdha) vicAra) 145 jaina gotra saMgraha (prAcIna jaina 129 praznottara pradIpa graMtha itihAsa sahita) 130 prAcIna koNa zvetAMbara ke 146 nayamArgadarzaka yAne sAtanayanuM digaMbara (gujarAtI) svarUpa 131 jaMbUdvIpa samAsa (anuvAda) 147 mahopAdhyAyazrI vIravijayajI 132 sumati caritra (anuvAda) mahArAjA caritra 133 tasvAmRta (anuvAda) 148 mukti mArgadarzana yAne dharma134 triSaSThizalAkApuruSa caritra prAptinA hetuo parva-ra | 149 ceto dUtam Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 150 mUrtimaMDana praznottara 173 jaMbudvIpa prajJapti bhAga-1 151 piMDavizuddhi anuvAda 174 jaMbUdvIpa prajJapti bhAga-2 152 naMdisUtra (mULa) 17pa jIvAjIvAbhigama sUtra bhAga-1 153 naMdisUtra saTIka bIjI AvRtti | 176 jIvAjIvAbhigama sUtra bhA.-2 154 naMdisUtra cUrNi saTIka 177 rAjapraznIya 155 anuyoga dvAra saTIka 178 AcArAMga dIpikA 156 dazavaikAlika saTIka 179 bhagavatI sUtra bhAga-1 . 157 dazavaikAlika saTIka 180 bhagavatI sUtra bhAga-2 158 oghaniryukti saTIka 181 bhagavatI sUtra bhAga-3 159 piMDaniryukti saTIka 182 pannavaNA sUtra bhAga-1 160 Avazyaka sUtranI TIkA bhAga1 183 pannavaNA sUtra bhAga-2 161 Avazyaka sUtranI TIkA bhAgara 184 RSibhASitasUtra 162 Avazyaka sUtranI TIkA bhAga-3 185 hAribhadrIya Avazyaka TIppaNaka 163 Avazyaka sUtranI TIkA bhAga-4 186 sUryaprajJapti saTIka 164 Avazyaka sUtranI TIkA bhAga-1 187 AcArAMga dIpikA bhAga-1 165 Avazyaka sUtranI TIkA bhAga-2 188 sUtrakRtAMga dIpikA 166 Avazyaka sUtranI TIkA bhAga-3 189 ThANAMga saTIka bhAga-1 167 Avazyaka sUtranIdIpIkA bhA.1 190 ThANAMga saTIka bhAga-2 168 Avazyaka sUtranIdIpIkA bhA.2 191 anuyogadvAra mULa 169 Avazyaka sUtranIdIpIkA bhA.3 192 samavAyAMga saTIka 170 uttarAdhyayana saTIka bhAga-1 193 AcArAMga dIpikA bhAga-1 171 uttarAdhyayana saTIka bhAga-2 194 sUtrakRtAMga saTIka bhAga-1 172 uttarAdhyayana saTIka bhAga-3 | 195 sUtrakRtAMga saTIka bhAga-2 Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 196 bhagavatI sUtra 217 navasmaraNa (iMglIza sArtha 197 kalpasUtra pradIpikA sAnuvAda) 198 kalpasUtra kaumudi 218 ATha dRSTinI sajhAya 199 AnaMda kAvya mahodadhi bhA.3 219 AgamasAra (devacaMdrajI) 200 zrI zrutajJAna amIdhArA 220 nayacakrasAra (devacaMdrajI) 201 uttarAdhyayana sUtra-mULa 221 guru guNaSatrizikA devacaMdrajI 222 paMcamakarmagraMtha (devacaMdrajI) 202 upadhAna vidhi preraka vidhi 223 vicArasAra (devacaMdrajI) 203 harisvAdhyAya bhAga-1 224 zrIparyuSaNa parvAdika parvonI 204 hIrasvAdhyAya bhAga-2 kathAo 205 caityavaMdanAdi bhASyatrayI 225 vimaLa maMtrIno rAsa (vivecana) 226 bRhat saMgrahaNI aMtargata 206 bhojaprabaMdha yaMtrono saMgraha 207 zrI vastupAla caritra bhASAntara 227 damayaMtI caritra 208 zrI yogabiMdu saTIka 228 bRhatsaMgrahaNI yaMtra 209 guru guNaratnAkara kAvyam 229 jaina stotra saMgraha 210 jagadguru kAvyam 23) yazodhara caritra 211 yogadRSTisamuccaya (anuvAda) | 231 caMdravIrazubhAdi kathA catuSTayam 212 jaina jyotigraMtha saMgraha 232 vijayAnaMda abhyadam mahAkAvya 213 pramANa paribhASA 233 jainadharmavarastotra-godhUlikArya214 prameya ratnakoSa sabhAcamatkAreti kRtitritayam 215 jaina stotra saMgraha bhAga-2 234 anekArtharatnamaMjUSA 216 zrI yoga daSTisamuccaya 235 siripAsanAcariyuM (bhAvAnuvAda) 236 samyakatva kaumudI (bhASAMtara) Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 237 vimalanAtha caritra (anuvAda) | 249 AgamIya sUktAvalyAdi 238 jaina kathAnakoSa 250 jaina tattvasAra saTIka bhAga-1 (anuvAda) . 251 nyAyasiddhAMta muktAvalI 239 jaina kathAnakoSa bhAga-2 2para haimadhAtupATha 240 jaina kathAnakoSa bhAga-3 253 navIna pUjA saMgraha 241 zatruMjaya tIrthoddhAra (anuvAda) 254 siddhacakrArAdhanavidhivi.saMgraha 242 jaina stotra tathAstavana 255 nAyAdhammakahAo (pustaka) saMgraha sAthe 256 pramANanayatattvAlakAlaMkAra. 243 vastupAla caritra (sArtha) 244 siddhaprAbhRta saTIka 257 tatvArthAdhigamasUtra (gujarAtI) ra4pa sUktamuktAvalI 258 vicArasaptatikA saTIka + 246 nalAyanam (kuberapurANa) vicArapaMcAzikA saTIka 247 baMdhahetudayatribhaMgI prakarAdi | 259 adhyAtmasAra saTIka 248 dharmaparIkSA 260 lIlAvatI gaNita Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . bhUNa gAyA namiya jiNaM dhuvabaMdhodayasattAghAipunnapariyattA / seyara cauhavivAgA, vucchaM baMdhaviha sAmI ya // 1 // vannacauteyakammA-gurulahunimiNovaghAyabhayakucchA / micchakasAyAvaraNA, vigdhaM dhuvabaMdhi sagacattA // 2 // taNuvaMgAgiisaMghayaNa, jAi gai khagai puvvi jiNasAsaM / ujjoyAyavaparaghA, tasavIsAgoyaveyaNiyaM // 3 // hAsAijuyaladugaveya, Au tevuttarI adhuvabaMdhA / bhaMgA aNAi sAi, aNaMtasaMtuttarA cauro // 4 // paDhamabiyA dhuvaudaisu, dhuvabaMdhisu taiyavaja bhaMgatigaM / micchammi tinni bhaMgA, duhA vi adhuvA turiyabhaMgA // 5 // nimiNa thiraathira aguru ya, suhaasuha teya kamma cauvanA / nANaMtarAya daMsaNa, miccha dhuvaudaya sagavIsA // 6 // thirasubhiyara viNu, adhuvabaMdhI miccha viNu mohadhuvabaMdhI / niddovaghAya mIsaM, sammaM paNanavai adhuvudayA // 7 // tasavannavIsa sagateyakamma dhruvabaMdhi sesa veyatigaM / Agiitiga veyaNiyaM, dujuyala saga urala sAsa cau // 8 // khagaItiriduga nIyaM, dhruvasaMtA samma mIsa maNuyadugaM / viuvvikkAra jiNAU, hArasaguccA adhuvasaMtA // 9 // paDhamatiguNesu micchaM, niyamA ajayAiaTThage bhajaM / sAsANe khalu sammaM, saMtaM micchAidasage vA // 10 // sAsaNamIsesu dhuvaM, mIsaM micchAi navasu bhayaNAe / Aiduge aNa niyamA, bhaiyA mIsAi navagaMmi // 11 // Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 AhAragasattagaM vA savvaguNe bitiguNe viNA titthaM / nobhayasaMte miccho, aMtamuhuttaM bhave titthe // 12 // kevalajuyalAvaraNA, paNa niddA bArasAimakasAyA / micchaM ti savvaghAI, caunANa tidaMsaNAvaraNA // 13 // saMjalaNa nokasAyA, vigdhaM iya desaghAi ya aghAI / patteyataNuTTAU, tasavIsA goyaduga vannA // 14 // suranaratiguccasAyaM, tasadasataNuvaMgavairacauraMsaM / paraghAsaga tiriyAU, vannacaupaNidisubhakhagaI / / 15 / / bAyAla punnapagaI, apaDhamasaMThANakhagaisaMghayaNA / tiriduga asAya, nIovaghAya iga vigala nirayatigaM // 16 // thAvaradasa vannacaukka, ghAI paNayAla sahia bAsII / pAvapayaDitti dosu vi, vannAigahA suhA asuhA // 17 // nAmadhuvabaMdhinavagaM, daMsaNa paNanANa viggha paraghAyaM / bhayakucchamicchasAsaM, jiNa guNatIsA apariyattA // 18 // taNu aTTha veya dujuyala, kasAyaujjoyagoyaduga niddA / tasavIsAU parittA, khittavivAgANupuvvIo // 19 // ghaNaghAi dugoa jiNA, tasiaratiga subhagadubhagacau sAsaM / jAitiga jiavivAgA, AU cauMro bhavavivAgA // 20 // nAmadhuvodayacautaNuvaghAya sAhAraNiarujjoatigaM / puggalavivAgI baMdho, payaiThiirasapaesatti // 21 // mUlapayaDINa aDasattachegabaMdhesu tinni bhUgArA / appatarA tiya cauro, avaTThiyA na hu avattavva // 22 // egAdahige bhUo, egAIUNagammi appataro / tammatto ' vaTTiyao, paDhame samaye avattavvo // 23 // nava cha ccau daMse du du, ti du mohe du igavIsa sattarasa / terasa nava paNa cau ti du, ikko nava aTTha dasa dunni / / 24 / / Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 tipaNachaaTThanavahiyA, vIsA tIsegatIsa iga nAme / chassagaaTThatibaMdhA, sesesu ya ThANamikkikkaM / / 25 / / vIsayarakoDikoDI, nAme goe a sattarI mohe / tIsayara causu udahI, nirayasurAummi tittIsA // 26 / / muttuM akasAyaThiiM, bAra muhuttA jahanna veyaNie / aTThala nAmagoesu, sesaesuM muhattaMto / / 27 / / vigghAvaraNaasAe, tIsaM aTThAra suhumavigalatige / paDhamAgii saMghayaNe, dasa dusuvarimesu dugavuDDI // 28 / / cAlIsa kasAesuM, miulahuniddhaNha surahisiamahure / dasa dosaDDhasamahiyA, te hAlidaMbilAINaM / / 29 // dasa suhavihagaiucce, suraduga thirachakka purisaraihAse / micche sattari maNuduga, itthI sAesu pannarasa / / 30 / bhaya kuccha araisoe, viuvvitiri uralanirayaduga nIe / teyapaNa athirachakke, tasacau thAvara iga paNiMdI / / 31 / / napu kukhagai sAsacau, gurukakkhaDarukkhasIyaduggaMdhe / vIsaM koDAkoDI, evaiyAbAha vAsasayA // 32 / / gurukoDikoDi aMto, titthAhArANa bhinnamuhu bAhA / lahu Thii saMkhaguNUNA, naratiriyANAu pallatigaM / / 33 / / iga vigala puvvakoDiM, paliyAsaMkhaMsa Aucau amaNA / niruvaktramANa chamAsA, abAha sesANa bhavataMso // 34 / / lahuThiibaMdho saMjalaNa loha paNavigghanANadaMsesu / bhinnamuhattaM te aTTha, jasucce bArasa ya sAe // 35 // do iga mAso pakkho, saMjalaNatige pumtttthvrisaanni| sesANukkosAo, micchattaThiIi jaM laddhaM // 36 // ayamukkosogiMdisu, paliyAsaMkhaMsahINa lhubNdho| kamaso paNavIsAe, pannA saya sahassa saMguNio // 37 // Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 vigala asannisu jiTTho, kaNi?o pllsNkhbhaaguunno| suranarayAu samA dasa sahassa sesAu khuDDabhavaM // 38 // savvANa vi lahubaMdhe, bhinnamuhU abAha AujiDhe vi| kei surAusamaM jiNamaMtamuhU biMti AhAraM // 39 // sattarasa samahiyA kira, igANupANuMmi hu~ti khuddddbhvaa| sagatIsasayatihuttara, pANU puNa igmuhuttNmi||40|| paNasaTThisahassa paNasaya, chattIsA igamuhutta khuddddbhvaa| AvaliyANaM dosaya, chappannA ega khuddddbhve||41||. avirayasammo titthaM, AhAradugAmarAu ya pamatto / micchaddiTThI baMdhai, jiTThaThiI sesa payaDINaM / / 42 / / vigalasuhumAugatigaM, tirimaNuyA suraviuvvinirayadugaM / egiMdithAvarAyava, AIsANA surukkosaM // 43 / / tiriuraladugujjoyaM, chivaTThasuranirayasesacaugaiyA / AhArajiNamapuvvo, niyaTTisaMjalaNapurisalahuM / / 44 / / sAyajasuccAvaraNA, vigdhaM suhumo viuvvichaasannI / sannI vi AU bAyara, pajjegiMdi u sesANaM // 45 // ukkosajahanneyara-bhaMgA sAI aNAi dhuva adhuvA / cauhA saga ajahanno, sesatige Aucausu duhA / / 46 / / caubheo ajahanno, saMjalaNAvaraNanavagavigghANaM / sesatigi sAiadhuvo, taha cauhA sesapayaDINaM // 47 // sANAiapuvvaMte ayaraMto koDikoDIo na higo / baMdho na hu hINo na ya, micche bhavviyarasanniMmi / / 48 / / jai lahubaMdho bAyara paja asaMkhaguNa suhumapajahigo / esiM apajjANa lahU, suhUmeara apajjapajagurU / / 49 / / lahu biya pajjaapaje apajeyara biya gurU higo evaM / ti cau asannisu navaraM, saMkhaguNo biyaamaNapajatte // 50 / Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ to jaijiTTho bandho saMkhaguNo desaviraya hassiyaro / sammacau sannicauro, ThiibaMdhANukama saMkhaguNA / / 51 / / savvANa vi jiTThaThiI, asubhA jaM sAikileseNaM / iyarA visohio puNa, muttuM nara amaratiriyAuM / / 52 / / suhumanigoyAikhaNa'ppajoga bAyara ya vigalaamaNamaNA / apajja lahu paDhamadugurU, pajja hassiyaro asaMkhaguNo // 53 // asamattatasukkoso, pajja jahanniyaru eva ThiThANA / apajeyara saMkhaguNA, paramapajabIe asaMkhaguNA // 54 // paikhaNamasaMkhaguNaviriya apajapaiThiimasaMkhalogasamA / ajjhavasAyA ahiyA, sattasu Ausu asaMkhaguNA / / 55 / / tirinarayatijoyANaM, narabhavajuya sacaupalla tesa / thAvaracauigavigalAyaves paNasIisayamayarA // 56 // apaDhamasaMghayaNAMgii khagaiaNamicchaduhagathINatigaM / niya napuitthi dutIsaM, paNidisu abaMdhaThir3a paramA // 57 // vijayAisu gevijje, tamAi dahisaya dutIsa tesa / paNasIi sayaya baMdho pallatigaM suraviuvviduge // 58 // samayAdasaMkhakAlaM tiriduganIesu Au aMtamuhU / urali asaMkhaparaTTA, sAyaThiI puvvakoDUNA // 59 // jalahisayaM paNasIyaM paraghussAse paNiMditasacauge / battIsaM suhavihagai pumasubhagatiguccacauraMse // 60 // asuhagaijAiAgii saMghayaNAhAranarayajoyadugaM / thirasubhajasathAvaradasanapuitthI juyalamasAyaM // 61 // samayAdaMtamuhuttaM maNudugajiNavairauraluvaMgesu / tittIsayarA paramo aMtamuhU lahu vi AujiNe // 62 // tivvo asuhasuhANaM, saMkesavisohio vivajjayao / maMdaraso girimahirayajalarehAsarisakasAehiM // 63 // 2 17 Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 cauThANAI asuhA, suhannahA vigghadesaghAiAvaraNA / pumasaMjalaNigaduticauThANarasA sesa dugamAI // 64 // nimbucchuraso sahajo, duticaubhAgakaDDi ikka bhAgaMto / igaThANAI asuho, asuhANa suho suhANaM tu // 65 // tivvamigathAvarAyava, suramicchA vigalasuhumanirayatigaM / tirimaNuAu tirinarA, tiridugachevaTTha suranirayA // 66 // viuvvisurAhAradugaM, sukhagaivannacauteyajiNasAyaM / samacauparaghAtasadasa, paNiMdisAsucca khavagA u // 67 // tamatamagA ujjoyaM, sammasurA maNuyauraladugavaraM / apamatto amarAuM, caugai micchA u sesANaM // 68 // thINatigaM aNamicchaM, maMdarasaM saMjamummuho miccho / biyatiyakasAya aviraya desa pamatto araisoe // 69 // apamAi hAragadugaM, dunidda asuvannahAsaraikucchA / bhayamuvaghAyamapuvvo, aniyaTTI purisasaMjalaNe // 70 // vigghAvaraNe suhumo, maNutiriyA suhumavigalatigaAU / veDavvichakkamamarA nirayA ujjoyauraladugaM // 71 // tiriduganiaM tamatamA, jiNamavirayanirayaviNigathAvarayaM / AsuhumAyava sammo va sAyathira subhajasA siarA // 72 // tasavannateyacaumaNukhagaidugapaNiMdisAsaparaghucchaM / saMghayaNAgiinaputhIsubhagiyarati micchacaugaiyA // 73 // cauteyavanna veyaNIyanAmaNukkosu sesadhuvabaMdhI / ghAINaM ajahanno, goe duviho imo cauhA // 74 // sesamma duhA igadugaNugAr3a jA abhavaNaMtaguNiyANU / khaMdhA uralociya vaggaNA u taha agahaNaMtariyA // 75 // emeva viuvvAhArateyabhAsANupANamaNakamme / suhumA kammAvagAho, UNUNaMgula asaMkhaMso // 76 // Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 ikkikahiyA siddhANaMtaMsA aMtaresu aggahaNA / savvattha jahannuciyA, niyaNaMtaM sAhiyA jiTThA // 77 // aMtimacauphAsadugaMdhapaMcavannarasakammakhaMdhadalaM / savvajiyaNaMtaguNarasamaNujuttamaNaMtayapaesaM // 78 // egapaesogADhaM niyasavvapaesao gahei jio / thevo Au tadaMso, nAme goe samo ahio // 79 // vigghAvaraNe mohe, savvovari veyaNIya jeNappe | tassa phuDattaM na havai, ThiiviseseNa sesANaM // 80 // niyajAiladdhadaliyANaMtaMso hoi savvaghAINaM / bajjhatINa vibhajjai, sesaM sesANa paisamayaM // 81 // sammadarasavvaviraI aNavisaMjoyadaMsakhavage ya / mohasamasaMtakhavage khINasajogiyara guNaseDhI // 82 // guNaseDhI dalarayaNANusamayamudayAdasaMkhaguNaNAe / eyaguNA puNa kamaso, asaMkhaguNanijjarA jIvA // 83 // paliyAsaMkhaMsamuhU sAsaNaiyaraguNa aMtaraM hassaM / guru micchi be chasaTThI, iyaraguNe puggaladdhaMto // 84 // uddhAraaddhakhittaM paliya tihA samayavAsasayasamae / kesavahAro dIvodahi AutasAiparimANaM // 85 // davve khitte kAle bhAve cauha duha bAyaro suhumo / hoi aNaMtussappiNi parimANo puggalaparaTTo // 86 // uralAisattageNaM, egajio muyai phusiya savvaaNU / jattiyakAli sa dhUlo, davve suhumo sagannayarA // 87 // logapaesosappiNi samayA aNubhAga baMdhaThANA ya / jaha taha kamamaraNeNaM, puTThA khittAi thUliyarA // 88 // appayarapayaDibaMdhI, ukkaDajogI ya sannipajjatto / kuNa pasukkosaM, jahannayaM tassa vaccAse // 89 // 1 Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ miccha ajayacau Au, bitiguNa viNu mohi sttmicchaai| chaNhaM satarasa suhumo, ajayA desA bitikasAe // 90 // paNa aniyaTTI sukhagai, narAusurasubhagatigaviuvvidugaM / samacauraMsamasAyaM, vairaM miccho va sammo vA // 91 // niddApayalAdujuyalabhayakucchAtitthasammago sujii| AhAradugaM sesA, ukkosapaesagA miccho // 92 // sumuNI dunni asannI, nirayatigasurAusuraviuvvidugaM / sammo jiNaM jahannaM, suhumanigoyAikhaNi sesA // 93 // dasaNachagabhayakucchA bitituriiyksaayvigghnaannaannN| mUlachage Nukkoso, cauha duhA sesi savvattha // 94 // seDhiasaMkhijjaMse joga TThANANi payaDiThiibheyA / ThiibaMdhajjhavasAyANubhAgaThANA asaMkhaguNA // 95 // tatto kammapaesA aNaMtaguNiyA tao rasaccheyA / jogA payaDipaesaM, ThiiaNubhAgaM kasAyAo // 96 // caudasarajjU logo, buddhikao hoi sttrjjughnno| taddIhegapaesA, seDhI payaro ya tavvaggo // 97 // aNadaMsanapusitthI, veyachakkaM ca purisaveyaM c| do do egantarie, sarise sarisaM uvasamei // 98 // aNamicchAmIsasamma, tiaauigviglthiinntigujoyN| tirinarayathAvaradugaM, sAhArAyavaaDanaputthI // 99 // chagapuMsaMjalaNA doniddavigyAvaraNakkhae nANI / deviMdasUrilihiyaM sayagamiNaM AyasaraNaTThA // 100 // * * Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // namotthu NaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa // pUjyapAda anekaguNagaNAlaMkRta AcAryadeva zrIdevendrasUrIzvarajI viracita "zataka' nAmA paMcama karmagraMtha) "karmasAhitya" upara parama pUjaya devendrasUrIzvarajI mahArAja sAhebe ghaNuM suMdara ciMtanapUrvakanuM lakhANa karyuM che. karmavipAkAdi prathamanA cAra karmagraMtho jotAM A vAta nizcita thAya che ke karmasaMbaMdhI Agamagamya bhAvo paNa ahIM saMkSepa karIne bAlabhogya bhASAmAM kaMDAravAmAM AvyA che. karmaprakRti, paMcasaMgraha Adi mahAgraMtharUpI sAgaramAM pravezavA mATe A karmagraMtho avazya naukAnuM kAma kare che. prathamanA cAra karmagraMthonuM saraLa gujarAtI vivecana samApta karIne have ApaNe "zataka" nAmavALA A pAMcamA karmagraMthanuM vivecana lakhIne prakAzita karIe chIe. pUrepUrI so(100) gAthA hovAthI A karmagraMthanuM nAma "zataka' rAkhavAmAM Avela che. A karmagraMthanA kartA paNa AcAryazrI devendrasUrIzvarajI ma. che. nirvighna graMtha samApti thAya eTalA mATe maMgaLAcaraNa svarUpe iSTadevatAnI stuti tathA vidvAna puruSo A graMtha yathArtha rIte bhaNe eTalA mATe viSayAdi kahe che. maMgalAcaraNa ane viSayAdi A pramANe che : namiya jiNaM dhuvabaMdhodayasattAghAipunnapariyattA / seyara cauhavivAgA, vucchaM baMdhaviha sAmI ya // 1 // (natvA jinaM dhruvabandhodayasattAghAtipuNyaparivRttAH / setarAH caturdhA vipAkAH, vakSye baMdhavidhAn svAminazca) // 1 // Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha = namiya= namaskAra karIne, biLa-jinezvara paramAtmAne, vabaMdhadhruvabaMdha, ca=dhruvodaya, sattA-dhruvasattA, bA-ghAtI, putra-puNya, pariyattA-parAvartamAna, meyara=pratipakSI sahita, cana=cAraprakAranA vivA=vipAka, vucche=kahIza, aMdhavid-cAraprakArano baMdha, sAmI-cAra prakAranA baMdhanA svAmI, ya=upazamazreNI ane kSapakazreNI. gAthArtha- jinezvara paramAtmAne namaskAra karIne vabaMdha, dhruvodaya, dhruvasattA, ghAtI, puNya, parAvartamAna tathA tenA pratipakSI (6) bhedo, tathA cAra prakAranA vipAka, cAra prakAranA baMdhanA bhedo, cAra prakAranA baMdhanA svAmI, upazamazreNI ane kSapakazreNI ema 26 dvAro A graMthamAM ame kahIzuM. ||1|| vivecana- koipaNa graMtha zarU karatAM prAraMbhamAM graMthakartAo (1) maMgaLAcaraNa (2) viSaya, (3) saMbaMdha ane (4) prayojana A cAra anubaMdha catuSTaya avazya jaNAve che. tethI A graMthamAM paNa A cAra bhAvo samajAvAya che. gAthA : 1 (1) samiya niLa-ninuM natvA-rAga, dveSa, moha Adi durvAra evA vairionA samUhane jitanArA evA ane parama arihaMtapaNAnI lakSmIthI alaMkRta evA vItarAga tIrthaMkara paramAtmAne praNAma karIne A graMthamAM huM 26 dvAro kahIza. jinezvara paramAtmAne karAto A namaskAra e maMgaLAcaraNa che. maMgaLAcaraNa karavAnAM 4 kAraNo hoya che (1) vighnono vinAza thAya, (2) graMthanI samApti thAya, (3) ziSTapuruSonA AcAranuM pAlana thAya, ane (4) ziSyone paNa maMgaLAcaraNa karavAnI preraNA maLe. ema cAra kAraNothI maMgaLAcaraNa karAya che. (2) viSaya A graMthamAM zuM kahevAnuM che? te viSaya, tene abhidheya paNa kahevAya che. A graMthamAM dhruvabaMdha Adi kula-26 dvAro kahevAze. je mULagAthAmAM kahelAM ja che. Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 1 pAMcamo karmagraMtha 3 (3) saMbaMdha-A graMthamAM kahevAto viSaya konA AdhAre kahevAze? te saMbaMdha. mULa gAthAmAM A saMbaMdha spaSTa kahyo nathI. paraMtu adhyAhArathI vAcya-vAcaka, sAdhya-sAdhana, upAya-upeya, ane guru parvakrama rUpa cAra prakArano saMbaMdha svayaM samajI levo. A graMtha e vAcaka che. ane emAM nirUpaNa karAnAro viSaya e vAcya che. mATe graMtha ane enA abhidheya vacce vAcya-vAcakabhAva saMbaMdha che. abhidheyanuM jJAna meLavavA mATe grantha e sAdhana tathA upAya che. tenAthI prApta thatuM jJAna e sAdhya tathA u5ya che. ema graMtha ane tajanyajJAnano paraspara saMbaMdha che. tathA jinezvara paramAtmAne namaskAra karyo hovAthI jinezvara paramAtmAnA zAstrone anusAre ja dharmaguruonI paraMparAthI cAlyo Avelo je artha viSaya che. te ahIM kahevAze. ema guruparvakrama saMbaMdha paNa jANavo. (4) prayojana- graMthakartA ane zrotA ema bannenuM anaMtara ane paraMpara ema be prakAranuM prayojana hoya che. graMthakartAnuM anaMtara prayojana karmanA viSayane jANavAnI jijJAsAvALA prANIo upara anugraha karavo te che. ane zrotAnuM anaMtara prayojana A prakaraNanA arthanuM parijJAna meLavavuM te che. paraMtu kartA ane zrotA ema bannenuM paraMpara prayojana karmanuM svarUpa jANIne teno kSaya karavA dvArA paramapadanI prApti karavI te che. zAstromAM kahyuM che ke samyakzAstraparijJAnAdviraktA bhavato janAH / labdhvA darzanasaMzuddhiM te yAnti paramAM gatim // 1 // samyakazAstronuM parijJAna thavAthI saMsArathI virakta banelA AtmAo darzananI nirmaLatA pAmIne paramagatine pAme che. A viSaya-saMbaMdha ane prayojana Adi bhAvonuM kathana paMDita puruSone graMtha bhaNavA-sAMbhaLavAnI IcchA thAya ane teno rasa lAge eTalA mATe graMthanA prAraMbhamAM kahevAmAM Ave che. Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha gAthA : 1 prazna-dhruvabaMdha, dhruvodaya Adi ra6 dvArA kayAM kayAM! ane te darekanA artho zuM? uttara dhruvabaMdha, dhruvodaya, dhruvasattA, ghAtI, puNya ane parAvartamAna A cha dvAro che. tathA seyara= tenAthI itara=pratipakSI evAM bIjAM cha dvArA adhruvabaMdha, adhUvodaya, adhruvasattA, aghAtI, pApa ane aparAvartamAna, ema kula-12 dvArA kahevAze. tathA 236 vivA= cAra prakArano vipAka= jIvavipAka, kSetravipAka, bhavavipAka ane pudgalavipAka. ema 16 dhAro thayAM. cAra prakArano baMdha-prakRtibaMdha, sthitibaMdha, rasabaMdha ane pradezabaMdha, tathA A cAra prakAranA baMdhanA svAmI. ema 24 dhAro, tathA upazamazreNI ane kSapakazreNI ema kula-26 dvArA ahIM samajAvAze. A chavvIse kAronA artho A pramANe che 1. dhruvabaMdha= je karmaprakRtio mithyAtva, avirati, kaSAya ane yoga e cAra mULabhUta baMdhahetuo (athavA tenA uttarabhedarUpa pa7mAMnA baMdhahetu) hote chate avazya baMdhAya che te dhruvabaMdha athavA je karmaprakRtiono baMdha je guNasthAnaka sudhI kahyo che. te guNasthAnaka sudhI je avazya baMdhAya che te dhruvabaMdha. dhuvo vizva: svasthavyavacchedrasthAnaparyanta pAsAM to dhruvavasthA: AvI 47 prakRtio che. je bIjI gAthAmAM kahevAze. A 47 prakRtione dhruvabaMdhI prakRti paNa kahevAya che. 2 adhUvabaMdha= mithyAtvAdi mULabhUta ja baMdhahetu athavA 57 uttara-baMdhahetumAMnA potAnA baMdhahetu hovA chatAM paNa je prakRtiono baMdha aniyatapaNe thAya che. eTale ke baMdha thAya athavA na paNa thAya ta adhuvabaMdha. athavA je prakRtiono baMdha je guNasthAnaka sudhI karmastavAdimAM kahyo che tyAM sudhI te prakRtiomAMthI je prakRtiono baMdha thAya athavA na paNa thAya te adhuvabaMdha. AvI 73 prakRtio che je gAthA 3-4mAM kahevAze. nAsti dhruvo vaLyo vAsa tA dhRvasthA: A prakRtione adhruvabaMdhI paNa kahevAya che. Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha satata (3) dhruvodaya= je prakRtiono karmastavAdimAM je guNasthAnaka sudhI udaya kahyo che, tyAM sudhI je karma prakRtiono, dhruva niraMtara udaya che te dhruvodaya. tevI 27 prakRtio che. je 6ThThI gAthAmAM kahevAze. dhruva ddo yAsAM tA dhruvoyA:| A prakRtione dhruvodayI paNa kahevAya che. gAthA : 1 (4) adhruvodaya= je prakRtiono udaya karmastavAdimAM je je guNasthAnaka sudhI kahyo che. tyAM sudhI dravya-kSetra-kALa-bhAva ane bhava ema pAMca udayahetu hovA chatAM paNa je prakRtiono kadAcit udaya hoya ane kadAcit udaya na hoya te avodaya. AvI 95 prakRtio che. je gAthA-7mAM kahevAze. nAsti dhruva vya: svodyaguNasthAna paryAM yAmAM tA, dhruvoyA: A prakRtione adhruvodayI paNa kahevAya che. 5 (5) dhruvasattAka = samyaktvAdi viziSTa guNone na pAmelA evA anAdi mithyAtvI jIvone je prakRtionI sattA satatapaNe avazya hoya ja che te dhruvasattAka dhruvA sattA prApta-samyavAdyuttaramuLAnAM yAmAM tA dhruvasattAjA: AvI 130 prakRtio che. je gAthA 89mAM kahevAze. (6) adhruvasattAka= samyaktvAdi viziSTa guNone na pAmelA evA anAdi mithyAtvI jIvone je karmaprakRtio kyAreka sattAmAM hoya, ane kyAreka sattAmAM na hoya te azruvasattAka AvI 28 prakRtio che. je 9mI gAthAmAM kahevAze. prazna-dhruvabaMdha ane avabaMdha AdinI jema ahIM potapotAnI sattAnA vyavacchedavALA guNasthAnaka sudhI dhruva che sattA jenI te dhruvasattAka, ane kadAcit che sattA jenI te adhruvasattAka evI vyAkhyA na karatAM aprAptasamyaktvAdi guNavALA anAdi mithyAtvIne Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha gAthA : 1 avazya hoya te dhruvasattAka ane kadAcita hoya te adhUvasattAka AvI vyAkhyA kema karI? uttara-je prakRtionI je guNasthAnaka sudhI sattA karmastavAdimAM kahI che tyAM sudhI niyata sattAvALI prakRtione dhruvasattA ane aniyata sattAvALI prakRtione adhruvasattA. ema jo kahevAmAM Ave to mithyAtvamohanIya ane anaMtAnubaMdhI cArakaSAyonI sattA upazamazreNIne AzrayI agiyAramA guNasthAnaka sudhI karmastavAdimAM kahI che. tyAM mithyAtvamohanIyanI pahelA-bIjA-trIjA guNaThANe niyatasattA hoya che. ane upazamasamyakatvavALA jIvane AzrayI 4 thI 11 sudhI, kSayopazama samyatvavALAne AzrayI 4 thI 7 sudhI sattA hoya che. tathA kSAyika samyakatvIne AzrayI cothAthI caudamA sudhI sattA hotI nathI. A rIte aniyata sattAvALI thavAthI mithyAtvamohanIyanI sattA paNa adhuvasattA thaI jAya. jyAre zAstromAM mithyAtvamohanIyanI sattAne dhruvasattA ja kahI che. tethI uparokta vyAkhyA na karatAM anAdimithyAtvIne je niyata sattA hoya te dhruvasattA evI vyAkhyA karI che. e ja rIte anaMtAnubaMdhI cArakaSAyonI sattA paNa karmagraMthomAM sAtamA athavA agiyAramA guNasthAnaka sudhI kahI che chatAM pahele, bIje niyata sattA hoya che ane trIjAthI agiyAramA sudhI vikalpa sattA hoya che. tathA cothA guNasthAnakathI sAtamA sudhImAM anaMtAnubaMdhI cArakaSAyonI visaMyojanA karI nisattAka thaI mithyAtvanA udayathI paDIne pahelA guNaThANe AvatAM punaH anaMtAnubaMdhInI sattA Ave che. A rIte anaMtAnubaMdhI paNa aniyata sattAvALo thavAthI adhuvasattAka thaI jAya. ane zAstromAM te anaMtAnubaMdhIne dhruvasattAka kahelo che. tethI paNa uparokta vyAkhyA choDIne anAdimithyAtvI jIvane je niyatasattA te dhruvasattA kahevAya. evI vyAkhyA karI che. Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 1 pAMcamo karmagraMtha (7) ghAtI= je karmaprakRtio potAne AvaraNa karavA yogya evA jIvanA jJAnAdi guNone sarvathA athavA dezathI Avare che. haNe che. te ghAtI kahevAya che. sarvaghAtI 20 ane dezaghAtI ra5 prakRtio che. je gAthA 13/14mAM kahevAze. (8) aghAtI= je karmaprakRtio jIvanA jJAnAdi guNano alpAMze ke sarvAze ghAta na kare te adhAtI. vedanIya, AyuSya, nAmakarma ane gotrakarmanI sarve prakRtio aghAtI che. A aghAtI prakRtio guNaghAtane AzrayI svayaM aghAtI hovA chatAM paNa jema svayaM acoravyakti paNa coralokonI sAthe bhaLyo chato tenA jevA doSavALo gaNAya che. athavA je vyakti pote dAruDIyo na hoya chatAM paNa dAruDIyAnI sAthe bhaLyo chato dAruDIyo kahevAya che. tema A aghAtI karmonI prakRtio ghAtInI sAthe bhaLI chatI ghAtakarmonA jevuM phaLa ApavAvALI paNa kahevAya che. prakRtionuM ghAtIpaNuM eka cokkasa prakAranA rasanA kAraNe Ave che. ema jANavuM. (9) puNyaprakRti= je karmono udaya jIvone AlhAdajanaka hoya arthAt je karmonA udayakALe jIvo AnaMdita thAya, sukhI thAya, te puNyakarma kahevAya che. AvI 4ra karyaprakRtio che. je gAthA 15mAM kahevAze. (10) pApaprakRti= je karmono udaya jIvone du:kha utpanna kare. arthAta je karmonA udayakALe jIvo duHkhI thAya, zokAtura thAya, nArAja thAya te pApaprakRti kahevAya che. tevI 82 pApaprakRtio che je 16/17 gAthAmAM kahevAze. (11) parAvartamAnaH je karmaprakRtio potAnI pratipakSI evI bIjI karmaprakRtionA baMdhane athavA udayane athavA baMdhodaya ema bannene aTakAvIne potAnA baMdhane, udayane athavA baMdhodayane pragaTa kare te parAvartamAna. AvI 91 prakRtio che. je 19mI gAthAmAM kahevAze. * * * Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha gAthA : 1 (12) aparAvartamAna= je karmaprakRtio bIjI prakRtionA baMdhane athavA udayane athavA baMdhodaya ema bannene aTakAvyA vinA ja potAnA baMdhane, udayane athavA baMdhodaya (ema banne)ne dekhADe, pragaTa kare te aparAvartamAna. AvI 29 prakRtio che je gAthA 18mAM kahevAze. (13 thI 16) cAra prakAranA vipAko= (1) bhavavipAka, (2) kSetravipAka, (3) pudgalavipAka, (4) jIvavipAka. jIvane je prakRtiono udaya-mukhyatve bhavane AzrayIne, kSetrane AzrayIne athavA zarIrapaNe pariNAma pAmelA pudgalane AzrayIne thAya te anukrame bhavavipAka, kSetravipAka ane pudgala-vipAka kahevAya che. avakSetraputinizcitatvena vipAze vAto tA: evo artha karavo. te te vipAkavALI prakRtione vivipAkI, kSetravipAkI ane pudgalavipAkI paNa kahevAya che. je prakRtiono udaya mukhyatve potapotAnA bhavane AzrayIne thAya che. evAM 4 AyuSya e bhavavipAkI kahevAya che. je prakRtiono udaya mukhyatve vigrahagatirUpa kSetrane AzrayIne ja thAya che. te cAra AnupUrvI kSetravipAkI kahevAya che. evI ja rIte audArikAdizarIra rUpe pariNAma pAmelA pudgalane AzrayIne mukhyatve vipAka batAvanArI zarIra nAmakarma Adi 36 prakRtio pudgalavipAkI che. A viSaya gAthA 19-20-21mAM Avaze. je prakRtio sIdhesIdhuM potAnuM phaLa (vipAka) jIvane batAve te jIvavipAkI kahevAya che. AvI 78 prakRtio che je gAthA 20mImAM Avaze. ahIM jo ke sarve karmo potAno vipAka jIvane ja Ape che. paraMtu vipAka ApavAmAM bhava-kSetra ane zArIrika pudgalonI nimittarUpe pradhAnatA gaNIne te te vipAkI kahI che. (17 thI 20) cAraprakAranA baMdha= prakRtibaMdha, sthitibaMdha, rasabaMdha ane pradezabaMdha, (1) baMdhAtA karmomAM svabhAvanuM nakkI thavuM te Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha prakRtibaMdha. (2) baMdhAtA karmomAM AtmAnI sAthe rahevAnA kALanuM mAna nakkI thavuM te sthitibaMdha. (3) baMdhAtA karmomAM phaLa ApavAnI zaktinI tIvra-maMdatA nakkI thavI te rasabaMdha. ane (4) dalasaMcayanA pramANanuM nakkI thavuM te pradezabaMdha. A cAre prakAranA baMdhanuM tathA tenA svAminuM varNana gAthA 22thI 96mAM samajAvAze. gAthA : 1 (21 thI 24) prakRtibaMdhAdi cAra prakAranA baMdhanA svAmI= baMdhaviha sAmI ya A padamAM lakhela baMdha zabda DamarukamaNinA nyAyathI sAmI zabdanI sAthe paNa joDavo. ochAmAM ochI ane vadhAremAM vadhAre prakRtio kayo jIva bAMdhe? te prakRtibaMdhanA svAmI. evI ja rIte vadhAremAM vadhAre ane ochAmAM ochI sthiti koNa bAMdhe? te sthitibaMdhanA svAmI. A rIte tIvra-maMdarasanA svAmI koNa? jaghanya-utkRSTa pradezabaMdhanA svAmI koNa ? ityAdi cAra prakAranA svAmI paNa te gAthAomAM samajAvAze. 7 zabdathI upazamazreNI ane kSapakazreNI ema be dvAro kahevAze. 9 (25) upazamazreNI= mohanIyakarmanI aThyAvIse karmaprakRtione upazamAvavAnI eTale dabAvavAnI (arthAt sattAmAM rahelI hovA chatAM udaya-udIraNAdine aTakAvavA svarUpa upazamAvavAnI) je paddhati- nItirIti te upazamazreNI. A zreNInuM varNana 98 mI gAthAmAM Avaze. (26) kSapakazreNI= mohanIyakarmano ane tyArabAda zeSaghAtI karmono sarvathA kSaya karavAnI (eTale udayamAMthI ane sattAmAMthI sarvathA nirmULa karavAnI) je paddhati-nIti-rIti te kSapakazreNi. A zreNInuM varNana 99-100 gAthAmAM Avaze. A pramANe A pAMcamA karmagraMthamAM kula-26 dvA2onuM varNana karavAmAM Avaze tene abhidheya arthAt viSaya kahevAya che. Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 2 A graMtha bhaNavAnA adhikArI koNa? evo prazna thAya. teno uttara e che ke jenI kaMIka tathAbhavyatA pAkI che evA tathA mokSamAbhimukha thaIne je jIva, AtmA ane karmanA saMbaMdhanuM jJAna meLavavA Icche che ane jJAna prApta karIne karmakSayanI tIvra jhaMkhanA rAkhe che, tevA bhavya juvo A graMtha bhaNavAnA adhikArI che. [1] je pramANe udeza (sAmAnyathI dvArono ullekha karyo hoya te ja pramANe nirdeza (vistArathI dvAronuM varNana) karavuM joIe. evo nyAya hovAthI prathama dhruvabaMdha dvAramAM keTalI ane kaI kaI karmaprakRtio Ave? te samajAve che vanacauteyakammA-gurulahunimiNovadhAyabhayakucchA / micchakasAyAvaraNA, vigdhaM dhuvabaMdhi sagacattA // 2 // (varNacatuSkataijasakArmaNA'gurulaghunirmANopaghAtabhayajugupsAH / mithyAtvakaSAyAvaraNAni, vighnaM dhruvabandhinyaH saptacatvAriMzat) // 2 // veca= varNa catuSka, teya--= taijasa ane kArmaNa, amunadu= agurulaghu nimiuovAye= nirmANa ane upaghAta, madhucchaka bhaya ane jugupsA, mi= mithyAtva, sAyAvaraNa= soLakaSAya tathA pAMca ane nava AvaraNa, viyaM aMtarAya pAMca, thuvarvAdhika dhruvabaMdhI, savA - suDatAlIsa che. gAthArtha- varNacatuSka, tejasa, kArmaNa, agurulaghu, nirmANa, upaghAta, bhaya, jugupsA, mithyAtva, soLa kaSAya, cauda AvaraNa, ane pAMca aMtarAya ema kula-47 karmaprakRtio dhruvabaMdhI che. kerA vivecana-cothA karmagraMthamAM kahelA mithyAtva, avirati, kaSAya ane yoga e cAra karmabaMdhanA mULa baMdhahetuo che. te cAra baMdhahetuomAMthI je je karmaprakRtinA je je baMdhahetuo gAthA pa3mAM kahyA che. te te Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha baMdhahetuo hote chate jeno avazya baMdha che ja. te dhruvabaMdhavALI arthAt dhruvabaMdhI karmaprakRti kahevAya che. ninananyahetusADavayaM vanyasadbhAva:, yAmAM tA: dhruvananyA: AvuM dhruvabaMdhanuM lakSaNa che. gAthA : 2 mithyAtva mohanIyakarmano baMhetu mithyAtvano udaya che. te pahelA guNaThANe avazya hoya ja che ane te mithyAtvabaMdhahetu hote chate mithyAtva mohanIyakarma avazya baMdhAya ja che. mATe dhruvabaMdhI che. 11 anaMtAnubaMdhI Adi 16 kaSAyonA baMdhano hetu te te kaSAyono udaya che. "no veva o baMdha'' AvuM zAstravacana hovAthI. tyAM anaMtAnubaMdhIno udaya be guNaThANA sudhI, apratyAkhyAnIyano udaya cAra guNaThANA sudhI, pratyAkhyAnAvaraNano udaya pAMca guNaThANA sudhI ane bAda saMjvalanano udaya nava guNaThANA sudhI che. tethI ja te te kaSAyono baMdha paNa te te guNaThANA sudhI avazya thAya ja che. mATe te soLe kaSAyo dhruvabaMdhI che. prazna- te te kaSAyanA baMdhamAM te te kaSAyano udaya ja kAraNa che- ema jo kaho cho, to je jIve anaMtAnubaMdhInI visaMyojanA karelI che ane mithyAtva mohanIyakarmano sattAmAMthI kSaya karyo nathI tevo mohanIyanI 24nI sattAvALo jIva paDIne jyAre mithyAtve Ave che tyAre anaMtAnubaMdhIno udaya prathama eka AvalikAmAM hoto nathI. chatAM anaMtAnubaMdhIno baMdha avazya hoya ja che. tethI anaMtAnubaMdhInA udayarUpa kAraNa na hovA chatAM baMdharUpa kArya to thAya che. to pachI te te kaSAyano udaya, e te te kaSAyanA baMdhano hetu che ema kema kahevAya? udayAtmaka kAraNa vinA paNa baMdhAtmaka kArya to thAya che. tethI udayane kAraNa kema kahevAya? uttara-tyAM mithyAtvano udaya e anaMtAnubaMdhInA baMdhano hetu jANavo. arthAt prathamanA be guNasthAnaka sudhI ja anaMtAnubaMdhI baMdhAya Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 2 che. ane be sudhI ja anaMtAnubaMdhIno udaya hoya che. eTale sAmAnyathI udaya e ja te kaSAyanA baMdhanuM kAraNa che. chatAM mithyAtve prathamAvalikAmAM AvA jIvane anaMtAnubaMdhIno udaya na hovA chatAM baMdha thAya che. tethI mithyAtvano udaya paNa anaMtAnubaMdhInA baMdhanuM kAraNa che. prazna- to pachI mithyAtvano udaya e ja anaMtAnubaMdhInA baMdhano hetu che. ema ja kahone! anaMtAnubaMdhInA udayane baMdhahetu kema kaho cho! uttara-jo mithyAtvanA udayane ja anaMtAnubaMdhInA baMdhano hetu kahevAmAM Ave to sAsvAdana guNaThANe mithyAtvano udaya nathI. chatAM anaMtAnubaMdhIno baMdha che, te ghaTe nahIM. tethI mukhyatve kaSAyodaya ja baMdhahetu che. paraMtu apavAde mithyAtvano udaya paNa anaMtAnubaMdhIno baMdhahetu thAya che. prazna-dasame guNaThANe saMjavalana kaSAyano (sUkSmalobhano) udaya to che. chatAM baMdha nathI. to te te kaSAyanA baMdhamAM te te kaSAyodaya baMdhahetu che ema kema kahI zakAya! uttara-bAdara saMjavalana kaSAyodaya mArA ja saMjavalana kaSAyanA baMdhano hetu che. sUkSmakaSAyodaya baMdhahetuM nathI. te udaya atyanta hIna rasavALo hovAthI saMjavalanano baMdhahetu banato nathI. jo ke A sUkSmakaSAyodaya jJAnAvaraNIyAdi 16 prakRtiono baMdhahetu bane ja che. paraMtu saMjavalanakaSAyano baMdhahetu banato nathI. bAkInI 30 dhruvabaMdhI prakRtiono paNa baMdhahetu kaSAyodaya ja che. paraMtu thiNadvitrikano baMdhahetu anaMtAnubaMdhI kaSAyodaya che ane bAkInI 14+13=27 no baMdha hetu saM. kaSAyodaya che. tethI te paNa AThamA ane dasamA guNasthAnaka sudhI avazya baMdhAya ja che. mATe dhruvabaMdhI che. prazna- jJAnAvaraNIya pa, darzanAvaraNIya 4 ane aMtarAya 5, ema 14 prakRtiono baMdha dasamA sudhI hovAthI teono baMdhahetu to Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 2 pAMcamo karmagraMtha 13 kaSAyodaya kahyo te barAbara che. paraMtu nAmakarmanI dhruvabaMdhI 9 ane bhaya, jugupsA ema 11 prakRtio baMdhAya che AThamA sudhI ane baMdhahetu je kaSAyodaya tame kaho cho, te dasamA sudhI che. to pachI A 11no baMdhahetu saMjavalanakaSAyodaya kema kahevAya? ane jo A 11 prakRtiono baMdhahetu saMjavalanano udaya hoya to dasamA sudhI A 11 prakRtiono baMdha paNa hovo joie? uttara-A agiyAra prakRtionA baMdhano hetu saMjavalana kaSAyodaya ja che. paraMtu te 11 prakRtinA baMdhano hetu bane tevo kaMIka tIvra saMjavalanakaSAyodaya baMdhahetu che. ema samajavuM. A 11 prakRtiono baMdhahetu banI zake evo tevA prakArano kaMIka tIvra saMjavalana kaSAyodaya navame-dasame guNaThANe nathI. mATe te te prakRtinA baMdhane yogya evo saMjvalana kaSAyodaya e baMdhahetu che. ema 11 prakRtimAM jANavuM. A pramANe mithyAtvanA baMdhamAM mithyAtvodaya kAraNa, soLa kaSAyanA baMdhamAM te te kaSAyodaya kAraNa, thiNadvitrikanA baMdhamAM anaMtAnubaMdhIno udaya kAraNa, ane zeSa 27 prakRtinA baMdhamAM tattabaMdhayogya saMjvalanakaSAyodaya kAraNa che ema jANavuM. athavA je prakRtiono baMdha karyastavAdimAM je je guNaThANA sudhI kahyo che tyAM sudhI avazya baMdha hoya ja te dhruvabaMdhI ane vikalpa hoya te adhuvabaMdhI kahevAya ema paNa artha uparokta arthane anusAre thAya che. tethI mithyAtvano baMdha pahelA guNaThANA sudhI, thiNadvitrika tathA anaMtAnubaMdhIno baMdha bIjA guNaThANA sudhI, apratyAkhyAnIyano baMdha cothA sudhI, pratyAkhyAnAvaraNano baMdha pAMcamA sudhI, nidrAddhikano baMdha 81 bhAga sudhI nAmakarmanI 9 prakRtiono baMdha AThamAnA chaThThA bhAga sudhI, bhaya jugupsAno baMdha AThamAnA sAtamA bhAga sudhI, saMjavalanano baMdha navamA sudhI ane zeSa jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya ane aMtarAyano baMdha dasamA sudhI karmastavAdimAM kahyo che ane tyAM sudhI avazya baMdhAya ja che. mATe paNa dhruvabaMdhI che. A Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 3-4 pramANe 47 prakRtio dhruvabaMdhI che ema samajAvyuM. temAM karmavAra A pramANe che. jJAnA, 5, darzanA0 9, darzanamoha0 1, cAritra moha018, nAmakarmanI 9, ane aMtarAyanI 5 ema 47 prakRtio jANavI. marA have adhuvabaMdhI samajAve chetnnuvNgaagiisNghynn, jAi gai khagai puvvi jiNu sAsaM / ujjoyAyavaparaghA, tasavIsAgoyaveyaNiyaM // 3 // hAsAijuyaladugaveya, Au tevuttarI adhuvabaMdhA / bhaMgA aNAi sAi, aNaMtasaMtuttarA cauro // 4 // (tanUpAMgAkRtisaMhanana-jAtigati-khagatipUrvijinocchAsam / udyotAtapaparAghAtatrasaviMzatigotravedanIyam // 3 // hAsyAdiyugaladvikavedAyUMSi trisaptatiH adhruvabandhinyaH / . bhaGgA anAdisAdyanantasAntottarAzcatvAraH // 4 // ) taNuvaMgAgii = zarIra, 35il, mAiti (saMsthAna), saMghayaNa- 7 saMghayA, jAi- pAMya ti, gai= y||2 ti, khagai-me viDAyogAta, pubvi- yAra mAnupUrvI, jiNa= ninAma, usAsaM= zvAsocchvAsanAma, ujoyAyava= dyota, mAta5, paraghA= 52|ghaat nAma, tasavIsA- sanI vIsa pratimo, goya= gotranI me, veyaNiyaM se vehanIya. // 3 // hAsAijuyaladuga= syAhana se yugala, veya= veho, AuM= yA2. AyuSya, tevuttarI= totara, adhuvabaMdhA= 25JqdhI che. bhaMgA= Hiu, aNAi sAi= manAhi bhane sa tathA aNaMtasaMtuttarAbhanata bhane sAnta cha 5754ne mevA, cauro= yA2 cha. // 4 // uthArtha-3 zarIra, u maMgopAMga, 6 saMsthAna, 6 saMghaya9, 5 ti, 4 gati, 2 vikSayoti, 4 bhAnupUrvI, ninAma, upAsa Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 3-4 pAMcamo karmagraMtha 1pa nAma, udyota, Atapa, parAghAta, trasaviMzati, 2 gotra, 2 vedanIya, hAsyAdi be yugala 4, veda 3, tathA 4 AyuSya ema kula 73 adhuvabaMdhI che. tenA anaMta ane sAntanI sAthe anAdi ane sAdi joDatAM cAra bhAMgA thAya che. || 3-4 vivecana-dhruvabaMdhI 47 samajAvIne bAkInI 73 prakRtio adhuvabaMdhI che. te have samajAve che tazabdathI zarIranAmakarmanI pAMce prakRtio jo ke levI joie, paraMtu taijasa ane kArmaNazarIra nAmakarma dhruvabaMdhI tarIke pUrve kahelAM hovAthI te be vinA bAkInAM audArika, vaikriya ane AhAraka zarIra nAmakarma ema traNa, aMgopAMga nAmakarma paNa e ja pramANe traNa, samacaturasa nAmakarmAdi che, vajURSabha nAmakarmAdi che, ekendriya jAtinAmakarmAdi pAMca, narakagati nAmakarmAdi cAra, zubha-azubha vihAyogati yugala, mULagAthAmAM "pUrvI" zabda hovA chatAM padanA ekadezamAM padanA samudAyano upacAra thato hovAthI ahIM "AnupUrvI" artha levo, tethI devAnupUrvI vagere cAra AnupUrvI nAmakarma, tIrthakara nAmakarma, ucchavAsanAma, udyotanAma, Atapa nAma, parAghAtanAma, traNa vaDe oLakhAtI 20 prakRtio (traNa dazaka ane sthAvaradazaka). be gotrakarma, be vedanIyakarma, hAsya, rati, arati ane zoka ema hAsyAdi be yugala, puruSavedAdi traNaveda, ane narakAyuSyAdi cAra AyuSya ema kula 73 prakRtio adhuvabaMdhI che. ahIM AhArazarIra nAmakarma ane AhAraka aMgopAMga nAmakarma pramAda vinAnA cAritrathI tathA jinanAmakarma samyakatvathI baMdhAya ema karmastavAdimAM kahyuM che. chatAM pramAda vinAnuM cAritra ane samyakatva hovA chatAM A traNe karmo kyAreka baMdhAya che. kayAreka baMdhAtAM nathI. arthAt cAritra ane samyakatva hovA chatAM paNa sarvene baMdhAtAM nathI. mATe A traNa karmaprakRtio adhuvabaMdhI che. Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha prazna-pramAda vinAnuM cAritra ane samyaktva A to AtmAnA uttama guNo che. zuM guNo karmabaMdhanA hetu hoya? guNothI to karmono kSaya thAya. karmono baMdha to mithyAtva, avirati, kaSAya ane yogathI thAya che. tathA cAritra ane samyaktvathI jo A karmo baMdhAtAM hoya to sAtamA-AThamA guNaThANA karatAM uparanA navamA guNaThANAthI caudamA guNaThANAmAM cAritra ane samyaktva vadhAre nirmaLa nirmaLa che tyAM paNa A traNa karmo kema baMdhAtAM nathI? vaLI apramAda cAritra" sAtameAThame guNaThANe to niyamA hoya ja che, tethI tyAM apramAda cAritranA kAraNe jo AhArakaddhika baMdhAtuM hoya to niyamA kema baMdhAtuM nathI? ane jinanAmakarma samyaktvanA kAraNe jo baMdhAtuM hoya ane traNa samyaktvamAMthI jo aupazamika samyaktvathI baMdhAtuM hoya to agiyAramA guNaThANA sudhI, kSAyikathI baMdhAtuM hoya to caudamA guNaThANA sudhI ane kSayopazamathI baMdhAtuM hoya to mAtra sAtamA guNaThANA sudhI ja jinanAmakarma baMdhAvuM joie. AThamA guNaThANAnA chaThThAbhAga sudhI ja baMdhAnAruM jinanAmakarma uparokta traNe prakAranA samyaktvamAMthI koinI paNa sAthe anvaya-vyatireka saMbaMdha dharAvatuM nathI. tathA cothA Adi guNasthAnakomAM uparokta traNe prakAranAM samyaktvomAMthI koine koi eka prakAranuM samyaktva to jIvomAM hoya ja che chatAM te guNaThANAvALA sarve jIvone jinanAmakarma baMdhAtuM nathI. to samyaktvathI jinanAmakarma baMdhAya che. ema kema kahevAya? 16 uttara-tamAro prazna barAbara che. paramArthathI to saMyama ane samyaktva e AtmAnA guNo hovAthI karmabaMdhanA hetu nathI ja. mithyAtva Adi cAra baMdhahetumAMthI kaSAya nAmanA trIjA baMdhahetu vaDe ja A traNa karmaprakRtio baMdhAya che. tyAM AtmAnA saMyamAdi guNo upara ane guNonI prApti mATenA prayatna uparanA atizaya rAga-prema svarUpa prazasta kaSAyathI AhArakaddhika baMdhAya che. paraMtu Avo prazastakaSAya jIvane gAthA : 3-4 Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 3-4 pAMcamo karmagraMtha 17. sAtama-AThame guNaThANe viziSTa cAritravALAne ja Ave che. anya guNaThANe Avato nathI mATe prazastakaSAyahetuka evu AhAradika sAtame ane AThamAnA chaThThA bhAga sudhI ja baMdhAya che. anya guNaThANe baMdhAtuM nathI. AvA prakArano A prazastakSAya sAtame ane AThamA guNaThANAnA chaThThA bhAga sudhI saMbhavatA cAritrakALe ja hoya che. tethI upacAra karIne cAritrane baMdhahetu kahyo che. evI ja rIte "sarve jIvone dharma pamADuM" evI bhAvadayAvALI bhAvanA yukta paropakAra karavA rUpa sarvajIvo pratye ane paramAtmAnA dharma pratye je avicala rAga e ja jinanAmanA baMdhano hetu che. paraMtu samyakta e jinanAmanA baMdhano hetu nathI. AvA prakAranA avicala rAga svarUpa prazasta kaSAya cothAthI AThamAnA chaThThA bhAga sudhI ja hoya che. uparanI zreNImAM kaSAyono kSaya athavA upazama thato jato hovAthI samyakatva hovA chatAM prazasta evo paNa kaSAya na hovAthI jinanAma baMdhAtuM nathI. tathA cothAthI AThamA sudhImAM paNa traNa sabhyatvamAMthI game te eka samyakatva niyamo hoya ja che chatAM paropakAra karavAnI bhAvanA svarUpa prazasta rAgAtmaka kaSAya sarve jIvone hoto nathI. tethI tyAM samyakatva hovA chatAM jinanAmakarma niyamo baMdhAtuM nathI. A rIte samyakta e AtmAno guNa che. tethI te jinanAmanA baMdhano hetu nathI. paraMtu prazastarAgAtmaka kaSAya ja jinanAmanA baMdhana hotu che. chatAM tevo prazastarAga jo Ave to niyamA traNamAMnA koipaNa eka samyakatvavALAne ja Ave che. samyakatva vinA Avo prazastarAga (dharma uparano ane dharma pamADavA uparano rAga) Avato nathI. tethI samyakatvamAM upacAra karIne jinanAmanA baMdhano hetu samyakatva kahyo che. parAghAta ane ucchavAsa nAmakarma A banne prakRtiono baMdhahetu kaSAya che. te kaSAya baMdhahetu jIvamAM hovA chatAM paNa parabhava prAyogya baMdhAtI prakRtimAM jo paryApta prAyogya baMdha thato hoya to ja A Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha be prakRtio baMdhAya che. ane jo aparyAptA prAyogya baMdha thato hoya to A be prakRtio baMdhAtI nathI. mATe pahelA guNaThANAthI AThamA guNaThANAnA chaThThAbhAga sudhImAM paNa avazya baMdhavALI nathI. tethI te be prakRtione adhruvabaMdhI kahelI che. 18 Atapa nAmakarma pahelA guNaThANe baMdhAya che. mATe teno baMdhahetu mithyAtvamoha che. paraMtu mithyAtvamoha hovA chatAM paNa sUryanA vimAnamAM rahelA bAdarapRthvIkAya prAyogya baMdha jIva jyAre karato hoya che tyAre ja Atapa nAmakarma baMdhAya che. zeSakAle mithyAtvamoha hovA chatAM paNa te karma baMdhAtuM nathI. mATe avabaMdhI che. gAthA : 3-4 udyota nAmakarmano baMdha pahelA--bIjA ema be guNaThANA sudhI ja che. chatAM te be guNaThANAmAM vartatA jIvo paNa zItaLa prakAzayukta zarIravALA evA tiryaMcaprAyogya baMdha karatA hoya tyAre ja baMdhAya che. anyathA baMdhAtuM nathI. mATe A udyotanAmakarma paNa avabaMdhI che. A pramANe AhArakaddhika, jinanAmakarma, parAghAta, ucchvAsa, Atapa ane udyotanAmakarma ema sAta karma prakRtionuM adhruvabaMdhitva samajAvyuM. bAkInI 66 karmaprakRtio paraspara pratipakSI che. eTale jyAre koipaNa pratipakSI evI eka prakRti baMdhAtI hoya tyAre zeSa pratipakSI prakRtio potAno baMdhahetu hovA chatAM paNa baMdhAtI nathI. jemakedevagati prAyogya baMdha A jIva karato hoya tyAre mithyAtva guNasthAnaka hoya to paNa narakAdi traNa gatio, ekendriyAdi cAra jAtio, audArika zarIra, audArika aMgopAMga nAmakarma, nyagrodhAdi pAMca saMsthAna, vagere karmaprakRtio te jIva bAMdhato nathI. evI ja rIte narakaprAyogya baMdha karato hoya tyAre devagati, tiryaMcagati Adi keTalIka pratipakSI prakRtio baMdhAtI nathI. A pramANe paraspara pratipakSitA (virodhitA)nA Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 3-4 pAMcamo karmagraMtha 19 kAraNe ja "potAno baMdhahetu hovA chatAM vaikalpika baMdhavALI" che. tethI A chAsaTha prakRtio adhuvabaMdhI jANavI. prazna :- "vatthahetusavaeNsfpa niyatavanyavattvam madhuvavazvanAM naikSaNi" baMdhano hetu hovA chatAM paNa aniyatabaMdhavALApaNuM A adhuvabaMdhInuM lakSaNa che. tyAM eka prazna thAya che ke (1) mithyAtva, avirati, kaSAya ane yoga e cAra mULa baMdhahetumAMno koipaNa ekAda baMdhahetu hovA chatAM je aniyatabaMdhavALI hoya te prakRti avabaMdhI kahevAya ke (2) "paDiNIyazNa" ItyAdi prathama karmagraMtha gAthA-54 AdimAM tathA tattvArthAdhigamanA chaThThA-adhyAyanA sUtra 6/11 AdimAM kahelA potapotAnA nizcita baMdhahetu hote chate aniyata baMdhavALI hoya te adhUvabaMdhI kahevAya? banne pakSamAMthI koipaNa pakSa levAmAM Ave to doSa ja dekhAya che. te A pramANe-jo prathamapakSa kahIe eTale ke "cAra mULa baMdha hetumAMthI koIpaNa eka baMdhahetu hote chate aniyatabaMdhavALApaNuM" A lakSaNa jo adhuvabaMdhInuM karIe to A lakSaNa 47 dhruvabaMdhImAM paNa jatuM hovAthI "ativyApti" doSa Ave che. kAraNa ke mithyAtvAdi mULa cAra baMdhahetumAMnA keTalAka baMdhahetuo ekathI dasa guNasthAnakomAM che. tyAM 47 prakRtio baMdhAya che. paraMtu agiyArame-bArame-ane terame guNaThANe A cAra mULabaMdhahetumAMno ja eka yoga baMdhahetu che. chatAM suDatAlIsamAMthI eka paNa prakRti baMdhAtI nathI. A pramANe dasa guNaThANA sudhI yathAyogya baMdhavALI, ane agiyAra Adi upara uparanA guNasthAnakomAM abaMdhavALI thavAthI suDatAlIse prakRtio aniyata-baMdhavALI thaI. tethI adhuvabaMdhInuM lakSaNa dhruvabaMdhImAM gayuM, jethI ativyAptidoSa Avyo. ane jo bIjo pakSa kahIe to adhuvabaMdhInuM lakSaNa adhuvabaMdhImAM ja ghaTatuM nathI. tethI asaMbhavadoSa Ave che. kAraNa ke prathamakarmagraMthanI pa4mI gAthA AdimAM kahela uttarabaMdhahetu hoya ane te te prakRti na baMdhAya evuM banavuM zakya Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 3-4 ja nathI. jema ke narakagati Adi cAre adhuvabaMdhI che. chatAM jyAre bahuAraMbha-samAraMbha, bahuparigraha ane raudradhyAna vartatuM hoya tyAre avazya narakagati prAyogya baMdha thAya ja che. mAyA-kapaTa-zaThatA Adi bhAvo hoya tyAre avazya tiryaMcagatiprAyogya baMdha thato ja hoya che. tethI sarve adbhavabaMdhI prakRtio paNa potapotAno baMdhahetu hoya tyAre niyata baMdhavALI ja thAya che. A pramANe adhuvabaMdhInuM lakSaNa prathamapakSa pramANe ativyAptidoSavALuM ane bIjA pakSa pramANe asaMbhavadoSavALuM hovAthI doSita che. to adhuvabaMdhInuM sAcuM lakSaNa zuM? uttara-ahIM bIjo pakSa te levAno ja nathI tethI asaMbhava doSanI carcA karavAnI rahetI ja nathI. paraMtu pahelo pakSa levAno che. tyAM mithyAtvAdi mUla cAra baMdhahetumAMno koI paNa eka baMdhahetu hote chate aniyatabaMdhavALI je prakRtio hoya te aghuvabaMdhI kahevAya evuM lakSaNa karavAnuM nathI. paraMtu "niga" zabda AgaLa baMdhamAM joDavAno che. eTale mithyAtvAdi cAra mUla baMdhahetuomAMthI je je prakRtionA baMdhamAM "vasa miSTa nichavirarU' cothA karmagraMthanI gAthA pa3 pramANe je je baMdha hetuo kahyA che. jema ke- sAtAno baMdha cAranA nimittavALo, soLa prakRtino baMdha mithyAtvanA nimittavALo, pAMtrIsa prakRtino baMdha mithyAtva ane aviratinA nimittavALo ane AhArakaddhika ane jinanAma vinA bAkInI 6pano baMdha mithyAtva, avirati ane kaSAya ema traNanA nimittavALo che. A pramANe mithyAtvAdi sAmAnya cAra baMdhahetumAMthI nina= potapotAno baMdhahetu hovA chatAM paNa aniyata baMdhavALI je prakRtio che. te adhuvabaMdhI che. A lakSaNa dhruvabaMdhI 47 prakRtimAMnI ekeyamAM jatuM nathI. tethI ativyAptidoSa Avato nathI. jemake-mithyAtvamohanIyano baMdhahetu uparokta mULa cAra baMdhahetumAMthI phakta eka mithyAtva ja che. ane te mithyAtvabaMdhahetu hote chate te mithyAtvamohanIya aniyata-baMdhavALI nathI. paraMtu niyatabaMdhavALI ja che. Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 3-4 pAMcamo karmagraMtha 21 tevI rIte anaMtAnubaMdhI Adi soLe kaSAyono baMdhahetu te te kaSAyodaya che. ane te te kaSAyodaya jyAre jyAre vartato hoya che tyAre te te kaSAyo baMdhAya ja che tethI soLakaSAyanI prakRtio niyatabaMdhavALI che tethI te dhruvabaMdhI ja che. A rIte "baMdhahetu mAtra hote chate aniyata baMdhavALI" ema vyAkhyA na karatAM temAM AgaLa niga zabda umerIne mithyAtvAdi cAra sAmAnya baMdhahetuomAMthI "potapotAnA baMdhahetu hovA chatAM paNa je aniyatabaMdhavALI prakRtio che te adhuvabaMdhI che. evuM lakSaNa jANavuM. jethI ahIM koI doSa Avato nathI. A pramANe dhruvabaMdhI 47 ane adhuvabaMdhI 73 prakRtio che. e nakkI thayuM. je prakRtiono baMdha anAdikALathI jIvane cAlato hoya, baMdhanI Adi ja na hoya te anAdibaMdha kahevAya che. je prakRtiono baMdha amuka kALe ja zarU thayo hoya arthAt AdivALo baMdha hoya te sAdibaMdha kahevAya che. je baMdha sadA cAlavAno ja hoya, aMta AvavAno ja na hoya te anaMtabaMdha kahevAya che. ane je baMdha sadA cAlavAno na hoya paraMtu anta AvavAno hoya te sAntabaMdha kahevAya che. manAsiddhizabdo A ceSAM te anAdisaHi ''-anAdi ane sAdi evA be zabdo che AdimAM jene te, A samAsamAM mA zabdavALuM mAdri pada gAthA prAkRta hovAthI lopa thayeluM che. tathA anantAntazaldI uttarapUrve reSAM te anantasIhnottarI:=anaMta ane sAnta evA zabdo che uttarapadamAM jene te, A samAsamAM uttarapaTTe A zabdamAM te suravI (siddhahemavyAkaraNa 3-ra-108)thI pa zabdano lopa thayelo che. (juo svopajJa TIkA). 1. anAdianaMta, 2. anAdisAnta, 3. sAdianaMta, ane 4. sAdisAnta. ema cAra prakAra jANavA. A cAre bhAMgA baMdha ane udaya AzrayI have pachInI gAthAmAM samajAvAya che. Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 5 have te cAra bhAMgAmAMnA keTalA bhAMgA dhruvodayI, dhruvabaMdhI AdimAM saMbhave che te jaNAve che. paDhamabiyA dhuvaudaisu, dhuvabaMdhisu taiyavaja bhaMgatigaM / micchammi tinni bhaMgA, duhA vi adhuvA turiyabhaMgA // 5 // (prathamadvitIyau dhruvodayAsu dhruvabaMdhinISu tRtIyaM varjayitvA bhaGgatrikam / mithyAtve trayo bhaGgA dvidhA'pi adhruvAzcaturthabhaGgAH) // 5 // paDhama-pahelo, viyA=bIjo, yuvakaphayu dhruvodayiprakRtiomAM, yuvaghaMdhasu=dhruvabaMdhI prakRtiomAM, tarUca trIjA bhAMgAne, vana-vajIne, maMtimAM traNa bhAMgA hoya che. micchami-mithyAtvamAM, titri-traNa, maMga bhAMgA hoya che. huM vikabaze prakAranI paNa, madhuvana adhuvabhAvavALI prakRtiomAM, turiyaHT= cotho bhAgo jANavo. IfpI gAthArtha- (26) dhruvodayI prakRtimAM pahelo ane bIjo bhAMgo hoya che. 47 dhruvabaMdhI prakRtiomAM trIjA bhAMgA vinA bAkInA traNa bhAMgA hoya che. mithyAtvamohanIyamAM udayane AzrayI traNa bhAga hoya che. ane banne prakAranI adhruvabhAvavALI prakRtiomAM cotho eka ja bhAMgo hoya che. te pA. vivecana-anAdi ananta, anAdisAnta, sAdi anaMta ane sAdisAnta ema cAra bhAMgA che. 47 dhruvabaMdhI, 73 adhuvabaMdhI, ane have pachInI gAthAomAM AvanArI 27 dhruvodayI ane 95 adhuvodayI prakRtiomAM A cAra bhAMgA samajAvavAnA che, temAM chaThThI gAthAmAM 27 dhruvodayI prakRtio kahelI che. temAMthI eka mithyAtvamohanIya vinA bAkInI ra6 dhruvodayI prakRtimAM pahelo ane bIjo ema be ja bhAMgA saMbhave che. kAraNa ke abhavyajIvone sadAkALa mATe paheluM ja guNasthAnaka hovAthI chavvIse prakRtiono udaya sadAkALa hovAthI te udaya anAdi kALathI che ja. ane anaMtakALa sudhI rahevAno paNa che ja. mATe abhavya Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 5 pAMcamo karmagraMtha 23 jIvane AzrayI 26 prakRtino udaya anAdi ananta che. tathA bhavyajIvone AzrayI A ra6 prakRtiono udaya anAdisAnta chekAraNa ke A chavvIse prakRtiono udaya bhavyajIvone paNa anAdikALathI to che ja. paraMtu bhavyajIvo bhavya hovAthI bhaviSyamAM mokSe jaze, tyAre kSapakazreNI zarU karaze ja. ane tyAre bArame guNaThANe jJAnAvaraNIya pa, darzanAvaraNIya 4, ane aMtarAya 5, ema 14 prakRtiono udaya anAdino hovA chatAM virAma pAmaze. ane teramAnA atte 12 nAmakarmanI prakRtiono udaya virAma pAmaze. mATe A 26 dhruvodayI prakRtiono udaya bhavyajIvone AzrayI anAdisAnta che. dhruvodayI prakRtio kula 27 che. je AgaLanI chaThThI gAthAmAM Ave ja che. temAMthI ra6no udaya abhavyane AzrayI-anAdi anaMta ane bhavyone AzrayI anAdi sAtta ema be bhAMgAvALo che. paraMtu eka mithyAtvamohanIyamAM traNa bhAMgA hoya che. te A gAthAnA trIjA padamAM samajAvIzuM. mithyAtvamohanIya paNa dhruvodayI ja che tethI abhavyone AzrayI anAdi anaMta, bhavyone AzrayI anAdisAna e be bhAMgA to pUrvanI jema ja hoya che. taduparAMta samyakatva pAmIne paDelA jIvone AzrayI sAdisAtta evo eka bhAMgo vadhAre paNa thAya che. jethI kula traNa bhAMgA saMbhave che. kAraNa ke mithyAtvano udaya anAdino hovA chatAM samyakatva pAmelA jIvomAM samyakatvakALe mithyAtvano udaya aTakI cUkelo che, tevA jIvo samyakatvathI patita thAya tyAre punaH mithyAtvano udaya zarU thAya che. tethI sAdi kahevAya che. ane ekavAra A jIva sabhyatva pAmelo hovAthI kALAntare (utkRSTathI dezona ardha pudgala parAvarta kALe paNa) avazya samyakatva pAme ja che. ane te kALe mithyAtvano udaya avazya aTake ja che. tethI sAdisAtta ema trIjo bhAgo paNa ghaTe che. A rIte dhruvodayI evA mithyAtvamAM "miccha itigni paM'' kula traNa bhAMgA hoya che. Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 5 dhuvaMsu tavajha maMti -dhruvabaMdhI evI 47 prakRtiono baMdha trIjA (sAdi-anaMta) bhAMgAne varjIne bAkInA (1-2-4-) ema traNa bhAMgAvALo hoya che. suDatAlIse dhruvabaMdhI prakRtio abhavya jIvone anAdikALathI baMdhAya che. ane paheluM ja guNasthAnaka sadA rahevAnuM hovAthI koipaNa prakRtino baMdhaviccheda thavAne na hovAthI anaMtakALa sudhI te baMdha vartavAno ja che mATe abhavyajIvone AzrayI anAdi anaMta baMdha hoya che. bhavyajIvone A suDatAlIsano baMdha anAdino hovA chatAM te jIvo uparanA guNasthAnakomAM kALAntare caDhavAnA che. kSapakazreNI Adi prAraMbhIne kevalI thaI mokSe javAnA che. ane te kALe suDatAlIse dhruvabaMdhI prakRtiono potapotAno baMdhaviccheda Ave tevA guNasthAnako upara ArohaNa karatAM baMdhano aMta paNa Ave ja che. tethI anAdisAtta nAmano bIjo bhAMgo saMbhave che. tathA je bhavyajIvo upazamazreNI prAraMbhI agiyAramA guNasthAnake gayA che. tyAM (adhuvabaMdhI evI eka sAtA-vedanIya mAtrano ja baMdha hovAthI) suDatAlIse dhruvabaMdhIno baMdha viccheda thayelo che. paraMtu upazama zreNIthI paDatAM 10-9-8-76 Adi guNasthAnakomAM AvatAM jJAnAvaraNIya Adi sarve dhruvabaMdhI prakRtiono baMdha potapotAnA guNasthAnakothI punaH zarU thAya che. mATe sAdi, ane ekavAra upazamazreNi prAraMbhelI hovAthI mithyAtve jAya to paNa dezona adhapugala parAvarte to upara Ave ja, ane te kALe potapotAnA baMdhavicchedavAnAM guNasthAnako AvatAM baMdha virAma pAme ja, tethI baMdha sAnta paNa che. A pramANe sAdiyAnta baMdha thavAthI dhruvabaMdhI 47 prakRtiomAM anAdi anaMta, anAdisAnta, ane sAdisAnta ema traNa bhAMgA hoya che. suDatAlIsa dhruvabaMdhI prakRtiomAM mithyAtvamohanIyano baMdhaviccheda pahelAnA caramasamaye, thINadvitrika tathA anaMtAnubaMdhIno bIjAnA caramasamaye, A pramANe apratyAkhyAnIyano cothe, pratyAkhyAnAvaraNano pAMcame, nAmakarmanI nava ane bhaya-jugupsAno Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 6 pAMcamo karmagraMtha 25 - kullI '' anukrame AThamAnA chaThThA bhAge ane sAtamA bhAge, saMjavalanano navame, ane nava AvaraNa tathA pAMca aMtarAyano dasame baMdhaviccheda thAya che. te karmastarAdi graMthothI jANI levuM. kuhA vi madhuvA turiya maM|i banne prakAranI adhruvaprakRtio cothA (sAdisAnta) bhAMgAvALI jANavI. 73 adhuvabaMdhIno baMdha, ane 95 adhuvodayIno udaya adhruva hovAthI kayAreka ja hoya che ane kayAreka hoto nathI. jayAre baMdha athavA udaya zarU thAya tyAre sAdi ane jyAre virAma pAme tyAre sAtta ema eka cotho bhAMgI ja saMbhave che. dhruvodayI ane adhUvodayI prakRtio jo ke chaThThI sAtamI gAthAmAM have kahevAnA che. to paNa graMthalAghavatAnA mATe tenA bhAMgA ahIM sAthe kahyA che. pA. pravRtio |anAdianaMta anAdisAtta sAdi anaMta sAdisAtta | 1 dhruvabaMdhI-47 | abhavyane ! bhavyane | 11me jaine paDelAne 2| dhruvodayI-ra6 | abhavyane bhavyane X |3| adhUvabaMdhI-73 X pratipakSI hovAthI sarvene pratipakSI hovAthI sarvene 4| adhuvodayI-95 - 5| mithyAtvamohanIya | abhavyane bhavyane samyakatvathI | udayamAM-1 paDelAne A pramANe cArabhAgA samajAvIne have dhruvodayI 27 prakRtio kahe cheniminn thiraathira aguru ya, suhaasuha teya kamma cauvanA / nANaMtarAya daMsaNa, micchaM dhuvaudaya sagavIsA // 6 // Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 6-7 (nirmANaM sthirAsthiramagurulaghu, ca zubhAzubhaM taijasakArmaNaM caturvarNaM / jJAnAntarAyadarzanamithyAtvaM, dhruvodayAH saptaviMzatiH) // 6 // nimiU/- nirmANa, thira-thara- sthira-asthira, gAyaagurulaghu, sumasuda = zubha, azubha, te mane taijasa-kAzmaNa, vaDavenna= varNacatuSka, nAaMtarAyavaMsaUT= jJAnAvaraNIya pAMca, aMtarAya pAMca, ane darzanAvaraNIya cAra, mirjI- mithyAtva, ghuvoya dhruvodayI, savIsA- satyAvIsa. 6 gAthArtha- nirmANa, sthira, asthira, agurulaghu, zubha, azubha, tejasa, kArmaNa, varNacatuSka, jJAnAvaraNIya pAMca, aMtarAya pAMca, darzanAvaraNIya cAra, ane mithyAtvamohanIya ema 27 prakRtio dhruvodayI (nityodayI) che. 6ll vivecana-uparokta satyAvIze prakRtio potapotAnA udayanA vyavacchedanA sthAna sudhI satata (niraMtara) udayamAM avazya vartatI ja hovAthI dhruvodayI che. eTale nitya udayavALI kahevAya che. tyAM prathama kahelI nAmakarmanI 12 prakRtio teramA guNaThANAnA aMta sudhI, jJAnAvaraNIya Adi 14 prakRtio kSINamohanA ajyasamaya sudhI, ane mithyAtvamohanIya pahelA guNaThANAnA cheDA sudhI satata udayavALI che. tethI dhruvodayI che. all vodayI prakRtio kahI, have adhuvodayI prakRtio jaNAve chethirsubhiyr viNu, adhuvabaMdhI miccha viNu mohadhuvabaMdhI / niddovaghAya mIsaM, sammaM paNanavai adhuvudayA // 7 // (sthirazubhetarAn vinA'dhruvabandhinyaH, mithyAtvaM vinA mohadhruvabandhinyaH / nidropaghAtamizraM samyaktvaM paJcanavatiradhruvodayAH) // 7 // . Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha thisuma= sthira ane zubha, va=te benI pratipakSI, viSNu= vinA, avavaMdhI= adhruvabaMdhI mi viSNu= mithyAtva vinA, mohavavaMdhI= mohanIyanI dhruvabaMdhI, niovaSAyamIsaM= pAMca nidrA, upaghAta ane mizramohanIya, samma=samyaktvamohanIya, panava$= paMcANuM, anuyA= adhruvodayI che. / / 7 / / gAthA : gAthArthasthira ane zubha tathA tenI pratipakSI asthira ane azubha vinA bAkInI 69 avabaMdhI, mithyAtvamohanIya vinA bAkInI mohanIyanI 18 vabaMdhI, nidrA pAMca, upaghAta, mizra-mohanIya ane samyaktvamohanIya ema kula-95 prakRtio avodayI che. 7 / / 27 vivecana-trIjI ane cothI gAthAmAM je 73 avabaMdhI prakRtio kahI che temAMthI sthira, asthira, zubha ane azubha A cAra prakRtione tyajIne zeSa je 69 prakRtio che. te azruvodayI che. sthirAdi cAra dhruvodayImAM gaNelI hovAthI ahIM (apruvodayImAM) nyUna karavAmAM AvI che. tathA mithyAtva vinA zeSa 18 mohanIyanI dhruvabaMdhI (16 kaSAya, bhaya ane jugupsA) te paNa adhruvodayI che. tathA nidrApaMcaka, upaghAta, mizramohanIya ane samyaktvamohanIya ema kula 69 +18+5+1+1+1=95 paMcANuM prakRtio avodayI che. prazna sthira, asthira ane zubha, azubha paNa paraspara pratipakSI hovAthI eka sAthe eka jIvane ekano ja udaya hoi zake. banneno udaya sAthe na hoi zake to kramazaH (vArApharatI) udaya thato hovAthI dhruvodayI kema kahevAya? uttara- A prakRtio udayamAM pratipakSI thatI nathI, eka sAthe banne udayamAM hoi zake che. kAraNa ke zarIramAM dAMta Adi avayavo jema sthira prApta thAya che. te sthiranAmakarma che. tema jIbha vagere asthira avayavo paNa sAthe ja prApta thAya che. te asthiranAmakarma che. A banne zarIranA judA judA Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 7 bhAgonI prAptinI apekSAe eka sAthe eka jIvane samakALe udayamAM hoya che. evI ja rIte nAbhithI uparanA ane nAbhithI nIcenA avayavonI anukrame zubhatA ane azubhatA paNa eka jIvamAM eka sAthe ja hoya che. mATe zubha-azubha nAmakarmane udaya paNa pratipakSI nathI paraMtu sAthe hoI zake che. tethI sAthe ja satata udaya hovAthI dhruvodayI che. prazna-jo A cAreka zarIranA judA judA avayavonI eTale ke bhAgonI apekSAe eka sAthe udayamAM hoya che mATe dhruvodayI che. to vigrahagatimAM zarIra ja jayAre nathI tyAre A cAreno dhruva udaya kema ghaTaze? uttara- vigrahagatimAM jo ke audArika ke vaikriyazarIra nathI. to paNa sthirAdi cAra, varNAdi cAra, nirmANa ane agurulaghu A dase prakRtio 6ThThI gAthAmAM tathA paMcasaMgrahAdi zAstromAM dhruvodayI tarIke kahelI che. tethI avazya udayamAM cAlu ja che. phakta audArikAdi zarIra hota to temAM phaLavipAka batAvata. paraMtu audArikAdi-zarIra nathI eTale temAM phaLavipAka batAvatI nathI. jema alokamAM loka jeTalA asaMkhyAta khaMDuka jonAruM avadhijJAna tyAM rUpI dravyo na hovAthI jovAnuM kArya karatuM nathI. paraMtu tadviSayaka avadhijJAna nathI ema nahIM. ApaNe agAsI uparathI AkAzamAM joie to AkAzamAM koi pakSI ke plena uDatuM na hoya to na dekhAya, paraMtu tethI cakSumAM te jovAnI zakti nathI ema nahIM tathA vigrahagatimAM paNa audArikAdi sthUla zarIra nathI. paraMtu tejasa-kAzmaNa rUpa sUkSmazarIra to che ja. A dase prakRtio taijasa-kAzmaNazarIra dvArA AtmapradezomAM kaMIka sthiratA, kaMIka asthiratA, kaMIka zubhatA kaMIka azubhatA ityAdi phaLavipAka vigrahagatimAM paNa batAve ja che. tethI dhruvodayI che. ane upaghAtanAmakarma rasoLI, paDajIbhI Adi anucita avayavo dvArA jIvane pIDA kare che ane te avayavo audArikAdi dhUla zarIro hoya to ja saMbhave che. mATe adhuvodayI che. Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 7 pAMcamo karmagraMtha AhArakazarIra ane AhAraka aMgopAMga cauda pUrvadhara mahAtmAone ja chaTTe guNaThANe udayamAM hoya che. paraMtu chaThThA guNaThANAvALA sarve munione udayamAM hotuM nathI. tIrthaMkara nAmakarma kevalIbhagavaMtone udayamAM kahyuM che paraMtu sarva kevalIbhagavaMtone udayamAM hotuM nathI. parAghAta ane ucchavAsano udaya paryApta nAmakarmanI sAthe ja Ave che zeSa kALe A be karma udayamAM AvatAM nathI. Apano udaya pahelA guNaThANe kahyuM hovA chatAM paNa sUryanA vimAnagata bAdaraparyApta pRthvIkAya jIvone ja hoya che. zeSa mithyAdRSTi jIvone udaya hoto nathI. - udyotano udaya pAMcamA guNaThANA sudhI kahyo che, paraMtu caMdrAdi vimAnagata ratnone tathA zItaLa prakAzayukta zarIravALA pRthvIkAya, akhAya, vanaspatikAya, viklendriya ane paMcendriya tiryaMcane ja hoya che bIjA jIvone te guNasthAnako hovA chatAM udaya nathI. A pramANe A sAtano udaya kvacit che, kvacit nathI. ane bAkInI bAsaTha je adhuvabaMdhI che te udayamAM paNa pratipakSI hovAthI eka udayamAM hoya tyAre bIjI udayamAM saMbhavatI nathI ane bIjI udayamAM Ave to prathamanI udayamAM saMbhavatI nathI ema 762=69 je adhuvabaMdhI che te adhuvodayI che ema paNa jANavuM soLakaSAya ane bhaya-jugupsA ema 18 mohanIyakarmanI prakRtio baMdhamAM je je guNasthAnaka sudhI kahI che te te guNaThANA sudhI satata baMdhAya che. mATe dhruvabaMdhI che paraMtu udayamAM krodha hoya tyAre mAnAdi traNa na hoya, ane mAnano udaya hoya tyAre krodha, mAyA, lobhano udaya na hoya ema pratipakSitAnA kAraNe koIpaNa eka ja kaSAyano udaya hovAthI badhA kaSAyono satata udaya nathI. Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 7 tethI adhruvodayI kahyA che. chaThThA karmagraMthamAM covIzI bhAMgAomAM A rIte ja udayabhAMgA kahyA che. bIjuM anaMtAnubaMdhI krodhano udaya hoya tyAre apratyAkhyAnAdi zeSa traNa krodhano udaya tenI sAthe avazya hoya ja che. tethI anaMtAnubaMdhInA udayakALa pahelA-bIjA guNaThANe jema "samyakatvaprApti" rUpa kArya thatuM nathI. tema dezavirati, sarvavirati ane yathAkhyAtacAritranI prApti rUpa kArya paNa thatuM nathI. A pramANe cAre guNonI aprAptirUpa kArya hovAthI tenA kAraNapaNe te te kaSAyono udaya paNa pratibaMdhakarUpe tyAM pahele- bIje guNaThANe avazya hoya ja che. ema mAnAdimAM paNa cAra mAna, cAra mAyA, ane cAra lobha sAthe ja udayamAM hoya che. paraMtu krodha, mAna, mAyA, lobha sAthe na hovAthI adhuvodayI che. bhaya paNa kyAreka hoya che to kyAreka jIva nirbhaya paNa hoya che tathA jugupsA eTale dhRNA (tiraskAravALI buddhio paNa kayAreka hoya che. kyAreka hotI nathI. mATe A 18 prakRtio adhuvodayI che. prazna- krodha, mAna, mAyA ane lobha A cAre kaSAyo sAthe udayamAM na hoya ema kahyuM, paNa sAthe hoya evuM lAge che. kAraNa ke krodhakALe mAna-mAyAdi cAlu ja hoya evo anubhava thAya che. uttara- kamaLapatranA rAzine viMdhatAM temAMnAM eka-eka kamaLapatra kramazaH viMdhAtAM hovA chatAM eka sAthe viMdhAyAnI jema bhrama thAya che. tema krodhAdino udaya bahu jhaDapathI parAvartana pAmato hovAthI eka sAthe udaya hoya tevo bhrama thAya che. paraMtu eka sAthe udaya hoto nathI. tethI adhuvodayI che. nidrApaMcakamAM jyAre sukhe jagAya tevI nidrA hoya che tyAre duHkhe jAgRta thavAya tevI nidrAnidrA Adi bIjI nidrAo udayamAM hotI nathI. tevI rIte bIjI Adi nidrAnA udayakALe zeSanidrAo saMbhavatI nathI. tathA divase prAyaH nidrA udayamAM na AvatI hovAthI ane Ave to Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 7 pAMcamo karmagraMtha 31 paNa alpakALa mAtra ja rahetI hovAthI ane zeSakALamAM paNa teno udaya vikalpa hovAnA kAraNe satata udayavALI nathI. upaghAtano udaya paNa audArikAdi zarIramAM anucita avayavo dvArA zarIranI azobhA athavA pIDA karavAno che paraMtu audArikAdi zarIranAmakarmano udaya na hoya tyAre vigrahagati AdimAM audArikAdinA abhAve A karmano udaya nathI mATe adhuvodayI che. mizramohanIya trIje udayamAM che paraMtu pahele-bIje udayamAM nathI. mATe adhuvodayI che. samyakatvamohanIya cothAthI sAtamA guNasthAnaka sudhI udayamAM che. pahelA traNa guNaThANe nathI. tathA cothAthI sAtamAmAM paNa aupathamika ane kSAyika samyakatvavALAne te samyakatva mohanIyano udaya nathI mATe adhuvodayI che. A pramANe 69+18+5+1+1+1=95 prakRtio adhuvodayI jANavI. prazna-mithyAtvamohanIyano udaya kamastavAdimAM pahele guNaThANe kahyo che ane pahele guNaThANe satata udaya che tethI dhruvodayI che tevI ja rIte karyastavAdimAM mizramohanIyano udaya mizraguNaThANe ja kahyo che ane tyAM avazya udaya che ja. to pachI mizramohanIyane paNa mithyAtvamohanIyanI jema ja dhruvodayI kahevI joie. ahIM achuvodayI kema kahela che? mithyAtvamohanIya ane mizramohanIya A banne prakRtiono udaya anukrame pahele ane trIje kahyo che ane tyAM satata udaya avazya che ja. tethI mithyAtvanI jema mizra paNa dhruvodayI ja kahevuM joie! uttara-"je prakRtiono udaya je guNaThANe kahyo hoya tyAM sudhInA tamAma guNasthAnakomAM je niraMtara udayavALI hoya te ja Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha gAthA : 7 dhruvodayI kahevAya che. A vyAkhyA mizramohanIyamAM ghaTatI nathI. kAraNa ke pahele-bIje teno udaya nathI ane trIje udaya che. mATe tyAM sudhInAM traNe guNasthAnakomAM niraMtara udaya jo hota to dhruvodayI kaheta. paraMtu trIjA sudhImAM sarvatra udaya na hovAthI mizramohanIya adhuvodayI kahela che. prazna-jema nidrApaMcakano udaya nidrAkALe thAya che ane jAgRti kALe vyavaccheda pAme che punaH nidrAkALe zarU thAya che ema vyavaccheda pAmIne punaH paNa udaya thAya che. tethI aghuvodayI che. tevI ja rIte mithyAtvamohanIyano udaya paNa samyakatvAdi pAme tyAre vyavaccheda pAme che. ane tyAMthI paDIne pahele Ave tyAre punaH zarU thAya che to nidrApaMcakanI jema mithyAtvamohanIyane paNa vyavaccheda pAmIne punaH udaya thAya che mATe udayane AzrayI adhuvodayI kahevI joIe? uttara- uparanA guNasthAnakanA kAraNe jeno udaya vyavaccheda pAme ane te uparanuM guNasthAnaka cAlyuM javAthI punaH jeno udaya zarU thAya tene adhuvodayI kahevAya. evI adhuvodayInI vyAkhyA ame karI nathI. paraMtu uparanA guNasthAnakanA kAraNe jeno udaya haju vyavaccheda pAmyo nathI. chatAM dravya, kSetra, kALa ane bhAvAdi sAmagrInA sadbhAve jeno udaya kadAcit hoya ane te sAmagrInA abhAve jeno udaya kadAcituM na hoya tene aghuvodayI kahevAya evuM adhuvodayanuM lakSaNa kahyuM che. mithyAtvamohanIyano udaya pahelA guNasthAnake kahelo che. tyAM pahelA guNaThANe ja jo dravyAdi kAraNone lIdhe kyAreka udaya hota ane kyAreka udaya na hota to adhuvodayI kahevAta. paraMtu evuM nathI te guNasthAnake A prakRti game tevA dravya-kSetrAdi hoya to paNa satata udayamAM che ja. mATe dhruvodayI ja che. ane nidrApaMcaka potAnA udaya vyavaccheda sudhInA guNasthAnakomAM paNa dravya-kSetra kALa-bhAvAdinA kAraNe kvacit udayamAM che. ane kvacit udayamAM nathI. mATe adhuvodayI che. A pramANe 95 prakRtio adhuvodayI samajAvI. IIchI Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 8-8 pAMcamo karmagraMtha 33 have dhruvasattA ane adhruvasattA prakRti rUpa be dhArone kahe chetsvnnviissgteykmm dhuvabaMdhi sesa veyatigaM / Agiitiga veyaNiyaM, dujuyala saga urala sAsa cau // 8 // khagaItiriduga nIyaM, dhuvasaMtA samma mIsa maNuyadugaM / viuvvikkAra jiNAU, hArasaguccA adhuvasaMtA // 9 // (trasavarNaviMzatiH saptataijasakArmaNaM dhruvabandhinyaH zeSAH vedatrikam / AkRtitrikaM vedanIyaM, dviyugalaM saptaudArikamucchAsacatuSkam // 8 // khagatitiryakdvikaM nIcairbhuvasattAssamyaktvaM mizraM manujadvikam / vaikriyaikAdaza jinAyUMSi, AhArakasaptakoccairadhruvasattAH) // 9 // tasavanavIsa= sAha 20, mane pAhi 20, sagateyakamma= tesa-e! saH, dhuvabaMdhisesa= 48InI padhI 4 dhruvabaMdhI. veyatigaM= save, Agiitiga= saMsthAna , veyaNiyaM= sAtA-sAta vehanIya, dujuyalale yugala, sagaurala= mohAsiHz, sAsacau= 727vAsayatuSTa, khagaItiriduga= viDIyogAtadvi bhane tiryayadvi. nIyaM nIyagotra, dhuvasaMtA= dhruvasattA, samma mIsa= sabhyatvamohanIya bhane mizramoDanIya, maNuyadurga= manuSyati, viuvvikkAra= vaiyinI 11. jiNAU= ninAma ane yAra maAyuSya. hArasaguccA= 27AH.5 bhane uthyagotra, adhuvasaMtA= dhruvasattA. // 8-8 / / gAthArtha-trasAdi 20, varNAdi 20, taijasa-kAzmaNasataka, bAkInI 41 yuvabaMdhI, traNa veda, saMsthAnAdi traNa, be vedanIya, be yugala, audArikasamaka, ucchavAsa catuSka, vihAyogatiddhika, tiryacakika, nIcagotra, ema 130 dhruvasattA che. samyakatvamohanIya, mizramohanIya, manuSyadrika, vaikriya ekAdaza, jinanAmakarma, cAra AyuSya, AhArakasaptaka, ane (3thyagotra mema 28 madhruvasattA cha. // 8-8 // Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 8-9 vivecana-samyakatvAdi viziSTaguNa na pAmelA anAdimithyAtvI jIvomAM 130nI nirantara sattA hoya che ane zeSa 28 prakRtionI sattA anAdi mithyAtvI jIvone niraMtara sattAmAM hotI nathI, tethI 130 dhruvasattAka che, ane 28 prakRtio adhuvasattAka che. tasavajJavIsa= A padamAM viMzati zabda trasanI sAthe ane varNanI sAthe joDavAthI trasAdi 20 ane varNAdi 20 prakRtio samajavI. eTale ke trasadazaka ane sthAvaradazaka ema trasAdi 20, ane varNa 5, gaMdha 2, rasa 5, ane sparza 8 ema varNAdi 20 jANavI. taijasakArmaNasataka eTale taijasazarIra, kAmaNa zarIra, taijasasaMghAtana, kArmasaMghAtana, taijasa-taijasabaMdhana, tejasakArpaNabaMdhana ane kArmaNakAmaNabaMdhana A gaNAvelI 20+2017=47mAM varNa, gaMdha, rasa, sparza, taijasa ane kArmaNa ema dhruvabaMdhI cha prakRtio AvI gayelI hovAthI 47 dhruvabaMdhImAMthI cha bAda karatAM (476041) bAkInI 41 dhruvabaMdhIprakRtio A sarve dhruvasattAka jANavI. prazna-41 dhruvabaMdhI paNa dhruvasattA che. ane varNAdinI mUla 6 paNa dhruvasattA ja che. to Ama bhinna karavAnuM prayojana zuM? arthAt 47 dhruvabaMdhI ema sAthe kema na lakhI? uttara- 47 dhruvabaMdhImAM varNAdi Ave che. paraMtu tyAM baMdhAdhikAra hovAthI sarvakarmonA 120 pramANe varNAdinA mULa cAra bhedo ja gaNavAnA hoya che. ane baMdhana-saMghAtana zarIramAM aMtargata hovAthI baMdhamAM bhinnarUpe gaNAtAM na hovAthI taijasa-kAzmaNa ema be zarIra ja gaNAya che. jyAre A sattAdhikAra cAle che. temAM varNAdinA 20 uttarabhedo ane baMdhanasaMghAtana sAthe taijasa-kAzmaNasaptaka levAnAM che. sattAmAM 158 pramANe prakRtio levAya che. tethI varNAdi cAra ane taijasa-kArpaNa A 6 prakRtio dhruvabaMdhI hovA chatAM zeSa 41 dhruvabaMdhIthI te 6 no bhinna ullekha karyo che. trasadazaka ane sthAvaradazaka vArApharatI satata baMdhAtuM Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 8-9 pAMcamo karmagraMtha - 35 hovAthI tathA varNAdi 20, taijasa-kAzmaNa saptaka ane 41 dhruvabaMdhI satata baMdhAtI hovAthI tathA traNa vedo vArApharatI niraMtara baMdhAtA hovAthI anAdi mithyAtvI jIvone A sarve prakRttionI sattA saMbhavatI hovAthI uparokta 47+41+3= kula 91 prakRtio mithyAtvaguNaThANe niraMtara sattAmAM hoya ja che.. "mApiti' eTale AkRtitrika tanuvaMziphasaMthathA nATTa (gAthA-3mAM) kahyA pramANe AkRti (saMsthAna) 6, saMghayaNa 6, ane jAti 5, ema 17 prakRtio, sAtA-asAtA be vedanIya, hAsya-rati arati-zoka, ema be yugalanI 4 prakRti, audArikasaptaka, ucchavAsa catuSka (A ja karmagraMthanI gAthA 3mAM kahelA krama pramANe ucchavAsa, udyota, Atapa ane parAghAta), vihAyogatiddhika, tiryacaddhika, ane nIcagotra ema kula 20+20+7+41+3+17+2+4+7+4+2+2+1=13) prakRtio samyakatvAdi viziSTa guNa na pAmelA anAdimithyAtvI jIvone satata niraMtara sattAmAM hoya ja che. tethI dhruvasattAka kahelI che. A badhI pravRtio vArApharatI baMdhAtI ja hoya che. ane jaghanyathI paNa ataHkoDAkoDI vagerenI sthiti baMdhAtI hovAthI bAMdhelI te te prakRtionI sattA avazya saMbhave che. tyAM dhruvabaMdhI to niraMtara baMdhAtI ja che. ane adhuvabaMdhI niraMtara na baMdhAtI hovA chatAM pUrvApara kALamAM bAMdhelI koDAkoDIsAgaropama kALa pramANa sthitivALI hovAthI niraMtara sattAmAM saMbhave che. phakta have kahevAtI 28 prakRtionI sattA kyAreka hoya che ane kyAreka hotI nathI. tenuM kAraNa jANavA jevuM che te A pramANe che28 adhruvasattAnuM nirUpaNa (1) samyakatvamohanIya ane mizramohanIya= A be prakRtio baMdhAtI ja nathI. jyAre jIva samyakatva prApta kare che, tyAre te guNanA pratApe sattAmAM rahelI mithyAtvamohanIyano rasaghAta Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 8-9 karIne rUpAntara karavA dvArA A be prakRtinI sattA zarU thAya che. tethI anAdi mithyAtvIne je avazya sattAmAM hoya te dhruvasattA e vyAkhyA lAgu na paDatI hovAthI adhuvasattA kahI che. vaLI samyatva pAmelA jIvomAM paNa aupazamika ane kSAyopathamika samyakatvIne ja sattAmAM hoya che. paraMtu kSAyikasamyakatvavALAne sAtano kSaya thayela hovAthI sattA hotI nathI. tathA samyakatva pAmIne paDIne pahelA guNaThANe AvanArA jIvane sattA hoya che. paraMtu prathamasamayathI A banne prakRtiono uvalanA saMkrama zarU thAya che. tethI punaH mithyAtvasvarUpe rUpAntara thAya che. palyopamanA eka asaMkhyAtamAM bhAga kALe sabhyatvamohanIya sarvathA mithyAtvamAM rUpAntara thavAthI have tenI sattA hotI nathI. tathA palyopamanA be asaMkhyAtamA bhAge mizramohanIya paNa sarvathA mithyAtvamAM rUpAntara thavAthI tenI sattA paNa hotI nathI. A rIte A banne prakRtio adhuvasattA che. adhuvasattAnuM vAstavika kAraNa to e che ke anAdi mithyAtvIne A be prakRti sattAmAM che ja nahIM. (manuSyaddhika ane ucca gotra = A traNe prakRtio anAdimithyAtvI jIvone nigodAdithI caurindriyanA bhava sudhImAM tiryaMcaddhika tathA nIcagotranI sAthe, ane paMcendriyanA bhavamAM cAre gati nAmakarma ane AnupUrvI nAmakarmanA cArayugala tathA nIcagotranI sAthe parAvarta parAvarte baMdhAtI hovAthI sattA avazya hoya che. paraMtu teukAya-vAukAyamAM gayelA jIvone A traNe prakRtionI potAnA bhavanA nimitte avazya uddalanA thatI hovAthI tiryaMcaddhika ane nIcagotramAM rUpAntara karIne palyopamano eka asaMkhyAtamo bhAga kALa gaye chate uccagotranI ane palyopamano asaMkhyAtamo bIjo bhAga gaye chate manuSyadvikanI sattA sarvathA naSTa thAya che. AvA jIvane teukAya-vAukAyamAM rahe tyAM sudhI ane tyAMthI nIkaLIne pRthvIkAyAdi nava daMDakamAM jAya tyAM paNa zarIra paryApti pUrNa na thAya tyAM Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 8-9 pAMcamo karmagraMtha 37 sudhI A traNa prakRttionI sattA hotI nathI. AvA jIvo anAdi mithyAtvI hovA chatAM udvalanA karyA pachI A traNa prakRtinI sattA vinAnA thAya che. tethI dhruvasattAnI vyAkhyA lAgatI nathI. tathA je jIvo anAdikALathI trapaNuM pAmyA ja nathI. tevA jIvone uccagotrano baMdha na hovAthI sattA nathI ane zeSa jIvo A traNanI sattAvALA hoya che. mATe A traNa prakRtio adhuvasattAka che.. (3) vaikriya ekAdaza=(kriyasataka-devaddhika ane narakahika) je jIvo anAdikALathI ekendriya-vikalendriya ja che. paMcendriyano bhava pAmyA ja nathI. teone bhavasvabhAve ja A agiyAra prakRtio baMdhAtI na hovAthI sattAmAM hotI nathI. tathA je jIvo paMcendriyano bhava pAmIne A agiyAra prakRtio bAMdhIne punaH ekendriyamAM jAya che. te jIvone ekendriyanA bhavanI prAptinA svabhAve ja A agiyAra prakRtinI uddalanA zarU thAya che. palyopamanA eka asaMkhyAtamA bhAga sudhImAM devadvikanI athavA narakaddhikanI udgalanA thAya che. ane palyopamanA bIjA asaMkhyAtamA bhAga sudhImAM zeSa navanI uvalanA samApta thAya che. tethI jyAM sudhI ukvalanA cAlu hoya tyAM sudhI sattA hoya che. ane jyAre udvalanA samApta thAya che. tyArabAda sattA hotI nathI. tathA anAdi ekendriyane to baMdhanA abhAve sattA hotI ja nathI. A rIte anAdi mithyAtvI jIvane A agiyAra prakRtinI sattA aniyata hovAthI adhuvasattA jANavI. A mATeno svopajJa TIkAmAM A pramANe pATha che. tathA vaidikaliza saMprAptatritvaca vanyAmAvati vihitaitabandhasya sthAvarabhAvaM gatasya sthitikSayeNa vA sattAyAM na namyA trasatvane na pAmelA jIvone bandhano abhAva hovAthI, athavA (trapaNuM pAmIne) A prakRtiono karyo che baMdha jeNe evA jIvone sthAvarabhAvane pAmyA chatA (uvalanA dvArA) sthitino kSaya thaye chate A agiyAra prakRtionI sattA saMbhavatI nathI. Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 8-9 ahIM svapajJaTIkAmAM kahelo vA zabda saMpratatrasarvazya vasthAbhaavaad vA vihitaitabandhasya sthAvarabhAvaM gatasya sthitikSayeNa mema joDavo. tathA sthitikSauT= zabdano artha sarvatranI sthiti-kSatri eTale ke uddalanA karavA dvArA jyAre sthitino kSaya thAya tyAre A agiyAra prakRtionI sattA hotI nathI ema artha karavo. paraMtu stibUkasaMkrama Adi anyasaMkramo vaDe kramazaH pradezodayathI bhogavavA Adi dvArA thato je sthitino kSaya, tenA dvArA ni:sattAka thAya tyAre sattA hotI nathI ema artha na karavo. kAraNa ke tema karavAmAM seMkaDo sAgaropama kALa jAya. tenA pahelAM ja palyopama mAtranA asaMkhyAtamAM 1-2 bhAga gaye chate ja uvalanA dvArA niHsattAka thai ja jAya che. tethI tibbakAdi anyasaMkramo karavA dvArA sthitino kSaya karavAno raheto ja nathI. (4) cAra AyuSya-sarve jIvone sAmAnyathI potAnA bhavanuM bhogavAtuM eka ja AyuSya sattAmAM hoya che. ane trIjA bhAga AdimAM jyAre parabhavanuM AyuSya bAMdhyuM hoya ane te paNa vijAtIya bhavanuM bAMdhyuM hoya to cAlu bhavanuM eka ane parabhavanuM eka ema kula be AyuSya ja sattAmAM hoya che. paraMtu ekI sAthe eka jIvane cAra AyuSyanI sattA kadApi hotI nathI. tethI te cAre AyuSya adhuvasattA che. tathA sthAvara, viklendriya ane nArakI jIvone devAyuSyanI, sthAvara, viklendriya ane devonA jIvone narakAyuSyanI, navamA devalokathI bAramA devaloka sudhInA devo, raiveyakadevo ane anuttaravAsI devone tiryaMcAyuSyanI, ane teukAya, vAukAya tathA sAtamI nArakInA jIvone manuSyAyuSyanI sattA baMdhanA abhAve hotI nathI. A kahelA sarve jIvomAM anuttaradevo vinA zeSa sarve anAdi mithyAtvI hoi zake che. samyakatvAdi viziSTa guNa na pAmyA hoya tevA jIvo uparokta sarve bhavomAM hoya che. chatAM niyata sattA nathI mATe adhuvasattA kahI che. (5) jinanAmakarma=A karmanA baMdhane yogya evo paropakAra karavAno pariNAma ane jainazAsana uparano prazasta rAgAtmaka Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 10 pAMcamo karmagraMtha 3 pariNAma samyagdaSTi jIvone ja hoya che. chatAM sarve samyagdaSTi jIvone Avo prazasta rAgAtmaka pariNAma saMbhavato nathI. tethI samyatva hovA chatAMya koine jinanAma baMdhAya paNa che ane koikane nathI paNa baMdhAtuM. tethI sattAmAM paNa vaikalpika sattA thavAthI adhuvasattA che. tathA vAstavika rItie to anAdi mithyAtvI jIvane A jinanAma sattAmAM che ja nahIM mATe adhuvasattA kahI che. (6) AhArakasaptaka=ahIM paNa AtmAnI nirmaLa zuddhadazA svarUpa AtmaguNo uparano rAgAtmaka "prazastapariNAma" baMdhahetu che. te saMyama Ave to ja Ave che. anyathA hoto nathI. paraMtu saMyama AvavA chatAM paNa guNo saMbaMdhI Avo prazasta rAga koIka jIvone ja Ave che tethI koika jIvone ja AhArakaddhika baMdhAya che. sarve saMyamI jIvone guNo uparano Avo prazasta rAga Avato na hovAthI tevA jIvone baMdhAtuM nathI. mATe adhuvasattAka che. tathA vAstavika rItie anAdi mithyAtvIne to baMdhano ja abhAva hovAthI sattA nathI. AthI adhuvasattAka kahyuM che. A pramANe 2+3+11+4+1+7=28 prakRtionI adhruvasattA samajAvI. | 9 || sAmAnyathI 28nI adhRvasattA samajAvIne have guNasthAnakane AzrayI keTalIka prakRtionI dhruva-adhruvasattA samajAve chepddhmtigunnesu micchaM, niyamA ajayAiaTThage bhajaM / sAsANe khalu sammaM, saMtaM micchAidasage vA // 10 // (prathamatriguNeSu mithyAtvaM, niyamAdayatAdyaSTasu bhAjyam / / sAsvAdane khalu samyaktvaM, sad mithyAtvAdidazasu vA) // 10 // paDhama= prathamanAM, tiguru= traNa guNasthAnakomAM, mio= mithyAtva mohanIya, niyama= avazya sattAmAM hoya ja che. gayA Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 10 avirati Adi maTTa= ATha guNasthAnakomAM mai= bhajanAe hoya che. sAsare= sAsvAdane vair= avyaya hovAthI avazya, sa= samyakatvamohanIya, saMtaMtra sattA-vidyamAna hoya che. micchAne= mithyAtvAdi dazamAM, vA= vikalpa sattA hoya che. 10 gAthArtha-mithyAtvamohanIyakarmanI prathamanAM traNa guNasthAnakomAM niyamA sattA hoya che. ane avirati Adi ATha guNasthAnakomAM vikalpa sattA hoya che. samyakatvamohanIyakarmanI sAsvAdane niyamo sattA hoya che ane mithyAtvAdi bAkInAM daza guNasthAnakomAM vikalpa sattA hoya che. 10 vivecana-mithyAtvamohanIya karmanI prathamanAM traNa guNasthAnakomAM avazya sattA hoya che. kAraNa ke mithyASTi guNasthAnake to mithyAtvamohanIya dhruvabaMdhI hovAthI avazya satata baMdhAya ja che, tethI sattAmAM paNa satata che ja. sAsvAdane upazamasamyakatvathI paDIne AvanAro jIva ja hoya che ane teNe darzanatrika upazamAvelAM hovAthI mohanIyanI niyamA 28nI ja sattA hoya che, tethI mithyAtvamohanIya avazya sattAmAM che. tathA mizradaSTiguNasthAnake paNa mithyAtvamohanIyanI avazya sattA che. kAraNa ke upazamasamyakta ke kSayopazamasamyakatva pAmelA jIvone mizrapujano udaya thatAM mohanIyakarmanI 28 athavA 24nI sattA hote chate te jIvo trIje guNaThANe jAya che. tyAre tene 28mAM ane 24mAM ema baMnnemAM mithyAtvamohanIya niyamAM sattAmAM hoya ja che. tethI cothA guNaThANAthI paDIne je jIvo trIje guNaThANe jAya che tene mithyAtva niyamAM sattAmAM che ja. tathA cothA guNaThANAthI paDIne je jIvo pahelA guNaThANe jAya che. teone pahelA guNaThANAnI prApti thAya tyArathI ja AraMbhIne samyakatvamohanIya ane mizramohanIyanI uddalanA zarU thAya che te bannenI uvalanA cAlu hoya te daramyAna mizrapujano udaya thavAno saMbhava hovAnA kAraNe pahelethI paNa jIva trIje guNaThANe jaI zake che tyAre 28nI sattA Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 10 pAMcamo karmagraMtha 41 hoya to paNa ane samyakatvamohanIyanI urvalanA thaI gaI hoya to 27nI sattA hoya to paNa mithyAtva-mohanIya niyAmAM sattAmAM che ja. A rIte cothethI trIje AvanArAne 28 ne 24nI sattA hote chate ane pahelethI trIje AvanArAne 28 ane ra7nI sattA hote chate te sarvemAM mithyAtva avazya che ja, tethI pahele, bIje ane trIje guNaThANe mithyAtvamohanIyanI sattA avazya che ja. niyAphakaTTane magaM= aviratithI upazAntamoha sudhI mithyAtvamohanIyanI sattA bhajanAe hoya che. aupazamika samyaktvIne sattA hoya che. ane kSAyikasamyakatvIne sattA hotI nathI. tathA kSayopazamasamyakatvavALAne 4thI7 guNasthAnaka ja hoya che. temAM paNa 2824nI sattA hoya tyAre mithyAtvanI sattA hoya che ane kSAyika pAmatAM pUrve 23-22nI sattAkALe A mithyAtvamohanIyanI sattA hotI nathI. ema ATha guNasthAnakomAM bhajanA jANavI. (12thI14mAM sattA che ja nahI.) (2) sAsane rAhu = samyakatvamohanIya sAsvAdane niyamAM sattAmAM hoya che kAraNa ke tyAM upazamasamyakatvI ja Ave che ane tene niyamA 28nI ja sattA che. te 28mAM samyakatva-mohanIya avazya sattAmAM che ja. tethI sAsvAdane dhruvasattA che. upazamasamyakatvI vinA bIjA koipaNa jIvo sAsvAdane AvatA nathI. tethI sAsvAdane samyakatvamohanIyanI sattA adhruva hotI nathI. saMta micchArUpa vA= mithyAtvAdi (bIjA vinA) bAkInAM daza guNasthAnakomAM sattvamohanIyanI vikalpa sattA hoya che. pahelA guNaThANe anAdimithyAtvIne samyakatvamohanIyanI sattA saMbhavatI ja nathI. cothethI paDIne pahele AvanArA jIvone samyatva mohanIyanI urvalanA cAlu hoya ane purI na thAya tyAM sudhI 28nI sattA hovAthI samyakatvamohanIyanI sattA hoya che, paraMtu te udgalanA Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha samApta thayA bAda kramazaH AvanArI 27-26nI sattA kALe A samyaktvamohanIyanI sattA hotI nathI. A rIte mithyAtvaguNasthAnake samyaktvamohanIyanI avasattA samajAvI. 42 mizrardaSTiguNasthAnake cothethI AvanArAne 28-24nI sattA hovAthI samyaktvamohanIyanI sattA hoya che. paraMtu samyaktvamohanIyanI ulanA pUrNa thayA pachI pahelethI trIje AvanArA 27nI sattAvALA jIvone samyaktvamohanIyanI uddalanA thayelI hovAthI sattA saMbhavatI nathI. mATe avasattAka che. tathA cothAthI agiyAramA sudhImAM upazamasamyaktvI ane cothAthI sAtamA sudhImAM kSayopazama samyaktvI jIvone avazya sattA che ane kSAyikasamyaktvIne nathI. mATe vaikalpika sattA che. A rIte mithyAtvamohanIya ane samyaktvamohanIya ema be prakRtionI adhruvasattA A gAthAmAM samajAvI. 10 gAthA : 11 have mizramohanIya ane anaMtAnubaMdhI cArakaSAyanI guNasthAnaka AzrayI adhruvasattA samajAve che- sAsaNamIsesu dhuvaM, mIsaM micchAi navasu bhayaNAe / Aiduge aNa niyamA, bhaiyA mIsAi navagaMmi // 11 // (sAsvAdanamizrayordhruvaM, mizraM mithyAtvAdinavasu bhajanayA / Adidvike'nantAnubandhino niyamAd bhAjyA mizrAdinavake) // 11 // sAsAmI temu= sAsvAdana ane mizraguNasthAnake, ghruvaM= avazya, maun= mizramohanIya, micchAnavasu= mithyAtva Adi navaguNasthAnakomAM, mavA= vikalpa, Avui= pahelA be guNaThANe, aLa= anaMtAnubaMdhI, niyamA= avazya, bhavA=viklpa mIsA=mizra vagere navami= nava guNasthAnakomAM ||11|| gAthArtha--mizramohanIya sAsvAdana ane mizraguNaThANe avazya hoya che. ane mithyAtvAdi zeSa nava guNasthAnakomAM bhajanAe hoya Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha che. anaMtAnubaMdhI cArakaSAyo pahelA-bIjA guNaThANe niyamA hoya che. ane mizra Adi nava guNaThANAomAM bhajanAe hoya che. / / 11 / gAthA : 11 vivecana-ahIM mUlagAthAmAM sAsvAdana ane mizra ema be ja guNasthAnako levAnAM hovA chatAM je bahuvacana karela che te prAkRtabhASAnA kAraNe jANavuM. A be guNasthAnakomAM mizramohanIyanI dhruvasattA che. kAraNa ke sAsvAdanaguNasthAnake upazamathI paDato jIva Avato hovAthI mohanIyanI avazya 28nI ja sattA hoya che. ane temAM mizramohanIya che ja, tethI sAsvAdane mizra dhruvasattAka che. tathA samyaktvathI paDato mizra Ave tyAre 28-24, ane mithyAtvethI mizre Ave tyAre 28-27nI ja sattA hovAthI ane A 28-24-27 ema traNemAM mizramohanIyanI avazya sattA hovAthI bIje-trIje guNaThANe mizramohanIyanI dhruvasattA ja saMbhave che. jo samyaktvapuMja ane mizrapuMjanI uddalanA karyA bAda athavA anAdimithyAtvI jIva ke je 26nI sattAvALo hoya che te jIvo mizraguNaThANe jatA hota to mizraguNaThANe mizramohanIyanI sattA vaikalpika thAta. paraMtu ema banatuM ja nathI. kAraNa ke mizramohanIyanI sattA vinA udayano saMbhava na hovAthI trIjuM guNasthAnaka AvatuM ja nathI. ahIM mUlagAthAmAM vaM zabda che paraMtu sattA zabda nathI, chatAM 10mI gAthAmAMthI saMta zabda DamarUkamaNi nyAyathI ahIM paNa lai levo. 43 micchAr3a navasu mayagA=mithyAtvAdi bAkInAM nava guNasthAnakomAM mizramohanIyanI sattA vikalpe jANavI. samyaktvathI patita thaine mithyAtve AvelA ane urdulanA karatA evA 28-27nI sattAvALA mithyAdaSTine mizramohanIyanI sattA hoya che. ane ulitamizrapujavALAne tathA anAdimithyAtvIne mizranI sattA hotI nathI. A pramANe pahelA guNaThANe mizranI sattA vikalpe jANavI. cothAthI agiyAramA sudhImAM upazamane sattA hoya ane kSAyikane sattA Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha na hoya, tathA kSayopazamavALAne 4thI7mAM 28-24-23nI sattAvALAne mizramohanIya sattAmAM hoya ane 22nI sattAvALAne na hoya. ema zeSa sarvatra vaikalpika sattA samajavI. 44 Apo gaLa niyamA prathamanAM be guNasthAnakomAM anaMtAnubaMdhI cAra kaSAyanI sattA avazya hoya che. kAraNa ke anaMtAnubaMdhI kaSAya dhruvabaMdhI che. ane be guNaThANAM sudhI baMdhAya ja che. tethI tyAM avazya baMdha che ja. baMdha thaye chate sattA avazya hoya ja che. mATe prathamanAM be guNaThANAmAM avazya dhruvasattA che. gAthA : 11 prazna-cothA Adi guNasthAnakomAM jaine anaMtAnubaMdhI cArakaSAyonI visaMyojanA karIne 24nI sattAvALo thayo chato paDIne je pahele guNaThANe Ave che. tevA jIvane 24nI sattA hovAthI anaMtAnubaMdhInI sattA che ja nahIM. to pahelA guNaThANe dhruvasattA kema kaho cho? uttara-jyAre jIva cothA Adi guNaThANAmAM hato tyAre sattA nathI. paraMtu paDIne jyAre pahele Ave che tyAre prathama samayathI anaMtAnubaMdhI niyamA baMdhAya ja che. ane baMdha thate chate punaH sattA zarU thAya che. mATe pahelA guNaThANe dhruvasattA che. phakta mithyAtve eka AvalikA sudhI udaya hoto nathI. navA baMdhAyelA anaMtAnubaMdhI kaSAyano aMtarmuhUrtakALa abAdhAkALa hovA chatAM paNa bIjA kaSAyonA saMkramathI thayelA anaMtAnubaMdhIno eka AvalikA pachI udaya zarU thAya che. mATe prathama AvalikAmAM udaya nathI. paraMtu sattA avazya che ja. * maLyA mIsArU navanmi=mizrAdi nava guNasthAnakomAM anaMtAnubaMdhInI vikalpe sattA hoya che. visaMyojita anaMtAnubaMdhIvALA (24nI sattA yukta) cothA guNasthAnakathI je trIje guNasthAnake Ave che. tene anaMtAnubaMdhI sattAmAM hotA nathI. paraMtu 28nI sattAvALA cothethI ane 28-27nI sattAvALA pahelethI je jIvo trIje Ave che. Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 12 pAMcamo karmagraMtha 45 te jIvone anaMtAnubaMdhI avazya sattAmAM hoya ja che. mATe trIje vaikalpika sattA siddha thaI. ane cothAthI agiyAramA sudhI 28 yukta upazamavALAne sattA hoya, kSAyikavALAne na hoya, ane kSayopazamavALAne 4thI7 sudhImAM 28nI sattAkALe hoya, paraMtu 24-23-22nI sattAkALe na hoya A rIte cothAthI agiyAramA sudhI vaikalpika sattA jANavI. A karmagraMthano mata che. paraMtu karmaprakRtikAranA mate 4thI7 sudhI ja anaMtAnubaMdhInI vaikalpika sattA samajavI. kAraNa ke AThathI agiyAramAmAM niyamA asattA ja hoya che. kammapayaDImAM pUjya zrI zivazarmasUrijI ma. upazamita anaMtAnubaMdhIvALAne upazamazreNi thatI nathI paraMtu visaMyojita anaMtAnubaMdhIvALAne ja upazama zreNI thAya che. ema mAne che. tethI 8 thI 11mAM anaMtAnubaMdhInI sattA saMbhavatI ja nathI. karmaprakRtimAM kahyuM che kebiiy taiesu mIsaM, niyamA ThANaNavargami bhayaNijjaM / rasaMgoyA 3 thi, Tu, paMcamuM huMti bharUcavyuM che sattAdhikAra-pa || kammapayaDInI A gAthAno artha evo che ke bIjA-trIjA guNaThANe mizramohanIya niyamAM sattAmAM hoya che. paraMtu zeSa nava guNasthAnakomAM bhajanA jANavI. tathA anaMtAnubaMdhI cAra kaSAya prathamanAM be guNasthAnakamAM niyamA sattAmAM hoya che. paraMtu zeSa pAMca guNasthAnakomAM bhajanA jANavI. A pramANe mizramohanIya ane anaMtAnubaMdhInI adhruvasattA A gALAmAM samajAvI. 11 have AhArakasataka ane jinanAmakarmanI adhuvasattA samajAve che AhAragasattagaM vA savvaguNe bitiguNe viNA titthaM / nobhayasaMte miccho, aMtamuhattaM bhave titthe // 12 // Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 12 (AhArakasaptakaM vA sarvaguNeSu dvitIyatRtIyaguNau vinA tIrthaM / nobhayasattAyAM mithyAdRSTiH, antarmuhUrtaM bhavettIrthe) // 12 // mAdAra sattAMka AhArakasataka, va= vikalpa, saLaMgu = sarvaguNasthAnakomAM, vitine= bIjA-trIjA guNaThANA, viUT= vinA, tirthaM= tIrthaMkaranAmakarma, ra= sattAmAM hotuM nathI, samayasara banI sattA hote chate, miccho= mithyASTi, saMtamuhuraM= aMtarmuhUrta mAtra, maka hoya che. tityeka tIrthakara nAmakarma hote chate. 12 gAthArtha-sarva guNaThANAomAM AhArakasaptakanI sattA vikalpa hoya che. bIjA-trIjA guNaThANA vinA sarva guNaThANAomAM tIrthakara nAmakarma vikalpa sattAmAM hoya che. ane bannenI sattA hote chate jIva mithyASTi thato nathI. tathA jinanAmanI sattA hote chate aMtarmuhUrta mAtra mithyAdaSTi thAya che. ||12|| vivecana-ahIM sattA adhikAra hovAthI 158 bhedone anusAra AhAraka saptaka samajavuM. je AtmAo apramattaguNaThANe ane apUrvakaraNanA chaThThA bhAga sudhI jaIne sarAgasaMyama dvArA AhArasamaka bAMdhIne upazama athavA kSapakazreNI kare che. tene caudamA guNasthAnaka sudhI sattAmAM hoya che. ane nIce paDIne mithyAtve jAya to tene mithyAtva sudhInAM sarva guNaThANAomAM sattA hoI zake che. paraMtu apramatta ane apUvakaraNe javA chatAM je AtmAo AhArakasaptaka bAMdhatA nathI tevA jIvo tyAMthI upara zreNI kare ke nIce mithyAtva sudhI Ave, tyAre teone sattAmAM hotuM nathI. A pramANe sarva guNaThANe AhArakanI sattA vaikalpika jANavI. AhArakasataka bAMdhIne tathA bAMdhyA vinA upara caudamA sudhI ane nIce pahelA sudhI jIva jaI zake che. bIjA-trIjA guNaThANA vinA bAkInAM 12 guNaThANAomAM jinanAmakarmanI adhuvasattA jANavI (ane bIje-trIje asattA jANavI.) ahIM aviratasamyagdaSTithI apUrvakaraNanA chaThThA bhAga sudhImAM AvelA Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 12 pAMcamo karmagraMtha 47 koika koika jIvo ke je samyaktvI hote chate viziSTa paropakAra Adi karavAnA pariNAmavALA ane jainazAsananA paramarAgavALA che. tevA jIvo jinanA bAMdhIne caudamA sudhI jaI zake che tethI te jIvone tyAM jinanAmanI sattA hoya che. ane pUrve narakAyuSya bAMdhIne kSayopazamasamyakatva pAmI jinanAma bAMdhI narakamAM javAnA avasare je jIva mithyAtve jAya che tevA jIvane mithyAtve paNa aMtarmuhUrtakALa jinanAmanI sattA hoya che. paraMtu samyakatva pAmavA chatAM viziSTa prakArano savi jIva karUM zAsanarasInI bhAvanAvALo jinanAmanA baMdhanA hetubhUta pariNAma je jIvomAM nathI hoto, te jIvo jinanAma bAMdhyA vinA ja caudamA sudhI jaI zake che ane mithyAtve paNa jaI zake che, teone jinanAmanI sattA nathI. A pramANe bAra guNaThANAmAM jinanAmanI sattA vikalpa hoya che. tathA jinanA bAMdhyA pachI te jIvo tevA prakAranA potAnA svabhAvanA kAraNe ja bIje-trIje guNaThANe AvatA nathI. mATe tyAM jinanAmanI sattA tathAsvabhAve ja saMbhavatI nathI. bRhatkalpabhASyamAM kahyuM che ke titthayareNa vihINaM, sIyAlasayaM tu saMtae hoi / sAsAyaNami u guNe, sammAmIsesu ya payaDINaM // artha-tIrthaMkara nAmakarma vinA 147nI sattA sAsvAdana ane mizaguNasthAnake hoya che. tethI jIvanA tathAsvabhAvanA kAraNe ja bIje-trIje jinanAmanI sattA saMbhavatI nathI. namaste miccho= AhArakasataka ane jinanAma ema ubhayanI sattAvALo jIva mithyAdaSTi thato nathI. tenuM kAraNa paNa tathA svabhAva ja jANavo. AvI uttama puNyaprakRtiono samUha hote chate jIva mithyAtve jato nathI. paraMtu ekaluM AhArakasataka athavA ekaluM jinanAmakarma sattAmAM hoya to A jIva kyAreka mithyAtve jAya paNa che. Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 12 prazna- ekaluM AhArakasaptaka sattAmAM hoya evo jIva ane ekaluM jinanAmakarma sattAmAM hoya evo jIva jo mithyAtve jAya to tyAM vadhAremAM vadhAre keTalo kALa rahe? uttara-AhArakasaptakanI sattAvALo jIva mithyAtve "palyopamano asaMkhyAtamo bhAga" rahe. kAraNa ke apramattAdiguNaThANe AhAraka bAMdhIne jyAre te jIva paDe che tyAre aviratinA nimitte te AhArakasaptakanI udgalanA zarU kare che. je udgalanA palyopamanA asaMkhyAtamAM bhAga pramANa kALa sudhI cAle che. tethI tyAM sudhI ja tenI sattA hoya che. tyArabAda tenI sattA hotI nathI. A vAta gAthAmAM kahI nathI. paraMtu karmaprakRti Adi granthAntaramAM kahelI hovAthI tyAMthI jANI levI. AhArakasaptakanI udvalanA thayA pachI ghaNo adhikakALa paNa mithyAtve rahe che. paraMtu AhArakanI sattA palyo.nA asaM. bhAga sudhI ja mithyAtva hoya che. have ekaluM jinanAma sattAmAM hoya to mithyAtve keTalo kALa rahe? te samajAve che. aMtamuhUrta bhave nityeka tIrthakara nAmakarma sattAmAM hote chate A jIva aMtarmuhUrtamAtra mithyAdaSTi thAya che. eTale ke je jIve pUrve mithyAtvAvasthAmAM ja narakAyuSya karma bAMdhyuM che. ane tyArabAda lAyopathamika samyakatva pAmyo che. ane jinanAmakarma bAMdhyuM che. te jIva narakamAM utpanna thavAno kALa Ave tyAre mRtyu pAmatAM pahelAM eka aMtarmuhUrta mithyAtve jAya che ane marIne narakamAM jaIne sarva paryAptio pUrNa kare tyAM sudhI mithyAtve rahe che. tyArabAda avazya samyakatva pAme ja che. tethI A vacagALAno kALa banne bhavasaMbaMdhI eka eka aMtarmuhUrta= banne maLIne paNa moTA eka aMtarmuhUrta mAtra kALa jinanAmanI sattA pahele hoya che. prazna-mithyAtve jinanAmakarmanI aMtarmuhUrta sattA ghaTAvavAmAM kSayopazama samyakatvavALo ja jIva kema kahyo? upazama samyakatvavALo jIva paNa jinanAma bAMdhI zake che. Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 13-14 pAMcamo karmagraMtha 48 uttara-upazamasamyakatvavALo jinanAmakarma bAMdhI zake che. paraMtu AyuSyabaMdha karato nathI. ane mRtyu pAmato nathI. tethI mRtyunI aMtima avasthA saMbhavatI nathI. mATe te samyakatvavALo jIva lIdho nathI. A pramANe dhruva-adhruva sattA samajAvI. |12| have ghAtI-aghAtI vAra samajAve chekevljuylaavrnnaa, paNa niddA bArasAimakasAyA / micchaM ti savvaghAI, caunANa tidaMsaNAvaraNA // 13 // saMjalaNa nokasAyA, vigdhaM iya desaghAi ya aghAI / patteyataNuTThAU, tasavIsA goyaduga vanA // 14 // (kevalayugalAvaraNe, paJca nidrA dvAdazAdimakaSAyAH / mithyAtvamiti sarvaghAtinyazcaturjJAnatridarzanAvaraNAni) // 13 // saMjvalanA nokaSAyA vighnamiti dezaghAtinyazcAghAtinyaH / / pratyekatanvaSTakAyUMSi tu, trasaviMzatigotradvikavarNAH) // 14 // kevalajuyalAvaraNA= mana bhane sazana 352rnu 1291, paNa= pAya, niddA= nidrA, bArasAimakasAyA= prathamanA pAra uSAyo, micchaM ti= mithyAtva, mA prabhArI, savvaghAI sarvaghAtI prakRtiko cha. caunANa= yAra zanAvaraNIya, tidaMsaNAvaraNA= zanAvaraNIya A~ // 13 // . saMjalaNanokasAyA = saMvasana yAra SAya bhane napa noupAya, vigdhaM= pAya maMtarAya, iya= // prabhArI, desaghAi= dezaghAtI pratimA cha. aghAI= maghAtI pratimo, patteya= 18 pratye prakRtimI, taNuTThAU = zarIra maSTa mane yAra AyuSya tasavIsA= sanI pIsa, goyadugavanA= dvi, bhane varzayatuSpa. // 14 // Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paD pAMcamo karmagraMtha gAthA : 13-14 gAthArtha- kevaladdhika uparanuM AvaraNa, pAMcanidrA, prathamanA bAra kaSAyo, ane mithyAtvamohanIya ema kula 20 prakRtio sarvaghAtI che. cAra jJAnAvaraNIya, traNa darzanAvaraNIya, saMjavalana cAra kaSAya, nava nokaSAya, pAMca aMtarAya ema paccIsa pravRtio dezaghAtI jANavI. have aghAtI prakRtio kahe che-ATha pratyeka prakRtio, zarIra aSTakanI pAMtrIsa prakRtio, cAra AyuSya, trasAdi vIsa prakRtio, gotra ane vedanIyanuM dvika, ane varNAdi cAra ema 75 aghAti prakRtio che. - vivecana-kevalajJAnAvaraNIya, kevaladarzanAvaraNIya, pAMcanidrA, prathamanA 12 kaSAya ane mithyAtvamohanIya A 20 prakRtio sarvaghAtI che. ane cAra jJAnAvaraNIya, traNa darzanAvaraNIya, saMjvalana cAra kaSAyo, nava nokaSAya, ane pAMca aMtarAya, ema 25 dezaghAtI prakRtio che. svAvArtha ane sarvathA dantIti sarvathAtinA potAnAthI AvArya guNano je sarvathA ghAta kare te sarvaghAtI prakRti kahevAya che. kevalajJAnAvaraNIya ane kevaladarzanAvaraNIya karmono AvArya guNa anukrame kevalajJAna ane kevaladarzana che. te banne guNo A banne karmo vaDe sarvathA ghAta karAya che. mATe A be karmo sarvaghAtI che. jyAM sudhI A banne karmono udaya (bAramA guNaThANA sudhI) cAle che. tyAM sudhI A banne guNo jIvamAM aMzathI paNa pragaTa thatA nathI. sarvathA udaya aTakavAthI teramA guNasthAnake ja pragaTa thAya che. A prazna - zAstromAM to sarva jIvone akSarano (jJAnano) anaMtamo bhAga nitya ughADo (anAvRta) ja kahelo che. kahyuM che ke "sabrIvAi fpa ve svarasa to mAro nivRdhaDiyo vikRtti" jo A anaMtamo bhAga paNa AvRta thaI jAya to caitanya sarvathA AvRta thaI javAthI A jIva ajIvapaNAne pAme, paraMtu AvuM banatuM nathI. tethI A be AvaraNIya karmo paNa sarvathA AvAraka na banavAthI sarvaghAtI kema kahevAya ? Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha uttara A be AvAraka karmo jIvanA jJAnaguNane sarvathA AvRta karavA samartha ja che. tethI sarvaghAtI ja che. paraMtu jIvano svabhAva evo che ke potAno jJAnaguNa sarvathA AvRta thAya ja nahIM. tethI akSarano anaMtamo bhAga sarve jIvone nitya ughADo (anAvRta) ja rahe che. gAthA : 13-14 = prazna jo jJAnaguNa sarvathA na DhaMkAya to A be karmone sarvaghAtI kema kahevAya ? - uttara jema atizaya gADha meghaghaTA dvArA sUrya-caMdranI prabhA lagabhaga ghaNI kharI AvRta thaI gaI hoya, cAre tarapha aMdhakAranAM paTalo chavAyAM hoya, to paNa amAvAsyAnI madhyarAtri samAna aMdhakAra thato ja nathI. anyathA divasa-rAtrino bheda ja saMsAramAM na rahe. tethI yatkiMcit prabhA anAvRta rahe ja che. jenA lIdhe divasarAtrinA bhedano vyavahAra thAya che. Ama hovA chatAM paNa sUrya caMdrano prakAza sarvathA DhaMkAI gayo" evI ja vacanaracanA jagatamAM pravarte che. tathA sarva lokone anubhava paNa tevo ja thAya che. tevI ja rIte jJAna ane darzana A banne guNono anantamo bhAga jIvanA svabhAve ja anAvRta hovA chatAM paNa bahu ghaNo bhAga AvRta thaI jato hovAthI "sarvathA ghAta thaI gayo" ema ja kahevAya che. tethI A be karmo sarvaghAtI kahevAya che. 51 = sArAMza ke A banne AvAka karmo sarvaghAtI hovAthI sarvathA AvRta karavA samartha hovA chatAM jIvanA potAnA svabhAvanA kAraNe A be guNo sarvathA AvRta thatA nathI. akSarano anaMtamo bhAga anAvRta ja rahe che. tathA jema sUrya-caMdranI mULa prabhAne meghaghaTA AvRta kare che. ane jagatsvabhAve tenI anAvRta rahelI yatkiMcit prabhAne kaTa-kuTyAdi Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 2 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 13-14 AvaraNo AvRta kare che. tema A kevalajJAnAvaraNIya ane kevaladarzanAvaraNIya karmo jIvanA mULabhUta jJAna-darzana guNane haNe che. mATe sarvaghAtI che. ane jIva svabhAve anAvRta rahelA (nahI DhaMkAyelA) te jJAna-darzananA aMzamAtrane (deza mAtrane) zeSa karmo yogyatA pramANe AvRta kare che. A pramANe A sAta AvaraNo aMzamAtrane haNanAra hovAthI dezaghAtI che. tathA bIjI yukti evI paNa che ke je karmono udaya ane kSayopazama sAthe na hoya arthAt karmono udaya cAlu hoya tyAre guNo yatkiMcitapaNe paNa ughADA (anAvRta) na hoya te sarvaghAtI kahevAya che. uparanI vyAkhyA kevalajJAnAvaraNIya ane kevaladarzanAvaraNIya karmomAM lAgu paDe che. kAraNa ke A be karmono udaya bAramA guNasthAna sudhI jyAre cAlato hoya che. tyAre kevalajJAna ane kevaladarzana aMzataH paNa ughaDatAM nathI. te be AvaraNIya karmono kSayopazama thato ja nathI. tethI te be karmo sarvaghAtI che. ane zeSa sAta AvArakakarmo potAno udaya cAlu hoya tevA kALe kSayopazama bhAvavALA hoya che. sva AvArya guNanA aMzanI anAvRtatA paNa hoya che. ane kaMIka aMzanI AvRtatA paNa hoya che. tethI te sAta karmo dezaghAtI che. matijJAna, zrutajJAna ane acakSudarzana A traNa guNo potAnA AvAraka karmono udaya cAlu hovA chatAM aMzataH sarvajIvone pragaTa hoya ja che. ane avadhijJAna, avadhidarzana, cakSudarzana ane mana:paryavajJAna A cAra guNo potAnA AvAraka karmono udaya hote chate paNa keTalAka jIvone pragaTa thAya che. tethI te sAte karmo dezaghAtI che. prazna - je jIvone avadhijJAna, avadhidarzana, cakSudarzana ane mana:paryavajJAna A cAra guNomAMnA je je guNo aprApta hoya tevA jIvone to te te AvAraka karmo sarvaghAtI kahevAya ke na kahevAya? Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 13-14 pAMcamo karmagraMtha 53 uttara : tevA jIvone te cAra AvAraka karmono sarvaghAtI rasa udayamAM hovAthI guNonI aprApti thaI che. paraMtu te cAra prakRtio sarvaghAtI kahevAtI nathI. kAraNa ke je karmono kSayopazama potAnA udayanI sAthe virodhI ja hoya te sarvaghAtI kahevAya che. A vyAkhyA A cAra karmomAM lAgu paDatI nathI mATe te cAra karmo sarvaghAtI nathI paraMtu dezaghAtI che. je AvAraka karmono udaya cAlu hovA chatAM paNa sva AvArya guNonI AMzika pragaTatA thatI hoya te kSAyopathamikabhAva kahevAya che. sAta AvaraNIya karmomAM udayanI sAthe AvA prakArano kSayopazamabhAva hoI zake che. tethI udayAnuviddha kSayopazamabhAvavALA A sAta guNo kahevAya che. ane kevalajJAnAvaraNIyAdi be AvaraNomAM udayanI sAthe svaAvArya guNonI pragaTatA (kSayopazama thavo) te virodhI ja che. tethI zuddha audayikabhAva ja hoya che. bAramA guNasthAnakanA aMte A be AvaraNIyakarmono kSaya thavAthI kSAyikabhAva ja hoya paraMtu layopazamabhAva hoto nathI. tethI te be karmo sarvaghAtI che. nidrApaMcaka sarvaghAtI che. te karmothI AvaraNa karavA yogya koI svataMtra guNa nathI. jema cakSudarzanAvaraNIya vaDe AvAryaguNa cakSudarzana. acakSudarzanAvaraNIya vaDe AvAryaguNa acakSudarzana. tema nidrApaMcaka vaDe AvArya svataMtra guNa koI nathI. paraMtu cakSudarzanAvaraNIyAdi traNa darzanAvaraNIya karmo sva sva AvArya evA cakSudarzanAdi-guNonuM AvaraNa karatAM hovA chatAM te traNenA kSayopazamabhAvathI je darzanalabdhi aMzamAtra rUpe anAvRta (pragaTa) thAya che. te prApta darzanalabdhine AvRta karavAnuM kAma nidrApaMcaka kare che. A nidrApaMcaka prApta thayelI AMzika darzanalabdhine sarvathA DhAMke che mATe sarvaghAtI kahevAya che. sarvadhAtI zabdanA be rIte artho thAya che sarva dunnati sarvathAtine'' A vyAkhyA kevalajJAnAvaraNIya ane kevaladarzanAvaraNIyamAM lAgu paDe che. ane (aMzaHfv) sarvathA dattIti sarvapatinI A vyAkhyA nidrApaMcakamAM lAge che. prathama vyAkhyAmAM sarva zabda karma che ane bIjI vyAkhyAmAM sarvathA kriyAvizeSaNa che. nidrApaMcaka vaDa AvArya Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha darzanalabdhi jo ke aMzamAtra rUpa che. paraMtu te aMzamAtrane A paMcaka sarvathA AvRta kare che tethI sarvaghAtI che eTale ja nidrAkALe dekhavAnI, sAMbhaLavAnI, suMghavAnI ke svAda mANavA AdinI zaktio kAma karatI nathI. 54 prazna = jo A rIte nidrApaMcaka sarvaghAtI hovAthI anAvRta evI AMzika darzanalabdhine sarvathA haNatI hoya to te kALe jIvanI cetanA sarvathA naSTa thavAthI jIva ajIva ja thaI jAya ane akSarano anaMtamo bhAga nitya ughADo hoya che. e pAThanI sAthe paNa virodha Avaze. uttara A nidrApaMcaka prApta thayelI evI AMzika darzanalabdhinI AvAraka che. ghAtaka nathI tethI nidrAkALe darzanalabdhi AvRta thaI jAya che. kAma ApatI nathI. paraMtu nAza pAmI jAya che evo artha nathI. tethI ja nidrA dUra thatAMnI sAthe pUrve prApta karelo kSayopazama (bodha) pragaTa dekhAya ja che. dekhavAnI, sAMbhaLavAnI vagere zaktio nidrAnA pUrvakALe jevI hatI tevI ja te zaktio nidrAnA tyAga pachInA kALe paNa anubhavAya ja che. jo nidrApaMcaka A darzanazaktino ghAta (nAza) karatI hota to nidrAtyAga karyA bAda A darzanazaktio punaH prApta karavI paDe. paraMtu evuM banatuM nathI. mATe ahIM nidrApaMcaka AMzika darzanalabdhine sarvathA AvRta kare che evo artha jANavo. paraMtu nAza kare che. evo artha na karavo. * praznaH jo nidrApaMcakathI darzanalabdhi sarvathA AvRta karAtI hoya ane tethI te sarvaghAtI kahevAtI hoya to nidrAkALe svapnAdi je Ave che. tathA pUrvakALanI jAgRtAvasthAnA bhAvonuM smaraNa je thAya che. tathA tevA bhAvono je bhrama thAya che. te badhuM kema ghaTaze? kAraNa ke te paNa eka prakAranI cetanA ja che ke je AvRta thaI zakI nathI. gAthA : 13-14 uttara - yatpuna: svAAvasthAyAmapi iivadvaitavRti, taMtra dhArAdhArI nidarzanaM vAcyam svopajJa TIkAmAM uparokta pATha che. tyAM kahyuM che ke nidrAvasthAmAM paNa yatkiMcit je bodha (svapnAdi svarUpa) pravarte che = Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 13-14 pAMcamo karmagraMtha papa tyAM vAdaLanuM dRSTAMta samajI levuM. gADha vAdaLa vaDe sUrya-caMdrano ghaNo kharo bhAga DhaMkAyo hoya to paNa sUrya-caMdra sarvathA DhaMkAyA ja kahevAya che. tema ahIM paNa samajavuM. anaMtAnubaMdhI cAra kaSAyo samyakatvaguNane, apratyAkhyAnIya kaSAya dezaviratiguNane, ane pratyAkhyAnAvaraNa kaSAya sarvaviratiguNane sarvathA haNe che tethI prathamanA te 12 kaSAyo sarvaghAtI che. pahelA guNaThANe bhavya-abhavya jIvomAM samyaktanuM uccaravuM (svIkAravuM), zrAvakanAM vratonuM ane mahAvratonuM uccaravuM ItyAdi dharmakriyA saMsAramAM thAya che. tevI dravya virati AdinA pratApe A jIvo nava raiveyaka sudhI utpanna thAya che. paraMtu te badhuM jIvana dravyathI samajavuM. bhAvathI nahIM. arthAt mithyAtvanA udayanA kAraNe phakta ajJAna hovAthI veSa mAtrarUpa ane kriyAmAtrarUpa te te guNo lokabhogya rIte jIvo svIkAre che. paraMtu kaSAyono vijaya karIne saMvega-nirveda guNapUrvaka prazamabhAvane yogya evA vairAgyabhAve nahIM. tethI tenA sthAne A kaSAyono udaya varte che ane te hote chate bhAvathI viramaNavRtti AvatI nathI. adhika prAptinI lAlasAthI alpaviramaNa dekhAya che. paraMtu viramaNavRtti AvatI nathI. prazna - jo viramaNavRtti AvatI na hoya to AvA prakAranA dravya dezavirati - sarvavirati guNavALA jIvo paNa anucita (abhakSyaanaMtakAyAdi) ane beMtAlIsa doSavALA AhArathI viramaNa karatA ja hoya che. tevA anucita ane ayogya AhArAdithI je viramaNa kareluM dekhAya che. tethI viramaNa karavAnI vRtti to hoya ja che ne? uttara - A kaSAyo sarvaghAtI che. bhogothI viramaNa karavAnI vRttine rokanArA che. AvA prakAranA A kaSAyono prabaLa udaya hovA chatAM je ayogya ane anucita AhArAdinuM viramaNa dekhAya che. eTalo guNa je anAvRta che. tyAM vAdaLanuM dRSTAMta upara pramANe samajI levuM. svopallaTIkAmAM kahyuM che ke - yatyunateSAM pravanoyeDayogyaahaaraadivirmnnmuplbhyte tatra vArivAhadRSTAnto vaacyH| Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa6 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 13-14 prazna - anaMtAnubaMdhI kaSAyo jo samyakatvaguNano ghAta kare che to tene darzanamohanIyanA bhedamAM kahevA joIe cAritramohanIyamAM kema gaNyA haze? jema mithyAtvamohanIyakarma samyakatvanuM ghAtaka che mATe darzanamohanIya kahevAya che tema anaMtAnubaMdhI paNa jo samyatvanA ghAtaka hoya to darzanamohanIyanI aMdara gaNavA joIe ane jo te cAritramohanIyana bheda hoya to samyakatvane zA mATe haNe ? sabhyattvanA ghAtaka kema kahevAya? uttara - pUjya haribhadrasUrijI ma. zrI kRta samyakatvasatikAmAM ane pUjya upA. zrI yazovijayajI ma. kRta samaktinI saDasaTha bolanI sakjhAyamAM kahelA samyagdaSTi AtmAnA 67 guNovALuM je AcaraNa arthAt sadAcAra, tene paNa cAritra kahevAya che. jo ke A sadAcAra rUpa cAritra dezavirati ane sarvaviratinI jema viramaNarUpa na hovAthI virati kahevAtI nathI paraMtu avirati kahevAya che. to paNa mithyASTi AtmAnA durAcAronI apekSAe A sadAcArI jIvana paNa guNoyukta AcaraNa hovAthI sadAcAra rUpa cAritra kahevAya che. tevA sadAcAra rUpa cAritrano anaMtAnubaMdhI kaSAya ghAta kare che mATe vAstavikapaNe (pAramArthikapaNe) te avazya cAritramohanIya ja che. darzanamohanIya nathI. paraMtu AvA sadAcArano ghAta karAye chate te sadAcAra je samyakatvaguNathI AvanAra che. te samyakatvaguNano paNa paraMparAe ghAta thAya che. eTale samyakatvano nAzaka vastutaH jo ke mithyAtva ja che ane sadAcArano nAzaka anaMtAnubaMdhI che. paraMtu anaMtAnubaMdhIthI sadAcAra haNAye chate paraMparAe samyakatva guNa paNa haNAya ja che. A rIte samyakatvaguNanA pAramArthikapaNe ghAtaka evA mithyAtvamohanIyano A anaMtAnubaMdhI kaSAya sahacArI - sahAyaka - gADha mitra che tethI upacAra A anaMtAnubaMdhIne samyakatvano ghAtaka paNa kahyo che. sArAMza ke A anaMtAnubaMdhI paramArthe cAritrano ghAtaka hovAthI cAritramohanIyano bheda Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 13-14 pAMcamo karmagraMtha pa7 che ane upacAre samyakatvanA ghAtaka evA mithyAtva mohanIya karmano madadagAra hovAthI paramparAe samyakatvano paNa ghAtaka kahevAya che. coranI sAthe rahenArAne jema cora kahevAya tema ahIM samajavuM. - mithyAtvamohanIya karma jinezvara paramAtmA praNIta tattvo uparanI zraddhA svarUpa samyakatvanuM ghAtaka che ja. ane te paNa sarvathA ghAtaka che. mATe sarvaghAtI jANavuM. ahIM paNa A manuSya-pazu-ghaTa-paTa che. ityAdi bAhya pUla dravyo saMbaMdhI zraddhA ghAta na thayelI je dekhAya che te paNa jaladharanA udAharaNathI samajI levI. svapajJa TIkAmAM ja kahyuM che ke yattu tasya prabalodaye'pi manuSyapazvAdivastuzraddhAnaM tadapi jldhrodaahrnnaadvseymiti| A pramANe 20 sarvaghAtI prakRtio ane tenA anusaMdhAnamAM AvatI cAra jJAnAvaraNIya ane traNa darzanAvaraNIya ema sAta dezaghAtI karmo samajAvyAM. have bAkInI dezaghAtI prakRtio samajAvIe chIe. cAra saMjavalana kaSAyo ane nava nokaSAyo prApta thayelA evA cAritra guNamAM aticAro (doSo) ja mAtra utpanna kare che. paraMtu cAritraguNano mUlathI ghAta karatA nathI. mATe dezaghAtI che. chaThThA guNaThANAthI dasamA guNaThANA sudhI vartatA jIvone saMjavalana ane nokaSAyono yathAyogya udaya hovA chatAM paNa cAritraguNa avazya hoya ja che. mATe sarvathA guNaghAtaka na hovAthI ane aticAra mAtranA ja utpAdaka hovAthI dezaghAtI che. prazna = nokaSAyomAM A vAta barAbara che ke te cAritranA mUlathI ghAtaka nathI. paraMtu aticArajanaka mAtra che tethI dezaghAtI kahyA te ghaTe che. paraMtu saMjavalana kaSAyomAM A vAta ghaTatI nathI kAraNa ke saMjvalana cAra kaSAyothI- ghAtmaguNa sAmAnya sarvavirati cAritra nathI. paNa yathAkhyAtacAritra che. sAmAnya cAritra to trIjA Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 13-14 pratyAkhyAnAvaraNathI ghAtya che. ane saMjvalanakaSAyathI to yathAkhyAta cAritra ghAya che. tathA saMjvalanakaSAyanA udayakALe te yathAkhyAtacAritra to aMzathI paNa AvatuM nathI. arthAt te yathAkhyAtano to sarvathA ghAta kare ja che. kAraNa ke ekalA saMjvalanano udaya 6 thI 10mAM hoya che ane yathAkhyAtacAritra to 11 thI 14mAM Ave che. tethI teno ghAyaguNa yathAkhyAtacAritra che. teno to te saMjavalana kaSAya sarvathA ja ghAta kare che. tethI saMjavalanakaSAyane sarvaghAtI ja kahevA joIe ? uttara :- ahIM paNa paramArthathI vicArIe to saMvalanakaSAyo yathAkhyAta cAritranA ghAtaka nathI. paraMtu prApta thayelA cAritramAM aticAro ja utpanna karanArA che. ane aticAro utpanna karanArA kaSAyo hoya eTale niraticAra cAritra Ave nahIM. tethI niraticAra (yathAkhyAta) cAritranA ghAtaka tarIke te kaSAyo prasiddha che. paraMtu paramArthathI jo vicArIe to trIjA pratyAkhyAnAvaraNa kaSAyano udaya sarvavirati-cAritrano mUlathI ghAtaka che. eTale ke te kaSAyano udaya hote chate cAritra AvatuM ja nathI, tethI te kaSAya sarvaghAtI kahevAya che. saMjvalana kaSAya tevI rIte sarvavirati cAritrano mULathI ghAtaka nathI. paraMtu trIjA kaSAyanA kSayopazamathI prApta thayelA cAritramAM kAMTAkAMkarA nAkhavAnuM (doSo utpanna karavAnuM) kAma A saMjavalananuM che. mATe A kaSAya cAritrano mULathI ghAtaka nathI tethI sarvaghAtI kahyo nathI. ane prApta thayelA cAritramAM aticAra utpAdaka che mATe dezaghAtI kahyo che. ane A kaSAyanA udayathI aticAro AvatA hovAthI niraticAra cAritra (yathAkhyAtacAritra) rokAI ja rahe che. tethI te yathAkhyAtanA ghAtaka tarIke prasiddhi pAmyo che. (ahIM "ghAtaka"- zabdano artha pratibaMdhaka = aticArotpAdaka karavo.) tethI saMjvalanakaSAyonuM vAstavika kArya prAptacAritramAM aticArajanakatA mAtra che. jema mithyAtvamohanIya samyakatvano sarvathA ghAta kare che. mATe sarvaghAtI che. Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha paraMtu samyaktva mohanIya prAptasamyaktvamAM zaMkA-kAMkSA Adi aticAro ja utpanna kare che. mATe dezadhAtI kahevAya che. tema ahIM trIjo kaSAya cAritrano mUlathI ucchedaka che tethI sarvaghAtI che. ane cotho kaSAya prApta evA te cAritramAM aticArajanaka che tethI dezaghAtI ja che, ane tenA kAraNe niraticAra cAritrano (yathAkhyAtacAritrano) te kaSAya pratibaMdhaka bane che.- evo artha samajavo. zAstromAM paNa kahyuM che ke gAthA : 13-14 savve vi ya aiyArA, saMjalaNANaM tu udayao huMti / mUlachijjaM puNa, hoi bArasahaM kasAyANaM // sarve paNa aticAro saMjvalananA udayathI ja thAya che. ane prathamanA bAra kaSAyono udaya mULathI cAritrano uccheda karanAra che. dAnAntarAya Adi pAMca aMtarAya karyo paNa dezaghAtI che. kAraNa ke A samasta lokamAM je pudgalAstikAya dravya che. temAMthI dAnane yogya, lAbhane yogya, bhogane yogya, ane upabhogane yogya je je pudgaladravyo che te samasta pudgaladravyanA eka dezabhUta ja che. ane AvA bAdaraskaMdho saMpUrNapudgalAstikAyanA anaMtamA bhAge ja che. tevA prakAranA anaMtamA bhAge vartatA dAnayogya pudgalaskaMdhone dAnAntarAya roke che. e pramANe lAbha yogya anaMtamA bhAgane lAbhAntarAya roke che. bhogayogya ane upabhogayogya anaMtamA bhAgane bhogAntarAya ane upabhogAntarAya roke che. A pramANe dezane ja rokanAra che. mATe te dezaghAtI che. A rIte A cAre karmo dAnAdine yogya evA anaMtamA bhAgarUpa pudgalono ja dAnAdi karavAmAM pratibaMdha karanArAM che. mATe dezaghAtI che. paraMtu lokavartI samasta pudgalAstikAya dravyone A jIva dAnamAM Apato nathI ke lAbha meLavI zakato nathI ke te sarva pudgalono bhoga-upabhoga karI zakato nathI. tenI aMdara dAnAntarAya Adi karmono udaya na samajavo. kAraNa ke te te pudgalo grahaNa-dhAraNane yogya ja nathI. 59 Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha paramANu, caNukAdi anaMtANuka sudhInA anaMtA sUkSma skaMdho tathA grahaNa-dhAraNane ayogya evA keTalAka bAdara skaMdho dAna, lAbha, bhoga ane upabhoga mATe grahaNa-dhAraNano viSaya ja na hovAthI dAnAdi kriyAno viSaya banatA nathI tethI tyAM dAnAntarAyAdi karmo pratibaMdhaka 60 samajavA nahi. A rIte A cAra aMtarAya karmo sarvapudgalAstikAyanA aMzamAtrane aTakAyata karanArA hovAthI dezaghAtI kahevAya che. gAthA : 13-14 vIryAntarAya paNa dezaghAtI che. AtmAnI zaktine sarvathA haNanAra nathI. atizaya maMda caitanyavALA sUkSma nigodIyA jIvane paNa vIryAntarAyano udaya hovA chatAM potAnA bhavane yogya AhAragrahaNa, AhArapariNamana, pratisamaye karmadalikagrahaNa, sAta-ATha karmarUpe pariNamana, gatyantaragamana ItyAdi viSayavALuM vIrya to akSata ja rahe che. AvAM AvAM kAryo karavAvALo vIryAntarAyakarmano kSayopazama te nigodIyA jIvone paNa hoya ja che, tethI sUkSma nigodIyA jIvathI prAraMbhIne bAramA guNasthAnaka sudhImAM vartatA sarve jIvomAM A vIryAntarAya karmano kSayopazama hInAdhikapaNe hoya ja. jo sarvadhAtI hota to mithyAtvAdi sarvaghAtI prakRtionA udayakALe jema samyaktvAdi guNa sarvathA apragaTa ja hoya che, tema vIryamAM paNa tevuM thavuM joIe. paraMtu tema thatuM nathI. vIryAntarAyakarmano game teTalo maMda athavA tIvra udaya hoya to paNa teno kSayopazama aMzataH to avazya hoya ja che alpavIrya to pragaTa rahe ja che. tethI te vIryAntarAyakarma paNa dezaghAtI che. A 20 sarvaghAtI ane 25 dezaghAtI ema 45 prakRtio jyAre baMdhAya che tyAre 2344 ThANIyA rasavALI ane sarvaghAtI rase ja baMdhAya che. kAraNa ke navamA guNasthAnakanA saMkhyAtA bahu bhAga kALa sudhI sarvaghAtI rasa ja baMdhAya che. tyArabAda tyAM baMdhAtI dezaghAtI 17 prakRtiono rasa dezaghAtI ane ekasthAnika baMdhAya che. paraMtu udayakALe citra-vicitra sthiti che. Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 13-14 pAMcamo karmagraMtha 61 (1) matijJAnAvaraNIya, zrutajJAnAvaraNIya, acakSudarzanAvaraNIya ane pAMca aMtarAya A ATha karmono rasa niyamA dezaghAtI thaIne ja udayamAM Ave che. kAraNa ke jIvanA A jJAna-darzana ane vIrya guNo aMzataH sadAkALa anAvRta rahe che. tethI A ATha karmono aMzata: paNa kSayopazama vipAkodayakALe cAlu ja hoya che tethI udayAnuviddha kSayopazamabhAvavALI A ATha prakRtio kahevAya che. ane te te AvArya matijJAnAdi guNo aMzataH sarva jIvone avazya anAvRta ja hoya che. (2) kevaLajJAnAvaraNIya ane kevaLadarzanAvaraNIya A be karmonAM rasa spardhako sarvaghAtI rUpe ja udayamAM Ave che. A be karmonAM rasaspardhakone jIva dezaghAtI karI zakato nathI. tethI te guNo udayakALe pragaTa thatA nathI A rIte be karmono kevaLa audayikabhAva ja hoya che. ane te sarvavAnI ja hoya che. tethI te beno kSayopazamabhAva thato nathI. (3) avadhijJAnAvaraNIya, avadhidarzanAvaraNIya, cakSudarzanAvaraNIya ane mana:paryavajJAnAvaraNIya ema cAra karmono vipAkodaya vartato hoya tyAre A jIva kyAreka bhava athavA guNanA nimitte tenAM rasaspardhakone haNIne dezaghAtI rUpe paNa udayamAM lAve che. te kALe A cAra karmono udayAnuviddha kSayopazamabhAva hoya che. ane cAre guNo kSayopazamAnusAra pragaTa thAya che. ane kyAreka bhava athavA guNanI nimittatA na hoya tyAre te cAra karmonAM rasaspardhakone sarvaghAtIrUpe udayamAM lAve che te kALe kevaLa audayikabhAva kahevAya che. ane guNonI aprApti thAya che. (4) nidrA paMcakamAM paNa sarvaghAtI rasaspardhakono ja udaya thAya che. A prakRtio sarvaghAtI hovAthI tenA rasaspardhakone haNIne dezaghAtIrUpe banAvIne jIva udayamAM lAvI zakato nathI. tethI kevaLa audayikabhAva ja hoya che, kSayopazamabhAva hoto nathI. A kAraNathI sva AvArya prAptadarzanalabdhi rUpa guNa AvRta ja rahe che. vaLI A pAMca prakRtio adhuvodayI che. eTale Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha jyAre udayamAM hoya tyAre to sarvaghAtI rasaspardhako udayamAM vartatAM hovAthI sarvaghAtI che ja paraMtu jyAre vipAkodayamAM A nidrApaMcaka na vartatuM hoya tyAre paNa temAM sarvaghAtI vipAkodaya thavAnI yogyatA dUra thaI nathI sattAgatamAM paNa sarvaghAtIpaNAnI yogyatA che. mATe te sarvaghAtI che. 62 (5) mithyAtva mohanIya ane Adya bAra kaSAyo ema tera prakRtio sarvadhAtI che. tethI sarvaghAtI rUpe ja rasaspardhako vipAkodayakALe udayamAM Ave che ane sva sva AvArya samyaktva, dezivarita ane sarvavirati guNono ghAta kare che. paraMtu A tera prakRtionAM karmadalikone sajAtIya evI paraprakRtiomAM saMkramAvIne paraprakRtinA rUpe jyAre udayamAM lAve che ke jene zAstromAM pradezodaya kahevAya che. tyAre svaAvArya guNonI pragaTatAmAM te bAdhaka thatA nathI. paraMtu prAptaguNomAM A pradezodaya aticAra utpAdaka bane che. jema ke mithyAtvamohanIyanA karmapradezo mithyAtvamohanIya rUpe udayamAM Ave to samyaktvanA ghAtaka bane che paraMtu samyaktva mohanIya rUpe thaIne udayamAM Ave to samyaktvanA ghAtaka banatA nathI. paraMtu prApta-samyaktvamAM zaMkA-kAMkSA Adi aticAra utpAdaka bane che. A ja pramANe anaMtAnubaMdhI Adi prathamanI traNa kaSAyonI cokaDI vipAkodaya rUpe (potAnA rUpe) udayamAM Ave to anukrame samyaktva, dezivarati ane sarvaviratinI ghAtaka bane che. paraMtu sajAtIya evI paraprakRtimAM (eTale ke anaMtAnubaMdhI kaSAya, zeSa bAramAM, apratyAkhyAnIya kaSAya, pratyAkhyAnAdi AThamAM ane pratyAkhyAnAvaraNa-saMjvalanamAM) saMkramAvIne jo udayamAM lAve to te Adya bAra kaSAyono pradezodaya hovAthI A cokaDI sva-AvArya guNonI ghAtaka banatI nathI. paraMtu doSa utpAdaka bane che. eTale rasodayakALe kSayopazama virodhI che paraMtu pradezodayakALe kSayopazama avirodhI che. gAthA : 13-14 (6) cAra saMjvalana kaSAyo ane nava nokaSAyonAM rasaspardhakone haNI haNIne dezavAtI rUpe ja A jIva udayamAM lAve che. eTale te Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha tera prakRtiono kSayopazamabhAva rasodayakALe paNa hoya che. tethI vipAkodaya hovA chatAM paNa guNapragaTatA thAya che. ethI A tera prakRtio dezaghAtI kahevAya che. A pramANe 8+2+4+5+13+13 =45 prakRtionA ghAtI-aghAtI paNAnI carcA samajAvI. gAthA : 13-14 8 prakRtiono sadAkALa udayAnuviddha kSayopazamabhAva ja hoya che. ane dezaghAtI che. 63 2 prakRtiono sadAkALa kevaLa audiyabhAva ja che. ane sarvaghAtI che. 4 prakRtiono kyAreka udayAnuviddha kSayopazamabhAva ane kyAreka kevaLa audiyakabhAva hoya che. udayanI sAthe kSayopazama avirodhI hovAthI dezaghAtI che. 5 prakRtio adhruvodayI che. jyAre udaya hoya tyAre kevaLa audiyakabhAva ja che ane udaya na hoya tyAre sattAgatamAM paNa sarvaghAtanI yogyatA hovAthI sarvaghAtI che. 13 prakRtiono vipAkodayakALe (svarUpe udayamAM Ave tyAre) kSayopazama na hoya tethI sarvaghAtI che. paraMtu pradezodayakALe (potAnA karmapradezo sajAtIya evI pa2prakRtimAM saMkramAvIne) udayamAM lAve tyAre kSayopazama thAya che. 2sodayanI sAthe kSayopazamabhAva virodhI che. paraMtu pradezodayanI sAthe kSayopazamabhAva avirodhI che. 13 prakRtio (9 nokaSAya ane 4 saMjvalana)no vipAkodayakALe tathA pradezodayakALe ema banne avasthAmAM kSayopazama hoya che. tethI ja A prakRtio dezadhAtI che. A pramANe jJAnAvaraNIya 5, darzanAvaraNIya 9, mohanIya 26 ane aMtarAyanI 5 ema ghAtIkarmonI kula 45 prakRtionuM varNana Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 13-14 samajAvyuM. samyakatvamohanIya ane mizramohanIyano baMdha na hovAthI gaNI nathI. paraMtu udayane AzrayI samyakatvamohanIya dezaghAtI che. tethI samyakatvane aTakAvI zakatI nathI paraMtu zaMkA-kAMkSA Adi aticArotpAdaka bane che. ane mizramohanIya sarvaghAtI che. te samyakatvanI pratibaMdhaka che. have 75 aghAtI prakRtio samajAvAya che. vedanIyanI 2, AyuSyakarmanI 4, nAmakarmanI 67, ane gotrakarmanI 2, ema cAra mUlakarmonI 75 prakRtio aghAtI che. patteya = parAghAtAdi ATha pratyekanI, taLudra = zarIrAdi trIjI gAthAmAM kahyA pramANe ATha, eTale ke zarIra 5, aMgopAMga 3, saMsthAna 6, saMghayaNa 6, jAti pa, gati 4, vihAyogati 2, AnupUrvI 4, ema kula zarIrASTakanI 35, mIjha AyuSyanI 4, tasavIsA = trasadazaka ane sthAvaradazaka, noyaDu = trIjI gAthAmAM kahyAM pramANe gotraddhika ane vedanIyadrika, kula 4, tathA varNacatuSka A pramANe cAra aghAtI karmonI kula prakRtio 8+3+4+20+4+4=75 aghAtI che. A prakRtio jo ke aghAtI che eTale AtmaguNono svataMtrapaNe ghAta karatI nathI. paraMtu coronI sAthe raheto zAhukAra paNa saMsAramAM cora ja kahevAya che. tema A 75 prakRtio ghAtInI sAthe bhaLI chatI ghAtInI tulya ja kahevAya che, jema ke bharatakSetranA A kALanA mAnavInuM tathA mahAvidehakSetramAM chadmastha avasthAmAM rahenArA mAnavIne (1) manuSyAyuSya, manuSyagati, paMcendriyajAti, audArikazarIra, audArika, aMgopAMga, saMghayaNa, saMsthAna ane uccagotra Adi aghAtI karma prakRtio jo ke aghAtI ja che. chatAM kevaLajJAna ane kevaLadarzana Adi kSAyikabhAvanA guNo na pragaTe tevA jJAnAvaraNIya ane darzanAvaraNIyAdi karmonA udayakALe A aghAtI prakRtio udayamAM varte che. eTale A aghAtIno udaya paNa kevaLajJAnAvaraNIya ane kevaLadarzanAvaraNIyAdinA udayane madadagAra thayo chato "sarvaghAtI" tulya ja gaNAya che. te 13-14 | Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 65 gAthA : 15 pAMcamo karmagraMtha have puNaya - pApa prakRtidvAra samajAve che - suranaratiguccasAyaM, tsdstnnuvNgvircurNsN| paraghAsaga tiriyAU, vnncupnniNdisuhkhgii|| 15 // (suranaratrikoccaissAtAni, trsdshktnuupaaNgvjrctursraanni| parAghAtasaptakaM tiryagAyuH, varNacatuSkapaJcendriyazubhakhagatayaH / / 15 // ) suranarati = devanuM trika ane manuSyanuM trika, 3 = uccagotra, sAyaMsAtA vedanIya, tarasa = trasanuM dazaka, taduvaMga = pAMca zarIra ane traNa upAMgavephara = vajaRSabhanArAya, ra3 = samacaturasa, parAsa = parAghAtasataka, tiriyA = tiryaMcanuM AyuSya, vanara3 = varNa catuSka, paddhi = paMcendriya jAti, sudagyAruM = zubhavihAyogati. | 15 // gAthArtha = devatrika, manuSyatrika, uccagotra, sAtAvedanIya, trasadazaka, pAMca zarIra, traNa upAMga, vajURSabhanArAya, samacaturasa, parAghAtasamaka, tiryagAyu, varNacatuSka, paMcendriya jAti ane zubha vihAyogati ema 42 puNyaprakRtio jANavI. / 15 / vivecana = je karmanA udayakALe jIvane sukha upaje, sAnukULatA prApta thAya, sAMsArika sukhanI sAmagrI maLe tathA dharmanI sAmagrI maLe tevA karmone puNyakarma kahevAya che. ane je karmanA udayakALe jIvane du:kha upaje, pratikULatA prApta thAya, duHkhanI sAmagrI maLe, dharmanI sAmagrI na maLe tevA karmone pApakarma kahevAya che. puNyakarmanI 42 prakRtio che. te A pramANe - mUlagAthAmAM lakhelo tina zabda sura ane nara ema bannenI sAthe joDavo jethI suratrika (devagati, devAnupUrvI, ane devAyuSya). manuSyatrika (manuSyagati-manuSyanI AnupUrvI ane manuSyanuM AyuSya). Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 66 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 16-17 uccagotra, sAtA vedanIya, rasadazaka, pAMca zarIranAmakarma, traNa upAMganAmakarma, vajaRSabhanArAca saMghayaNanAmakarma, samacaturasa saMsthAna nAmakarma, parAghAtasaptaka (parAghAta-ucchavAsa-Atapa-udyota- agurulaghutIrthaMkaranAmakarma ane nirmANanAmakarma) tiryaMcAyuSya, varNa catuSka (varNa, gaMdha, rasa, ane sparza) paMcendriyajAti, ane zubhavihAyogati ema kula 42 puNya- prakRtio che. ahIM keTalIka carcA jANavA jevI che. je praznottarI rUpe have pachInI be gAthAmAM lakhIzuM. || 15 / have pApaprakRtio samajAve che - bAyAla punnapagaI, apddhmsNtthaannkhgisNghynnaa| tiriyaduga asAya, nIovaghAya iga vigala nirytigN||16|| thAvaradasavannacaukka, ghAi paNayAla sahiya baasiiii| pAvapayaDi tti dosu vi, vannAigahA suhA asuhaa||17|| (dvictvaariNshtpunnyprkRtyo'prthmsNsthaankhgtisNhnnaani| tiryagdvikamasAtaM nIcairUpaghAtaikendriyavikalendriyanarakatrikam // 16 // sthAvaradazakavarNacatuSkaM ghAtibhiH paJcacatvAriMzadbhiH sahitA dvayazItayaH pApaprakRtaya iti dvayorapi varNAdigrahAtzubhA azubhAH // 17 // ) vIyAhna = beMtAlIsa, punapA = puNya prakRtio che, apama = pahelA vinAnI, saMDArApharsayaTI = pAMca saMsthAnanI, vihAyogatinI ane pAMca saMghayaNanI prakRtio, tiriNA = tiryaMcanuM dika upAya = asatAvedanIya, nIma = nIcagotra, 3thAya = upaghAtanAmakarma, rU = ekendriyajAti, vitta = viklendriyatrika, nirati = narakanuM trika || 16 || thAvara = sthAvaranI daza, vanaDedaA = varNacatuSka, thADuM = ghAtakarmonI pathati = pIstAlIsa prakRtio, sahika = sahita, Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ *gAthA : 16-17 pAMcamo karmagraMtha 67 vANI = vAsI pavipatti = pApaprakRtio che. to, vi = puNya ane pApa ema bannemAM vanA da = varNAdinuM grahaNa hevAthI, suhA masurA = zubha-azubha che. 17 gAthArtha = uparanI gAthAmAM kahelI 42 puNya prakRtio che. tathA pahelA vinAnAM pAMca saMsthAna, azubhavihAyogati, pAMca saMghayaNa, tiryacakika, asAtA vedanIya, nIcagotra, upaghAtanAmakarma ekendriya jAti, viklendriyatrika, narakanuM trika, sthAvaranuM dazaka, varNacatuSka, ane ghAtakarmonI 45 prakRtio sahita kula 82 pApa prakRtio che. varNAdi catuSkanuM grahaNa puNya ane pApa ema bannemAM hovAthI zubha paNa che. ane azubha paNa che. me 16-17 || vivecana - uparanI 15mI gAthAmAM je 42 prakRtio jaNAvI che. te puNyaprakRtio kahevAya che. have 82 pApa prakRtio jaNAve che. padama zabda pAchaLanA traNenI sAthe joDavo. pahelA vinAnAM pAMca saMsthAna, bIjI azubha vihAyogati, pahelA vinAnAM pAMca saMghayaNa, tipaMcanuM drika, asatAvedanIya, nIcagotra, upadhAtanAmakarma, ekendriya jAti, viklendriyatrika, narakanuM trika, sthAvaranuM dazaka, varNacatuSka, ane ghAtI karmonI 45 prakRtio (jJAnA. 5, darzanA.9, mohanIyanI 26, ane aMta. 5) ema kula 82 prakRtio pApa prakRtio kahevAya che. pUrve kahelI 42 prakRtionA udayakALe jIva sukhI thAya che. ane 82 prakRtionA udayakALe jIva duHkhI thAya che tethI te puNya-pApa kahevAya che. prazna = 42+82 meLavatAM 124 thAya. ane baMdhamAM to AThe karmonI prakRtio 120 kahI che. to aMkanI sarakhI samAna saMkhyA maLatI na hovAthI virodha kema nahIM Ave? uttara = varNAdi catuSka zubhamAM paNa che. ane azubhamAM paNa che. kAraNa ke varNanA pAMca bhedomAMthI traNa zubhamAM che ane be azubhamAM Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 16-17 che. gaMdhamAM surabhigaMdha puNyamAM che ane durabhigaMdha pApamAM che. A rIte rasAdimAM paNa che. ema varNAdi cAranuM grahaNa bannemAM levAthI prazastaka zubha svabhAvavALA paNa varNAdi che ane azubha=aprazasta svabhAvavALA paNa varNAdi che. ema ubhayasthAne grahaNa karavAthI 120nA badale 124nI saMkhyA thAya che. prazna = tiryaMcAyuSya puNyamAM kahyuM che. ane tiryaMcagati tathA tiryaMcAnupUrva pApamAM gaNI che. Ama kema karyuM? bAkInA trikomAM devatrika ane manuSyatrika puNyamAM gaNyuM che. ane narakanuM trika pApamAM gaNyuM che. to ahIM Avo bheda kema karyo? uttara = tiryaMcabhavamAM javuM te gati, te bhava tarapha laI jAya te AnupUrvI. A banne bhAvo koIne ISTa nathI. koI kahe ke tame mArIne kutarA-bIlADA-gAya ke vAgha-siMha thavAnA cho to te koI jIvane gamatuM nathI mATe gati ane AnupUrvI azubhamAM lIdhI che. paraMtu pUrvabaddha karmanA udayathI jo tiryaMcamAM javuM ja paDyuM. to tyAM gayA pachI rahevuM game che. maravuM gamatuM nathI. jIvavuM game che. arthAt tiryaMca bhavanuM jIvana te jIvane vahAluM che. mATe AyuSya puNyamAM gaNyuM che. prazna = beMtAlIsane puNya ane vyAsIne pApa prakRtio kema kahevAya che ? uttara = zumArIjha vIt zumAM uccatte, zumArapagavAtuM aNumAM 3Syanta = zubha kAraNo sevavAthI baMdhAyeluM je karma arthAt mana, vacana ane kAyAnI zubhapravRttithI baMdhAyeluM je karma te puNyakarma athavA zubhakarma kahevAya che. ane azubha kAraNo sevavAthI baMdhAyeluM je karma, arthAt mana, vacana ane kAyAnI azubha pravRttithI baMdhAyeluM je karma te pApakarma athavA azubhakarma kahevAya che. A ja kAraNathI puNyakarmanA udayakALe sAnukULatA ane pApakarmanA udayakALe A jIvane pratikULatA prApta thAya che. Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha prazna = sukha Ape te sAtA, ane du:kha Ape te asAtA kahevAya che. prIti prApta karAve te ratimohanIya, ane aprIti prApta karAve te zokamohanIya che. A sAtA ane ratimAM, tathA asAtA ane aritamAM taphAvata zuM? gAthA : 16-17 uttara - sAMsArika sAnukULatAo maLe, sukhanI sAmagrI maLe, gADI-vADI vagere saMpatti maLe te saghaLI paristhitine tathA sukhano je anubhava thAya tene sAtAvedanIya kahevAya che. ane temAM "A sukha che" evI je sukhabuddhi thAya che arthAt emAM jIva je harakhAI jAya che. AnaMda mAne che. te timohanIya che. evI ja rIte sAMsArika pratikULatAo maLe, du:khanI sAmagrI maLe, rahevAnI-khAvA-pIvAnI-paheravAnI pratikUla paristhiti prApta thAya tathA jIva pIDA anubhave te asAtAvedanIya, ane temAM "A duHkha che" ema samajI duHkhabuddhi thAya, aprIti thAya emAM jIva je AkuLa-vyAkuLa thai jAya che te atimohanIya jANavuM. sukha maLavuM te sAtA, tene sukha mAnavuM te rati, du:kha maLavuM te asAtA, ane tene duHkha mAnavuM te ati ema bheda jANavo. prazna = ahIM ghAtIkarmonI 45 prakRtione pApaprakRti tarIke gaNAvI che paraMtu tattvArthasUtranA AThamA adhyAyanA 8-26 antimasUtramAM hAsya-rati-puruSaveda ane samyaktvamohanIya A cAre prakRtio ghanaghAtI karmonI (khAsa karIne mohanIyanI) hovA chatAM zubhakarmamAM jaNAvI che. te kema ghaTaze? 69 uttara tAttvika rItie A azubha prakRtio hovA chatAM paNa apekSA vizeSe upacAra karIne vyavahAramAtrathI tattvArthasUtramAM zubha kahevAmAM AvI che. jema ke hAsya-rati ane ati-zoka A cAre mohanIya hovAthI azubha ja che. paraMtu vyavahAra mAtrathI ati-zoka karatAM hAsya-rati sAruM tathA hAsya-rati jIvane game che, ema samajI te bannene zubha kahI che. traNe vedanI prakRtio mohanIya hovAthI azubha, chatAM paNa napuMsakaveda ane = Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 18 strIveda karatAM puruSaveda sAro. puruSapaNuM jIvane game che. ISTa che. evI ja rIte samyakatvamohanIya paNa zaMkA-kuzaMkA karAvanAra hovAthI ane mohanIyanA gharanI hovAthI azubha hovA chatAM paNa mithyAtva ane mizra karatAM sArI. A rIte A cAra prakRtio azubha karatAM sArI che. ema samajIne vyavahAramAtrathI zubha gaNavAmAM AvI che. paramArthathI to mohanIyanI sarve prakRtio azubha ja che. je 16-17 | - have parAvartamAna ane aparAvartamAna pravRtio kahe che. temAM aparAvartamAna prakRtio alpa hovAthI te prathama kahe che. nAmadhuvabaMdhinavagaM, daMsaNa paNanANa viggha prghaayN| bhayakucchamicchasAsaM, jiNa guNatIsA apriyttaa||18|| (nAmadhruvabandhinavakaM, darzanaM paJca jJAnAni vighnaM parAghAtam / bhayajugupsAmithyAtvocchvAsaM, jinamekonatriMzadaparAvartamAnAH // 18 // ) nAmathuvarvAdhava = nAmakarmanI dhruvabaMdhI nava, haMsA = darzanAvaraNIya cAra, pAnA = jJAnAvaraNIyanI pAMca, vizva = aMtarAyanI pAMca, parathArtha = parAghAta, maya = bhaya, jugupsA, micchatA = mithyAtva ane ucchavAsa, nipaI = jinanAmakarma, putinI = 29 prakRtio, pariyattA = aparAvartamAna che. 18 gAthArtha = nAmakarmanI dhruvabaMdhI nava prakRtio, darzanAvaraNIya karmanI cAra prakRtio, jJAnAvaraNIyanI pAMca, aMtarAyanI pAMca, parAghAta, bhaya, jugupsA, mithyAtva, ucchavAsa, ane jinanAmakarma ema 29 prakRtio aparAvartamAna che. 18 vivecana = varNa catuSka, taijasa, kArmaNa, agurulaghu, nirmANa ane upaghAta ema nAmakarmanI dhruvabaMdhI 9, darzanAvaraNIya karmanI cAra, jJAnAvaraNIya karmanI pAMca, aMtarAyakarmanI pAMca, parAghAta, bhaya, jAguptA, Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 19 pAMcamo karmagraMtha 71 mithyAtva, ucchavAsa ane tIrthakara nAmakarma ema kula 29 prakRtio aparAvartamAna che. A ogaNatrIsa prakRtio evI che ke jyAre teno potAno baMdha athavA teno potAno udaya, athavA teno potAno badhodaya ema ubhaya zarU karavo hoya athavA cAlato hoya tyAre tenI pUrve cAlatA anya koI paNa bIjI prakRtinA baMdhane, udayane ke ubhayane aTakAvyA vinA ja potAnA baMdha, udaya ane ubhayane jaNAve che tethI te aparAvartamAna prakRti kahevAya che. ahIM paNa keTalIka praznotarI jANavA jevI che. je have pachInI gAthAmAM samajAvAze. 18 | have parAvartamAna prakRtio kahe che. taNu aTTha veya dujuyala, kasAyaujjoyagoyaduga niddaa| tasavIsA U parittA, khittvivaagaannupuvviio||19|| (tanvaSTakaM vedA dviyugalaM, kssaayodyotgotrdviknidraaH| trasaviMzatirAyuH parAvartamAnAH, kSetravipAkA AnupUrvyaH // 19 // ) tayTTa = zarIrAdi AThanI 33 prakRtio, veya = traNa vedo, yununa = hAsya-rati ane arati-zokanAM be yugala, skAya = soLa kaSAyo, 3jhoya = udyotadrika, moyelu = gotraddhika tathA vedanIyaddhika, niddA = nidrApaMcaka, tasavIsA = trasanI vIsa prakRtio ane AyuSya 4, pittA = parAvartamAna, vivighA = kSetravipAkI, puputrI = AnupUrvI. ll19o gAthArtha = zarIrAdi AThanI 33 prakRtio, traNa vedo, be yugala, soLa kaSAya, udyotadika, gotraddhika, pAMca nidrA, vyasanI vIsa prakRtio ane cAra AyuSya ema kula 91 prakRtio parAvartamAna che. ane cAra AnupUrvIo kSetravipAkI che. te 19 || Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha vivecana je prakRtio bIjI prakRtionA cAlatA baMdha-udaya athavA ubhayane aTakAvIne potAnA baMdha-udaya ane ubhayane jaNAve te parAvartamAna prakRti kahevAya che. te 120 ne AzrayI 91 che. ane 122 ne AzrayI 93 che. zarIrAdi ATha eTale trIjI mUlagAthAmAM kahelA krame ATha samajI levI. tyAM taijasa ane kAryaNa aparAvartamAna 29 mAM AvI gayela hovAthI te be zarIra vinA 3 zarIra, 3 aMgopAMga, 6 saMsthAna, 6 saMghayaNa, 5 jAti, 4 gati, 2 vihAyogati, ane 4 AnupUrvI ema kula 33 prakRtio. traNa vedo, hAsya-rati, ati-zoka ema be yugalanI 4, 16 kaSAyo, udyota ane Atapa ema 2, gotranI 2, vedanIyanI 2, pAMca nidrAnI 5, trasAdi 20 ane AyuSyanI cAra ema kula 91 prakRtio parAvartamAna che. ahIM AThe karmanI baMdhamAM 120 prakRtio hoya che. temAMthI aparAvartamAna 29 pUrve AvI gayelI che tethI zeSa 91 parAvartamAna che. paraMtu samyaktvamohanIya ane mizra mohanIya ema be udayamAM vadhAre hoya che. tethI AThe karmanI 122 thAya che. tyAre aparAvartamAna 29 paraMtu parAvartamAna 91 ne badale 93 samajavI. 72 = prazna ahIM 16 kaSAyo ane pAMca nidrA to 47 dhruvabaMdhImAM AvI che. tethI dhruvabaMdhI hovAnA kAraNe ekI sAthe badhI ja baMdhAya che. koInA paNa baMdhane aTakAvIne potAno baMdha dekhADatI nathI. to parAvartamAna kema kaho cho? - uttara 91 mAMthI A 16+5 =21 prakRtio mAtra udayamAM ja parAvartamAna che, baMdhamAM nahIM. udayakALe krodhano udaya to ja thAya che ke pUrve je mAnAdino udaya hoya tenuM viramaNa thAya. evI ja rIte mAnano udaya to ja thAya che ke pUrve je krodha-mAyA ke lobhano udaya hoya te virAma pAme. tathA nidrApaMcakamAM paNa nidrAno udaya virAma pAme to ja nidrAnidrA Adi udayamAM Ave. A pramANe A gAthA : 19 = Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha 21 prakRtio mAtra udayane AzrayI paraspara virodhI hovAthI ane tethI ja avodayI hovAthI parAvartamAna che. paraMtu dhruvabaMdhI hovAthI baMdhane AzrayI sAthe ja baMdhAya che. tethI baMdhamAM parAvartamAna nathI. sthira-asthira ane zubha ane azubha dhruvodayI che. sarve jIvone sAthe udayamAM hoya che. paraspara virodhI nathI. to parAvartamAna kema kahI? prazna = gAthA : 19 uttara . = A cAra prakRtio mAtra baMdhamAM ja parAvartamAna che. paraMtu udayamAM nahIM. kAraNa ke dhruvodayI hovAthI udayamAM sAthe ja hoya che. paraspara koInA paNa udayane aTakAvIne potAno udaya karatI nathI. mATe udayane AzrayI parAvartamAna nathI, paraMtu avabaMdhI che. sAthe baMdhAtI nathI. tethI eka-bIjAnA baMdhane rokIne ja potAno baMdha dekhADe che. tethI A cAra prakRtio mAtra baMdhane AzrayI ja parAvartamAna che. bAkInI 66 prakRtio paraspara virodhI hovAthI koI ekano baMdha athavA udaya cAlato hoya to teno baMdha athavA udaya aTakAvIne ja potAno baMdha athavA udaya dekhADe che. tethI baMdha AzrayI ane udaya AzrayI ema ubhaya AzrayI A 66 parAvartamAna che. 73 prazna = samyaktvamohanIya ane mizramohanIya zuM parAvartamAna che ke aparAvartamAna? uttara A be prakRtio baMdhamAM to che ja nahIM. phakta udayamAM ja che ane te paNa sAthe udayamAM AvatI nathI. mizra mohanIyano udaya trIje guNaThANe thAya che. ane samyaktvamohanIyano udaya 4 thI 7 mAM thAya che. mATe paraspara virodhI hovAthI udayane AzrayI parAvartamAna che. A pramANe parAvartamAna ane aparAvartamAna dvAra kahyuM. have vipAkadvAra kahIzuM. = Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 19 vipAka eTale phaLa. kaI prakRti potAno vipAka (potAnuM phaLa) pradhAnatayA kone AzrayIne Ape che tenI vicAraNAne vipAkAra kahevAya che. tenA cAra bheda che. kSetravipAka, bhavavipAka, pugalavipAka, ane jIvavipAka. eka bhava pUrNa karIne mRtyu pAmI bIjA bhavamAM jatA jIvane jyAre jyAre vakrA karavI paDe che tyAre tyAre vacagALAnA kSetramAM ja udayamAM AvanArI je cAra AnupUrvI nAmakarma che. te AvA prakAranA be bhavonI vacagALAnA kSetrAtmaka asAdhAraNa kAraNane AzrayIne ja potAno vipAka batAve che. tethI je karma potAnuM phaLa niyata kSetramAM Ape te kSetravipAkavALI arthAt kSetravipAkI kahevAya che. bhavAntaramAM jatA jIvanI gati be prakAranI hoya che. (1) RjAgati ane (2) vakragati. jyAre parabhavavALuM utpattisthAna mRtyunA sthAnathI che e dizAomAMthI koI paNa eka dizAmAM AkAzapradezonI paMktimAM AvatuM hoya to A jIvanI mRtyu pachI Rjugati thAya che. temAM phakta eka ja samaya lAge che. ane te prathama samaye ja vikA na hovAthI) parabhavanA AyuSyano udaya - ane AhAragrahaNAdi kAryo nIpaje che. ane vakrA karavAnI na hovAthI AnupUrvIno udaya hoto nathI. paraMtu mRtyunA sthAnathI utpattinuM sthAna jo kATakhuNo karavAthI ja Ave tema hoya to anupi: tiH (tasvArtha sUtra. 2-27)nA vacana pramANe jIva AkAzapradezonI paMkti pramANe ja jAya che, tethI AkAzapradezonI paMkti pramANe jatA jIvane utpattisthAna tarapha vALanAra baLadanA nAkamAM parovelI rassInI jema A AnupUrvInAmakarmano vipAkodaya thAya che. ane teno udaya vakrI karatI vakhate bIjA samayathI zarU thAya che. kAraNa ke vakrA karatI vakhate prathama samaye mRtyu ane samazreNie gamana A banne sAthe ja thavAthI bIjA samaye ja parabhavanA AyuSyano udaya, ane gati-jAti vagere (zarIra saMbaMdhI prakRtio Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 20 pAMcamo karmagraMtha vinA) zeSa 21 prakRtiono udaya zarU thAya che. tyAre tenI sAthe te 21mAM AnupUrvI nAmakarmano paNa vipAkodaya zarU thAya che. tenA kAraNe jIva utpatti sthAna tarapha vaLAMka le che. jo eka vakrAthI utpattisthAna Ave to vigrahagatimAM kula be samaya thAya. ane be traNa-cAra vakrAthI jo utpatti sthAna Ave to anukrame kula traNa-cAra ane pAMca samaya paNa thAya che. te sarvemAM vacagALAnA anukrame 1-ra-3 samaya A jIva aNAhArI hoya che. bRhasaMgrahaNImAM kahyuM che ke - ujjugai paDhamasamaye, parabhaviyaM AuyaM thaahaaro| vakkAi bIyasamaye, parabhaviyAu udayamei // 304 // igaduticau vakkAsuM, dugAisamaesu prbhvaahaaro| dugavakkAisu samayA, iga do tinni ya aNAhArA / / 305 / / A pramANe vakrA karatI vakhate ja vacagALAnA kSetrane AzrayIne ja AnupUrvIno udaya zarU thAya che. tethI cAra AnupUrvIne kSetravipAkI kahevAya che. te 19 | have jIvavipAkI ane bhavavipAkI prakRtio samajAve che - ghaNaghAi dugoa jiNA, tasiaratiga subhagadubhagacau saasN| jAitiga jiavivAgA, AU cauro bhvvivaagaa||20|| (ghanaghAtinyo dvigotraM, jinaM, trasetaratrikaM saubhaagydaurbhaagyctusskmucchvaasm| jAtitrikaM jIvavipAkinya AyUMSi catvAri bhavavipAkinyaH // 20 // ) paUvA = ghanaghAtI karmonI 47 prakRtio, rUma = gotra ane vedanIyaddhika, niVII = jinanAmakarma, tamiti = trasatrika ane sthAvaratrika, kumakumaraDa = saubhAgya ane daurbhAgya catuSka, sAruM = ucchavAsanAmakarma, nAtikA = jAtitrika nidhivA = jIvavipAkI che mA gharo cAre AyuSya, avivA=bhavavipAkI che. 20 Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha gAthArtha H- ghAtIkarmonI 47, gotraddhika ane vedanIyadghika, jinanAmakarma, trasatrika sthAvaratrika, saubhAgyacatuSka ane daurbhAgyacatuSka, ucchvAsanAmakarma, jAtitrikanI 11, ema kula 78 prakRtio jIvavipAkI che. ane cAra AyuSya bhavavipAkI che. | 20 || 76 vivecana :- ghAtIkarmo vAdaLanI jema AtmAnA guNonuM AvaraNa karanAra che, tethI thAtIkarmone dhana eTale vAdaLanI upamA ghaTatI hovAthI dhanadhAtI karma kahevAya che. athavA ghana eTale nibiDa arthAt gADha evAM ghAtIkarmo jJAnAvaraNIya 5, darzanAvaraNIya 9, mohanIyanI 28, ane aMtarAyanI 5, ema kula 47 prakRtio cAra ghanaghAtI karmonI che. ahIM vipAkadvAra hovAthI udaya jaNAvavAno che. tethI udayAdhikAra pramANe samyaktvamohanIya ane mizramohanIya paNa gaNavAnI che. mATe mohanIyanI 28 kahI che. A suDatAlIse prakRtio jIvavipAkI che. kAraNa ke zarIrarUpe pariNata thayelA pudgalomAM tenuM phaLapradAna nathI. paraMtu jIvanA ja jJAna, darzana, samyaktva, cAritra ane vIryaguNano pratibaMdha karanArAM A karmo che. tethI tenA udaya vaDe jIva ajJAnI, adarzanI, mithyAtvI, cAritrahIna ane zaktihIna bane che tethI A sarve prakRttio jIvavipAkI che. gAthA : 20 be gotra ane be vedanIya, jinanAma, trasatrika-sthAvaratrika, saubhAgya catuSka ane daurbhAgya catuSka, ucchavAsa ane jAtitrikanI (jAti, 5, gati 4, ane vihAyogati 2 ema kula) 11, A 31 prakRtio paNa uMcA-nIcAkulamAM janma ApavA vaDe jIvane harSa-zokAdi phaLa Ape che. e ja rIte sAtA-asAtA paNa pramoda ane pIDAnA anubhavarUpe potAno vipAka jIvane Ape che. tIrthaMkarapaNAnI prApti paNa jIvane ja thAya che. trasatva, bAdaratva, paryAptatva ane sthAvaratva-sUkSmatva ane aparyAptatva rUpa sArI-narasI labdhio (zaktio) paNa jIvane ja prApta thAya che. A pramANe bAkInI prakRtiomAM paNa samajI levuM. A aThThotera prakRtio jIvane sAkSAt phaLadAyaka hovAthI jIvavipAkI che. Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 20 pAMcamo karmagraMtha cAra AyuSyakarma bhavavipAkI che. A cAre AyuSya potapotAno vipAkodaya potapotAnA bhavamAM ja jaNAve che. vipAkodaya thavAmAM bhavanI ja pradhAnatA che. bhava AvyA vinA bAMdheluM AyuSya sattAmAM hovA chatAM udayamAM AvatuM nathI ane pota potAno bhAva jIvane prApta thAya tyAre te te AyuSya udayamAM AvyA vinA rahetuM nathI. tethI bhavanI sAthe anvaya-vyatireka saMbaMdha hovAthI cAre AyuSya bhavavipAkI che. prazna - jIvavipAkI 78 prakRtio kahI. temAM rati-arati mohanIya, susvara, dusvara, ucchavAsa, ane bAdara-sUkSma ItyAdi keTalIka prakRtio pudgala dvArA jIvane phaLa Ape che. jema patthara vAgavAthI asAtA thAya. caMdanAdithI sAtA thAya. komaLa dravyonA bhakSaNathI susvara thAya ane pitta tathA kaphakAraka pudagalonA AhArathI duHsvara thAya. ItyAdi prasiddha che. to AvI keTalIka pravRtione jIvavipAkI kema kahI? pudgala dvArA vipAka batAvatI hovAthI pudgalavipAkI kahevI joIe? uttara- pugalanA viSayamAM jeno vipAka thAya te pugalavipAkI kahevAya che. audArikAdi pAMca zarIra rUpe pariNAma pAmelAM pudgalone viSe phaLapradAnatA che je prakRtionI te prakRtio pudgalavipAkI kahevAya che. rati-arati Adi uparokta prakRtiono udaya patthara ane caMdanAdi pudgalanA nimitte thato dekhAya che.paraMtu tevA pudgalonA nimitta vinA paNa pUrve anubhavelA viSayonA smaraNAdithI paNa rati-arati Adino udaya hoya che. tethI pugalonI sAthe udayano vyabhicAra hovAthI pugalavipAkI gaNAvI nathI. (juo paMcasaMgraha dvArA trIjuM, gAthA-46.) prazna- jema cAra AyuSya potapotAnA bhavamAM ja udayamAM Ave che, tethI bhavavipAkI che. tevI ja rIte devagati Adi cAra gatinAmakarma paNa potapotAnA bhavamAM ja udayamAM Ave che. to te cAra gatine paNa bhavavipAkI kema kahetA nathI ? Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 20 uttara- cAra gatino rasodaya (vipAkodaya) avazya potapotAnA bhavamAM ja thAya che. anya bhavamAM thato nathI. paraMtu te cAre gatino saMkramAdi dvArA pradezodaya bhavAntaramAM paNa avazya thAya che. jema manuSyagatimAM vartato jIva potAnA adhyavasAyane anusAra vArApharatI cAre gati bAMdhato hovAthI cAre gatinI sattA hoya che. ane mokSe javAno samaya Ave tyAre athavA sAmAnyathI manuSyabhavamAM vartato hoya tyAre traNa gatinA pradezo udayavatI evI manuSyagatimAM saMkramAvIne pradezodayathI bhogavIne kSaya kare che. A pramANe rasodaya svabhavaviSayaka ja hovA chatAM paNa pradezodaya bhavAntaramAM paNa saMbhavato hovAthI svabhavano vyabhicArI thavAthI A cAra gati bhavavipAkI kahevAtI nathI. jyAre AyuSyakarmano rasodaya ke pradezodaya potAnA bhavamAM ja thAya che. AyuSyakarmano bIjA AyuSyamAM saMkrama ja thato nathI. tethI tevA prakArano saMkrama dvArA thanAro, anya prakRti rUpe anubhava karavA rUpa pradezodaya cAra AyuSyamAM che ja nahIM. tethI jema rasodaya potAnA bhavamAM ja thAya che. tema te te rasavALA pradezonuM vedana paNa AyuSyamAM potAnA bhavamAM ja che. tethI AyuSya bhavavipAkI che. paraMtu gati bhavavipAkI nathI.' prazna - je koI prakRtio kSetra ane bhavanI pradhAnatAe zArIrika pudgalomAM potAnuM phaLa Ape che. te sarve prakRtio paNa paraMparAe to jIvane ja phaLa Ape che. kAraNa ke karmo to jIve ja bAMdhyAM che. ane phaLa paNa tene ja bhogavavAnuM che. zarIra to sAdhana mAtra che. temaja bhava ane kSetra paNa nimitta mAtra ja che. vAstavikapaNe to sarve karmo jIvane ja phaLapradAna karatAM hovAthI sarve prakRtine jIvavipAkI ja kahevI joIe? kSetravipAkI, bhavavipAkI ane pudgalavipAkI zA mATe kahI? uttara - jo ke sarve karmo potAnuM phaLa jIvane ja Ape che. ane jIve ja karmo bAMdhyAM che. jIva bhavAntaramAM gaye chate nirjIva zarIrane to Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 21 pAMcamo karmagraMtha bALI ja nAkhavAmAM Ave che. eTale te kaMI phaLane bhogavanAra nathI. paraMtu jIvane phaLa ApavAmAM AnupUrvIomAM kSetra, AyuSyamAM bhava, ane have kahevAtI 36 prakRtiomAM zArIrika pudgala skaMdho jevA prakAranAM asAdhAraNa kAraNa che. tevA prakAranAM bIjAM koI asAdhAraNa kAraNa anya prakRtiomAM nathI. tethI asAdhAraNa kAraNapaNAnI vivakSA karIne te te vipAkI prakRtio kahI che. paramArthathI sarve prakRtio jIvavipAkI ja che. prazna - cAra AnupUrvI vigrahagati rUpa kSetramAM jema udayamAM Ave che. tevI rIte sarve prakRtio paNa pota potAnA udayakALe koI ne koI kSetranuM AlaMbana laIne ja udayamAM Ave che. eTale ke te te prakRtio jyAre jyAre udayamAM Ave che tyAre tyAre koI ne koI kSetra temAM kAraNa hoya ja che. tethI bIjI prakRtione paNa kSetravipAkI kema kahetA nathI? uttara - sarve paNa prakRtio koI ne koI kSetramAM ja udayamAM Ave che te vAta ThIka che. paraMtu cAra AnupUrvInA vipAkodayamAM vigrahagati svarUpa vakrA karavAvALuM kSetra jevuM asAdhAraNa kAraNa che. tevuM asAdhAraNa kAraNa rUpe amuka niyata kSetra bIjI prakRtiomAM kAraNa nathI. A cAra AnupUrvI vakA karavAvALA kSetramAM ja udayamAM Ave che anyatra AkhA bhavamAM kyAMya paNa udayamAM AvatI nathI. tethI A cArane ja kSetravipAkI kahI che. zeSa prakRtio kSetravipAkI nathI. ravA have pudgalavipAkI samajAve che. nAmadhuvodayacautaNu-vadhAya saahaarnniarujjoatigN| puggalavivAgI baMdho, payaiThiirasapaesatti // 21 / / (naamdhruvodycturtnuupghaatsaadhaarnnetrodyottrikm| pudgalavipAkinyo bandho prakRtisthitirasapradezA iti // 21 // ) Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 21 nAma dhuvodaya = nAmakarmanI dhruvodayI, vaDatay = zarIra catuSka, vavAya = upaghAta, sAdarA = sAdhAraNa, rUyara = pratyeka, 3notii = udyotatrika, puravivAra = pugalavipAkI prakRtio che. vaMtho = baMdha, pathati = prakRti, sthiti, saMpatti = rasa ane pradeza ema baMdha cAra prakAre che. 21 gAthArtha - nAmakarmanI dhruvodayI prakRtio 12, zarIra catuSkanI 18, upaghAta, sAdhAraNa, pratyaka, udyotatrika, ema 36 prakRtio pudgalavipAkI che. tathA prakRti-sthiti-rasa ane pradeza ema baMdha cAra prakArano che. ra1 | vivecana = nAmakarmanI dhruvodayI (gAthA 6 mAM kahyA mujaba) nirmANa, sthira, asthira, zubha, azubha, agurulaghu, tejasa, kArpaNa ane varNa catuSka ema kula 12, vaDatay = zarIrAdi cAranI 18 prakRti eTale trIjI gAthAnA krama pramANe zarIra 3, aMgopAMga 3, saMsthAna 6, ane saMghayaNa che, ema maLIne kula 18, upaghAta, sAdhAraNa, rUtara zabdathI sAdhAraNanI pratipakSI pratyeka, udyotatrika eTale trIjI gAthAmAM kahelA krama pramANe udyota, Atapa ane parAghAta ema kula 36 prakRtio pudgalavipAkI che. kAraNa ke A chatrIse prakRtio potapotAno phaLa vipAka audArikAdi zarIromAM (zarIra rUpe pariNata thayela pudgalomAM) batAve che. ahIM "putti'' zabdathI sAmAnya pudgala na letAM audArikAdi zarIra rUpe pariNata thayelAM pugalo samajavo. tyAM ja phaladAnatA A 36nI saMbhave che. jema ke nirmANanAmakarma to avayavonI yathAsthita vyavasthA kare, sthira nAmakarma to hADakAM ane dAMta Adi avayavone sthira rAkhe, asthira nAmakarma to jIbha, pAMpaNa Adine asthira rAkhe, zubhanAmakarma nAbhithI uparanA ane azubhanAmakarma nAbhithI nIcenA avayavone zubha ane azubha rUpe gaNAve che. upaghAta nAmakarma zarIranA ja avayavone du:khadAyIpaNe banAve che. A pramANe A sarve Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 21 " pAMcamo karmagraMtha 81 prakRtio potAnuM phaLa zarIra rUpe racAyelAM pudgalomAM ja darzAve che. tenA dvArA jIvane sukha-duHkha ApanAra bane che. tethI zArIrika pudgalomAM phaLadAyakatA pradhAnapaNe hovAthI pugalavipAkI kahevAya che. A pramANe kSetravipAkI, jIvavipAkI, bhavavipAkI ane pudgalavipAkI ema cAra prakAranA vipAkavALI prakRtio samajAvI. vipAka be prakArano kammapayaDanI pahelI gAthAnI upAdhyAyajI kRta TIkAmAM (naukAmAM) Apela che. (1) hetuvipAka ane (2) ravipAka. kSetravipAkAdi je cAra prakAranA vipAka upara samajAvyA te hetuvipAka jANavA. kAraNa ke kSetranubhava ane zArIrika pugala Adi hetuone (nimittone) laIne vipAka (phaLadAna) batAvavAnI pradhAnatAvALI prakRtio te hetuvipAka kahevAya che. ane rasadvArA vipAka batAvavAnI pradhAnatA vicArIe tyAre te rasavipAka kahevAya che. tenA eka sthAnika, dvisthAnika, tristhAnika ane catuHsthAnika ema cAra bheda che. je AgaLa rasabaMdha vakhate samajAvAze tathA ghAtIaghAtI-zubha-azubha Adi dvArA paNa rasavipAkane AzrayI samajavAM. baMdha ane baMdhanA cAra bhedo have cAra prakArano baMdha samajAve che. mithyAtva, avirati Adi baMdhahetuo vaDe kArmaNavargaNAnA skaMdhonuM karmarUpe rUpAntara karIne AtmAno te karmonI sAthe lohAgninI jema je saMbaMdha thavo tene baMdha kahevAya che. saMsArI jIvomAM pratisamaye A baMdha cAlu ja che. ane teramA guNaThANA sudhI cAlu ja rahe che. je samaye AtmAmAM karma baMdhAya che te ja samayamAM te kArmaNavargaNAnA karmarUpe rUpAntara thatA skaMdhomAM prakRti-sthiti rasa ane pradeza A cAre bhAvo modakanA dRSTAntanA anusAra sarjAya che. (1) prakRtibaMdha=prakRti eTale svabhAva. A baMdhAtuM karma jyAre udayamAM Avaze tyAre kevuM phaLa Apaze? evA prakAranA tenA svabhAvanuM nakkI thayuM te prakRtibaMdha. A artha karmavipAkAdimAM (prathama karmagraMthAdimAM) Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha Avyo che. athavA prakRtibaMdhano bIjo artha evo paNa che ke sthiti-rasa ane pradeza A traNa baMdhono samudAya te prakRtibaMdha. jJAnAvaraNIya karma baMdhAya che eTale ke te karma AtmA sAthe keTalo samaya raheze? kevuM tIvra-maMda phaLa Apaze ? ane tenAM keTalAM daliko che? AvuM jANavuM te ja prakRtibaMdha 82 (2) sthitibaMdha baMdhAtuM karma AtmA sAthe keTalo samaya raheze? ema kAlamAnanuM nakkI thayuM te sthitibaMdha. tenA jaghanya-utkRSTa be bheda che. (3) rasabaMdha = baMdhAtuM evuM A karma jyAre udayamAM Avaze tyAre tIvra, maMda Adi kevA bhAve potAno phaLavipAka jaNAvaze ? tenuM nirmANa thavuM te rasabaMdha. (4) pradezabaMdha baMdha karatI vakhate A AtmA kAryaNavargaNAnA keTalA karma paramANuone grahaNa kare che ? tenA pramANanuM nakkI thavuM te pradezabaMdha. zAstromAM kahyuM che ke gAthA : 22-23 = ThiibaMdha dalassa ThiI, paesabaMdho paesagahaNaM jaM / tANa raso aNubhAgo tassamudAo pagaibaMdho // prakRtiH samudAyaH syAtsthitiH kAlAvadhAraNam / anubhAgaH rasaH proktaH pradezo dalasaJcayaH // A banne gAthAonA artha sugama che. cAre prakAranA baMdha samajAvyA. vistArathI jANavuM hoya to karmavipAkAdimAMthI jANI levuM. have te cAramAMthI prathama "prakRtibaMdha" samajAvIzuM. I // 21 // prakRtibaMdha tathA tenA svAmI ema 17mA tathA 21mA dvA2no adhikAra:muulpyddiinn aDasattachegabaMdhesu tinni bhUgArA / appatarA tiya cauro, avaTThiyA na hu avattavvo // 22 // Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha egAdahige bhUo, egAIUNagammi appataro / tammatto vaTThiyao, paDhame samaye avattavvo // 23 // gAthA : 22-23 (mUlaprakRtInAmaSTasaptaSaDekabandheSu trayo bhUyaskArAH / alpatarAstrayazcatvAro'vasthitA na tvavaktavyaH // 22 // ekAdyadhike bhUyaH, ekAdibhirUne'lpataraH / tanmAtro'vasthita:, prathame samayevatttavya: rrU ) mUttapavaDILa=mUla prakRtionA, Damattache=ATha, sAta, cha, ane ekanA, saMghetu=baMdhasthAnakomAM, ttini mULarA-traNa bhUyaskAra baMdho thAya che. appatA=alpatarabaMdho, tiyatraNa, cocAra, prakriyA= avasthitabaMdho, na du=paraMtu thato nathI, avattavyo=avaktavyabaMdha. I // 22 // gAdii=ekAdi adhika baMdhAye chate, bhUo=bhUyaskAra thAya che, phaijhaLAMmi ekAdi nyUna baMdhAye chate, appataro alpatara, tammatto samaye teTalo ne teTalo baMdha, akriyo avasthitabaMdha, patname prathama samayamAM, avattavo avaktavyabaMdha thAya che. I // 23 // gAthArtha mUla ATha karmonA ATha, sAta, cha ane eka ema cAra prakAranA baMdhasthAnakomAM traNa bhUyaskArabaMdha, traNa azpatarabaMdha, cAra avasthitabaMdha thAya che, paraMtu avaktavyabaMdha thato nathI. // 22 // eka vagere adhika baMdhAye chate bhUyaskAra, ekAdi nyUna baMdhAye chate alpatara, teTalI ja mAtrAvALo baMdha thAya tyAre avasthita, ane (sarvathA baMdhaviccheda ke abaMdha thayA bAda punaH zarU thatA baMdhanA) prathama samaye avaktavyabaMdha thAya che. // 23 || = = - - - vivecana mUla karmo jJAnAvaraNIya Adi ATha che. tenAM cAra baMdhasthAnako che. "eka kALe ekI sAthe jeTalI prakRtio baMdhAya teTalI prakRtionuM (teTalI saMkhyAnuM) eka baMdhasthAnaka kahevAya che" 83 = Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha A vyAkhyA pramANe jyAre jIva parabhavanuM AyuSyakarma bAMdhato hoya tyAre guNasthAnaka 1-2-4-5-6-7 hovAthI jJAnAvaraNIya Adi zeSa 7 karmo paNa avazya baMdhAya ja che. tethI te kALe ekI sAthe ATha karmo baMdhAya che, te "aSTavidhabaMdha" nAmanuM paheluM eka baMdhasthAnaka kahevAya che. teno kALa jaghanyathI ane utkRSTathI aMtarmuhUrta mAtra ja hoya che. kAraNa ke AyuSyakarmano baMdha ochAmAM ocho ane vadhumAM vadhu aMtarmuhUrta ja cAle che. tathA te avidha baMdhamAM guNasthAnako (trIjA vinA) 1 thI sAta hoya che. jyAre AyuSyakarma na baMdhAya tyAre AyuSya vinA "savidhabaMdha" nuM bIjuM baMdhasthAnaka kahevAya che. A baMdhasthAnakamAM 1 thI 9 guNasthAnaka hoya che. jaghanyakALa aMtarmuhUrta ane utkRSTa kALa aMtarmuhUrta nyUna pUrvakoDInA trIjA bhAge adhika evA cha mAsa nyUna tetrIsa sAgaropama hoya che. manuSyano utkRSTAyuSyavALo pUrvakoDIno bhava hoya tyAM prathama be bhAga vItyA bAda trIjA bhAganA prathama samayathI AyuSyano baMdha jo cAlu kare, to te aMtarmuhUrto pUro thAya ane dhAro ke utkRSTathI te kALe anuttaravAsIdevanuM athavA sAtamI nArakInuM tetrIsa sAgaropamanuM AyuSya bAMdhe to uparokta kALa saMbhavI zake che. upazamazreNI athavA kSapakazreNImAM jIva ArUDha thAya tyAre navamA guNaThANAnA ante mohanIyakarmano baMdhaviccheda thavAthI "SadvidhabaMdhaka" nuM trIjA baMdhasthAnaka jANavuM. guNasthAnaka eka phakta dasamuM samajavuM. upazamazreNI AzrayI kALa jaghanyathI 1 samaya ane utkRSTathI aMtarmuhUrta jANavo ane kSapakazreNI AzrayI jaghanyathI tathA utkRSTathI aMtarmuhUrta mAtra kALa jANavo. tathA 11-12- ane 13mA guNaThANe mAtra eka vedanIyakarma ja baMdhAya che. te "ekavidhabaMdhaka" nuM cothu baMdhasthAnaka jANavuM. teno kALa agiyAramA guNasthAnakane AzrayI jaghanyathI 1 samaya ane utkRSTathI aMtarmuhUrta, tathA bAramA-teramA guNasthAnakane AzrayI jaghanyathI aMtarmuhUrta ane utkRSTathI dezona pUrvakroDa 84 gAthA : 22-23 Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 22-23 pAMcamo karmagraMtha 85 varSa pramANa jANavo. A pramANe mUla 8 karmanAM 8-7-6-1 ema cAra baMdhasthAnaka hoya che. bhUyaskArAdinuM varNana mUlakarmanAM A cAra baMdhasthAnakomAM 3 bhUyaskAra, 3 alpatara 4 avasthitabaMdha hoya che. ane avaktavyabaMdha hoto nathI. A viSaya samajavA mATe trevIsamI gAthAmAM kahelA bhUyaskArAdi cAre baMdhanA artho prathama samajI laIe. jeTalI prakRtiono baMdha pravartato hoya, temAM eka, be, traNa ke tenAthI adhika prakRtio vadhAre baMdhAya te bhUyaskArabaMdha. ahIM bhUyar eTale vadhAre, cAlu baMdhamAM ekAdi prakRtino paNa vadhAro thavo te.. jeTalI prakRtiono baMdha pravartato hoya temAM eka, be, traNa ke tenAthI vadhAre ochI baMdhAya. nyUna baMdhAya te alpatarabaMdha ahI anya eTale ochI-nyUna-hIna baMdhAya te. jeTalI prakRtino baMdha cAlato hoya teTalI ne teTalI ja prakRti jIva bAMdhyA kare, vadhAro ke ghaTADo na thAya te avasthitabaMdha. ahIM avasthita eTale sthira, vadha-ghaTa nahIM te. sarvathA baMdhano abhAva thayA pachI jyAre pharIthI te baMdha cAlu kare tyAre pharIthI zarU thatA baMdhanA prathama samaye avaktavyabaMdha. bhUyaskAra, alpatara ke avasthita ema traNamAMthI koIpaNa nAma vaDe na bolAvI zakAya tevo je baMdha te avaktavyabaMdha. adhika baMdhAya tyAre prathama samaye ja bhUyaskAra, nyUna baMdhAya tyAre paNa prathama samaye ja alpatara, sarvathA navo baMdha cAlu kare tyAre paNa prathama samaye ja avaktavya, ema bhUyaskAra, alpatara ane avaktavya baMdha phakta eka samaya mAtra ja hoya che ane te paNa prathama samaye Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha gAthA : 22-23 ja hoya che. dvitIya Adi samayamAM te baMdha pUrvasamaya jeTalo ja hovAthI avasthita kahevAya che. ema avasthitabaMdhano ghaNo kALa hoya che. agiyAramA upazAttamoha guNasthAnake ATha karmomAMthI mAtra 1 vedanIyakarma baMdhAya che. tyAMthI addhAkSaye paDatAM jIva dazamA guNasthAnake Ave tyAre mUla 6 karmono baMdha zarU thAya che. tyAre prathama samaye (vadhAro thayo hovAthI) pahelo bhUyaskAra, dazamA guNasthAnakathI paDatAM navamA guNaThANe Ave tyAre mohanIyano baMdha vadhatAM 7no baMdha thAya che tyAre prathama samaye 7nA baMdhano bIjo bhUyaskAra, tyAMthI nIce utaratAM chaThThA Adi guNasthAnakomAM Ave tyAre te guNasthAnakomAM jyAre parabhavanA AyuSyano baMdha prAraMbhe tyAre AThano baMdha thAya. te AThanA baMdhanA prathama samaye AThanA baMdhano trIjo bhUyaskAra. A pramANe 1nA baMdhavALA guNasthAnakathI nIce utaratAM 6-7-8no baMdha zarU karatAM te traNe baMdhasthAnakanA prathama prathama samaye eka-eka bhUyaskAra thatAM mUla ATha karmanA kula traNa bhUyaskAra baMdha thAya che. agiyAramethI addhAkSayane badale bhavakSayathI je paDe te cothe guNasthAnake Ave tyAre (chanA baMdha vinA) sIdhesIdho sAtano baMdha kare te paNa sAtanA baMdhano bhUyaskAra che. ema sAtanA baMdhano bhUyaskAra be rIte thAya che. paraMtu saMkhyA tenI te ja hovAthI eka ja gaNAya che. evI ja rIte AyuSyakarma baMdhAtuM hoya tyAre jIva kula 8 karmo bAMdhe che. temAMthI aMtarmuhUrta bAda jyAre AyuSyano baMdha samApta thaI jAya tyAre AyuSya vinA sAtano baMdha zarU thatAM ghaTADo thayela hovAthI prathama samaye 7nA baMdhano pahelo alpatara, tyArabAda zreNImAM caDatAM navamA guNasthAnakanA aMte mohano baMdha aTakAvI dasame guNasthAne jatAM 6 karmano baMdha thatAM prathamasamaye bIjo alpatarabaMdha, ane dasamAM guNasthAnakathI agiyArame athavA bAramA guNasthAnake jatAM 1 no baMdha zarU thAya tyAre prathama samaye trIjo alpatara baMdha thAya. A pramANe Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha 8 karmanA baMdhathI hAni thatAM thatAM 7-6-1nA baMdhanA te te baMdhanA prathama samaye traNa alpatarabaMdha thAya che. gAthA 22-23 : bhUyaskArarUpe ke alpatarUpe jyAre je je baMdha zarU thAya che tyAre, prathamasamaye (vadhAro thayo hoya to) bhUyaskAra kahevAya, ane (ghaTADo thayo hoya to) alpatara kahevAya. paraMtu bIjA samayathI te te baMdha avasthita kahevAya che. jema agiyAramAthI dasame guNaThANe AvatAM 1 nA baMdhathI 6no baMdha zarU karatAM vadhAro thayo che mATe prathamasamaye bhUyaskAra. paraMtu bIjA samayathI aMtarmuhUrta sudhI (arthAt dasame varte tyAM sudhI) 6no avasthitabaMdha kahevAya che. tathA 6no baMdha dasame karIne navame Ave tyAre 7no baMdha zarU karatAM prathamasamaye bIjo bhUyaskAra. paraMtu 7no baMdha zarU thayA pachI bIjA samayathI jyAM sudhI A 7no baMdha cAle tyAM sudhI 7nA baMdhano avasthitabaMdha kahevAya che. ema 8no baMdha zarU kare tyAre prathamasamaye bhUyaskAra, paraMtu bIjA samayathI 8nA baMdhano avasthitabaMdha kahevAya che. evI rIte AyuSyabaMdha pUrNa thayA pachI 8 thI 7no baMdha zarU karatAM prathama samaye alpatara, paNa bIjA samayathI 7no avasthitabaMdha, zreNImAM caDatAM dasame jatAM 7mAMthI 6no baMdha zarU karatAM bIjA samayathI 6nA baMdhano avasthita baMdha. ane agiyArame-bArame jatAM 1no baMdha zarU thatAM bIjA samayathI jyAM sudhI ekano baMdha cAle tyAM sudhI 1nA baMdhano avasthita baMdha kahevAya che. A pramANe 8-7-6-1 ema avasthitabaMdha cAra thAya che. 87 sarvathA mUlakarmonA baMdhano abhAva teramA guNasthAnakanA aMte thAya che. tyArabAda jIva niyamA abaMdhaka thayo chato caudame jaIne mokSe jAya che. pharIthI baMdha zarU karato nathI. tethI avaktavyabaMdha thato nathI. jo caudamethI paDI terame AvI 1no, athavA dasame AvI 6no, athavA caudamethI navame AvI 7no ema baMdha karato hota to te avaktavyabaMdha thAta. paraMtu caudame gayelo AtmA patana pAmato ja Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 24 nathI. punaH baMdha zarU karato ja nathI tethI mUlakarmomAM avaktavyabaMdha thato nathI. (paraMtu uttarakarmomAM avaktavya baMdha thaze. je AgaLanI gAthAmAM samajAvAze.). (1) bhUyaskAra traNa - 6no, 7no, ane 8no (prathama samaye mAtra) (2) alpatara traNa - 7no, 6no ane 1no (prathama samaye mAtra) (3) avasthita cAra - 8no, 7no, 6no ane 1no (dvitIyAdi samayamAM) (4) avaktavyabaMdha - nathI. A pramANe AThe mUlakarmonA bhUyaskArAdi samajAvyA. have eka eka mUlakarmanA bhUyaskArAdi samajAvIzuM. 22-23ii nava cha ccau daMse du du, ti du mohe du igavIsa sattarasa / terasa nava paNa cau ti du, ikko nava aTTha dasa dunni // 24 / / (nava SaT catvAro darzane, dvau dvau trayo dvau mohedvyekaviMzatissaptadaza / trayoza nava vIrastrayo dAvejo navANI 9za dvau ra4 ) navachADa = navanuM, chanuM ane cAranuM ema, Dha = darzanAvaraNIyakarmamAM traNa baMdhasthAna che. 33 ti Tu = be, be, traNa ane be bhUyaskArAdi che. moTe = mohanIyakarmamAM, TurUvAra sattara = bAvIsa, ekavIsa, sattara, terasa nava paur a3 = tera, nava, pAMca ane cAra, ti Tu pha = traNa, be ane eka ema kula 10 baMdhasthAnako che. nava maTTa Tasa kuni = nava, ATha, dasa ane be bhUyaskArAdi che. rajA gAthArtha - darzanAvaraNIya karmamAM "9-6-4" ema traNa baMdhasthAnaka che. temAM 2 bhUyaskAra, 2 alpatara, 3 avasthita ane 2 avaktavyabaMdha che. tathA mohanIyakarmamAM 22, 21, 17, 13, 9, 5, 4, 3, 2, 1, ema kula 10 baMdhasthAnaka che. temAM 9, 8, 10 ane 2 bhUyaskArAdi che. merA Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 24 pAMcamo karmagraMtha 89 vivecana- koI paNa karmanA bhUyaskArAdi cAra baMdha samajAvavA hoya to prathama baMdhasthAnaka samajAvavAM ja paDe. kAraNa ke A bhUyaskArAdi baMdho baMdhasthAnakane AzrayIne ja thAya che. (jo ke AvI ja rIte AThe karmomAM udaya-udIraNA ane sattAne AzrayI paNa bhUyaskArAdi thAya che. to paNa ahIM prakRtibaMdha-sthitibaMdha vagere baMdha adhikAra hovAthI baMdhane AzrayIne ja granthakAre samajAvyA che. udaya-udIraNA ane sattAne AzrayI thatA bhUyaskArAdi granthAntarathI jANavA.) tethI prathama (darzanAvaraNIyakarmanAM baMdhasthAnaka samajAve che. darzanAvaraNIya karmanI cakSudarzanAvaraNIyAdi 4, ane nidrApaMcaka ema kula 9 prakRtio che. nave prakRtio dhruvabaMdhI hovAthI pahelA-bIjA guNasthAnake nave avazya baMdhAya ja che mATe tyAM 9 nuM baMdhasthAnaka hoya che. tyArabAda thINadvitrikano baMdhaviccheda thavAthI trIjA guNasthAnakathI AThamAnA prathama bhAga sudhI 6 no baMdha thAya che. tyArabAda dasamA guNasthAnaka sudhI nidrAddhika vinA 4 no baMdha thAya che. A pramANe 96-4 ema traNa baMdhasthAnako darzanAvaraNIya karmamAM hoya che. navana baMdha abhavyane anAdi anaMta, bhavyane anAdisAnta, ane samyakatvathI paDelAne sAdi-sAnta, te jaghanyathI aMtarmuhUrta, ane utkRSTathI dezona ardha pudgala parAvartana kALa hoya che. chano baMdha mizra ane samyakatve hovAthI jaghanyathI aMtarmuhUrta ane utkRSTathI sAdhika be chAsaTha sAgaropama hoya che tathA cArano baMdha jaghanyathI 1 samaya ane utkRSTathI aMtarmuhUrta hoya che. darzanAvaraNIyakarmamAM bhUyaskArAdi upazamazreNImAM ArUDha thaIne agiyAramethI paDatAM dasamAthI AThamAnA bIjA bhAge Ave tyAM sudhI 4no baMdha cAlu hoya che. tyArabAda AThamAnA prathamabhAge AvatAM 6no baMdha zarU thAya, tyAre prathama samaye pahelo bhUyaskAra. bIjA samayathI te 6nA baMdhano avasthita baMdha kahevAya Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 90 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 24 che. tyArabAda paDatAM paDatAM sAsvAdane ke mithyAtve Ave tyAre 9no baMdha zarU karatAM prathamasamaye navanA baMdhano bIjo bhUyaskAra. paraMtu bIjA samayathI navanA baMdhano avasthitabaMdha kahevAya che. A rIte 4 thI 6 nA baMdhe jatAM prathama, ane 6thI 9 nA baMdhe jatAM bIjo ema be bhUyaskArabaMdha thAya che. tathA A darzanAvaraNIyakarmamAM 2 alpatarabaMdha thAya che. pahelAbIjA guNaThANe 9no baMdha cAlu che. paraMtu pahelethI trIjA athavA cothA Adi guNaThANe jatAM 6no baMdha zarU thAya che. tyAM prathama samaye cha no pahelo alpatara. ane bIjA samayathI duno avasthitabaMdha thAya che. tathA zreNImAM caDhatAM AThamA guNaThANAnA bIjA bhAgathI 4no baMdha zarU thatAM prathamasamaye bIjo alpatarabaMdha thAya che. ane bIjA samayathI 4no avasthitabaMdha kahevAya che. A pramANe nA baMdhathI 6nA baMdhe jatAM pahelo, ane 6nA baMdhathI 4nA baMdhe jatAM bIjo ema be alpatara baMdha thAya che. 9-6-4 ema traNe baMdhasthAnakomAM pahelA samaye bhUyaskAra athavA alpatara yathAyogya thAya che. paraMtu bIjA samayathI te baMdha jyAM sudhI cAle tyAM sudhI avasthitabaMdha kahevAya che. tethI avasthitabaMdha 9, 6 ane 4 ema traNa thAya che. agiyAramA guNaThANethI be rIte patana thAya che. (1) addhAkSayathI ane (2) bhavakSayathI. addhAkSayathI jo paDe to dasame guNaThANe AvatAM 4no baMdha zarU thAya che. agiyArame guNaThANe darzanAvaraNIyakarmano sarvathA abaMdhaka thaIne dasame AvatAM cArano baMdha zarU thatAM prathama samaye prathama avaktavyabaMdha thAya che. ane bIjA samayathI avasthitabaMdha kahevAya che. tathA jo bhavakSayathI paDe to mRtyu pAmIne keTalAka granthonA AdhAre vaimAnikadeva, ane keTalAka granthonA AdhAre anuttaradeva thAya che. tyAM cha no baMdha zarU thAya che. cha no baMdha zarU thatAM prathama samaye bIjo avaktavyabaMdha thAya che. A pramANe 4no ane 6no ema be avaktavyabaMdha thAya che. Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 24 pAMcamo karmagraMtha Ct darzanAvaraNIya karmamAM kula 9-6-4 ema traNa baMdhasthAnaka, 69 ema be bhUyaskArabaMdha, 6-4 ema be alpatarabaMdha, 9-6-4 ema traNa avasthitabaMdha, ane 4-6 ema be avaktavyabaMdha thAya che. - mohanIya karmanAM baMdhasthAnaka tathA bhUyaskArAdi have mohanIya karmamAM bhUyaskArAdi samajAvavA che. te samajAvavA mATe prathama baMdhasthAnaka samajAvavAM jarUrI che. tethI prathama mohanIyakarmanAM baMdhasthAnaka samajAve che. tenAM kula 10 baMdhasthAnako che. te A pramANe mohanIyakarmanI kula 28 prakRtio che. temAM samyakatva mohanIya ane mizra mohanIya A be prakRtio baMdhamAM gaNAtI nathI. kAraNa ke mithyAtva mohanIya eka ja baMdhAya che ane temAMthI ghaNo ghaNo rasaghAta karavAthI A be prakRtio parivartana thavA rUpe nIpaje che. tathA traNa vedamAMthI koI paNa kAle game te eka ja veda baMdhAya che. tethI zeSa be veda ochA karavAnA thAya che. tathA hAsya-ratinuM yugala baMdhAya tyAre arati-zokanuM yugala na baMdhAya ane arati-zokanuM yugala baMdhAya tyAre hAsya-ratinuM yugala na baMdhAya, jethI eka yugala baMdhamAM ochuM karavuM paDe che. A rIte kula 6 prakRtio baMdhamAM saMbhavatI nathI. tethI bAkInI 22 sAthe baMdhAya che. 16 kaSAya, mithyAtva, bhaya, jugupsA, A 19 dhruvabaMdhI hovAthI satata baMdhamAM che ja. temAM 1 veda ane eka yugalanI be, ema traNa umeravAthI prathama 22nuM baMdhasthAnaka thAya che. A 22no baMdha mithyAtvI jIvane hoya che. anAdi mithyAtvI jIvane tathA samyakatvAdi guNasthAnakothI paDIne mithyAtve AvelA jIvane A 22 ja baMdhAya che. tenAthI hIna ke adhika baMdhAtI nathI. mohanIyakarmanuM A prathama baMdhasthAnaka kahevAya che. bIjA sAsvAdana guNasthAnake A 22mAMthI "mithyAtva mohanIya" vinA 21 prakRtio baMdhAya che. A bIjuM baMdhasthAnaka che. jo ke sAsvAdane napuMsakaveda paNa baMdhamAMthI viccheda pAmelo che. to Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha gAthA : 24 paNa te hIna karavAnI jarUra nathI. kAraNa ke mithyAtve paNa traNa vedamAMthI eka ja veda baMdhamAM gaNela hato. jo traNe vedo sAthe baMdhAtA hota to sAsvAdane eka hina karavo paData. paraMtu je traNa vedamAMthI 1 letA hatA tene badale have puruSaveda ane strIveda ema bemAMthI ja 1 vedano baMdha levAno rahe che. paraMtu saMkhyAmAM 21nI bAbatamAM kaMI pharaka paDato nathI. A baMdha sAsvAdane hoya che. trIjA - cothA guNasthAnake anaMtAnubaMdhI cAra kaSAya na baMdhAtA hovAthI tenA vinA 17 baMdhAya che. A trIjuM baMdhasthAnaka che. pAMcame guNasthAnake apratyAkhyAnI cAra kaSAya na baMdhAtA hovAthI tenA vinA 13 prakRtio baMdhAya che. A cothuM baMdhasthAnaka che. cha-sAtame ane AThame guNasthAnake pratyAkhyAnAvaraNa cAra kaSAyo na baMdhAtA hovAthI tenA vinA zeSa 9 prakRtio baMdhAya che. A 9nA baMdhanuM pAMcamuM baMdhasthAnaka che. jo ke ahIM sAtame, AThame arati-zokanuM yugala paNa baMdhamAMthI viccheda pAmela che. paraMtu saMkhyAmAM kaMI taphAvata thato nathI. kAraNake je 2 yugalamAMthI 1 yugala letA hatA tene badale have hAsya-ratinuM ja yugala levAnuM rahe che. paraMtu saMkhyA to be prakRtinI ja thaI. tethI baMdha 9no ja gaNAya che. AThamA guNasthAnakanA aMte hAsya, rati, bhaya ane jugupsA A cArano baMdhaviccheda thavAthI zeSa panuM baMdhasthAnaka navamAM guNasthAnakanA (baMdhane AzrayI zAstrakAroe pADelA pAMca bhAgomAMthI) prathama bhAge hoya che. A chaThThuM baMdhasthAnaka che. tyArabAda navamAM guNasthAnakanA prathamabhAganA aMte puruSavedano baMdhaviccheda thatAM bIjA bhAgamAM cAranA baMdhanuM, bIjA bhAganA aMte saMjavalana krodhano baMdhaviccheda thatAM trIjA bhAgamAM traNanA baMdhanuM, ane trIjA bhAganA aMte saMjavalana mAnano baMdhaviccheda thatAM cothA bhAgamAM benA baMdhanuM, ane cothA bhAganA aMte saMjavalana mAyAno baMdhaviccheda thatAM pAMcamA bhAge 1nuM baMdhasthAnaka Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 24 pAMcamo karmagraMtha 93 hoya che. A pramANe navamAM guNasthAnakanA pAMca bhAgomAM anukrame 5, 4, 3, 2, 1nuM baMdhasthAnaka jANavuM. navamAnA aMtya samaye saMjvalana lobhano paNa baMdhaviccheda thavAthI dasamA Adi guNasthAnakomAM mohanIya karmano A jIva sarvathA abaMdhaka bane che. A pramANe 22, 21, 17, 13, 9, 5, 4, 3, 2, 1 ema mohanIya karmanAM kula 10 baMdhasthAnako thAya che. te 10 baMdhana sthAnakomAM 9 bhUyaskArabaMdha, 8 alpatarabaMdha, 10 avasthitabaMdha, ane 2 avaktavyabaMdha thAya che. tenI vizeSa samaja A pramANe mohanIyamAM bhUyaskArabaMdha 9 upazamazreNI upara ArUDha thayelo jIva 11methI paDatAM dasame AvIne jyAre navamA guNaThANAmAM praveza kare che tyAre A jIva mohanIyano sarvathA je abaMdhaka thayelo hato te paDatAM pAMcamA bhAge AvatAM punaH saMjavalana lobhano baMdha cAlu kare che. je 1nuM baMdhasthAnaka kahevAya che. paraMtu A zarU thato baMdha avaktavya baMdha kahevAya che. bhUyaskAra kahevAto nathI. kAraNake baMdha cAlu hoya temAM eka beno vadhAro thAya tene ja bhUyaskAra kahevAnI zAstranIti che. sarvathA abaMdhaka thaIne punaH baMdha cAlu kare to te avaktavyabaMdha ja kahevAya che. tethI 1nA baMdhano bhUyaskAra thato nathI. tyArabAda zreNIthI utarato utarato te jIva cothA bhAge AvI 2 no baMdha kare te prathama bhUyaskAra trIjA bhAge AvI 3 no baMdha kare te bIjo bhUyaskAra bIjA bhAge AvI 4 no baMdha kare te trIjo bhUyaskAra prathama bhAge AvI pa no baMdha kare te cotho bhUyaskAra AThamA guNaThANe AvI 9 no baMdha kare te pAMcamo bhUyaskAra pAMcamA guNaThANe AvI 13 no baMdha kare te cho bhUyaskara cothA-trIjA guNaThANe AvI 17 no baMdha kare te sAtamo bhUyaskAra cothAthI bIje guNaThANe AvI 21 ne baMdha kare te AThamo bhUyaskAra Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha ane pahelA guNaThANe AvI 22 no baMdha kare te navamo bhUyaskAra A pramANe 1nA baMdhane choDIne bAkInA badhAM ja baMdhasthAnakomAM jyAre jyAre adhikarUpe baMdha zarU kare tyAre tyAre prathama samaye bhUyaskArabaMdha kahevAya che. ane te 2, 3, 4, 5, 9, 13, 17, 21, 22nA baMdhanA maLIne kula 9 bhUyaskArabaMdho thAya che. sarve paNa bhUyaskAro mAtra prathamasamaya puratA eka samayanA ja hoya che. bIjA samayathI to te avasthitabaMdha kahevAya che. 94 mohanIyamAM alpatarabaMdha 8 agiyAramA guNasthAnakathI utaratAM jema jema baMdhano vadhAro thayo tema tema bhUyaskAro jevI rIte thayA. tevI ja rIte mithyAtva guNasthAnakethI upara jatAM jema jema baMdhanI hAni thAya che tema tema alpatara baMdha thAya che. mohanIyamAM 22nA baMdhathI vadhAre prakRtio baMdhAtI nathI. mATe 22no baMdha mohanIyanA koI paNa baMdha karatAM alpa thai zakato nathI. A rIte 22nA baMdhamAM anya baMdhasthAnakonI apekSAe alpatA na hovAthI 22no baMdha alpatara thato nathI. tathA 21no baMdha sAsvAdane thAya che. ane te 22nA baMdhathI alpatAvALo che. jo pahelA guNaThANAthI sIdhesIdhuM bIje sAsvAdane javAtuM hota to 22nA baMdhathI 21nA baMdhe jatAM alpatA thavAthI 21nA baMdhano alpatara thAta, paraMtu gAthA : 24 1. ahIM koI paNa eka baMdhasthAnake judA-judA-baMdhasthAnakethI Ave to paNa eka ja bhUyaskAra ke eka ja alpatara gaNAya che. jema sAsvAdanethI pahele Ave to 21nA baMdhathI 22 no baMdha kare ane cothathI pahele Ave to 17nA baMdhathI 22no baMdha kare. pAMcamethI pahele Ave to 13nA baMdhathI 22no baMdha kare ane chaTTethI pahele Ave to nA baMdhathI 22no baMdha kare. A pramANe judAjudA baMdha sthAnakethI 22no baMdha saMbhave che. paraMtu te sarvemAM 22no AMka eka ja che ane samAna che. tethI bhUyaskAra baMdha eka ja gaNAya che. tema sarvatra bhUyaskAra tathA alpatarAdimAM samajavuM. Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 24 pAMcamo karmagraMtha 95 sAsvAdana guNasthAnaka upazama samyakatvathI paDatAM ja Ave che. mithyAtvathI upara jatAM AvatuM nathI. mithyAtvathI traNa karaNo karIne A jIva samyakatvAdi guNovALAM guNasthAnaka pAme che. athavA samyakatva pAmI tripuMjIkaraNa karI paDIne mithyAtve AvyA pachI jyAre mizramohanIyano udaya thAya tyAre trIje guNasthAnake Ave che. paraMtu pahelethI bIje to Avato ja nathI. tethI 22nA baMdhathI 21nA baMdhamAM gamana na hovAthI 21nA baMdhamAM alpatA hovA chatAM paNa 21no alpatara thato nathI. upazamasamyaktathI paDIne sAsvAdane AvI zakAya che. ane te kALe 21no baMdha paNa thAya che. paraMtu te to 17nA baMdhathI 21nA baMdhamAM gamana thayuM hovAthI vadhAro thayo kahevAya che. tethI bhUyaskAra thAya che. paraMtu 21no alpatara thato nathI. A pramANe 22-21nA be alpatara thatA nathI bAkInA badhA ja upara uparanA guNasthAnakomAM jatAM alpataro thAya che tethI kula 8 alpatara baMdha che. 22no baMdha karato mithyAtvI jIva mizra athavA aviratisamyagdaSTi guNasthAnake jAya tyAre 17nA baMdhanA pahelA samaye pahelo alpatara thAya che. e ja pramANe 17 nA baMdhathI pAMcame guNaThANe jatAM 13 nA baMdhano bIjo alpatara 13 nA baMdhathI chake-sAtame jatAM 9 nA baMdhano trIjo alpatara 9 nA baMdhathI 9/1 bhAge jatAM 5 nA baMdhano cotho alpatara 5 nA baMdhathI 92 bhAge jatAM 4 nA baMdhano pAMcamo alpatara 4 nA baMdhathI 93 bhAge jatAM 3 nA baMdhano chaThTho alpatara 3 nA baMdhathI 9/4 bhAge jatAM ra nA baMdhano sAtamo alpatara 2 nA baMdhathI 9/5 bhAge jatAM 1 nA baMdhano AThamo alpatara A pramANe mohanIya karmanA 10 baMdhasthAnakomAM 21-21 A bene choDIne bAkInA ATha baMdhasthAnako jyAre jyAre zarU kare tyAre Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha gAthA : 24 tyAre adhikathI hIna baMdha thato hoya to te hInabaMdhanA prathamasamaye alpatara thAya che. ema 8 alpatara baMdha che. te badhA ja bIjA samayathI avasthitabaMdha kahevAya che. mohanIyakarmamAM 10 avasthitabaMdha mohanIyakarmanAM kula 10 baMdhasthAnako che. te darekano kALa 1 samayathI to vadhAre hoI zake che ja. tethI hIna bAMdhato vadhAre bAMdhe tyAre prathamasamaye bhale bhUyaskArabaMdha hoya paraMtu bIjA samayathI te avasthitabaMdha kahevAya che. tevI ja rIte vadhAre bAMdhato hIna bAMdhe tyAre paNa prathama samaye bhale alpatara baMdha kahevAya. paraMtu bIjA samayathI te avasthitabaMdha kahevAya che. A pramANe daze baMdhasthAnako bIjA samayathI avasthita banavAthI kula 10 avasthita baMdha che. temAM 22nA baMdhano prathama avasthitabaMdha (abhavya ane bhavyane) anAdithI hoya che. ane sabhyatvathI paDatAne AzrayI prathama samaye bhUyaskAra thaine paNa bIjA samayathI 22no avasthita baMdha thAya che. 21no avasthita samyakatvathI paDatAne ja thato hovAthI bhUyaskAra thaIne ja te avasthita thAya che. 17no avasthita pahelethI AvanArane AzrayI alpatara thaIne ane pAMcamAM Adi uparanA guNasthAnakothI utaranArane AzrayI bhUyaskAra rUpe thaine paNa bIjA samayathI avasthita thAya che. tathA 11methI bhavakSaye paDIne cothe AvanArane punaH 17no baMdha zarU thatAM prathama samaye avaktavyabaMdha thayA bAda bIjA samayathI 17 no avasthitabaMdha thAya che. 13-9-5-4-3-2 A cha baMdhasthAnako upara uparanA guNasthAnakomAM jatAM alpatararUpe Ave che. ane uparanA guNasthAnakomAMthI nIce utaratAM bhUyaskAra rUpe Ave che tethI bane rIte paNa bIjA samayathI avasthitabaMdha kahevAya che. ane ekano baMdha bhUyaskAra ane alpataramAMthI phakta alpatararUpe ja Ave che. paraMtu bhUyaskAra rUpe Avato nathI. mATe Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 24 pAMcamo karmagraMtha 97 benA baMdhathI ekanA baMdhe AvatAM prathama samaye alpatara, paraMtu dvitIya Adi samayomAM avasthitabaMdha thAya che. A rIte 1nA baMdhano avasthita alpatara thaIne ja thAya che. paraMtu bhUyaskAra thaine avasthitabaMdha thato nathI. tathA agiyAramethI paDatAM. navame Ave tyAre mohanIyano sarvathA abaMdhaka thaIne ekano baMdha cAlu karyo che. tethI prathama samaye avaktavyabaMdha, paraMtu bIjA samayathI avasthitabaMdha kahevAya che. A rIte alpatara thaIne athavA avaktavya thaIne paNa 1nA baMdhano avasthitabaMdha prApta thAya che. mohanIya karmanA avaktavyabaMdha ra agiyAramA guNasthAnake sarvathA mohanIyakarmano abaMdhaka thaIne paDatAM jo addhAkSaye paDe to dasame thaIne navame AvatAM 1 no baMdha zarU kare tyAre prathama samaye prathama avaktavyabaMdha thAya che. bIjA samayathI te avasthita baMdha kahevAya che. ane agiyAramAthI bhavakSaye (AyuSya pUrNa thavAthI mRtyu pAmIne) paDe to anuttara vimAnamAM jatAM athavA vaimAnika devamAM jatAM cothuM guNasthAnaka AvatAM prathama samaye 17 nA baMdhano bIjo avyaktavya baMdha thAya che. bIjA samayathI te paNa avasthitabaMdha ja bane che A pramANe addhAkSayathI paDe to 1 no, ane bhavakSayathI paDe to cothe 17no ema kula 2 avaktavyabaMdha thAya che. A pramANe mohanIyakarmamAM 10 baMdhasthAnaka, 9 bhUyaskArabaMdha, 8 alpatarabaMdha, 10 avasthitabaMdha ane 2 avaktavyabaMdha thAya che. paMcasaMgrahAdi anya graMthomAM kahyuM che ke - nava bhUagArabandhA, adveva havaMti appatarabaMdhA / do avattagabandhA, avaTThiyA dasa u mohaMmi tti / / A pramANe darzanAvaraNIya ane mohanIyakarma kahIne have nAmakarmanA baMdhasthAnaka ane bhUyaskArAdi kahIzuM. | 24 || Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 25 tipaNachaaTThanavahiyA, vIsA tIsegatIsa iga nAme / chassagaaTThatibaMdhA, sesesu ya ThANamikkikkaM / / 25 / / (tripaJcaSaDaSTanavAdhikA viMzatiH triMzadekatriMzadeko nAmni / paTyaHIItrivatthA:, zeSepu va thAnamen || ra aa) ti = traNa, pa = pAMca, cha = che, madda = ATha, navadiyA = navathI adhika evA, vIsA = vIza, tIre tIra = trIsa ane ekatrIsa, tathA rUma = eka, ema nA = nAmakarmamAM kula 8 baMdhasthAnako che. cha = 6 bhUyaskAra, saTI = sAta alpatarabaMdha, mad = ATha avasthitabaMdha, tivaMthA traNa avaktavya baMdha che, tenuM ca=ane bAkInA karmomAM, TAIi = baMdhasthAnaka, rUAi = eka eka hoya che. purapA gAthArtha = traNa, pAMca, cha, ATha ane navathI adhika evA vIsa (eTale ke 23, 25, 26, 28, ane 29) tathA trIsa, ekatrIsa ane eka ema kula 8 baMdhasthAnaka nAmakarmamAM che, tenA 6-7-8-3 bhUyaskArAdi che. tathA bAkInA karmomAM eka eka baMdhasthAnaka che. | 25 // vivecana = nAmakarmamAM bhUyaskArAdi baMdha samajAvavAnA che. te mATe prathama nAmakarmamAM baMdhasthAnako samajAve che. te baMdhasthAnako kula 8 che. te A pramANe nAmakarmanAM baMdhasthAnako 8 ekIsAthe eka ja samayamAM jeTalI prakRtio baMdhAya teTalI prakRtionuM eka baMdhasthAnaka kahevAya che. tyAM nAmakarmamAM 23, 25, 26, 28, 29, 30, 31 ane 1, ema kula ATha baMdhasthAnako che. mUlagAthAmAM kahelo vIsA zabda ti paNa che vagerenI sAthe joDavAthI traNa adhika vIza arthAt 23, pAMca adhika vIza arthAt pacIsa, ItyAdi, artha samajavo. (1) ra3nuM bandhasthAnaka = A baMdhasthAnaka aparyApta ekendriya prAyogya che. je jIvo marIne aparyApta ekendriyamAM utpanna thavAnA Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 24 pAMcamo karmagraMtha baMdhahetuvALA hoya che. te jIvo A 23 prakRtio bAMdhe che. tethI yugalika, vinAnA garbhaja tathA samyumi paM. tiryaMco ane manuSyo, ekendriya tathA vikalendriya jIvo ja A baMdha kare che. tethI ATalA ja jIvo A 23nA baMdhanA svAmI che. nAmakarmanI 9 dhruvabaMdhI (varNacatuSka, taijasa, kArmaNa, agurulaghu, upaghAta ane nirmANa) tathA 14 adhruvabaMdhI aparyApta ekendriyanA bhavane yogya, 1 tiryaMcagati, ra tiryaMcAnupUrvI, 3 ekendriyajAti, (4) audArika zarIra (5) huMDaka saMsthAna (6) sthAvara (7) aparyApta nAma (8) asthira (9) azubha (10) durlaga (11) anAdeya (12) ayaza, (13) sUkSma-bAdaramAMthI eka, ane (14) pratyekasAdhAraNamAMthI eka ema 14 adhuvabaMdhI maLIne kula 23 baMdhAya che. (2) 25nuM baMdhasthAnaka = paryAptA ekendriyaprAyogya je 25no baMdha che. te uparokta ra3mAM parAghAta ane ucchavAsa umeravAthI thAya che ahIM aparyAptane badale paryApta nAmakarma ja baMdhAya che. tathA asthira, azubha ane ayaza ema kevaLa pApaprakRtine badale paryAptA prAyogya baMdha hovAthI tenA karatAM kaMIka aMze azuddhi nyUna hovAthI sthira-asthira, zubha-azubha, ane yaza-ayaza ema be be pratipakSIomAMthI eka eka jANavI. tathA A 25 prakRtinA baMdhaka ekendriya, vikasendriya, (yugalika vinAnA) tiryaca-manuSyo, ane IzAna sudhInA devo samajavA. tathA jema paryApta ekendriyaprAyogya 25nuM baMdhasthAnaka che. tema aparyApta vikasendriyaprAyogya ane aparyAptA paMcendriya tiryaMca prAyogya tathA aparyApta manuSyaprAyogya paNa A 25nuM baMdhasthAnaka che. te 25 prakRtio jANavI hoya to 23mAM parAghAta ane ucchavAsane badale audArikAMgopAMga ane chevaTuM saMghayaNa umeravuM. ane te te bhavane yogya gatyAdi prakRtionI parAvRtti jANavI granthavistAranA bhayathI ahIM vadhAre kahetA nathI. (3) ra6nuM baMdhasthAnaka=upara kahelI paryAptae kendriyaprAyogya 25 prakRtiomAM Atapa athavA udyota bheLavIe to 26nuM baMdhasthAnaka thAya che. sUryanA vimAnamAM athavA caMdrAdinA vimAnamAM pRthvIkAyAdi paNe utpanna Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 25 thavAnI yogyatAvALA baMdhahetuo je jIvomAM varte che. te jIvo (ekendriya, vikasendriya, (yugalika vinAnA) tiryaMca-manuSyo ane IzAna sudhInA devo) A 26no baMdha kare che. A baMdha paNa paryAptA prAyogya hovAthI sthirAdi traNe prakRtio pratipakSI (game te eka) baMdhAya che ema jANavuM. (4) 28nuM baMdhasthAna = devagatiprAyogya ane narakagatiprAyogya ema be jAtanuM che. devagati, devAnupUrvI, paMcendriyajAti, vaikriyazarIra, vaikriyAMgopAMga, samacaturasasaMsthAna, ucchavAsanAma, parAghAta, zubhavihAyogati, trasa, bAdara, paryApta, pratyaka, saubhAgya, suvara, Adeya, sthira-asthiramAMthI eka, zubha-azubhamAMthI eka, ane yaza-apazamAMthI eka ema 19 adhuvabaMdhI tathA 9 dhruvabaMdhI maLIne kula 28 nAmakarmanI devaprAyogya prakRtio jANavI. tene bAMdhanArA mithyAdRSTithI apUrvakaraNa (AThamA guNaThANA)nA chaThThA bhAga sudhInA yathAsaMbhava paMcendriya tiryaMconA ane manuSyonA jIvo jANavA. A ja rIte narakaprAyogya paNa 28no baMdha che paraMtu tyAre pratipakSIomAMthI yathAsaMbhava azubha baMdhAya che. ane saubhAgya, susvara tathA Adeyane badale daurbhAgya, dusvara ane anAya ja baMdhAya che. tene bAMdhanArA mithyAdRSTi paMcendriya tiryaMco ane manuSyo hoya che. (5) 29nuM baMdhasthAnaka = 28 prakRtiomAM jinanAmakarma umeravAthI 29nuM baMdhasthAnaka thAya. paraMtu te devaprAyogya ja baMdha thAya che. narakaprAyogya nahIM. kAraNa ke narakaprAyogya baMdha mithyAtve ja thAya che ane 1 zrI muktikamala jaina mohana granthamAlA vaDodarA taraphathI prakAzita thayelI ane pU. AcAryadevazrI vijayadharmasUri ma. sA. thI saMpAdita thayelI zatakakarmagraMthanI cothI AvRttimAM pRSTha 60mAM 10mI lITImAM "jinanAma sahita 29nuM baMdhasthAnaka narakaprAyogya paNa che. ema lakhyuM che. te kathana yathArtha lAgatuM nathI. tathA te ja AvRttinA 60mAM pAnAnI 14/15mI lITImAM "samyagdaSTi devo bAMdhe ema je lakhyuM che tyAM'' samyagdaSTi deva-nArakI bAMdhe che" ema hovuM joIe. kAraNa ke jinanAma sahita manuSyaprAyogya 30 jema devo bAMdhe che. tema zreNika mahArAjA Adi samyagdaSTi nArakInA jIvo paNa bAMdhe ja che mATe te upayogazUnyatAe lakhAyuM hoya athavA pretadoSa hoya ema lAge che. Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 25 pAMcamo karmagraMtha 101 tyAM jinanAma karmano baMdha nathI tathA chaThThA-karmagraMthamAM 28nA baMdha narakaprAyogya baMdhamAMgo-1 che paraMtu 29nA baMdhamAM narakamAyogyano eka paNa bhAMgo nathI. mATe jinanAma sahita devaprAyogya ra9no baMdha samajavo. tene bAMdhanArA samyagdaSTi manuSyo ja mAtra samajavA. tathA uparokta 28mAM jinanAma karmane badale saMghayaNa umeravAthI paMcendriya tiryaMcaprAyogya, vikalendriya prAyogya tathA manuSyaprAyogya paNa ra9no baMdha thAya che. temAM devagati AdinI jagyAe yathAyogya prakRtio badalAya che. jenA yogya baMdha cAlato hoya tenA bhavane yogya prakRtio baMdhamAM Ave che. 5. tiryaMcamanuSyaprAyogya 29nA baMdhamAM cha saMghayaNa, cha saMsthAna AdimAMthI eka, eka ema ghaNI pratipakSI pravRtio baMdhAya che. jethI ghaNA bhAMgA thAya che. A pramANe 29no baMdha jinanAma sahita devaprAyogya, ane saMghayaNasahita vikalendriya prAyogya, 5. tiryaMcaprAyogya ane manuSya prAyogya hoya che. (6) 30nuM baMdhasthAnaka = devaprAyogya 28nA baMdhamAM AhAraka dikano baMdha umeravAthI devaprAyogya 30no baMdha thAya che. je apramatta ane apUrvakaraNavartI manuSyo bAMdhe che. athavA devaprAyogya 28mAM 1 saMghayaNa ane 1 udyotanAma umeravAthI ane yathAyogya pratipakSIono pheraphAra karavAthI paNa 30no baMdha thAya che. paraMtu te 30no baMdha vikalendriyaprAyogya ane 5. tiryaMcaprAyogya ja thAya che. athavA deva prAyogya 28mAM 1 prathama saMghayaNa ane 1 jinanAma umeravAthI paNa 30no baMdha thAya che. je manuSyaprAyogya kahevAya che ane samyagdaSTi deva-nArakI ja A manuSya prAyogya 30 bAMdhe che. A pramANe devaprAyogya, vikalendriya prAyogya, e tiryaMcaprAyogya ane manuSya prAyogya ema 30no baMdha cAra prakAre hoya che. (7) 31nuM baMdhasthAnaka = devaprAyogya 28mAM AhAraddhika ane jinanAma ema traNa prakRtiono baMdha umeratAM 31nuM baMdhasthAnaka devaprAyogya ja hoya che. ane te apramattamuni tathA apUrvakaraNa guNasthAnakavartI manuSyo ja kare che. Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 25 (8) 1nuM baMdhasthAnaka = 1 thI 7 guNasthAnaka sudhI tathA upazamazreNI ane kSapakazreNImAM AThamA guNasthAnakanA chaThThA bhAga sudhI ja gatiprAyogya baMdha thAya che. tyArabAda kaSAya-nokaSAya rUpa baMdhahetunI atyaMta alpatA thavAnA kAraNe gatiprAyogya baMdha viccheda thavAthI AThamA guNasthAnakanA sAtamA bhAgathI dasamA guNasthAnaka sudhI phakta 1 yazanAmakarmano ja baMdha vedodaya tathA saMjavalana kaSAyodayarUpa baMdhahetujanya thAya che. te 1nuM baMdhasthAnaka kahevAya che. A pramANe nAmakarmanAM 23, 25, 26, 28, 29, 30, 31, 1, ema kula 8 baMdhasthAnaka che. temAM aparyApta ekendriya prAyogya 23, paryAptA ekendriyaprAyogya 25-26, aparyApta vikalendriya, aparyApta paMcendriya tiryaMca, ane aparyApta manuSyaprAyogya 25, tathA paryApta vikasendriya, paryApta paM. tiryaMca ane paryApta manuSyaprAyogya 29-30, tathA devaprAyogya 28-29-30-31, ane narakaprAyogya mAtra 28, cAre gati-aprAyogya 1, A pramANe 8 baMdhasthAnako che. tenA 13945 baMdhabhAMgA thAya che te chaThThA karmagraMthamAMthI (ane paMcasaMgrahanI saptatikAmAMthI) jANI levA. (ahIM granthagauravanA bhayathI lakhyA nathI.) chaThThA karmagraMthanA vivecanamAM samajAvIzuM. - A ATha baMdhasthAnakomAM 6 bhUyaskArabaMdha, 7 alpatarabaMdha, 8 avasthitabaMdha, ane 3 avaktavyabaMdha thAya che. te have samajIe. nAmakarmanA 8 baMdhasthAnakamAM bhUyaskArAdi aparyApta ekendriyaprAyogya 23 bAMdhato evo koI jIva 23no baMdha pUrNa karIne kaMika aMze vizuddhinA vazathI paryApta ekendriyaprAyogya athavA aparyApta viklendriyAdi prAyogya 25 bAMdhe to 25 nA baMdhanA prathama samaye pahelo bhUyaskAra, (bIjA samayathI avasthita kahevAya che.) evI ja rIte 25 bAMdhato evo te jIva repano baMdha pUrNa karIne Apa athavA udyota sAthenI paryApta ekendriya prAyogya ra6 bAMdhe tyAre prathama samaye bIjo bhUyaskAra. A pramANe 26 bAMdhato jIva 28 bAMdhe to Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha trIjo bhUyaskAra, 28 bAMdhato jIva 29 bAMdhe to cotho bhUyaskAra, 29 bAMdhato jIva 30 bAMdhe to pAMcamo bhUyaskAra, ane trIsa bAMdhato jIva jyAre 31 bAMdhe tyAre chaThTho bhUyaskAra. A pramANe nAmakarmamAM 25, 26, 28, 29, 30, 31 nA baMdhanA cha bhUyaskArabaMdha thAya che. kula 8 baMdhasthAnaka che. temAMthI 23 ane 1 nA baMdhanA bhUyaskAra thatA nathI. gAthA : 25 prazna 28 bAMdhato jIva 29 bAMdhe, 29 bAMdhato jIva 30 bAMdhe, ane 30 bAMdhato jIva 31 bAMdhe tyAre 29, 30, 31 nA baMdhanA bhUyaskAra thAya, evuM jema upara samajAvyuM tema 31 bAMdhato jIva zreNImAM caDhe tyAre AThamAnA chaThThA bhAga pachI 1 no baMdha to kare ja che. to 1 nA baMdhano bhUyaskAra kema kahetA nathI ? uttara - AThamAnA chaThThA bhAga pachI 31 thI 1 no baMdha jarU2 thAya che. paraMtu te alpa prakRtirUpa thAya che. ane bhUyaskAra to prakRtiono vadhAro thAya to kahevAya. A to baMdhamAM hAni thaI che mATe 1 nA baMdhano bhUyaskAra kahevAto nathI. paNa alpatara jarUra kahevAze. prazna 23nA baMdhathI 25nA baMdhe ane 25nA baMdhathI 26nA baMdhe jatAM jema vadhAro thAya che mATe bhUyaskAra kaho cho tema 1no baMdha karato jIva 23nA baMdhano prAraMbha kare to te paNa 1 thI 23 ema vadhAro ja thAya che. to 23nA baMdhano bhUyaskAra kema kahetA nathI ? - 103 uttara 1 no baMdha zreNImAM AThamAnA sAtamA bhAgathI dasamA guNaThANAmAM kare che. ane 23no baMdha mithyAtva guNaThANe thAya che ane zreNImAMthI (AThamA guNaThANAnA sAtamA bhAga AdithI) sIdho pahelA guNasthAnake jIva Avato nathI eTale 1 nA baMdhathI sIdho 23nA baMdhe jAya evo saMbhava ja nathI. ane AThamethI sAtame-channe-pAMcame guNaThANe Ave tyAre 1 nA baMdhathI (yathAyogya) 28-29-30-31 mAMthI koI eka baMdha prAraMbhe ja. tethI teno (28-29-30-31no) bhUyaskAra thAya. tyArabAda pahelA guNaThANe javAya. have tyAM jAya tyAre 23 no baMdha - Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 25 karI zake, paraMtu 28- AdinuM baMdhasthAnaka AvI cUkyuM che ane tyArabAda 23 bAMdhe che. tethI te prakRtionI saMkhyA alpa thaI gaNAya che. vadhAro thayo nathI, tethI te bhUyaskAra gaNAya nahIM. prazna - 31nA baMdhe jema 30 thI avAya che, tema 1nA baMdhathI paNa paDatAM avAya che. tathA 29 no devaprAyogya baMdha karato jIva AhAraddhika bAMdhavA mAMDe to 29 nA baMdhathI paNa 31nA baMdhe javAya che. tathA 28 bAMdhato jIva AhAraddhika ane jinanAmano baMdha jo sAthe prAraMbhe to 28 nA baMdhathI paNa 31 nA baMdhe javAya che. to A rIte 31nA baMdhanA bhUyaskAro ghaNA thaI zake che. tevI ja rIte 30 nA baMdhanA paNa bhUyaskAro ghaNA thaI zake che te jAdA-judA kema kahyA nathI? uttara - 30 thI 31mAM Ave, 1 thI 31 mAM Ave, 29 thI 31 mAM Ave ke 28 thI 31 mAM Ave paraMtu 31nA AMkanI saMkhyA tulya ja rahe che. tethI bhUyaskArone judA judA na gaNatAM eka ja bhUyaskAra kahyo che. evI ja rIte 30-09-28 Adi baMdhasthAnako paNa judI judI rIte AvI zake che. paraMtu saMkhyA samAna hovAthI tenA bhUyaskAro jAdA jAdA gaNAtA nathI. A pramANe 6 bhUyaskAra baMdha samajAvyA. nAmakarmamAM alpataro 7 thAya che. sAtama-AThame guNaThANe vartatA jIvo devaprAyogya 28-29-30 ane 31 bAMdhatA chatA AThamAnA sAtamA bhAge jyAre Ave tyAre 1 no baMdha kare che. te prakRtio alpa thaI hovAthI pahelo alpatara kahevAya che. 28no baMdha karato jIva paNa 1 nA baMdhe Ave, jinanAma sahita deva prAyogya ra9 bAMdhato jIva paNa 1 nA baMdhe Ave, AhAraddhika sahita 30 bAMdhato jIva paNa 1 nA baMdhe Ave, ane AhArakaddhika tathA jinanAma sAthe 31 bAMdhato jIva paNa 1 nA baMdha Ave. ema cAra prakAre 1 nA baMdhano alpatara thAya che. paraMtu 1 nI saMkhyA tulya hovAthI eka ja alpatara gaNAya che. bIjA samayathI te avasthita kahevAya che. Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 25 pAMcamo karmagraMtha 105 tathA sAtama-AThame guNaThANe vartatA AhArakaddhika ane jinanAma sahita deva prAyogya 31 bAMdhatA koIka muni mahAtmA kAladharma pAmIne devabhavamAM jyAre utpanna thAya che tyAre utpattinA prathama samaye jinanAma sahita manuSyaprAyogya 30 bAMdhe che. te kALe prathama samaye 30 nA baMdhano bIjo alpatara thAya che. (bIjA samayathI devabhavamAM jIve tyAM sudhI avasthitabaMdha kahevAya che.) devabhava samApta karIne jyAre te manuSyamAM janme tyAre manuSyamAM Avyo chato devaprAyogya baMdha kare che ane te jinanAma sahita deva prAyogya 29 prakRtio bAMdhe che. tyAre trIjo alpatara thAya che. tathA patiryaMca prAyogya athavA vikalendriyAdi prAyogya 29 no baMdha karato patiryaMca athavA manuSyano jIva vizuddhinA vazathI devaprAyogya 28 bAMdhe tyAre 28nA baMdhano cotho alpatara thAya che athavA azuddhi vadhavAthI naraka prAyogya 28 bAMdhe to paNa 28nA baMdhano cotho alpatara thAya che. evI ja rIte deva-naraka prAyogya 28 bAMdhato jIva ekendriyaprAyogya ra6 bAMdhavA mAMDe tyAre prathama samaye 26nA baMdhano pAMcamo alpatara thAya che. 26 bAMdhato 25 bAMdhe tyAre 25 nA baMdhano chaThTho alpatara ane 25 bAMdhato 23 bAMdhe tyAre 23nA baMdhano sAtamo alpatara thAya che. A pramANe 31 nA baMdha vinA bAkInA anukrame 1-30-29-28-26-22-23 nA baMdhanA kula 7 alpatara thAya che. 31no baMdha koIpaNa baMdhasthAnakathI nyUna saMkhyAvALo nathI tethI teno alpatara thato nathI. AThe baMdhasthAnakanA ATha avasthitabaMdha bIjA samayathI jANavA. je koI bhUyaskAra, alpatara ke avaktavyabaMdha thAya tenA bIjA samayathI sarvatra avasthitabaMdha samajavA. temAM 23no avasthita baMdha alpatara pachI ja thAya che. ane 25-26-28 A traNa avasthitabaMdha bhUyaskAra pachI paNa thAya che ane alpatara pachI paNa thAya che. 29-30 no avasthitabaMdha bhUyaskAra pachI, A patara pachI, ane avaktavyabaMdha pachI ema traNa rIte thAya che. paraMtu 31no avasthitabaMdha ekalA bhUyaskArarUpe Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 25 baMdha thayA pachI ja thAya che. ane 1 no avasthitabaMdha alpatara pachI ane avaktavyabaMdha pachI paNa thAya che. avaktavyabaMdha 1-29-30 ema traNa thAya che. agiyAramAM guNaThANe jIva nAmakarmano sarvathA abaMdhaka thAya che. tyAMthI addhAlaye paDe to dasame AvIne unA baMdhano prAraMbha kare tyAre prathama samaye pahelo avaktavyabaMdha che. ane jo bhavakSaye paDe to marIne anuttaramAM jAya athavA vaimAnikamAM jAya tyAM gayo chato manuSyaprAyogya 29 bAMdhe athavA pUrve bAMdheluM jinanAma sattAmAM hoya to cothuM guNasthAnaka hovAthI te jinanAmano baMdha paNa cAlu kare. eTale manuSyaprAyogya 30 bAMdhe. A rIte 2930nA baMdhanA prAraMbha samaye A banne avaktavyabaMdha thAya che. ema 1-29-30 nA baMdhanA kula 3 avaktavyabaMdha nAmakarmamAM jANavA. A pramANe nAmakarmamAM kula 8 baMdhasthAnaka, 6 bhUyaskAra, 7 alpatara, 8 avasthitabaMdha, ane 3 avaktavyabaMdha jANavA. have jJAnAvaraNIyAdi bAkI rahelAM pAMcakarmonAM baMdhasthAnaka ane bhUyaskArAdi jaNAve che. bAkInA pAMcakarmomAM eka eka ja baMdhasthAnaka che. jJAnAvaraNIyakarmanI 5, ane aMtarAyakarmanI 5, dhruvabaMdhI hovAthI sAthe ja baMdhAya che. eTale vadhAro ke ghaTADo thato ja nathI mATe bhUyaskAra ke alpatara thatA nathI. paraMtu anAdi kALathI A pAMca baMdhAya ja che. mATe eka avasthitabaMdha che. tathA agiyAramethI addhAlaye paDIne dasame Ave to paNa ane bhavakSaye marIne anuttaramAM athavA vaimAnikamAM jAya tyAre cothe Ave to paNa pAMcano ja baMdha cAlu kare che tethI te baMdhanA prathama samaye eka-eka avaktavya baMdha thAya che. bIjA samayathI avasthitabaMdha kahevAya che. | vedanIyakarmanI sAtA athavA asAtA eka kAle eka ja baMdhAya che mATe vRddhi-hAni na hovAthI bhUyaskAra ke alpatara baMdha thatA nathI. anAdikALathI ekano baMdha hovAthI avasthitabaMdha ekano thAya che. *** Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 25 pAMcamo karmagraMtha 107 ane agiyArame javA chatAM vedanIyakarmano yogaprayika baMdha cAlu ja rahe che. abaMdhaka thato nathI tethI avaktavyabaMdha nathI ane caudame guNaThANe jAya tyAre abaMdhaka thAya che. paraMtu tyAMthI patana thatuM nathI. AyuSyakarma bhavamAM eka ja vAra baMdhAya che ane te paNa ekI sAthe eka ja baMdhAya che vRddhi-hAni thatI nathI. mATe bhUyaskAra ke alpatara thatA nathI. paraMtu AyuSyakarmanA baMdhano prAraMbha kare tyAre prathama samaye avaktavyabaMdha ane bIjA samayathI aMtarmuhUrta sudhI avasthitabaMdha thAya che. gotrakarmamAM paNa eka sAthe eka ja baMdhAya che. mATe bhUyaskAra ke alpatarabaMdha nathI, paraMtu anAdithI baMdha cAlu ja che mATe avasthitabaMdha che. tathA agiyArame gotrano abaMdhaka thaIne paDatAM dasame athavA cothe Ave tyAre eka uccagotrakarma jIva bAMdhe ja che te baMdhanA prathamasamaye avaktavyabaMdha thAya che. bIjA samayathI te avasthitabaMdha gaNAya che. ATha karmonI 120 prakRtinAM 29 baMdhasthAnaka thAya che.1, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 26, 23, 24, 25, 26, 27, 58, 19, 60, 61, 63, 64, 65, 66, 67, 68, 69, 70, 71, 72, 73, 74 ema kula 29 baMdhasthAnako thAya che. temAM 28 bhUyaskAra, 28 alpatara, 29 avasthitabaMdha thAya che ane avaktavyabaMdha thato nathI. A varNana paMcasaMgrahAdi granthAntarothI jANavuM. saMkSepamAM baMdhasthAnako A pramANe sarva karmonA 29 baMdha sthAnakonuM yatkiMcit svarUpa : 11-12-13 mA guNasthAnake sAtA vedanIya eka ja baMdhAya che te 1nuM baMdhasthAnaka kahevAya. ane te 11-12-13 meM guNaThANe hoya. 11mA guNasthAnakathI addhAkSaye paDIne 10me Ave tyAre jJAnA. 5, darzanA. 4, aMta. 5, yaza. ane uccagotra ema 16 prakRtiono baMdha vadhatAM A 16+1 sAtA ema 17nuM baMdhasthAnaka 10me guNaThANe hoya che. dasamAM guNaThANAthI nIce utaratAM navamA guNaThANe saMjvalana Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 25 lobha, mAyA, mAna, krodha ane puruSaveda A pAMca prakRtiono baMdha kramaza: eka-eka bhAge vadhato jAya che. (zreNI caDatAM navamAnA ekaeka bhAge jema baMdha ghaTyo hato tema utaratAM vadhe che.) eTale navamuM guNaThANe 18-19-20-21-22 ema kula 5 baMdhasthAnaka hoya che. - navamAthI nIce utaratAM AThamA guNaThANe prAraMbhamAM hAsya catuSkano baMdha vadhatAM 22+4=36nuM baMdhasthAnaka hoya che. AThamAmAM ja thoDoka kALa gaye chate gatiprAyogya baMdha zarU thatAM devagati prAyogya nAmakarmanI 28no baMdha zarU thAya che, temAM yazanAmakarmano baMdha dasamA guNaThANethI umerAyelo che. eTale navI 27 nAmakarmanI prakRtio umeratAM 26+27=13nuM baMdhasthAnaka hoya che. temAM koIka jinanAma bAMdhe to pa4, paNa koIka AhArakaddhika bAMdhe to 55, ane koI ubhaya bAMdhe to pa6 ema judA-judA jIvone AzrayI 53-54-55-56 ema cAra baMdhasthAnaka saMbhave che. tyArabAda AThamAnA pahelAbhAgavALA kALe utarIne AvatAM nidrAddhikano baMdha kare che. eTale pa3-54-55-56mAM be vadhatAM papa-pa6-57-58 no baMdha thAya che. A pramANe AThamA guNaThANe 26 tathA 53 thI 58 ema kula sAta baMdhasthAnaka hoya che. sAtamA guNaThANe nidrAdika jemAM umerAyeluM che. evAM 5556-57-58 ema 4 baMdhasthAnaka hoya che. tathA koI jIva chathI AyuSya bAMdhato-bAMdhato sAtame Ave tevA jIvane AzrayI papa+1=pa6, jinanAma sahita 57, AhAraddhika sahita pa8, ane ubhaya sahita pa9, ema kula papa thI pa9 pAMca baMdhasthAnaka saMbhave che. chaTTa guNaThANe AhArakadvikano baMdha na hovAthI pa5, jinanAma sahita pa6, ane AyuSya baMdhAya tyAre pa7 ema pa5-56-57 kula traNa baMdhasthAnaka saMbhave che. pAMcamA guNasthAnake pratyAkhyAnAvaraNanA cAra kaSAyano baMdha vadhatAM papa-pa6-17 nA sthAne 59-60-61 ema traNa baMdhasthAnaka thAya che. je pa.paM.tiryaMca-manuSyo bAMdhe che. jinanAmavALA baMdhasthAnakomAM tiryaMco baMdhanA svAmI na levA. Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 25 pAMcamo karmagraMtha 109 cothA guNasthAnake apratyAkhyAnIya kaSAya cArano baMdha vadhe che. tethI 59-60-61 nA sthAne cAra kaSAya umeratAM devaprAyogya 63-646pano yathAyogya baMdha samyagdaSTi tiryo ane manuSyo kare che. tathA A cothuM guNasthAnaka hovAthI ahIM deva-nArakInA jIvo paNa hoya che. ane teo manuSya prAyogya ja baMdha kare che. tethI temAM vajaRSabhanArAza 1 saMghayaNa vadhAre baMdhAya che. eTale 64 thI 66no paNa baMdha saMbhave che. cothe guNasthAnake kula 63 thI 66 ema cAra baMdhasthAnaka hoya che. trIje guNasthAnake jinanAma ane AyuSyano baMdha na hovAthI 63 ane saMghayaNa sahita karIe to 64 ema be ja baMdhasthAnaka hoya che. sAsvAdane anaMtAnubaMdhI 4 kaSAya ane thINadvitrika ema 7 prakRtiono baMdha vadhatAM 63+9=70no baMdha thAya che. temAM saMghayaNa 1 umeratAM 71, tiryaMcaprAyogya baMdhamAM udyota umeratAM 72, ane AyuSyano baMdha thAya to 73 ema kula 70 thI 73 cAra baMdhasthAnaka hoya che. pahelA guNasthAnake mithyAtvamohanIyano baMdha vadhe che. paraMtu nAmakarmamAM ekendriya prAyogya 23-25-26 vagere baMdha hoI zake che. tethI ochAmAM ochI pa+9+1+22+0+23+1+5 ema anukrame ATha karmanI maLIne 66 prakRtio baMdhAya che. temAM AyuSyano baMdha ane ekendriya prAyogya 25-26 Adi badalatAM 67-68-69 vagere baMdho aneka rIte thAya che. vadhAremAM vadhAre baMdha pa+9+1+22+1+30 +1+5=74 no baMdha hoI zake che. A pramANe pahelA guNaThANe 66 thI 74 kula 9 baMdha sthAnaka hoya che. sarva guNasthAnakomAM thaIne 1 thI 74 sudhInAM uparokta 29 baMdhasthAnako thAya che. A pramANe ATha karmonA bhUyaskArAdi baMdho samajAvyA. prakRtibaMdha, sthitibaMdha, rasabaMdha, ane pradezabaMdha samajAvavAnI pratijJA karelI. temAMthI bhUyaskAra, alpatara, avasthita ane avaktavyabaMdha rUpe cAra prakArano prakRtibaMdha samajAvyo. prakRtibaMdha kahIne have sthitibaMdha samajAvIzuM. jerapI Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 25 AThe karmomAM bhUyaskArAdinuM citra Ayu-| | no jJAnA, darzanA veda- moha nAma gotra aMtavaraNIya varaNIya nIya| nIya |Syakarma karma | karma | rAya baMdhasthAnaka keTalAM | 1 | 3 | 1 | 10 | 1 | 8 | 1 1 1 5 nuM | 9, 6, 1 nuM ra2,21,17,1 nuM 23,25,26,1 - 5 nuM " kyAM kyAM ! ! 4 nuM | | 13,9,5, | 28,2930, 4,3,2,1nuM | | 31, 1 nuM bhUyaskArabaMdha keTalA 4 . ra | 4 | 9 | x ' kyA kayA | X 6, 9 | x 2,3,4,5,1 x 25,26,28, x | X 9,13,17, 29,30, 21,22no 31 nA alpatarabaMdha keTalA | X | 2 | x | 8 '' kayA kayA | X | 6, 4] x 17,13,9, x 1,30,29, | no | |5,4,3,2, 28,26, 1no 25,ra3nA avasthitabaMdha keTa | 1 | 10 ' kayA kyA | 5 | 9,6,4| 1 22,21,17/ 1 /23,25,26, 1 | 5 no | no 13,9,5,4] no 28,29,30 no | no 3,2,1nA 31,1 nA | avaktavyabaMdha keTalA 1 | 2 | X | 2 | 1 | 3 | 1 | " kayA kayA | 5 | 4, 6 | 4 | 1, 17 | 1 | 1,30, 29 | 1 | no | no 9 X X X X prakRtibaMdha tathA tenA svAmI kahevA svarUpe 17mA tathA 21mA dvArano adhikAra samApta thayo. have sthitimAM ane sthitibaMdhanA svAmI darzAvavA vaDe 18muM ane 22muM dvAra kahIzuM. Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 26 pAMcamo karmagraMtha 111 atha sthitibaMdha adhikAra dvArA 18muM vIsayarakoDikoDI, nAme goe a sattarI mohe / tIsiyara causu udahI, nirayasurAummi tittIsA / / 26 / / (viMzatiratarakoTikoTyo, nAmni gotre ca saptatirmohe / trivirapu caturbhuvalayo narasurIyugostranTiMzat | ra6 II) vIsIroDoDI = vIsa koDAkoDI sAgaropama, nAne joi ya = nAmakarma ane gotrakarmamAM, sattara = sIttera koDAkoDI sAgaropama, mohe = mohanIyakarmamAM, tasiyara = trIsa koDAkoDI sAgaropama, itara evAM vaDa; = cAra karmomAM, kadI = sAgaropama, niyamurAkaMpa = narakAyuSya ane devAyuSyamAM, tittIlA = tetrIsa sAgaropamanI utkRSTa sthiti che. 26 / gAthArtha = nAmakarma ane gotrakarmamAM utkRSTasthiti vIsa koDAkoDI sAgaropama che. mohanIyakarmanI sIttera koDAkoDI sAgaropama, zeSa cAra karmomAM trIsa koDAkoDI sAgaropama, ane narakAyuSya tathA devAyuSyanI sthiti tetrIsa sAgaropama jANavI. || 6 || vivecana = A mUlagAthAmAM vIsayara padamAM viMzati eTale 20, ane atara eTale sAgaropama evo artha jANavo. je kALa samudranI jema ghaNo lAMbo hovAthI taratumavira tyAre netuM pacatte rUtyutarALa taravAne eTale jaldI jaldI pAra pAmavAne zakya nathI te matara kahevAya che. eka kroDa ne eka kroDe guNavAthI je Ave te koDAkoDI kahevAya che. tene vIse guNavAthI je Ave te vIsa koDAkoDI thAya che. evI ja rIte sIttera ane trIsa koDAkoDImAM paNa samajavuM. A gAthAmAM kahelI AThe mUlakarmanI sthiti jaghanya che ke utkRSTa, te vAta A mULa gAthAmAM spaSTa kahI nathI. paraMtu AgaLa AvanArI Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 26 gAthA 27mAM badana pada spaSTa hovAthI tyAM kahelI sthiti jaghanya che. mATe arthapattinyAyathI samajAya che ke A sthiti utkRSTa che. pUrva ardha gAthAmAM nAma, gotra ane mohanIya karmonI sthiti kahI che. ane gAthAnA cothA caraNamAM AyuSyakarma kahevAnuM che. tethI trIjA caraNamAM kahelA vAsu zabdathI bAkI rahelAM jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, vedanIya ane aMtarAya ema cAra karmo jANavAM. sthitibaMdha eTale baMdhAtuM evuM A karma AtmA sAthe keTalo kALa raheze ? tenuM nakkI thayuM che. koI paNa jIva je samaye karma bAMdhato hoya che. te samayamAM grahaNa thatAM kArmaNavargaNAnAM anaMtAnaMta dalikomAMthI keTalAMka daliko amuka samaye udayamAM Avaze, keTalAMka daliko tenA pachInA bIjA samayamAM udayamAM Avaze. vaLI keTalAMka daliko tenA pachInA trIjA samayamAM udayamAM Avaze ema pratyeka dalikomAM te kayA kayA samaye udayamAM Avaze ane phaLapradAna karaze evo svabhAva nakkI thAya che. tene sthitibaMdha kahevAya che. te dalikomAM udayamAM AvavAnI karAyelI A vyavasthA pramANe jo te dalikone kramazaH goThavavAmAM Ave to vIsa, trIsa, sIttera, koDAkoDI sAgaropama cAle teTalI lAMbI latA thAya che. tene ja sthitibaMdha kahevAya che. baMdhAtA evA eka samayanA te anaMtAnaMta dalikomAM je samaye baMdhAya che tenA pachI turatanA pahelA bIjA-trIjA-cothA samayamAM ja udayamAM Ave arthAt phaLa pradAna kare evAM daliko (evI sthiti svabhAvavALAM daliko) eka paNa hotAM nathI. tethI udayamAM na Ave (phaLa na Ape) tevA kALane abAdhAkALa kahevAya che. ane jyArathI udaya zarU thAya che. tyArathI pratyeka samayamAM udayamAM AvIne phaLapradAna kare tevo je kALa che. tene bhogyakALa kahevAya che. abAdhAkALamAM dalika racanA hotI nathI, tethI daliko udayamAM AvatA nathI. karmodayajanya bAdhA (pIDAtra phaLapradAnatA)thatI nathI tethI te kALanuM nAma "abAdhAkALa" kahevAya che. ane bhAgyakALamAM jIva dalikaracanA kare che tethI tyAM Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 26 pAMcamo karmagraMtha 113 daliko udayamAM AvIne tajjanya phaLapradAnatA kare che. tethI tene "bhogyakALa" kahevAya che. A bhAgyakALamAM ja dalikonI goThavaNI hovAthI tene niSekaracanA paNa kahevAya che. A abAdhAkALa ane bhogyakALa ema banne maLIne je lAMbI latA thAya che tene ja sthitibaMdha kahevAya che. "jeTalA koDAkoDI sAgaropamanI sthiti baMdhAya che teTalA so so varSano abAdhAkALa hoya che Avo niyama che. paraMtu A niyama mAtra AyuSyakarmane lAgu paDato nathI. teno abAdhAkALa baMdhAtA parabhavanA AyuSya pramANe nathI. paraMtu udita evA zeSa vartamAna bhava pramANe hoya che. sAtakarmomAM koIpaNa eka vartamAna samayamAM baMdhAtA karmonI te baMdha samayanA kALe thatI abAdhAkALa ane bhogyakALanI racanAnuM sAmAnya citra A pramANe - 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 baMdha abAdhAkALa bhogyakALa athavA viSe karacanAvALo kALa samaya (dalika racanA dareka samayamAM anaMta anaMta dalika racanA vinAno kALa) uparanuM citra asatkalpanA mAtrathI vastusthiti samajAvavA puratuM doryuM che. prathama samayamAM jIva varte che. bethI sAta samayamAM te jIva dalikaracanA karato nathI. tethI te baMdhAtA karmano abAdhAkALa kahevAya che. jo ke abAdhAkALamAM paNa pUrvakALamAM bAMdheluM dalika amuka prakRtine choDIne avazya hoya ja che. tethI karmodaya paNa cAlu ja che. phakta vartamAna samaye je latA baMdhAya che te latAnA dalikonI racanA abAdhAkALane choDIne bhAgyakALamAM ja thAya che. tyAM paNa bhogyakALanA prathama samaye bahu dalika, bIjA samaye tenAthI hIna dalika, trIjA samaye tenAthI paNa hIna, ema pratisamayomAM hIna, hInatarapaNe dalikaracanA thAya che. A pramANe A gAthAmAM tathA have pachInI 1. anAdi nigodamAMthI nIkaLIne paMcendriyAdimAM AvI devadrikAdi bAMdhanArane pUrvabaddha dalika sattAmAM hotuM nathI. ItyAdi svayaM samajavuM. Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 - pAMcamo karmagraMtha gAthA : 26 gAthAmAM sarve mUlakarmonI ane uttarakarmonI je sthiti kahevAze te abAdhAkALa ane bhogyakALa banne sAthe maLIne kahevAze. temAMthI je karmonI jeTalA koDAkoDI sAgaropamanI utkRSTa sthiti kahevAya, teTalA so so varSano abAdhAkALa samajI levo. bAkIno bhogyakALa jANavo. A niyama sAtakarmomAM lAgu paDe che. AyuSyakarmamAM vartamAnabhavanuM AyuSya jeTaluM bAkI hoya teTalo ja abAdhAkALa samajavo. parabhavanuM AyuSya bhale deva-nArakI saMbaMdhI 33 sAgaropama baMdhAya ke manuSya-tiryaMca saMbaMdhI aMtarmuhUrta baMdhAya athavA traNa palyopama baMdhAya to paNa abAdhAkALa vartamAna bhavanA zeSa AyuSya samAna ja hoya che. tethI parabhavanuM AyuSya 33 sAgaropama jeTaluM utkRSTa baMdhAya to paNa abAdhAkALa vartamAnabhavanA zeSAyuSya tulya eTale utkRSTathI pUrvakroDa varSano trIjo bhAga paNa hoI zake ane jaghanyathI aMtarmuhUrta paNa hoI zake. tevI ja rIte parabhavanuM AyuSya bhale aMtarmuhUrta ja baMdhAya. to paNa abAdhAkALa pUrvakroDano trIjo bhAga paNa hoya ane aMtarmuhUrta paNa hoya. - have ApaNe kayA kayA karmonI keTalI keTalI utkRSTa sthiti baMdhAya che. te joIe. nAmakarma ane gotrakarmanI utkRSTa sthiti 20 koDAkoDI sAgaropama pramANa che. tyAM 2000 varSano abAdhAkALa che. ane zeSa bhAgyakALa che. mohanIyakarmanI 70 koDAkoDI sAgaropama pramANa utkRSTa sthiti che. tyAM 7000 varSano abAdhAkALa che. ane zeSa bhogyakALa che. jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, vedanIya ane aMtarAya A cAra karmonI utkRSTa sthiti 30 koDAkoDI sAgaropama che. 3000 varSano abAdhAkALa che ane bAkIno bhogyakALa che. AyuSyakarmamAM deva-narakanA AyuSyane AzrayI mUlakarmanI utkRSTa sthiti (abAdhAkALa vinA kevaLa bhogyakALanI) 33 sAgaropama jANavI. - AyuSyakarmamAM abAdhAkALa vartamAna bhavanA zeSa AyuSyane anusAre hovAthI aniyata che. mATe kevaLa bhogyakALane AzrayIne ja Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha 33 sAgaropamanI utkRSTa sthiti gAthAmAM kahI che. paraMtu sarve karmonI jema jo tenI abAdhAkALa sahita bhogyakALavALI sthiti jANavI hoya to pUrvakroDa varSanA trIjA bhAge adhika tetrIsa sAgaropama jeTalI utkRSTa sthiti jANavI. zrI zivazarmasUrijIe prAcIna zataka nAmanA karmagraMthamAM kahyuM che ke-tittIsuvahI gADami vatA hor vamukSomA= ahIM kevala zabdathI abAdhArahita mAtra bhogyakALanI A utkRSTa sthiti che. ema jANavuM. gAthA : 26 tathA AyuSya karma vinA sAta karmomAM 70-30-20 koDAkoDInI utkRSTa sthiti baMdhAya tyAre 7000-3000-2000 varSano abAdhAkALa hoya che. paraMtu jyAre utkRSTa sthitibaMdhamAM palyopamano eka asaMkhyAtamo bhAga baMdha ghaTe che tyAre abAdhAkALamAM 1 samaya ghaTe che. be bhAga ghaTe che tyAre abAdhAkALa 2 samaya ghaTe che ema jeTalA palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga sthitibaMdha ghaTe che teTalA samayo abAdhAkALamAM ghaTe che. ema karatAM barAbara 1 koDAkoDI sAgaropama pramANa sthitibaMdha ghaTe to 100 varSa pramANa abAdhAkALa ghaTe che. eja pramANe jaghanyabaMdhathI ATalo baMdha vadhe to teTalo abAdhAkALa vadhe che. 115 prazna - ahIM mUlakarmonI utkRSTa sthiti kahevAno adhikAra cAle che tyAM uttara prakRti je devAyuSya ane narakAyuSya ema benI utkRSTa sthiti kema kahI? ane mUla AyuSyakarmanI kema na kahI ? uttara - mUla AyuSyakarmanI ane uttarakarma evA devAyuSya ane narakAyuSyanI utkRSTa sthiti 33 sAgaropama samAna ja che. tethI uttara prakRtionA AgaLa AvatA adhikAramAM A be prakRtionI utkRSTa sthiti pharIthI na kahevI paDe ema samajIne granthanI laghutA mATe ahIM mUlakarmanA adhikAramAM be AyuSyakarma svarUpa uttarakarmanI sthiti kahI che ane te ja mULa AyuSyakarmanI paNa utkRSTa sthiti che tethI samAna hovAthI mULa karmanI judI kahI nathI. // 26 // Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 27 have mUla AThe karmonI jaghanya sthiti keTalI? te jaNAve che. muttuM akasAyaThiiM, bAra muhuttA jahanna veyaNie / aTTa nAmagoesu, sesaesuM muhuttaMto / / 27 / / (muktvA'kaSAyasthiti, dvAdaza muhUrtA jaghanyA vedanIye / achAvaNI nAmanotrayo: zezeSa muhUrtAnta: || ra7 ||) punuM = mUkIne, sAruM = kaSAyavinAnA jIvonI sthitine, vAra = bAra, muddattA = muhUrta, nadana = jaghanya, veLiNa = vedanIyakarmamAM, madda = ATha ATha muhUrta, nAmosuM = nAmakarma ane gotrakarmamAM, sesaNuM bAkInA karmomAM, muhuraMto-antarmuhUrta ra7I. gAthArtha - kaSAyarahita jIvonI sthitine mukIne vedanIyakarmanI jaghanya sthiti bAra muhUrta, nAma ane gotrakarmanI ATha-ATha muhUrta, ane bAkInA karmomAM mAtra aMtarmuhUrta jaghanyasthiti jANavI. 27 || vivecana - vedanIya karmanI sthiti be prakAre baMdhAya che. sakaSAya ane akaSAya. tyAM agiyArame, bArame ane terame guNaThANe kaSAyo nahIM hovAthI kevaLa yoganimittaka je IryApathikabaMdha thAya che, te akaSAya sthitibaMdha che. tyAM prathama samaye sAtavedanIya baMdhAya che, bIjA samaye udayamAM Ave che ane trIjA samaye nirjarI jAya che. te sthitibaMdha ahIM vivakSAto nathI. tethI te sthitibaMdhane mUkIne je sakaSAya jIvo (1 thI 10 guNasthAnaka sudhInA) che. teo kaSAya dvArA je sthitibaMdha kare che, tene AzrayI ahIM jaghanya sthitibaMdha kahevAya che. vedanIya karmano jaghanya sthitibaMdha 12 muhUrtano jANavo, te sAtAvedanIyane AzrayI hoya che. kSapakazreNImAM dasamA guNasthAnakanA caramasamaye thAya che. nAmakarma ane gotrakarmano jaghanya sthitibaMdha AThaATha muhUrtano jANavo, te anukrame yazanAmakarma ane uccagotrane AzrayI hoya che. A paNa kSapakazreNImAM dasamAnA caramasamaye thAya che. Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 27 pAMcamo karmagraMtha 117 bAkInA pAMca karmono jaghanya sthitibaMdha aMtarmuhUrta mAtra jANavo. temAM jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya ane aMtarAyano kSapakazreNImAM dasamAnA caramasamaye, mohanIyano navamAnA caramasamaye, ane AyuSyakarmano pahelA guNaThANe jaghanyabaMdha jANavo. kAraNa ke mohanIyakarma 9mA pachI ane jJAnAvaraNIyAdi karmo 10mA pachI baMdhAtAM nathI. ane 1 thI 10 guNasthAnakomAM vadhAre vizuddhi navame-dasame ja hoya che. tathA vadhAre vizuddhi vaDe ja A karmonI jaghanyasthiti baMdhAya che. mATe baMdhavicchedanA caramasamaye jaghanyasthitibaMdha kahyo che. ane te paNa kSapakazreNImAM ja. AyuSyakarma jo ke sAta guNasthAnaka sudhI baMdhAya che. to paNa uparanAM 5-6-7 virativALAM guNasthAnakomAM vartatA jIvo devAyuSya ja bAMdhe che. ane te paNa vaimAnikanuM ja AyuSya baMdhAtuM hovAthI jaghanyathI paNa be palyopamanuM hoya che tathA cothe guNaThANe paNa jo devAyuSya baMdhAya to vaimAnikanuM ja baMdhAya che. ane cothe guNaThANe manuSyAyuSya paNa baMdhAya che. paraMtu tenA baMdhaka deva-nArakI ja hoya che. teo cothA guNaThANAvALA samyagdaSTi hovAthI mithyAtvI jIvo karatAM vadhAre vizuddhivALA hovAthI A puNyaprakRtinI mithyAtvI jevI jaghanyasthiti bAMdhatA nathI. trIje guNasthAnake AyuSyakarma baMdhAtuM ja nathI. sAsvAdane jo ke devAyuSya, tiryaMcAyuSya ane manuSyAyuSya ema traNa AyuSya baMdhAya che. paraMtu A traNe AyuSyo puNyaprakRti che. te traNanI jaghanyasthiti saMkliSTatAe baMdhAya che. mithyAtve jeTalI saMkliSTatA saMbhave teTalI saMkliSTatA sAsvAdane saMbhavatI nathI. tethI eka kSullakabhava jeTaluM tiryaca-manuSpAyuSya ane dasa hajAra varSanuM devAyuSya mithyAtve ja baMdhAya che. mATe sAsvAdane paNa jaghanyasthiti baMdhAtI nathI. A rIte mithyAtve jaghanyasthiti baMdhAya che. be ghaDInA samayane (48 miniTanA kALane) muhUrta kahevAya che. temAM kaMIka ochuM te aMtarmuhUrta jANavuM. kSullakabhavanuM AyuSya e paNa aMtarmuhUrta ja jANavuM. ATaluM jaghanyAyuSya uparokta yuktiothI pahele guNaThANe ja baMdhAya che. || 27 | Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 28 mUlakarmonI jaghanya-utkRSTasthiti kahIne have uttara pravRtionI utkRSTasthiti jaNAve chevigghaavrnnasaae, tIsaM aTThAra suhumavigalatige / paDhamAgii saMghayaNe, dasa dusuvarimesu dugavuDDI / / 28 / / (vighnAvaraNAsAte, triMzadaSTAdaza sUkSmavikalatrike / prathama kRtisaMhane, raNa, dayoparitanayo: divRddhi | 28 che. vipAvara mA = pAMca aMtarAya, pAMca jJAnAvaraNIya, nava darzanAvaraNIya ane asAtA vedanIyamAM, tIkaM = trIsa koDAkoDI, saTTAra = aDhAra koDAkoDI, juhumati = sUkSmatrikamAM ane vikalendriyatrikamAM, patramAgipha thaI = prathama saMsthAna ane prathama saMghayaNamAM, Dhasa = daza koDAkoDI, phurasuriyu = upara-uparanA bemAM turAvuThThI = be-benI vRddhi jANavI | 20 || gAthArtha = pAMca aMtarAya, pAMca jJAnAvaraNIya, nava darzanAvaraNIya, ane asatAvedanIya ema kula 20 prakRtionI utkRSTasthiti 30 koDAkoDI sAgaropama, sUkSmatrika ane vikalendriyatrikanI 18 koDAkoDI, pahelA saMsthAna ane saMghayaNanI 10 koDAkoDI, bAkInA saMsthAna ane saMghayaNamAM be-be koDAkoDInI vRddhi jANavI. | 28 || vivecana=dAnAntarAyAdi pAMca aMtarAyakarma, matijJAnAvaraNIya Adi pAMca jJAnAvaraNIya, cakSudarzanAvaraNIya Adi nava darzanAvaraNIya ane asatAvedanIya ema kula 20 uttaraprakRtionI utkRSTasthiti 30 koDAkoDI sAgaropama che. traNa hajAra varSa abAdhAkALa che ane bAkIno bhogyakALa che. sUkSma, aparyApta, sAdhAraNa e sUkSmatrika, beindriya, indriya ane caurindriyajAti e vikasendriyatrika, A cha prakRtionI utkRSTa sthiti aDhAra koDAkoDI sAgaropama che. 1800 varSano abAdhAkALa ane zeSa bhogyakALa che. Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 29 pAMcamo karmagraMtha 119 samacaturasa nAmanuM prathama saMsthAnanAmakarma, ane vajURSabhanArAca nAmanuM prathama saMghayaNa nAmakarma A be karmonI utkRSTasthiti 10 koDAkoDI sAgaropama che. bAkInAM pAMca saMsthAna ane pAMca saMghayaNa nAmakarmanI utkRSTa sthiti be-be koDAkoDI sAgaropama vadhAre che. te pramANe abAdhAkALa ane bhogyakALa paNa svayaM samajI levo. samacaturasa ane vajURSabhanArAcanI sthiti 10 koDAkoDI sAga) nyagrodha ane RSabhanArAcanI utkRSTasthiti 12 koDAkoDI sAga0 sAdi ane nArAcanI utkRSTasthiti 14 koDAkoDI sAga) kunja ane ardhanArAcanI utkRSTasthiti 16 koDAkoDI sAga) vAmana ane kIlikAnI utkRSTasthiti 18 koDAkoDI sAga huMDaka ane chevaTTAnI utkRSTasthiti 20 koDAkoDI sAga0 A pramANe A gAthAmAM 20+6+12 = 38 prakRtionI utkRSTasthiti kahI ra8 cAlIsa kasAesuM, miulahuniddhaNha surahisiamahure / sa to saddasamaDhiyA, te hAtmivitnAi | 20 || (catvAriMzatkaSAyeSu, mRdulaghusnigdhoSNasurabhizvetamadhure / daza dvau sAdhau samadhiko te hAlidrAmlAdInAm // 29 // ) rAnI = cAlIsa koDAkoDI, sIpaNuM = soLa kaSAyomAM, miDardu = mRdu ane laghu, nigbda = snigdha ane uSNa, sudi = surabhigaMdha, sima = zvetavarNa, madure = madhura rasa, sa = daza 1 koI koI pustakomAM (pU. vijayadharmasUrijI ma. dvArA saMpAdita ane zrI muktikamala jaina mohana jJAnamaMdira dvArA prakAzita gujarAtI vivecana Adi pustakomAM) vAmana cothuM ane kumbha pAMcamuM lakheluM dekhAya che. paraMtu svopajJa TIkAmAM tathA paMcasaMgraha dvAra pAMcamuM gAthArUpanI malayagirijI kRta TIkAmAM kultha cothuM ane vAmana pAMcamuM che. eTale ame tene anusAra ahIM ullekha karyo che. Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 29 koDAkoDI, Dhola = ardhAthI adhika evA be arthAt aDhI, saMmadiyA = adhika, te = te 10 koDAkoDI, zanivinApheDa hAlidravarNa ane Amla rasAdinI sthiti jANavI. | 29 || gAthArtha = 16 kaSAyonI utkRSTasthiti 40 koDAkoDIsAga. mRdu, laghu, snigdha, uSNa, surabhi, zveta, ane madhurarasanI 10 koDAkoDI sAga. hAlidra Adi zeSavarNonI tathA Armsa Adi zeSa rasonI utkRSTasthiti aDhI aDhI koDAkoDI sAgaropama vadhAre vadhAre jANavI. merA vivecana = anaMtAnubaMdhI Adi 16 kaSAyonI utkRSTasthiti 40 koDAkoDI sAgaropama che. 4000 varSano abAdhAkALa che. ane zeSa bhAgyakALa che. tathA prathamakarmagraMthamAM (karmavipAkamAM) varNa-gaMdha-rasa ane sparza ema cAra mUlabhedonI ja baMdhamAM vivakSA karI che. paraMtu te cAra ja baMdhAya che ema na jANavuM. uttarabheda vIse vIsa baMdhAya che. ane te vIse bheda dhruvabaMdhI ja che. phakta vivakSA sAmAnyapaNe karI che. ema samajavuM. A ja kAraNathI ahIM varNAdinA vIze bhedonI judI judI utkRSTasthiti jaNAve che. - mRdu, laghu, snigdha ane uSNa A cAra sparza, surabhi gaMdha, zvetavarNa ane madhurarasanI utkRSTa sthiti 10 koDAkoDI sAgaropamanI che. bAkInA cAra sparza ane durabhigaMdhanI 20 koDAkoDI sAgaropama che. te AgaLa gAthA 3ramAM Avaze. varSo ane rasa pAMca pAMca che. temAMthI eka-eka varNa ane rasanI sthiti eTale zvetavarNa ane madhurarasanI utkRSTasthiti 10 koDAkoDI che. te A gAthamAM kahI che. bAkInA varNa ane bAkInA rasanI utkRSTa sthitimAM kramazaH aDhI aDhI koDAkoDInI vRddhi karavI. tyAM krama prathamakarmagraMtha (karmavipAka) gAthA 40-41mAM kahelA kramathI ulaTA krame ahIM levo ziSyanItadina - Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 30 pAMcamo karmagraMtha 1 21 tisigA gAthA 40mAM, tathA tirahusAyaMvitA madurA gAthA 41mAM kahelA varNa ane rasane chellethI joDavA. eTale ja mUlagAthAmAM zvetavarNa ane madhura rasanI 10 koDAkoDInI sthiti pUrvArdhamAM kahIne rAtivitAd pATha karIne graMthakAra jaNAve che ke hAlidravarNa ane Aspharasa vageremAM A vRddhi jANavI prathama karmagraMthanI gAthA 40/41 mAM uparokta banne padomAM je chello zvetavarNa ane chello madhura rasa che. te benI 10 koDAkoDI judI jaNAvIne chellethI bIjA hAlidravarNa ane AspharasathI kramaza: aDhI aDhI vadhAravAnuM kahyuM che. tethI gAthAmAM kahelA varNa ane rasomAM ulaTA krame A vRddhi jANavI. tethI pAMca varNa ane pAMce rasanI sthiti nIce mujaba thAya che. (1) zvetavarNa ane madhura rasanI utkRSTa sthiti 10 koDAkoDI sAga. (2) hAlidravarNa ane AspharasanI utkRSTasthiti 12AkoDAkoDI sAga. (3) lohitavarNa ane kaSAyarasanI utkRSTa sthiti 15 koDAkoDI sAga. (4) nIlavarNa ane kaTurasanI utkRSTa sthiti 17 koDAkoDI sAga. (5) kRSNavarNa ane tiktarasanI utkRSTa sthiti 20 koDAkoDI sAga. A pramANe A gAthAmAM 16+7+ 8 = kula 31 prakRtionI utkRSTa sthiti kahI. 29 || dasa suhavihagaiucce, suraduga thirachakka purisaraihAse / micche sattari maNuduga, itthI sAesu pannarasa // 30 // (daza zubhavihAyogatyuccaissuradvikasthiraSaTkapuruSaratihAsye / mithyAtve sati nuSyastriI sAteSu gniza II rUII) sa = 10 koDAkoDI sAga. suvarapha3ndra = zubhavihAyogati ane uccagotra, suradurga = devagati, devAnupUrvI, thiracha = sthiraSaTraka, parivaraphrAre = puruSaveda, ratimohanIya ane hAsyamohanIyamAM, mache Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 pAMcamo karmagraMtha mithyAtvamohanIyamAM, sattara manuSyaddhika, rUtthI strIveda, sANyu paMdara koDAkoDI sAgaropama || 30 || 1 = sIttera koDAkoDI sAga. makhuTuA sAtAvedanIyamAM, pannarasa = gAthA : 30 - gAthArtha - zubhavihAyogati, uccagotra, devadvika, sthiraSaTka, puruSaveda, rati mohanIya ane hAsyanI utkRSTa sthiti 10 koDAkoDI sAgaropama che. mithyAtvanI sIttera koDAkoDI sAgaropama * manuSyadghika, strIveda, ane sAtA vedanIyakarmanI utkRSTasthiti 15 koDAkoDI sAgaropamanI che. / / 30 / / = vivecana - zubhavihAyogati, uccagotra, devagati, devAnupUrvI sthira, zubha, saubhAgya, susvara, Adeya, yaza, puruSaveda, ratimohanIya ane hAsyamohanIya ema kula 13 prakRtionI utkRSTa sthiti 10 koDAkoDI sAgaropamanI che. puNyaprakRtionI utkRSTa sthiti ochI hoya che ane pApa prakRtionI utkRSTasthiti sadA vadhu hoya che. upara kahelI 13 prakRtiomAM zubhavihAyogati vagere 10 prakRtio to zubha che ja. antima puruSavedAdi traNa mohanIya hovAnA kAraNe nizcayanayathI azubha che. to paNa Itara be veda karatAM puruSaveda ane ati-zokanA yugala karatAM hAsya-ratinuM yugala jIvane AnaMda ApanAra che. mATe vyavahAranayathI zubha che. tattvArthasUtranA AThamA adhyAyamAM sUtra 826mAM A ja nayathI tene puNyarUpe kahela che. mATe utkRSTasthiti phakta 10 koDAkoDI sAgaropama ja kahelI che. mithyAtvamohanIya karmanI utkRSTa sthiti 70 koDAkoDI sAgaropama che. sauthI vadhAre tIvra pApaprakRti paNa A ja che ane sauthI vadhAre utkRSTa sthiti paNa A ja karmanI che. samyaktvamohanIya ane mizramohanIya jo ke baMdhamAM nathI. tethI te be prakRtinI utkRSTasthiti ahIM gAthAmAM kahevAze nahIM. to paNa samyaktva pAme tyAre mithyAtva Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 30 pAMcamo karmagraMtha 123 mohanIyanA traNa puMja kare che, tethI te be prakRtinI paNa sattA saMbhave che. ane te antarmuhUrta nyUna 70 koDAkoDI sAgaropama pramANa jANavI. mithyAtva mohanIyanI 70 koDAkoDI sthiti pahelA guNaThANe bAMdhIne antarmuhUrta bAda samyakatva prApta karatAM te bAMdhelI mithyAtvamohanIyanI sthitino samyakatvamohanIyarUpe ane mizramohanIyarUpe saMkrama karatAM A sattA ghaTI zake che. (jAo karmaprakRti saMkramaNakaraNa samyakatvamohanIyanA saMkramane jaNAvatI gAthA-30'). manuSyagati, manuSyAnupUrvI, strIveda ane sAtAvedanIya ema kula 4 prakRtinI utkRSTasthiti 15 koDAkoDI che. manuSyaddhika e tiryaMcaddhika ane narakadvika karatAM puNyaprakRti che. mATe tenAthI utkRSTasthiti ochI che ane devaddhika karatAM utaratI che mATe tenAthI vadhAre che. evI ja rIte strIveda e napuMsakaveda karatAM zubha che. paraMtu puruSaveda karatAM azubha che. tethI sthiti napuMsakavedathI hIna ane puruSavedathI adhika che. evI ja rIte sAtAvedanIya e puNyaprakRti che mATe 15 koDAkoDI ane asAtavedanIya pApaprakRti che. mATe 30 koDAkoDInI sthiti che. ItyAdi kAraNo potAnI buddhithI svayaM jANI levAM. A pramANe A gAthAmAM 13+1+4 = 18 prakRtionI utkRSTa sthiti kahI || 30 || 1. anAdi mithyAtvI prathama aupathamika samyakta jyAre pAme che. tyAre AyuSya vinAnA sAta karmonI sthiti aMta:koDAkoDI kare che. tethI mithyAtvanI sthiti paNa aMtaHkoDAkoDI sAgaropama hoya che. ane tenA saMkramathI thanArI mizra-samyakta mohanIya paNa teTalI ja sthitivALI thAya che. paraMtu ekavAra samyakta pAmI paDIne pahele AvyA pachI mithyAtvanI utkRSTa sthiti (karmagraMthakAranA mate) bAMdhIne turata pharIthI samyakta pAmanArA jIvane mithyAtvanI sthiti 70 koDAkoDI sAgaropama paNa hoya che. ane tenA saMkramadvArA mizra-samyakvamohanIyanI paNa teTalI sthiti ghaTI zake che. (juo karmaprakRti saMkramaNakaraNa gAthA-30 tathA tenI TIkA) Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 24 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 31-32 bhaya kuccha araisoe, viuvvitiri uralanarayaduga nIe / teyapaNa athirachakke, tasacau thAvara iga paNiMdI / / 31 / / napu kukhagai sAsacau, gurukakkhaDarukkha sIyaduggaMdhe / vIse DAloDI, vidyAvAda vAsasayA rUra ! (bhayajugupsA'ratizoke vaikriyatiryagaudArikanarakadvikanIcairgotre / taijasapaJcakAsthira SaTke, trasacatuSka sthAvaraikendriyapaJcendriye / / 31 / / napuMsakakukhagatyucchvAsacatuSkagurukarkazarukSazItadurgandhe / viMzataH moTikoTsa patAvacevAyA varSazatAni | rUra II) ma cchararUpa = bhaya, jugupsA, arati ane zokamohanIya, vivyitiri3ratnanarakuLa = vaikriyaddhika, tiryacaddhika, audArikaddhika, ane narakahika, nauNa = nIcagotra, teyapa = taijasapaMcaka, thiracha = asthiraSaka, talavaDa = trasanuM catuSka, thAvara = sthAvaranAmakarma, rUpala = ekendriya jAti ane paMcendriyajAti / 31 | napura DuM napuMsakaveda ane azubhavihAyogati, sAsara3 =ucchavAsa catuSka, kuvara guru ane karkazasparza, vasIya RkSa ane zItasparza, suthe durgadha, vInaM voDAphoDI=20 koDAkoDI sAgaropama pravIvAda = eTalo ja abAdhAkALa, vArasathI =so varSano . 3ra // gAthArtha = bhaya, jugupsA, arati, zoka, vaikriyaddhika, tiryacakrika, audArikaddhika, narakaddhika nIcagotra, taijasa paMcaka, asthira Saka, trasa catuSka, sthAvara, ekendriyajAti ane paMcendriya jAti, napuMsakaveda, azubhavihAyogati, ucchavAsacatuSka, guru, karkaza RkSa, zIta sparza ane durgadha ATalI prakRtinI utkRSTasthiti 20 koDAkoDI sAgaropama che ane eTalA ja so varSano abAdhAkALa che. || 31-32che. Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 31-32 pAMcamo karmagraMtha 1 25 vivecana = have je karmonI utkRSTasthiti 20 koDAkoDI che. tenAM nAma Ape che. bhaya, jugupsA, arati, zoka A cAra mohanIyanI, tathA tu zabda pratyekanI sAthe joDavAthI vaikriyaddhika, tiryaMcaddhika, audArikadvika, ane narakaddhika, nIcagotra, A ja karmagraMthanI bIjI gAthAmAM kahelA krama pramANe taijasapaMcaka (tejasa, kArmaNa, agurulaghu, nirmANa ane upaghAta) asthira, azubha, darbhAgya, duHsvara, anAdeya ane ayazakIrti ema asthirAdi che, trasa, bAdara, paryAptA ane pratyeka e traNacatuSka, sthAvaranAmakarma, ekendriyajAtinAmakarma, tathA paMcendriyajAtinAmakarma, nupasakaveda, azubhavihAyogati. A ja karmagraMthanI trIjI gAthAmAM kahelA krama pramANe ucchavAsa catuSka (ucchavAsa, udyota, Atapa ane parAghAta), guru, karkaza, RkSa ane zIta ema cAra sparza tathA durgadha ema kula 42 prakRtionI utkRSTasthiti 20 koDAkoDI sAgaropama che. ahIM gAthA 26 thI dareka gAthAmAM je je karmonI jeTalA jeTalA koDAkoDI sAgaropamanI sthiti kahI che te te karmono teTalA teTalA so so varSano abAdhAkALa jANavo. jema ke mithyAtvamohanIyanI sthiti 70 koDAkoDI sAgaropama che. mATe teno utkRSTa abAdhAkALa sIttera evA so eTale ke 7000 varSano hoya che. ema jANavuM. evI ja rIte jJAnAvaraNIyakarmanI utkRSTa sthiti 30 koDAkoDI sAgaropama che. tethI teno abAdhAkALa 3000 varSano jANavo. ema sarve mUla tathA uttaraprakRtimAM jANavuM paraMtu AyuSyakarmamAM A niyama na lagADavo. prazna= AyuSyakarmamAM utkRSTasthiti pramANe utkRSTa abAdhA jo nathI hotI to temAM zuM nItirIti che ? uttara= AyuSyakarmamAM parabhavanuM AyuSya. game teTaluM jaghanya, utkRSTa ke madhyama baMdhAya paraMtu teno abAdhAkALa A cAlu vartamAnabhavanuM jeTaluM AyuSya bAkI hoya teTalo ja hoya che. eTale parabhavanuM utkRSTa AyuSya tetrIsa sAgaropamAdi baMdhAya to paNa pUrvakroDa varSanA trIjA bhAga Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 31-32 jeTalI paNa abAdhA hoya, samaya, be samaya ke traNa samaya AdithI nyUna paNa hoya ane chelle aMtarmuhUrta mAtra paNa hoya. evI ja rIte parabhavanuM madhyama AyuSya baMdhAya ke nigoda Adi bhavasaMbaMdhI kSullakabhavAdirUpa aMtarmuhUrtanI jaghanyasthitivALuM baMdhAya to paNa abAdhAkALa pUrvakroDa varSano trIjo bhAga paNa hoya ane samaya, be samaya, traNa samaya Adi nyUna paNa hoya ane ane antarmuhUrta paNa hoya. A pramANe AyuSyakarmamAM abAdhAkALa sthitibaMdha pramANe nathI. paraMtu vartamAna bhavanuM jeTaluM AyuSya bAkI hoya teTalI abAdhA hoya che. ema jANavuM. prazna= jJAnAvaraNIyAdi karmonI utkRSTasthiti trIsa koDAkoDI baMdhAya tyAre traNa hajAra varSa Adi abAdhAkALa hoya te barAbara che. paraMtu eka samaya nyUna, be samaya nyUna, traNa samaya nyUna trIsa koDAkoDI baMdhAya tyAre abAdhAkALa keTalo hoya ? arthAt kaMika nyUna sthitibaMdhamAM keTalo abAdhAkALa ocho thAya ? - uttara= utkRSTasthitibaMdha (30 koDAkoDI Adi) kare tyAre 3000 varSa Adi utkRSTa abAdhA hoya. paraMtu eka samaya nyUna, be samaya nyUna, traNa samaya nyUna, ema vadhumAM vadhu palyopamano eka asaMkhyAtamo bhAga nyUna evI utkRSTa 30 koDAkoDI sAgaropama vagere sthiti jo baMdhAya to paNa 3000 varSanI ja abAdhA hoya che. paraMtu palyopamanA eka asaMkhyAtamA bhAgathI vadhAre eka samaya paNa nyUna trIsa koDAkoDI sAgaropama pramANa sthiti jo baMdhAya to abAdhAkALa 1 samayagUna traNa hajAra varSa thAya che. ema be-traNa-cAra samaya nyUna karatAM karatAM palyopamanA be asaMkhyAtamA bhAga ochA thAya tyAM sudhI eka samayajUna 3000 varSanI abAdhA hoya che jyAre palyopamanA be asaMkhyAtamAM bhAga tathA eka samaya nyUna evI utkRSTa sthiti baMdhAya to be samayajUna 3000 varSanI abAdhA hoya che. A rIte sthitibaMdhamAM jema jema palyopamano eka eka asaMkhyAtamo bhAga ghaTe che tema tema abAdhAmAM Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 33 pAMcamo karmagraMtha 127 eka eka samayanI hAni thAya che ane abAdhAmAM jema jema eka eka samaya vadhe che tema tema sthitibaMdhamAM palyopamano eka eka asaMkhyAtamo bhAga vadhe che. trIsa koDAkoDI sAgaropamanA jeTalA palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga thAya teTalA ja samayo traNa hajAra varSanA thAya. A sarve sthitisthAnanAM kaMDaka ane abAdhAsthAnanAM kaMDaka kahevAya che. A pramANe "vayavI vAsasayA, patAvanti evAthI varSazatAni' jeTalA koDAkoDI sAgaropamanI sthiti hoya eTalA so varSa pramANa abAdhA hoya che. 31-32 // gurukoDikoDi aMto, titthAhArANa bhinnamuhU bAhA / lahu Thii saMkhaguNUNA, naratiriyANAu pallatigaM / / 33 / / (gurvI koTikoTyA antastIrthaGkarAhArakANAmantarmuhUrtamabAdhA / ladhvI sthitissaGkhyAtaguNonA naratirazcAmAyuSoH palyatrikam / / 33 / / guru = utkRSTasthiti, DidigaMto = antaH koDAkoDI, tidina = tIrthaMkaranAmakarma ane AhArakaddhikanI, minamuTTha = aMtarmuhUrta, vAphA = abAdhA, naTu = jAnya, zik = sthitibaMdha, saMyukU = saMkhyAtagaNI ochI, rAtiriyAIf3 = manuSya-tiryaMcanA AyuSyanI, patnatimAM = traNa palyopama. I 33 gAthArtha tIrthaMkara nAmakarma ane AhArakadvikano utkRSTasthiti baMdha aMta:koDAkoDI sAgaropama che. abAdhAkALa aMtarmuhUrta che. jaghanyasthitibaMdha saMkhyAtaguNa nyUna che. ane manuSya-tiryaMcAyuSyano utkRSTasthitibaMdha traNa palyopama che. te 33 || vivecana= uttarArdhamAM rahelo viru zabda guru zabdanI sAthe joDavAthI utkRSTasthitibaMdha evo artha thAya che. tIrthaMkara nAmakarma ane - AhArakahikano utkRSTasthitibaMdha aMtaH koDAkoDI sAgaropama hoya che. Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 33 tenAthI adhika sthitibaMdha thato nathI. eka koDane eka kroDa vaDe guNavAthI je Ave te eka koDAkoDI kahevAya che. 10000000x30000000= 100000000000000 ATalA sAgaropamamAM kaMIka nyUna te aMtaHkoDAkoDI sAgaropama kahevAya che. nAmakarmanI bIjI badhI prakRtino utkRSTasthitibaMdha 10-15-20 koDAkoDI sAgaropama jema thAya che. tema A traNa karmomAM kaMIka nyUna eka koDAkoDI sAgaropamathI vadhAre sthitibaMdha nathI. tenuM kAraNa e che ke bIjI badhI prakRti mithyAtve paNa baMdhAya che. ke jyAM 10-15-20 koDAkoDI ityAdi utkRSTasthiti baMdhAya che. A traNa karmo samyagdaSTi ane apramatta saMyamIne ja baMdhAya che. ane te guNasthAnakomAM AgaLa AvatI sAdhuvaMte gAthA 48mAM kahyA pramANe aMta:koDAkoDI sAgaropamathI vadhAre koI paNa karmonI sthitibaMdha nathI. mATe A traNa karmono utkRSTa sthitibaMdha aMtaH koDAkoDIsAgaropama ja che. adhika baMdha nathI. "jeTalA koDAkoDI sAgaropamano sthitibaMdha hoya, teTalA so varSano abAdhAkALa" e nyAye A traNa karmono abAdhAkALa kaMIka nyUna 100 varSano hovo joIe. paraMtu A traNa prakRtiono utkRSTa sthitibaMdha mithyASTinA aMta:koDAkoDI karatAM saMkhyAtaguNa hIna hovAthI mAtra aMtarmuhUrta ja abAdhA hoya che. eTale badhyamAna samayathI eka aMtarmuhUrtakALa jeTalA kALane choDIne A traNa karmonI dalitaracanA=niSekaracanA jIva kare che. eka aMtarmuhUrta kALamAM karmanA pradezonI racanA=niSekaracanA jIva karato nathI. tethI aMtarmuhUrtakALa abAdhAkALa che. ema jANavuM. praznaH A jinanAmakarma ane AhArakaddhika baMdhAyA pachI teno udaya kyAre zarU thAya ? uttara= karmonA udaya be jAtanA hoya che. jevI prakRtisvarUpe baMdhAyuM che tevA prakAranA ja phaLapradAna karavA rUpe rasodayathI bhogavAya te vipAkodaya kahevAya che. ane baMdhAyA pachI eka AvalikA gayA bAda saklakaraNane yogya Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 33 pAMcamo karmagraMtha 129 thayelA te karmane saMkrama, apavartanA Adi dvArA pheraphAra karI sajAtIya paraprakRtimAM bheLavIne paraprakRti rUpe bhogavavuM te pradezodaya kahevAya che. jinanAmakarmano baMdha zarU karyA pachI eka aMtarmuhUrta bAda pradezodaya thaI zake che. prathama samaye bAMdhelI latA te kALe baMdhAtI nAmakarmanI zeSa 2931mAM saMkramAvI tenA udayanI sAthe jinanAmanA pradezono udaya thaI zake che. evI ja rIte sAtame guNaThANe baMdhAtA AhArakaddhikanuM dalika paNa nAmakarmanI anya prakRtimAM saMkramAvI eka antarmuhUrta bAda pradezodayathI udayamAM AvI zake che. vipAkodayathI udaya vicArIe to jinanAmakarmano baMdha antima bhavamAM kSapakazreNImAM AThamAnA chaThThA bhAge virAma pAmyA bAda 9/10/12 guNasthAnakoe aMtarmuhUrta-aMtarmuhUrta kALa rahIne terame guNaThANe jAya tyAre prathama samaye vipAkodaya zarU thAya che. eTale baMdhaviccheda bAda traNa aMtarmuhUrtakALa hovA chatAM paNa moTA eka aMtarmuhUrta pramANa kALa gayA pachI A udaya thAya che. evI rIte AhArakadvikano baMdha sAtame guNaThANe karI cha guNasthAnake AvI tIrthaMkara paramAtmAnA darzana AdinA prayojane AhArakanI racanA karavA Icche to tyAM vipAkodaya saMbhavI zake che. A pramANe eka antarmuhUrta bAda pradezodayathI ane eka aMtarmuhUrta bAda vipAkodayathI traNeno udaya thAya che. jinanAmakarmanA pradezodayathI A jIvanuM saubhAgya, Adeya, yaza, pratApa, prabhAva tathA zArIrika bhAvo bIjA jIvo karatAM viziSTa hoya che.' A traNa karmono baMdha zarU kare tyAre aMtarmuhUrta pramANa rAkhelI 1. svopajJa TIkAmAM kahyuM che ke : vittIrtharanAmAntarmuhUrtAtUrNa kasyacitpradezata udeti, tadudaye cAjJaizvaryAdaya RddhivizeSA anyajIvebhyo viziSTatarAstasya saMbhavantIti saMbhAvayAma iti vyAcakSate / 2, TIkAmAM kahyuM che ke-nIcANantarmuhartAtreya tataH paraM tiranIyA: sadbhAvenAvazyaM pradezodayasya sambhavAt iti / Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13) pAMcamo karmagraMtha gAthA : 33 abAdhAmAM dalikaracanA (niSekaracanA) nathI tethI eka aMtarmuhUrta bAda pradezodaya thAya che. jyAre bIjAM jJAnAvaraNIyAdi karmonI teTalA teTalA so so varSanI abAdhA (niSekaracanA vinAno kALa) rAkhavA chatAM paNa temAM pUrvabaddha karmadaliko hoya ja che. eTale dhruvodayIno vipAkodaya cAlu ja hoya che ane adhuvodayIno sTibukasaMkrama dvArA pradezodaya tathA udayanAM nimitto (dravya, kSetra, kALa, bhAva ane bhava) maLatAM vipAkodaya paNa thaI zake che. jinanAmakarma ane AhArakadvikano jaghanya sthitibaMdha paNa aMta:koDAkoDI hoya che. ahIM paNa 48mI gAthAnA vacananI pramANatA levI. eTale samyakatva ane saMyamavALAM guNasthAnaka hovAthI ra thI 8 mAM AnAthI ochI sthiti baMdhAtI nathI. A jaghanyasthitibaMdhavALuM aMtaHkoDAkoDI sA. utkRSTa sthitibaMdhavALA aMtaHkoDAkoDI karatAM saMkhyAtaguNa hIna samajavuM. to paNa te aMtaHkoDAkoDI sAgaropama ja kahevAya che. jema aMtarmuhUrta nAnuMmoTuM asaMkhyAta jAtanuM che tema A aMta:koDAkoDI paNa nAnu-moTuM asaMkhyAta jAtanuM che. prazna : atyAre mULa tathA uttara sarve karmonA utkRSTa sthitibaMdhano adhikAra cAle che. tyAM traNa karmonI jaghanyasthitinuM varNana = pratipAdana zA mATe karAya che ? uttara :- A traNa karmono utkRSTasthitibaMdha jema aMtaHkoDAkoDI sAgaropama che. tema jaghanyasthitibaMdha paNa (bhale saMkhyAtaguNa hIna hoya to paNa) teTalo ja che. tethI ataMkoDAkoDIpaNe samAna-sthitika hovAthI granthanI lAghavatA mATe ahIM jaghanyasthitibaMdha kahyo che. have zeSakarmonI jaghanyasthiti darzAvatI vakhate A traNa karmonI jaghanyasthiti kahevAnI raheze nahIM. evI ja rIte utkRSTa ane jaghanya abAdhA paNa aMtarmuhUrtanA kALapramANe samAna che. tethI ahIM sAthe ja kahI che. Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 33 pAMcamo karmagraMtha 131 prazna :- AhArakaddhika ane jinanAmakarmanI jaghanyasthiti paNa aMta:koDAkoDI sAgaropama jo kaho cho. to temAM prazna thAya che ke jinanAmakarma vipAkodayavALA bhavathI pUrve niyamA trIjA bhave ja baMdhAya che. eTale A jinanAmanA baMdhavALo manuSyano prathamabhava, tyArabAda deva athavA nArakIno bhava, ane tyArabAda manuSyano bhava ema traNa bhavamAM AgaLa-pAchaLa be manuSyanA bhava, temAM prathama bhavanuM vadhumAM vadhu pUrvakroDa varSanuM AyuSya hoI zake che. ane chellA bhavanuM vadhumAM vadhu dezona pUrvakroDa varSanuM tIrthaMkara prabhunuM AyuSya hoya che. temAM kevalI paryAya tyajIne prAyaHzeSa 83 lAkha pUrva jeTalo kALa Azare jinanAmano baMdha ghaTI zake che. vacceno bhava jo devano kare to RSabhadeva prabhunI jema vadhumAM vadhu 33 sAgaropama ane narakano bhava kare to traNa narakamAMthI ja Avelo jIva tIrthaMkara thAya che. tethI 7 sAgaropama hoya che. A rIte zAstrAnusAra jotAM tIrthakara nAmakarma bAMdhanAra jIva deva-naraka ane manuSyagatimAM ja jAya che. tiryaMcagatimAM jato nathI. ane vadhumAM vadhu kaMIka nyUna prAyaH karIne Azare (16 athavA 17 lAkha pUrva nyUna) be pUrvakroDa varSa ane 33 sAgaropama kALa ja saMsAramAM rahe che, tethI jinanAmakarmanI bAMdhelI ATalI moTI aMtaHkoDAkoDI sAgaropama pramANa sthitino kALa kevI rIte pUrNa kare ? tIrthaMkara nAmakarmano baMdha zarU thayA pachI samyaktAdi hovAthI tiryaMca gatimAM jato nathI. A ja kAraNe tiryaMcagatimAM tIrthaMkaranAma karmanI sattAno zAstromAM niSedha karyo che. tyAM jAya nahIM. ane tyAM gayA vinA A traNa bhavamAtrathI bAMdhelA jinanAmakarmanI sattA samApta thAya nahIM, to satya zuM ? uttara :- tiryaMcagatimAM jinanAmakarmanI sattAno je niSedha karelo che. te bAMdhyA pachI niyamA trIjA bhave udayamAM AvavAnuM ja che ane te jIva tIrthakara thavAno ja che. tevA nikAcita jinanAmane AzrayI zAstromAM tiryaMcagatimAM jinanAmanI sattAno niSedha karela che. Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 33 , paraMtu anikAcita jinanAma ghaNIvAra baMdhAya che ane ghaNA bhavo pahelAM paNa baMdhAya che. tathA te bAMdheluM jinanAma karma sattAmAM hote chate tiryaMcagatimAM paNa jAya che. ane apavartanAdikaraNa dvArA nisattAka paNa thAya che. tethI jaghanyapaNe paNa ATalI sthiti hoI zake che. A aMta:koDAkoDI sAgaropamanI je jaghanyasthiti kahI te anikAcitane AzrayI ja kahI che. nikAcitane AzrayIne kahI nathI. nikAMcitane AzrayI to kaMIka nyUna be pUrvakroDa varSa adhika 33 sAgaropama ja jANavI. aMtaHkoDAkoDI na jANavI. jina nAmakarmanI nikAcanAno prAraMbha manuSyabhavamAM ja kare che ane cAlu nikAcanAe deva-narakanA bhAvamAM jAya che tathA tyAMthI evI manuSyamAM Ave to paNa nikAcanA cAlu hoya che. A rIte nikAcita jinanAmavALAne manuSya, deva ane nArakInA ja bhavo hoya che. tiryaMcanA nahIM. "va mAvo taphamave sattA' A je pATha che te nikAcitane AzrayI che zrI jinabhadragaNi kSamAzramaNajIe vizeSaNavatI nAmanA graMthamAM kahyuM che ke koDAkoDI ayarovamANa titthayaranAmakammaThiI / bajjhai ya taM aNaMtarabhavaMmi taiyaMmi niddiTuM / / jaM bajjhaitti bhaNiyaM, nikAiyaM taM tu tattha niyamoyaM / tadavaMjhaphalaM niyamA bhayaNA anikAiyAvatthe / / artha :- tIrthaMkara nAmakarmanI jaghanya sthiti aMtaHkoDAkoDI sAgaropama kahI che ane te anaMtara evA trIjA bhavamAM ja baMdhAya che. to kevI rIte ghaTe? "trIjA bhave baMdhAya che" ema je kahyuM che te nikAcitane AzrayI kahyuM che. tenA mATe tiryaMcamAM na javAno niyama che. te jinanAma nakkI avadhya phaLavALuM che paraMtu anikAcita jinanAma karmanI avasthAmAM bhajanA jANavI. prazna :- jo anikAcita jinanA bAMdhyA pachI tiryaMcagatimAM javAtuM hoya to tiryaMcagatimAM paNa jinanAmakarmanI sattA siddha thaI Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 33 pAMcamo karmagraMtha 133 ane zAstromAM to tiryaMcagatimAM jinanAmanI sattA niSedhelI che. tiryaMcagatimAM to nAmakarmanI 93 prakRtionI sattAne AzrayI 92, 88, 86, 80 ane 78 ema nAmakarmanAM pAMca ja sattAsthAna kahyAM che. ane te pAMcamAMthI ekeyamAM jinanAmakarma nathI. mATe jinanAmanI sattA hote chate tiryaMca kema thAya? ane tiryaMca thayA vinA zeSa bhavothI ATalI lAMbI sattA kema pUrNa karI zakAya? uttara :- "tiryaMcagatimAM jinanAmanI sattAno je niSedha karela che, te nikAcitane AzrayI karela che. anikAcita jinanAmakarmanI sattA hote chate A jIva tiryaMca thaI zake che. tiryaMcagatimAM nikAcita ke anikAcita evA baMdhamAtrano niSedha che. paraMtu sattAno niSedha nathI. nikAcitanI ja sattA tyAM nathI. 92 Adi pAMce sattAsthAnomAM je jinanAmanI sattA nathI te nikAcitane AzrayI jANavuM paraMtu anikAcitanI sattA tyAM hoI zake che. jethI kALapUrti thaI zake che. zAstromAM ja kahyuM che ke - jamiha nikAiyatitthaM, tiriyabhave taM nisehiyaM saMtaM / iyaraMmi natthi doso, uvvaTTaNAvaTTaNAsajjhe / / artha - tiryaMcagatimAM je jinanAmanI sattAno niSedha che. te nikAcitane AzrayI che. paraMtu Itara (anikAcita) mAM koI doSa nathI. eTale ke anikAcita jinanAmanI sattA tiryaMcamAM mAnavAmAM koI doSa nathI tathA te jinanAmakarmano udvartana ane apavartanA dvArA pheraphAra karI zakAya che. bhAvArtha evo che ke tiryaMcagatimAM jinanAmanI sattAno je niSedha che te mAtra nikAcitane ja AzrayI che. arthAt anikAcita jinanAmanI sattA hote chate jIva tiryaMca thaI zake che ane kALapUrti paNa karI zake che. tathA 92-88 AdinI sattAmAM je jinanAma tiryaMcamAM nathI gayuM te saghaLuM nikAcita AzrayI jANavuM. chaThThA karmagraMthamAM AvatAM sattAsthAno nikAcita jinanAmane AzrayI che. Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 33 vaLI aMtaHkoDAkoDInI jinanAmanI sattA anikAcitanI che. te pUrNa karavA tiryaMcamAM javuM ja paDe evo niyama nathI. tiryaMcamAM gayA vinA paNa saMkrama ane apavartanAkaraNa vaDe te ja bhAvamAM paNa pUrNa karI zake che. saMkrama vaDa te kALe baMdhAtI nAmakarmanI zeSa prakRtiomAM saMkramAvIne te bhavamAM paNa ni:sattAka karI zake che. tathA apavartanAkaraNa vaDe lAMbI sthitine toDIne nAnI karI zake che. tethI te ja bhavamAM paNa samApta thaI zake che eTale ATalI lAMbI sthiti baMdhAI che mATe te pUrNa karavA tiryaMcamAM javuM ja paDaze evo niyama nathI. karmo bAMdhyA pachI eka AvalikA bAda saMkrama, udvartana, apavartanA, udIraNA Adi dvArA karmomAM A jIva ghaNA ghaNA pheraphAro kare che. A jIve jeTalI sthitivALuM karma bAMdhyuM hoya teTalI sthitivALuM ja ane te rIte ja bhogavAya to ATalI lAMbI sthitivALuM eka karma bhogavIne pUrNa karatAM aMtarmuhUrta aMtarmuhUrta bIjAM keTalAMya karmo te jIva bAMdhato ja hoya che. "pUrNa eka thAya ane baMdhAya aneka." jethI koI kALe koI jIvano mokSa ja thaI na zake. mATe baMdhahetunA anusAre jema karmo baMdhAya che. tema udayathI bhogavyA vinA paNa dravya, kSetra, kALa, bhAva ane bhava Adi nimittone AzrayI saMkrama-apavartanA Adi karaNo dvArA pradezodayathI paNa kSaya karI zakAya che. mATe aMtaHkoDAkoDInI sthitinA kathanamAM koI doSa nathI. AhArakaddhikasAtame, AThame guNaThANe jaghanyathI saMkhyAtaguNahIna evI aMta:koDAkoDI pramANa bAMdhIne cha-pAMcame AvI jyAre cothe guNaThANe Ave che tyArathI ja"aviratinA nimitte AhArakanI udvalanA (uvalanA nAmano saMkrama) zarU kare che tenAthI AhAraddhika rUpe baMdhAyela karmadaliko baMdhAtA evA vaikriyAdimAM saMkramAvIne palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa kALe te jIva AhArakadvikanI nisattAkAvasthA kare che. cothA guNaThANAthI paDIne pahele bIje paNa jAya che. yAvasUkSma nigodAdimAM paNa jAya. to paNa uvalanA saMkrama cAlu ja rahe che eTale sattA aMtaHkoDAkoDI hovA chatAM avirata thanArA jIvane palyopamanA asaMkhyAtamA bhAgamAM ja sattA TaLI jAya che. tenI sattA hote jIte Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 33 pAMcamo karmagraMtha 135 tiryaMcamAM paNa jAya che. ane apavartanA tathA saMkrama Adi dvArA udayavatImAM saMkramAvIne paNa caudame jaIne niHsattAka thAya che. tethI A traNe karmonI jaghanyasthiti aMtaHkoDAkoDI kahevAmAM kaMI paNa zAstravirodha Avato nathI. tathA ahIM "AhArakaki" kahyuM che to paNa AhArakabaMdhana ane AhAraka saMghAtananI paNa jaghanya-utkRSTa sthiti teTalI ja samajI levI. baMdhana ane saMghAtana paNa avazya baMdhAya ja che. phakta tenI virakSA zarIranI antargata karavAmAM Ave che. jinanAma karma trIjA bhave baMdhAyA pachI teno baMdha samyakatva hovAthI sadA cAlu rahe che, phakta pUrvabaddha narakAyuSyavALAne kSayopazama samyatva hoya to mithyAtve aMtarmuhUrta mAtra baMdhAtuM nathI. antimabhavamAM kSapakazreNI mAMDe tyAre AThamAnA chaThThA bhAge baMdhaviccheda thayA bAda aMtarmuhUrta kALa gayA pachI teno vipAkodaya zarU thAya che. ane AhArakaddhikano sAtama-AThame baMdha karI jyAre cha Ave tyAre AhAraka zarIra vidurve to aMtarmuhUrta bAda teno vipAkodaya zarU thAya che. tathA jo hamaNAM AhAraka zarIra banAvavAnA prayojananA abhAve na banAve, ane saMyamamAM varte, ane mRtyu najIka Ave tyAre jo banAve to vadhAremAM vadhAre dezona pUrvakroDa varSa pachI paNa vipAkodaya thAya che. A pramANe jinanAma ane AhArakaddhika saMbaMdhI prAsaMgika keTalIka carcA ApaNe karI. manuSpAyuSya ane tiryaMcAyuSyano utkRSTa sthitibaMdha traNa palyopama jANavo. je devakuru-uttarakuranA mAnavInuM tathA bharata-airAvata kSetravartI utsarpiNInA chellA ane avasarpiNInA pahelA ArAnA yugalikanuM ATaluM AyuSya hoya che. A sthitibaMdha mAtra bhogyakALa AzrayI ja jANavo bIjA karmonI jema jo abAdhAkALa sahita bhogyakALavALo sthitibaMdha jANavo hoya to pUrvakroDanA trIjA bhAge adhika evA traNa palyopamano sthitibaMdha jANavo. A gALAmAM A pramANe 3+2 = 5 prakRtiono utkRSTa sthitibaMdha kahyo. 33 Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 34 iga vigala puvvakoDI, paliyAsaMkhaMsa Aucau amaNA / niruvaktramANa chamAsA, abAha sesANa bhavataMso // 34 / / (ekavikalAH pUrvakoTI, palyAsaMkhyAMzaM AyuzcatuSkamamanasaH / nirupakramANAM SaNmAsA'bAdhA zeSANAM bhavatryaMzaH // 34 // ) vigata = ekendriya ane vizlendriya jIvo, puaoDI = pUrvakroDa varSanuM AyuSya bAMdhe che, patriyAsaMeA = palyopamanA asaMkhyAtamA bhAganAM, mA33 = cAra AyuSya, sama = mana vinAnA jIvo bAMdhe che, niruvedamA = nirupakramI AyuSyavALA jIvone, chamAsA evAda = cha mAsanI abAdhA hoya che, sesAi = bAkInA jIvone, bhavatiMso = bhavano trIjo bhAga abAdhA hoya che. 34 gAthArtha - ekendriya ane vikasendriya jIvo pUrvakroDa varSanuM parabhavanuM AyuSya bAMdhe che. asaMjJI jIvo parabhavasaMbaMdhI cAre AyuSyo palyopamanA asaMkhyAtamA bhAganAM bAMdhe che. nirupakramI jIvone cha mAsanI ane zeSa jIvone bhavanA trIjA bhAganI AyuSyakarmanI abAdhA hoya che. 34 vivecana :- uparanI tetrIsamI gAthAmAM tiryaMca-manuSyanuM utkRSTa AyuSya traNa palyopamanuM kahyuM che. paraMtu ATaluM utkRSTa AyuSya mAtra saMjJI paM. tiryaMca ane manuSyo ja bAMdhe che. bIjA jIvo ATaluM AyuSya bAMdhatA nathI. kAraNa ke traNa palyopama pramANa A AyuSya yugalika tiryaMca-manuSyonuM (devakuru-uttarakuru kSetravartI tathA avasarpiNInA pahelA ArAnA ane utsarpiNInA chellA ArAnA tiryaMca-manuSyonuM) ja hoya che. ane zeSa jIvo (ekendriya, viklendriya ane deva-nArakInA jIvo) yugalikanA bhavamAM utpanna thatA ja nathI. tethI ATaluM moTuM AyuSya te jIvo bAMdhatA nathI. A bAbatamAM eka prazna thAya che ke A ekendriya, viklendriya jIvo yugalikanA bhavamAM utpanna thatA nathI. ane traNa Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 34 pAMcamo karmagraMtha 137 palyopama jeTaluM moTuM AyuSya bAMdhatA nathI to te jIvo parabhavanuM AyuSya vadhumAM vadhu keTaluM bAMdhe che? te granthakAra samajAve che ke - ekendriya, viklendriya jIvo mRtyu pAmIne mAtra karmabhUminA tiryaMca ane manuSyamAM ja utpanna thAya che, deva-nArakImAM tathA yugalikamAM utpanna thatA nathI. tethI te ekendriyAdi jIvo karmabhUminA tiryaMca-manuSyanuM utkRSTathI "pUrvakroDa varSa"nuM ja AyuSya bAMdhe che. tenAthI vadhAre AyuSya yugalikanA bhavamAM hoya che. ane te AyuSya A jIvo bAMdhatA nathI. manuSya ane tiryaMcanAM ema banne AyuSya puNya prakRti che. te bannenI utkRSTa sthiti vizuddhithI baMdhAya che. ekendriya ane vizlendriyanA bhavo evA che ke pUrvakroDa varSathI vadhAre AyuSya bAMdhe tevI vizuddhi tyAM saMbhavatI nathI. tethI 1-2-3 palyopamanuM AyuSya A jIvo bAMdhatA nathI coryAsI lAkhane coryAsI lAkhe guNavAthI je Ave te pUrva kahevAya che. jemake 84,00,000 x 84,00,000 = 7,05,60,00,00,00,000 ATalA varSonuM eka pUrva thAya che. tevAM eka kroDa pUrva jeTaluM AyuSya A jIvo utkRSTathI bAMdhe che. A ja kAraNe ekendriya, viklendriyanA jIvo yugalikanA bhavamAM utpanna thatA nathI. tiryaMco ane manuSyo ja asaMjJI paMcendriya hoya che. devanArakI, asaMjJI hotA nathI. kAraNa ke deva-nArakI niyama saMjJI ja hoya che. te asaMjJI paMcendriyamAM tiryaMco paryAya ane aparyAptA bane jAtanA hoya che. paraMtu asaMjJI paM. manuSyo niyamA aparyAptA ja hoya che. jIvavicAramAM jalacarAdinA bhedomAM pAMcanA garbhaja- saMmUrNima ane tenA paryAptA-aparyAptA karatAM 20 bheda jaNAvyA che. paraMtu manuSyonA 101 bhedomAM garbhaja paryAptA, garbhaja aparyAptA, ane saMmUrNima aparyAptA karatAM 303 bheda thAya che. have je asaMjJI paMcendriya paryAptA tiryaMco che te paMcendriya hovAthI ane paryAptA hovAthI ekendriya, viklendriya Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 pAMcamo karmagraMtha karatAM ane asaMzI aparyAptA tiryaMca-manuSyo karatAM kaMIka vadhAre vizuddhivALA ane kaMIka vadhAre saMklezavALA paNa hoya che. tethI parabhavanuM tiryaMca-manuSyanuM AyuSya to bAMdhe ja che paraMtu deva-nArakInuM AyuSya paNa bAMdhe che. ane te jIvo cAre gatinAM cAre AyuSya utkRSTathI palyopamanA eka asaMkhyAtamA bhAga sudhInuM ja bAMdhI zake che. tethI vadhAre bAMdhI zakatA nathI. ane te paNa asaMjJI paM. paryAptA tiryaMco ja A baMdha kare che. asaMjJI paMcendriya aparyAptA tiryaMco ane asaMjJI paM. aparyAptA manuSyo, aparyAptA hovAthI viziSTa vizuddhi ane saMklezavALA na hovAthI deva-nArakInuM AyuSya bAMdhatA ja nathI. ane tiryaMca-manuSyanuM AyuSya paNa utkRSTathI pUrvakroDa varSanuM ja bAMdhe che. tethI vadhAre nahIM. gAthA : 34 ekendriya-viklendriyamAM pUrvakroDa varSa pramANa be AyuSyano baMdha, ane asaMzI paMcendriya tiryaMcamAM palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa cAra AyuSyano baMdha je kahyo te bhogyakALa mAtrane AzrayI jANavo. jo abAdhAsahita bhogyakALavALo sthitibaMdha jANavo hoya to potapotAnA vartamAnabhavanA trIjA bhAge adhika evo sthitibaMdha jANI levo. karmaprakRtimAM baMdhanakaraNa gAthA 74mAM kahyuM che ke semALa pungoDI sADa timAno aAhA siM artha - bAkInA ekendriyAdi jIvo pUrvakroDa varSa pramANa parabhavanuM AyuSya bAMdhe che ane potAnA AyuSyano trIjo bhAga abAdhA hoya che. A pramANe manuSya ane tiryaMcanA AyuSyano utkRSTa sthitibaMdha traNa palyopama A gAthAmAM kahyo, ane deva-nArakInA AyuSyano utkRSTasthiti baMdha 33 sAgaropama hoya che. te gAthA 26nA cothA caraNamAM kahyo che. jethI cAre AyuSyano utkRSTa sthitibaMdha samajAvyo. A cAre AyuSyano abAdhAkALa jJAnAvaraNIyAdi karmonI jema hoto nathI. to kayA AyuSyano abAdhAkALa keTalo hoya che, te jaNAve Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha che ke niyamA nirupakrama AyuSyavALA eTale je jIvonuM AyuSya gatabhavamAMthI jeTaluM bAMdhIne lAvyA che. teTaluM saMpUrNa bhogavanArA ane apavartanA dvArA ghaTADo nahI karanArA evA je deva, nArakI ane yugalika tiryaMca-manuSyanA jIvo che teone cha mAsanI abAdhA hoya che, arthAt teone potAnA bhavanuM cha mAsa AyuSya bAkI rahe tyAre ja parabhavanuM AyuSya bAMdhe che. ane bAkInA (niyamA nirupakrama ja AyuSya hoya nahIM evA te zeSa) apavartanIya AyuSyavALA ekendriya, viklendriya ane saMkhyAta varSanA AyuSyavALA sopakramI athavA nirupakramI AyuSyayukta paM. tiryaMco ane manuSyomAM potapotAnA AyuSyano trIjo bhAga abAdhA hoya che. ahIM yugalika tiryaMca-manuSyomAM keTalAka AcAryo palyopamano asaMkhyAtamo bhAga abAdhA hoya ema paNa mAne che. eTale ke potAnA bhavanuM palyopamanA asaMkhyAtamA bhAganuM AyuSya bAkI hote chate parabhavanuM AyuSya bAMdhe che. ema mAne che. (juo karmaprakRti baMdhanakaraNa gAthA-75) gAthA : 34 gAthA 26 mAM 2 gAthA 28 mAM 38 gAthA 29 mAM 31 71 gAthA 30 mAM 18 gAthA 31/32 mAM 42 gAthA 33 mAM 5 + 5= 136 baMdhamAM 120 prakRtio hoya che paraMtu graMthakAre ahIM varNAdinA 20 uttarabhedonI sthiti jAdIAdI kahI che. tethI vargAdinI 16 saMkhyA vadhAre gaNatAM 136 prakRtiono utkRSTa sthitibaMdha tathA tenA prasaMgamAM utkRSTa abAdhAkALa gAthA 26 thI 34 sudhImAM kahyo. temAM gAthA 27mAM mUlakarmano jadhanyasthitibaMdha ane gAthA 34mAM jAdA jAdA jIvone AzrayI AyuSyabaMdha paNa kahyo. A pramANe mUla prakRti tathA uttara prakRtionA utkRSTa sthitibaMdhanuM tathA mUlakarmanA ja.sthi. baMdhanuM varNana samApta thayuM. // 34 // 139 Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha have uttaraprakRtiono jaghanya sthitibaMdha samajAve che. lahuThiibaMdho saMjalaNa lohapaNavigghanANadaMsesu / bhinnamuhuttaM te aTTha, jasucce bArasa ya sAe // 35 // 140 (laghusthitibandhassaMjvalanalobhapaJcavighnajJAnadarzaneSu / bhinnamuhUrtaM te'STau yazauccairgotrayordvAdaza ca sAte // 35 // ) lahuThiibaMdho = jaghanya sthitibaMdha, saMgALatoda saMjvalana lobha, paviSa = pAMca aMtarAya, nALa+su = pAMca jJAnAvaraNIya ane cAra darzanAvaraNamAM, minamuhUtta = aMtarmuhUrta, te aTTha = te muhUrto ATha, namukhe yazanAmakarma ane uccagotramAM, vArasa ca sAtAvedanIyamAM bAra muhUrta. || 35 // Wat saNa = gAthA : 35 = ** gAthArtha saMjvalana lobha, pAMca aMtarAya, pAMca jJAnAvaraNIya ane cAra darzanAvaraNIya ema 15 no jaghanyasthitibaMdha aMtarmuhUrta, yaza ane uccagotrano ATha muhUrta, ane sAtAno bAra muhUrta hoya che. II34 // = vivecana : have jaghanyasthitibaMdha kahevAno avasara che. ekendriya viklendriya ane asaMjJI paMcendriya karatAM saMjJI paMcendriyanA bhavamAM vizuddhi ane saMkleza (prazasta ane aprazasta kaSAyonI mAtrA) adhika hoya che tethI sAsvAdanathI apUrvakaraNanA chaThThA bhAga sudhImAM janyathI paNa paMcendriya jIva AyuSya vinA koIpaNa karmanI aMtaHkoDAkoDI sAgaropamanI sthiti bAMdhe che ane utkRSTathI paNa bRhattara aMtaHkoDAkoDI sAgaropamanI sthiti bAMdhe che. tathA mithyAtva guNaThANe jadhanyathI aMtaHkoDAkoDI sAgaropama ja bAMdhe che. tenAthI nyUna sthitibaMdha saMjJI jIva karato nathI. ane utkRSTathI 20-30-70 koDAkoDI sAgaropama paNa baMdha kare che. (juo A zatakanI ja gAthA 48) ane ekendriya, viklendriya ane asaMjJI paMcendriya jIvo eka sAgaropamanA paNa sAtIyA Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 35 pAMcamo karmagraMtha 141 bhAga vagerenI sthiti bAMdhe che. (gAthA-37). tethI pahelA guNaThANAthI AThamAnA chaThThA bhAgasudhI je je prakRtio baMdhAya che. temAMthI 85nI "jaghanyasthiti" paMcendriyanA bhavamAM maLatI nathI. paraMtu ekendriyanA bhavamAM maLe che. ane je prakRtio AThamA guNaThANAnA chaThThAbhAgathI AgaLa navame-dasame guNaThANe paNa baMdhAya che. tyAM atizaya ghaNI vizuddhi hovAthI 22 prakRtionI jaghanyasthitino baMdha tyAM maLe che. AhArakaddhika ane jinanAmanI jadhanyasthitino baMdha AThamAnA chaThThA bhAge maLe che vaikriyaSakanI jaghanyasthitino baMdha asaMjJI paMcendriya paryApta tiryaMcamAM maLe che. tiryaMca-manuSyAyuSyanI jaghanyasthitino baMdha ekendriyathI paMcendriya tiryaMca-manuSyamAM ane deva-narakanA AyuSyanI jaghanyasthitino baMdha paM.paryApta tiryaMca-manuSyamAM maLe che. bAkInI 85 prakRtionI jaghanya sthitino baMdha ekendriyamAM maLe che. (1) AhAraddhika-jinanAmano jaghanyasthitibaMdha AThamAnA chaTTAbhAge zapakane 3 (2) vaikriyaSakano jaghanyasthitibaMdha asaMjJI paM.paryAptA tiryaMcone (3) manuSya-tiryaMcAyuSyano ja sthitibaMdha ekendriyathI paMcendriyati manuSyane (4) deva-narakAyuSyano jaghanyasthitibaMdha saMzI. asaMjJI paM paryA.tiryaMca tathA manuSyane 2 (5) navame dasame baMdhAtI 22 no jaghanya sthiti baMdha tyAM navame-dasame zapakane 22 (6) bAkInI 85 prakRtiono jaghanyasthitibaMdha ekendriyane thAya che. 120 sthitibaMdha ane rasabaMdha kaSAyathI thatA hovAthI jyAM vadhAre kaSAyo che tyAM utkRSTasthiti baMdhAya che. ane jyAM ochA kaSAyo che ane vizuddhi vadhAre che tyAM jaghanyasthiti baMdhAya che. A niyamane anusAre prathama navamedasame baMdhaviccheda pAmatI 22 prakRtiono jaghanyasthitibaMdha samajAve che. (1) saMvalanalobha, pAMca aMtarAya, pAMca jJAnAvaraNIya ane cAra darzanAvaraNIya ema kula 15 prakRtionI jaghanyasthiti pota La Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 36 potAnA baMdhaviccheda kALe kSapakane baMdhAya che. ane te "aMtarmuhUrta" mAtra ja hoya che. (2) yaza ane uccagotranI dazamA guNasthAnakanA carama samaye kSapakane jaghanya sthiti baMdhAya che. ane te ATha muhUrta pramANa hoya che. (3) sAtA vedanIyanI paNa jaghanyasthiti dasame kSapakane baMdhAya che ane te 12 muhUrta pramANa hoya che. ( A pramANe A gAthAmAM 18 prakRtionI jaghanyasthitino baMdha kahyo. | 35 do igamAso pakkho, saMjalaNatige pumtttthvrisaanni| sesANukkosAo, micchattaThiIi jaM laddhaM // 36 // (dvAvekamAsaH pakSassaMjvalanatrike puMsyaSTavarSANi / zeSAAmuSTAt mithyAtvasthityA yavyam rUid II) voDrAmAno = be mAsa ane ekamAsa, pakSo = eka pakhavADIyuM, saMvatnati = saMjavalana traNa kaSAya, pumadravarisALi = puruSavedano ATha varSa, sesA = bAkInI prakRtionI, 3 = utkRSTa sthitine, micchatta = mithyAtvanI utkRSTa sthiti vaDe (bhAge chate), naa = je prApta thAya che. 36 / gAthArtha = saMjvalana krodha, mAna ane mAyAnI jaghanyasthitibaMdha anukrame be mAsa, ekamAsa ane paMdara divasa jANavI. puruSavedanI ATha varSa samajavI. bAkInI prakRtionI potAnI utkRSTasthitine mithyAtvanI utkRSTa sthiti vaDe bhAgatAM je Ave temAM (AgaLanI 37mI gAthAmAM kahevAze tema) palyopamano asaMkhyAtamo bhAga nyUna karIe tyAre te te prakRtionI jaghanyasthiti jANavI. | 36 / Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha vivecana saMjvalana krodha, mAna ane mAyAnI jaghanyasthitibaMdha anukrame be mAsa, ekamAsa ane patttara divasanI hoya che. A sthiti potapotAnA baMdha-vicchedakALe kSapakazreNImAM hoya che. kAraNa ke upazamazreNI karatAM kSapakazreNImAM jIva ghaNo vizuddha hoya che. eTale saMjvalanakaSAyanA udayajanya malInatA maMda-maMdatara hoya che. tevI maMdatama malInatA vaDe jaghanya sthiti thAya che. A kAraNathI kSapakazreNI karatAM upazamazreNImAM dviguNa (Dabala) ane upazamazreNI karatAM upazama zreNIthI paDanArAne dviguNa (Dabala) sthitibaMdha thAya che. tethI saM.krodhanI kSapakazreNImAM navamA guNasthAnakanA bIjA bhAganA carama samaye jaghanyasthiti jANavI evI ja rIte saM.mAnanI kSapakane navamAnA trIjA bhAganA carama samaye, saM. mAyAnI kSapakane navamAnA cothA bhAganA carama samaye jaghanyasthiti jANavI. gAthA : 36 = A ja pramANe puruSavedanI jaghanyasthiti kSapakane navamA guNasthAnakanA prathama bhAge jANavI. ane te ATha varSa pramANa hoya che. A pramANe kSapakazreNImAM navame-dazame baMdhAtI 22 prakRtionI jaghanyasthiti kahI. - sesANa bAkInI 85 prakRtionI janyasthiti jaNAve che. jo ke 22 prakRtionI jadhanyasthiti hamaNAM kahI che. eTale mesa zabdathI 98 AvavI joIe paraMtu AhArakaddhika ane jinanAmanI jadhanya sthiti utkRSTasthitinA prasaMge kahI che. cAra AyuSya ane vaikriya SaTkanI jaghanyasthiti AgaLa kahevAnI che. tethI 22+3+4+6 kula 35 vinA bAkInI 85nI ahIM jaNAve che. 143 = jJAnAvaraNIya pAMca ane darzanAvaraNIya cAra uparokta 22mAM AvI gaI che eTale kramanI apekSAe nidrApaMcaka Adi 85 Avo ullekha karAze. nidrApaMcaka Adi 85 prakRtionI pota potAnI je je utkRSTasthiti che. tene mithyAtvanI utkRSTa sthiti vaDe bhAgatAM je sthiti Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 36 Ave temAMthI palyopamano eka asaMkhyAtamo bhAga ocho karIe teTalI jaghanyasthiti jANavI. jaghanyasthiti jANavAnI A paddhatine (gaNitane) jainazAstromAM raga (upAya) kahevAya che. potapotAnI utkRSTasthitine mithyAtvanI utkRSTa sthiti vaDe bhAgatAM je Ave temAMthI palyopamano eka asaMkhyAtamo bhAga ocho karavo te jaghanyasthiti che." A upAyane anusAre 85nI jaghanyasthiti jANavI. jema ke nidrApaMcakanI 30 koDAkoDI sAgaropamanI utkRSTa sthiti che. tene mithyAtvanI 70 koDAkoDI vaDe bhAgo. zUnyathI zUnyano cheda thAya che. jema 300 ne 700 vaDe bhAgavA hoya to 300 nAM be zUnya ane 700nAM be zUnya paraspara ekabIjAno cheda kare che. 300 ema gaNita thavAthI 3 Ave che. tevI ja rIte koDAkoDI sAgaropamanAM je je zUnyo che. te paraspara chedAya che. kroDanAM sAta zUnya thAya che. eTale koDAkoDInAM 14 zUnya thAya che. te paraspara chedAya che. dAkhalA tarIke 30,OOOOOOOOOOOOOO nIcenAM zanya vaDe 70,00000000000000 uparanAM zUnya chedAya che. eTale huM eka sAgaropamanA sAta bhAga karIe evA traNa bhAga thAya che. jene sAtIyA traNabhAga athavA traNa saptamAMza sAgaropama kahevAya che. temAMthI palyopamano asaMkhyAtamo bhAga ocho karIe te jaghanyasthiti jANavI. A jaghanyasthiti bAdaraparyAptA ekendriya jIvo ja bAMdhe che. A pramANe sarve prakRtiomAM jANavuM. (1) nidrApaMcaka ane asatAvedanIyanI 30 koDAkoDI sAgaropamanI utkRSTa sthiti che. tene 70 koDAkoDI vaDe bhAgatAM ? Ave temAMthI palyo.no asaM. bhAga hIna karIe teTalA sAgaropamanI jaghanyasthiti A 6 prakRtinI jANavI. Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 36 pAMcamo karmagraMtha 14pa (2) mithyAtva mohanIyanI 70 koDAkoDI sAga0 utkRSTasthiti che. tene mithyAtvanI utkRSTasthiti 70 vaDe bhAgatAM 36 = $ = 1 sAgaropama thAya. temAM palyo.no asaMkhyAtamo bhAga nyUna karIe eTalI jaghanyasthiti mithyAtvamohanI jANavI. (3) soLa kaSAyanI utkRSTasthiti 40 koDAkoDI sAgaropamanI che. tene mithyAtvanI 70 koDAkoDI pramANa utkRSTasthiti vaDe bhAgatAM 3 thAya, temAMthI palyo.no asaM. bhAga nyUna karIe teTalI jaghanyasthiti 16 kaSAyanI thAya che. (4) hAsya-ratinI 10 koDAkoDI che. tene 70 vaDe bhAgatAM 3 thAya temAMthI palyopamano asaM. bhAga nyUna karatAM je Ave te hAsya-ratinI jaghanya sthiti jANavI. (5) bhaya, jugupsA, arati, zoka ane napuMsakavedanI sthiti 20 koDAkoDInI che. tene 70 vaDe bhAgatAM 3 thAya. palyopamano asaM. bhAga nyUna che jaghanya sthiti A pAMcanI jANavI. (6) strIvedanI 15 koDAkoDInI sthiti che. tene 70 vaDe bhAgatAM 3 thAya. upara-nIcenI banne saMkhyAne samAna AMka vaDe bhAgatAM (laghu karatAM) gaNita TuMku thAya che ane arthamAM kaMI ja taphAvata thato nathI tethI pAMca vaDe bannene bhAgI zakAya tema che tethI 1pane pAMca vaDe bhAgatAM 3 thAya. ane 70ne pAMca vaDe bhAgatAM 10 thAya eTale 45 no artha ja thAya che. temAM palyo.no asaM. bhAga nyUna karIe teTalI jaghanyasthiti strIvedanI jANavI. (7) nAmakarmamAM 10, 12, 1rA, 14, 15, 16, 17,18 ane 20 koDAkoDIsAgaronI sthiti judI judI prakRtionI AvI che te darekane 70 vaDe bhAgatAM anukrame 69, 3, 5, 8, 95, Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 36 95, , ane ke thAya che. samAna AMka vaDe cheda karatAM A badhI ja saMkhyA nAnI thAya che. tethI , , , , , , , , ane 3 thAya che. temAM palyo.no asaM. bhAga nyUna karIe teTalI jaghanyasthiti te prakRtionI jANavI. (8) nIcagotranI 20 koDAkoDI che. eTale 70 vaDe bhAgatAM 3 thAya che. temAMthI palyopamano asaM. bhAga ocho karatAM jaghanyasthiti Ave che. A pramANe 85 prakRtionI jaghanyasthiti lAvavAnI A nItirIti che. potapotAnI utkRSTa sthitine mithyAtvanI utkRSTa sthiti vaDe bhAgavI. je Ave temAMthI palyo.no asaM. bhAga ocho karavo. e ja jaghanyasthiti kahevAya che. 85 prakRtionI jaghanyasthitimAM karmagraMthanA A abhiprAyathI paMcasaMgrahamAM ane karmaprakRtimAM kaMIka aMze abhiprAya judo paDe che. te paNa ahI jANI laIe. upara je abhiprAya jaNAvyo che. te A karmagraMthano che ema jANavuM. paMcasaMgrahakArano abhiprAya evo che ke pota potAnI utkRSTa sthitine mithyAtvanI utkRSTa sthiti vaDe bhAgatAM je Ave te ja prakRtinI jaghanya sthiti kahevAya. ekendriya jIvo jaghanyathI teTalI sthiti bAMdhe che. temAM palyo.no asaM. bhAga nyUna karavo nahIM tathA svakIya utkRSTa sthitine mithyAtvanI utkRSTa sthiti vaDe bhAgatAM je Ave te jaghanyasthiti che temAM palyo.no asaM. bhAga umerIe teTalI sthiti ekendriya jIvo utkRSTapaNe bAMdhe. Avo abhiprAya paMcasaMgrahakArano che. karmaprakRtikArano abhiprAya evo che ke mithyAtvanI utkRSTa sthiti vaDe bhAgavA mATe "potapotAnI utkRSTa sthiti" na levI, paraMtu varganI utkRSTa sthiti levI. mUlakarmanI je sthiti te ja tenI sarve uttara pravRtionA varganI gaNavI. phakta mohanIyamAM darzanamohanIya, kaSAyamahanIya ane Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha nokaSAyamohanIya ema traNa varga gaNavA. nAmakarmamAM koI koI karmonI 1012-12-14-15-16-17NA-18 ane 20 koDAkoDI jeTalI sthiti hoya che. to paNa varganI utkRSTa sthiti levAnI hovAthI nAmakarmanI sarve uttaraprakRtinI 20 koDAkoDI gaNIne sIttera vaDe bhAgavA. ucca - nIca gotranI anukrame 10-20 koDAkoDI che. chatAM bannenI mUlakarma pramANa 20 samajIne 70 vaDe bhAgavA. sAtA - asAtAnI anukrame 15-30 koDAkoDI sAga. che. paraMtu banneno varga eka mAnIne 30 koDAkoDI samajIne 70 vaDe bhAgavA. gAthA : 36 mohanIyamAM mithyAtvamohanIyanI 70 koDAkoDIne 70 vaDe bhAgavA. 16 kaSAyomAM 40 ne 70 vaDe bhAgavA. ane nokaSAyomAM 10-15-20nI sthiti hovA chatAM 1 varga samajI 20 koDAkoDI gaNIne 70 vaDe bhAgavA. A pramANe varganI utkRSTasthitine mithyAtvanI utkRSTasthiti vaDe bhAgatAM je Ave temAMthI palyopamano asaMkhyAtamo bhAga nyUna karIe teTalI jaghanya sthiti uttaraprakRtionI jANavI. ekendriya jIvo teTalI jaghanyasthiti bAMdhe che. palyo.no asaM. bhAga nyUna na karIe to teTalI sthiti ekendriya jIvo utkRSTa bAMdhe che. 147 karmagraMthakArano abhiprAya evo che ke varganI utkRSTa sthitine mithyAtvanI utkRSTa sthiti vaDe na bhAgatAM potapotAnI utkRSTa sthitine mithyAtvanI utkRSTa sthiti vaDe bhAgavI ane je Ave temAMthI palyo.no asaM. bhAga ocho karavo. A traNe abhiprAyomAM kaMIka kaMIka paraspara taphAvata che. sArAMza evo che ke karmagraMthakAra ane paMcasaMgrahakAra svakIya sthitine bhAgavAnuM samAnapaNe mAne che paraMtu palyo.no asaM. bhAga nyUna karavAnuM karmagraMthakAra svIkAre che. paMcasaMgrahakAra svIkAratA nathI. karmagraMthakAra ane karmaprakRtikA2 palyo.no asaM. bhAga nyUna karavAnuM samAnapaNe mAne che. paraMtu eka svakIyasthitine bhAgavAnuM ane bIjA varganI sthitine bhAgavAnuM svIkAre che. paMcasaMgrahakAra ane karmaprakRtikAra e bannenA Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 39-38 abhiprAyamAM banne rIte vAta jAdI che. eka svakIya sthitine bhAgavAnuM ane bIjA varganI sthitine bhAgavAnuM svIkAre che. tathA eka palyo.no asaM. bhAga nyUna na karavAnuM ane bIjA nyUna karavAnuM mAne che. ItyAdi vizeSa varNana paMthasaMgraha tathA ma5yAuthI l se.' / / 36 // ayamukkosogiMdisu, paliyAsaMkhaMsahINa lhubNdho| kamaso paNavIsAe, pannA saya sahassa saMguNio // 37 // vigala asannisu jiTTho, kaNiTThao pllsNkhbhaaguunno| suranarayAu samAdasa sahassa sesAu khuDDabhavaM // 38 // (ayamutkRSTa ekendriyeSu, palyAsaMkhyAMzahIno laghubandhaH / kramazaH paJcaviMzatyA paJcAzatzatasahasrasaMguNitaH // 37 // vikalAsaMjJiSu jyeSThaH kaniSThaH plysNkhbhaagonH| suranarakAyuSossamAnAM dazasahasrANi zeSAyuSoH kSullakabhavaH / / 38 // __ ayam = , ukkoso = utkRSTa sthiti5, egidisu = mendriyama vo, pallAsaMkhaMsahINa = 5lyopmn| masaMdhyAtamA mAge DIna, lahubaMdho = 4ghanya sthitibaMdha, kamaso = anubhe, paNavIsAe = 5yIsa paDe, pannAsa = 5yAsa paDe, saya = so vaDe, sahassa = 62 43, saMguNio = muzAyo chato. / / 7 / / vigalaasannisu = visandriya ane sasaMzI paMyendriyamai, jiTTho = 4ye8- utkRSTa, kaNi?o = 4dhanya, pallasaMkhabhAgUNo = 5lyopamanA saMdhyAtamA mAge nyUna, suranarayAu = heva bhane na2nuM mAyuSya, samA = varSa, dasasahassa = 6A 12, sesAu = 45Ina AyuSya, khuDDabhavaM = kSu bhava // 38 // 1. juo karmaprakRti baMdhanakaraNa gAthA 79, tathA paMcasaMgrahadvAra pAMcamuM, gAthA-48. Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 37-38 pAMcamo karmagraMtha 149 gAthArtha = (potapotAnI utkRSTa sthitine mithyAtvanI utkRSTa sthiti vaDe bhAgatAM je sthiti AvI) te A sthiti ekendriyajIvono utkRSTabaMdha jANavo. temAMthI palyopamano asaMkhyAtamo bhAga nyUna karIe te ekendriyajIvono jaghanyasthitibaMdha thAya. te ja 85 prakRtiono paNa jaghanyabaMdha jANavo. ekendriyanA utkRSTa sthitibaMdhane anukrame 25-50100 ane 1000 vaDe guNatAM viklendriya ane asaMjJI paMcendriyajIvomAM jyeSTha (utkRSTa) sthitibaMdha Ave. temAMthI palyopamano saMkhyAtamo bhAga nyUna karIe to viklendriya ane asaMjJImAM jaghanyasthitibaMdha Ave. deva ane nArakInuM AyuSya daza hajAra varSanuM ane bAkInAM be AyuSya eka kSullakabhava pramANa jaghanyathI baMdhAya che. | 37-38 | | vivecana = pAchaLa gAthA 36 mAM je samajAvavAmAM AvyuM ke 85 prakRtionI jaghanyasthiti keTalI ? potapotAnI utkRSTasthitine mithyAtvanI utkRSTa sthiti vaDe bhAgatAM je Ave temAMthI palyopamano eka asaMkhyAtamo bhAga nyUna karIe teTalI sthiti te jaghanyasthiti jANavI. tyAM prazna thAya che ke palyopamano asaMkhyAtamo bhAga ocho karavAnuM tyAM mULa gAthA 36mAM to kahyuM ja nathI. to kyAMthI jANyuM ke palyopamano asaMkhyAtamo bhAga ocho karIe tyAre jaghanyasthiti Ave ? A vAta jANavA mATe A 85 prakRtinI tathA navame, dasame baMdhaviccheda pAmatI 22 prakRtinI ema kula 107 prakRtinI ekendriya, beIndriya, Indriya, caurindriya ane asaMjJIpaMcendriya jIvo vadhumAM vadhu keTalI sthiti bAMdhe? ane ochAmAM ochI keTalI sthiti bAMdhe ? te vAta A be (37-38) gAthAmAM samajAve che. tenAthI palyopamano asaMkhyAtamo bhAga nyUna karavAnuM kevI rIte jANyuM te hakIkata samajAze. "sesANukkosAo micchattaThiIi jaM laddhaM ayamukkosogiMdisu ||thaa 36 ane gAthA 37nuM ATaluM pada sAthe joDo. eTale bAkInI 85 Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1pa0 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 37-38 prakRtionI potapotAnI utkRSTasthitine mithyAtvanI utkRSTa sthiti vaDe bhAgatAM je je sthiti prApta thAya che. eTalI ekendriya jIvo utkRSTa sthiti bAMdhe che ema jANavuM. tathA patnisaMvaMsadI navaMdho = temAMthI palyopamano asaMkhyAtamo bhAga nyUna karIe tyAre je sthiti Ave. teTalI sthiti ekendriya jIvo jaghanyathI bAMdhe che. jema ke jJAnAvaraNIya karmanI 30 koDAkoDIne mithyAtvanI 70 koDAkoDI vaDe bhAgatAM je 3 sthiti thAya teTalI sthiti ekendriya jIvo utkRSTathI bAMdhe che. ane temAMthI palyopamano asaMkhyAtamo bhAga nyUna karIe teTalI ekendriya jIvo jaghanyasthiti bAMdhe che. A vidhAnathI ja ema samajAya che ke A ekendriya jIvo palyopamanA asaMkhyAtamA bhAge nyUna je jaghanyasthiti bAMdhe che. te ja jaghanyasthiti bAkI rahelI 85 prakRtinI kahevAya che. kAraNa ke 85 prakRtinI ekendriya jIvo je A jaghanyasthiti bAMdhe che tenAthI nyUna sthiti anyatra kyAMya labhya nathI. mATe ekendriyajIvono je jaghanyasthiti baMdha te ja 85 prakRtionI jaghanyasthiti jANavI. A rIte palyopamano asaMkhyAtamo bhAga ocho karavAnuM gAthAnA pAThathI ja jaNAI Ave che. 3 saMpUrNa sAtIyA traNa bhAga vagere je utkRSTa sthiti ekendriyajIvo bAMdhe che. tene 25 vaDe guNavAthI je Ave teTalI utkRSTasthiti beIndriyajIvo bAMdhe che. A rIte 50-100 ane 1000 vaDe guNatAM je Ave teTalI utkRSTasthiti anukrame teIndriya, caurindriya ane asaMjJI paMcendriya jIvo bAMdhe che. pAMca prakAranA jIvomAM A utkRSTa sthitibaMdha kahyo. te pAMce prakAranA jIvomAM jaghanyasthitibaMdha A pramANe che ke 3/7 sAtIyA traNa bhAga vagere je utkRSTasthiti ekendriya jIvo bAMdhe che. temAMthI palyopamano asaMkhyAtamo bhAga ocho karIe to ekendriya jIvo keTalI jaghanyasthiti bAMdhe ? te mApa Ave. ane huM saMpUrNa sAtIyA traNa bhAga Adi ekendriyanA jIvone utkRSTathI baMdha yogya je sthiti che. tene 25-50 Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 37-38 pAMcamo karmagraMtha 151 100-1000 vaDe guNatAM je Ave te beIndriyAdi jIvone baMdhayogya utkRSTasthiti thaI. temAMthI palyopamano saMkhyAtamo bhAga ocho karIe teTalI beIndriyAdi jIvo jaghanyasthiti bAMdhe che. sArAMza ke ekendriya jIvo je utkRSTasthiti bAMdhe che temAMthI palyopamano asaMkhyAtamo bhAga ocho karIe teTalI ekendriyajIvo jaghanya sthiti bAMdhe che. ane ekendriya jIvonA utkRSTasthitibaMdhane yogya 3 sAtIyA traNa bhAga Adi sthitine 25-50-100-1000 vaDe guNatAM je Ave teTalI beIndriyAdi jIvo utkRSTasthiti bAMdhe che. 25-50 Adi vaDe guNAyelI te utkRSTasthitimAMthI palyopamano saMkhyAtamo bhAga ocho karIe teTalI beIndriya Adi jIvo jaghanya sthiti bAMdhe che. A pramANe karmagraMthakArano abhiprAya che. karmaprakRtikArano abhiprAya paNa A ja pramANe che. paraMtu pota potAnI utkRSTa sthitine bhAgavAne badale varganI utkRSTasthitine bhAgavAnuM jaNAve che. bAkI badhI rItabhAta karmagraMthakAranA Azayane anurUpa ja che. paraMtu paMcasaMgrahakArano Azaya ghaNo judo paDe che. teono Azaya evo che ke - potapotAnI utkRSTa sthitine mithyAtvanI utkRSTa sthiti vaDe bhAgatAM je Ave te ja ekendriyajIvo vaDe baMdhane yogya jaghanyasthiti jANavI. temAMthI palyopamano asaMkhyAtamo bhAga ocho karavAnI jarUra nathI. arthAt bhAgavAthI je AvI te ja ekendriyane yogya jaghanyasthiti kahevAya. ane temAM palyopamano eka asaMkhyAtamo bhAga umerIe eTale ekendriyane yogya utkRSTa sthiti thAya tathA mithyAtvanI utkRSTa sthiti vaDe bhAgavAthI 3 saMpUrNa sAtIyA traNa bhAga vagere ekendriyane yogya je jaghanya sthiti AvI tene 25-50-100 ane 1000 vaDe guNatAM je sthiti thAya teTalI sthiti beIndriyAdi jIvo jaghanyathI bAMdhe che. ane ekendriyanA jaghanyabaMdhane yogya 3/7 sAtIyA traNa bhAga Adi je sthiti che. temAM Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha prathamathI ja palyopamano saMkhyAtamo bhAga umero ane pachI 25-50100 ane 1000 vaDe guNo. tema karavAthI jeTalI sthiti Ave teTalI beindriyAdi jIvo utkRSTasthiti bAMdhe che. 1 152 A pramANe traNenA abhiprAyo judA jAdA che. chatAM zataka nAmanA A karmagraMthanA abhiprAya pramANe koSTaka ApavAmAM Ave che. jadhanyasthiti jANavA mATe utkRSTasthitimAMthI ekendriyamAM palyopamano asaMkhyAtamo bhAga nyUna karavo. ane viklendriya tathA asaMjJI jIvomAM palyopamano saMkhyAtamo bhAga nyUna karavo. tathA je prakRtinI jeTalI sthiti hoya tene mithyAtvanI sthiti vaDe bhAgavA. vaLI viklendriyanI ane asaMjJI paM.nI. utkRSTasthiti jANavI hoya to ekendriyanI utkRSTasthitine 25-50-100 ane 1000 vaDe guNavA. ItyAdi samajI levuM. gAthA : 37-38 1. juo karmaprakRti baMdhanakaraNa gAthA 8081, ane paMcasaMgraha dvAra pAMcamuM gAthA 55/56, tathA A banne graMthonI TIkA tathA phUTanoTo vAMcatAM evo bhAva paNa kyAMka lakhelo jaNAya che ke ekendriyajIvonI je jaghanyasthiti che. temAM palyopamano asaMkhyAtamo bhAga umerIne 25/50 100/1000 vaDe guNatAM viklendriyAdinI utkRSTasthiti Ave. ane (palyo.no asaM. bhAga nyUna karelI) yathAsthita ekendriyonI jaghanyasthitine 25/50/100/1000 vaDe guNatAM viklendriyAdinI jaghanyasthiti Ave juo zrI malayagirijI ane upAdhyAyajI ma.sA.vALI banne TIkAo sahita chapAyelI karmaprakRtinI prata-pRSTha 211/1nI TIppaNI. tathA paMcasaMgraha dvAra pAMcamuM gAthA 55mI TIkAnI chellIbe paMktiomAM ema paNa lakheluM maLe che ke ekendriyonI jaghanyasthitimAM palyo.no asaM. bhAga umerIne 2550/100/1000 vaDe guNavAthI dvIndriyAdi jIvonI utkRSTa sthiti Ave. (ahIM palyo.nA saMkhyAtamA bhAgane badale asaMkhyAtamo bhAga umeravAnuM lakhyuM che.) tathA paMcasaMgraha dvAra 5mAnI 56mI gAthAmAM ekendriyanI jaghanyane 25 Adi vaDe guNatAM viklendriya AdinI jadhanya thAya. ane ekendriyanI utkRSTane 25 Adi vaDe guNatAM viklendriya AdinI utkRSTa thAya. ema kahyu che. tethI A bAbatamAM vadhu kevalI bhagavAna jANe. Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 37-38 pAMcamo karmagraMtha 1pa3 vaikriyakano jaghanyasthitibaMdha asaMjJI paM.mAM labhya hovAthI sAtIyA be bhAgane hajAre guNatAM 285 3 sAgaropamamAM palyopamano saMkhyAtamo bhAga nyUna hoya che. ItyAdi samajI levuM. karmagraMthanA abhiprAya pramANenuM koSTaka | uttaraprakRtino ekendriyane | beIndriyane Indriyane cauridriya asaMjJIpaM.ne saMjJIpa.ne utkRSTa | AzrayI u. AzrayI che. AzrayI u.|ne AzrayI |AzrayI u| AzrayI u. sthitibaMdha | sthitibaMdha | sthitibaMdha | sthitibaMdha |G.sthitibaMdha sthitibaMdha | sthitibaMdha 10 koDAkoDI | 3 | 10 koDAkoDI OM | 7 | 14 142 sAgaropama | sAgaropama 12 " | | 4 | ! | 17 |171 3 | 12 " 12aa " | | 4 | 86 17 34 178 16 | 12 . " 14 " [ pa sAga. | 10 sAga. 20 sAga. 200 sAga. 14 " 15 " | 5 | 10 | 21 214 3 | 15 " pas | 11 | 22 228 3 | 16 17 '' | 6 | | 12 25 sAga. 250sAga. 17aa " 18 " ] 20 " | | | 257 1 1 18 " | 2851 | 20 " - | = | kAba | hA | 9 | jAnya | / 30 " _ | 30 | | | 9 40 " ! pa71 3 | 40 " 70 " | 1 | 25 | 50 | 100 | 10| 70 " Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 39 upara lakhelA utkRSTa sthitibaMdhamAM ekendriyano je upasthiti baMdha che. te utkRSTamAMthI palyopamano asaMkhyAtamo bhAga ocho karIe to e kendriyano jaghanyasthitibaMdha Ave. ane beIndriya AdinA utkRSTasthitimAMthI palyopamano saMkhyAtamo bhAga ocho karIe to beIndriyAdino jaghanya sthitibaMdha thAya che. A karmagraMthakArano mata che. deva AyuSya ane narakAyuSyano jaghanya sthitibaMdha 10 hajAra varSa pramANa ane manuSya-tiryaMcAyuSyano jaghanyasthitibaMdha eka kSullaka bhava pramANa jANavo. cAre AyuSyano A bhAgyakALa samajavo. jo abAdhAkALa sahita bhogyakALavALo jaghanyasthitibaMdha jANavo hoya to eka aMtarmuhUrta adhika 10 hajAra varSa tathA eka aMtarmuhUrta adhika eka kSullakabhava jeTalo jaghanyasthitibaMdha jANavo. kSullaka eTale nAnAmAM nAno bhava te kSullaka bhava. tenuM vizeSa varNana AgaLa gAthA. 40-41 mAM Ave ja che. baso chappana AvalikAno eka kSullakabhava thAya che. ahIM tiryaMca tathA manuSya ema bannenuM jaghanya AyuSya kSullakabhava kahyuM che. jyAre AvazyakasUtranI TIkA Adi graMthomAM kSullakabhavanuM jaghanya AyuSya mAtra vanaspatikAyanuM ja kahyuM che. te matAntara hoya ema lAge che. je 37-38 | jaghanyasthitibaMdha kahIne have jaghanya abAdhA jaNAve che. savvANa vi lahubaMdhe, bhinnamuhU abAha AujiTe vi| kei surAusamaM jiNamaMtamuhU biMti AhAraM // 39 // (sarvAsAmapi laghubandhe, bhinnamuhUrtamabAdhAmAyuSAM jyeSThe'pi / kecitsurAyussamaM jinamantarmuhUrtaM bruvata AhArakam // 39 // ) savvAna vi = sarve paNa prakRtionA, taduvaMze = jaghanyasthitibaMdhamAM, fmanamuk = antarmuhUrta, mavIra = abAdhAkALa, Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha Auja = cAra AyuSyonA utkRSTa baMdhamAM paNa, jerU keTalAka AcAryo, surA'samAM = devAyuSyanI tulya, nij = tIrthaMkaranAmakarma, aMtamuhU aMtarmuhUrta, viMti kahe che, AhAraM AhArakadvika. 539|| gAthA : 39 = = = = gAthArtha sarve paNa prakRtionA jaghanyasthitibaMdhamAM tathA AyuSyakarmanA utkRSTasthitibaMdhamAM paNa abAdhAkALa aMtarmuhUrta jANavo. keTalAka AcAryo jinanAmakarmano devAyuSyatulya ane AhArakaDhikano aMtarmuhUrta jadhanyasthitibaMdha kahe che. 39 // = 155 vivecana = sarve paNa karmaprakRtionI jyAre jyAre jaghanyasthiti baMdhAya che. tyAre tyAre jaghanya abAdhAkALa hoya che ane te aMtarmuhUrta pramANa hoya che. ekaso vIse karmomAM jadhanya abAdhA aMtarmuhUrta che. tethI karmonI dalika racanA jaghanyathI aMtarmuhUrta kALanA samaya sthAnone tyajIne bAkInA zeSasthAnomAM thAya che. tathA AyuSyakarmanI abAdhA bhogavAtA bhavanA zeSa AyuSyapramANa hoya che. tethI parabhavanuM utkRSTa 33 sAgaropama AdinuM AyuSya baMdhAtuM hoya to paNa A bhavanuM AyuSya jo aMtarmuhUrta mAtra bAkI hoya to aMtarmuhUrta mAtranI paNa abAdhA hoI zake che. ane A bhavanuM AyuSya vadhAre bAkI hoya to vadhAre paNa (vadhumAM vadhu pUrva kroDa varSano trIjo bhAga) abAdhA hoI zake che. A kAraNathI 116 karmomAM jyAre utkRSTa sthiti baMdhAya tyAre utkRSTa abAdhA hoya. ane jyAre jaghanya sthiti baMdhAya tyAre jaghanya abAdhA hoya. paraMtu AyuSyakarmamAM utkRSTa sthiti baMdhAya tyAre utkRSTa abAdhA paNa hoya ane jaghanya abAdhA paNa hoya, tevI ja rIte AyuSyakarmanI jaghanyasthiti baMdhAya tyAre jaghanya abAdhA paNa hoya ane utkRSTa abAdhA paNa hoya. tethI AyuSyakarmamAM sthitibaMdhanI ane abAdhAkALanI caturthaMgI thAya che. je pUrve jaNAvI gayA chIe. ahIM gurunoDioDijhaMto ItyAdi padovALI gAthA 33mAM jinanAmakarma ane AhArakadvikanI utkRSTa sthiti kahevAnA avasare Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 39 jaghanyasthiti paNa granthakAre kahI ja che. utkRSTasthitibaMdhavALA aMtaHkoDAkoDI karatAM jaghanyasthitibaMdhanI saMkhyAtaguNahIna aMta:koDAkoDI pramANa jaNAvI ja che. te viSayamAM bIjA keTalAka AcAryo kaMIka bhinna mata dharAve che. te matAntara granthakAra samajAve che. surI nA = keTalAka AcAryo jinanAmakarmanI jaghanya sthiti devAyuSyatulya (10 hajAra varSa pramANa) mAne che. ane AhAraddhikanI jaghanyasthiti aMtarmuhUrta pramANa mAne che. A anya AcAryono mata hovAthI matAntara che. prazna :- anya keTalAka AcAryo A traNa karmonI jaghanyasthitinI bAbatamAM je A matAntara mAne che. arthAt bhinna mata dharAve che. tenI pAchaLa zuM koI yukti hoI zake ? koI vivalAe teono mata yuktisaMgata thAya ? uttara :- A matAntara mAnavAmAM teonA haiyAmAM zo Azaya haze te to kevalI paramAtmA ja jANe. koI ullekha jANavA maLato nathI. paraMtu ApaNI potAnI kalpanAthI vicArIe to AvI yukti hoya ema anumAna karAya che. trIjA bhave je nikAcita jinanAma baMdhAya che. temAM pahelo ane chello manuSyano bhava ane vacce deva-nArakIno bhava. A jaghanyasthiti adhikAra cAle che. eTale A traNe bhavo zakya hoya teTalA nAnI sthitivALA levA. deva-nArakIno nAno bhava 10 hajAra varSano hoya che. antima manuSyano bhava tIrthaMkara prabhuno 72 varSano hoya che. prathamano manuSyano bhava zakya hoya teTalA ochA saMkhyAtA varSano levo. 10 hajAra varSanI apekSAe 72 varSa ane saMkhyAtA varSo e apekSAe atizaya alpa hovAthI lakhyA nathI. A rIte nikAcita jinanAmane AzrayI mAnavanA be bhavanA yathAyogya alpa varSothI yukta 10 hajAra varSa pramANa jaghanyasthiti Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 40-41 pAMcamo karmagraMtha - 157 kahI hoya tema kalpanA karAya che. ane karmagraMthakAre anikAcita jinanAmane AzrayI ja aMtaHkoDAkoDI sAgaropama jaghanya sthiti kahI che. eTale matAntaravALI A nikAcitane AzrayI hoya tema kalpAya che. tathA mULagAthAmAM surI samuM lakhyuM che. tethI devabhavatulya 10 hajAra varSa pramANa jaghanyasthiti jANavI. paraMtu traNa bhavomAM vacceno bhava devano na levo, narakano levo. kAraNa ke devano bhava laIe to bhavanapati-vyaMtarano bhava na levAya kAraNa ke tIrthakara thanAra jIva samyagdaSTi hovAthI vaimAnikamAM ja jAya ane vaimAnikamAMthI ja Ave ane tyAM jaghanyathI paNa 2 palyopama Adi sthiti che. tethI zreNika mahArAjA AdinI jema narakano bhava levo. je prathamanI traNa narakamAMthI AvelA jIvo tIrthaMkara thaI zake che. ane tyAM prathama narakamAM 10 hajAravarSa pramANa sthiti hoya che. deva-narakanuM jaghanya AyuSya 10 hajAra varSa pramANa tulya hovAthI gAthAnA prAsa mATe, pUrvAcAryonI prasiddha praNAlikAne anusaravA mATe athavA koI agamya kAraNavazAt surI31muM lakhyuM hoya. chatAM 10 hajAra varSanI pramANatA tulya hovAthI narakanuM AyuSya levAnuM hovA chatAM Avo ullekha karyo hoya ema lAge che. A rIte granthakArano Azaya anikAcitajinanAmane AzrayI ane anya AcAryono Azaya nikAcitajinanAmane AzrayI vicArIe to A matAntara yuktisaMgata lAge che. chatAM sAcuM rahasya paramAtmA jANe, A to amArI kalpanA mAtra che. AhArakaddhika sAtamA-AThamAM guNasthAnake baMdhAya che. tyAM satata niraMtara jo A AhArakaddhika baMdhAya to aMtarmuhUrtakALa sudhI teno baMdha thaI zake che. AThamAthI upara jAya to baMdhaviccheda thAya. ane sAmethI cha jAya to baMdhavirAma thAya. tethI satatabaMdhane AzrayI aMtarmuhUrta baMdha kahyo hoya athavA sAtama-AThame guNasthAnake aMtaH koDAkoDI sAgaropamane badale aMtarmuhUrta mAtranI ja sthiti baMdhAya che. ema teo mAnatA hoya. tethI ja jaghanyasthiti aMtarmuhUrtanI kahI hoya ema paNa teono Azaya hoya. A 12 Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 pAMcamo karmagraMtha uthA : 40-41 ja kAraNe granthakAre matAntararUpe A mata jaNAvyo hoya ema banI zake. tattvakevaligamya. A pramANe sarve karmono jaghanyasthitibaMdha ane jaghanya abAdhAkALa kahyo. ahIM AyuSyakarmamAM kSullakabhava zabda Avyo che. eTale tenuM svarUpa have pachInI be gAthAmAM samajAvAze. | 30 || sattarasa samahiyA kira, igANupANaMmi hu~ti khuddddubhvaa| sagatIsasayatihuttara, pANU puNa igmuhuttNmi||40|| paNasaTThisahassa paNasaya, chattIsA igamuhutta khuddddbhvaa| AvaliyANaM dosaya, chappannA ega khuddddbhve||41|| (saptadaza samadhikAH kila, ekasminprANApAne bhavanti kSullakabhavAH saptatriMzacchatAni trisaptatyadhikAni prANApAnAH punaH ekamuhUrte / / 40 // paJcaSaSTisahasrANi paJcazatAni SaTtriMzadadhikAni ekamuhUrte kSullakabhavAH / AvalikAnAM dve zate SaTpaJcAzadadhike ekakSullakabhave // 41 // zArtha:- sattarasasamahiyA sattarathI maSimevA, kira= pUrvApAryo ke che. igANupANaMmi= zvAsocchvAsamai, huMti Doya cha, khuDDabhavA kSullamapo, sagatIsa sayatihuttara=tote2 mathi mevA sAtrIzaso, pANU zvAsocchvAsa, puNa=qjI, igamuhuttaMmi me murtabhAM. paNasaTThisahassa = pAsa // 2, paNasaya = pAMyaso, chattIsA = chatrIsa, igamuhutta = me muhUrtamai, khuDDabhavA = sukhamayo, AvaliyANaM = sAvasiDAmo, dosaya = aso, chappannA = chappana, puNa = qNI, egakhuDDabhave = me. kSulA (mama // 40-41 / / / gAthArtha- eka zvAsocchavAsamAM 17 thI kaMIka adhika evA kSullakabhavo thAya che. ane eka muhUrtamAM 3773 zvAsocchavAsa thAya che. Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 40-41 pAMcamo karmagraMtha 1pa9 ema pUrvAcAryo kahe che. tathA eka muhUrtamAM 65536 kSullakabhavo thAya che. ane eka kSullaka bhavamAM 256 AvalikAo thAya che. | 40-41|| vivecana= manuSya-tiryaMcanuM AyuSya jaghanyathI paNa kSullakabhava hoya che. ema kahyuM che. tethI prazna thAya che ke kSullakabhava eTale zuM? tenuM mApa keTaluM ? te jaNAvavA mATe samajAve che ke - eka ahorAtanA (24 kalAkanA- eka rAta-divasanA) 30 muhUrta thAya che. ane 48 miniTanuM eka muhUrta kahevAya che. AvA prakAranA 1 muhUrtamAM (48 miniTamAM) 3773 zvAsocchavAsa thAya che. 1 muhUrtamAM (48 miniTamAM) 65536 kSullakabhava thAya che. 1 muhUrtamAM (48 miniTamAM) 16777256 AvalikAo thAya che. A pramANe eka muhUrtamAM (48 miniTamAM) zvAsocchavAsa, kSullakabhava, ane AvalikAo kahI. tene anusAra eka zvAsocchavAsamAM kSullakabhava keTalA ? ane eka zvAsamAM AvalikAo keTalI te jANavuM hoya to te A rIte bhAgAkAra karI levo. jemake - 3773 ]65536 17 | 167772 16 | 4446 1pa092 3773 16852 27806 15092 26411 17601 1395 15092 25096 22638 2458 eka zvAsamAM sattara kSullakabhavo saMpUrNa eka zvAsamAM 4446 AvalikAo saMpUrNa ane aDhAramA bhulakabhavanA 3773 ane 4447mI AvalikAnA 3773 bhAga karIe tevAM 1395 bhAga. bhAga karIe evA 2458 bhAga. Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 40-41 65536/ 16777216/ 256 13107ra | 367001 327680 eka kSullaka bhavamAM sAme batAvelA bhAgAkAra che 393216 3932 16 pramANe 256 AvalikA thAya che. A rIte OOOOOO vicAratAM 3773 1 zvAsamAM 174 1 1395 13773 sattarathI kaMIka adhika kSullakabhava thAya che. 1 zvAsamAM 444636 cummAlIsaso chetAlIsathI adhika AvalikA thAya che. 1 kSullaka bhavamAM ra56 AvalikA thAya che. 256 AvalikA = 1 kSullakabhava 17thI adhika kSullakabhava = 1 zvAsa 4446 thI adhika AvalikA = 1 zvAsa 65536 kSullakabhava = 1 muhUrta 16777216 AvalikA = 1 muhUrta |3773 zvAsocchavAsa = 1 muhUrta 1. kSullakabhavanA 3773 bhAga karIe evA 2378 bhAga jo vadhAre hota to 1395+2378= 3773. 18mo kSullakabhava eka zvAsamAM pUrNa thAta. paraMtu teTalA bhAga nathI. mATe 17 thI adhika kSullakabhava thAya che. 2. eka AvalikAnA 3773 bhAga karIe evA 1315 bhAga jo adhika hota to 2458+1315 = 3773 bhAganI 1 AvalikA vadhAre thAta. eka zvAsamAM 4446ne badale 4447 AvalikA thAta. paraMtu teTalA bhAga nathI. tethI 4446 AvalikAthI kaMIka adhika AvalikA thAya che. ahIM ti zabdano artha "pUrvAcAryo kahe che ema je lakhyuM che. te svapajJaTIkAnA AdhAre, kAraNa ke vinetyAtovatAvitye ghuvati evo pATha che. Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 42 pAMcamo karmagraMtha 161 A pramANe A kALanuM mApa samajAvyuM. prakRtibaMdha, sthitibaMdha, rasabaMdha ane pradezabaMdha nAmanAM 17-18-19-20 naMbaranAM je cAra dhAro kahevAnI pratijJA prathama gAthAmAM karelI. temAM 18mA sthitibaMdhadvAramAM mUla tathA uttara sarve prakRtionI jaghanya ane utkRSTa sthiti jaNAvI. te prasaMge jaghanya-utkRSTa abAdhA tathA ekendriya, vikalendriya ane asaMjJI paMcendriya jIvo jaghanya-utkRSTa sthiti keTalI bAMdhe ? te paNa samajAvyuM. have AvA prakArano jaghanya-utkRSTa sthitibaMdha koNa kare ? kayA guNasthAnakavALA ane kevA saMjogomAM vartatA jIvo kare ? te sthitibaMdhanA svAmI nAmanuM 22muM dvAra paNa A ja prasaMge samajAvavA jevuM che, mATe te dvArA have kaheze. 40-41 sthitibaMdhanA svAmI-nirUpaNa rUpa 22mA dvArano adhikAra avirayasammo titthaM, AhAradugAmarAu ya pamatto / micchaddiTThI baMdhai, jiTThaTTiI sesa payaDINaM // 42 // (aviratasamyaktvastIrthaM, AhArakadvikAmarAyuzca pramattaH / mithyAdRSTi rbadhnAti, jyeSThasthitiM zeSaprakRtInAm / / 42 / / ) zabdArtha - viramo = aviratasamyagdaSTi, tiltha = tIrthakara nAmakarmane, mahArakumAra/3 ya = ane AhArakaddhika tathA devAyuSyano baMdha, pama = pramatta jIva kare che, miliTTa = mithyAdaSTi jIva vaMdha = baMdha kare che, nidiDuM = utkRSTasthiti, sesapaDI = bAkInI prakRtionI 142 gAthArtha :- avirata samyagdaSTi jIva tIrthaMkara nAmakarmane, pramatta muni AhArakaddhikane ane devAyuSyane utkRSTa sthitivALu bAMdhe che. ane bAkInI prakRtinI utkRSTa sthiti mithyAdaSTi jIva bAMdhe che. | 42 || Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 42 vivecana= have utkRSTa sthitibaMdhanA svAmI samajAve che. gAthA para mAM kahyuM che ke deva-manuSya ane tiryaMca A traNa AyuSya vinA bAkI 39 puNya prakRtio ane 82 pApaprakRtio ema sarve maLIne varNacatuSka eka vAra gaNatAM 117 uttara pravRtionI utkRSTasthiti azubha che. ane te atizaya saMkliSTatAe baMdhAya che. 82 pApa prakRtinI utkRSTasthiti saMkliSTatA janya hovAthI ane duHkhadAyI hovAthI azubha che ja, paraMtu 39 puNyaprakRtionI paNa utkRSTasthiti dIrdhakALanA baMdhana svarUpa hovAthI nizcayanayathI sonAnI beDI samAna azubhasvarUpa ja che. A kAraNathI jema jema kaSAyo vadhe (saMkliSTatA vadhe) tema tema sthitibaMdha vadhAre vadhAre thAya che. ane jema jema kaSAyo (saMkliSTatA) ghaTe tema tema sthitibaMdha hIna-hIna thAya che. A nyAyathI 117 prakRtionI utkRSTa sthiti utkRSTa saMkliSTatAthI baMdhAya che. ane jaghanya sthiti atyanta vizuddhithI baMdhAya che. phakta traNa AyuSyanI utkRSTa sthiti tadyogya utkRSTa vizuddhithI ane jaghanyasthiti tadyogya utkRSTa saMkalezathI baMdhAya che. tIrthaMkara nAmakarmanA utkRSTasthitibaMdhanA svAmI tIrthaMkaranAmakarma samyakatva guNa hote chate ja baMdhAya che. tethI cothA guNasthAnakathI AThamAnA chaThThA bhAga sudhI ja teno baMdha thAya che. tIrthaMkaranAmakarmanA baMdhavALAM 4 thI 86mAM vadhAre saMklezavALuM cothuM guNasthAnaka che kAraNa ke pAMcamA guNasthAnaka AdimAM samyakatva to che ja, paraMtu virativALuM hovAthI ane cothuM guNasthAnaka avirativALuM hovAthI vadhAre saMkaleza cothe saMbhave che. tethI mULagAthAmAM aviratasamyagdaSTi jIvo tIrthakara nAmakarmanI utkRSTa sthitibaMdhanA svAmI kahyA che. mULa gAthAmAM jo ke virayo tirthe ATaluM ja kahyuM che to paNa "vyArathI to vizeSapratipatti:'' vyAkhyAna (vivecana) karavAthI Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 42 pAMcamo karmagraMtha 163 ja vizeSabodha thAya che evo nyAya che mATe aviratasamyagdaSTi evo A jIva (1) kSayopazamasamyakatvI, (2) pUrvabaddhanarakAyuSka, (3) AsannamRtyuka, ane (4) narakamithyAtvobhayAbhimukha hoya te ja tIrthakara nAmakarmanI utkRSTasthitino baMdhaka jANavo tenAM kAraNo A pramANe (1) kSayopazamasamyatvI :- kSayopazama samyakatva laIne narakamAM javAtuM nathI. tethI je jIve pUrve narakanuM AyuSya bAMdhIne kSayopazama samyakatva prApta karyuM che tevA jIvane jyAre mRtyukALa Ave tyAre naraka ane mithyAtva ema ubhaya tarapha javAnI abhimukhatA hoI zake che. ane te kALe te jIva vadhAre saMkliSTa pariNAmayukta thAya che tenAthI te utkRSTasthitibaMdhano svAmI thAya che. upazamasamyatvI jIva jo zreNI saMbaMdhI hoya to marIne devamAM ja jAya che. narakagamana saMbhavatuM nathI. ane anAdi mithyAtvI je prathama upazama pAme che te upazamasamyaktavALo jIva laIe to samyatvAvasthAmAM mRtyu pAmato nathI eTale narakAbhimukhatA saMbhavatI nathI. mATe upazamasamyakatvI jIva kahyo nathI. kSAyika samyakatvImAM mithyAtva tarapha gamana saMbhavatuM nathI. tethI nikAcita jinanAmanA baMdhakomAM narakAbhimukhatA ane mithyAtvAbhimukhatA kSAyopathamika samyaktavALAne ja saMbhavI zake che tethI uparokta vizeSaNovALo kSAyopathamikasamyakatvI jIva ja u. sthitibaMdhano svAmI kahyo che. (2) pUrvabaddhanarakAyuSka= pUrvakALamAM jeNe narakanuM AyuSya bAMdhyuM hoya te ja kSAyopathamika samyakatvI jIva svAmI levo. kAraNa ke samyatva pAmyA pachI narakanuM AyuSya baMdhAya nahIM. narakanA AyubaMdha vinA naraka tarapha ane mithyAtva tarapha gamana saMbhave nahIM. tenA vinA utkRSTa saMkliSTatA Ave nahIM. utkRSTasaMkliSTatA vinA utkRSTasthiti baMdhAya nahIM, mATe pUrvabaddhanarakAyuSka jIva svAmI jANavo. Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha (3) AsanamRtyuka= jyAM sudhI mRtyu najIka AvyuM na hoya tyAM sudhI mithyAtve gamana saMbhave nahIM. tathA narakanA bhavamAM gamanane yogya lezyAvALA saMkliSTa pariNAma paNa Ave nahIM. mRtyukALanA antima aMtarmuhUrtamAM ja narakabhavayogya lezyAyukta pariNAmavALo jIva thAya che. mATe AsannamRtyuka kahelo che. 164 (4) narakamithyAtvobhayAbhimukhaH- Avo kSayopazama samyaktvavALo jIva jyAre mRtyukALa najIka Ave ane mRtyu pAmIne narakamAM javAnI taiyArI hoya tyAre mithyAtvAbhimukha ane narakAbhimukha thavAthI vadhAremAM vadhAre saMkliSTatAvALo hoI zake che. A rIte pUrve je jIve narakanuM AyuSya bAMdhyuM che ane tyArabAda kSayopazamasamyaktva pAmIne jinanAmakarma jeNe bAMdhyuM che tevo, mRtyu najIka Ave tyAre naraka ane mRtyune abhimukha thayelo aviratasamyaktvI jIva te guNasthAnakanA carama samaye (saMbhavatI saMkliSTatAmAM) atizaya vadhAre saMkliSTa hovAthI jinanAmakarmano utkRSTa sthitibaMdha kare che. AhArakaddhikanA utkRSTasthitibaMdhanA svAmI "pramatta" muni jANavA. vAstavika vAta e che ke AhArakadvikano baMdha apramatte ane apUrvakaraNe ja thAya che. pramatte baMdha thato ja nathI. chatAM gAthAmAM ghUmato lakhavAnuM kAraNa e che ke sAtamA- AThamA guNaThANAvALA je jIvo navame-dasame javAnA svabhAvavALA che. te upara zreNImAM caDhavAnI prakRtiyukta hoya che, tethI te jIvomAM vizuddhi vadhAre che. mATe u. sthitinA svAmI nathI. paraMtu sAtamA-AThamAthI paDIne chaDhe AvanArA je jIvo che te ja ahIM levAnA che. te paDavAnI prakRtivALA hovAthI pramattAbhimukha evA apramatta che. tethI pariNAma pramatta taraphanA hovAthI (apramatta hovA chatAM paNa) upacArathI pramatta kahyA che ema samajIne pramattajIvone svAmI kahyA che. athavA prAkRtabhASAmAM svara pachI svara Ave to pUrvanA svarano lopa thAya che. e niyamathI apamatto zabda " 93 gAthA : 42 Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 42 pAMcamo karmagraMtha 165 samajI pahelAMnA no lopa thayelo jANavo. tyAM paNa pramattAbhimukhatA to avazya samajavI ja. eTale pramattAbhimukha evo apramattajIva svAmI jANavo. paraMtu devAyuSyanA utkRSTasthiti baMdhanA svAminI vicAraNAmAM namo zabda na samajatAM patto zabda ja samajavo. devAyuSyanI utkRSTasthiti vizuddhithI baMdhAya che. devAyuSyanA baMdhaka jIvo 1 thI 7 guNasthAnaka sudhI che. paraMtu sAtame AyuSyabaMdhano prAraMbha karato nathI. mATe tadyogyavizuddha ane apramattabhAvAbhimukha evo pramattaguNasthAnakavartI pUrvakoDavarSanA AyuSyavALo jIva pUrvakrAMDanA trIjA bhAge jyAre parabhavanuM 33 sAgaropamanuM AyuSya bAMdhavAno prAraMbha kare tyAre trIjA bhAganA prathama samaye ja utkRSTasthitibaMdhanA svAmI jANavA.. AyuSyabaMdhanA prAraMbha pachI jeTalA samayo jAya teTalo abAdhAkALa ocho thAya. tema thavAthI abAdhAkALa sahita bhogyakALavALo je utkRSTasthitibaMdha che tenI prApti thAya. mATe trIjA bhAganA prathama samaye ja (AyuSyabaMdhanA prAraMbhanA prathamasamaye ja) svAmI jANavA. A kAraNathI ja apramatte svAmI kahyA nathI. paraMtu pramatte ja kahyA che. prazna- AyuSyakarmano utkRSTasthitibaMdha baMdhanA prathamasamaye ja mAtra jema kaho cho, tema jJAnAvaraNIyAdi zeSakarmono paNa utkRSTasthitibaMdha potapotAnI utkRSTasthiti jyAre baMdhAya tyAre prathama samaye ja mAtra hoya ke samayAntare paNa hoya ? uttara- jJAnAvaraNIyAdi zeSakarmomAM sAmAnyathI utkRSTa sthitibaMdha aMtarmuhUrta sudhI baMdhAya che paraMtu teno abAdhAkALa sthitibaMdhamAM samAviSTa che. tethI abAdhAkALanA samayo nyUna karavAno prazna ja Avato nathI. mATe baMdhanA sarve samayomAM utkRSTasthitibaMdha ghaTI zake che. jyAre AyuSyakarmano abAdhAkALa to vartamAna bhavane AzrayI levAno che. jethI jeTalA samayo jAya teTalA samayo abAdhAmAM ochA thAya, eTale madhyamasthiti thaI jAya. paNa utkRSTasthiti maLe nahIM. tethI AyuSyakarmamAM Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 42 prathama samaye ja mAtra utkRSTasthitibaMdha samajavo. ane zeSakarmomAM jyAM sudhI utkRSTasthiti baMdhAya tyAM sudhI pratyeka samayomAM utkRSTasthitibaMdhanA svAmI jANavA. AyuSya karmamAM jo abAdhAkALa sahita 33 sAgaropama na vilakSIe ane abAdhAkALa vinA kevaLa bhogyakALanA 33 sAgaropamano ja utkRSTasthitibaMdha vicArIe to baMdhanA zeSa sarve samayomAM 33 sAgaropamano utkRSTasthitibaMdha maLI zake che. zeSa 116 prakRtiono utkRSTasthitibaMdha mithyAdRSTi jIva kare che. kAraNa ke deva-manuSya ane tiryaMca A traNa AyuSya vinA 117 prakRtionI utkRSTasthiti (pachI te bhale puNyaprakRti hoya ke pApaprakRti hoya. paraMtu sarvenI utkRSTasthiti) gAthA paramAM kahyA pramANe azubha ja che ane te ta~Ayogya saMkliSTatAthI ja baMdhAya che. ta~Ayogya saMkliSTatA eTale ke 116mAMnI eka-eka prakRtinI utkRSTasthitinA baMdhane yogya saMkliSTatA, ane te pahelA guNasthAnake ja saMbhave che. bAkInAM badhAM guNasthAnako mithyAdRSTi karatAM vizuddhivALAM che. caude guNasthAnakomAM vadhAre saMkliSTatA pahelA guNasthAnake ja hoya che. mATe 116nA utkRSTasthitibaMdhanA svAmI ta~Ayogya (te te prakRtinA baMdhane prAyogya) saMkliSTatAvALA mithyASTi jIva kahyA che. te 116mAM manuSyAyuSya ane tiryaMcAyuSya paNa che. tenI utkRSTasthiti vizuddhithI baMdhAya che. kAraNa ke traNa AyuSya zubha che. eTale A be AyuSyanI utkRSTasthiti gAthA paramAM kahyA mujaba vadhAre vizuddhithI baMdhAya che. tethI A be AyuSyanA utkRSTasthitibaMdhanA svAmI taprAyogya saMkliSTa na kahetAM ta~Ayogya vadhAre vizuddhivALA mithyASTi jIva svAmI kahevA. prazna = jo A be AyuSyanI utkRSTasthiti zubha hoya ane vizuddhi vaDe baMdhAtI hoya to tiryaMcAyuSyano baMdha 1-2 guNasthAnake che ane manuSya AyuSyano baMdha 1-2-4 guNasthAnake zAstromAM kahyo che. to pahelA guNasthAnaka karatAM bIje ane cothe vadhAre vadhAre vizuddhi Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 42 pAMcamo karmagraMtha 167 saMbhave che. to tyAM utkRSTasthiti baMdhanA svAmI kahevA joIe. mithyAtve svAmI kema kahyA ? uttara- jo ke sAsvAdane tiryaMcAyuSya ane manuSyAyuSya baMdhAya che. to paNa te upazama samyakatvathI paDatAM Ave che. ane niyamo mithyAtve ja javAvALA jIvo hoya che. eTale saMkliSTa pariNAmavALA hoya che. vizuddhivALA pariNAma hotA nathI. jyAre mithyAtva guNaThANe samyaktvAdi guNaprAptine abhimukha thayelA jIvo caDavAnA svabhAvavALA hovAthI teone vizuddhivALA pariNAma Ave che. tyAre tevA prakAranI vizuddhivALA gholamAna pariNAmathI A be AyuSyanI utkRSTasthitino baMdha pahelA guNaThANe saMbhave che. sAsvAdane nahIM. trIje guNasthAnake koI AyuSya baMdhAtAM ja nathI. cothA guNasthAnake tiryaMcAyuSya to baMdhAtuM ja nathI. ane manuSyAyuSya baMdhAya che. paraMtu samyatvavALA guNasthAnake manuSyAyuSya phakta deva-nArakI ja bAMdhe che. kAraNa ke manuSya-tiryaMco jo samyaktI hoya to niyamA devanuM ja AyuSya bAMdhe che. ane tethI ja pAMcamA guNasthAnakamAM vartatA tiryaMco ane pAMcamechake vartatA manuSyo eka devanuM ja AyuSya bAMdhe che. manuSyanuM AyuSya bAMdhatA nathI. have je deva-nArakI manuSyAyuSyanA baMdhaka che, te niyamo pUrvakoTivarSa pramANa saMkhyAtavarSa sudhInA ja AyuSyanA baMdhaka hoya che kAraNa ke tenAthI vadhAre AyuSyamAM deva- nArakIno utpAta ja nathI. tethI 1-2-3 palyopamavALuM manuSya-tiryaMcanuM AyuSya deva-nArakI bAMdhatA ja nathI. A rIte cothe guNaThANe manuSpAyuSyano baMdha hovA chatAM paNa usthitivALA manuSyAyuSyano baMdha tyAM saMbhavato nathI. tethI vizuddha evA mithyAtvI jIvo tenA svAmI kahyA che. je 42 | avataraNa - uparanI gAthAmAM 116 prakRtinA utkRSTa sthitibaMdhanA svAmI mithyAdaSTi jIvo kahyA. paraMtu mithyAtvImAM paNa deva-nArakI-tiryaMca ane manuSya ema cAra prakAranA jIvo che. tathA ekendriya-beIndriya Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha teIndriyAdi aneka prakAranA jIvo che. temAM kaI gativALA ane kaI jAtivALA ane kevA jIvo utkRSTasthitinA baMdhaka hoya te have samajAve cheviglsuhumaaugtigN, tirimaNuyA suraviuvvinirayadugaM / egiMdithAvarAyava, AIsANA surukkosaM / / 43 / / (vikalasUkSmAyustrikaM, tiryaGmanuSyA suravaikriyanarakadvikam / ekendriyasthAvarAtapAnAmezAnAtsurA utkRSTAm / / 43 / / ) 168 - zabdArtha :- vigatasudumADAtimAM = viklendriyatrika, sUkSmatrika, ane AyuSyanuM trika, timiLuvA = tiryaMco ane manuSyo, suvikanviniyatuLa = devaddhika, vaikriyadghika, ane narakaddhika, nivithAvarAyava = ekendriyajAti, sthAvara ane AtapanI, AsALA= IzAna devalokasudhInA, sura=devo, UmaM=utkRSTasthiti bAMdhe che. ||43|| gAthA : 43 gAthArtha = viklendriyatrika, sUkSmatrika, AyuSyatrika, devadvika, vaikriyaddhika, ane narakadrika ema kula 15 prakRtionI utkRSTasthiti tiryaMcamanuSya ja bAMdhe che ane ekendriyajAti, sthAvara tathA Atapa nAmakarmanI utkRSTa sthiti IzAna sudhInA devo ja bAMdhe che. 543 // = vivecana - mUlagAthAmAM kahelo tri zabda pratyekanI sAthe joDavAthI vitrija = beIndriya, teIndriya ane caurindriya jAti, sUkSmatri sUkSma, aparyApta ane sAdhAraNa nAmakarma, yutri = manuSya- tiryaMca ane narakanuM AyuSya ema kula nava prakRtio tathA dvi zabda paNa pratyekamAM joDavAthI suravA = devagati, devAnupUrvI, vaiyidvija = vaikriyazarIra ane vaikriya aMgopAMga, niyagi = narakagati ane narakanI AnupUrvI ema cha prakRtio, kula 15 prakRtionA utkRSTasthitibaMdhanA svAmI mithyAdaSTi guNasthAnakamAM paNa tiryaMca-manuSyo ja jANavA. kAraNa ke A 15 prakRtiomAM tiryaMcAyuSya ane manuSyAyuSya A be prakRti vinA = Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 43 pAMcamo karmagraMtha 169 bAkInI 13 prakRtio to deva-nArakInA jIvo temAM utpanna thavAnA na hovAthI bhavasvabhAve ja bAMdhatA nathI. tethI te svAmI thaI zaktA nathI. ane tiryaMca-manuSyanuM AyuSya jo ke deva-nArakInA jIvo bAMdhe che. paraMtu pUrvakroDa varSa sudhInuM ja (saMkhyAtA varSanuM) ja bAMdhe che. palyopamovALuM utkRSTa AyuSya tyAM utpanna na thatA hovAthI bAMdhatA nathI. mATe 15nA utkRSTa sthitibaMdhanA svAmI tiryaMca ane manuSyo ja kahyA che. have kevA tiryaMca-manuSyo levA te kaMIka jhINavaTathI vicArIe. (1). vinatri ane sUkSmatri A cha prakRtionA taprAyogyasaMkilaSTa evA mithyASTi tiryaMca-manuSyo utkRSTasthitinA baMdhaka jANavA. kAraNa ke atizaya saMkSiNa laIe to A chano baMdha rokIne naraka prAyogya baMdha karavA mAMDe. tyAM A cha prakRtio baMdhAtI nathI. tathA saMkliSTa na laIe ane vizuddha laIe to deva-manuSya prAyogya baMdha thaI jAya tyAM paNa A cha prakRtio baMdhAtI nathI. tethI atizaya saMkliSTa ke atizayavizuddha na letAM utkRSTasthiti saMkliSTatAthI baMdhAya che. mATe ta~Ayogya saMkliSTa jIvo baMdhaka kahyA che. (2) tirthadhAyuSya ane manuSyayuganA baMdhanA svAmI mithyAdaSTi tiryaMca-manuSyo levA. paraMtu ta~Ayogya vizuddhivALA samajavA. ane te paNa je tiryo ane manuSyo pUrvakroDa varSanA hoya, pUrvakroDavarSanA trIjA bhAge ja parabhavanuM tiryaMcanuM athavA manuSyanuM traNa palyopamanuM AyuSya bAMdhavAnI zarUAta kare tyAre teo pUrvakroDa varSanA trIjA bhAganA prathama samaye ja utkRSTa tiryaMca ane manuSya AyuSyanA baMdhaka jANavA. kAraNa ke te eka ja samaye pUrvakrAMDanA trIjA bhAge adhika traNa palyopamanI tiryaMca ane manuSyanA AyuSyanI utkRSTasthiti saMbhavI zake che. dvitIya-tRtIyAdi samayomAM abAdhAkALanA teTalA samayo nyUna thavAthI abAdhAkALayukta evI bhogyakALavALI utkRSTasthiti maLatI nathI. mATe Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17). pAMcamo karmagraMtha gAthA : 43 trIjA bhAganA prathama samaye ja svAmI jANavA. vaLI samyagdaSTi tiryaMcamanuSya hoya to niyamA devanuM ja AyuSya bAMdhe, eTale ahIM mithyASTi svAmI kahyA che, A banne AyuSyanI utkRSTa sthiti zubha che. tethI vizuddhivALA kahyA che. tathA jo atizaya vizuddha kahIe to AyuSya baMdhAya ja nahI. kAraNa ke atizaya vizuddhavALo jIva AyuSya bAMdhato ja nathI. tathA atizaya vizuddha na kahetAM vadhAre vizuddha ema jo kahIe to tiryaMca-manuSyanA AyuSyano baMdha choDIne devanA AyuSyano baMdha karavA mAMDe. tethI atizaya ke vadhAre vizuddhivALA ema na kahetAM ta~Ayogya vizuddhivALA tiryaMca-manuSyo svAmI che. ema kahyuM che. (3) napuSya nI utkRSTasthitinA baMdhaka saMkhyAta varSanA (pUrvakroDa varSanA) AyuSyavALA, be bhAga gayA pachI trIjA bhAganA prathama samaye vartatA, trIjA bhAga (nA abAdhAkALa) sahita 33 sAgaropamanuM sAtamI narakanuM AyuSya bAMdhatA, saMjJI paMcendriya paryApta tiryo ane manuSyo ta~AyogyasaMkliSTatA vALA hoya tyAre svAmI samajavA. kAraNa ke atizaya saMkliSTatAmAM ke atizaya vizuddhimAM AyuSya baMdhAtuM ja nathI. paraMtu gholamAna pariNAme ja baMdhAya che. tathA saMjJIpaMcendriya paryApta tiryaMca ane manuSya vinA bIjA koI paNa jIvo narakanuM AyuSya bAMdhatA ja nathI. mATe tatkAyogya saMkliSTa mithyASTi saMjJI paMcendriya tiryaMca ane manuSya svAmI jANavA. (4) devadija nA svAmI ta~Ayogya saMkliSTa evA mithyASTi tiryaMca-manuSyo samajavA. kAraNa ke saMkliSTatA vinA utkRSTasthiti baMdhAya . nahIM ane jo atizaya saMkliSTatA levA jaIe to narakamAyogya baMdha thaI jAya athavA tiryaMca-manuSya prAyogya baMdha thaI jAya mATe taprAyogya saMkliSTa evA mithyAdaSTi tiryaMca ane manuSyo utkRSTasthitinA baMdhaka kahyA che. Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 44 pAMcamo karmagraMtha 171 (5) vaiyiddhi ane naradi A cAra prakRtionA atizaya saMkliSTa tiryaMca ane manuSyo svAmI jANavA. kAraNa ke teone game teTalI saMkliSTatA Ave to paNa chelle narakamAyogya ja baMdha thAya che. ane tyAM A cAra prakRtio avazya baMdhAya ja che. A pramANe 15 prakRtionI utkRSTasthitinA baMdhaka mithyAdaSTi tiryaMca-manuSyo che. paraMtu kyAMka atisaMkliSTa, kyAMka tatvAyogya saMkliSTa ane kyAMka ta~Ayogyavizuddha evA jIvo jANavA. ekendriya jAti, sthAvaranAmakarma ane AtapanAmakarma A traNa prakRtinA utkRSTasthitinA baMdhaka saMkliSTa IzAna devaloka sudhInA devo jANavA. kAraNa ke utkRSTasthiti saMkliSTatAthI baMdhAya che. manuSya ane tiryaMco jo atisaMkliSTa thAya to ekendriya prAyogya baMdha oLaMgIne narakaprAyogya baMdha kare. nArakI ane IzAna uparanA devo A prakRtio bAMdhatA ja nathI. IzAna sudhInA devone game teTalI saMkliSTatA thAya to paNa te chello ekendriya prAyogya ja baMdha kare che. ane tyAM A traNa prakRtio baMdhAya che mATe be prakRtimAM atisaMkliSTa ane AtapamAM tadyogya saMkSipta IzAna devaloka sudhInA devo svAmI kahyA che. || 43 / tiriuraladugujoyaM, chivaTThasuranirayasesacaugaiyA / AhArajiNamapuvvo, niyaTTisaMjalaNapurisalahuM // 44 / / (tiryagaudArikadvikodyotaM, chedaspRSTaM suranArakAzzeSANAM caturgatikAH AhArakajinamapUrvo'nivRttissaMjvalanapuruSayorlaghvIm / / 44 / / zabdArtha - tiri3ratna!jhortha = tiryaMcanuM drika, audArikaddhika ane udyotanAmakarma, chivad = chevaTuM saMghayaNa, suranara = devo ane nArakI, sesa = bAkInI prakRtionA, vasA = cAre gatinA jIvo, mahAniri = AhAraddhika ane jinanAmakarma, putro = apUrvakaraNa WWW.jainelibrary.org Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 44 guNasthAnakavALA, niyaTTi = anivRtti bAdaravALA, saMganapurisa = saMjvalana cAra ane puruSavedanI, naThuM = jaghanyasthiti bAMdhe che. / 44 / gAthArtha = tiryaMcaddhika, audArikaddhika, udyotanAmakarma ane sevArta saMghayaNanI utkRSTa sthiti deva-nArakI bAMdhe che. bAkInI sarve prakRtionI utkRSTasthiti cAre gatinA jIvo bAMdhe che. AhArakaddhika ane jinanAmakarmanI jaghanyasthiti apUrvakaraNavALA, ane saMjvalana catuSka tathA puruSavedanI jaghanyasthiti anivRttivALA bAMdhe che. || 44 || vivecana - tiryadi = tiryaMcagati ane tiryaMcAnupUrvI, dvAridhi = audArikazarIra ane audArikAMgopAMga, dyota = udyotanAmakarma ane, vArta = chevaTTu saMghayaNa A cha prakRtinA utkRSTasthitinA baMdhaka utkRSTasaMkliSTa evA sahastrAra sudhInA deva ane nArakInA jIvo jANavA. kAraNa ke manuSya-tiryaMco jo atizaya saMkliSTa thAya to tiryaMcaprAyogya baMdha oLaMgIne narakamAyogya baMdha kare. tyAM A cha prakRtio baMdhAtI nathI. ane deva-nArakInA jIvo game teTalA saMkliSTa thAya to paNa teone chevaTe tiryaMcaprAyogya ja baMdha hoya che. ane tyAM A cha prakRtio baMdhAya ja che. mATe atisaMkliSTa deva-nArakI svAmI kahyA che. udyota nAmakarmamAM ta~Ayogya saMkliSTa samajavA. temAM paNa eTalI vizeSatA che ke A cha prakRtiomAM audArikAMgopAMga ane sevArtasaMghayaNanI utkRSTasthitinA baMdhaka IzAna uparanA sanakumArathI sahastrArasudhInA devo ane nArakInA jIvo jANavA. kAraNa ke IzAna sudhInA devo jo atizaya saMkliSTa thAya to ekendriyaprAyogya baMdha karavA mAMDe. tyAM A be prakRti baMdhAtI nathI. kAraNa ke ekendriya jIvone aMgopAMga ane saMghayaNa hotuM nathI ane sanaskumArAdi devo tathA nArakI game teTalA saMkliSTa thAya to paNa saMjJI paMcendriya tiryaMca prAyogya ja baMdha kare che. ane tyAM A be prakRtio baMdhAya ja che. bAkInI 92 prakRtionI utkRSTasthitinA baMdhaka cAre gatinA Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha jIvo jANavA. jinanAma, AhArakaddhika, devAyuSya A 4nA svAmI 42mI gAthAmAM, viklendriyatrikAdi 18nA svAmI 43mI gAthAmAM ane tiryaMcadvikAdi 6nA svAmI 44 mI gAthAmAM ema kula 28 nA svAmI AvyA. eTale zeSa 92nA svAmI cAre gatinA saMjJI paMcendriya paryAmA mithyAdRSTi jIvo jANavA. temAM dhruvabaMdhI 47nA atisaMkliSTa evA mithyArdaSTi jIvo utkRSTasthitinA baMdhaka samajavA. kAraNa ke game teTalI saMkliSTatA vadhe to paNa A 47 dhruvabaMdhI hovAthI niyamA baMdhAvAnI ja che. bAkInI adhruvabaMdhI 45 che temAM asAtA, ati, zoka, napuMsakaveda, paMcendriyajAti, huMDaka saMsthAna, parAghAta, ucchavAsa, azubhavihAyogati, trasa, bAdara, paryAptA, pratyeka, asthira, azubha, duHsvara, durbhAga, anAdeya, ayaza ane nIcagotra ema 20 prakRtimAM atisaMkliSTa cAre gatinA mithyArdaSTi jIvo svAmI kahevA. kAraNa ke mithyAdRSTi tiryaMca-manuSyo game teTalA vadhu saMkliSTa thAya to paNa chevaTe sAtamI narakaprAyogya baMdha kare che. tyAre A 20 prakRtio avabaMdhI hovA chatAM paNa niyamA baMdhAvAnI ja che. tenA bhavane yogya che mATe. deva nArakI paNa atisaMkliSTa hoya tyAre tiryaMcaprAyogya baMdha kare tyAre uparokta prakRtio bAMdhe che. te sivAyanI (sAtA, hAsya, rati, strIveda, kuMveda, manuSyadghika, antima vinA pAMca saMdhayaNa ane pAMca saMsthAna, zubhavihAyogati, sthira, zubha, subhaga, susvara, Adeya, yaza ane uccagotra ema) 25 prakRtionA tatkAyogyasaMkliSTa evA cAre gatinA jIvo utkRSTasthitibaMdhanA sarjaka jANavA. kAraNa ke jo atisaMkliSTa laIe to tiryaMca-manuSyo sAtamI nakaprAyogya baMdha kare ane devanArakI tiryaMcaprAyogya baMdha kare. tyAM azubha evI asAtA Adi baMdhAya che. paraMtu sAtA Adi A 25 zubha prakRtio baMdhAtI nathI. tethI tatkAyogyasaMkliSTa kahyA che. A rIte 47 dhruvabaMdhImAM ane 20 avabaMdhImAM atisaMkliSTa ane 25 avabaMdhImAM tatprAyogya saMkliSTa evA mithyAdaSTi cAre gatinA jIvo utkRSTa sthitibaMdhanA svAmI jANavA. 13 gAthA : 44 173 Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha A pramANe 4+18+6+47+20+25 = 120 prakRtionA utkRSTa sthitibaMdhanA svAmI kahyA. have jaghanyasthitibaMdhanA svAmI kahe che. 174 deva, manuSya ane tiryaMca A traNa AyuSyanI, utkRSTasthiti zubha hovAthI vizuddhithI baMdhAya che. tethI te traNanI jaghanyasthiti azubha kahevAya che ane te saMkliSTatAthI baMdhAya che. deva jevo uttamabhava maLe, paraMtu daza hajAra varSano ja maLe to zuM kAmanuM? manuSya jevo uttamabhava maLe, paraMtu antarmuhUrtanA AyuSyavALo ja maLe to zuM kAmanuM? tethI A traNa AyuSyanI jaghanyasthiti azubha che. ane saMkliSTatAthI baMdhAya che. ane bAkInI 117 prakRtionI jadhanyasthiti zubha che ane te vizuddhithI baMdhAya che. A nyAyane dhyAnamAM rAkhIne svAmI samajavA. gAthA : 44 AhArakakrikano baMdha apramatte ane apUrvakaraNe che. ane jinanAmano baMdha aviratithI apUrvakaraNa sudhI che. ane A banneno baMdha AThamAnA chaThThA bhAga sudhI che. temAM sarvathI vizuddha apUrvakaraNa che. temAM paNa upazama karatAM kSapaka vizuddha che. ane pahelA pAMca bhAga karatAM chaThThA bhAgamAM vartatA jIvo ane temAM paNa chaThThA bhAganA carama samaye vartatA jIvo vadhAre vizuddha che. A apUrvakaraNa guNasthAnaka hovAthI pratyeka samayomAM SaguNahAni-vRddhi vALI vizuddhi hoya che. tethI chaThThA bhAganA carama samayamAM paNa trikALavartI sarve jIvone AzrayI asaMkhyAta adhyavasAya sthAno ane SadguNahAni-vRddhiyukta vizuddhi saMbhave che. tethI anaMtaguNa vizuddhivALA je sarvopari jIvo che. te svAmI jANavA. A rIte kSapakazreNImAM apUrvakaraNanA chaThThA bhAganA carama samaye sarvopari anaMtaguNavizuddhivALA jIvo AhArakadvika ane jinanAmanA jaghanya sthitibaMdhanA svAmI jANavA. e ja nItirIti pramANe anivRttibAda2e potapotAnA baMdhavicchedanA carama samaye vartatA kSapaka zreNIvALA jIvo puruSaveda, Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 45 pAMcamo karmagraMtha 17pa saMjvalana krodha- mAna-mAyA ane lobhanA jaghanya sthitibaMdhanA svAmI jANavA. tathA apUrvakaraNanI jema paDUguNa hAni-vRddhi na hovAthI te te bhAganA carama samayamAM vartatA jIvone samAnasthiti baMdhAya che. mATe eka samayavartI jIvomAM adhyavasAyanI taratamatA na hovAthI anaMtaguNa vizuddhivALA e vizeSaNa ahIM na levuM. | 44 || sAyajasuccAvaraNA, vigdhaM suhumo viuvvichaasannI / sannI vi Au bAyara, pajegiMdi u sesANaM // 45 // (sAtayazauccairAvaraNavighnAni sUkSmo vaikriyaSaTkamasaMjJI / saMzyapyAyurbAdaraparyAptaikendriyastu zeSANAm // 45 // ) zabdArtha - sAyanasugraviravirSa = sAtA, yaza, uccagotra, AvaraNa ane aMtarAya, sumo = sUkSmasaMparAya, vivyi cha = vaikriyaSaka, sanI = asaMjJI paMcendriya, sanavi = saMjJI paNa, mAruM = cAre AyuSya, vAyarapori = bAdara paryAptA ekendriya, 3 = vaLI, sevA = bAkInI prakRtionA || 45 //. gAthArtha = sAtA, yaza, uccagotra, (9) AvaraNa, pAMca aMtarAya ema 17 prakRtionA jaghanyasthitibaMdhano svAmI sUkSmasaMparAya, vaikriyaSakano asaMjJI paMcendriya, cAre AyuSyakarmono saMjJI paNa, ane bAkInI sarve prakRtionA jaghanyasthitibaMdhano svAmI bAdara paryApta ekendriya jIva jANavo. 45 / vivecana = sAtA vedanIya, yazanAmakarma, uccagotra, pAMca jJAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNIya ane pAMca aMtarAya A 17 prakRtinA jaghanyasthitibaMdha anukrame bAra muhUrta, ATha muhUrta ane aMtarmuhUrta pramANa thAya che. te baMdhano svAmI sapaka zreNistha sUkSmasaMparAya guNasthAnakanA carama samayamAM vartato jIva jANavo. kAraNa ke A sattara Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 45 prakRtio 1 thI 10 guNaThANAomAM ja baMdhAya che. ane te sarvemAM kSapaka evA dazamA guNaThANAnA caramasamaye vartatA jIvo ja sarvathI vizuddha che. atizaya vizuddhikALe ja A 17nI jaghanya sthiti baMdhAya che. dazamA guNasthAnakathI upara A 17 no baMdha ja nathI. tethI A ja jIvo tenA jaghanya sthitibaMdhanA svAmI kahevAya che. jo ke 1112-13 mA guNaThANe sAtavedanIya karmano yoga pratyayika Iyapathika baMdha che. to paNa ahIM sAmparAyikabaMdhanI ja vivakSA karelI che. gAthA 27 mAM munuM asAtirUM kaheluM ja che. tethI kSepaka sUkSmasaMparAya caramasamayavartI jIva A 17nA jaghanyasthitibaMdhano svAmI che. vaikriya Saka (devaddhika, narakaddhika ane vaikriyadrika) nA jaghanya sthitibaMdhano svAmI asaMjJI paMcendriya paryApta tiryaMca jIva jANavo. kAraNa ke 48 mI gAthAmAM kahyA pramANe cAre gatimAMnA koI paNa saMjJI paMcendriya jIvo AyuSyakarma vinA bAkInAM sarve karmonI sthiti jaghanyathI paNa aMta:koDAkoDI sAgaropama to bAMdhe ja che. tethI ochI bAMdhatA nathI. jyAre asaMjJI paMcendriya jIva ekendriyanA baMdhathI 1000 gaNo baMdha kare che. te saMjJInA baMdha karatAM ghaNo ocho hoya che. tethI asaMjJI paMcendriya paryApta svAmI jANavA. prazna- asaMjJI paMcendriya karatAM ekendriya, viklendriya jIvo ghaNI ochI sthiti bAMdhe che. kAraNa ke ekendriya jIvo to 70 koDAkoDI vaDe bhAgatAM je Ave te (guNAkAra vinAnI) sthiti ja bAMdhe che ane vikasendriya 25-50-100 guNI sthiti bAMdhe che. jyAre asaMjJI paMcendriya to 1000 gaNI sthiti bAMdhe che. A gaNita jotAM A asaMjJI paMcendriya karatAM paNa ekendriyAdimAM jaghanyasthitibaMdha labhya che. tene svAmI kema kahetA nathI? uttara - ekendriya, viklendriyanA jIvo mRtyu pAmIne pRthvIkAyAdi 10 daMDakamAM ja jAya che. anya sthAnomAM (deva-nArakImAM) Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 45 pAMcamo karmagraMtha 177 jatA nathI. tethI A cha prakRtiono baMdha teo karatA nathI. te kAraNathI teo svAmI banatA nathI. prazna - asaMjJI paMcendriya paryApta tiryaMca ja kema kaho cho? manuSyo kema letA nathI? manuSyo paNa asaMjJI paMcendriya hoya che. tathA deva-nArakIne kema svAmI kahetA nathI ? uttara - manuSyo asaMjJI (saMmUrNima) hoya che kharA, paraMtu te aparyApta ja hoya che. tethI deva-nArakaprAyogya baMdha karatA nathI. daza daMDakamAM ja jAya che. tethI ahIM svAmI tarIke kahyA nathI. tathA devanarakanA jIvo deva-naraka prAyogya baMdha karatA nathI. ane A cha prakRtio deva-nAraka prAyogya ja che. ane deva-nAraka asaMjJI hotA nathI. ItyAdi kAraNothI zeSagatine choDIne asaMjJI paM. tiryaMca ja svAmI kahyA che. te paM. tiryaMca paNa jo saMjJI hoya to aMtaHkoDAkoDIno baMdha kare che. ane aparyApyo hoya to A cha prakRtio bAMdhe ja nahIM tethI asaMjJI paMcendriya paryApta tiryaMca jIvo svAmI jANavA. cAre AyuSyakarmano jaghanyasthitibaMdha saMjJI paNa kare che teno artha e thayo ke saMjJI paMcendriya ane asaMjJI paMcendriya ema banne jAtanA jIvo AyuSyano jaghanyasthitibaMdha kare che. ahIM deva ane narakanA AyuSyano (10 hajAra varSa pramANa) jaghanyasthitibaMdha saMjJI-asaMjJI paMcendriya paryA.tiryaMca ane saMjJI paMcendriya manuSya ja kare che. zeSa ekendriyAdi jIvo deva-narakanuM AyuSya bAMdhatA nathI. ane manuSya-tiryaMcanA AyuSyano (kSullakabhava pramANa) jaghanya sthitibaMdha ekendriya, viklendriya, paMcendriya tiryaMco ane manuSyo kare che. ema jANavuM paraMtu deva-nArakI ane yugalika tiryaMca-manuSyo svAmI na samajavA. kAraNa ke teo jaghanyathI paNa aMtarmuhUrta pramANa AyuSya bAMdhe che. paraMtu kSullakabhava jevuM jaghanya AyuSya bAMdhatA nathI ane yugaliko to deva-nArakamAM ja janme che. mATe tiryaMca manuSyanuM AyuSya bAMdhatA ja nathI. A pramANe gAthA 44mAM 8 prakRtinA, ane Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 45 gAthA 45 mAM 17+6+4=27 prakRtinA ema kula 35 nA jaghanyasthitibaMdhanA svAmI kahyA. have bAkInI 8panA svAmI kahe che. zeSa 85 prakRtinA jaghanyasthitibaMdhanA svAmI bAdara paryApta ekendriya jIvo jANavA. kAraNa ke saMjJI paMcendriya jIvo jaghanyathI paNa aMta:koDAkoDI sAgaropamanI sthiti bAMdhe che. viklendriya ane asaMzI jIvo ekendriya karatAM 25-50-100 ane 1000 guNI sthiti bAMdhe che. tethI jaghanyasthitibaMdha ekendriyamAM ja maLI zake che. tathA jaghanyasthiti atizaya vizuddhithI baMdhAya che. bAdara karatAM sUkSmamAM ane paryApta karatAM aparyAptamAM caitanyano vikAsa maMda hovAthI vadhAre vizuddhi ke vadhAre saMkliSTatA asaMbhavita che. tethI bAdara paryApta ekendriya jIvone jaghanyasthitibaMdhanA svAmI kahyA che. A pramANe utkRSTa ane jaghanya sthitibaMdha, tathA tenA svAmI, ane jaghanya, utkRSTa abAdhAkALa vagere dvArA pUrNa thayAM. utkRSTasthitibaMdhanA svAmI ane jaghanya sthitibaMdhanA svAmInuM sAmAnya citra A pramANe che. || 4pa || utkRSTa sthitibaMdhanA svAmI 1 jinanAmakarma mithyAtva ane narakane abhimukha thayelo baddha jinanAmakarma vALo kSAyopathamika samyakatvI jIva. mithyAtva prAptinA pUrva samaye gAthA-42 2 AhArakaddhika [ pramattAbhimukha evA apramattamuni. gAthA-42 1 devAyuSya apramattAbhimukha pramattamuni (33 sAgaropamanA AyuSyane bAMdhanAra pUrva koDa varSAyu, tRtIya bhAganA ( prathama samayavartI yuni. gAthA-42 Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 45 15 vikla 3, sUkSmAdi 3, devavinA AyuSya 3, devadvika 2, narakadvika 2 ane vaikriyadvika 2 kula-15 pAMcamo karmagraMtha 3 ekendriya, sthAvara, Atapa 4 tiryaMca dvika, audArikazarIra ane udyota nAmakarma. 2 audArika aMgopAMga ane sevArta saMgha. 92 bAkInI sarva prakRtio. 120 { 179 kyAMka atisaMkliSTa, kyAMka tatprAyogyasaMkliSTa, ane kyAMka tatprAyogya vizuddha evA mithyAdRSTi tiryaMca ane manuSyo gAthA-43 atisaMkilaSTa IzAna sudhInA cAre nikAyanA devo. gAthA-43 a.saM. mithyAdRSTi nArakI ane bhavanapatithI mAMDIne sahasrAra sudhInA mithyArdaSTi devo gAthA-44 ati saMkilaSTa mizrAdraSTi nArakI ane sanatkumArathI sahasrAra sudhInA mithyAdaSTi devo. gAthA-44 cAre gatinA mithyAdaSTi jIvo. paraMtu 47 dhruvabaMdhI ane 20 avabaMdhImAM atisaMkliSTa ane 25 avabaMdhImAM tatprAyogya saMkliSTa gAthA-44 Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 45 jaghanya sthitibaMdhanA svAmI ( kSapaka AThamAnA chaThThAbhAganA carama samaye 3 AhArakaddhika, jinanAma sarvotkRSTa vizuddhivALA jIva gAthA44 4 saMjavalana catuSka ikSepaka navamAnA svabaMdhavaccheda samaye vartatA jIvo gAthA-44 1 puruSaveda. kSipaka navamAnA prathama bhAganA caramasamaye ne vartatA jIvo gAthA-44 17 sAtA yaza. uccagotra. ( kSapakazreNImAM sUkSmasaMparAyanA jJAnA. 5, darzanA. 4 { carama samaye vartatA jIvo. aMtarAya pa. kula-17 ( gAthA-4pa 6 vaikriya parka. { asaMjJI paMcendriya paryApta tiryaMco. gAthA45 je svabhavanA dvicarama aMtarmuhUrta 10 hajAra varSanuM AyuSya bAMdhe tevA saMkhyAta varSAyuvALA manuSya ane paM. tiryaMcanA jIvo. gAthA-45 2 devAyuSya-narakAyuSya 2 tiryaMcAyuSya ane manuSyAyuSya ekendriya, viklendriya, pa tiryaMca ane manuSka60galika vinA) cirama antarmuhUrtamAM parabhavanuM aMtarmuhUrta AyuSya bAMdhanArA (manuSyAyuSyamAM telavAu vinA) gAthA-45 I bAdara paryApta sarvavizuddha ekendriya jIvo 85 bAkInI prakRtio. gAthA-45 120 Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 46 pAMcamo karmagraMtha jaghanya ane utkRSTa sthitibaMdhanA nirUpaNa prasaMge jaghanya-ajaghanya, utkRSTa ane anuSkRSTa sthitibaMdhane AzrayI kALasaMbaMdhI sAdi-anAdi-dhruva-adhruvathI thatA bhAMgAo samajAve che. ukkosajahanneyara-bhaMgA sAI aNAi dhruva adhuvA / cahA saga ajahanno, sesatige Aucausu duhA / / 46 / / (utkRSTajaghanyetarabhaGgAssAdyanAdidhruvAdhruvAH / caturdhA saptAnAmajaghanyazzeSatrika AyuSyazcaturSu dvidhA / / 46 / / ) zabdArtha :- presananeyaramaMA = utkRSTa-jaghanya ane tenA bannethI Itara ema kula 4 bhAMgA, sALAgvapravA sAdianAdi-dhruva ane adhruva, caDajJA = cAra prakAre, mana = sAta karmono, ajahanno = ajadhanya sthitibaMdha, metine bAkInA traNamAM ane, Aucausu AyuSyanA cAre bhAMgAmAM, vuddA be prakAre 46 // * == = 181 = gAthArtha utkRSTa, jadhanya tathA tenA pratipakSI be (anutkRSTa ane ajaghanya) ema sthitibaMdhanA 4 prakAra che. tenA kALa AzrayI sAdi, anAdi, dhruva ane adhruva ema 4 bhAMgA che. (AyuSya vinA) sAta karmono ajaghanya baMdha cAra bhAMge che. ane A sAta karmonA zeSa traNa prakAra ane AyuSyakarmanA cAre prakAro be bhAMge che. // 46 // = vivecana = pUrve jaNAvelI sthitinA sAmAnyathI jaghanya, madhyama ane utkRSTa ema traNa prakAra paDI zake che. jema ke jJAnAvaraNIyakarmanI aMtarmuhUrta sthiti te jaghanya, samaya, be samaya Adi adhika karatAM utkRSTa na Ave tyAM sudhI madhyama, ane 30 koDAkoDI sAgaropama te utkRSTa. ahIM graMthakArazrI sthitinA AvA traNa bhedo na kahetAM "sImA (maryAdA) ne AzrayI 2+2 kula 4 prakAro samajAve che: jJAnAvaraNIya karmanI aMtarmuhUrtanI je sthiti che te jaghanya 1, A jaghanya karatAM 1 samaya vadhAre hoya, 2 samaya vadhAre hoya ke 3 samaya vadhAre hoya ema yAvat Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 46 utkRSTa sthiti sudhInI tamAma sthiti tathA utkRSTa sthiti paNa (jaghanya nathI mATe) ajaghanya kahevAya che. jema amadAvAda zaheranI apekSAe naDIyAda, ANaMda, vaDodarA, bharUca, surata, navasArI, valasADa, dahANuM ane pAlaghara to dakSiNamAM che ja, paraMtu muMbaI paNa dakSiNamAM ja kahevAya che. ane muMbaI zaheranI apekSAe sarve nagaro to uttaramAM kahevAya che. paraMtu amadAvAda paNa uttaramAM kahevAya, ema uttara-dakSiNamAM sarve nagarono jema samAveza thAya che. tema ahIM jaghanya ane ajaghanyamAM sarve sthitisthAnono (utkRSTasthitino paNa ajaghanyamAM) samAveza thAya che. evI ja rIte jJAnAvaraNIya karmanI 30 koDAkoDI sAgaropamanI je sthiti che te utkRSTa 1, tenI sImA (maryAdA) = lakSya rAkhIne joie to samayajUna, basamayajUna, traNa samayapUna, ityAdi karatAM sarve sthitisthAno ane antima koTinuM aMtarmuhUrtavALuM jaghanyasthitisthAna paNa (utkRSTa nathI mATe) anutkRSTa kahevAya che 2. jema muMbaI zahera dakSiNamAM che tenI apekSAe pAlaghara, dahANuM, valasADa, navasArI, surata, bharUca, vaDodarA, ANaMda ane naDiyAda to uttaramAM che ja. paraMtu amadAvAda paNa uttaramAM che. ema dakSiNa-uttaramAM sarve nagarono jema samAveza thAya che tema ahIM utkRSTa ane anutkRSTamAM paNa sarve sthitisthAnono (jaghanyasthitino paNa anutkRSTamAM) samAveza thAya che. jaghanyasthitinI sImA karIne joIe to aMtarmuhUrtanI sthiti te jaghanya ane zeSa saghaLI sthiti (utkRSTasahita) ajaghanya kahevAya che. ane utkRSTa sthitinI sImA karIne joIe to 30 koDAkoDI sAgaropamanI sthiti te utkRSTa ane zeSa saghaLI sthiti (jaghanyasahita) anutkRSTa kahevAya che. A pramANe 2+2=sthitinA kula cAra bhedo ahIM samajAvavAmAM Avaze. AThe mUla karmomAM ane 120 uttarakarmomAM upara pramANe sthitinA 4 prakAro jANavA. AvA cAra prakAro karavAnuM kAraNa e che ke kALane AzrayI have kahevAtA sAdi, anAdi vagere bhedo sArI rIte samajI zakAya. Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 46 pAMcamo karmagraMtha - 183 kALa AzrayI sAdi, anAdi, dhruva ane adhruva (1) je mUla athavA uttara pravRtiono sthitibaMdha ekavAra virAma pAmyA pachI (teno sarvathA abaMdhaka thaIne) punaH baMdha cAlu kare tyAre punabaMdhanA prathama samaye te baMdhanI sAdi kahevAya che. athavA mULa ane uttara prakRtimAMthI vivakSita koIpaNa prakRtino sarvathA baMdha virAma thayo na hoya, sthitibaMdha cAlu ja hoya, paraMtu utkRSTa sthitibaMdha cAlu hoya te bAMdhatAM bAMdhatAM anutkRSTa bAMdhavA mAMDe to anutkRSTa baMdhanI sAdi, ane anutkRSTa bAMdhato hoya temAMthI pariNAma pheraphAra thavAthI utkRSTa bAMdhavA mAMDe to utkRSTanI sAdi, evI ja rIte jaghanya bAMdhatAM bAMdhatAM ajaghanya bAMdhavA mAMDe to ajaghanyanI sAdi, ane ajaghanya bAMdhatAM bAMdhatAM jaghanya bAMdhavA mAMDe to jaghanyanI sAdi ema cAre bhAMgAmAM sAditva saMbhavI zake che. ane A cAre baMdhomAM je pUrve baMdhAto baMdha virAma pAmyo te apruva (anitya) jANavo. (2) je sthitibaMdha pUrve bhUtakALamAM kadApi virAma pAmyo nathI. anAdikALathI cAle ja che. jema ke jJAnAvaraNIya karmano jaghanya sthitibaMdha lapakane dasame (dasamAnA caraNa samaye) baMdhAya che. paraMtu dasamuM guNasthAnaka (dasamAnA carama samayane) na pAmelAne jaghanya vinAno ajaghanya sthitibaMdha ja cAlu che. kAraNa ke jJAnAvaraNIya karma dhruvabaMdhI hovAthI tenA baMdhanI Adi nathI mATe te anAdi. A baMdhano bhAvimAM bhavyane aMta Ave ane abhavyane aMta nahI Ave. (3) je sthitibaMdha bhAvimAM koI divasa virAma pAmavAno nathI. te dhruva. jema ke jJAnAvaraNIya karmano ajaghanyasthitibaMdha abhavya jIvone anAdithI che ane anaMtakALa cAlaze ja. tene dhruva- kahevAya che. A bhAMgo abhavyajIvone AzrayI saMbhave che. (4) je sthitibaMdha kyAreka hoya ane kyAreka na hoya, bhAvimAM avazya viccheda pAmaze ja te adhruva. jema ke te ja jJAnAvaraNIyakarmano Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha bhavyone AzrayI ajaghanyasthitibaMdha. bhavya jIvone A ajaghanya sthitibaMdha anAdithI che paraMtu zreNI mAMDaze tyAre teno te bhavya jIvone aMta Avaze. tethI ava. A bhAMgo bhavyane AzrayI ghaTe che. 184 7 mUlakarmono ajaghanya sthitibaMdha 4 prakAre (1) jJAnAvaraNIya Adi cha karmono jaghanya sthitibaMdha sUkSmasaMpa2Aya guNasthAnakanA carama samaye kSapakazreNImAM aMtarmuhUrta, ATha muhUrta ane bAra muhUrtano thAya che. ane mohanIya karmano AvA jIvane navamAnA carama samaye aMtarmuhUrtano baMdha thAya che. A jaghanyasthitibaMdha che. tenAthI je koI adhika baMdha hoya te sarve ajaghanya baMdha kahevAya che. kSapakazreNI karatAM upazamazreNImAM caDhatAM nyUna vizuddhi hovAthI Dabala (dviguNa) sthitibaMdha kare che. ane upazamazreNIthI paDatAM tenA karatAM paNa maMda vizuddhi hovAthI kSapaka karatAM cAra guNo, ane upazamaka karatAM dviguNa sthitibaMdha kare che. tethI agiyArame guNasthAnake gayelo jIva A sAta mUlakarmono sarvathA abaMdhaka thaI jyAre paDe tyAre dasame guNaThANe AvIne kSapaka karatAM cAraguNo (jJAnAvaraNAdino cAra aMtarmuhUrta, nAmagotrano 32 muhUrta, ane vedanIyano 48 muhUrtano sthitibaMdha navo ja zarU kare che ane navame Ave tyAre (saM. lobhane AzrayI) mohanIyano moTA antarmuhUrta pramANa navo sthitibaMdha kare che. A sarve sthitibaMdho kSapakanA jaghanya sthitibaMdha karatAM cAra guNA hovAthI ajaghanya kahevAya che ane agiyArame sarvathA abaMdhaka thaIne paDIne punaH A baMdha cAlu kare che mATe ajaghanyabaMdhanI sAdi kahevAya che. A pramANe agiyAramAthI paDatAne AzrayI dasame 6 karmonA ane navame mohanIyakarmanA ajaghanyasthitibaMdhanI sAdi thAya che. gAthA : 46 (2) je jIvo hajA sudhI kyAreya paNa (bhUtakALamAM) upazamazreNI athavA kSapakazreNI pAmyA ja nathI, tenA kAraNe A sAta karmonI Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha abaMdhakAvasthA ke jaghanya sthitibaMdhavALI avasthA AvI ja nathI. ane sAta karmo pratisamaye avazya baMdhAya ja che. A kAraNathI anAdikALathI je koI satata baMdha thAya che te ajaghanyabaMdha ja kahevAya che AvA jIvone AzrayI ajaghanyabaMdha anAdi che. gAthA : 46 (3) abhavya jIvo anAdikALathI A ajaghanya baMdha ja kare che. ane bhAvimAM paNa upazamazreNI ke kSapakazreNI pAmavAnA ja nathI. tethI A baMdha kadApi aTakavAno paNa nathI ane jaghanya paNa thavAno nathI. prathama guNasthAnaka hovAthI aMtaHkoDAkoDI sAgaropamathI potapotAnA utkRSTa sthitibaMdha jeTalo baMdha kare che. A baMdha Adi ane aMta vinAno hovAthI sadAkALa cAlavAno ja che. tethI abhavyane AzrayI ajaghanya dhruva kahevAya che. 185 (4) bhavya jIvo anAdikALathI A ajadhanya baMdha kare che. paraMtu bhavya hovAthI bhAvimAM upazama zreNI ke kSapakazreNI prAraMbhavAno saMbhava che. jyAre A jIva zreNImAM caDhaze tyAre abaMdhakAvasthA ke jadhanyasthitibaMdhAvasthA pAmaze ja. tethI anAdikALathI baMdhAtA A ajaghanyasthitibaMdhano tyAM avazya aMta Ave che. tethI tevA bhavya jIvone AzrayI A ajaghanya adhruva kahevAya che. A pramANe AyuSya vinA mUla sAtakarmono ajaghanyasthitibaMdha sAdi, anAdi, dhruva ane adhruva ema cAra prakAre samajAvyo. have A ja sAtakarmonA bAkInA jaghanya, utkRSTa ane anuSkRSTa sthitibaMdha sAdi ane adhruva ema be ja prakAre hoya che. te samajAve che. mUla sAta karmono jaghanya sthitibaMdha kSapakazreNImAM mohanIyano navame ane zeSano dasame potapotAnA baMdhavyavacchedanA caramasamaye ja prApta thAya che. AvA prakArano aMtarmuhUrta, ATha muhUrta, bAra muhUrta, Adi pramANavALo jaghanyasthitibaMdha anAdi evA A saMsAramAM te jIve bhUtakALamAM Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 46 kyAre paNa karyo nathI ane kSapakazreNImAM baMdhavyavaccheda samaye ja kare che, tyAre jaghanyanI sAdi thAya che ane baMdhavyavaccheda karIne dasame tathA bArame guNasthAnake te jIva jevo jAya che tevo A jaghanya sthitibaMdhano aMta AvI jAya che mATe adhruva che. A rIte sAta mUlakarmonA jaghanyasthitibaMdhanI svabaMdhavyavaccheda samaye sAdi, ane tenA pachInA samaye adhuva ema jaghanyasthitibaMdhanA be bhAMgA ja ghaTe che. have A 7 mUlakarmonA utkRSTa ane anutkRSTa baMdha sAdi, adhruva che. te samajAve che. saMjJI paMcendriya paryApta jIva sarvotkRSTasaMkliSTa jyAre bane che, tyAre mithyAtva guNasthAnake A sAta karmonI 3020-70 koDAkoDI sAgaropamanI utkRSTasthiti bAMdhe che. AvA prakArano utkRSTasthitibaMdha aMtarmuhUrta mAtra cAle che. jyAre utkRSTa sthitibaMdha zarU karyo tyAre tenI (utkRSTasthitibaMdhanI) sAdi thaI kahevAya. antarmuhUrta te baMdha aTake tyAre adhuva kahevAya. ane utkRSTasthitibaMdhathI aTakIne paNa kaMI baMdhaviccheda thaI jato nathI, paraMtu adhyavasAyane anusAra utkRSTamAMthI anutkRSTabaMdha zarU kare che, tyAre anutkRSTabaMdhanI sAdi thAya che. zarU thayelo anutkRSTabaMdha ochAmAM ocho aMtarmuhUrta paNa cAle ane vadhumAM vadhu ghaNI utsarpiNI ane avasarpiNI paNa cAle che. kAraNa ke jayAM sudhI pharIthI utkRSTa sthitibaMdhane yogya sarvotkRSTasaMkliSTatA-vALuM saMjJI paMcendriya paryAptapaNuM na Ave, tyAM sudhI anutkRSTa ja sthiti baMdhAvAnI che. tethI anutkRSTabaMdha jyAre virAma pAme ane utkRSTabaMdha cAlu kare tyAre te anutkRSTabaMdhanI adhruvatA thAya che. A pramANe 7 karmanA bhAMgA samajAvyA. prazna : jema navamuM-dasamuM guNasthAnaka pAmelA jIvone ajaghanyabaMdha sAdi, na pAmelA jIvone ajaghanyabaMdha anAdi, abhavyane dhruva, ane bhavyane adhruva ItyAdi pramANe ajaghanyabaMdha cAra prakAre kahyo che. tema A anutkRSTabaMdha paNa anAdikALathI je jIvo nigodamAM ja che ane Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha saMjJIpaMcendriyapaNuM pAmyA nathI tevA jIvone AzrayI anAdi ane je jIvo kadApi nigodamAMthI nIkaLavAnA ja nathI tevA jIvone AzrayI anutkRSTabaMdha dhruva ema vicArIe to zuM cAra bhAMgA na ghaTe ? gAthA : 46 uttara H- A prazna barAbara che. paraMtu A sarve bhAMgA vyavahAra rAzivALA jIvone AzrayI che. je jIvo ekavAra avyavahAra rAzimAMthI nIkaLI vyavahArarAzimAM AvyA hoya tevA jIvonI apekSAe A bhAMgA samajAvAya che. ane vyavahArarAzimAM AvelA jIvo trasatvapaMcendriyatva-paryAptatva Adi avasthA prAyaH pAmI cUkyA hoya che. tethI utkRSTasthitibaMdha karavAno saMyoga paNa AvI cUkyo hoya che. A kAraNe anubhRSTasthitibaMdha cAra prakAre kahyo nathI. 187 AyuSyakarma bhavamAM eka ja vAra baMdhAya che. ane te paNa satata antarmuhUrta mAtra ja baMdhAya che. tyArabAda avazya virAma pAme ja che. have pUrvakroDa varSAyuSyamAna jIva potAnA bhavanA trIjA bhAganA prathama samaye parabhavanuM 33 sAgaropamanuM AyuSya bAMdhavA mAMDe, te prathama samaye utkRSTanI sAdi, bIjA samaye abAdhAkALa 1 samaya ocho thavAthI baMdhAtuM AyuSya anutkRSTa kahevAya, tethI bIjA samaye utkRSTa adhruva ane anubhRSTanI sAdi, aMtarmuhUrta pUrNa thAya tyAre te anubhRSTa baMdha paNa virAma pAme mATe adhruva. ema utkRSTa-anuSkRSTanA sAdiadhruva be ja bhAMgA thAya che. evI ja rIte mRtyunA dvicarama antarmuhUrtakALe (abAdhA sahita be aMtarmuhUrta AyuSya bAkI hoya tyAre) parabhavanuM jaghanya kSullakabhavanuM AyuSya bAMdhavA mAMDe, bAMdhatAM bAMdhatAM sthitibaMdhanA kALavALuM prathama aMtarmuhUrta pasAra thAya, te aMtarmuhUrtanA carama samaye je AyuSyabaMdha thAya (abAdhAkALanA aMtarmuhUrta sahita eka kSullakabhava pramANa) te jaghanya AyuSyabaMdha. te budhyamAna jaghanyasthitibaMdhanA prathama aMtarmuhUrtanA carama samaye sAdi, pachInA turatanA ja samaye te baMdha virAma pAme mATe jaghanya adhruva. jyAre Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha AvuM jaghanya AyuSya bAMdhavA lIdhuM. te sthitibaMdhanA prathama samaye (abaMdhakAvasthAmAMthI) baMdhamAM Avyo mATe ajaghanyabaMdhanI sAdi. ane te sthitibaMdhano caramasamaya Ave tyAre jaghanyabaMdha Avato hovAthI ajaghanyabaMdha ava ema jaghanya-ajaghanyabaMdha sAdi-adhruva jANavA. 188 A pramANe mUla 7 karmonA ajadhanyanA 4, jaghanyanA 2, utkRSTanA 2, ane anubhRSTanA 2, ema daza daza bhAMgA thatA hovAthI 7x10=70 bhAMgA thAya che. ane AyuSyakarmanA jaghanyAdi cAre baMdho sAdi-adhruva be ja prakAranA hovAthI 4x2=8 bhAMgA meLavatAM mULa AThe karmonA 70+8=78 bhAMgA thAya che // 46 | have uttara prakRtionA jaghanyAdine viSe sAdyAdi bhAMgA jaNAve che. caubheo ajahanno, saMjalaNAvaraNanavagavigghANaM / sesatigi sAiadhuvo, taha cauhA sesapayaDINaM // 47 // (caturbhedo'jaghanyassaMjvalanAvaraNanavakavighnAnAm / zeSatrike sAdyadhruvau tathA caturdhA zeSaprakRtInAm // 47 // zabdArtha :- caubhe o ajahanno cAra prakAre, ajaghanyasthitibaMdha, saMgataLAvaraNanavAviyALa cAra saMjvalana, nava AvaraNa ane pAMca aMtarAyakarmono, tizi bAkInA traNamAM, sAiadhuvo sAdi-adhruva, taha tathA, vattA cAra prakAre, sesapayaDINaM bAkInI prakRtionA || 47 || = = gAthA : 47 = = = gAthArtha = cAra saMjvalana, nava AvaraNa ane pAMca aMtarAyakarma ema kula 18 prakRtiono ajaghanyasthitibaMdha cAra prakAre hoya che. te 18 prakRtinA bAkInA traNa prakAranA baMdha ane zeSa 102 prakRtinA cAre prakAranA baMdha sAdi ane adhruva ja hoya che. / / 47 || = Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 47 pAMcamo karmagraMtha 189 vivecana = saMjavalana cAra kaSAya, jJAnAvaraNIya pAMca, darzanAvaraNIya cAra ane aMtarAya pAMca ema kula 18 prakRtiono jaghanyasthitibaMdha navame-dasame guNasthAnake kSapakazreNImAM svabaMdhavyavaccheda samaye be mAsa, eka mAsa, pannara divasa ane aMtarmuhUrta pramANa baMdhAya che. ATalo jaghanyasthitibaMdha ahIM ja prApta thAya che. mATe te samaye jaghanyabaMdhanI sAdi, anaMtara samaye jaghanyabaMdha vyavaccheda pAme tyAre jaghanyabaMdha adhruva. je jIvo upazamazreNImAM agiyArame guNasthAnake gayA che. ane A 18 prakRtinA abaMdhaka thayA che te jIvo agiyAramethI paDIne dasame-navame Ave tyAre kSapakazreNI karatAM cAraguNo baMdha zarU karatA hovAthI ajaghanyabaMdhanI sAdi thAya che. je jIvo navamuM-dasamuM ane agiyAramuM guNasthAnaka pAmyA ja nathI ane tenA kAraNe jaghanyabaMdhavALI avasthA ke abaMdhakAvasthA pAmyA ja nathI te jIvone A 18 prakRtio dhruvabaMdhI hovAthI sadA ajaghanyapaNe baMdhAya ja che mATe ajaghanya anAdi. abhavyane kadApi navamuM-dasamuM-agiyAramuM guNasthAnaka AvavAnuM ja nathI ane A 18 no baMdha aTakavAnI ja nathI mATe ajaghanya dhruva ane bhavyajIvo bhaviSyamAM upara zreNImAM caDaze tyAre navame-dasame-agiyArame A 18no baMdha virAma pAmaze tyAre ajaghanya adhuva ema 18 prakRtiono ajaghanyasthitibaMdha cAra prakAre thAya che. jaghanyabaMdha sAdi-adhruva be ja prakAre thAya che. ane utkRSTa- anutkRSTabaMdha mithyAtve ja prApta thatA hovAthI mUlakarmonI jema ja sAdi-adhruva che. A pramANe 18 uttaraprakRtionA 10-10 bhAMgA thavAthI 180 bhAMgA thAya che. prazna = pUrve gAthA 44 ane 4pa mAM jaNAvyA pramANe kSapakazreNImAM ja jeno jaghanyasthitibaMdha prApta thAya che. evI AhArakadvika, jinanAma, saMjavalana cAra, puruSaveda, sAtA, yaza, uccagotra, nava AvaraNa ane pAMca aMtarAya kula 25 prakRtio che temAMthI 18 nA 14 Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha ja ajadhanyabaMdhane cAra prakAre kema kahyo ? bAkInI sAta prakRtinA ajaghanyabaMdhane paNa A 18nI jema ja sAdi- anAdi- dhruva - ava kahevo joIe te kema na gaNAvyo ? 190 uttara - te sAta prakRtio avabaMdhI hovAthI anAdikALathI baMdhAtI ja nathI. A kAraNathI te prakRtio sadA baMdhAya ja evo niyama nathI. tethI temAM anAdi ane dhruva bhAMgA ghaTatA nathI. gAthA : 47 bAkInI 102 prakRtionA jaghanyAdi cAre bhAMgA sAdi-adhruva ema be ja prakAre che. 102 prakRtinA 4x2= ATha ATha bhAMgA thAya che. tyAM nidrApaMcaka, mithyAtvamohanIya, prathama bAra kaSAya, bhaya, jugupsA, taijasa, kArpaNa, varNAdi, catuSka, agurulaghu, upaghAta ane nirmANa ema 29 dhruvabaMdhI che. ane bAkInI 73 adhruvabaMdhI che je 29 dhruvabaMdhI che te anAdikALathI baMdhAya che ane abhayane anaMta kALa paNa baMdhAze. paraMtu sAsvAdanathI apUrvakaraNa sudhImAM saMzI paMcendriya je jIva che, te jaghanyathI paNa aMtaHkoDAkoDI sAgaropama pramANa sthitibaMdha kare che. tenA karatAM bAdara paryAptA ekendriya jIvo sarvavizuddha thayA chatA mithyAtvI che. to paNa bhavapratyayika ja sAtIyA traNa bhAga Adi pramANavALI jaghanya sthiti bAMdhe che. tethI anAdi ane dhruvanA bhAMgA ghaTatA nathI. kAraNa ke jyAre sarvavizuddha bAdara paryApta ekendriya thAya tyAre palyopamanA asaMkhyAtamA bhAge nyUna sAtIyA traNa bhAga Adi pramANavALo jaghanyasthitibaMdha kare te kALe jaghanyasthiti baMdhanI sAdi, aMtarmuhUrta bAda saMkliSTa pariNAmavALo thayo chato te ja jIva vadhAre sthiti bAMdhe eTale ajaghanyanI sAdi ane jaghanya ava thAya che. tyArabAda te ja bhavamAM kALAntare athavA bhavAntaromAM jyAre pharIthI sarvavizuddhiyukta evI bAdara paryApta ekendriyAvasthA pAme ane jaghanyasthitibaMdha kare tyAre ajaghanya adhruva ane jaghanyanI sAdi. A pramANe jaghanya- ajaghanya sthitibaMdha ekendriyanA bhavamAM mithyAtva Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 47 pAMcamo karmagraMtha 191 guNasthAnake vArApharatI vizuddhi ane saMkliSTatA pramANe thAya che. tethI A banne baMdhanA sAdi ane adhuva ema be ja bhAMgA thAya che. dhruvabaMdhI hovA chatAM ekendriyanA bhavamAM ja jaghanyabaMdhanI prApti hovAthI anAdi-dhruva bhAgA saMbhavatA nathI. A 29 prakRtiono utkRSTa sthitibaMdha sarvasaMkliSTa saMjJI paMcendriya mithyAdaSTi kare che. jyAre kare tyAre utkRSTanI sAdi, aMtarmuhUrta bAda te utkRSTathI virAma pAmI jyAre anutkRSTa baMdha kare tyAre utkRSTabaMdha adhruva ane anutkRSTa baMdhanI sAdi. tyArabAda vaLI kAlAntare jyAre sarva saMkliSTa saMjJI paMcendriya thAya ane utkRSTasthiti bAMdhe tyAre anutkRSTa adhruva ane utkRSTanI sAdi ema utkRSTa-anutkRSTa sthitibaMdha saMjJI paMcendriyanA bhavamAM mithyAtvaguNasthAnake vArApharatI saMkliSTatA ane vizuddhi pramANe thatA hovAthI banne baMdhanA sAdi ane adhuva ema be ja bhAMgA thAya che. utkRSTa-anutkRSTanA anAdi - dhruvabhAgA saMbhavatA nathI. adhuvabaMdhI 73 prakRtio adhuvabaMdhI hovAthI ja tenA jaghanyAdi cAre baMdho sAdi- adhruva ja che. A pramANe 29 dhruvabaMdhI ane 73 adhuvabaMdhI ema 102 prakRtinA jaghanya, ajaghanya, utkRSTa ane anutkRSTa ema cAra prakAranA baMdhanA sAdi-adbhava ema be ja bhAMgA thAya che. 102483816 bhAMgA thAya che. temAM 18 dhruvabaMdhInA 180 umeratAM 816+180=996 bhAMgA uttara pravRtionA thAya che. tathA mUla ane uttara prakRtinA bhAMgA sAthe karIe to 996+78=1074 sthitibaMdhanA jaghanyAdi sthiti saMbaMdhI sAdyAdi kula bhAMgA thAya che. meM 47 | avataraNa = ekendriya, viklendriya ane asaMjJI jIvo jaghanyautkRSTa sthiti keTalI bAMdhe ? te pUrve gAthA 37-38mAM kahyuM che. tethI prazna thAya che ke saMjJI paMcendriya jIva (navame-dasame jaghanyasthitibaMdha Avyo hovAthI zeSa) 1 thI 8 guNasthAnakomAM keTalo keTalo sthitibaMdha kare? te have kahe che. Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha gAthA : 48 sANAiapuvvaMte ayaraMto koDikoDIo na higo / baMdho na hu hINo na ya, micche bhavviyarasannimi / / 48 / / (sAsvAdanAdyapUrvAnte atarAntaH koTIkoTIto nAdhikaH / bandho naiva hIno na ca mithyAtve bhavyetarasaMjJini / / 48 / / 192 - = zabdArtha :- sALAsapurvAMte = sAsvAdanathI apUrvakaraNa sudhInA guNasthAnakomAM, ayara = sAgaropama, saMtono DijoDIo = aMtaHkoDAkoDIthI, na ddio-adhikabaMdha nathI, baMdho na huM hILo nyUna baMdha paNa nathI ja. 7 micche mithyAtve paNa nyUna baMdha nathI 4. bhavviyarasannimi = bhavya ane abhavya evA saMnnimAM // 48 // tathA gAthArtha sAsvAdanathI apUrvaka2NamAM vartatA jIvo aMtaHkoDAkoDI sAgaropamathI adhika baMdha karatA nathI. tathA hIna baMdha paNa karatA nathI. vaLI bhavya athavA abhavya evA saMjJIpaMcendriya jIvo mithyAtve hIna baMdha karatA nathI. || 48 || = = = vivecana sAsvAdana guNasthAnakathI apUrvakaraNa guNasthAnaka sudhInAM guNasthAnakomAM vartatA sarve jIvo mithyAtvanA udaya vinAnA hovAthI aMtaHkoDAkoDI sAgaropamathI vadhAre sthiti bAMdhatA nathI. eka kroDane eka kroDe guNavAthI 10000000x10000000=je Ave te 100000000000000 ATalA sAgaropamane 1 koDAkoDI sAgaropama kahevAya che. temAM kaMIka nyUna te aMtaHkoDAkoDI sAgaropama jANavuM. AnAthI vadhAre sthitibaMdha bIjAthI AThamA guNasthAnaka sudhI thato nathI. = prazna = sAsvAdanAdi guNasthAnako pAmI cUkelA jIvone paNa 70 koDAkoDI sAgaropama vagere pramANavALo sthitibaMdha thAya che evuM kammapayaDI ane paMcasaMgrahAdimAM kahyuM che. to ahIM ema kema kahevAya che ke sAsvAdanAdi pAmelAne adhikabaMdha thato nathI ? Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha uttara prazna sAco che sAsvAdanAdika pAmI cUkelA jIvone 70 koDAkoDI vagere utkRSTa sthitibaMdha thAya che. paraMtu samyaktvAdi tyajIne-paDIne mithyAtve AvyA hoya tevA jIvone te baMdha thAya che. sAsvAdanAdimAM vartatA jIvane nahIM. ahIM mithyAtve na AvelA evA arthAt sAsvAdanathI apUrvakaraNamAM rahelA (vartatA) evA jIvone AzrayI adhikabaMdhano niSedha karyo che. tethI koI doSa nathI. gAthA : 48 prazna baMdheNa na volai kayAI mithyAtve AvelA jIvo paNa je ekavAra samyaktva pAmyA che. ane paDIne punaH mithyAtve AvyA che. te jIvo pUrve aMtaHkoDAkoDI sAgaropamano je sthitibaMdha karatA hatA tenuM kadApi ullaMghana karatA nathI. A pramANe mithyAtve paNa adhikabaMdhano niSedha AvazyakAdimAM che. to ahIM sAsvAdanathI ja kema kaho cho ? = uttara te siddhAntakArano mata che. siddhAntakAranA mate bhinnagranthika thaIne samyaktva pAmIne mithyAtve AvelA jIvo aMtaHkoDAkoDI sAgaropamathI vadhAre sthiti bAMdhatA nathI. paraMtu kAryagranthika mata pramANe bhinnagranthika jIvo samyaktvathI paDIne mithyAtve Ave tyAre aMtaHkoDAkoDI sAgaropamathI adhika yAvat 20-30-70 koDAkoDI sAgaropama pramANa paNa sthiti bAMdhe che. phakta te baMdhAtI sthiti tIvra anubhAgayukta (cIkaNA rasabaMdhavALI) hotI nathI. ema karmagraMthakAro mAne che. - 193 prazna-sAsvAdanathI apUrvakaraNamAM aMtaHkoDAkoDI sAgaropamathI adhika baMdha bhale na ho. paraMtu aMtaHkoDAkoDIsAgaropamathI hIna baMdha thAya ke nahIM? uttara = banyo na haiM hILo hIna baMdha paNa thato nathI. eTale ke sAsvAdanathI apUrvakaraNamAM aMtaHkoDAkoDI sAgaropamathI adhika ke hIna baMdha thato nathI. vadhAremAM vadhAre paNa aMtaHkoDAkoDI ane ochAmAM ocho paNa aMtaHkoDAkoDI sAgaropama pramANa ja baMdha thAya che. aMtarmuhUrtanI jema aMtaHkoDAkoDInA agaNita bhedo che. = Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 48 prazna-sAsvAdanathI apUrvakaraNamAM utkRSTathI je aMta:koDAkoDI baMdha kahyo ane jaghanyathI paNa je aMtaHkoDAkoDI baMdha kahyo. te bannenI vacce aMtara keTaluM ? ' uttara : jaghanya aMta:koDAkoDI sAgaropama karatAM utkRSTa aMta:koDAkoDI sAgaropamanuM mApa saMkhyAtagaNuM jANavuM. e ja rIte utkRSTa karatAM jaghanyanuM mApa saMkhyAtamA bhAganuM jANavuM. prazna = jo sAsvAdanathI apUrvakaraNamAM aMta:koDAkoDI sAgaropamathI hIna baMdha thato nathI to e kendriyAdi jIvomAM pUrvabhavasaMbaMdhI sAsvAdana guNasthAnaka laIne jIva janme che ane te kALe sAtIyA traNa bhAga Adi sthiti bAMdhe che. je paripUrNa 1 sAgaropama paNa nathI. A banne vidhAno kema ghaTaze ? uttara = "vatna vinsoDasau na sArvadri ti tathya vivakSa teti samAvayAmi ''| svopajJa TIkAmAM pU. graMthakAra zrI devendrasUrIzvarajI ma. sA.jaNAve che ke sAsvAdana laIne ekendriyamAM javAno prasaMga kyAreka bane che. sarvadA banato nathI. tethI tenI ahIM vivakSA karAI nathI. ema huM mAnuM chuM. eTale AvuM atizaya alpa banatuM hovAthI kvacit ja bane che. tethI zAstrakAroe tenI virakSA karI nathI. athavA bIjo uttara evo paNa ApI zakAya ke ekendriya, viklendriya ane asaMjJIno baMdha pUrve kahevAI gayo che, tethI A baMdhavidhAna saMjJI paMcendriya jIvane AzrayIne ja che. ane tethI ja A gAthAnA aMte kahelo saMjJI zabda pUrvArdhamAM paNa joDavo. jo A bIjo Apelo uttara laIe to sAsvAdanathI apUrvakaraNamAM jaghanyathI paNa aMtaHkoDAkoDInA baMdhanuM vidhAna mAtra saMjJI paMcendriyane ja AzrayI che. ekendriyAdi jIvone AzrayI nathI. tethI te ekendriya jIvo sAsvAdane (sAtIyA traNa bhAgAdi rU5) hIna baMdha kare che. te vidhAna nirdoSa che. (jo ke Avo uttara svIpajJaTIkA Adi Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 48 pAMcamo karmagraMtha 195 graMthomAM nathI paraMtu zAstranI sAthe aviruddha lAge che. tethI kalpanA karavAmAM koI doSa dekhAto nathI.) prazna - sAsvAdanathI apUrvakaraNamAM aMtaHkoDAkoDI sAgaropamathI hIna baMdha thato nathI, ema kaho cho to mithyAdRSTi jIvone zuM aMta:koDAkoDI sAgaropamathI hIna baMdha thAya ke nahIM ? uttara = 1 2 kiche briyaraniti = bhavya evA saMjJI hoya ke abhavya evA saMjJI hoya, paraMtu saMjJI paMcendriya mithyASTimAM aMta:koDAkoDI sAgaropamathI hIna baMdha thato ja nathI. saMjJI paMcendriya jIva bhavya hoya ke abhavya hoya paraMtu mithyAdRSTi hoya to jaghanyathI paNa ATalo baMdha to kare ja che. ahIM bhavyasaMjJI paNa "mithyAdRSTi" hoya to AthI nyUna baMdha karato nathI, ema kahyuM hovAthI je je bhavyasaMjJI che paraMtu mithyAdaSTi nathI, arthAt kSapakazreNI ane upazamazreNIgata che. tevA 9/10 guNasthAnake vartatA bhavyasaMjJIne nyUna baMdha thAya che. tathA bhavya hoya ke abhavya hoya paNa "saMjJI" kahela hovAthI bhavya-abhavya ema banne prakAranA asaMjJI jIvo ja hoya to (eTale ke ekendriya, viklendriya ane asaMjJI paMcendriya hoya to) sAtIyA bhAga rUpa nyUna sthiti baMdha paNa kare che. ItyAdi suyuktio svayaM joDavI. prazna - bhavya ane abhavya evA saMjJI paMcendriyamAM jaghanyathI paNa aMtaHkoDAkoDIno baMdha hoya che. tenAthI hIna baMdha thato nathI. to A banne prakAranA saMjJI paMcendriya mithyAdRSTimAM utkRSTathI keTalo baMdha hoya ? te to gAthAmAM kahyuM ja nahIM. mATe te samajAvo. uttara - mUla - uttara - prakRtino 20-30-40-70 koDAkoDI sAgaropamano je je utkRSTa sthitibaMdha pUrve kahyo che te sarve saMjJI paMcendriya mithyAdRSTimAM bhavya ke abhavya ema banne prakAranA jIvone thaI zake che. saMjJI paMcendriya mithyAdRSTi aMta:koDAkoDI sAgaropamathI mAMDIne pota-potAnI utkRSTasthiti sudhInA tamAma sthAnovALI sthiti bAMdhI zake che. A vAta Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 196 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 49 gAthAmAM nathI kahI ema nahIM. paraMtu garbhitapaNe varNavelI che. te A pramANe- uttarArdhamAM kahelo no zabda "vaMdho ne Tu'' nI sAthe paNa joDavAno che. ane "ya umache' nI sAthe paNa joDavAno che. tethI sAsvAdanathI apUrvakaraNamAM jema aMtaHkoDAkoDI sAgaropamathI hIna baMdha thato nathI, tema mithyAtve paNa hIna baMdha thato nathI arthAt adhikabaMdha thAya che. sArAMza ke sAsvAdanathI saMpUrvakaraNa sudhImAM hIna paNa baMdha thato nathI. ane adhika paNa baMdha thato nathI, paraMtu mithyAtve to ekalo mAtra hIna baMdha ja thato nathI, eTale ke adhikabaMdha 30/20/70 Adi thAya che. Ama garbhita artha spaSTa karavAthI adhikabaMdhanuM vidhAna samajAze. + 48 || ekendriya, viklendriya, asaMzI ane saMjJI jIvomAM kono sthitibaMdha konAthI vadhAre hoya ? ane kono ocho hoya te jaNAvavA alpabahuta kahe che. jai lahubaMdho bAyara pajja asaMkhaguNa suhumapajjahigo / esiM apajjANa lahU, suhUmeara apajjapajagurU / / 49 / / (yatilaghubandho bAdaraparyAptasyAsaMkhyaguNassUkSmaparyAptasyAdhikaH / anayoraparyAptayorjaghanyassUkSmetarayoraparyAptaparyAptayorguruH / / 49 / / zabdArtha - kaphaduvaMdho = sAdhuno jaghanyasthitibaMdha, (sarvathI thoDo) vAyaramasaMvaUT = tenAthI bAdara paryAptAno jaghanyasthitibaMdha asaMkhyAtaguNo, kudumapagadiza = sUkSmaparyAptAno adhika, uM apanA = A banne aparyAptAno jaghanyasthitibaMdha, sudUra = sUkSma ane bAdara, majhapajhapura = aparyAptA ane paryAptAno utkRSTa sthitibaMdha adhika jANavo. || 49 | gAthArtha - patino jaghanya sthitibaMdha, tenAthI bAdara paryApta ekendriyano jaghanya sthitibaMdha asaMkhyAtaguNo, tenAthI sUkSma paryApAno adhika, tenAthI A ja be aparyAptAno jaghanyasthitibaMdha, tathA sUkSma ane bAdara aparyAptA ane paryAptAno utkRSTabaMdha adhika jANavo. 49 Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 49 pAMcamo karmagraMtha 197 vivecana - ekendriya, viklendriya, asaMjJI ane saMjJIpaMcendriya jIvo jaghanyathI ane utkRSTathI keTalI keTalI sthiti bAMdhe ? te AgaLanI gAthAomAM samajAvyuM che. tethI te sarve jIvomAM konI sthitibaMdha alpa che ? ane konI sthitibaMdha adhika che ? te spaSTa karavA mATe alpabadutva dvArA jaNAve che. (1) yati zabdathI muni levAya che. ane te paNa kSapakazreNImAM vartatA navamA-dasamA guNasthAnaka vartI munio ahIM levA. kAraNa ke sauthI ocho sthitibaMdha teo ja kare che. mohanIyano aMtarmuhUrta, jJAnAvaraNIyAdino aMtarmuhUrta, nAma-gotrano ATha muhUrta ane vedanIyano bAra muhUrta. ATalo jaghanyasthitibaMdha bIjA koI jIvomAM saMbhavato nathI. tethI A baMdha sauthI alpa che. mATe (9mA 10mA vALA) yatino jaghanyasthitibaMdha sauthI alpa. (2) tenA karatAM bAdara paryApta ekendriya jIvonI sthitibaMdha sAtIyA traNa bhAgamAM palyopamano asaMkhyAtamo bhAga nyUna vagere je pUrve kahyo che te baMdha uparokta munionA baMdha karatAM asaMkhyAtaguNo che. kAraNa ke yatino baMdha aMtarmuhUrta, ATha muhUrta ane bAra muhUrta rUpa che. jyAre ekendriyano baMdha sAtIyA traNa bhAga paNa sAgaropama svarUpa che. jethI asaMkhyAtaguNo sArI rIte thAya che. (3) tenA karatAM sUkSma paryApta ekendriya jIvono jaghanyasthitibaMdha vizeSAdhika hoya che. kAraNa ke jaghanyasthiti vizuddhithI baMdhAya che. sUkSma jIvo karatAM bAdara jIvonI cetanA kaMIka vadhAre anAvRta (khullI) che. jenI cetanA vadhAre khullI hoya temAM vizuddhi paNa vadhAre saMbhave ane saMkliSTatA paNa vadhAre saMbhave. jema ekendriya karatAM paMcendriyamAM cetanA ghaNI anAvRta che. tethI paMcendriyamAM vizuddhi paNa vadhAre che, jethI mokSa jaI zake che ane saMkliSTatA paNa vadhAre saMbhave che, jethI sAtamI narakamAM paNa jaI zake che. jyAre ekendriya jIvo muktimAM, svargamAM Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha ke narakamAM jatA nathI. jyAM jyAM cetanA vadhAre khullI hoya tyAM tyAM vizuddhi paNa vadhAre hoI zake ane saMkliSTatA paNa vadhAre hoI zake. eTale bAda2mAM jaghanya baMdha jeTalo thAya teTalo sUkSmamAM na thAya. jema ke sAtIyA traNa bhAgane 3000 varSa kalpIe, ane palyopamano asaMkhyAtamo bhAga je nyUna karavAno che te 100 varSa kalpIe to bAdaramAM 3000 - 100= 2900 jeTalo jaghanyasthiti baMdha thAya. ane sUkSma ekendriya paryAptAmAM vizuddhi ochI hovAthI palyopamano asaMkhyAtamo bhAga je ocho karavAno che te 100 ne badale 90 jevaDo levo. jethI 3000 - (90 = 2910 jeTalI jadhanyasthiti bAMdhe che. tethI bA.pa. karatAM sU.5. no jaghanya sthitibaMdha adhika che. 198 (4) sUkSma paryApta ekendriyanA jaghanyabaMdha karatAM bAdara aparyApta ekendriyano jaghanya sthitibaMdha vadhAre jANavo. kAraNa ke paryApta karatAM aparyAptajIvomAM vizuddhi nyUna che. ahIM palyopamano asaMkhyAtamo bhAga nAno-nAno levo jethI 80 varSano gaNavo. 3000 = 80=2920 jeTalI jaghanya sthiti bAMdhe. sarvatra A dRSTAMta kalpanA rUpe ja samajAvela che. vAstavika svarUpe na samajI levuM. kAraNa ke A tamAma bolomAM sthitisthAno saMkhyAtaguNAM gAthA-54 mAM kahevAnAM che tethI 10-20-30 vagere aMko kalpanA mAtrathI jANavA. gAthA : 49 (5) bAdara aparyAptanA jaghanya sthitibaMdha karatAM sUkSma aparyAptano jaghanyabaMdha vadhAre jANavo. vizuddhinI alpatA e ja temAM kAraNa samajavuM. ahIM 3000 - 70=2930 jeTalo sthitibaMdha samajavo. (6) sUkSma aparyAptanA jaghanyasthitibaMdha karatAM sUkSma aparyAptano utkRSTa sthitibaMdha vadhAre che utkRSTasthitibaMdha saMkliSTatAthI thAya che. bAdara jIvo ane paryApta jIvo karatAM A sUkSma ane aparyApta jIvomAM saMkliSTatA ghaNI alpa hoya che eTale utkRSTabaMdha paNa bAdara Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 50 pAMcamo karmagraMtha 199 ane paryApta karatAM alpa baMdhAya che. paraMtu A utkRSTabaMdha hovAthI jaghanyabaMdha karatAM to vadhAre ja baMdhAya che. eTale 3000 - 30 = 2970 jeTalo baMdha thAya che. (7) sUkSma aparyAptanA utkRSTasthitibaMdha karatAM bAdara aparyAptano utkRSTa sthitibaMdha vizeSAdhika che. kalpanAthI 30OO - 20 = 2980 varSa pramANa. (8) bAdara aparyAptAnA utkRSTabaMdha karatAM sUkSmaparyAptAno utkRSTasthitibaMdha vizeSAdhika che. kalpanAthI 3000 - 10=2990 varSa pramANa. (9) sUkSma paryAptAnA utkRSTasthitibaMdha karatAM bAdara paryAptAno utkRSTasthitibaMdha vizeSAdhika che. kalpanAthI paripUrNa 3000 varSa pramANa A baMdha thAya che. A rIte A 9 bolanuM alpabadutva kahyuM. sUkSma karatAM bAdaramAM, ane aparyAptA karatAM paryAptAmAM vizuddhi paNa vadhAre hoya che ane saMkliSTatA paNa vadhAre hoya che temAM kAraNa pragaTa cetanAnI adhikatA jANavI. alpacetanAvALo sAruM kAma karavAmAM ke khoTuM kAma karavAmAM mahAsAhasa karI zakto nathI. jema 2 varSano bALaka ane 32 varSano yuvAna. tema ahIM samajavuM. 9 bolamAM chellA AThe bolImAM palyopamano asaMkhyAtamo bhAga nAno-moTo thAya che. jethI jaghanyasthiti jANavI hoya tyAre sAtIyA traNa bhAgamAM je palyopamano asaMkhyAtamo bhAga nyUna karIe chIe te moTo levo. pachI nAno nAno karavo chelle vadhumAM vadhu paripUrNa sAtIyA traNa bhAga jeTalI ja sthiti ekendriyamAM baMdhAya che. A udAharaNa jJAnAvaraNIyane AzrayI samajAvyuM che te pramANe bIjA karmomAM jANI levuM. citra gAthA 51 mAM AgaLa upara ApIzuM | 49 lahubiya pajjaapajje apajjeyara biya gurU higo evaM / ti cau asannisu navaraM, saMkhaguNo biyaamaNapajje // 50 // Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 50 (laghu IndriyaparyAptAparyAptayoraparyAptetaradvIndriyeSu gururadhika evam / tricaturindriyAsaMjJiSu navaraM, saMkhyAtaguNo dvIndriyAsaMjJiparyAptayoH / / 50 / / - 6 = jaghanyasthitibaMdha, vipakapaNe = beIndriya paryApta ane aparyAptano, sapaneyaviya = aparyApta ane paryApta beIndriyano, gurU dina = utkRSTabaMdha vizeSAdhika che, parva = A pramANe, tirapha nis = te Indriya, caurindriya ane asaMjJI jIvone viSe jANavuM navaraM = paraMtu, saMgro = saMkhyAtaguNo, viya mApane = beIndriya ane asaMjJI paryAptAmAM kahevo. | 50 / gAthArtha = beIndriya paryAptA ane aparyAptAno jaghanya, tathA beindriya aparyAptA ane paryAptAno utkRSTa sthitibaMdha, e ja pramANe teIndriya, caurindriya ane asaMjJI paMcendriyanI sthitibaMdha (cAra cAra bhAMgApUrvaka) vizeSAdhika kahevo. paraMtu beIndriya ane asaMjJIparyAptano jaghanyabaMdha saMkhyAtaguNo jANavo | 50 || vivecana - A gAthAmAM beIndriya, te Indriya, caurindriya ane asaMjJI paMcendriya A cAra prakAranA paryAptA ane aparyApta jIvono jaghanya ane utkRSTasthitibaMdha jaNAvyo che. pUrvanI 49mI gAthAmAM ja samajAvyuM che ke aparyAptA jIvo karatAM paryApta jIvomAM vizuddhi ane saMkliSTatA banne vadhAre hoya che. tethI vadhAre nyUna sthiti paNa vizuddhinI adhikatAnA kAraNe paryAptA ja bAMdhe che. ane vadhAre adhika sthiti paNa saMklezanI adhikatAnA kAraNe paryAptA ja bAMdhe che. tethI cAre prakAranA uparokta jIvomAM pahelo bheda paryAptAno jaghanya, bIjo bheda aparyAptAno jaghanya, trIjo bheda aparyAptAno utkRSTa ane cotho bheda paryAptAno utkRSTa samajavo. jethI 4 x 4 = 16 bheda A gAthAmAM thaze. beIndriya paryAptAno jaghanyasthitibaMdha bAdara paryAptA ekendriyanA utkRSTa sthiti baMdha karatAM 25 guNAmAM palyopamano saMkhyAtamo bhAga nyUna Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha che. ane beIndriya paryAmAno utkRSTabaMdha paripUrNa 25 guNo che. A paryAptAnA jaghanya ane paryAptAnA utkRSTa ema benI vacce aparyAptAno jadhanya ane aparyAptAno utkRSTabaMdha Ave che. eTale palyopamano saMkhyAtamo bhAga ja nAno-moTo levAno thAya che. jethI badhA ja bhAMgAomAM kaMIka adhika, kaMIka adhika arthAt vizeSAdhika ja kahevAya che. evI ja rIte teIndriyanA cAre bhAMgAmAM, carindriyanA cAre bhAMgAmAM ane asaMjJI paMcendriyanA cAre bhAMgAmAM paNa jaghanyathI utkRSTa vacce palyopamanA saMkhyAtamA bhAganI ja taratamatA che. te nAno-moTo levAthI badhA ja bolomAM vizeSAdhika ja saMbhave che. A rIte vicAratAM soLe bhAMgAomAM vizeSAdhikatA hovI joIe paraMtu A soLa bolamAM je pahelo bola che te beIndriya paryAdAno jaghanya sthitibaMdha che. je pAchaLa AvelA bAdara paryAptA ekendriyanA utkRSTa sthitibaMdha karatAM 25 guNo baMdha che. jo ke 25 guNo karIne jaghanya hovAthI palyopamano saMkhyAtamo bhAga nyUna karavAno che. paraMtu sAgaropamonA bhAgonA sAme palyopamanA saMkhyAtamA bhAganI A alpatA nahivat che. ane zAstromAM jyAre jyAre pUrvanI vastu karatAM uttaranI vastu paripUrNa Dabala (dviguNa) thAya che. tyAre jo ke te saMkhyAtaguNa banI jAya che. to paNa dviguNa kahevAya che. ane tenAthI vadhAre triguNa, caturguNa Adi thAya che tyArathI tene saMkhyAtaguNa kahevAya che. A beIndriyano baMdha to ekendriya karatAM 25 guNo che eTale dviguNa, triguNa Adi karatAM paNa vadhAre ghaNo che. mATe beIndriyanA prathama bolamAM saMkhyAtaguNo baMdha kahevo. evI ja rIte asaMjJI paMcendriyano prathama bola carindriyanA aMtima bolathI 10 guNo thAya che. kAraNa ke ekendriya karatAM carindriyano 100 guNo ane asaMjJIno 1000 guNo baMdha che. eTale asaMzIno baMdha carindriya karatAM sArI rIte lagabhaga 10 guNo thAya che. te paNa dviguNa Adi karatAM vadhAre che mATe asaMjJI paryAptAnA prathama bolamAM saMkhyAtaguNo baMdha kahevo. bAkI sarvatra vizeSAdhika kahevo. gAthA : 50 201 Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 10 praba - beIndriyanA aMtima bolathI Indriyano prathama bola paNa saMkhyAtaguNa ja kahevo joIe. kAraNa ke beIndriyano baMdha 25 guNo che ane te Indriyano baMdha 50 guNo che. te paNa sArI rIte dviguNa to thAya ja che. mATe saMkhyAtaguNa kema na kahyo ? evI ja rIte teIndriyano baMdha 50 guNo ane caurindriyano baMdha 100 guNo che te paNa dviguNa thAya ja che. tethI caurindriyano paNa prathama bola saMkhyAtaguNa kahevo joIe. to zA mATe beIndriya ane asaMjJInA ja prathama bolamAM saMkhyAtaguNa kaho cho ane teIndriya tathA caurindriyanA prathama bolamAM saMkhyAtaguNa kahetA nathI paNa vizeSAdhika kaho cho. uttara - 25-50-100-1000 guNo baMdha hovAthI 50 ane 100 vaDe guNAyelo teIndriya ane caurindriyano baMdha paNa upalakadaSTie dviguNa lAge. paraMtu beIndriyano chello bola paripUrNa 25 guNo che. ane teIndriyano pahelo bola je paryAptAno jaghanyasthitibaMdha che te 50 guNo karIne temAM palyopamano saMkhyAtamo bhAga nyUna karavAno kahyo che. ATalo nyUna baMdha thavAthI paripUrNa dviguNa thato nathI. evI ja rIte te Indriyano 50 guNo ane caurindriyano 100 guNo baMdha hovAthI upalakadraSTie dviguNa jaNAya che. paraMtu 100 guNA vALA pahelA bolamAM palyopamano saMkhyAtamo bhAga hIna karavAno hovAthI paripUrNa dviguNa thato nathI. ane ekendriya karatAM beIndriyanA pahelAM ja bolamAM 25 guNo baMdha che. tathA caurindriyanA baMdha karatAM asaMjJImAM thato baMdha 10 guNo baMdha che. mATe tyAM palyopamano saMkhyAtamo bhAga hIna karo to paNa atte 24 guNAthI adhikatA svarUpa ane bIjAmAM nava guNAthI adhikatA svarUpa saMkhyAtaguNatA TakI rahe che. tethI be ja bolamAM saMkhyAtaguNo baMdha kahyo che. alpabadutva A pramANe jANavuM. (10) beIndriya paryAptano jaghanyasthitibaMdha saMkhyAtaguNa. (11) beIndriya aparyAptano jaghanyabaMdha vizeSAdhikA Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 51 pAMcamo karmagraMtha 203 (12) beIndriya aparyAptano utkRSTabaMdha vizeSAdhika. (13) beIndriya paryAptano utkRSTabaMdha vizeSAdhika. (14) teIndriya paryAptano jaghanyabaMdha vizeSAdhika. (15) teIndriya aparyAptano jaghanyabaMdha vizeSAdhikA (16) teIndriya aparyAptano utkRSTabaMdha vizeSAdhika. (17) teIndriya paryAptano utkRSTabaMdha vizeSAdhika. (18) caurindriya paryAptano jaghanyabaMdha vizeSAdhika. (19) caurindriya aparyAptano jaghanyabaMdha vizeSAdhikA (20) caurindriya aparyAptano utkRSTabaMdha vizeSAdhikA (21) caurindriya paryAptano utkRSTabaMdha vizeSAdhika. (22) asaMjJI paM. paryAptAno jaghanyabaMdha saMkhyAtaguNa (23) asaMjJI paM. aparyAptAno jaghanyabaMdha vizeSAdhika. (24) asaMjJI paM. aparyAptAno utkRSTabaMdha vizeSAdhika. (25) asaMjJI paM. paryAptAno utkRSTabaMdha vizeSAdhika. A pramANe 9+16 = kula 25 bolanuM alpabaduttva samajAvyuM. temAM ekendriyathI asaMjJI paMcendriya sudhInA jIvonA sthitibaMdhanI taratamatA jaNAvI. have saMjJI paMcendriya bAkI rahyA. te saMjJI paMcendriyamAM mAtra 9mA 10mA guNaThANAvALA munino jaghanya sthitibaMdha prathamabolamAM AvI gayo che. te sivAya pahelA guNaThANAthI sAtamA - AThamA guNaThANA sudhInA saMjJI paMcendriyano jaghanya-utkRSTa sthitibaMdha kahevAno bAkI rahe che. te have 51 mI gAthAmAM jaNAvAze. * 50 || to jaijiTTho bandho saMkhaguNo desaviraya hassiyaro / sammacau sannicauro, ThiibaMdhANukamasaMkhaguNA / / 51 / / (tato yatijyeSTho bandhassaMkhyAtaguNo dezaviratasya hUsvetaraH / samyagdRSTezcatvArassaMjJinAMcatvArassthitibandhAanukrameNasaMkhyAtaguNAH / / 51 / / ) Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 51 zabdArtha :- to = tenAthI, niko vaLyo = sAdhuno utkRSTa sthitibaMdha, saMsthAno = saMkhyAtaguNo, revaratha = dezaviratino, siyo = jaghanya tathA utkRSTa, sampa3 = avirata samyagdaSTinA cAra bola, nivaDara = saMjJI mithyAdRSTinA cAra bola, DipharvathA = sthitibaMdho, pulamasaMramuIT = anukrame saMkhyAtaguNA jANavA. // 51/l, gAthArtha = tenAthI yatino utkRSTasthitibaMdha, dezaviratino jaghanya tathA utkRSTasthitibaMdha, avirata samyagdaSTinA cAra bola, ane saMjJI mithyASTinA cAra bola ema kula 11 bolano sthitibaMdha anukrame saMkhyAtaguNo kahevo. | pa1 | vivecana = uparokta gAthA 49 ane 50 mAM kahelA bolomAMno chello je bola che. asaMjJI paMcendriya paryAptAno utkRSTasthitibaMdha, tenA karatAM yatino (saMjJI paMcendriya paryAptAmAM sAdhu, zrAvaka, avirata samyagdaSTi ane mithyAdaSTi ema cAra bheda pADIne graMthakAra samajAve che. tethI 6-7-8 mA guNaThANAmAM vartatA muniono) utkRSTasthitibaMdha ke je aMtaHkoDAkoDI sAgaropama pramANa hoya che te baMdha saMkhyAtaguNo che. kAraNa ke ekendriya karatAM asaMjJIno baMdha 1000 guNo che. to paNa te jJA.no 3/7 41000 = 428, 4/7 thAya che. eTale ke cAraso aThyAvIsa sAgaropamathI kaMIka adhika baMdha thAya che. jyAre munino utkRSTa baMdha 1 koDAkoDI sAgaropamamAM kiMcidUna baMdha che. tethI te sArI rIte saMkhyAtaguNa hoI zake che. muninA utkRSTasthitibaMdha karatAM dezaviratidhara zrAvaka ane zrAvikA jIvono anukrame jaghanya tathA utkRSTa sthitibaMdha saMkhyAtaguNo kahevo. tenA karatAM avirata samyagdaSTi guNasthAnake vartatA saMjJI paMcendriyanA 4 bolanI sthitibaMdha kramazaH saMkhyAtaguNa kahevo. (1) paryAptAno jaghanya, (2) aparyAptAno jaghanya, (3) aparyAptAno utkRSTa Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 51 pAMcamo karmagraMtha 205 ane (4) paryAptAno utkRSTa. evI ja rIte mithyASTi guNasthAnake vartatA saMjJI paMcendriyanA cAra bolamAM sthitibaMdha kramazaH saMkhyAtaguNo jANavo. A pramANe A gAthAmAM kula 11 bolanuM alpa-bahutva samajAvyuM. temAM prathamanA 10 bolamAM je sthitibaMdha thAya che te sarve aMta:koDAkoDI sAgaropama pramANa ja jANavo. mAtra aMtaHkoDAkoDInuM mApa nAnuM-moTuM levuM ane chellA agiyAramAM bolamAM aMta:koDAkoDI sAgaropamathI mAMDIne 20-30-40 ane 70 koDAkoDI sAgaropama pramANa utkRSTa sthitibaMdha samajavo. prazna = yatinA (muninA) ane dezaviratinA jaghanya ane utkRSTa ema be be bolo kahyA. ane aviratinA tathA mithyASTinA cAra cAra bola kahyA, tenuM zuM kAraNa? avirati ane mithyASTinI jema dezaviratimAM ane yatimAM cAra cAra bola kema kahetA nathI ? uttara = avirata samyagdaSThitva ane mithyAdaSTiva aparyApta avasthAmAM (karaNa aparyAptAvasthAmAM) ane paryAptAvasthAmAM (karaNa paryAptAvasthAmAM) ema bannemAM hoya che kAraNa ke koI paNa jIva mRtyu pAmyA bAda mithyAtvAvasthA athavA avirata samyagdaSTivAvasthA laIne parabhavamAM jAya che. (ahIM jo ke sAsvAdana laIne paNa jAya che, paraMtu te kAdAcika hovAthI tathA te saMbaMdhI prazna hamaNAM cAlato na hovAthI vivakSA karela nathI.) tethI aparyAptAvasthA ane paryAptAvasthA ema bane avasthA saMbhave che. banne avasthAmAM jaghanyabaMdha ane utkrabaMdha levAthI cAra cAra bola thAya che. paraMtu dezaviratatva ane yatitva A bane avasthAo laIne jIva bhavAntaramAM jato nathI kAraNa ke mAvajIvanuM ja paccakhANa hoya che. tethI A be bhAvomAM mAtra paryAptAvasthA ja hoya che. tethI be ja bola kahyA che. prazna - yatino jaghanyasthitibaMdha pahelA bolamAM ane Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 51 utkRSTasthitibaMdha 26mA bolamAM kahyo. paraMtu yatio (munio) 6-78-9-10 guNasthAnakomAM hoya che (agiyAramA AdimAM paNa muni ja che chatAM tyAM kASAyika baMdha nathI mATe na kahyo hoya te barAbara che) to pachI be ja bola kema kahyA ? pAMce guNasthAnakomAM be be bola karavAthI 10 bola thaI zake che. te kema kahyA nathI ? uttara - ahIM sAmAnyathI munipaNAnI vivakSA karIne be bolomAM badhAno samAveza karyo che. jo alaga jANavA hoya to jANI zakAya ja che ke 10-9-8-7-6 mAM saMkliSTatA vadhAre ane vizaddhi alpa alpa hovAthI ulaTA krame adhika adhika baMdha thAya che. . te 36 bolanuM koSTaka A pramANe che. 36 bolanA alpabadutvanuM citra 1. yatino ja.baMdha sarvathI alpa. 19. tenAthI cahe. apa. ja. baMdha vizeSAdhika 2. tenAthI bA.pa.ja.baMdha asaM.guNa 20. tenAthI cauM. apa. u. baMdha vizeSAdhika 3. tenAthI sU.5.ja.baMdha vizeSAdhika 21. tenAthI cauM. paryA. ubaMdha vizeSAdhika 4. tenAthI bA.apa.ja.baMdha vizeSAdhika 22.tenAthI asaMjJI paryA.ja.baMdhasaMkhyAtaguNa 5. tenAthI sU.apa.ja.baMdha vizeSAdhika 23.tenAthI asaMzI aparyA.ja.baMdhavizeSAdhika 6. tenAthI sU.apa.u.baMdhavizeSAdhika 24.tenAthI asaMjJI aparyA.u.baMdhavizeSAdhika 7. tenAthI bA.apa.u. baMdhavizeSAdhika 25. tenAthI asazI paryA. u. baMdha vizeSAdhika 8. tenAthI sUparyA.u.baMdha vizeSAdhika ra6. tenAthI yatino utkRSTa baMdhasaMkhyAtaguNa 9. tenAthI bA.paryA.u.baMdhavizeSAdhika 27. tenAthI dezaviratino jaDabaMdhasaMkhyAtaguNa 10. tenAthI beIparyA.ja.baMdhasaM.guNa 28. tenAthI dezaviratino uM, baMdha sa.guNa 11. tenAthI beI.apa.ja.baMdha vi. 29, tenAthI avirata sa.pa. ja. baMdhasaM.guNa 12. tenAthI beI.apa.u.baMdha vi. 30 tenAthI a. sa. aparyA. ja.baMdha saM. guNa 13. tenAthI beI.pa.u.baMdhavi. 31 tenAthI a.sa. aparyA, u. baMdha saM.guNa 14. tenAthI te I.pa.ja.baMdha vi. 32 tenAthI avirata saparyA. u. baMdha saM.guNa Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : para pAMcamo karmagraMtha 207 15. tenAthI teI. apa.ja.baMdha vi. 33 tenAthI mithyAtvI. paryA.ja.baMdha saM.guNa 16. tenAthI teI. apa. u. baMdha vi. 34 tenAthI mithyAtvI aparyA. ja. baMdha saM.guNa 17. tenAthI teI. paryA. u. baMdha vi. 3pa tenAthI mithyAtvI aparyA. u. baMdha sa.guNa 18. tenAthI cau paryA.ja.baMdha vi. 36tenAthI mithyAtvI paryAno. u. baMdha saM.guNa prazna = 51mI mUlagAthAnA uttarArdhamAM nivesaro evuM pada che. tyAM saMjJInA cAra bola evo artha thAya che. tene badale saMzI mithyASTinA cAra bola evo artha kevI rIte karyo ? arthAt mithyAdRSTi artha kyAMthI lAvyA ? uttara = saM.' caMdriyanA bAkInAM bIjAM badhAM guNasthAnakonA bolanuM alpabadutva samI gAthAnA pUrvArdha sudhImAM kahI dIdhuM che. eTale zeSathI ahIM mithyASTi levAnuM samajAI ja jAya che. A pramANe 36 bolanuM alpabadutva samApta thayuM. 5 51 || uparokta alpabadutva jotAM samajAya che ke (traNa AyuSyakarmane choDIne) jaghanya sthiti vizuddhithI ane utkRSTa sthiti sakliSTatAthI baMdhAya che. te ja hakIkata tathA tenAthI baMdhAtI sthiti zubha - azubha che. te vAta graMthakArazrI svamukhe jaNAve che. savvANa vi jiTThaThiI, asubhA jaM sAisaMkileseNaM / iyarA visohio puNa, muttuM nara amaratiriyAuM / / 52 / / (sarvAsAmapi jyeSThA sthitirazubhA yatsA atisaMklezena / itarA vizodhitaH punarmuktvA narAmaratiryagAyuH / / 52 / / zabdArtha :- satrI vi = sarve paNa karmaprakRtionI, nirji = utkRSTasthiti, anumA = azubha che, i = kAraNa ke, sA = te utkRSTasthiti, avaMtniseur = atizaya saMkleza vaDe, phayara = Itara Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 pAMcamo karmagraMtha gAthA : para evI (jadhanya) sthiti, vinodimo = vizuddhithI, pu = vaLI, pukhta = mukIne, ra3 matiriyANaM manuSya, tiryaMca ane devAyuSyane // para | gAthArtha = sarve paNa karmaprakRtionI utkRSTasthiti azubha che. kAraNa ke te atizaya saMkliSTatAthI baMdhAya che ane Itara eTale jaghanya sthiti zubha che. kAraNa ke te vizuddhithI baMdhAya che. manuSya, deva ane tiryaMcanA AyuSyane mukIne uparokta niyama jANavo. | pa2 // vivecana= deva, manuSya ane tiryaMca A traNa AyuSyakarmane mukIne zeSa sarve paNa karmaprakRtionI utkRSTa sthiti azubha che. kAraNa ke te sthiti tIvra saMkleza vaDe baMdhAya che. ane jaghanya sthiti zubha che. kAraNa ke jaghanyasthiti (maMda-maMdatara saMkleza vaDe eTale ke) vizuddhi vaDe baMdhAya che. - jJAnAvaraNIya Adi sarve karmonI je jaghanyasthiti antarmuhUrta Adi pramANavALI baMdhAya che. te paheluM sthitisthAna kahevAya che. samayAdhika aMtarmuhUrtanI je sthiti baMdhAya che. te bIjuM sthitisthAna. be samayAdhika, traNa samayAdhika, cAra samayAdhika aMtarmuhUrtanI je sthiti baMdhAya che te anukrame trIjuM, cothuM ane pAMcamuM sthitisthAna kahevAya che. ema 30 koDAkoDI sAgaropama Adi potapotAnI utkRSTa sthiti sudhI samajavuM. eka aMtarmuhUrta nyUna evA 30 koDAkoDI sAgaropamanA jeTalA samaya thAya teTalAM sthitisthAno jJAnAvaraNIya karmanAM sAmAnyathI thAya che. ema bIjA karmomAM paNa svayaM samajI levuM. asatkalpanAe aMtarmuhUrta eTale dhAro ke 25 samaya, ane 30 koDAkoDI sAgaropama eTale 3 hajAra varSa AvI kalpanA karIe to jJAnAvaraNIya karmanAM sthitisthAno 3000 varSanA samayonI saMkhyAmAM 25 nyUna karIe teTalI saMkhyA pramANa che ema kalpanA mAtrathI jANavuM. temAMthI eka eka sthitisthAna bhinna bhinna jIvo vaDe, bhinna bhinna adhyavasAya vaDe eka ja kALe bAMdhI zakAya che. athavA eka Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : para pAMcamo karmagraMtha 209 jIva vaDe paNa bhinna bhinna kALe, bhinna bhinna adhyavasAyo vaDe ekeka sthitisthAna bAMdhI zakAya che. eka sarakhI samAna sthitivALuM 3) koDAkoDI sAgaropamanI paripUrNasthitivALuM 1 sthitisthAna bAMdhanArA jIvomAM bhinna bhinna adhyavasAya sthAno hoya che. e ja pramANe samaya nyUna 30 koDAkoDI pramANavALA bIjA sthitisthAnane bAMdhanArA jIvomAM paNa aneka adhyavasAya sthAno hoya che. ema yAvat aMtarmuhUrtanI sthitivALA carama sthitisthAna sudhI jANavuM. prazna - eka eka sthitisthAna bAMdhanArA jIvomAM jo bhinna bhinna adhyavasAya sthAna hoI zake che. to ekeka sthitisthAnamAM te adhyavasAya sthAno keTalAM hoya ? tenI saMkhyAnuM zuM koI mApa kharuM? uttara - eka eka sthitisthAnamAM asaMkhya lokAkAza pradeza pramANa adhyavasAya sthAno hoya che. cauda rAjaloka pramANa je eka lokAkAza che. evA asaMkhyAta lokAkAza kalpanAthI ubhA karIe ane te sarvenA jeTalA AkAzapradezo thAya teTalA adhyavasAyo eka eka sthitisthAnamAM hoya che. prazna - aMtarmuhUrtanA kALa pramANavALA prathama sthitisthAnamAM je asaMkhyalokAkAza pradeza pramANa adhyavasAyo hoya che te ja sarve adhyavasAyasthAno samayAdhikavALA bIjA sthAnamAM hoya ke te adhyavasAya sthAnothI (anya) bIjAM hoya ke keTalAMka te ja ane keTalAMka (anya) bIjAM hoya? uttara :- prathama sthitisthAnanA adhyavasAya karatAM bIjA sthitisthAnanA adhyavasAyo sarvathA anya ja hoya che. pUrvanA sthAnano eka paNa adhyavasAya tyAM hoto nathI. ema pratyeka sthAnomAM navA navA ja adhyavasAya sthAna hoya ane asaMkhyalokAkAza pradeza pramANa hoya. kAraNa ke aMtarmuhUrta vALu prathama sthitisthAna bAMdhavAmAM je saMkleza hoya che tenA karatAM samayAdhikavALA bIjA sthitisthAnane Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 pAMcamo karmagraMtha gAthA : para bAMdhavAmAM saMkleza vadhAre hoya che. aMtarmuhUrta vALA pahelA sthitisthAnanA asaMkhya adhyavasAya sthAnomAM je utkRSTa saMkleza sthAna che. tenA karatAM samayAdhika bIjA sthitisthAnanuM jaghanya saMkleza sthAna paNa vadhu kaSAyavALuM hoya che. ema pratyeka sthiti sthAnomAM jANavuM. prazna - sarve sthitisthAnomAM asaMkhya lokAkAzapradeza pramANa je adhyavasAya sthAno kahyAM te saMkhyAmAM samAna hoya ke hInAdhikapaNe viSama hoya ? uttara :- aMtarmuhUrtavALA prathama sthitisthAnamAM je asaMkhyAta lokAkAza pradeza pramANa adhyavasAya sthAno che te adhyavasAya sthAno tenI pachInA sthitisthAnonA adhyavasAyasthAno karatAM alpa che. tenA karatAM samayAdhika aMtarmuhUrtavALA bIjA sthitisthAnamAM vizeSAdhika che. ema vizeSAdhika vizeSAdhika adhyavasAyasthAno 30 koDAkoDI sudhI jANavA prazna :- koI paNa sthitisthAnanA baMdhamAM hetubhUta adhyavasAya sthAno asaMkhyalokAkAza pradeza pramANa che ema kaho cho, to kAraNabhUta adhyavasAya sthAno aneka (citra-vicitra) ane kAryabhUta sthitibaMdha eka (acitra) ema thAya, je nyAyathI virudhdha che. kAraNa ke jo kAraNanI vicitratA hoya to kAryanI paNa vicitratA hovI joIe. ane sthitisthAnarUpa jo kAryanI avicitratA che to adhyavasAya sthAnarUpa kAraNanI paNa avicitratA ja hovI joIe. anyathA A kArya-kAraNabhAva nyAya saMgata gaNAya nahIM. uttara : asaMkhya adhyavasAya sthAno vaDe baMdhAtI sthiti, kALanI maryAdAthI samAna baMdhAtI hovAthI acitra hovA chatAM dravyakSetra-kALa bhAvane AzrayIne te citra-vicitra paNa baMdhAya che. tethI nyAyano virodha Avato nathI. jema ke 20 puruSoe judA judA adhyavasAyothI asAtA vedanIyakarma dhAro ke 100 varSanI Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : para pAMcamo karmagraMtha 211 samAnasthitivALuM bAMdhyuM. paraMtu ekane e karma AhAranI viSamatAthI pIDA karanAra banaze, bIjAne zaradIthI pIDAkArI banaze. trIjAne ekasIDanTa thavAthI pIDAkArI banaze. cothAne tAva AvavAthI pIDAkArI banaze. ema dravyabheda samajAvyo. evI rIte koIne te asAtA amadAvAdamAM pIDAkArI banaze. koIne te karma suratamAM pIDAkArI banaze, koIne muMbaImAM jAya tyAre pIDAkArI banaze. A kSetrabheda thayo, ema koIne kArataka mAsamAM pIDA upajAvanAra banaze. koIne mAgasaramAM pIDA upajAvanAra banaze A kAlabheda thayo. ema bhAvabheda paNa samajavo. A rIte 100 varSanI sthiti samAna baMdhAvA chatAM paNa judA judA dravya-kSetra-kAlAdithI te sthitimAM phaLavipAka ApavApaNuM je nirmANa thAya che, te A bhinna bhinna adhyavasAyasthAnonI kAraNatAne AbhArI che. sArAMza ke adhyavasAyasthAno jema aneka hovAthI citra-vicitra che. tema tajanya sthitibaMdha paNa samAnasthitivALo baMdhAvA chatAM paNa dravya-kSetra-kALa ane bhAvane AzrayI bhinnabhinna phaLavipAka ApavA svarUpe avazya citravicitra ja baMdhAya che. tethI nyAyanI jarA paNa asaMgati thatI nathI. A rIte (1) eka eka sthitisthAna asaMkhyalokAkAza pradeza pramANa adhyavasAyasthAno vaDe baMdhAya che. (2) te adhyavasAyasthAno pratisamaye bhinnabhinna hoya che ane vizeSAdhika hoya che. tathA (3) sthitikALanA pramANa paNe samAna baMdhAtI te sthiti paNa dravya-kSetra-kALAdine AzrayI asamAna paNa che ja. sthiti-bAMdhavAnA kALe adhyavasAyonI vicitratAmAM te kALe tyAM nimittapaNe vartatA dravya-kSetrAdinuM vaicitrya kAraNa che. AvA prakAranA nimittonI vicitratAnA kAraNe adhyavasAyonuM vaicitrya thAya che. ane adhyavasAyonI vicitratAnA kAraNe baMdhAtI sthitimAM sthiti samAna baMdhAvA chatAM) vipAkapradAnamAM nimittabhUta thanArA dravyAdinuM vaicitrya nakkI thAya che. ane tethI te karmanI sthitinA udayakALe bhinnabhinna nimitto AvI maLe che. mATe kAraNavaicitrya kAryavaicitryanA nyAyanI asaMgati jarA paNa thatI nathI. Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 pAMcamo karmagraMtha gAthA : para u. sthitisthAna-15 [190 210 14) 170 thI 189 13 151 1 6 9 | 133 thI 150 11 5 116 thI 132, A paMdara sthiti 10 1 100 thI 115 sthAna kahyAM che. je aMtarmuhUrta nyUna 30 koDA koDI sAgaropama pramANa che. 5 35 thI 4pa 4 25 thI 34] 3 16 thI 24, 2 | 8 thI 15 jaghanya sthitisthAna 15 1-2-3-4-5-6-7 * - 1 thI 210 sudhInAM adhyavasAya sthAno che. * - dareka sthitisthAne adhyavasAya sthAna badalAya che. mATe tamAma sthitisthAnomAM AMka judA judA mukyA che. * - pahelA sthitisthAnanuM utkRSTa adhyavasAya sthAna ja che. tenAthI bIjA sthitisthAnanuM jaghanya adhyavasAya sthAna paNa vadhAre saMkliSTa che. te jaNAvavA AMka prathamasthitimAM utkRSTa 7 ane bIjI sthitimAM jaghanya 8 lakhela che. * - sthitisthAnamAM adhyavasAya sthAno adhika adhika hovAthI darekamAM eka ekano vadhAro sUcavyo che. tethI AkAra viSamacaturasa thAya che. Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : para pAMcamo karmagraMtha 213 30 koDAkoDI sAgaropamavALuM sarvathI utkRSTasthitisthAna asaMkhya lokAkAzapradeza pramANa adhyavasAya sthAno vaDe baMdhAya che. te uparanA citramAM asatkalpanAe 190 thI 210 batAvavAmAM AvyA che. te tIvra saMklezavALA adhyavasAya sthAno che. eka samaya na 30 koDAkoDI sAgaropamavALA (14 naMbaranA) bIjA sthitisthAnamAM kiMcit nyUna tIvra saMklezavALAM asaMkhya adhyavasAyasthAno che. je citramAM (170 thI 189 rUpe) batAvavAmAM AvyAM che. ema jaghanya sthitisthAna sudhI samajavuM. puNyakarma hoya ke pApakarma hoya paraMtu (traNa AyuSyakarma vinA) 117 karmonI utkRSTa sthiti utkRSTasaMkleza vaDe baMdhAya che. mATe azubha che. madhyamasthiti madhyama saMkleza vaDe baMdhAya che mATe madhyama che. ane jaghanyasthiti maMda-maMdatara ane maMdatama saMklezavaDe baMdhAya che tethI zubha che. atyanta maMdatama saMklezavALA adhyavasAyasthAnamAM vizuddhi ghaNI che ane saMkliSTatA atyanta alpa che eTale jaghanyasthiti vizuddhithI baMdhAya che ema paNa kahevAya che. pahelA, cothA Adi guNasthAnako karatAM navamAdasamA guNasthAnakonA adhyavasAyasthAnomAM kaSAyone je upazama, kSayopazama ane kSaya che te vizuddhi che ane maMdatama evA paNa saMjvalanAdino je vipAkodaya che te saMkliSTatA che. ema eka adhyavasAyasthAnamAM bane che. chatAM 22 prakRtinI navame-dasame je jaghanyasthiti baMdhAya che. te maMdatama evA paNa saMjavalanakaSAyonA vipAkodayajanya che. paraMtu kaSAyonA upazamAdirUpa vizuddhithI janya nathI. chatAM Avo bheda bAlajIvo na samajI zake eTale kaSAyonI maMdatAne ja vizuddhi kahevAmAM Ave che A kAraNe vizuddhithI jaghanyasthiti baMdhAya che ema kahevAya che. ane te vacana upacAra vacana che tathA te jaghanya sthitibaMdhane (utkRSTa sthityAdinI apekSAe) zubha kahevAya che. - puNyakarma ane pApakarma ema banne prakAranAM karmonI utkRSTasthiti utkRSTa saMkliSTatA vaDe baMdhAya che. mATe azubha che. ane jaghanyasthiti Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha vizuddhi vaDe baMdhAya che. mATe zubha che. paraMtu rasabaMdhamAM tema nathI. rasabaMdhamAM puNyaprakRtiono utkRSTa rasa vizuddhithI baMdhAya che. ane jaghanya rasa saMkliSTatAthI baMdhAya che. paraMtu pApaprakRtiono utkRSTa rasa saMkliSTatAthI baMdhAya che. ane jaghanya rasa vizuddhithI baMdhAya che. tenuM kAraNa e che ke puNyaprakRtiono utkRSTa rasa jIvone AnaMda-pramodano hetu che arthAt sukhahetuka che tathA pApaprakRtiono utkRSTa rasa duHkhano hetu che. tethI ja AgaLa AvatA utkRSTa rasa baMdhanA svAmitvane samajAvanArI gAthAomAM jyAM ghaNI vizuddhi hoya tyAM puNyaprakRtiono utkRSTa rasa ane jyAM ghaNI saMkliSTatA hoya tyAM pApaprakRtiono utkRSTa rasa baMdhAya che. ema kathana kareluM che. 214 sthitibaMdhamAM traNa AyuSya vinA sarve (117) karmonI utkRSTasthiti utkRSTasaMkleza vaDe baMdhAya che ane jaghanyasthiti utkRSTa vizuddhi vaDe baMdhAya che. tethI ja tIrthaMkara nAmakarmanI utkRSTa sthiti narakAbhimukha ane mithyAtvAbhimukha evA samyagdaSTi jIvane baMdhAya che, ane jaghanyasthiti AThamA guNasthAnakanA chaThThA bhAganA carama samaye kSapakazreNivALA jIvane baMdhAya che. A pramANe puNyaprakRti hoya, ke pApaprakRti hoya, paraMtu 117 prakRtionI utkRSTasthiti utkRSTa saMkleza vaDe baMdhAya che ane te azubha che. jyAre jaghanyasthiti vizuddhi vaDe baMdhAya che ane te zubha che. gAthA : 52 rasabaMdhamAM puNyaprakRtiono utkRSTa rasa vizuddhithI ane jaghanyarasa saMkliSTatAthI baMdhAya che tathA pApaprakRtiono utkRSTa rasa saMkliSTatAthI ane jaghanya rasa vizuddhithI baMdhAya che. traNa AyuSyakarmonI utkRSTasthiti ane utkRSTa rasa e banne vizuddhithI baMdhAya che ane zubha che tathA jaghanyasthiti ane jaghanya rasa ema banne saMkliSTatAthI baMdhAya che ane azubha che. sarve karmonA sthitibaMdhamAM kAraNa kaSAya che ane rasabaMdhamAM Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : para pAMcamo karmagraMtha 21pa. kAraNa kaSAya tathA lezyA che. bhASAyika adhyavasAyasthAno asaMkhyalokAkAza pradeza pramANa che. ane temAMnA eka eka kASAyika adhyavasAyasthAnamAM lezyAjanya taratamatA asaMkhya prakAranI che. tethI eka eka kASAyika adhyavasAyasthAnamAM rasabaMdhanA hetubhUta lezyAjanya taratamatA rUpa adhyavasAyasthAno asaMkhya lokAkAza pradeza pramANa che. A pramANe eka kASAyika adhyavasAyasthAnamAM lezyAnI bhinnatAthI asaMkhyabheda thAya che. tethI ekeka sthitisthAnamAM asaMkhya lokAkAzapradeza pramANa sthitibaMdhanA hetubhUta kASAyika adhyavasAya sthAno hoya che ane ekeka kASAyika adhyavasAyasthAnomAM vezyAjanya taratamatAvALA asaMkhya lokAkAza pradeza pramANa rasabaMdhanA hetubhUta adhyavasAyasthAno hoya che. tethI sthitibaMdha ane rasabaMdhamAM sAmAnyathI kaSAya kAraNa che DijhajumA sAyabo (gAthA 96 paraMtu vizeSathI vicArIe to sthitibaMdhamAM kAraNa kaSAya che ane rasabaMdhamAM kAraNa lezyAsahacarita kaSAya che. (manubhAvasthAthyavasAyasthAnAni MAHileshyaaprinnaamvishessruupaanni "sakaSAyodayA hi kRSNAdilezyApariNAmavizeSA anumAnyatava:' rUti vavanAt (karmaprakRti baMdhanakaraNa gAthA para nI TIkA.). A kAraNathI ja pUrve gAthA 42 thI 4pamAM sthitibaMdhanA svAmI jyAM kahyA che tyAM tIvrasaMkliSTatAthI utkRSTasthitibaMdha ane maMda-maMdatara maMdatama kaSAyo vaDe (eTale ke upacArathI vizuddhi vaDe) jaghanyasthitibaMdha samajAvyo che. paraMtu have pachI gAthA 66 thI 73mAM je rasabaMdhanA svAmI kahevAze tyAM utkRSTarasabaMdhamAM puNyaprakRtionA svAmI maMdakaSAyavALA (vizuddhivALA) ane pApaprakRtionA tIvrakaSAyavALA kahevAze. tevI ja rIte jaghanyarasabaMdhamAM puNyaprakRtionA tIvrakaSAyavALA ane pApaprakRtionA maMdakaSAyavALA (vizuddhivALA) jIvo svAmI kahevAze. Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 pAMcamo karmagraMtha gAthA : pa3-54 prazna- atizaya tIvra kaSAyo jyAre hoya tyAre to pApaprakRtio ja baMdhAya. puSyaprakRtio baMdhAya ja nahIM to teno jaghanyarasa baMdhAya ema kahevAno artha zuM ? evI ja rIte atizaya maMdatama kaSAyo (vizuddhi) hoya tyAre puNya prakRtio ja baMdhAya, pApaprakRtio baMdhAya ja nahIM, tethI tenA jaghanya rasabaMdhanuM vidhAna zuM mithyA nahIM thAya ? uttara- ghaNA tIvra kaSAyo vartatA hoya tyAre paNa keTalIka puNyaprakRtio amukagati prAyogya baMdha hovAnA kAraNe baMdhAya ja che. jema ke sAtamI narakaprAyogya baMdha jyAre thato hoya, tyAre paNa paMcendriyajAti, vaikriyazarIra, vaikriya aMgopAMga, agurulaghu, nirmANa, parAghAta, ucchavAsa Adi keTalIka puNyaprakRtio baMdhAya ja che. paraMtu te prakRtio alpa rasavALI baMdhAya che. tevI rIte navamA-dasamA guNasthAnake kaSAyo ghaNA ja maMda, maMdatara, maMdatama (atizaya vizuddha) hovA chatAM paNa jJAnAvaraNIyAdi pApaprakRtio dhruvabaMdhI hovAthI avazya baMdhAya ja che. paraMtu te kALe te prakRtiono rasa maMda baMdhAya che. A pramANe sthitibaMdha ane rasabaMdhanA hetubhUta kASAyika adhyavasAyasthAnonI ane tajjanyasthitinI zubhAzubhatA samajAvI. para! AvA prakAranA tIvra kaSAyo prAya: mana, vacana ane kAyAnI ceSTA rUpa yoganI adhikatAmAM adhika saMbhavI zake che. tethI A prasaMge yoganuM alpabadutva paNa samajAve che. suhamanigoyAikhaNa'ppajoga bAyara ya vigalaamaNamaNA / apaja lahu paDhamadugurU, paja hassiyaro asaMkhaguNo // 53 // asamattatasukkoso, paja jahanniyaru eva ThiiThANA / apajeyara saMkhaguNA, paramapajabIe asaMkhaguNA // 54 // Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : pa3-54 pAMcamo karmagraMtha 217 (sUkSmanigodAdikSaNe'lpayogo bAdarasya ca vikalAsaMjJisaMjJinaH / aparyAptasyajaghanyaHprathamadvikasya guru: paryAptasyahasvetaro'saMkhyeyaguNaH // 53 // asamAptatrasasyotkRSTaH paryAptasya jaghanyetara evaM sthitisthAnAni / aparyAptetarayoH saMkhyeyaguNAni paramaparyAptadvIndriyasyAsaMkhyeyaguNAni / / 54 // suhuniyAphagT = sUkSmanigodIyA jIvane utpattinA prathamasamayamAM gaNago = alpayoga hoya che. vAyara vipatniDemAma = bAdara ekendriya, vikalendriya, asaMjJI ane saMjJI, maUM 6 = aparyAptAno jaghanya yoga pama = pahelA beno utkRSTa, siMgara = paryAptAno jaghanya ane utkRSTa, saMvamuno = asaMkhyAtaguNo che. asamatasukamoso = aparyAptA trasano utkRSTa, panna haniya paryAptAno jaghanya ane utkRSTa, va = A pramANe, vidyApA = sthitisthAno, sapaneyara = aparyAptA ane paryAptAnA, saMgT = saMkhyAtaguNA, para = paraMtu, apAvI = aparyAptA beindriyanAM, saMsthAnA = asaMkhyAtaguNAM hoya che. pa3-54o. gAthArtha sUkSmanigodIyA jIvane utpattinA prathamakSaNe alpayoga hoya che. tenAthI bAdaraekendriya, vikalendriya, asaMjJI ane saMjJI paMcendriya jIvono aparyAptAno jaghanyayoga, pahelA beno utkRSTayoga, te ja banne paryAptAno jaghanya tathA utkRSTa yoga anukrame asaMkhyAtaguNo che. tenAthI aparyAptA trasano utkRSTa, paryAptA Tasano jaghanya tathA utkRSTa anukrame asaMkhyAtaguNo che. e pramANe sthitisthAno paNa jANavAM. aparyAptA ane paryAptAnAM anukrame saMkhyAtaguNAM, paraMtu aparyAptA beindriyanAM asaMkhyAtaguNAM sthitisthAno che. pa3-54 vivecana= yoganuM varNana A gALAmAM samajAve che. jema kaSAyathI sthiti-rasa baMdhAya che. tema yogathI prakRti ane pradeza baMdhAya che. Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 53-54 (gAthA-96) ahIM yoga eTale AtmAnA pradezonuM halanacalana, AMdolana, asthiratA. yoga hote chate ja kaSAyo Ave che. tethI kASAyika adhyavasAyasthAnonA prakaraNamAM yoganuM alpabadutva samajAve che. je A AtmA che. te asaMkhya pradezonuM baneluM eka akhaMDa ane anAdi nitya dhruva dravya che. tenA pradezonI asthiratAne yoga kahevAya che. AtmapradezonI A asthiratA mana, vacana ane kAyAnA AlaMbanathI (sahakArathI) thAya che. tethI mana dvArA je asthiratA-caMcaLatA thAya te manoyoga, vacana dvArA je asthiratA thAya te vacanayoga ane kAyA dvArA je asthiratA thAya te kAyayoga kahevAya che. vIryAntarAyakarmanA kSayopazamathI (1 thI 12 guNasthAnaka sudhI) ane kSayathI (13me, 14) AtmAmAM je zakti pragaTa thAya che. tene labdhivIrya kahevAya che. A labdhivIrya e AtmAmAM sahajabhAve rahelI ane karmonA kSayopazama athavA kSayathI Avirbhata thayelI zaktivizeSa che. te AtmAno guNa che. tethI te karmabaMdhanuM kAraNa banatI nathI. paraMtu te labdhivIrya jyAre mana, vacana ane kAyA dvArA vaparAtuM thAya che. ane tenA dvArA Atmapradezo calita (caMcaLa-asthira) thAya che tyAre tene karaNavIrya kahevAya che. A karaNavIrya karmabaMdhano hetu bane che. varyAntarAyanA kSayopazamathI athavA kSayathI pragaTa thayeluM labdhivIrya AtmAnA sarva pradezomAM ekasarakhuM samAna hoya che. paraMtu kAyAdinA sahayogathI vaparAtuM karaNavIrya sarvapradezomAM samAna hotuM nathI. paraMtu viSama=hInAdhika hoya che. tenAM be kAraNo che. (1) kAryanI nikaTatA ane dUratA, (2) sarva Atmapradezono sAMkaLanA aMkoDAonI jema paraspara saMbaMdha vizeSa. ghaDo upADavAnuM kAma karatI vakhate AMgaLIonA bhAgamAM ghaDo upADavAnuM kArya atizaya nikaTa che. mATe vadhAre karaNavIrya hoya che. tenAthI koNInA bhAgamAM, khabhAnA bhAgamAM ane chAtInA Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : pa3-54 pAMcamo karmagraMtha 219 bhAgamAM ochuM ochuM karaNavIrya hoya che. bolavAnuM kArya karo tyAre jIbhanA bhAgamAM vadhAre vIrya ane zeSabhAgomAM hIna hIna vIrya thAya che. sAMkaLano eka aMkoDo jorathI calAvIe to hAthamAM rahelo aMkoDo vadhAre cAle che ane pachI pachInA aMkoDA kramazaH hIna-hIna cAle che. tema ahIM paNa samajavuM. pUjayapAda zrI zivazarmasUrijIe karmaprakRtimAM kahyuM che ke"prinnaamaalNbnnghnnsaahnnN, teNa laddhanAmatigaM / bbAbbAsIpu UFMvevimIyaparsa | vaMdhana. . 4 " audArikAdi zarIronI racanAnA kALe tathA zvAsa, bhASA ane mananA prayogakALe audArikAdi vargaNAonAM pudgalone grahaNa karavAmAM, pariNamana pamADavAmAM, ane zvAsAdinI bAbatamAM tenuM AlaMbana laIne choDavAmAM A vIrya sAdhana bane che. tethI tenAM traNa nAma che tathA karAtA kAryano abhyAsa (nikaTatA) ane Atmapradezono paraspara praveza hovAthI viSama vIryavALA pradezo karAyA che. karmaprakRti ba.ka.gAthA 4 praznaH eka AtmAnA pradezo keTalA ? eka eka AtmapradezamAM jo karaNavIrya hInAdhika che. to samAnavIryavALA pradezo keTalA ? ochAmAM ochA vIryavALA AtmapradezomAM paNa keTaluM vIrya hoya ? kayA krame vadhAro thAya? te vadhAro satata hoya ke sAntara hoya ? uttara- cauda rAjaloka pramANa je eka lokAkAza che. tenA jeTalA AkAzapradezo che. teTalA Atmapradezo, eka eka AtmAnA che. lokAkAzanA AkAzapradezonI saMkhyAthI eka paNa Atmapradeza hIna ke adhika nathI. tethI ja kevalIsamughAta kALe A jIva lokavyApI thaI zake che. A karaNavIrya sarve jIvo karatAM sUkSmanigodanA jIvamAM utpattinA prathamasamaye atyanta hIna hoya che. kAraNa ke A jIvane vacana ane mana to che ja nahIM ane kAyA paNa atizaya sUkSma che. temAM paNa Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 53-54 utpattinA prathama samayavartI sUkSmanigodanA sarve jIvomAM paNa samAnapaNe karaNavIrya nathI, paraMtu hInAdhika che. koImAM pravartatuM te vIrya hIna che. koImAM adhika che. tethI utpattinA prathamasamayavartI sUkSma nigodajIvomAM paNa je jIva sauthI jaghanyavIryavALo hoya che. tevA jIvanA karaNavIryanI ApaNe atyAre vicAraNA karIe chIe. kAraNa ke vaparAtuM je A karaNavIrya che tene ja yoga kahevAya che. ane yoganA alpabadutvanA prakaraNano A adhikAra prastuta che. sarve jIvo karatAM jaghanya karaNavIryavALA sUkSmanigoda jIvanA eka lokAkAza jeTalA AtmapradezomAM kAryanI nikaTatAne anusAra ane AtmapradezonA zRMkhalAvayavanI jema paraspara saMbaMdhavizeSane kAraNe hInAdhikapaNe karaNavIrya pravarte che. tethI te AtmAmAM ochAmAM ochA vIryavALo eka Atmapradeza laIe ane te eka Atmapradeza saMbaMdhI vIryanA avibhAjya bhAga pADIe (kevalI bhagavAnanI dRSTie paNa jenA pharIthI be bhAga na thAya evA sUkSma aNuo jo te vIryanA buddhithI karIe) to eka lokAkAza jevA asaMkhya lokAkAza kalpIe ane tenA jeTalA AkAzapradezo thAya teTalA vIryanA aNuo pramANa karaNavIrya jaghanya vIryavALA 1 AtmapradezamAM hoya che. dAkhalA tarIke asatkalpanAe eka AtmAnA Atmapradezo eka lokAkAzapradeza pramANa eTale 10,000 dasa hajAra che. te AtmAnA jaghanyavIryavALo je eka Atmapradeza che. temAM je vIrya che. te vIrya asaMkhya lokAkAzapradeza pramANa eTale 1,00,000 eka lAkha vIryAvibhAga pramANa che. A AtmapradezanI sAthe samAnapaNe vIryavALA eTale kalpanAthI barAbara eka lAkha vIryAvibhAgavALA asaMkhya Atmapradezo (ghanIkRtalokanA asaMkhyAtamAbhAganA AkAzapradezo jeTalA Atmapradezo) hoya che. te samAna vIryAvibhAgavALA asaMkhya Atmapradezono samudAya tene yoganI prathama vargaNA kahevAya che. yoga vargaNA eTale paraspara samAnavIryavALA Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : pa3-54 pAMcamo karmagraMtha 221 Atmapradezono samudAya. te ja AtmAmAM te ja kALe asaMkhya lokAkAzathI paNa eka vIryAvibhAga adhika eTale ke kalpanAthI eka lAkha ane eka (100001) vIryAvibhAgavALA paNa asaMkhya Atmapradezo hoya che. te pradezono samudAya te yoganI bIjI vargaNA.. ema eka eka vIryAvibhAganI vRddhivALA ane mAMhomAMhe samAna vIryAvibhAgavALA asaMkhya asaMkhya AtmapradezonA samudAyane vargaNA kahetAM kahetAM tyAM sudhI javuM ke eka sUcizreNIno asaMkhyAtamo bhAga thAya. kramasara satatapaNe thayelI te vargaNAonA samudAyane eka spardhaka kahevAya che. asatkalpanAe 1,00,000 vIryAvibhAgavALA AtmapradezonI jema 1 vargaNA thAya che tema 1,00,001 thI 1,00,025 vIryAvibhAgavALA asaMkhya asaMkhya AtmapradezonA samudAyarUpe kramazaH bIjI paNa 25 vargaNAo thAya che. je sUci zreNInA asaMkhyAtamA bhAgarUpa che. te kramasara thayelI 26 vargaNAono samudAya tene eka spardhaka kahevAya che. tenAthI eka adhika (arthAt kalpanAthI 1,00,026) vIryAvibhAgavALA Atmapradezo te jIvamAM hotA nathI. 1,00,027, 1,00,028 Adi vIryAvibhAgavALA Atmapradezo te jIvamAM hotA nathI. AMtaruM paDe che. paraMtu temAM asaMkhyalokAkAza pradeza pramANanI saMkhyA umero tyAM sudhI eTale ke 200000 be lAkha sudhInA varyAvibhAgavALA Atmapradezo maLatA nathI. paraMtu tenAthI 1 adhika karIe to teTalA vIryAvibhAgavALA Atmapradezo te jIvamAM hoya che. te Atmapradezono samudAya te bIjA spardhakanI prathama vargaNA ema sUcizreNInA asaMkhyAtamA bhAga pramANa bIjI vargaNAo thAya che. te vargaNAonA samudAyane bIjuM spardhaka kahevAya che. AvA prakAranA sUcizreNInA asaMkhyAtamA bhAga jeTalA spardhako te sUkSmanigodajIvanA utpattinA prathamasamayavartI vIryanAM thAya che. A thayela asaMkhya spardhakono je samudAya te eka yogasthAna kahevAya che. ke je yogasthAna Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 53-54 sarvathI jaghanya vIryavAnuM che. A yogasthAna labdhiaparyAptasUkSmanigodane utpattinA prathama samaye hoya che. | sarvathI jaghanyavIryavALA sUkSmanigoda jIvanA vIrya karatAM kaMIka adhika vIryavALA utpattinA prathama samaye ja vartatA bIjA sUkSmanigoda jIvanA vIryanI paNa A ja krame asaMkhya asaMkhya vargaNAo ane sUcizreNInA asaMkhyAtamA bhAga pramANa yogaspardhako thAya che. te bIjuM yogasthAna kahevAya che. A bIjA yogasthAnakanA prathama spardhakanI prathama vargaNA, prathama yogasthAnanA carama spardhakanI carama vargaNA karatAM asaMkhyaya adhika vIryAvibhAgavALA AtmapradezonI hoya che. A pramANe bIjuM, trIjuM, cothuM, ema kramazaH sUcizreNInA asaMkhyAtamA bhAganA AkAzapradeza pramANa "yogasthAno" thAya che. sarve jIvonAM maLIne kula "yogasthAno" sUcizreNInA asaMkhyAtamA bhAganA AkAzapradeza pramANa che. ekeka yogasthAnakamAM asaMkhyAta spardhako che ekeka spardhakamAM asaMkhyAtI vargaNAo che. ekeka vargaNAmAM samAna vIryAvibhAgavALA ghanIkRta lokanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa Atmapradezo che. ane ekeka AtmapradezamAM asaMkhyalokAkAza pradeza pramANa (ane kramazaH vRddhi pAmatA) vIryAvibhAgo che. sauthI ochAmAM ocho yoga sUkSmanigodIyA utpattinA prathamasamayavartI jaghanyavIryavALA jIvane hoya che. ane sauthI vadhumAM vadhu yoga saMjJI paMcendriya paryAptA sarvotkRSTa vIryavALAne hoya che. bAdara ekendriya, vikalendriya ane asaMjJI paMcendriya aparyAptA, paryAptAne madhyama yoga hoya che ane aparyAptAmAM pratisamaye kramazaH asaMkhyAtaguNa vRddhivALo yoga hoya che. te sarvenuM yoga saMbaMdhI alpabadutva A pramANe che. (1) aparyAptA sUkSma ekendriyano jaghanyayoga sarvathI alpa. (2) tenAthI aparyAptA bAdara ekendriyano jaghanyayoga asaMkhyaguNa. Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : pa3-54 3-14 pAMcamo karmagraMtha 223 , (3) tenAthI aparyAptA beindriyajIvano jaghanyayoga asaMkhyaguNa. (4) tenAthI aparyAptA te indriyano jaghanyayoga asaMkhyaguNa. (5) tenAthI aparyAptA caurindriyano jaghanyayoga asaMkhyaguNa. (6) tenAthI aparyAptA asaMjJI paMcendriyano jaghanyayoga asaMkhyaguNa. (7) tenAthI aparyAptA saMjJI paMcendriyano jaghanyayoga asaMkhyaguNa. (8) tenAthI aparyAptA sUkSma ekendriyano utkRSTa yoga asaMkhyaguNa, (9) tenAthI aparyAptA bAdara ekendriyano utkRSTa yoga asaMkhyaguNa. (10) tenAthI paryAptA sUkSma ekendriyano jaghanya yoga asaMkhyaguNa. (11) tenAthI paryApyA bAda ekendriyano jaghanya yoga asaMkhyaguNa. (12) tenAthI paryAptA sUkSma ekendriyano utkRSTa yoga asaMkhyaguNa. (13) tenAthI paryAptA bAdara ekendriyano utkRSTa yoga asaMkhyaguNa. (14) tenAthI aparyAptA beIndriya jIvano utkRSTa yoga asaMkhyaguNa. (15) tenAthI aparyAptA teIndriya jIvano utkRSTa yoga asaMkhyaguNa. (16) tenAthI aparyAptA caurindriya jIvano utkRSTa yoga asaMkhyaguNa. (17) tenAthI aparyAptA asaMjJI paMcendriyano utkRSTa yoga asaMkhyaguNa. (18) tenAthI aparyAptA saMjJI paMcendriyano utkRSTa yoga asaMkhyaguNa. (19) tenAthI paryAptA beIndriya jIvano jaghanya yoga asaMkhyaguNa. (20) tenAthI paryAptA teIndriya jIvano jaghanya yoga asaMkhyaguNa. (21) tenAthI paryAptA caurindriya jIvano jaghanya yoga asaMkhyaguNa. (22) tenAthI paryAptA asaMjJI paMcendriyano jaghanya yoga asaMkhyaguNa. (23) tenAthI paryAptA saMjJI paMcendriyano jaghanya yoga asaMkhyaguNa. (24) tenAthI paryApta beIndriya jIvano utkRSTa yoga asaMkhyaguNa. (25) tenAthI paryAptA teIndriya jIvano utkRSTa yoga asaMkhyaguNa. (26) tenAthI paryAptA caurindriya jIvano utkRSTa yoga asaMkhyaguNa. (27) tenAthI paryAptA asaMjJI paMcendriyano utkRSTa yoga asaMkhyaguNa. (28) tenAthI paryAptA saMjJI paMcendriyano utkRSTa yoga asaMkhyaguNa. Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha A pramANe mUla gAthAnA anusAre kula 28 bolanuM yoga saMbaMdhI alpabahutva samajAvyuM. svopajJa TIkAmAM chello 28mo bola lakhyA pachI pAMca vikalpo paNa karyA che. (1) anuttaravAsI devo, (2) traiveyakavAsI devo (3) yugalika tiryaMca-manuSyo, (4) AhArakazarIrI jIvo, ane (5) bAkInA sarve deva-nArakI, tiryaMca, manuSya svarUpa cAre gatinA saMzI paMcendriya jIvo. A pAMca bhedo 28 mA bolanA uttarabhedo hoya tema lAge che. eTale 27mA bolamAM kahelA paryAptA asaMjJI paM.nA utkRSTayogathI anuttaravAsI jIvono utkRSTa yoga asaMkhyaguNo che. ema pAMce bolamAM samajavuM. jethI 27+5=kula 32 bolanuM alpabahutva paNa thAya che. ahIM sarva ThekANe je asaMkhyaguNo yoga kahyo te sUkSmakSetra palyopamanA asaMkhyAtamA bhAgarUpa samajavo. jIva jyAre jaghanyayogamAM vartato hoya tyAre jaghanya karmapradezo grahaNa kare che ane utkRSTa yogamAM varte tyAre utkRSTa karma pradezonuM grahaNa kare che. yoganI hAni-vRddhine anusAre karmayogya pradezonuM grahaNa hAni-vRddhivALuM hoya che. 224 A pramANe prAsaMgika yogasthAnanuM svarUpa samajAvIne have "sthiti sthAna" samajAve che. kALane AzrayI baMdhAtI bhinna bhinna je sthiti te sthitisthAna kahevAya che. koIpaNa eka jIvasthAnakamAM je jadhanya sthiti baMdhAya che. te prathamasthitisthAna kahevAya che. samayAdhika evI te ja sthitine bIjuM sthitisthAna kahevAya che. be samayAdhika, traNa samayAdhika evI te ja sthitine anukrame trIjuM, cothuM sthitisthAna kahevAya che. ema yAvat utkRSTa sthiti te jIvasthAnakamAM jeTalI baMdhAya tyAM sudhI samajavuM. sArAMza ke koIpaNa eka jIvasthAnakamAM jadhanyasthitibaMdhathI utkRSTa sthiti baMdha sudhIno je gALo che, tenA jeTalA samayo thAya teTalAM sthitisthAno (samayabhedane AzrayI teTalA prakAranI sthiti bAMdhavAnA prakAro) thAya che. sUkSma-bAdara, paryAptA ane aparyAptA ekendriyanA cAre jIvasthAnakomAM bAdara paryAptAmAM saMpUrNa sAtIyA traNa bhAga, ane bAkInA traNa gAthA : 13-14 Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : pa3-54 pAMcamo karmagraMtha 225 jIvasthAnakamAM kaMIka nyUna sAtIyA traNa bhAga AdinI ja utkRSTasthiti baMdhAya che. ane temAM palyopamano asaMkhyAtamo bhAga nyUna karIe teTalI jaghanyasthiti baMdhAya che. tethI palyopamanA asaMkhyAtamA bhAganA jeTalA samaya thAya teTalAM sthitisthAno A cAra jIvabhedamAM hoya che. paraMtu palyopamano asaMkhyAtamo bhAga nAno-moTo asaMkhyAta jAtano hoya che. tethI aparyAptA sUkSmamAM, aparyAptA bAdaramAM, paryAptA sUkSmamAM ane paryAptA bAdaramAM 49mI gAthAmAM jaNAvyA pramANe anukrame moTo moTo evo A palyopamano asaMkhyAtamo bhAga jANavo kAraNa ke A krame ja cAre jIvabhedomAM caitanyatA adhika adhika Avirbhata hovAthI vadhAre vadhAre vizuddhi paNa A ja krame hoya che. jethI atizaya vadhAre vadhAre jaghanyasthiti paNa baMdhAya che. tathA vadhAre vadhAre saMkliSTatA paNa A ja krame hoya che. tethI utkRSTasthiti paNa A ja krame baMdhAya che. asatkalpanAe sAtIyA traNa bhAgane 1300nA AMkanI kalpanA karIe. ane palyopamano asaMkhyAtamo bhAga moTAmAM moTo 300nA AMkano ane nAnAmAM nAno 10no kalpIe to sU. apa.mAM 1246 thI 1255 sudhInAM 10 sthitisthAno thAya che. bA. apa.mAM 1236 thI 1265 sudhInAM 30 sthitisthAno thAya che. sU. pa.mAM 1211 thI 1290 sudhInAM 80 sthitisthAno thAya che. bA. 5. mAM 1001 thI 1300 sudhInAM 800 sthitisthAno thAya che. A cAre jIvasthAnakomAM jaghanyathI utkRSTa sthitibaMdha vacceno gALo palyopamanA asaM. bhAga pramANa ja che. paraMtu te nAno-moTo hovAthI paraspara saMkhyAtaNAM sthitisthAno thAya che. te samajAvavA cAre jIvabhedomAM asatkalpanAe anukrame 10, 30, 80, 300 sthAno kalpIne bamaNAthI vadhAre batAvavA mATe A rUpaka kahyuM che. beIndriya, Indriya, caurindriya ane asaMjJI paMcendriya jIvamAM Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 53-54 jaghanya ane utkRSTa sthiti vacce palyopamanA saMkhyAtamA bhAgano gALo che. asaMkhyAtamA bhAga karatAM saMkhyAtamo bhAga ghaNo moTo hoya che. tethI asaMkhyAtamo bhAga jo 10 thI 300nA AMkano che to saMkhyAtamo bhAga 5 thI 500no gaNavo joIe. jethI asaMkhyAtamA bhAga vALAnAM je sthitisthAno thAya. tenA karatAM saMkhyAmAM bhAga vALAnAM sthitisthAno asaMkhyAtaguNA thAya che. palyopamanA saMkhyAmAM bhAganI ane asaMkhyAtamA bhAganI je upara 10 thI 300 ane 5 thI 500nI kalpanA karI che te samajAvavA pUratI kalpanA che. A rIte vicAratAM A sthitisthAnonuM alpabadutva nIce mujaba thAya che. (1) sUkSma ekendriya aparyAptAnI sthitisthAno sarvathI alpa che. (2) tenAthI bA. ekendriya apa.nAM sthitisthAno saMkhyAtaguNa che. (3) tenAthI sU. ekendriya pa.nAM sthitisthAno saMkhyAtaguNa che. (4) tenAthI bA. ekendriya pa.nAM sthitisthAno saMkhyAtaguNa che. (5) tenAthI beIndriya apa.nAM sthitisthAno asaMkhyAtaguNa che. (6) tenAthI beIndriya paryAptAnAM sthitisthAno saMkhyAtaguNa che. (7) tenAthI te Indriya aparyAptAnAM sthitisthAno saMkhyAtaguNa che. (8) tenAthI teIndriya paryAptAnAM sthitisthAno saMkhyAtaguNa che. (9) tenAthI caurindriya apa.nAM sthitisthAno saMkhyAtaguNa che. (10) tenAthI caurindriya pa.nAM sthitisthAno saMkhyAtaguNa che. (11) tenAthI asaMjJI paMce. apa.nAM sthitisthAno saMkhyAtaguNa che. (12) tenAthI asaMjJI paMce. pa.nAM sthitisthAno saMkhyAtaguNa che. (13) tenAthI saMjJI paMce. apa.nAM sthitisthAno saMkhyAtaguNa che. (14) tenAthI saMjJI paMce. pa.nAM sthitisthAno saMkhyAtaguNa che. cauda bolanA A alpabadutvamAM prathamanA cAra bolamAM palyopamanA asaMkhyAtamA bhAganA jeTalA samaya thAya teTalAM sthitisthAno che ane te cAre jIvabhedomAM anukrame vizuddhi tathA Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha saMklezatA uttarottara vadhAre hovAthI jaghanyasthitibaMdha ane utkRSTasthitibaMdhamAM kramazaH banne bAju vadhAro thavAthI palyopamano asaMkhyAtamo bhAga moTo moTo levAthI saMkhyAtaguNAkAravALuM alpabahutva saMbhavI zake che ane beIndriya aparyAptAmAM palyopamano saMkhyAtamo bhAga hovAthI asaMkhyAtamA bhAga karatAM te atizaya ghaNo moTo hovAthI asaMkhyAtaguNA sthitisthAno thAya che. tyArabAda prAyaH sarvatra palyopamano saMkhyAtamo bhAga ja moTo moTo levAno hovAthI sthitisthAnomAM saMkhyAtapaNuM sArI rIte ghaTe che. antimabheda je saMzI paryApto che. temAM antarmuhUrtanI jaghanyasthitithI mAMDIne 20/30/40 ane 70 koDAkoDI sudhInI utkRSTasthiti baMdhAtI hovAthI te sthiti sudhInA gALAnA jeTalA samayo thAya teTalAM sthitisthAno che. je sauthI vadhAre saMkhyAtaguNAM che. | 53-54 // gAthA : 55 gAthA 53-54mAM yoganA varNanano ane sthitisthAnanA varNanano prasaMga cAle che. tethI yoganI vRddhinuM varNana ane sthitisthAnanA baMdhamAM hetubhUta adhyavasAyasthAnonuM varNana graMthakAra maharSi jaNAve che. paikhaNamasaMkhaguNaviriya apajapaiThiimasaMkhalogasamA / ajjhavasAyA ahiyA, sattasu Ausu asaMkhaguNA / / 55 / / (pratikSaNamasaGkhyaguNavIryA aparyAptA pratisthityasaMkhyalokasamAH / adhyavasAyA adhikAH saptasvAyuH SvasaGkhyAtaguNAH / / 55 / / ) paLam=pratyeka kSaNe, asaMmuLaviriya=asaMkhyAtagaNA vIryavALA, apana = aparyAptA jIvo hoya che, paDiM dareka sthitisthAnomAM, asaMkhalogasamA asaMkhyAta lokAkAza pradeza pramANa, anuvasAyA adhyavasAya sthAno, diyA= adhika adhika hoya che, sattasu =sAta karmomAM, ADasu = AyuSyakarmamAM, asaMmuLA = asaMkhyAtaguNA hoya che. 55 = 227 = * Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 pAMcamo karmagraMtha gAthA : papa gAthArtha = aparyApta jIvo pratikSaNe asaMkhyAtaguNA vIryavALA hoya che. sarve sthitisthAnomAM asaMkhyAtalokAkAza pradeza pramANa adhyavasAya sthAno hoya che. sAtakarmomAM ekasthAnathI bIjA sthAnamAM adhika adhika hoya che. ane AyuSyakarmamAM asaMkhyAtaguNa hoya che. te 55 ll vivecana = ghanIkRta lokanI eka sUcizreNInA asaMkhyAtamA bhAganA jeTalA AkAzapradezo thAya teTalAM (eTale ke asaMkhyAtAM) yogasthAno kula che. temAM keTalAMka aparyAptA-prAyogya che. eTale ke aparyApta jIvone Ave che ane keTalAMka paryAptA-prAyogya che. je paryAptA jIvone prApta thAya che. tyAM je aparyAptA jIvo che. (sUkSma aparyApta, bAdara aparyApta, viklendriya aparyAptA, asaMsI ane saMjJI aparyAptA). te sarve aparyApta jIvo labdhi aparyAptA hoya ke karaNa aparyAptA hoya to paNa utpattinA prathama samayathI AraMbhIne pratisamaye asaMkhyaguNA yoga vaDe vadhe che. zarIranI racanAno kALa hovAthI ane pudgalono sahayoga maLavAthI A karaNAtmakavIrya asaMkhyAtaguNAkAre pratisamaye avazya vRddhi pAme che. ahIM mULa gAthAmAM "parvamasaMg"viriya apa" ema aparyAptAnuM vidhAna hovAthI ane paryAptAno koI paNa prakArano ullekha na hovAthI arthapattinyAyathI tathA zAstrAntarothI jaNAya che ke paryAptA jIvomAM pratisamaye kyAreka yoganI vRddhi paNa thAya che ane kyAreka yoganI hAni paNa thAya che. kyAreka sthira yoga paNa rahe che. vRddhi thAya ke hAni thAya to paNa asaMkhyAtaguNa ja thAya evo niyama nathI. alpa hAni-vRddhi paNa thAya ane adhika hAni-vRddhi paNa thAya. ane vivalita evA koI paNa eka yogasthAnamAM vRddhihAnirahita paNa paryAptA jIvo alpakALa sudhI rahe che. arthAt hAni-vRddhi na thAya ane sthira yoga rahe tema paNa bane che. aparyAptAmAM avazya vRddhi ja thAya che. Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : papa pAMcamo karmagraMtha 229 have paryAptA jIvomAM jo vRddhi thAya to vartamAnakALe te paryAptA jIvane jeTalo yoga vartato hoya (je yogasthAna vartatuM hoya) tenAthI anaMtara samaye kaMIka adhika arthAt asaMkhyAtamA bhAge adhika yoga vadhe che. koIka kALe saMkhyAtabhAga adhika yoga vadhe che. koIka kALe saMkhyAtaguNo ane koIka kALe asaMkhyAta guNo yoga vadhe che. ema cAra prakAramAMthI koI paNa eka prakAre te jIvamAM yoganI vRddhi thAya che. ane jo hAni thAya to paNa te ja cAra prakAre asaMkhyAtabhAgahIna, saMkhyAtabhAgahIna, saMkhyAtaguNahIna ane asaMkhyAtaguNahIna ema cAra prakAre yoganI hAni thAya che. paraMtu anaMtaguNa vRddhi ke anaMtaguNahAni thatI nathI. kAraNa ke jaghanyayogasthAnathI utkRSTa yogasthAnaka sudhImAM vargaNAo ane spardhako asaMkhyAtaguNa ja che. anaMtaguNa nathI. tethI prathama jaghanya yogasthAnathI antima utkRSTa yogasthAna vadhumAM vadhu asaMkhyAtaguNA ja yogavALuM thAya che. anaMtaguNavALuM thatuM nathI. te ja rIte antima yogasthAnathI prathama yogasthAna asaMkhyAtaguNahIna yogavALuM ja thAya che. paraMtu anaMtaguNahIna yogavALuM thatuM nathI. - have paryApta jIvo jo yoganI hAni athavA vRddhivALA na thAya ane tenA te ja yogamAM jo varte to jaghanyathI 1 samaya rahe paraMtu vadhumAM vadhu eka yogasthAnamAM keTalo kALa rahe ? A carcA A rIte jANavI. jaghanyayogasthAnakathI AraMbhIne prAraMbhanAM keTalAMka (sUcizreNInA asaMkhyAtamA bhAga pramANa) yogasthAno vadhumAM vadhu cAra samaya sudhI Take che. pachInAM keTalAMka (sUcIzreNInA asaMkhyAtamA bhAga pramANa paraMtu kaMIka nyUna) yogasthAno pAMca samaya sudhI Take che. ema kramasara keTalAMka che samaya sudhI, keTalAMka sAta samaya sudhI, ane keTalAMka ATha samaya sudhI Take che. tyArabAdanAM keTalAMka sAta samaya, keTalAMka cha samaya, ema pAMca samaya, cAra samaya, traNa samaya, ane antima keTalAMka vadhumAM vadhu be samaya sudhI varte che. A pramANe paryApta jIvomAM yoganI hAni paNa thAya Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 55 che, vRddhi paNa thAya che, ane avasthita paNa rahe che. paraMtu aparyAptA jIvomAM to pratikSaNe yoganI avazya vRddhi ja thAya che. ane te paNa asaMkhyAtaguNAkAre ja vRddhi thAya che. hAni ke avasthitatA hotI nathI ane vRddhi paNa asaMkhyAtabhAga, saMkhyAtabhAga, ane saMkhyAta guNa ema zeSa traNa prakAranI hotI nathI. mAtra eka ja jAtanI vRddhi thAya che. ane te paNa niyamA asaMkhyAtaguNa ja. prazna - paryApta jIvomAM dhAro ke pratikSaNe asaMkhyAtabhAga adhika adhika yoga vadhyA ja kare to keTalA kALa sudhI vadhumAM vadhu vadhyA ja kare ? evI ja rIte asaMkhyAtamA bhAge ghaTe to keTalA kALa sudhI vadhumAM vadhu ghaTyA ja kare ? te ja pramANe saMkhyAmAM bhAge, saMkhyAtaguNe ane asaMkhyAtaguNe vadhe ke ghaTe to vadhumAM vadhu keTalA kALa sudhI ? uttara - paryAptA jIvomAM jo pratisamaye asaMkhyAtabhAga, saMkhyAtabhAga ane saMkhyAtaguNa A traNa prakAre yoganI hAni ke vRddhi thAya to AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAga pramANa kALa sudhI vadhyA ja kare athavA ghaTyA ja kare che, ema utkRSTathI bane che. ane jaghanyathI eka samaya ja hAni-vRddhi thaIne bIjA samaye bIjA prakAranI hAni-vRddhi paNa thAya che. paraMtu asaMkhyAta guNavALI jo cothA prakAranI hAni athavA vRddhi thAya to jaghanyathI eka samaya thAya che. ane utkRSTathI aMtarmuhUrta sudhI paNa thaI zake che. A niyama paryApta mATe jANavo. aparyApta jIvo to pratikSaNe asaMkhyAtaguNA yoge ja vadhe che ane te aMtarmuhUrta sudhI (svayogya paryAptio samApta kare tyAM sudhI) vadhe che. hAni thatI ja nathI. yoganuM yatkiMcit varNana karyaprakRti pramANe samajAvIne have AThe karmonA ekeka sthitisthAnomAM tenA baMdhanA hetubhUta kASAyika adhyavasAyasthAno keTalAM keTalAM hoya ? te samajAve che. Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha jJAnAvaraNIya Adi AThe karmonI aMtarmuhUrta, ATha muhUrta ane bAra muhUrta Adi svarUpa je jadhanyamAM jaghanya sthiti baMdhAya che, te prathama sthitisthAna. samayAdhika jaghanyasthitibaMdha thAya te bIjuM sthitisthAna. be samayAdhika jaghanyasthitibaMdha thAya te trIjuM sthitisthAna. ema eka eka samaya adhika adhika karatAM yAvat utkRSTa sthiti Ave tyAM sudhI judAM judAM sthitisthAno thAya che. eTale jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya ane aMtarAya karmanAM antarmuhUrtathI trIsa koDAkoDI sAgaropama sudhInA jeTalA samayo thAya teTalAM sthitisthAno thAya che. vedanIya karmanAM bAra muhUrtathI trIsa koDAkoDI sAgaropama sudhInA samaya pramANa, nAma-gotranAM ATha muhUrtathI vIsa koDAkoDI sAgaropama sudhInA samaya pramANa, mohanIyakarmanA aMtarmuhUrtathI sIttera koDAkoDI sAgaropama sudhInA samaya pramANa ane AyuSyakarmanAM abAdhAkALa rahitapaNe vicArIe to aMtarmuhUrta (eka kSullakabhava)thI tetrIsa sAgaropama sudhInA samaya pramANa sthitisthAno thAya che. jAdA jAdA kALa pramANavALI ATalI jAtanI sthiti bhinna-bhinna jIvo vaDe bAMdhI zakAya che. temAMnA eka eka sthitisthAna bAMdhanArA traNe kALanA judA judA jIvomAM je je kaMIka kaMIka taratamatAvALAM bhinna bhinna adhyavasAya sthAno hoya che te gaNatAM kula asaMkhyAta lokAkAza pradeza pramANa adhyavasAyasthAno thAya che. koI paNa eka sthitisthAna asaMkhya lokAkAza pradeza pramANa adhyavasAya sthAno vaDe baMdhAya che. gAthA : 55 prazna traNe kALanA jIvo vaDe jAdA jAdA adhyavasAyothI eka sarakhI samAna sthiti upara kahyA pramANe bAMdhI zakAya che, to jIvo anaMta hovAthI pratyeka sthitisthAnomAM anaMta anaMta adhyavasAyasthAno hovAM joIe, tenA badale asaMkhyAtAM (asaMkhya lokAkAza pradeza pramANa) ja kema kaho cho? 231 uttara - samAna sthiti bAMdhanArA jIvo anaMta hovA chatAM paNa adhyavasAya sthAno anaMta nathI. tenuM kAraNa e che ke ghaNA ghaNA jIvo samAna adhyavasAyasthAnamAM vartanArA paNa hoya che. jema dasa lAkha Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 55 chokarAo gujarAta rAjyanI esa. esa. sI.nI parIkSA Ape, paraMtu tenuM pariNAma to 1 thI 100 mArkamAM ja Ave che. arthAt besanArA dasa lAkha che. paraMtu pariNAma dasa lAkha jAtanuM AvatuM nathI. mAtra 100 jAtanuM ja che. tema ahIM samajavuM. tethI eka eka adhyavasAya sthAnamAM traNe kALane AzrayI anaMta-anaMta jIvo vartatA hoya che. jethI jIvo anaMta hovA chatAM paNa adhyavasAya sthAno asaMkhya ja thAya che. prazna - pratyeka sthitisthAnamAM asaMkhya (asaMkhyalokAkAza pradeza pramANa) adhyavasAyasthAno hoya che. ema upara kahyuM. tyAM prazna thAya che ke sarve sthitisthAnomAM A adhyavasAya sthAno samAna saMkhyAvALAM asaMkhya hoya che ? ke temAM vadhAro-ghaTADo hoya che? uttara - AyuSya vinAnAM sAta karmomAM jaghanyasthitisthAnathI prAraMbhIne utkRSTasthitisthAna sudhI vizeSAdhika-vizeSAdhika (dviguNathI kaMIka nyUna) adhyavasAyasthAno hoya che. ane AyuSyakarmamAM jaghanyasthitisthAnathI prAraMbhIne utkRSTa sthitisthAna sudhI kramazaH asaMkhyAtaguNa- asaMkhyAtaguNa adhyavasAya sthAno hoya che. te A pramANe-jJAnAvaraNIya karmanI antarmuhUrta pramANa je jaghanyasthiti baMdhAya che, te bAMdhanArA trikALavartI sarvajIvo AzrayI A prathama sthitisthAnamAM sauthI alpa to paNa asaMkhyAta (asaMkhyAtalokAkAzapradeza pramANa) adhyavasAyasthAno hoya che. tenAthI samayAdhika aMtarmuhUrta pramANa bIjA sthitisthAnamAM vizeSAdhika, tenAthI be samayAdhika aMtarmuhUrta pramANa trIjA sthitisthAnamAM vizeSAdhika. ema uttarottara vizeSAdhika-vizeSAdhika adhyavasAyasthAno tyAM sudhI jANavAM ke yAvat 30 koDAkoDI sAgaropamavALuM utkRSTasthitisthAna Ave. A ja pramANe zeSa darzanAvaraNIya Adi (AyuSya vinAnAM) cha karmomAM jaghanyathI kramazaH vizeSAdhika vizeSAdhika adhyavasAyasthAno potapotAnI utkRSTasthiti sudhI samajavAM. prazna-AyuSyakarmamAM zuM taphAvata che? ke jethI tenA vinA kaho cho? Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : papa pAMcamo karmagraMtha 233 uttara - AyuSyakarmamAM jaghanyasthiti sthAnathI utkRSTa sthitisthAna sudhImAM pratyekamAM kramazaH vizeSAdhika adhyavasAya sthAno nathI. paraMtu asaMkhyAtaguNA che. e taphAvata che. kSullakabhava pramANavALuM manuSya ane tiryaMcanA AyuSyanuM je jaghanyasthitisthAna che temAM je (asaMkhyalokAkAza pradeza pramANa) asaMkhyAtAM adhyavasAya sthAno che. tenAthI asaMkhyAtaguNA adhika samayAdhika kSullakabhavavALA bIjA sthitisthAnamAM, tenAthI asaMkhyAtaguNA adhika be samayAdhika kSullakabhavavALA trIjA sthitisthAnamAM, ema kramazaH traNa palyopamanI sthitivALA utkRSTa sthitisthAna sudhI jANavuM. e ja pramANe deva-nArakInA 10,000 varSa pramANa vALA jaghanyasthitisthAnathI kramaza: asaMkhyAtaguNa asaMkhyAtaguNa adhyavasAyanasthAno yAvat 33 sAgaropamanA sthitisthAna sudhI jANavAM. prazna = bIjA karmomAM vizeSAdhika ane AyuSyakarmamAM asaMkhyAtaguNa A pramANe taphAvata zA mATe ? uttara = zeSa 7 karmonA jaghanyasthitibaMdhamAM ane AyuSyakarmanA jaghanyasthitibaMdhamAM adhyavasAyasthAno jo ke asaMkhyAtalokAkAza pradezapramANa asaMkhyAta che. to paNa 7 karmo karatAM AyuSyakarmanA prathamasthitisthAnamAM asaMkhyAta lokAkAzapradeza pramANa adhyavasAyasthAno hovA chatAM paNa anya karmonA prathama sthitisthAno karatAM ghaNAM ochAM che, eTale pAchaLanA sthAnomAM asaMkhyAtagaNuM sArI rIte ghaTI zake che. tathA bIjAM kAraNa evuM paNa che ke zeSa 7 karmonI sthiti koDAkoDI sAgaropama pramANa che jethI sthitisthAno ghaNAM che. ane AyuSyakarmanI utkRSTa sthiti mAtra 33 sAgaropama ja che. (koDAkoDI nathI, tethI sthitisthAno ja atizaya alpa che. teTalAM alpa sthitisthAnomAM ghaNAM vadhAre vadhAre adhyAvasAyasthAnono vadhAro saMbhave che tathA te vRddhimAM tathAsvabhAva paNa kAraNa che. mATe uparokta alpabadutva yathArtha che. A pramANe yoganI vRddhi tathA sthitisthAnomAM adhyavasAya sthAnonI vRddhi samajAvI. Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 pAMcamo karmagraMtha gAthA : pa6 have kaI prakRti satata keTalo kALa na baMdhAya ? ema vanyavida arthAt vacana graMthakAra maharSi jaNAve che. tirinarayatijoyANaM, narabhavajuya sacaupalla testtuN| thAvaracauigavigalAyavesu pnnsiiisymyraa|| 56 // (tiryagnarakatrikodyotAnAM narabhavayuktaM sacatuHpalyaM trissssttydhikm| sthAvaracatuSkaikendriyavikalendriyAtapeSu paJcAzItizatamatarANAm // 56 // tinitinopa-tiryaMcatrika, narakatrika ane udyotanAmakarmano nAmanuya = keTalAka manuSyabhavothI yukta, saDapa = cAra palyopama sahita. tela = tresaTha adhika (100), thAvarara3 = sthAvara catuSka, rUAvitriAyavesu = ekendriya, vikalendriya ane Atapa nAmakarmomAM, paUTya = eso paMcAsI, mayara = sAgaropama. | pA. gAthArtha = tiryaMcatrika, narakatrika ane udyotanAmakarma ema kula 7 karmono abaMdhakALa keTalAka manuSyabhavothI yukta cAra palyopama sahita ekaso tresaTha sAgaropama che. ane sthAvara catuSka, ekendriyajAti, vikalendriya jAti ane AtapanAmakarmamAM ekaso paMcAsI sAgaropama abaMdhakALa jANavo. | pa6/ vivecana = have 120 prakRtiomAMthI 41 prakRtiono abaMdhakALa graMthakArazrI samajAve che. 73 prakRtio adhuvabaMdhI che ane 47 prakRtio dhruvabaMdhI che. 73mAMthI 33no ane 47mAMthI 8no 33 + 8 = 41no abaMdhakALa samajAvAze. A abaMdhakALa paMcendriyane AzrayI samajAvAze. eTale ke koI paNa jIva paMcendriyamAM ane paMcendriyamAM ja janmamaraNa kare ane ekendriya, vikasendriya ke asaMjJImAM na jAya, paraMtu satata paMcendriyanA bhavo kare tyAre je prakRtio vAstavikapaNe baMdhAvI joIe. kAraNa ke paMcendriya to badhA ja bhavane yogya baMdha karI zake che. chatAM Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : pa6 pAMcamo karmagraMtha 235 guNapratyayika ke bhavapratyayikatAnA kAraNe je prakRtio satatapaNe na ja baMdhAya ane tenA baMdhano viraha ja paDe to vadhumAM vadhu keTalo kALa paMcendriyanA bhavamAM baMdhano viraha hoya te jaNAve che. tiryaMcagati, tiryaMcAnupUrvI, tiryaMcAyuSya, narakagati, narakAnupUrvI ane narakAyuSya ane udyotanAmakarma A sAta prakRtio (ke je tiryaMcanA bhava prAyogya ane narakanA bhava prAyogya che te)no abaMdhakALa keTalAka manuSyanA bhavothI yukta cAra palyopama sahita 163 sAgaropama che. te A pramANe koIka jIva devakuru athavA uttarakura Adi kSetromAM traNa palyopamanA AyuSyavALo yugalika manuSya thayo. tyAM yugalika hovAthI AkhA bhavamAM devaprAyogya ja baMdha thato hovAthI A sAta prakRtiono abaMdha jANavo. bhavapratyayika A prakRtio baMdhAtI nathI. mRtyu pAmatAM pahelAM samyakatva pAmI jAya. ane samyakatva pAmyA pachI mRtyu pAmIne samyakatva sahita ja eka palyopamanA AyuSyavALA devamAM utpanna thAya. kAraNa ke yugaliko potAnA AyuSyanI samAna AyuSyavALA athavA hIna AyuSyavALA devamAM ja utpanna thAya che. devabhavamAM A jIva samyakatvasahita Avelo hovAthI cothA guNasthAnakanA kAraNe uparokta sAta prakRtio baMdhAtI nathI. tyAMthI samyaktvasahita ja mRtyu pAmI manuSyabhavamAM Ave paraMtu samyakatva hovAthI A prakRtio baMdhAya nahIM. manuSyabhavamAM dIkSA svIkArI uttama saMyama pALI mRtyu pAmI navamA greveyakamAM 31 sAgaropamanA AyuSyavALo deva thAya. tyAM janma pAmyA pachI aMtarmuhUrta bAda samyakatva vamIne mithyAtve jAya. paraMtu raiveyakano bhava hovAthI bhavapratyayikatAnA kAraNe A 7 prakRtio na baMdhAya. ahIM mithyAtve gamana kahevAnuM kAraNa e che ke A bhava pachI 66 sAgaropamakALa samyakatvamAM A jIva rahe ema AgaLa kahevAnuM che. te jIva jo ahIM raiveyakamAM Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 pAMcamo karmagraMtha gAthA : pa6 samyakatvamAM rahe to AgaLa kahevAto samyakatvamAM rahevAno 66 sAgaropamano kALa kahI zakAya nahIM. kAraNa ke samyakatvamAM vadhumAM vadhu sAdhika 66 sAgaropama kALa ja rahevAya che. temAM 31 sAgaropama to A navamA saiveyakanA ja thaI jAya che. tethI AgaLa kahevAtuM vidhAna saMgata thAya nahIM. tathA A navamI raiveyakamAM mithyAtve jAya to paNa bhavapratyayitAnA kAraNe A prakRtiono abaMdha ja rahevAno che. tethI mithyAtvagamana kahyuM che. navamA raiveyakathI mRtyu pAmatAM pahelAM samyakatva pAmI jAya. tyArabAda mRtyu pAmIne manuSyabhavamAM janme. paraMtu samyakatva hovAthI guNaprayikatAnA kAraNe A 7 prakRtio baMdhAya nahIM. manuSyabhavamAM uttama saMyama pALIne be vAra vijayAdi cAra anuttaramAM jaI 66 sAgaropamakALa samyatvamAM varte. ahIM samyakatva hovAthI ane vijayAdino uccakoTino bhava hovAthI guNapratyayika ane bhavapratyayika ema banne rIte A 7no abaMdha che. vijayAdinA be bhavonI vacce jyAre manuSyabhavamAM Ave tyAre samyakatva cAlu hovAthI guNanimitte abaMdha che. vijayAdinA be bhava thayA pachI manuSyabhavamAM AvI aMtarmuhUrtamAtra mizraguNaThANe jAya. tyAM paNa mizra guNasthAna hovAthI A 7no baMdha thato nathI. mizra aMtarmuhUrtathI vadhAre rahevAtuM nathI, tethI aMtarmuhUrta bAda turata ja samyakatva pAmIne mRtyu pAmyA bAda 22/22 sAgaropama pramANa traNa vAra ayyata devalokanA bhava kare, tyAM paNa samyakatva hovAthI A 7 prakRtio baMdhAtI nathI. - tyArabAda manuSyamAM AvI A jIva kAM to kSapakazreNI mAMDIne mokSe jAya che. athavA mithyAtve jaIne A 7no baMdha cAlu kare che. have A jIva 7no baMdha karyA vinA raheto nathI. A pramANe 4 palyopama, 31 sAgaropama, 66 + 66 sAgaropama, tathA vacce vacce thatA manuSyanA bhavo jeTalo kALa abaMdhakALa jANavo. Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : pa6 pAMcamo karmagraMtha 237 prazna = traNa palyopamanA yugalika bhava pachI 1 palyopamano devano bhava zA mATe lIdho ? yugaliko samAnasthitimAM paNa jAya che to 2 athavA 3 palyopamavALo devano bhava kema levAto nathI. te laIe to vadhAre abaMdhakALa saMbhavI zake che. uttara = zAstramAM ATalo ja abaMdhakALa kahela hovAthI A pramANe prakriyA karanAro jIva tevA prakAranA jIva svabhAve ja 1 palyopamavALAmAM ja jAya. adhika AyuSyavALAmAM na jAya. Avo bhAva granthakAranA vidhAnathI tathA zAstrAntarothI samajAya che. prazna = raiveyakanA 31 sAgaropamanA bhava pachI manuSyamAM AvI be vAra vijayAdimAM javAnuM kahyuM. ane tyArabAda manuSyabhavamAM aMtarmuhUrta mizraguNasthAnake jaIne traNa vAra acyate javAnuM kahyuM. paraMtu vinatiSa divarama:' tattvArtha sUtra 4-27mAM vijayAdimAM be vAra jAya te manuSyabhavamAM AvIne mokSe ja jAya ema kahyuM che. vijayAdimAM be vAra ane sarvArthasiddhamAM eka vAra janArA jIvo tadbhavamokSagAmI hoya che ema kahyuM che to ahIM vijayAdinA bhava pachI azrutanA traNa bhavo kema ghaTe ? uttara = svopajJavRttimAM, tathA paMcasaMgrahAdi granthAntaromAM prathama vijayAdimAM be vAra gayA pachI manuSyabhavamAM aMtarmuhUrta mizrabhAva anubhavI traNa vAra acyate javAnuM spaSTa lakhe che. tethI anumAna karAya che ke vijayAdinA be bhava karyA pachI turata mokSe jAya A pramANenuM tattvArtha sUtrakAranuM je vidhAna che te bAhulyatAne AzrayI haze. ane tethI kavacit upara mujaba paNa bhavo thatA haze.' 1. svopajJa TIkAmAM prathama vijyAdimAM be vAra jaIne 66 sAgaropama kALa purIne manuSyabhavamAM aMtarmuhUrta mizre jaine tyArabAda traNavAra acyate javAno pATha be-traNavAra che. tethI tattvArthasUtranuM vidhAna prAyika hoya ema lAge 17, Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 56 prazna = be vAra vijayAdinA bhava pachI manuSyabhavamAM aMtarmuhUrta mitre jAya ema kahyuM. tyAM mizra mokalavAnI zI jarUra ? uttara = jo vacce aMtarmuhUrta mizre jAya to ja ayyatAdinA traNa bhava vaDe samyakatvamAM 66 sAgaropamakALa bIjI vAra rahI zake. anyathA vijayAdimAM javA vaDe eka vAra 66 sAgaropama kALa thaI gayela hovAthI samyakatvamAM vadhAre rahevAya nahIM ane mithyAtve javuM ja paDe ane tyAM jAya to A 7 prakRtio baMdhAI jAya. tethI bIjIvAra 66 sAgaropamano kALa levA mATe aMtarmuhUrta mizre javAnuM kahyuM che. samyakatvathI aMtarmuhUrta mizna javAnuM A vidhAna karmagraMthanA mate ja jANavuM. siddhAntakAranA mate nahIM. teonuM kahevuM evuM che ke samyakatvathI paDIne mithyAtve javAya paraMtu mizna na javAya. svopajJaTIkAmAM paNa A pramANe kahyuM che. rUda sarvasva pravutI nizrAmAM yaduvyate tatkArmagranthikAbhiprAyeNa sammatameveti, saiddhAntikAnAM tu na smmtmiti| uktaM ca che. chatAM pAMcamA karmagraMtha upara lakhAyelAM keTalAMka gujarAtI vivecanomAM prathama traNa vAra acyate javAnuM ane pachI be vAra vijyAdimAM javAnuM lakheluM jovA maLe che. paraMtu svopajJaTIkAno pATha vadhAre pramANa gaNAya. tathA svapajJa TIkAmAM anya graMthanI sAkSIbhUta gAthAo paNa graMthakArazrIe pote ja A pramANe ApelI che. paliyAI tinni bhogAvaNiMmi bhavapaccayaM paliyamegaM / sohamme sammatteNa narabhave savvaviraIe // 1 // micchI bhavapaccayao, gevije sAgarAi igatIsaM / / aMtamuhuttUNAI sammattaM tammi lahiUNaM // 2 // virayanarabhavaMtario aNuttarasuro u ayarachAvaTThI / missaM muhuttamegaM, phAsiya maNuo puNo virao // 3 // chAvaTThI ayarANaM, accuyae virayanarabhavaMtario / / tirinarayatigujjoyANa esa kAlo abaMdhammi // 4 // Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : pa6 pAMcamo karmagraMtha 239 micchattA saMkaMtI, aviruddhA hoi smmmiisesu| mIsAmo vA vonuM samA mirjI, 31 mItikA buki.bhA.gAthA-114 mithyAtvathI samyaktamAM ane mizramAM ema bannemAM gamana aviruddha che, mizrathI paNa mithyAtvamAM ane samyatvamAM ema bannemAM gamana aviruddha che. paraMtu samyaktathI to mithyAtve ja javAya che. paraMtu mizna javAtuM nathI. A pramANe 7 prakRtiono abaMdhakALa kahyo have sthAvara, sUkSma, aparyApta ane sAdhAraNa ema sthAvaracatuSka, ekendriyajAti, vikalendriyatrika ane Atapa ema kula 9 prakRtiono narabhavayukta cAra palyopamasahita 185 sAgaropamapramANa abaMdhakALa jANavo. te A pramANe koI jIva chaThThI tama:prabhA nArakImAM 22 sAgaropamano bhava kare. tyAM nArIjIvo ekendriya, vikasendriyamAM utpanna thatA na hovAthI bhavanimitte ja A prakRtio na bAMdhe. mRtyu pAmatAM pahelAM samyakatva pAmIne tyAMthI marIne manuSyabhavamAM AvI 4 palyopamanI sthitivALo deva thAya, tyAMthI AvI manuSyabhavamAM Ave. A traNe bhavamAM samyakatvI jIva hovAthI guNa pratyayika abaMdha hoya. tyArabAda 31 sAgaropamano navamI raiveyakano bhava kare tyAM jamyA pachI mithyAtve jAya. Akho bhava mithyAtvamAM pasAra kare, paraMtu ahIM bhavapratyayika abaMdha hoya anne samyakatva pAme. bAkIno kALa pUrve sAta prakRtimAM kahyo tema be vAra vijayAdi dvArA ane traNa vAra ayyatAdi dvArA pUrNa kare A pramANe 22+31+66+66 maLIne kula 185 sAgaropama sahita, cAra palyopama devanA bhavanA, ane yathAyogya manuSyanA bhavo abaMdhakALa jANavo. sarve yuktio pUrve kahyA pramANe jANavI. te pa6 Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 pAMcamo karmagraMtha apaDhamasaMghayaNAgii khagaiaNamicchaduhagathINatigaM / niya napuitthi dutIsaM, paNiMdisu abaMdhaThii paramA // 57 // (aprathamasaMhananAkRtikhagatyanamithyAtvadurbhagastyAnardhitrikam / nIcairnapuMsakastrINAM dvAtriMzatzataM paJcendriyeSu abaMdhasthitiH paramA // 57 // ) apaDhama=pahelA vinAnAM bAkInAM, saMdhayAjJi$ = pAMca saMghayaNa azubha vihAyogati, aLa cAra ane pAMca saMsthAna, ghrApha anaMtAnubaMdhI, miccha = mithyAtvamohanIya, vaivAthItimAM = daurbhAgyatrika ane thINadvitrika, niya - nIcagotra, nasthi = napuMsakaveda ane strIveda, vrutIa = ekaso batrIsa sAgaropama, paiivisu = paMcendriyanA bhavamAM, avaMdi abaMdhakALa, paramA B12 11 4011 = * gAthA : 57 = gAthArtha pahelA vinAnAM pAMca saMghayaNa, pAMca saMsthAna, azubha vihAyogati, anaMtAnubaMdhI cAra kaSAya, mithyAtvamohanIya, daurbhAgyatrika, thINadvitrika, nIcagotra, napuMsakaveda ane strIveda ema 25 prakRtiono 132 sAgaropama abaMdhakALa jANavo. A kALa paMcendriyanA bhavone AzrayI utkRSTakALa che. || 57aaaa vivecana vajraRSabhanArAca e prathama saMghayaNa ane samacaturasasaMsthAna e prathamasaMsthAna e bannene varjIne zeSa pAMca saMghayaNa, pAMca saMsthAna tathA aprathama (azubha) vihAyoti, anaMtAnubaMdhI cAra kaSAya, mithyAtvamohanIya, daurbhAgyatriMka, thINadvitrika, nIcagotra, napuMsakaveda, ane strIveda A 25 prakRtiono abaMdhakALa keTalAka manuSyabhavothI yukta 132 sAgaropama hoya che. A 25 prakRtio mithyAtve ane sAsvAdane ja baMdhAya che. paraMtu samyaktvIne baMdhAtI nathI. tethI samyaktvAvasthAmAM pUrve kahyA mujaba vijayAdimAM javA vaDe 66 sAgaropama tathA aMtarmuhUrta mitre AvyA bAda acyutAdimAM javA = Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 57 pAMcamo karmagraMtha 241 vaDe 66 sAgaropama ema kula 132 sAgaropama jeTalo kALa abaMdhavALI avasthAno hoya che. kAraNa ke A jIva 132 sAgaropama sudhI antarAlamAM mizra AvavApUrvaka samyakatvI rahI zake che. ane uparokta prakRtio samyakatvIne baMdhAtI ja nathI. mithyAtva tathA sAsvAdananA baMdhane yogya che. A kAraNathI ja navamI raiveyakano 31 sAgaropamano bhava A 2pamAM lIdho nathI. kAraNa ke tyAM mithyAtva hovAthI A prakRtio (navamI raiveyaka hovA chatAM paNa) baMdhAya che. A pramANe A bane gAthAmAM thaIne 7+9+25 = 41 prakRtiono abaMdhakALa kahyo. bAkInI 79 prakRtiono abaMdhakALa kahyo nathI. temAM 40 adhuvabaMdhI che ane 39 yuvabaMdhI che. adhuvabaMdhI 40 dhruvabaMdhI 39 2 vedanIya 3 zarIra 1 jinanAma 5 jJAnA) 1 puruSaveda 3 aMgopAMga 10 trasadazaka 6 darzanA) 4 hAsyAdi 1 vajURSabhanArA, 2 asthira, azubha 12 kaSAya ra deva-manuSpAyuSya 1 samacaturasa 1 ayaza 1 bhaya 2 manuSyadrika 1 zubhavihAyogati 1 uccagotra 1 jAguptA 2 devadrika 1 parAghAta 40 kula 9 nAmakarmanI 1 paMcendriyajAti 1 ucchavAsa 5 aMtarAya 39 uparokta zeSa 40 adhuvabaMdhI sadA baMdhAtI nathI. eTale baMdhanA virahavALo kALa hoI zake che. paraMtu paMcendriyanA bhavamAM guNapratyayika ke bhavapratyayika je prakRtio abaMdhayogya che teno ja amuka niyatakALa sudhI abaMdha maLI zake che. eTale 33 adhuvabaMdhIno abaMdhakALa pa6/57 gAthAmAM jaNAvyo che. paraMtu bAkInI 40 adhuvabaMdhIno jaNAvyo nathI. kAraNa ke sAtA-asAtA Adi prakRtio Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242 pAMcamo karmagraMtha gAthA : pa7 pratipakSI hovAthI eka baMdhAya tyAre bIjI na baMdhAya ane bIjI baMdhAya tyAre pahelI na baMdhAya tethI sAmAnyathI abaMdhakALa hoI zake che. paraMtu samyagdaSTi hoya ke mithyASTi hoya tathA deva, naraka, tiryaMca ke manuSyano game te bhava hoya to paNa sAtA-asAtA Adi vArApharatI baMdhAya ja che. eTale samyakatvAdi guNapratyayika ke devamanuSyAdi bhavapratyayika abaMdha kALa koI niyata samaya sudhI thato nathI. tevI ja rIte sAtA-asAtAnI jema bAkInI puruSaveda, hAsyAdi vagere sarve cAlIse adhuvabaMdhIno paNa guNa ke bhava nimittaka abaMdha na thato hovAthI amuka parimita niyatakALa sudhI abaMdha prApta thato nathI. mATe tenA abaMdhakALanuM kathana granthakAre karyuM nathI.' evI ja rIte pUvabaMdhI 47 prakRtio to dhruvabaMdhI hovAthI sadA kALa baMdhAya ja che. tathA jIva samyagdaSTi hoya ke mithyASTi hoya, deva hoya ke narakAdi koI paNa bhava hoya to paNa niyamo baMdhAya ja che tethI teno paNa abaMdhakALa kahela nathI. phakta anaMtAnubaMdhI catuSka, mithyAtva mohanIya ane thINadvitrika A ATha yuvabaMdhI hovA chatAM paNa samyakatva guNa pAmyA pachI baMdhAtI nathI. ane samyakatvAvasthAmAM vacce aMtarmuhUrta mizra AvavAthI vadhumAM vadhu be vAra 66 + 66 sAgaropama rahI zakAya che ane tyAM guNapratyayika abaMdhAvasthA maLe che tethI A ATha dhruvabaMdhIno guNanimittaka 132 sAgaropamapramANa abaMdhakALa kahyo che. je je prakRtiono guNa ke bhava nimittaka abaMdhakALa sAMpaDyo che teno ja abaMdhakALa kahyo che. bAkInI prakRtiono guNa ke bhavanA kAraNe abaMdhakALa niyata na hovAthI jaNAvyo nathI. pachI 1. jo ke dhruvabaMdhImAM bIjA kaSAyano pAMcame guNaThANe gayA pachI ane trIjA kaSAyano chaThe-sAtame gayA pachI dezonapUrvakroDa abaMdhakALa ghaTI zake che. paraMtu pUrvAcAryoe tenI vivakSA na karI hovAthI ahIM kahela nathI. Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 58 pAMcamo karmagraMtha 243 - badhAne to bicAva kArya nI # abaMdhakALa kahyo che. abaMdhakALa kahyo nathI. kula dhruvabaMdhI 39 47 adhuvabaMdhI 33 40 79 120 41 132, 163, 185 sAgaropama kevI rIte thAya te samajAve che tathA satatabaMdha samajAvavAno prAraMbha kare che. vijayAisu gevijje, tamAi dahisaya dutIsa testtuN| paNasIi sayaya baMdho pallatigaM suraviuvviduge // 58 // (vijayAdiSu graiveyake tamaHprabhAyAmudadhizataM dvAtriMzattriSaSTyadhikam paJcAzItyadhikaM satatabandhaH palyatrikaM surkriydvike|| 58 // vinApha = vijayAdimAM, viSe = navamA greveyakamAM, tamArU = tama:prabhAmAM, kriya = 100 sAgaropama, tutIya = batrIsa ane tesaThuM = tresaTha adhika, pANIrU = paMcAsI adhika, sa bhyo = niraMtarabaMdha, pati = traNa palyopama, suravirabiMdu = devaddhika ane vaikriyaddhikamAM | paTo gAthArtha=vijayAdimAM, raiveyakamAM, ane tama:prabhAmAM gamanAgamana karanArA jIvane anukrame 132, 163 ane 185 sAgaropamano uparokta abaMdhakALa thAya che. tathA vaikriyaddhika ane devadvikamAM traNa palyopama pramANa satatabaMdha hoya che. | pa8 vivecana = gAthA 56 ane 27mAM (8+33=41) prakRtiono 163, 185 ane 132 sAgaropamano je abaMdhakALa jaNAvyo, te kevI rIte bhava karanArA jIvone AzrayI thAya che. te ahIM granthakArazrI svamukhe samajAve che Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha - ''vinayAsu hisaya vrutIsa'' = be vAra vijayAdimAM ane Adi zabda hovAthI traNavAra acyuta devalokamAM janArA jIvane AzrayI 132 sAgaropama kALa thAya che. kAraNa ke vijayAdinA be vAra bhava karavA vaDe 66, tathA traNavAra acyutanA bhava karavA vaDe 66 ema 132 thAya che. ''vinayArDsa pevikhe hisaya temanuM'' traiveyakamAM tathA vijayAdimAM janArA jIvane AzrayI 163 sAgaropama kALa thAya che. 163 thAya che. ahIM vighne padanI sAthe vinayAtu pada paNa joDavAnuM che. 31 + 66 + 66 "vijayAisu gevijje tamAi dahisaya paNasIi 244 = = ?? tathA tama:prabhAmAM, traiveyaka ane vijayAdimAM bhava karanArA jIvane AzrayI 22+31+66+66-185 sAgaropamakALa thAya che. ahIM tamArU padanI sAthe nevio ane vinayAsu ema banne pado joDavAnAM che. mAtra prathamapada lahIe to 132 sAgaropama, paheluM ane bIjuM banne pada laIe to 163 sAgaropama, ane traNe pada laIe to 185 sAgaropama thAya che. je pUrvanI banne gAthAmAM samajAvyuM ja che. A pramANe 33 avabaMdhI ane 8 dhruvabaMdhI ema kula 41 prakRtiono abaMdha kALa samajAvyo. bAkInI 40 avabaMdhIno abaMdhakALa niyata nathI. ane bAkInI 39 dhruvabaMdhI anAdikALathI baMdhAya ja che. ane abhavyamAM anaMta tathA bhavyamAM sAnta baMdha hoya che. te nirantarabaMdhI hovAthI abaMdhakALa kahyo nathI. gAthA : 58 have kaI prakRti satata (nirantara) vadhumAM vadhu keTalo kALa baMdhAya ? te satatabaMdha arthAt nirantarabaMdha-akhaMDabaMdha kahevAya che. temAM 47 dhruvabaMdhI prakRtio to dhruvabaMdhI ja hovAthI nirantara baMdhAya ja che. abhavyane anAdi-anaMta, bhavyane anAdi-sAnta, ane agiyArame jaIne tyAMthI paDelAne sAdi-sAnta baMdha che ja. tethI te 47no satatabaMdha kahevAze nahIM. bAkInI 73 je adhruvabaMdhI che te kyAreka baMdhAya che Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 59 pAMcamo karmagraMtha 245 ane kyAreka baMdhAtI nathI. tethI teno satatabaMdha vadhumAM vadhu keTalo ane ochAmAM ocho keTalo ? te have kahevAya che. devagati, devAnupUrvI, vaikriyazarIra ane vaikriya aMgopAMga ema 4 prakRtione niraMtarabaMdha (satatabaMdha) utkRSTathI traNa palyopamapramANa hoya che. yugalika manuSya-tiryaMco niyamA devaprAyogya ja baMdha kare che. tyAM A cAra prakRtio niyamI baMdhAya ja che. pratipakSI gati ane zarIra baMdhAtA nathI. ane yugalikanuM utkRSTa AyuSya traNa palyopama che. tethI A cArano utkRSTathI nirantarabaMdha traNa palyopama ghaTI zake che. ane jaghanyathI niraMtarabaMdha 1 samaya che. kAraNa ke A pravRtio Itara evI sajAtIya prakRtionI sAthe parAvartamAnapaNe baMdhAtI hovAthI 1 samaya kALamAna saMbhavI zake che. te pa8 samayAdasaMkhakAlaM tiriduganIesu Au aNtmuhuu| urali asaMkhaparaTTA, sAyaThiI puvvakoDUNA // 59 // (samayAdasaMkhyakAlaH tiryagdvikanIcairgotreSvAyuSSvantarmuhUrtaH audArike'saMkhyaparAvartAssAtasthitiH pUrvakoTyUnA // 59 // samayesiMghA = eka samayathI asaMkhyAto kAla, tiriyu nIpaNuM = tiryaMcaddhika ane nIcagotramAM, sa3 aMtamuhU = cAre AyuSyanI sthiti aMtarmuhUrta, 3rati saMvapaTTA = audArika zarIrano satatabaMdha asaMkhyaparAvarta sAThThi = sAtAno satatabaMdha putroQUI = pUrvakoTimAM kaMIka nyUna | 59 / gAthArtha= tiryaMcaddhika ane nIcagotrano satatabaMdha 1 samayathI asaMkhyAto kAla, cAre AyuSyano niraMtarabaMdha aMtarmuhUrta, audArika zarIrano niraMtarabaMdhakALa asaMkhyAta pagalaparAvartana. ane sAtA vedanIyano satatabaMdha pUrvakoDa varSamAM kaMIka nyUna jANavo. | paho. Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 59 vivecana= tiryaMcaddhika ane nIcagotrano satatabaMdha asaMkhyAto kAla jANavo. ahIM asaMkhyAta lokAkAzanA jeTalA AkAzapradezo thAya teTalA samayapramANa A asaMkhyAto kALa jANavo. athavA asaMkhyAtI utsarpiNI ane avasarpiNIpramANa eTale ke asaMkhyAtA kALacakro pramANa kALa jANavo. kAraNa ke teukAya ane vAyukAyamAM bhavasvabhAvathI ja tiryacaDhika ane nIcagotra ja baMdhAya che. paraMtu tenuM pratipakSI manuSyaddhika ane uccagotra baMdhAtuM nathI. teukAya ane vAyukAyanI utkRSTathI svakAsthiti (jIva temAM ane temAM janma-maraNa kare paraMtu bahAra na nIkaLe tevI sthiti) asaMkhyAtI utsarpiNI ane asaMkhyAtI avasarpiNI kahI che. tethI teTalo kALa A traNa ja prakRtio satata baMdhAya che. A pramANe A traNa prakRtiono uparokta kALa saMbhavI zake che. cAra AyuSyakarmano satatabaMdha utkRSTathI aMtarmuhUrta ja hoya che. eTale parabhavanA AyuSyano baMdha zarU karyA pachI eka ja aMtarmuhUrtamAM te AyuSya avazya baMdhAI ja jAya che. vadhu kAla baMdha cAlato nathI. tathA bIjI pravRtiomAM jema jaghanyathI 1 samayano satatabaMdha hoya che. tema A cAra AyuSyamAM jaghanyathI 1 samaya, 2 samaya ke AvalikA ItyAdi kALa niraMtarabaMdhano nathI. paraMtu jaghanyathI paNa niraMtarabaMdha aMtarmuhUrtano ja hoya che. te vAta 62mI gAthAnA cothA caraNamAM kahevAze. audArika zarIra nAmakarmano satatabaMdha asaMkhyAtapudgalaparAvartana pramANa (anaMtakALa) jANavo. je jIvo anAdikALathI nigodamAM ane nigodamAM ja janma-maraNa kare che, tevA jIvone avyavahArarAzi kahevAya che. tenI Adi na hovAthI tevA jIvone AzrayI kALanuM vidhAna karAtuM nathI. kAraNa ke jenI Adi ane aMta hoya tenA ja kALanuM mApa thaI zake che. jenI Adi ane aMta na hoya tenuM (prAraMbha ane cheDo na hovAthI) mApa kahI zakAtuM nathI. tethI je jIvo anAdi avyavahAra nigodamAMthI nIkaLIne ekavAra paNa pRthivI Adi vyavahArane pAmyA - Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : pa9 pAMcamo karmagraMtha 247 che. arthAt ekavAra paNa bAdara ekendriya, vikalendriya, asaMjJI-saMjJI tiryaMca-manuSyAdi koI paNa bhava pAmIne vyavahAra dazAne pAmyA bAda je jIvo pRthvIkAyAdi pAMce sthAvarakAyomAM sUkSma-bAdarapaNe paryAptaaparyApta paNe janmamaraNa kare che. paraMtu saMjJI paMcendriya ke asaMjJI paMcendriya paryAptAnA bhavane pAmatA nathI. tevA jIvo vaikriya zarIra na bAMdhatA hovAthI pratipakSInA abhAve audArika zarIra ja bAMdhe che. ekendriya jIvonI (pAMce sthAvaronI sAthe maLIne) asaMkhyAta pudgalaparAvartana (AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAgamAM jeTalA samayo thAya teTalA pudgalaparAvartana) pramANa svakAsthiti kahI che. mATe teTalo kALa audArikazarIrano ja satatabaMdha ghaTe che. ane A parAvartamAna prakRti hovAthI jaghanyathI 1 samaya pramANa satatabaMdhano kALa hoya che. audArika zarIranI jema audArika aMgopAMgano kALa paNa ATalo ja hoI zake che. kAraNa ke zarIra ane aMgopAMganI to joDI che. te banne sAthe ja baMdhAya che. to dvikano niraMtarabaMdhakALa ATalo che. ema kema kahetA nathI. uttara- ekendriyamAM rahelA jIvo pAMca sthAvara, traNa vikalendriya, paMcendriya tiryaMca ane manuSya ema 10 daMDakomAM ja utpanna thAya che tethI pariNAmanI dhArAne anusAra vArApharatI daze daMDakaprAyogya pravRtio bAMdhe che. temAM dazamAMnA koI paNa daMDakaprAyogya baMdha cAlato hoya tyAre audArika zarIra avazya baMdhAya ja che. kAraNa ke daze daMDakomAM audArika zarIranI prApti anivArya che. paraMtu audArika aMgopAMganAmakarmano baMdha mAtra vikalendriya, paMcendriyatiryaMca ane manuSyaprAyogya baMdha thAya tyAre ja thAya che. pAMca sthAvara prAyogya baMdhakALe aMgopAMga nAmakarma baMdhAtuM nathI. kAraNa ke sthAvaromAM aMgopAMgano udaya thavAno saMbhava nathI. tethI pAMca daMDaka prAyogyabaMdhanI sAthe audArika aMgopAMga baMdhAya che. ane pAMca daMDaka prAyogya baMdhanI sAthe baMdhAtuM nathI. Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 59 ema aniyatabaMdhavALuM A audArika aMgopAMga karma hovAthI zarIranA baMdhakALa jeTalo baMdhakALa (niraMtarabaMdha) aMgopAMgano saMbhavato nathI. anuttara surane AzrayI 33 sAgaropama sudhI A aMgopAMgano satatabaMdha utkRSTathI ghaTaze. te vAta 62mI gAthAnA bIjA caraNamAM kahevAze. sAtavedanIyano satatabaMdha kaMIka nyUna (dezona) pUrvakroDa varSa pramANa hoya che. je manuSyanuM AyuSya pUrvakoDa varSanuM che ane ATha varSanI uMmaravALo thayo chato sarvavirati svIkArI nava varSanI uMmare je kevalajJAna prApta kare che tevA manuSyane have nirvANa sudhI sAtavedanIya ja niraMtara baMdhAya che. kAraNa ke pratipakSI evI asAtAno baMdha chaThThA sudhI ja che. A rIte dezona pUrvakroDa varSa pramANa niraMtarapaNe sAtAno baMdha kevalI bhagavAnane AzrayI saMbhavI zake che. ahIM eka vAta khAsa dhyAna kheMce che ke nAnI uMmaramAM dIkSA lenArane 1 varSano cAritra paryAya thAya tyAre ja kevaLajJAna thAya che. eTale dIkSA lIdhA pachI 1 varSa kevalI thayelo A AtmA jANavo. svopaTIkAmAM "navame varSe kevalajJAnamAsAdayet so'STAbhirvaSair3hanAM pUrvakoTiM sAtavedanIyaM satataM badhnAti" Avo pATha che. tethI jaNAya che ke navamA varSanA prAraMbhamAM kevaLajJAna pAmanArA A kevalI AThamA varSanA prAraMbhamAM (prathama divase) dIkSita thayelA hoya to ATalo utkRSTa satatabaMdha saMbhave che. tethI paripUrNa sAta varSanI uMmaravALo AThamA varSanA prathama divase dIkSita thaI zake che. have paripUrNa sAta varSanI uMmaramAM garbhanA 9 ke 9 mAsa ochA karavA ke na karavA te viSaya kevaligamya che. vyavahAranayano Azraya laIe to garbhakALa ocho na karavo joIe. kAraNa ke uMmarano vyavahAra vyavahAranayathI prasavakALathI gaNAya che. ane nizcayanayano Azraya laIe to garbhakALa paNa 7 varSamAM ochA karIne savA che varSanI uMmare paNa dIkSA ApI zakAya che. kAraNa ke manuSyAyuSyano udaya garbhakALathI ja zarU thAya che. tethI tattva kevaligamya jANavuM. sAtAno jaghanyathI satatabaMdha 1 samayano jANavo. kAraNa ke te parAvartamAna che. Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 60 pAMcamo karmagraMtha kevalI vinA 1 thI 6 guNaThANAvALA jIvone sAtA ane asAtA banne parAvartamAnapaNe baMdhAtI hovAthI vadhAremAM vadhAre satatabaMdha aMtarmuhUrta mAtra ja hoI zake che. tethI vadhAre nahIM. // 59 // jalahisayaM paNasIyaM paraghussAse paNiMditasacauge / battIsaM suhavihagai pumasubhagatiguccacauraMse // 60 // (jaladhizataM paJcAzItyadhikaM parAghAtocchvAsayoH paJcendriyatrasacatuSke / dvAtriMzadadhikaM zubhavihAyogatipuruSasaubhAgyatrikocaissamacaturasre // 60 // ) ekaso sAgaropama, paLasIya paMcAzI adhika, paraghussAse parAghAta ane ucchvAsane viSe, paiitibhavo paMcendriyajAti ane trasa catuSkane viSe vIi = batrIsa adhika, suhavihagaipumasubhagatiguccacauraMse zubhavihAyogati, puruSaveda, saubhAgyatrika, uccagotra ane samacaturasa saMsthAnamAM 60 // jalahisayaM = = 249 = gAthArtha= parAghAta, ucchavAsa, paMcendriyajAti ane trasacatuSkamAM 185 sAgaropama ane zubhavihAyogati, puruSaveda, saubhAgyatrika, uccagotra ane samacaturasra saMsthAnamAM 132 sAgaropama satatabaMdha hoya che. II60 = vivecana= parAghAta ucchavAsa, paMcendriyajAti, trasa, bAdara, paryAptA ane pratyeka A sAta prakRtiono niraMtarabaMdha 185 sAgaropama jANavo. A 7 prakRtionI pratipakSI prakRtio ATalo kALa (gAthA 56mAM jaNAvyA pramANe) baMdhAtI nathI. tethI pratipakSI prakRtionA baMdhano viraha hovAthI A sAta prakRtio niraMtarapaNe avazya baMdhAya ja che. parAdhAta ane ucchvAsa paryApta prAyogyanI sAthe baMdhAya che. gAthA 56mAM sthAvara catuno (temAM aparyAptanAmakarmano) ATalo abaMdhakALa kahela hovAthI tyAM sudhI paryAptA prAyogya ja baMdha thAya che ane tyAM parAghAta, ucchavAsa niyamA baMdhAya ja che. gAthA 56mAM kahyA Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2pa0 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 6O pramANe ekendriya, vikasendriya jAti na baMdhAtI hovAthI paMcendriyajAti avazya baMdhAya ja che. tathA sthAvaracatuSka na baMdhAtuM hovAthI trasacatuSka satatapaNe baMdhAya che. A rIte pratipakSI prakRtionA baMdhanA virahanA kAraNe A 7 prakRtino ATalo satatabaMdha ghaTI zake che. mULa gAthAmAM narnAdiyaM sIya ATalo ja pATha hovA chatAM paNa "cAra palyopama sahita ane keTalAka manuSyabhava yukta" e padano nirdeza na hovA chatAM upalakSaNathI (adhyAhArathI) samajI levo. kAraNa ke A sAtanI pratipakSIno jeTalo abaMdhakALa hoya che teTalo ja A sAtano niraMtarabaMdhakALa hoya che. svopajJa TIkAmAM kahyuM che ke paMcasaMgrahAdi graMthomAM upalakSaNathI A cAra palyopama Adi levAno kaMI paNa ullekha dekhAto nathI. tenuM kAraNa amane samajAtuM nathI. arthAt cAra palyopama Adi kALa satatabaMdhamAM levo joIe. paraMtu paMcasaMgrahAdi granthakAroe Ano ullekha kema nathI karyo ? te amane samajAtuM nathI ema svopallaTIkAkArazrI devendrasUrIzvarajI ma. zrI kahe che (A kathana uparathI te mahAtmAonI laghutA keTalI che ? te ApaNane jaNAya che) paMcasaMgrahAdimAM paNa upalakSaNathI cAra palyopama Adi laI levuM e ja yogya lAge che ane A sAmAnya hovAthI teno ullekha na karyo hoya ema samAdhAna karavuM ucita che. evI ja rIte zubhavihAyogati, puruSaveda, saubhAgyatrika, uccagotra ane samacatarasTasaMsthAna ema kula 7 prakRtiono niraMtarabaMdha 132 sAgaropama jANavo. ahIM paNa upalakSaNathI cAra palyopama ane keTalAka manuSyanA bhavo umerI devA. tathA 13ra sAgaropama sudhI A 7 prakRtionA satatabaMdhanA kathananI pAchaLa yukti paNa pUrvanI jema ja jANavI. A prakRtionI pratipakSI prakRtionA baMdhano (gAthA pa7 pramANe) je viraha che. te ja A prakRtionA satatabaMdhanuM kAraNa che. Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha azubhavihAyogati ATalo kALa baMdhAtI nathI. tethI zubhavihAyogati baMdhAya che. napuMsakaveda ane srIveda nathI baMdhAto, eTale puruSaveda baMdhAya che. daurbhAgyatrika nathI baMdhAtuM eTale saubhAgyatrika baMdhAya che. nIcagotra nathI baMdhAtuM, eTale uccagotra baMdhAya che. prathama vinAnAM pAMca saMsthAna nathI baMdhAtAM tethI samacaturasasaMsthAna baMdhAya che. ema samajI levuM. gAthA : 61-62 prazna- jo pAMca saMsthAnano abaMdha hovAthI samacaturasrano satata baMdha 132 sAgaropama kaho cho. to tevI ja rIte pAMca saMghayaNano paNa 132 sAgaropama abaMdhakALa che. tethI prathama saMghayaNano paNa satatabaMdha teTalo kahevo joIe te kema na kahyo ? 251 uttara- 132 sAgaropama kALa samyaktva sahita hovAthI sarve bhavo deva-manuSyanA ja kare che te bhavomAM jyAre jyAre devaprAyogya baMdha kare tyAre paNa samacatusra baMdhAya ja che ane devamAM jaIne manuSyaprAyogya baMdha kare tyAre paNa samacaturasa baMdhAya ja che mATe samacaturasano ATalo satatabaMdha ghaTI zake che. paraMtu jyAre jyAre devamAM jaIne manuSyaprAyogya baMdha kare, tyAre ja saMdhayaNa baMdhAya che ane manuSyamAM AvI devaprAyogya baMdha kare tyAre vacamAM vacamAM saMghayaNa baMdhAtuM ja nathI. tethI saMghayaNanA baMdhano vacce vacce viraha paDavAthI teTalo satatabaMdha ghaTato nathI. devo, nArakI ane ekendriya jIvo saMghayaNa rahita hovAthI tatkAyogya baMdhakALe saMghayaNa baMdhAtuM nathI. IIFoll asuhagaijAi Agii saMghayaNAhAranarayajoyadugaM / thirasubhajasathAvaradasanapuitthIdujuyalamasAyaM // 61 // samayAdaMtamuhuttaM maNudugajiNavairauraluvaMgesu / tittIsayarA paramo aMtamuhU lahu vi AujiNe // 62 // Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 252 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 61-62 (asukhagatijAtyAkRtisaMghayaNAhArakanarakodyotadvikam / sthirazubhayazassthAvaradazaka-napuMsakastrIdviyugalamasAtam / / 61 / / (samayAdaMtarmuhartaM manujavikajinavajraudArikopAMgeSu / trayastriMzadatarANi parama antarmuharto laghurapyAyurjine // 62 // masuvADrAmaphisaMdhaUT = azubha evI vihAyogati ane azubha evI cAra jAti, azubha evAM saMsthAna ane saMghayaNa, marinaragoya= AhArakaddhika, narakaddhika ane udyotaddhika, thirakumanasathavArA = sthira, zubha, yaza ane sthAvaradazaka, naputhIyuguryanamasIya = napuMsakaveda, strIveda, be yugala ane asatAvedanIya II61|| samayAviMtamuhartA eka samayathI aMtarmuhUrta sudhI, madhukuLanivephara3ranuvaMsu manuSyaddhika, jinanAma, vajURSabhanArAMca ane audArika aMgopAMgamAM, tittIsarI tetrIsa sAgaropama, parama-utkRSTa, aMtamuhU aMtarmuhUrta, tradUvi-jAnyathI paNa prAnane cAra AyuSya ane jinanAmamAM 6rA/ gAthArtha= azubhavihAyogati, azubha cAra jAti, azubha evAM pAMca saMsthAna ane pAMca saMghayaNa, AhAraddhika, narakaddhika, udyotadvika, sthira, zubha, yaza, sthAvaradazaka, napuMsakaveda, strIveda, hAsyAdi be yugala, asatAvedanIya, ema 41 prakRtiono satatabaMdha 1 samayathI aMtarmuhUrta sudhI thAya che. manuSyaddhika, jinanAmakarma, vajURSabhanArAca ane dArikasaMgopAMga A pAMce karmono utkRSTa satatabaMdha 33 sAgaropama jANavo. AyuSyakarma cAra tathA jinanAmakarma ema pAMcano jaghanyathI paNa satatabaMdha aMtarmuhUrta samajavo. 62 vivecana= azubhavihAyogati, ekendriya, beindriya, te indriya ane caurindriya ema cAra jAtio, pahelA vinAnAM pAMca saMghayaNa ane pAMca saMsthAna, AhAradrika, narakaddhika, udyota ane Atapa nAmakarma, sthira, zubha, yaza, sthAvaradazaka, napuMsakaveda, strIveda, hAsya-rati, arati Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 61-62 pAMcamo karmagraMtha 253 zoka ema be yugala, tathA asatAvedanIya ema 41 prakRtiono satatabaMdha 1 samayathI aMtarmuhUrta sudhI hoya che. eTale ke jaghanyathI 1 samayano satatabaMdha ane utkRSTathI aMtarmuhUrta sudhI satatabaMdha hoya che. A ekatAlIse prakRtio adhuvabaMdhI hovAnA kAraNe ja vadhumAM vadhu aMtarmuhUrta sudhI ja satata baMdhAya che. tyArabAda avazya pratipakSI prakRtio baMdhAya che. athavA uparanA guNasthAnake javAthI baMdhaviccheda thAya che. paraMtu aMtarmuhUrtathI vadhu kAla A 41 prakRtio adhuvabaMdhI hovAnA kAraNe baMdhAtI nathI. prazna - adhuvabaMdhI to 73 che. jo adhuvabaMdhIpaNAnA kAraNe utkRSTathI satatabaMdha aMtarmuhUrta thato hoya to 41no ja kema ? totere toterano utkRSTa satatabaMdha aMtarmuhUrta kema kahetA nathI ? uttara- A 41 vinAnI bAkInI 32 prakRtio adhuvabaMdhI hovA chatAM paNa tenI pratipakSI prakRtiono baMdha bhavapratyayika athavA guNapratyayika vyavaccheda pAmyo hovAthI antarmuhUrtathI vadhAre kALa paNa A 32 prakRtiono satata baMdha maLI zake che. je gAthA 58-5960mAM kahyo ane A ja gAthAmAM manuSyadvikAdino kahevAze. tethI 32no satatabaMdha vadhAre kAla saMbhavato hovAthI 41no ja satatabaMdha utkRSTathI aMtarmuhUrta kahyo che. manuSyaddhika, jinanAmakarma, vajURSabhanArAcasaMghayaNa ane dArikAMgopAMga ema kula pAMca prakRtiono satatabaMdha utkRSTathI 33 sAgaropama jANavo. kAraNa ke anuttaravimAnavAsI devamAM janAra AtmAne 33 sAgaropama sudhI satata manuSyabhava prAyogya ja baMdha thAya che. tethI A pAMca prakRtio adhuvabaMdhI hovA chatAM paNa tyAM pratipakSI prakRtiono baMdha na hovAthI utkRSTathI 33 sAgaropama sudhI satatabaMdha hoI zake che. A pramANe utkRSTa satatabaMdha samApta thayo. 18 Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 61-62 jaghanya satata baMdha 73 adhuvabaMdhImAMthI jinanAma ane cAra AyuSyakarmano jaghanya satatabaMdha paNa aMtarmuhUrta jANavo. bAkInI 68 prakRtiono jaghanya satatabaMdha 1 samaya jANavo. AyuSyakarma to aMtarmuhUrta baMdhAya ja che ane bhavamAM eka ja vAra baMdhAya che. tiryaMca-manuSyamAM bhavanA trIjA bhAga Adi bhAgomAM baMdhAya che. ane deva-nArakImAM AyunA cha mahinA zeSa hote chate baMdhAya che. ItyAdi zAstra prasiddha hakIkata che. . jinanAmakarmano jaghanyathI satatabaMdha aMtarmuhUrta A rIte saMbhavI zake che. je manuSya jinanAmakarma bAMdhI upazamazreNI prAraMbhe te manuSyane AThamA guNasthAnakanA chaThThA bhAgathI AgaLa jinanAmakarmanA baMdhano viccheda thAya che. zreNI uparathI utaratAM AThamAnA chaThThAbhAgathI punaH jinanAmano baMdha zarU thAya che. te jIva sAtama-chadde guNaThANe AvIne pharIthI (karmagraMthanA mate) bIjIvAra upazama zreNI mAMDI zake che. sAtame, chaTTa guNaThANe aMtarmuhUrta rahIne turata ja bIjIvAra upazama zreNI mAMDanArane AThamAnA chaThThA bhAge jinanAmanA baMdhano viccheda thAya che A rIte be vAra upazamazreNInI vacce aMtarmuhUrta jaghanya satatabaMdha jinanAmakarmano thaI zake che. te vinA jinanAmano baMdha zarU thayA pachI samyakta hoya tyAM sudhI satata cAlu ja rahe che. (phakta narakabhava tarapha abhimukha kSayopazamasamyakatvathI paDelA jIvane aMtarmuhUrtakALa jinanAmano mithyAtve abaMdha hoya che. te vinA baMdha zarU thayA pachI samyakatvavALA sarvakALe jinanAmano baMdha cAlu ja rahe che.) 73 adhuvabaMdhImAMthI uparokta pAMca prakRti vinA bAkInI 68 prakRtiono jaghanya satatabaMdha mAtra 1 samaya ja hoya che. adhuvabaMdhI hovAthI 1 samaya baMdhAyA pachI pratipakSInA baMdhano saMbhava hovAthI jaghanyathI 1 samaya satatabaMdha ghaTI zake che. WWW.jainelibrary.org Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 61-62 pAMcamo karmagraMtha 2papa jinanAma karmano satatabaMdha jaghanyathI aMtarmuhUrta ane utkRSTathI 33 sAgaropama je kahyo te nikAcitane AzrayI jANavo. anikAcitane AzrayI jinanAmanA satatabaMdha ke abaMdhano vyavahAra jANavA maLato nathI. jinanAmano baMdha tiryaMcagati vinA traNa gatimAM hoya che. paraMtu anikAcitanI sattA cAra gatimAM hoya che. A pramANe sthitibaMdha saMbaMdhI judA judA anekaviSayo samajAvavA dvArA sthitibaMdhanuM varNana saMpUrNa thayuM. have rasabaMdha samajAvIzuM. // 61-62mAM X X X X | X X X manuSyanA 185 sAgaropamamAM 163 sAgaropamamAM 13ra sAgaropamamAM bhavo thatA bhavo | thatA bhavo | thatA bhavo | chaThThI narakapRthvImAM 22 sAgaropama manuSya pUrvakroDa varSa | yugalika manuSya 3 palyo. saudharmakalpa 4 palyo. | saudharmakalpa 1 palyo. manuSya pUrvakroDa varSa | manuSya pUrvakroDa varSa navamI greve. 31 sAga. navamI greve. 31 sAga. | manuSya pUrvakroDa varSa manuSya pUrvakroDa varSa | manuSya pUrvakroDa varSa vijayAdimAM33 sAga. | vijayAdimAM33 sAgaro.| vijayAdimAM33sAgaro. manuSya pUrvakroDa varSa | manuSya pUrvoDa varSa | manuSya pUrvakroDa varSa vijayAdimAM33sAgaro.. vijayAdimAM33sAgara. | vijayAdimAM33sAgaro. manuSya pUrvakroDa varSa | manuSya pUrvakroDa varSa manuSya pUrvakroDa varSa azrute 22 sAgaro. acyate rara sAgaro. ate 22 sAgaro. manuSya pUrvakoDa varSa | manuSya pUrvakroDa varSa manuSya pUrvakroDa varSa acyate 22 sAgaro. acyate 22 sAgaro. acyate 22 sAgaro. manuSya pUrvakoDa varSa manuSya pUrvakroDa varSa manuSya pUrvakroDa varSa azrute 22 sAgaro. acyate 22 sAgaro. | acyate 22 sAgaro. manuSya pUrvakroDa varSa | manuSya pUrvakroDa varSa manuSya pUrvakroDa varSa Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 61-62 kALa baMdha kAla. abaMdhasthiti ane satatabaMdhanuM citra utkRSTa abaMdhakALa utkRSTa utkRSTa satatabaMdha utkRSTa jaghanya satatabaMdha jaghanya yogya prakRtio | abaMdha | yogya prakRtio satata yogya prakRtio satata baMdha 3. tiryacatrika | 163 deivadrika- 3 palyo. jinanAma 1 sAga. vaikriyaddhika-4 3. narakatrika ja palyo.|tiryacaddhika- | | asaMkhya nIcagotra 3 1. udyotanAma manubhava cAra Ayu.-4 aMtamuhurta cAra AyuSya-4 adhika audA. za.nA.-1 | asaMkhya bAkInI - 68 1 samaya pudgala adhRvabaMdhI parAvartana 4. sthA. catuSka | 185 dezona | 73 sAga. sAtavedanIya-1 pUrva koDavarSa 4.kujAti" 4 palyo. 1. Atapa { 8 manu. pa. azubha saMgha. 132 sA. parAghAta-ucchavAsa 185 sA. pa." saMsthAna | tathA paMcendriya jAti jhipalyo. 1. " vihAyo. | 6 manu.trisa catuSka - 7 | 8 manu. 4. anaMtAnubaMdhI bhava a. bhava 1.mithyAtva 3. daurbhAgyatrika 3.thiNadvitrika Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 63 pAMcamo karmagraMtha 257 kALa utkRSTa abaMdhakALa utkRSTa utkRSTa satatabaMdha utkRSTa jaghanya satatabaMdha jaghanya yogya prakRtio abaMdha yogya prakRtio satata yogya prakRtio satata | baMdha baMdha zubhavihAyogati 132 sA. puruSa veda | 6 manu. 1. nIcagotra saubhAgyatrika bhava 1. napuMsakaveda uccagotra 1. strI veda samayasura saMsthA 25 azu. vihA.gati aMtarmuhUrta | 4 |cArajAti vagere 41. kula - 39. dhruva baMdhI 40.adhUvabaMdhI 120. 41 33 manuSyaddhika jinanAma vajaRSabhanArAca audArikAMgopAMga kula - 73 have rasabaMdha samajAve che. tivvo asuhasuhANaM, saMkesavisohio vivajjayao / maMdaraso girimahirayajalarehAsarisakasAehiM // 63 // (tIvro'zubhazubhAnAM saMklezavizuddhito viparyayataH / mandaraso girimahIrajojalarekhAsadRzakaSAyaiH // 63 // ) Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 258 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 63 tivyo tIvra, sudasudAi=azubha ane zubha karmaprakRtiono, saMsavilodi=saMkleza dvArA ane vizuddhi dvArA thAya che. vijJava=tenA karatAM viparIta paNe, maMsI=jaghanya rasa baMdhAya che. rimadIrayettarehA=parvata, pRthvI, retI ane jalanI rekhA, risalIsAtri samAna kaSAyo vaDe / 63 // gAthArtha - azubha ane zubha prakRtiono utkRSTa rasa anukrame saMkleza ane vizuddhi vaDe baMdhAya che. tathA jaghanyarasa tenA karatAM viparyayapaNe baMdhAya che tathA parvata, pRthvI, retI ane jalanI rekhA samAna kaSAyo vaDe (A gAthAnA arthano saMbaMdha AgaLa AvanArI gAthA sAthe che. ) / 63 | vivecana - prakRtibaMdha, sthitibaMdha, anubhAgabaMdha ane pradezabaMdha ema cAra prakAranA baMdhamAMthI prakRtibaMdha ane sthitibaMdha samajAvIne have anubhAgabaMdha samajAve che. pratisamaye baMdhAtA karmaparamANuomAM AtmA sAthe vivakSita karma keTalo samaya raheze evA prakAranI sthitinuM (kAlanuM) niyamana jema AtmA kare che. tema A karma jyAre udayamAM Avaze tyAre kevuM kevuM phaLa Apaze? ane te phaLa keTalA pAvarathI Apaze ? tenuM paNa niyamane AtmA kare che. tevA prakAranA phaLa ApavA mATeno je pAvara, je zakti, karmANuomAM AtmA nakkI kare che. te sAmarthyane anubhAgabaMdha kahevAya che. prakRtibaMdhathI A karma zuM phaLa Apaze ? te nakkI thAya che. ane anubhAgabaMdhathI te phaLa keTalA pAvarathI (keTalI tIvra-maMdatAthI) phaLa Apaze te nakkI thAya che. A zakti eTale sAmarthya te ja anubhAga che. ane tenuM nakkI thavuM te anubhAgabaMdha che. anubhAgabaMdhane ja rasabaMdha kahevAya che. bAMdhelA rasa (anubhAga) pramANe jayAre te karma udayamAM Ave che ane phaLavipAka dekhADe che tyAre tene vipAkodaya, anubhAgodaya athavA rasodaya kahevAya che. Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 63 pAMcamo karmagraMtha 259 baMdhAyelAM te karmomAM bAMdhelo je rasa che. te adhyavasAya dvArA hina karIne potAnA rUpe jIva vede che. tene vipAkodaya kahevAya che. ane potAno udaya na hoya tyAre potAnA mUlakarmamAM sajAtIyamAM athavA sajAtIya na hoya tyAre vijAtIyamAM bhaLIne je udayamAM Ave tene saMkramaNa athavA vivakSita prakRtino pradezodaya kahevAya che. sArAMza ke je karma jeTalA rasavALuM bAMdhyuM hoya, te karmanA te rasamAMthI adhyavasAyane anusAre pheraphAra karI parivartita karelA rasa pramANe svavipAkathI bhogavavuM te rasodaya (vipAkodaya) kahevAya che. ane baMdhAyeluM te vivakSita karma bAMdhyA pachI bhavapratyayika athavA guNapratyayika teno udaya na thavAthI tenA karmaparamANuone potAnA mUlakarmamAM ja sajAtIya udayamAM hoya to tenAmAM ane sajAtIya na hoya to vijAtIyamAM bheLavIne tevI paraprakRti rUpe vivakSita karmaparamANuone bhogavavA te pradezodaya kahevAya che. jema ke mithyAtva mohanIyanAM baMdhAyela dalikone maMdarasavALAM karIne paNa mithyAtvamohanIyarUpe bhogavavAM te mithyAtvamohanIyano vipAkodaya kahevAya che. ane samyakvamohanIya ke mizramohanIya rUpe karIne te rUpe bhogavavA te mithyAtvano pradezodaya kahevAya che. evI ja rIte devabhavamAM gayelo jIva devagatinAmakarma, paMcendriyajAti nAmakarma ane vaikriyazarIranAmakarmAdinAM dalikone svavipAkathI udayasvarUpe anubhave che. te vipAkodaya che ane devagatimAM rahelo te ja devano jIva manuSyagati Adi zeSa traNa gatinAmakarma, paMcendriya sivAyanI cAra jAtinAmakarma ema anudayavatI nAmakarmanI zeSa prakRtinAM karmadalikone bhavapratyayika udaya na hovAthI devagatinAmakarmAdi udayavatI evI nAmakarmanI 21,25,27,28,29 ane 30 prakRtiomAM saMkramAvIne je te rUpe udayathI bhogave tene manuSyagati Adi anudayavatI prakRtiono pradezodaya kahevAya che. AvI ja rIte guNapratyayika je prakRtiono anudaya thayo hoya teno paNa udayavatImAM saMkramAvIne je udaya thAya te anudayavatIno pradezodaya kahevAya che. Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 260 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 63 have je samaye je karma baMdhAya che, te samaye ja temAM jema prakRti, sthiti ane pradeza baMdha thAya che. tema rasa paNa baMdhAya ja che. sthitirasa vinAnuM karma mAtra 11-12-13mAM guNaThANe ja baMdhAya che. bAkInA 1 thI 10 guNasthAnakomAM jyAre jyAre karma baMdhAya che. tyAre tyAre pratisamaye avazya sthiti-rasa paNa baMdhAya ja che. te rasabaMdhanuM varNana A pramANe che. 1 thI 10 guNasthAnakomAM vartatA sarve jIvo pratisamaye anaMtAnaMta karmaparamANuonA banelA kAmaNavargaNAnA skaMdhone grahaNa karIne karmarUpe bAMdhe che. te sarve karmaparamANuomAM potAnA niyata vipAkarUpe phaLa ApavAnI tIvra-maMdAtmaka bhAve zaktinuM je niyamana thavuM te zaktinA (sAmarthyanA) niyamane rasabaMdha kahevAya che. eka samaye baMdhAtA anaMtAnaMta karma paramANuomAM Avo rasabaMdha thato hovA chatAM paNa te sarve paramANuomAM sarakho rasabaMdha thato nathI. koImAM ocho ane koImAM adhika rasabaMdha thato hovAthI te rasanI vargaNA ane spardhaka rUpe zAstromAM vivakSA karelI che. te A pramANe eka jIva vaDe eka samayamAM grahaNa karAtA anaMtAnaMta karmapudgalomAM ochAmAM ochA rasavALA je karma pudgalo che. temAM je rasa (zakti-sAmarthya) che. tenA sUkSmamAM sUkSma TUkaDA karavAmAM Ave ke je eka TukaDAnA pharIthI kevalInI buddhie paNa be TUkaDA na thAya tevA TUkaDA karIe to saMsAramAM rahelA sarvajIvonI saMkhyA karatAM anaMtaguNA TUkaDA thAya teTalo rasa ochAmAM ochA rasavALA eka eka karma pudgalomAM hoya che. sArAMza ke sarvajIvo karatAM anaMtaguNA rasAvibhAgo vaDe (eTale ke rasANuo vaDe) yukta evA anaMtA paramANuo (paraspara samAna rasavALA) hoya che. A rasAvibhAgane avibhAgapaliccheda paNa kahevAya che. AvA prakAranA sarvajIvo karatAM anaMtaguNA rasAvibhAgavALA anaMtA paramANuono samudAya te vargaNA WWW.jainelibrary.org Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 63 pAMcamo karmagraMtha 261 kahevAya che. sarakhe sarakhA rasAvibhAgavALA paramANuono samudAya te vargaNA kahevAya che. A prathama vargaNA che. tenA karatAM eka rasAvibhAga jemAM adhika hoya evA anaMtA karmaparamANuono samudAya te bIjI vargaNA. tenAthI be adhika rasAvibhAga vALA karmaparamANuono samudAya te trIjI vargaNA ema kramaza: anaMtI vargaNAo eka samayamAM baMdhAtA te karmANamAM hoya che. kramazaH ekottara vRddhi rUpe niraMtara paNe thatI vargaNAono samudAya tene spardhaka kahevAya che. vargaNAo jANe eka eka rasANunI vRddhi vaDe mAMhomAMhe spardhA karatI hoya zuM ? evA arthamAM niraMtara paNa thatI vargaNAone spardhaka kahevAya che. AvA prakAranI niraMtara paNe abhavyathI anaMtaguNI ane siddhanI saMkhyA karatAM anaMtamA bhAganI vargaNAo thAya che. tethI eka spardhakamAM teTalI (eTale abhavyathI anaMtaguNI) vargaNAo hoya che. tyArabAda ekottara vRddhivALA rasANuothI yukta evA karma pudgalo baMdhAtA karmamAM hotA nathI. tethI aMtara paDe che. aMtara paDavAthI ahIM eka spardhaka samApta thAya che. AvAM asaMkhya spardhako eka samayanA baMdhamAM hoya che. A vAta kalpita eka udAharaNathI samajIe. sarva jIvo eTale 100, tenAthI anaMtaguNa eTale 1000, abhavyo eTale 2, tenAthI anaMtaguNa 20, have sauthI jaghanya rasAsuvALA eTale ke sarva jIvothI anaMtaguNA (1000) rasANuvALA anaMtA karma paramANuonI je vargaNA te prathama spardhakanI prathama vargaNA. eka adhika (eTale 1001) rasANuvALA bIjA anaMtA karma paramANuonI je vargaNA te bIjI vargaNA. ema 1002 rasANuvALA bIjA anaMtA karma paramANuonI je vargaNA te trIjI vargaNA. A pramANe kramaza: abhavyathI anaMtaguNI eTale 20 vargaNAo thAya, tevA ekottaravRddhi vALA karma pudgalo te baMdhAtA karmamAM hoya che. paraMtu tyArabAda Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 2. pAMcamo karmagraMtha gAthA : 63 1020 rasANuvALA 1021 rasANuvALA 1022 rasANuvALA karma pugalo te baMdhAtA karmamAM eka paNa hotA nathI. eka spardhakathI bIjA spardhakanI vacce sarvajIvo karatAM anaMtaguNanuM aMtara hoya che. tethI ja paheluM, bIjuM, trIjuM ema spardhako judAM-judAM thAya che. AvA prakAranAM abhavyathI anaMtaguNa spardhako eka samayamAM baMdhAtA karmamAM hoya che. tene ja eka rasasthAnaka athavA anubhAgabaMdhasthAnaka kahevAya che. eka samayamAM eka jIva vaDe baMdhAtA karmamAM eka ja rasasthAnaka (anubhAgabaMdhasthAnaka) hoya che. (eTale ke abhavyathI anaMtaguNA spardhako temAM hoya che) AvA prakAranAM rasasthAnako asaMkhyAta lokAkAza pradeza pramANa kula hoya che. eka jIva vaDe eka ja samayamAM baMdhAtA karmamAM abhavyathI anaMtaguNa vargaNAo ane teTalAM ja spardhako jeTalo hInAdhikapaNe rasano baMdha karmaparamANuomAM je thAya che temAM karma bAMdhanArA jIvono tevA prakArano je citra-vicitra adhyavasAya che te kAraNa samajavuM tathA karmaparamANuomAM tevA rasAMzayuktapaNe pariNamavAno teno potAno svabhAva paNa kAraNa samajavuM. jema agnimAM bALavAno ane kASThamAM baLavAno svataH svabhAva che to ja dAhAtmaka kArya thAya che. tema ahIM jIvamAM citra-vicitra baMdhakasvabhAva ane karmaparamANuomAM citra-vicitra bhAve badhyamAnapaNe pariNAma pAmavAno svabhAva hovAthI AvA prakArano rasabaMdha thAya che. abhavyathI anaMtaguNA spardhakomAM thanArI pratyeka vargaNAomAM anaMtA anaMtA karma paramANuo hovA chatAM paNa pahelA spardhakanI pahelI vargaNAmAM sauthI vadhAre paramANuo hoya che. tenAthI pahelA spardhakanI bIjI-trIjI-cothI Adi vargaNAomAM kramazaH hIna-hIna karmaparamANuo hoya che. ema sarva spardhakomAM jANavuM tathA prathama spardhakanI antima Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 63 pAMcamo karmagraMtha vargaNA karatAM bIjA spardhakanI prathama vargaNAmAM paNa hIna paramANuo jANavA. ema sarvatra samajavuM. ahIM sarvatra "rasabaMdha"mAM samajAvAtA rasano artha ja jIvane karmonuM phaLa batAvavAnI tIvratA ane maMdatArUpa sAmarthya-zakti evo artha karavo. paraMtu pudgalAstikAyanA lakSaNa rUpe je varNa-gaMdha-2sa ane sparzamAM rasanAthI grAhya svAdasvarUpa tikta kuTu Amla ityAdi rasa Ave che. te na samajavo. te rasanAgrAhya svAda svarUpa rasa karmaparamANuomAM (ane sarva pudgalomAM) pudgalAstikAyano guNa hovAthI svAbhAvikapaNe ja hoya che. ane karmanA phaLane ApanAra tIvra-maMda svarUpa A rasa jIva vaDe baMdhAyelo (naMkhAyelo) che. jIva jyAre bAMdhe che tyAre ja Ave che. baMdhane AzrayI karmaprakRtio 120 hoya che. temAM 42 puNyaprakRtio che. jene zubhaprakRti kahevAya che ane 82 pApaprakRtio che. jene azubha prakRti kahevAya che. varNa catuSka bannemAM AvavAthI cAranI saMkhyA vadhe che. zubhaprakRtiono utkRSTa rasa zubha che. tethI atyanta vizuddhi vaDe (eTale ke atyanta maMda-maMdatara saMkleza vaDe) baMdhAya che. ane azubhaprakRtiono utkRSTarasa azubha che. tethI atyanta tIvra saMkleza vaDe baMdhAya che. zubhaprakRtiono jaghanya rasa atyanta tIvra saMkleza vaDe baMdhAya che. ane azubhaprakRtiono jaghanya rasa atyanta vizuddhi vaDe (eTale atyanta maMda-maMdatara saMkleza vaDe) baMdhAya che. 263 (1) 42 puNya prakRtiono utkRSTarasa vizuddhithI thAya che. (2) 42 puNya prakRtiono jaghanya rasabaMdha tIvra saMklezathI thAya che. (1) 82 pApa prakRtiono utkRSTarasa tIvra saMkalezathI thAya che. (2) 82 pApa prakRtiono jaghanya rasabaMdha utkRSTa vizuddhithI thAya che. sthitibaMdhamAM kaSAyajanya viSamatA mAtra kAraNa che paraMtu sabaMdhamAM lezyA sahaSkRta kaSAyajanya viSamatA kAraNa che. tethI eka-eka sthiti Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha baMdhanA adhyavasAyamAM asaMkhya-asaMkhya rasabaMdhanA adhyavasAyo hoya che. jJAnAvaraNIya karmamAM aMtarmuhUrtathI 30 koDAkoDI sAgaropama sudhInI sthiti baMdhAya che. tethI aMtarmuhUrtathI 30 koDAkoDI sAgaropamanA jeTalA samayo thAya teTalAM sthitisthAno kahevAya che. temAMnA eka eka sthitisthAne sthitisthAne asaMkhya lokAkAza pradeza pramANa sthitibaMdhanA hetubhUta (kaSAyajanya) adhyavasAyasthAno hoya che. ane sthitibaMdhanA hetubhUta ekaeka adhyavasAyasthAnomAM (lezyA sahaSkRta kaSAyajanya) rasabaMdhanA hetubhUta adhyavasAyasthAno asaMkhya lokAkAzapradeza pramANa hoya che. sthitibaMdha ane rasabaMdha ema bannemAM mUla to kaSAya ja kAraNa che. lezyA kAraNa nathI. paraMtu rasabaMdhamAM lezyA kaSAyathI mizra thayelI hoya to lezyA paNa kAraNa kahevAya che. anyathA jo ema na samajIe ane lezyAne rasabaMdhanuM kAraNa mAnIe to 1 thI 10 guNasthAnakomAM jema zuklalezyA hoya che tema 11 thI 13mAM paNa zuklalezyA che. tethI tyAM paNa rasabaMdha thavo joIe. paraMtu tyAM rasabaMdha thato nathI. mATe ekalI lezyA rasabaMdhanuM kAraNa nathI. lezyA sakRta kASAyikapariNAma ja rasabaMdhanuM kAraNa che. 264 tIvra-maMdatAne anusAre rasabaMdhanA asaMkhya bhedo thai zake che. maMdatama-maMdata2-maMda-tIvra-tIvratara ane tIvratama ema ghaNA prakAro paDe che. paraMtu te sarve bhedone samajAvavA zAstrakAroe 4 bhAga pADyA che. (1) ekasthAnika (2) dvisthAnika (3) tristhAnika ane (4) catuHsthAnika. A cAra prakArone ja ekaThANIyo, beThANIyo, traNaThANIo ane cAraThANIyo rasa kahevAya che. tene samajAvavA zubha prakRtio mATe zeraDInA rasanuM ane azubhaprakRtio mATe lIMbaDAnA rasanuM dRSTAMta zAstromAM suprasiddha che. zeraDIno ke lIMbaDAno je svAbhAvika rasa che. tenA jevI mIThAza ane kaDavAza jemAM hoya te ekasthAnikarasa. tenA rasane ukALI ukALIne aDadho bALI nAkhI aDadho rAkhIe arthAt buddhithI be bhAga kalpIne eka bhAga bALI nAkhI eka bhAga rAkhIe te dvisthAnika rasa. gAthA : 63 Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 64 pAMcamo karmagraMtha 265 tevI ja rIte buddhithI traNa bhAga kalpIne be bhAga bALI nAkhI trIjo bhAga mAtra rAkhIe te tristhAnika rasa. ane buddhithI cAra bhAga kalpIne traNa bhAga bALI nAkhI. cotho bhAga mAtra rAkhIe. tenA jevI mIThAza ane kaDavAza jyAM hoya te catuHsthAnika rasa kahevAya che. A cAra prakAranA rasabaMdhamAM anaMtAnubaMdhI Adi cAra kaSAyo kAraNa che. je mUlagAthAnA umihira garehArisAduM A padamAM jaNAvyuM che. parvatanI rekhA samAna kaSAya zabdathI anaMtAnubaMdhI samajavo. pRthvInI rekhAmAna zabdathI apratyAkhyAnIya, retInI rekhA samAna zabdathI pratyAkhyAnAvaraNa ane pANInI rekhA samAna zabdathI saMjavalana kaSAya jANavA. A padanA arthano saMbaMdha AgaLa AvanArI 64mI gAthA sAthe che. eTale tenA vivecanamAM ja vadhAre artha spaSTa karIzuM 63 cauThANAI asuhA, suhannahA vigghadesaghAiAvaraNA / pumasaMjalaNigaduticauThANarasA sesa dugamAI // 64 // (catuHsthAnAdirazubhAnAM zubhAnAmanyathA vighnadezaghAtyAvaraNAH / puruSasaMjvalanA ekadvitricatuHsthAnarasAH zeSA dvisthAnAdayaH // 64 // ) 230aa catuHsthAnaka Adi, su=azubhaprakRtiono, suzubha prakRtiono, nadI=anyathA-ulaTI rIte, visAvadara pAMca aMtarAya ane sAta dezaghAtI AvaraNo, puma purUSada, saMga7= cAra saMjvalana,rUtivaDavAIrasa=eka, be, traNa ane catuHsthAnakAdi rasavALI, lesa=bAkInI prakRtio, yugamArUM kristhAnika Adi rasavALI che. 64 gAthArtha - (pUrvagAthAmAM kahelA kaSAyo vaDe) anukrame azubha prakRtiono catuHsthAnaka Adi ane zubhaprakRtiono tenAthI ulaTI rIte rasa baMdhAya che. pAMca aMtarAyakarma, sAta dezaghAtI AvaraNo paruSaveda ane saMjvalana cAra kaSAya ema 17 prakRtiono rasa eka, be, traNa Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha ane catuHsthAnika hoya che. bAkInI 103 prakRtiono rasa dvisthAnika, tristhAnika ane catuHsthAnika hoya che. 564aa 266 vivecana : baMdhane AzrayI 120 prakRtiomAMthI mAtra 17 prakRtiono ja ekasthAnika rasabaMdha thAya che. bAkInI 103 prakRtiono eka sthAnika rasabaMdha thato ja nathI. tenuM kAraNa e che ke ekasthAnika rasabaMdha thAya tevI atyanta vizuddhivALA vizuddha adhyavasAyo zreNImAM navamA guNasthAnakano keTaloka bhAga gayA pachI ja Ave che. ane tyAM A sattara ja azubha prakRtio baMdhAya che. bIjI baMdhAtI nathI tethI 17 no ja ekasthAnika2sabaMdha saMbhave che. gAthA : 64 prazna : navamA guNasthAnake 22 prakRtiono baMdha kahyo che. temAM sAtA, yaza ane uccagotra traNa ja puNyaprakRtio che. bAkInI 19 azubha prakRtio che. to 17no ja ekasthAnika2sa baMdha kema kaho cho ? kevalajJAnAvaraNa ane kevaladarzanAvaraNano baMdha paNa che. ane te azubha paNa che. teno ekasthAnika rasabaMdha kema kahetA nathI ? uttara : A banne prakRtio sarvaghAtI che sarvaghAtIno rasa jaghanyathI paNa dvisthAnika ja hoya che, tethI navame, dasame guNasthAnake atyanta vizuddhi hovA chatAM paNa A banne prakRtio sarvaghAtI hovAthI jaghanyathI paNa teno dvisthAnika ja rasabaMdha thAya che. ekasthAnika rasabaMdha thato nathI. je ekasthAnika rasa che. tathA jaghanya evo dvisthAnika je rasa che. te banne atizaya alpa rasa hovAthI svaghAtyaguNano sarvathA ghAta karavA mATe asamartha hoya che. tethI kevalaDhikanA AvaraNano rasabaMdha navame-dasame paNa ekasthAnika thato nathI. prazna : jema atyanta vizuddhi vaDe navamA-dasamA guNasthAnake 17 azubha prakRtiono ekasthAnika rasabaMdha thAya che. tema atizaya saMkliSTa pariNAma vaDe pahelA guNaThANe zubhaprakRtiono paNa ekasthAnika rasabaMdha thavo joie. te kema kahetA nathI ? Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 64 pAMcamo karmagraMtha 267 uttara : atizaya saMkliSTa pariNAma hoya tyAre prAyaH zubhaprakRtiono baMdha ja saMbhavato nathI. azubha prakRtio ja baMdhAya che. jema cAra gatimAMthI tIvra saMkleza hoya to naraka-tiryaMcagati ja baMdhAya. pAMca jAtimAM ekendriyAdi jAti ja baMdhAya eTale zubhaprakRtiono baMdha ja na hovAthI eka sthAnika rasabaMdha thato nathI. prazna : atyanta tIvra saMkliSTa pariNAmavALA tiryaMca manuSyo jyAre sAtamI narakamAyogya baMdha kare che tyAre paMcendriyajAti, vaikriyazarIranAmakarma, parAghAta, ucchavAsa trasacatuSka vagere keTalIka puNyaprakRtio paNa bAMdhe ja che. tyAre te prakRtiono ekasthAnika rasabaMdha thavo joie. uttara : te samaye paNa baMdhAtI puNyaprakRtiono tathAsvabhAve ja beThANIo Adi ja rasa baMdhAya che. paraMtu tenAthI ocho rasabaMdha thato nathI. tethI tyAM paNa kristhAnika Adi rasabaMdha jANavo. parvatanI rekhA samAna anaMtAnubaMdhI kaSAya vaDe azubha prakRtiono catuHsthAnika rasa baMdhAya che. pRthvInI rekhA samAna apratyAkhyAnIya kaSAya vaDe tristhAnika rasa baMdhAya che. retInI rekhA samAna pratyAkhyAnAvaraNa kaSAyo vaDe kristhAnika rasa baMdhAya che. ane jalanI rekhA samAna saMjavalana kaSAyo vaDe mAtra 17 azubhaprakRtiono ja ekasthAnika rasa baMdhAya che. zubhaprakRtiomAM tenAthI viparIta bhAva jANavo, eTale ke anaMtAnubaMdhI kaSAya vaDe visthAnika, apratyAkhyAnIya kaSAya vaDe tristhAnika ane pratyAkhyAnAvaraNa tathA saMjavalana kaSAya vaDe catuHsthAnika rasa baMdhAya che. kaSAyanuM nAma azubha prakRtiono | zubha prakRtiono zubha prakRtinA| zubha prakRti rasabaMdha rasabaMdha anaMtAnubaMdhInA udaya vaDe catuHsthAnika kristhAnika apratyAkhyAnIyanA udaya vaDe tristhAnika tristhAnika pratyAkhyAnAvaraNanA udaya vaDe kristhAnika catuHsthAnika saMjvalananA udaya vaDe eka sthAnika catuHsthAnika Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 268 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 64 prazna : jo anaMtAnubaMdhI kaSAyanA udaya vaDe azubhaprakRtiono rasabaMdha catuHsthAnika thato hoya ane zubhaprakRtiono dristhAnika rasabaMdha thato hoya to anAdi mithyAtvI jIva prathama upazama samyakta pAme te avasthAnuM varNana karatAM karmaprakRtimAM (kammapayaDI graMthamAM) upazamanAdhikAranA prAraMbhamAM zrI zivazarmasUrIzvarajI ma. sAhebe kahyuM che, ke saMzitva paMcendriyatna ane paryAptatva ema traNa labdhithI yukta evo jIva, azubhano kristhAnika rasa bAMdhato ane zubhano catuHsthAnika rasa bAMdhato, tathA sattAmAM rahelI azubhaprakRtinA rasane paNa kristhAnika karato ane zubhaprakRtinA rasane catuHsthAnika karato evo te jIva kramazaH traNa karaNa karavA vaDe upazamasamyakta pAme che. ahIM prazna thAya che ke upazama samyakta pAmanAro A jIva mithyAtva avasthAmAM che, tyAM anaMtAnubaMdhI kaSAya paNa dhruvodayI che. tethI A anaMtAnubaMdhI kaSAyano udaya tyAM avazya che ja. te hote chate azubha prakRtiono dristhAnika ane zubhaprakRtiono catuHsthAnika rasa kevI rIte baMdhAya ! ane jo baMdhAya to A gAthAmAM kahelI vAta kevI rIte yuktisaMgata thAya ? uttara : anaMtAnubaMdhI kaSAyanA udayathI azubhano catuHsthAnika ane zubhano dristhAnika rasabaMdha thAya ema je A 64mI gAthAmAM kahyuM che. te prAyikavacana samajavuM. bahudhA Avo rasa baMdhAya ema jANavuM. tethI anaMtAnubaMdhI kaSAyanA udayavALA mithyASTi jIvo paNa tIvra madhyama ane maMda bheTavALA hoya che. tIvra anaMtAnubaMdhInA udayavALA hoya tyAre azubhano catuHsthAnika ane zubhano dristhAnika rasa bAMdhe, madhyama anaMtAnubaMdhInA udayavALA hoya tyAre banneno tristhAnika rasa bAMdhe, ane maMda anaMtAnubaMdhInA udayavALA hoya tyAre azubhano dristhAnika ane zubhano catuHsthAnika rasa paNa bAMdhe. ema paNa sUkSmabuddhie samajavuM. A kAraNathI sakhyatva pAmatI vakhate pUrvabhUmikAvALA kALamAM maMda anaMtAnubaMdhIno udaya hovAthI azubhano dristhAnika rasabaMdha ane zubhano catuHsthAnika rasabaMdha thAya che. A rIte karmaprakRtinuM vacana yathArtha rIte Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 64 pAMcamo karmagraMtha 269 ghaTe che. ane jyAre tIvra anaMtAnubaMdhI hoya tyAre azubhano catuHsthAnika ane zubhano dristhAnika rasabaMdha thAya che. evuM karmagraMthanuM vacana paNa yathArtha rIte yuktisaMgata thAya che. pahelA guNaThANe anaMtAnubaMdhIno udaya tIvra madhyama ane maMda bhede aneka prakArano hoI zake che. jema ke abhavya jIvo sAtamI naraka prAyogya baMdha karatA hoya tyAre ane navamI raiveyaka prAyogya baMdha karatA hoya tyAre paheluM ja guNaThANuM hovA chatAM anaMtAnubaMdhIno udaya tIvramaMda hoI zake che. tathA gADhamithyAtvI, acaramAvartavata mithyAtvI, caramAvartanA pUrvArdhabhAgavartI mithyAtvI, zaramAvartanA pazcAdaryabhAmavartI mithyAtvI ane temAM paNa samyaktanI pUrvabhUmikAvartI mithyAtvI kramazaH maMda maMda anaMtAnubaMdhInA udayavALA jIvo hoya che. temAM paNa caramayathApravRttakaraNa kALavartI jIvo, ane aMtarakaraNanI prakriyA karavAnA kALavartI jIvo atizaya vadhAre maMda-maMda anaMtAnubaMdhInA udayavALA saMbhave che. tethI paheluM guNasthAnaka mAtra hovAthI sarvatra anaMtAnubaMdhIno udaya tIvra ane samAna na samajavo. tethI azubhano rasabaMdha catuHsthAnika ane zubhano rasa dristhAnika ja thAya ema paNa na samajavuM. jyAre anaMtAnubaMdhI kaSAyano udaya atyanta maMda thayo hoya tyAre azubhano dvisthAnika ane zubhano catuHsthAnika rasabaMdha paNa thaI zake che. prazna : jaLanI rekhA samAna kaSAyo vaDe (saMjavalana kaSAya vaDe) ekasthAnika rasabaMdha thAya ema ahIM kahevAmAM AvyuM che. ane 6 thI 10 guNasthAnakomAM kevaLa ekalA saMjavalana kaSAyano ja udaya hoya che. tyAM 6-7-8 ane 9mA guNasthAnakanA keTalAka kALa sudhI azubhano kristhAnika ja rasabaMdha thAya che. te kema ghaTaze ? uttara : ahIM paNa atizaya maMda saMjvalananA udaya vaDe ja ekasthAnika rasa baMdhAya ema samajavuM. sAmAnya evA saMjavalananA udaya vaDe to kristhAnika ja rasa baMdhAya che. ema ja jANavuM. ekasthAnika rasabaMdha navamA 19 Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 270 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 64 guNasthAnakano keTaloka kALa gayA pachI ja thAya che. AvuM zAstra vacana hovAthI tenI AgaLanI bhUmikAvALA (6-7-8-9mAM guNasthAnakamAM saMjvalanano ja udaya hovA chatAM paNa ekasthAnika rasa baMdhAto nathI. paraMtu kristhAnika ja rasabaMdha thAya che. evo artha sArI rIte nIkaLI zake che. ane te ja artha yuktiyukta che. A ja pramANe cothA guNaThANe vartatA apratyAkhyAnI kaSAyanA udayamAM paNa ane pAMcamA guNaThANe vartatA pratyAkhyAnAvaraNanA udayamAM paNa tIvra, madhyama ane aMdanA udayabhedo hoya che. tethI azubhano catuHsthAnakAdi ane zubhano dristhAnaka Adi traNe prakArano rasabaMdha thaI zake che. A rIte vicAratAM nIce mujaba bhAvArtha nIkaLe che| SAyano udaya azubhano rasabaMdha zubhano rasabaMdha tIvra anaMtAnubaMdhInA udaye catuHsthAnika | kristhAnika madhyama anaMtAnubaMdhInA udaye tristhAnika tristhAnika maMda anaMtAnubaMdhInA udaye dvisthAnika catuHsthAnika tIvra apratyAkhyAnIyanA udaye catuHsthAnika kristhAnika madhyama apratyAkhyAnIyanA udaye tristhAnika tristhAnika maMda apratyAkhyAnIyanA udaye kristhAnika catuHsthAnika tIvra pratyAkhyAnAvaraNanA udaye catuHsthAnika kristhAnika madhyama pratyAkhyAnAvaraNanA udaye tristhAnika tristhAnika maMda pratyAkhyAnAvaraNanA udaye visthAnika catuHsthAnika tIvra saMjvalananA udaye catuHsthAnika dristhAnika madhyama saMjvalananA udaya tristhAnika tristhAnika maMda saMjvalananA udaye kristhAnika catuHsthAnika atyanta maMdatama saM. nA udaye | ekasthAnika | catuHsthAnika Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 6pa pAMcamo karmagraMtha 271 upara pramANe rasabaMdha thAya che ema jANavuM. te paNa aparAvartamAna azubha ane aparAvartamAna zubha mATe uparokta niyama ghaNuM karIne jANavo. kAraNa ke je parAvartamAna prakRtio che. te to tIvra anaMtAnubaMdhInA udayakALe zubhaprakRtio ane maMda anaMtAnubaMdhInA udayakALe azubhaprakRtio prAyaH baMdhamAM ja rahetI nathI chatAM jeno bhavapratyayiktA ke guNapratyayiktAnA kAraNe baMdha cAlu ja rahe che. tenA mATe uparokta niyama lAgu paDe che. A pramANe 17 prakRtiono rasabaMdha ekasthAnaka Adi cAre prakArano thAya che. ane zeSa 103 prakRtiono rasabaMdha dvisthAnaka Adi mAtra traNa ja prakArano thAya che. 64 nimbuccharaso sahajo, duticaubhAgakaDDi ikka bhAgaMto / igaThANAi asuho, asuhANa suho suhANaM tu // 65 // (nimbekSurasa: sahajaH, dvitricaturbhAgakvathitaikabhAgAntaH / ekasthAnikAdirazubho'zubhAnAM zubho zubhAnAM tu // 65 // ) niMguThura = lIMbaDAnA rasa jevo ane zeraDInA rasa jevo, sadana=svAbhAvika rasa, tirasamAviDrimaiAMtokabebhAga traNa bhAga ane cArabhAga ukALa chate eka bhAga bAkI che jeno evA rasa jevo, rUDApaI$=eka sthAnika Adi rasa masuddo masuddA=azubha prakRtiono azubha che ane judA judA tuvaLI zubha prakRtiono rasa zubha che. ApaNA gAthArtha-lIMbaDAno ane zeraDIno svAbhAvika rasa, tathA be bhAga traNa bhAga ane cAra bhAga ukALe chate zeSa bAkI rahelA eka bhAganI jema eka sthAnika Adi cAra prakArano azubhaprakRtiono azubha ane zubha prakRtiono zubha rasa jANavo 6pA vivecana -A gAthAno bhAvArtha pUrvanI gAthAmAM samajAvAyo che. Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 272 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 65 chatAM paNa kaMIka vistArathI ahIM samajAvAya che. azubha prakRtionA rasane samajAvavA mATe lIMbaDAnA rasanuM dRSTAMta ane zubha prakRtionA rasane samajAvavA mATe zeraDInA rasanuM dRSTAMta che. lIMbaDAno rasa jema kaDavAzathI yukta hoya che. tema je prakRtiono vipAka kaDavAzavALo che te azubhaprakRtio jANavI tathA zeraDIno rasa jema mIThAzathI yukta che. tema je prakRtiono vipAka mIThAzavALo che te zubhaprakRtio jANavI. lIMbaDAno ane zeraDIno je svAbhAvika rasa (eTale ke ukALyA vinAno je rasa) che. tenA jevI kaDavAza ane mIThAza jyAre karmaprakRtiomAM hoya che. tyAre te ekasthAnika rasa kahevAya che. ane svAbhAvika evA lIMbaDAnA ane zeraDInA te rasanA buddhithI be bhAga kalpIne ukALavA dvArA eka bhAga bALI nAkhIe ane eka bhAga zeSa rAkhIe tenI kaDavAza ane mIThAza jevI hoya che. tevI kaDavAza ane mIThAza jyAre karmaprakRtiomAM hoya che. tyAre te kristhAnika rasa kahevAya che. tevI ja rIte buddhithI traNa ane cAra bhAga kalpIne zeSa bhAgo bALI nAkhI eka bhAga bAkI rAkhIe tyAre kaDavAza ane mIThAza jevI hoya tevI kaDavAza ane mIThAza karmomAM jayAre hoya che. tyAre te rasa anukrame tristhAnika ane catuHsthAnika kahevAya che. - jema ke lIMbaDA ke zeraDIno rasa 12 lITara bajAramAMthI lAvyo ane ukALyo nahIM te ekasthAnika rasa. 12 lITara ukALIne cha lITara bALIne cha lITara rAkhyo te dristhAnika rasa, 12 lITara ukALatAM, ATha lITara bALIne 4 lITara rAkhIe te tristhAnikarasa ane 12 lITara ukALatAM nava lITara bALIne 3 lITara bAkI rAkhIe tyAre catuHsthAnika rasa kahevAya che. koI koI abhyAsako A kristhAnika, tristhAnika ane catusthAnika zabdanA judA-judA artho kare che. jema ke be bhAga bALI nAkhIe ane eka bhAga rAkhIe te Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 65 pAMcamo karmagraMtha 273 kristhAnika, tevI ja rIte traNa bhAga bALI nAkhIe ane eka bhAga rAkhIe te tristhAnika tathA cAra bhAga bALI nAkhIe ane eka bhAga rAkhIe te catuHsthAnika, Avo artha kare che, paraMtu teoe karelA te artho svIpajJa TIkAmAM karelA artha jotAM barAbara nathI. ema lAge che. svopajJa TIkAmAM ditrivaturmAnathataiimanta: evuM spaSTa pada che. be bhAga, traNa bhAga ane cAra bhAga ukALavAnA lakhyA che. paraMtu bALavAnA kahyA nathI. tathA teno artha spaSTa karatAM TIkAkArazrIe jaNAvyuM che kes eva bhAgadvayapramANaH sthAlyAM kvathito'rddhAvartitaH kaTukataro dvisthAnikaH, sa eva bhAgatrayapramANaH sthAlyAM kvathitastribhAgAntaH kaTukatamastristhAnika: sa eva bhAgacatuSTayapramANo vibhinnasthAne kvthitshcturbhaagaanto'tikttuktmcatuHsthAniccha =be bhAgapramANavALo rasa ukALa chate ardhI bALyA pachI rahelo kaTutara je rasa te di sthAnika A pado jo mAM prathama kahelo artha yuktiyukta che. azubhaprakRtiono rasa kaTuka, kaTukatara, kaTukatama ane atikTrakatama che. ane zubhaprakRtiono rasa madhura, madhuratara, madhuratama ane atimadhuratama che. prakRtionI zubhAzubhatA rasane lIdhe che. jeno rasavipAka sukhadAyI te prakRti zubha, jeno rasavipAka duHkhadAyI te prakRti azubha jANavI. eka sthAnikarasa karatAM kristhAnikarasa ane kristhAnika rasa karatAM tristhAnika rasa tathA tristhAnika rasa karatAM catuHsthAnika rasa anaMtaguNaadhika rasAzavALo che. ane tenAthI ulaTAkrame eTale ke catuHsthAnika karatAM tristhAnika ane tristhAnika karatAM dristhAnika ema anaMtaguNahAniyukta rasAzavALAM spardhako che. tathA ekasthAnika rasamAM paNa asaMkhya rasaspardhako che tevI ja rIte khristhAnika tristhAnika ane catuHsthAnika rasamAM paNa asaMkhya asaMkhya rasaspardhako che. temAMnA prathama spardhaka karatAM bIjA spardhakamAM ane bIjA spardhaka karatAM trIjA spardhakamAM rasa anaMtaguNa-anaMtaguNa adhika hoya che. ema sarva spardhakomAM jANavuM. tethI ekasthAnika rasanA koipaNa eka Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 274 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 6pa spardhakanI antimavargaNAthI tenA pachInA spardhakanI prathama vargaNA sarvajIvo karatAM anaMtaguNa adhika-rasAzayukta hoya che. evI ja rIte ekasthAnika rasanA antima spardhakanI antima vargaNAthI dhisthAnika rasanA prathama spardhakanI prathama vargaNA paNa anaMtaguNa adhika rasAMza vALI hoya che. A pramANe dvisthAnika tristhAnika ane catuHsthAnika rasamAM paNa samajavuM. sarvaghAtI prakRtiono rasa dristhAnika, tristhAnika ane catuHsthAnika ja hoya che ane te sarve rasa niyamo sarvaghAtI ja hoya che. dezaghAtI 25 prakRtiomAMthI 17 prakRtiono rasa ekasthAnika Adi cAre prakArano che ane temAM ekasthAnika tathA maMdaddhisthAnika rasa dezaghAtI che. ane tIvra kristhAnika, tristhAnika tathA catuHsthAnika rasa sarvaghAtI che. puruSaveda vinAnI nokaSAyanI 8 prakRtio jo ke dezaghAtI che. paraMtu teno rasa dristhAnika tristhAnika ane catuHsthAnika ja hoya che. ane te sarve rasa sarvaghAtI ja hoya che. aghAtI 75 prakRtiono rasa dristhAnikAdi ane sarvaghAtI baMdhAya che. jyAre jyAre rasabaMgha thAya che. tyAre tyAre upara pramANe baMghAya che. paraMtu udayakALe tevo ja rasa udayamAM Ave evo niyama nathI. upara mujaba rasa baMdhAya che. paraMtu udayakALe keTalIka keTalIka prakRtionA sarvaghAtI rasaspardhakono rasa haNIne maMda dvisthAnikAdi banAvIne dezaghAtIrUpe udayamAM lAve che. keTalIka prakRtiono tIvrarasa haNIne kyAreka dezaghAtI rUpe karIne ane kyAreka sarvaghAtI rUpe paNa udayamAM lAve che. (tenuM baMdhakALanA rasanuM tathA udayakALanA rasanuM citra 276mA pAnA upara che.) jo ke 17 prakRtio vinA zeSa 103 prakRtiono be ThANIyo Adi sarvaghAtI ja rasabaMdha thAya che. tathA 17 prakRtiono paNa navamuM guNasthAnaka pAmyA pahelAM niyamA dristhAnikAdi ane sarvaghAtI ja rasabaMdha thAya che. to paNa udayakALa AvatAM sudhImAM AtmAnA adhyavasAyonI parAvRttinA kAraNe rasaghAta Adi thavAthI tathA udayakALe paNa guNavizeSanA kAraNe sthitighAta, rasaghAta Adi Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha thavA dvArA 2sa atyanta hIna thaine dezaghAtI prakRtiono rasa dezadhAtI rUpe paNa udayamAM Ave che. tathA adhAtI prakRtiono rasa guNaghAta karato na hovAthI aghAtI hovA chatAM ghAtInA udaya sAthe bhaLelI te prakRtiono rasa ghAtIrUpe phaLa ApanAra bane che. 56pA gAthA : 66 rasabaMdha saMbaMdhI prAsaMgika keTalIka carcA karIne have utkRSTarasanA svAmI samajAve che. tivvamigathAvarAyava, suramicchA vigalasuhumanirayatigaM / tirimaNuAu tirinarA, tiridugachevaTTha suranirayA // 66 // (tIvramekendriyasthAvarAtapAnAM surA mithyAdRSTayo viklsuukssmnrktrikm| tiryagmanujAyu stiryagnarAstiryagvikasevArtaM suranArakAH // 66 // 275 tivvaM tIvrautkRSTarasa,phaLathAvAyava = ekendriya sthAvara ane Atapa nAmakarmano, suramicchA=mithyASTi devo kare che. vigatamuhumaniyatimAM viklendriyatrika, sUkSmatrika, narakatrika, ane timiLuA'= tiryaMcAyuSya tathA manuSyAyuSyane, tinirA=utkRSTarase tiryaMco ane manuSyo bAMdhe che. tiritu chevaTTu tiryaMcadvika ane chevaTTAsaMghayaNane suniyA--deva ane nArakI utkRSTarase bAMdhe che. 566aa = gAthArtha-ekendriya, sthAvara ane AtapanAmakarmano utkRSTarasabaMdha mithyArdaSTi devo kare che. viklendriyatrika sUkSmatrika ane narakatrikano ane tiryaMcAyuSya tathA manuSyAyuSyano utkRSTarasabaMdha tiryaMca-manuSyo kare che. tiryaMcadvika ane sevArtA saMghayaNano utkRSTarasabaMdha deva-nA2kI kare che. 566aa vivecana - have utkRSTarasabaMdhanA svAmI samajAvAya che. te samajatAM pahelAM eTaluM khAsa dhyAna rAkhavuM ke puNyaprakRti hoya to jema bane tema vadhAremAM vadhAre vizuddhi hoya tyAM utkRSTarasabaMdha thAya. ane pApa prakRti Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 276 rasabaMdhanA prakAro ekasthAnika dvisthAnika maMda dvisthAnika tIvra tristhAnika catuHsthAnika. pAMcamo karmagraMtha rasabaMdha kALe baMdhAtA rasanuM citra sarvaghAtI dezaghAtI | dezaghAtI | aghAtI | sarvaghAtI rasa 20 17 8 75 ke dezaghAtI dezaghAtI dezaghAtI sarvaghAtI sarvaghAtI sarvaghAtI prakRtio 2 matizrutajJAnA0 1 acakSudarzanA0 5 pAMca aMtarAya 2 avadhi manajJAnA X X 1 1 2 cakSu-avadhidarzanA0 1 kevalajJAnA0 1 kevaladarzanA0 5 pAMca nidrA 1 mithyAtvamoha |12 Ai 12 kaSAya 4 saMjvalana kaSAya 9 nava nokaSAya 75 aghAtI 75 120 X X X X X 1 1 1 X 1 1 1 1 1 1 rasanA udayakALe rasanuM citra ekasthA maMdaddhisthA0 tIvradvisthA tristhA catuHsthA dezaghAti dezaghAti sarvaghAti | sarvaghAti sarvaghAti 1 1 X X 1 1 1 1 1 1 1 1 X X X X X 1 1 X X X 1 1 x X X 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 X X 1 1 gAthA : 66 1 x X 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 X X 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 66 pAMcamo karmagraMtha 277 hoya to vadhAremAM vadhAre saMkliSTatA hoya tyAM utkRSTarasabaMdha thAya. A niyamane dhyAnamAM rAkhIne have utkRSTarasabaMdhanA svAmI vicArIe. ekendriyajAti, sthAvara ane AtapanAmakarma, A traNe nAma karmano utkRSTarasa mithyASTi evA IzAna devaloka sudhInA devo kare che, kAraNa ke bhavanapati vyaMtara jyotiSka ane saudharma tathA IzAna devalokanA devone game teTalI atyanta saMkliSTatA Ave to paNa chello ekendriya prAyogya ja baMdha hoya che. ane tyAM uparokta prakRtio baMdhAya ja che. tethI te devo svAmI kahyA che. sanaskumArAdi uparanA devo tathA sAta nArakInA jIvo ekendriya prAyogyabaMdha bhavapratyayikapaNe karatA ja nathI tethI teone svAmI kahyA nathI. paMcendriya tiryo ane manuSyo A traNa prakRti jo ke bAMdhe che paraMtu utkRSTa saMkliSTa thAya tyAre ja utkRSTa rasa baMdhAya che ane jyAre utkRSTa saMkliSTa thAya tyAre ekendriya prAyogya baMdha na karatAM naraka prAyogya ja baMdha kare che. tyAM A traNa prakRtio baMdhAtI nathI. ane utkRSTa saMkliSTa na hoya (maMda athavA madhyama saMkliSTa hoya) tyAre ekendriya prAyogya baMdha kare che. paraMtu tyAre utkRSTa saMkliSTatA na hovAthI utkRSTarasa thato nathI. tethI 5. tiryaMco ane manuSyone svAmI lIdhA nathI. tathA ekendriya, viklendriya jIvomAM paMcendriya jeTalI cetanAno vikAsa na hovAthI paMcendriya jeTalI saMkliSTatA (ke vizuddhi) saMbhavatI ja nathI. tethI te jIvone paNa svAmI kahyA nathI. A rIte sanaskumArAdi devo, nArakI, 5. tiryaMca, manuSya, ekendriya ane vizlendriyone choDIne IzAna devaloka sudhInA devo ja svAmI kahyA che. izAna devaloka sudhInA devo paNa jo samyagdaSTi, mizradaSTi ke sAsvAdanI hoya to ekendriya prAyogya baMdha ja na kare tethI te traNe guNaThANAMvALAne choDIne mithyAdaSTi evA IzAna devaloka sudhInA devo svAmI kahyA che. temAM eTalI vizeSatA che ke ekendriyajAtinAmakarma ane sthAvara nAmakarma A be prakRti pApaprakRti hovAthI atyaMta saMkliSTa evA Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 278 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 66 A devo svAmI jANavA. ane Atapa nAmakarma puNyaprakRti hovAthI ane puNyaprakRtino utkRSTarasabaMdha vizuddhi vaDe thato hovAthI tathA atyanta vizuddhi hoya to ekendriya prAyogyabaMdha tyajIne 5 tiryaMca-manuSya prAyogya baMdha A devo karatA hovAthI atyanta vizuddha na letAM mAtra ta~Ayogya vizuddha evA izAna devaloka sudhInA devo utkRSTarasabaMdhanA svAmI kahevA. ekendriya jAtinAmakarma ane sthAvaranAmakarmanI utkRSTasthiti ane utkRSTarasa banne utkRSTasaMkliSTatAe ja baMdhAya che. kAraNa ke A be pApaprakRti che. tethI utkRSTasthitine bAMdhatA evA atyanta saMkliSTa mithyAdaSTi izAnadevaloka sudhInA devo utkRSTarasanA paNa baMdhaka jANavA. ane AtapanAmakarma puNyaprakRti che tethI jaghanyasthitine bAMdhatA evA ane ta-Ayogya vizuddhivALA evA IzAnAnta devo AtapanAmakarmanA utkRSTarasabaMdhanA svAmI jANavA. viklendriyatrika, sUkSmatrika ane narakatrika ema nava tathA tiryaMcAyuSya ane manuSyAyuSya ema kula 11 prakRtionA utkRSTarasanA baMdhaka mithyAdaSTi evA paMcendriya tiryaMca-manuSyo svAmI jANavA. A 11 prakRtiomAMthI prathamanI nava prakRtio to devo ane nArakI bhavasvabhAve bAMdhatA ja nathI tethI tene svAmI kahyA nathI. ane tiryaMcAyuSya tathA manuSyAyuSya jo ke te deva-nArakI bAMdhe che. paraMtu saMkhyAta varSanuM (pUrvakoTi varSa sudhInuM) ayugalikanuM ja AyuSya bAMdhe che. jayAre A banne puNyaprakRti hovAthI traNa palyopama pramANa yugalikapaNAnI utkRSTasthiti baMdhAya tyAre ja utkRSTarasa baMdha thAya che. te deva-nArakI karatA nathI tethI deva-nArakIne choDIne paM. tiryaMca ane manuSyone svAmI kahyA che. ekendriya ane vizlendriya jIvo A 11 prakRtimAMthI narakatrika vinA zeSa 8 prakRti bAMdhe che. paraMtu paMcendriya tiryaMca-manuSya jeTalI saMkliSTatA ke vizuddhi na hovAthI te jIvone paNa utkRSTanA svAmI tarIke kahyA nathI. ane samyagdaSTi manuSya-tiryaMco 11 Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 66 pAMcamo karmagraMtha 279 prakRtiomAMthI 9 prakRtiono baMdha karatA nathI ane be AyuSya paNa samyagdaSTi hovAthI bAMdhatA nathI. mATe mithyASTisvAmI kahyA che. have je 5.tiryaMca-manuSyone svAmI kahyA. temAM paNa narakatrikamAMthI narakagati ane AnupUrvI ema dvika mATe atisaMkliSTa tiryaMca-manuSyo svAmI jANavA. kAraNa ke game teTalA atizaya saMkliSTa thAya to paNa atte naraka prAyogya ja baMdha thAya che. mATe atisaMkliSTa tiryaMca-manuSyo svAmI jANavA. ane viklandriyatrika tathA sUkSmatrika mATe ta~Ayogya saMkliSTa evA tiryaMca-manuSyo svAmI jANavA. kAraNa ke jo atizaya saMkliSTa kahIe. to viklendriya, ekendriya prAyogya baMdha tyajIne A jIvo narakamAyogya baMdha karavA lAge ke jyAM A prakRtio baMdhAtI ja nathI. tethI ta~Ayogya saMkliSTa kahevA tathA tiryaMcAyu ane manuSyAyunA svAmI ta~Ayogya vizuddhivALA manuSya tiryaMco svAmI jANavA. kAraNa ke AyuSyakarma gholamAna pariNAme baMdhAya che. evuM zAstravacana hovAthI atyanta vizuddhimAM ke atyaMta saMkliSTatAmAM AyuSyakarma baMdhAtuM ja nathI. ane tethI ja narakAyuSya mATe paNa ta~Ayogya saMkSiptatAvALA tiryaMca-manuSyo svAmI jANavA. tiryaMcaddhika ane sevArya saMghayaNanA utkRSTarasabaMdhanA svAmI devo ane nArakI jANavA. kAraNa ke A traNe pApaprakRti che. tethI utkRSTa saMkliSTatA Ave chate utkRSTarasabaMdha thAya che. devo ane nArakIne game teTalI saMkliSTatA Ave to paNa aMte tiryaMcaprAyogya ja baMdha thAya che. temAM A traNa prakRtio baMdhAya ja che. tethI deva-nArakInA jIvo svAmI kahyA che tiryaMca ane manuSyo jo AvA atisaMkliSTa laIe to teone tiryaMcaprAyogya baMdhane badale narakamAyogya baMdha thAya ke jyAM A traNa prakRti na baMdhAya. tethI tiryaMca-manuSya svAmI kahyA nathI. ahIM eTalI vizeSatA jANavI ke tiryaMcaddhikanA utkRSTarasabaMdhanA Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 280 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 67. svAmI atisaMkliSTa sarve nArakI ane AThamA sahastrAra devaloka sudhInA sarva devo hoya che. kAraNa ke AThamA devaloka uparanA devo manuSyaprAyogya ja baMdha kare che. tiryaMca prAyogya baMdha karatA nathI. tathA sevArya saMghayaNanA svAmI sanakumArathI sahastrAra sudhInA devo ane nArakI jANavA. paraMtu izAna sudhInA devo utkRSTarasabaMdhanA svAmI na jANavA. kAraNa ke IzAna sudhInA devo jo atisaMkliSTa thAya to ekendriya prAyogya baMdha kare che. ane tyAM sevArtasaMghayaNa baMdhAtuM nathI. A pramANe A gAthAmAM 3+11+3=17 prakRtionA utkRSTarasabaMdhanA svAmI kahyA. 66 viuvvisurAhAradurga, sukhagaivannacauteyajiNasAyaM / samacauparaghAtasadasa, paNiMdisAsucca khavagA u||67|| (vaikriyasurAhArakadvikaM, sukhagativarNacatuSkataijasajinasAtam samacaturasraparAghAtatrasadazakapaJcendriyocchvAsocthairgotraM kSapakAstu // 67 // vivyikuradarahu = vaikriyaddhika devadrika ane AhArakadvika, suvaDuM =zubhavihAyogati, vanara3 = varNacatuSka, tenA sAyaM = tejasa catuSka jinanAmakarma ane sAtavedanIya, samavauparathA = samacaturasa, parAghAta, taNasa = trasa dazaka, hisAsurai=paMcendriyajAti ucchavAsa ane uccagotra, vavAra = kSapakazreNimAM vartatA sUkSmasaMparAya ane apUrvakaraNavALA 67 gAthArtha - vaikriyaddhika devaddhika AhArakaddhika, zubhavihAyogati, varNacatuSka taijasa catuSka, jinanAmakarma sAtavedanIya samacaturasasaMsthAna, parAghAta, trasadazaka paMcendriyajAti, ucchavAsa ane uccagotra ema kula 32 prakRtionA svAmI kRpaka jANavA 67nA vivecana - mULa gAthAmAM kahelo Tui = di zabda traNenI sAthe joDavAthI vaikriyaddhika devaddhika ane AhArakaddhika ema 6 prakRtio levI, Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 68 pAMcamo karmagraMtha 281 tathA vanavaDataya padamAM kahelo vaDe zabda varSa nI sAthe paNa joDavo ane DamarUkamaNinA nyAyathI teya nI sAthe paNa joDavo. (madArI vaDe vagADAtA DamarUkamAM dorI eka ja hoya che. paraMtu banne bAjunA bhAgane sparze che tema ahIM 23 zabda banne bAju joDAya che tethI) zubhavihAyogati, varNacatuSka, tejasa catuSka (tejasa kArpaNa agurulaghu ane nirmANa) tIrthaMkaranAmakarma sAtavedanIya, samacaturasa saMsthAna, parAghAtanAmakarma, trasadazaka paMcendriyajAti, ucchavAsa ane uccagotra ema A 26 prakRtio jANavI. 6+26= ema kula 32 prakRtiono utkRSTa rasa utkRSTa vizuddhi vaDe ja baMdhAya che kAraNa ke A sarve puNyaprakRtio che. A 32 prakRtiomAM sAtA yaza ane uccagotra A 3no baMdha dazamAM sUkSmasaMparAya guNasthAnaka sudhI che ane bAkInI 29no baMdha AThamAM guNasthAnakanA 6ThThA bhAga sudhI che. ane vadhAremAM vadhAre vizuddhi kSapakazreNImAM ja hoya che tethI kSapakazreNImAM vartatA sUkSmasaMparAyaguNasthAnakanA caramasamayavartI jIvo sAtA yaza ane uccagotranA, ane apUrvakaraNa guNasthAnakanA chaThThAbhAganA caramasamayavartI kSapakazreNIgata jIvo zeSa 29 prakRtionA utkRSTarasanA svAmI jANavA. puNyaprakRttionI jaghanyasthiti ane utkRSTa rasa atyanta vizuddhi vaDe baMdhAya che. tethI kSapakazreNigata apUrvakaraNa ane sUkSmasaMparAyaguNasthAnakavartI svabaMdhavyavaccheda samayabhAvI jIvo ja utkRSTarasabaMdhanA svAmI kahyA che. 6LA tamatamagA ujjoyaM, sammasurA maNuyauraladugavaraM / apamatto amarAuM, caugai micchA u sesANaM // 68 // (tamastamaskA udyotaM samyagdRSTisurA manujaudArikadvikavajram / apramatto'marAyuzcaturgatikA mithyAdRSTayastu shessaannaam|| 68 // ) Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 2 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 68 tamatamaHT = tamastama:prabhAmAM vartatA nArakI, northa = udyota nAmakarma, samasurA = samyagdaSTi devo, mayya ratnakuvara = manuSyadvika, audArikaddhika ane vajaRSabhanArAca saMghayaNa, 3pamatto = apramatta guNasthAnakavALo jIva, amara 3 = devAyuSyano, rASTra = cAregatinA, miccha= mizrAdaSTijIvo, 3=vaLI zeSA=bAkInI prakRtinA 68 gAthArtha - udyota nAmakarmanA tamastamaprabhAnA jIvo, manuSyadrika, audArikaddhika ane vajaRSabhanArAcasaMghayaNanA samyagdaSTi devo, devAyuSyanA apramattamuni, ane bAkInI sarve prakRtionA cAre gatinA mizrAdaSTijIvo utkRSTarasabaMdhanA svAmI jANavA 68 vivecana - udyotanAmakarmanA utkRSTarasa baMdhanA svAmI tamastamaprabhA nAmanI sAtamI nArakInA (traNa karaNa karIne navuM prAthamika upazama samyakta pAmatA anivRttikaraNanA caramasamaye vartatA) jIvo svAmI jANavA. A udyotanAmakarma puNyaprakRti che. tethI utkRSTa vizuddhi vaDe utkRSTarasa baMdhAya che. manuSya-tiryaMcone jo utkRSTavizuddhi Ave to teo devaprAyogya baMdha kare ane udyotanAmakarma tiryaMcaprAyogya baMdhayogya hovAthI tyAM na baMdhAya, tathA cha nArakI ane devo jo atizaya vizuddhivALA hoya to manuSya prAyogya baMdha kare tyAM paNa udyotanAmakarma na baMdhAya ane A cAre gatinA jIvo jo maMda ane madhyama vizuddhivALA hoya to tiryaMcaprAyogya baMdha kare ane udyotanAmakarma paNa bAMdhe paraMtu tIvra vizuddhi na hovAthI utkRSTarasa na bAMdhe, tethI te sarve jIvone choDIne sAtamI nArakIvALA jIvo utkRSTarasabaMdhanA svAmI kahyA che. sAtamI nArakInA jIvone jayAre mithyAdaSTi hoya tyAre tiryaMcaprAyogya ja baMdha thAya che. jo samyagdaSTi hoya to manuSyaprAyogya baMdha thavAthI udyota nAmakarma na baMdhAya. tethI sAtamI nArakInA paNa mithyAdRSTi jIva svAmI kahyA che. have mithyAtvAvasthAmAM paNa jema bane tema atizaya vizuddhivALA sAtamI nArakInA jIvo svAmI levA che tethI jeNe traNa karaNo karyA che. aMtarakaraNa paNa karyuM che. mithyAtva mohanIyanI Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 68 pAMcamo karmagraMtha 283 pahelI-bIjI be sthiti karI che. tevA jIvo jyAre mithyAtvamohanIyanI prathama sthiti vedatAM vedatAM caramasamayamAM Ave tyAre te atyanta vizuddha hovAthI ane tiryaMcaprAyogya ja baMdha hovAthI tathA udyota nAmakarmanA baMdhano saMbhava paNa hovAthI te jIvo utkRSTarasabaMdhanA svAmI samajavA. mayaDaraMtu padamAM kahelo tuma-dika zabda bannenI sAthe joDavAthI manuSyagati ane manuSyAnupUrvI ema manuSyadrika, audArika zarIra ane audArika aMgopAMga ema audArikaddhika tathA vajaRSabhanArA saMghayaNa ema kula pAMca prakRtionA utkRSTarasabaMdhanA svAmI samyagdaSTi devo jANavA. A pAMce puNya prakRti che. puNyaprakRtiono utkRSTarasa vizuddhi vaDe baMdhAya che. manuSya ane tiryaMcone jo AvI atyanta vizuddhi Ave to teo devaprAyogya ja baMdha kare, manuSya prAyogya baMdha na kare. tethI ja samyagdaSTi tiryaMca-manuSyane baMdhanA svAmitvamAM trIjA karmagraMthamAM A pAMca prakRtiono baMdha vArelo che. A kAraNathI tiryaMca-manuSyo utkRSTarasabaMdhanA svAmI kahyA nathI. devonI jema nArakI paNa atyanta vizuddha hoya to A pAMca prakRtio avazya bAMdhe che. tethI devonI jema nArakInA jIvo paNa A pAMca prakRtinA utkRSTarasabaMdhanA svAmI kahevA joIe. paraMtu devo duHkhane paravaza na hovAthI ane gamanAgamana karavAmAM svataMtra hovAthI tIrthaMkara paramAtmAnI samRddhinuM darzana, vyAkhyAnazravaNa ane naMdIzvarAdi dvIpamAM aThThAImahotsava Adi dharmakArya karatAM jeTalI vizuddhi devomAM saMbhavI zake teTalI vizuddhi du:kha ane pIDAnA samUhane bhogavavAmAM paravaza thayelA nArakInA jIvomAM saMbhavI zakatI nathI tethI nArakIne svAmI kahyA nathI. mATe uparokta dharmakAryo karatA evA samyagdaSTi devo ja A pAMca puNyaprakRtionA utkRSTarasabaMdhanA svAmI jANavA. devAyuSyanA utkRSTabaMdhanA svAmI apramattamuni jANavA. kAraNa ke devAyuSyano baMdha 1thI7 guNasthAnaka sudhI ja che. tethI uparanA guNasthAnakomAM AyuSyano baMdha ja nathI. ane 1 thI 7 mAM sAmAvALA ja vadhAre vizuddhi Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha vALA che. tethI puNyaprakRti hovAthI vadhAre vizuddhi vaDe ja utkRSTarasa baMdhAya che. mATe apramatta muni ja devAyuSyanA utkRSTarasa-baMdhanA svAmI jANavA. 284 A pramANe 17+32+7=56 kula chappanna prakRtionA utkRSTarasabaMdhanA svAmI kahyA. temAM 14 pApaprakRtio ane 42 puNyaprakRtionA svAmI kahyA, bAkInI (varNacatuSka puNya-pApa bannemAM gaNavAthI) 68 prakRtionA utkRSTarasanA svAmI cAre gatinA mithyArdaSTi jIvo jANavA. keTalIka prakRtiomAM atyanta saMkliSTa ane keTalIka prakRtiomAM tatprAyogya saMkliSTa jIvo svAmI samajavA. tyAM hAsya, rati, strIveda, puruSaveda, madhyanAM cAra saMsthAna ane madhyanAM cAra saMghayaNa ema 12 prakRtionA utkRSTarasanA svAmI tatprAyogya saMkliSTa samajavA. kAraNa ke jo atisaMkliSTa laie to hAsya-ratino baMdha oLaMgIne arati-zokano baMdha kare, strIveda, puruSavedano baMdha oLaMgIne napuMsakavedano baMdha kare ane saMdhayaNa saMsthAnomAM antima saMghayaNa-saMsthAnano baMdha kare tethI atyannasaMkliSTa na kahetAM tatprAyogyasaMkliSTa cAre gatinA jIvo svAmI jANavA, ane bAkInI 68-12=56 prakRtionA utkRSTarasanA svAmI atyanta saMkliSTa cAre gatinA mithyAdRSTi jIvo samajavA. gAthA : 69 A pramANe A traNa gAthAmAM 17+32+7+68=124 (varNacatuSka zubha-azubha gaNavAthI be vAra che. tene ekavAra gaNatAM) kula 120 prakRtionA utkRSTarasabaMdhanA svAmI kahyA. have jadhanyarasabaMdhanA svAmI kahIzuM. 5685 thINatigaM aNamicchaM, maMdarasaM saMjamummuho miccho / biyatiyakasAya aviraya desa pamatto araisoe // 69 // (styAnarddhitrikamanantAnubandhimithyAtvaM mandarasaM saMyamonmukho mithyAdRSTiH / dvitIyatRtIyakaSAyayoraviratadezaviratau pramatto'ratizokayoH // 69 // ) Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 69 pAMcamo karmagraMtha 285 utkRSTarasanA svAmInuM citra 2 ekendriyajAti ane sthAvara nAmakarma atyanta saMkSipta IzAna sudhInA devo. 1 ApanAmakarma tastrAyogya vizuddha evA IzAna sudhInA devo. 6 vikalatrika, sUkamatrika ta~Ayogya saMkSipta ayugalika paM. tiryaca-manu0 2 narakaddhika atisaMkliSTa ayugalika paM. tiryaMca-manuSya. 1 narakAyuSya ta~Ayogya saMkSipta ayugalika patiryaMca-manuSya. 2 tiryaMcAyuSya ane ta~Ayogya vizuddha mithyAtvI 5. tiryaMca manuSya. nirAyuSyanA 29 vikriyaddhikAdi29 prakRti apUrvakaraNanA chaThThA bhAganA caramasamayavartI paka, 3 sAtA, yaza. uccagotra sUkSmaparAyanA caramasamayavartI kSapaka. | 1 |udyota nAmakarma samyakatvAbhimukha evo tamastamaprabhAno jIva. 5 manuSyatika,audArikaddhika ane vajaRSabhanArAca (samyagdaSTi atyanta vizuddha evA devo. 2 tiryaMcaddhika atyantasaMkliSTa sahayAra sudhInA devo ane nArakI 1 sivArta saMghayaNa atyA saMkliSTa nArakI tathA sanaskumArathI sahastrAra sudhInA devo. 1 devAyuSya tastrAyogya vizuddhivALA apramatta muni. bAkInI zubha hAsya tadmAyogya saMkliSTa cAregatinA jIvo. rati strIveda puruSaveda madhyanAM 4 saMghayaNa 4 saMsthAna pa6 bAkInI badhI azubha atizaya saMkliSTa cAre gatinA jIvo. 12 ka.. 124 20 Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 286 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 69 thAtii.= svAnadvitrika, machaM = anaMtAnubaMdhI cAra kaSAya ane mithyAtva, maMtara = jAnyarasa, saMnamumuho = saMyamane sanmukha, miccho = mithyASTi, vitiyavasAya = bIjA ane trIjA kaSAyano, virala = jaghanyarasabaMdha avirata ane dezavirata kare che. patto = pramatta jIva, maraphalopa = arati ane zokano dulA gAthArtha - thINadvitrika, anaMtAnubaMdhI ane mithyAtvamohanIyano jaghanyarasabaMdha saMyama (sahita samyakta)ne sanmukha thayela mithyASTi jIva kare che. bIjA ane trIjA kaSAyano jaghanyarasabaMdha anukrame avirata ane dezavirata kare che. tathA arati ane zokano jaghanya rasabaMdha pramattaguNasthAnakavartI jIva kare che. dAdA vivecana - have jaghanya rasabaMdhanA svAmI kahevAnA che. puNyaprakRtiono jaghanya rasabaMdha atizaya saMkliSTatAthI thAya che. ane pApaprakRtiono jaghanya rasabaMdha atyanta vizuddhithI thAya che. A niyamane dhyAnamAM rAkhIne ApaNe have jaghanya rasabaMdhanA svAmI vicArIe. thINadvitrika, anaMtAnubaMdhI cAra kaSAya ane mithyAtvamohanIya ema kula 8 karmaprakRtionA jaghanyarasabaMdhanA svAmI traNa karaNa ane graMthibheda Adi kArya karavApUrvaka anivRttikaraNanA carama samaye vartatA samyakta ane saMyama banne guNone sAthe pAmavAne sanmukha thayelA jIvo samajavA. A ATha prakRtio azubha hovAthI utkRSTavizuddhi vaDe maMdarasa baMdhAya che. A AThano baMdha pahelA-bIjA ema be ja guNasthAnakomAM hoya che. bIjuM guNasthAnaka patanane abhimukha hovAthI cha AvalikAno kALa samApta thatAM te jIva niyamA mithyASTi ja thavAno che. tethI tevI vizuddhivALo hoto nathI ke pahelA guNasthAnake vartato saMyama ane samyakta ubhaya pAmavAnI taiyArIvALo ArohaNa svabhAvayukta jIva jevo vizuddha hoya che. tethI bIje guNaThANe svAmI na kahetAM pahelA guNaThANAvALo jIva svAmI Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 69 pAMcamo karmagraMtha 287 tarIke kahyo che. pahelA guNaThANethI ekaluM samyakta pAmanAra ane samyakta sAthe dezavirati pAmanAra karatAM samyakta sAthe sarvavirati pAmanAro jIva vadhAre vizuddhi vALo hoya che. mATe saMnamumo kahyuM che mithyAdaSTi jIvomAM A ja jIva atyanta vizuddha che. mATe AvA jIvane svAmI kahyo che. uparanI hakikata kammapayaDI ane paMcasaMgrahanI TIkAne anusAre kahI che. karmaprakRtimAM baMdhanakaraNanI gAthA 67 nI malayagirijIkRta TIkAmAM jaghanyarasabaMdhanA svAminA adhikAramAM Avo TIkApATha che. styAnardhitrika mithyAtvAnaMtAnubandhinAmaSTAnAM karmaNAM samyaktvaM saMyama ca yugapatpratipitsurmithyAdRSTizcaramasamaye tathA / vaLI paMcasaMgraha prathama bhAga paMcamadvAra gAthA 74nI malayagirijI kRta TIkAmAM paNa Avo ja pATha che. paraMtu karmagraMthanI svopajJa TIkAmAM saMgamukyudo padano artha sAmAyikane sanmukha (sAmAyika levAne tatpara) evo artha karIne saMkhyatvasaMyamamaya: pada lakhIne teno artha samyakta nAmanuM sAmAyika meLavavAnI IcchAvALo mukhyatvasAmAyikaM pratipityuH evo artha karelo che. samyakta ane saMyama ema ubhaya pAmavAnI icchAvALo evo artha na karatAM samyakvasAmAyikane pAmavAvALo evo artha karela che. tathA bIjA apratyAkhyAnIya kaSAyanA jaghanyarasabaMdhanA svAmI aviratasamyagdaSTi ane trIjA pratyAkhyAnAvaraNa kaSAyanA jaghanyarasabaMdhanA svAmI dezaviratidhara zrAvaka-zrAvikA jANavA. ahIM paNa kammapayaDI tathA paMcasaMgrahanI TIkAne anusAra saMyama (sarvavirati) pAmavAne sanmukha thayela avirata samyagdaSTi potAnA guNasthAnakanA carama samaye vartato jIva bIjA kaSAyanA jaghanya rasabaMdhano svAmI jANavo. ane saMyama (sarvavirati) pAmavAne sanmukha thayela dezavirati guNasthAnakavartI jIva potAnA caramasamaye vartato jIva trIjA kaSAyanA jaghanya rasabaMdhano svAmI jANavo. Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha paraMtu karmagraMthanI svopaza TIkAne anusAre saMyamonmuH eTale dezavarati sAmAyika levAne utsuka thayelA svaguNasthAnaka caramasamayavartI avirata samyagdaSTi jIva bIjA kaSAyanA ane sarvaviratisAmAyika levAne utsuka thayelA dezavirati guNasthAnakavartI jIva svaguNasthAnakanA caramasamayavartI trIjA kaSAyanA jaghanya rasabaMdhanA svAmI che. ema jANavuM. 288 uparokta banne bhinna-bhinna arthomAM ATha prakRtinA jaghanya rasabaMdhanA svAmI saMyama sAthe samyaktva pAmanAra mithyAdaSTi ane bIjA kaSAyanA jaghanya rasabaMdhanA svAmI saMyama pAmanAra avirata samyagdaSTi evo artha ekamate karela che. ane saMyama eTale samyaktvasAmAyika pAmanAra ane saMyama eTale dezivatisAmAyika pAmanAra evo artha bIjA mate (svopajJa TIkAne anusAre) karela che. arita ane zokanA jaghanyarasabaMdhanA svAmI pramattamuni samajavA. kAraNa ke chaThThA guNasthAnaka sudhI ja teno baMdha che. ane te sarvemAM ativizuddha chaThThAvALA ja che. tethI chaThThA guNaThANAvALA jIva ja svAmI jANavA. temAM paNa chaThThAguNasthAnakavartI jIvo be prakAranA hoya che. chaathI paDIne pAMcame, cothe ane pahele janArA paNa hoya che. ane aethI sAtame janArA paNa hoya che. ahIM vizuddhivALA jIvo azubhaprakRtinA jaghanyarasabaMdhanA svAmI hoya che. tethI sAtame guNaThANe javA vALA evA chaThThAguNaThANAvALA pramattamuni arati-zokanA jaghanya rasabaMdhanA svAmI samajavA. A pramANe A gAthAmAM 8+8+2=18 prakRtionA jaghanya rasabaMdhanA svAmI kahyA. 56aa gAthA : 70 apamAi hAragadugaM, duniddaasuvannahAsaraikucchA / bhayamuvaghAyamapuvvo, aniyaTTI purisasaMjalaNe // 70 // (apramAdyAhArakadvikaM dvinidrA'suvarNahAsyaratijugupsAH / bhayamupaghAtamapUrvo'nivRttiH puruSasaMjvalanAn // 70 // ) amArU = apramAdI eTale ke apramattamuni, AhAramatuAM AhArakaddhikano, duniamuvanadAsa chA = be nidrA, azubha varNAdi, " = Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 70 pAMcamo karmagraMtha 289 hAsya, rati, jugupsA, mathakuvAyaHputro = bhaya ane upaghAtano jaghanya rasabaMdha apUrvakaraNavALo jIva kare che. niyaThThI = anivRttivALo jIva purisaMga = puruSaveda tathA saMjavalana catuSkano 7Oaa gAthArtha - AhArakahikano apramattamuni, be nidrA, azubhavarNAdi, hAsya, rati, jugupsA, bhaya ane upaghAtano apUrvakaraNa guNasthAnakavALo jIva, tathA puruSaveda ane saMjvalanano anivRtti bAdaravALo jIva jaghanyarasabaMdha kare che. 70nA vivecana-AhArakazarIranAmakarma ane AhAraka aMgopAMganAmakarma A banne prakRtinA jaghanyarasabaMdhanA svAmI pramattAbhimukha evA apramattaguNasthAnakavartI muni jANavA, AhAraddhika puNyaprakRti che. tethI teno jaghanyarasabaMdha saMkliSTatAthI baMdhAya che. AhAraddhikano baMdha sAtame, AThame ema be ja guNaThANe thAya che. te be guNasthAnakomAM sAtamA guNasthAnakavALA jIvo sakliSTa gaNAya. tethI pramattaguNasthAnakane abhimukha evA apramattamuni jaghanya rasabaMdhanA svAmI jANavA. te vadhAre saMkliSTa hoI zake che. mATe, kAraNa ke apUrvakaraNa guNasthAnakane (zreNIne) abhimukha jIvo ArohaNavRttivALA hovAthI te jIvo atyanta vizuddha che. tenA karatA pramattAbhimukha evA apramatta jIvo avarohaNa vRtivALA hovAthI ahIM svAmI samajavA. nidrA-pracalA, azubhavarNAdi catuSka hAsya, rati, bhaya, juguptA ane upaghAtanAmakarma ema 11 prakRtionA jaghanyarasabaMdhanA svAmI apUrvakaraNaguNasthAnavartI jIvo jANavA. A agiyAre prakRtio pApa prakRtio che. teono jaghanyarasabaMdha vizuddhithI thAya che. A 11 prakRtiono baMdha 1thI8 guNasthAnaka sudhI ja che. tenAthI uparanA guNasthAnakomAM A 11 prakRtiono baMdha nathI. 1thI8 guNasthAnakomAM atyanta vizuddhi AThame ja saMbhave che. tethI apUrvakaraNaguNasthAnakavALA jIvo svAmI kahyA che. temAM paNa kSapakazreNigata ane potapotAnA baMdhavicchedanA caramasamaye vartatA evA jIvo svAmI levA. kAraNa ke Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 290 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 71 upazamazreNI karatAM kSapakazreNInA jIvo vadhAre vizuddha hoya che. tathA apUrvakaraNe pratisamaye anaMtaguNavizuddhi vadhatI hovAthI svabaMdhavyavacchedanA caramasamayavartI jIvo svAmI tarIke kahyA che. tethI nidrA pracalAnA svAmI pahelA bhAganA carama samaye, azubhavarNAdi catuSka ane upaghAtanA svAmI chaThThAbhAganA caramasamaye, ane hAsyAdi catuSkanA svAmI sAtamA bhAganA carama samaye jANavA. puruSaveda ane saMjavalana catuSkanA anivRttiguNasthAnakavartI jIvo svAmI jANavAM. A pAMca prakRtio paNa pApaprakRti che. vizuddhithI jaghanya rasa baMdhAya che. 1 thI 9 guNasthAnaka sudhI ja baMdha che. temAM vadhAre vizuddha anivRttivALA ja che. tethI te jIvo svAmI kahyA che. temAM paNa kSapakazreNIgata ane svabaMdhavyavaccheda caramasamayavartI jIvo svAmI samajavA. puruSavedanA svAmI prathama bhAganA caramasamaye, saMjavalana krodhanA bIjA bhAganA carama samaye, saM. mAnanA trIjAbhAganA caramasamaye, e pramANe mAyA ane lobhanA anukrame cothA ane pAMcamA bhAganA carama samaye atizuddha hovAthI te te jIvo svAmI jANavA. 17vA vigghAvaraNe suhumo, maNutiriyA suhamavigalatigaAU / veuvvichakkamamarA nirayA ujjoyauraladugaM // 71 // (vighnAvaraNAni sUkSmo, mnussytirynycssuukssmvikltrikaayuuNssi| vaikriyaSaTkamamarA nirayA udyotaudArikadvikam // 71 // ) vidhAvAI=pAMca aMtarAya ane nava AvaraNano, suhuno svAmI sUkSma saMparAyavALo, matiriyA=manuSya ane tiryaMco, suhuvikatnitisA=sUkSmatrika, viklatrika ane cAra AyuSyanA svAmI, ve brijIva= vaikriyaSakanA svAmI, mamarA nirayA devo ane nArakI, 3Moya-ratna udyota ane audArikahikanA svAmI. || 71 || Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha gAthArtha-pAMca aMtarAya ane nava AvaraNane sUkSmasaMparAyavALA, sUkSmatrika, vikalatrika, cAra AyuSya ane vaikriyaSaTkane manuSya-tiryaMco . tathA udyota ane audArikaDhikane deva ane nArakI jIvo jaghanya rase bAMdhe che. 715 gAthA : 71 vivecana - dAnAntarAyAdi pAMca aMtarAya tathA pAMca jJAnAvaraNIya ane cakSudarzanAvaraNIyAdi cAra darzanAvaraNIya ema nava AvaraNa maLIne kula 14 prakRtionA jaghanya rasabaMdhanA svAmI sUkSmasaMpa2Aya guNasthAnakavALA jIvo jANavA. temAM paNa kSapakazreNIvALA ane svabaMdhavyavacchedanA caramasamayavartI jIvo levA, kAraNa ke A caude prakRtio pApaprakRti che. teno jaghanyarasa baMdha vizuddhithI thAya che. 1 thI 10 guNasthAnaka sudhI baMdha che. te baMdhakajIvomAM atizayavizuddha sUkSmasaMparAyavALA ja che ane temAM paNa kSapakazreNIvALA ane dasamAnA caramasamaye vartatA jIvo atyantavizuddha che. tethI te jIvo svAmI kahyA che. 291 sUkSmatrika, viklendriyatrika, cAra AyuSya ane vaikriyaSaTka ema kula 16 prakRtionA jaghanyarasabaMdhanA svAmI tiryaMca ane manuSyo jANavA A 16 prakRtiomAM tiryaMcAyuSya ane manuSyAyuSya ema be AyuSyane varjIne zeSa 14 prakRtio to deva-nArakInA jIvo bhavasvabhAve bAMdhatA ja nathI. tethI deva-nArakIne svAmI na kahetAM tiryaMca-manuSyo ja svAmI kahyA che. tiryaMcAyuSya ane manuSyAyuSya A be prakRtio jo ke deva-nArakInA jIvo bAMdhe che. to paNa jaghanyarasa bAMdhatA nathI. kAraNa ke jaghanyarasabaMdha jaghanyasthitibaMdha thAya tyAre ja thAya che. ane kSullaka bhava jevI jadhanya sthiti deva-nArakInA jIvo bAMdhatA nathI. kAraNa ke tevA AyuSyavALA jIvomAM deva-nArakIno utpAta thato nathI. tethI deva nArakInA jIvo svAmI kahyA nathI. jaghanya rasabaMdhanA svAmI jo ke tiryaMca-manuSyo mULagAthAmAM kahyA che. to paNa temAM eTalI vizeSatA jANavI ke sUkSmatrika ane viklendriyatrika, Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha narakaddhika ane narakAyuSya ema kula 9 prakRtio azubha (pApa) prakRti che. tethI teono jaghanyarasabaMdha vizuddhithI thAya che. jo ghaNI vadhAre vizuddhi laie to A no baMdha varjIne deva-manuSya prAyogya baMdha A tiryaMca-manuSyo karavA mAMDe. ane vizuddhi vinA janyarasabaMdha thAya nahIM tethI tatprAyogyavizuddhivALA evA tiryaMca-manuSyo svAmI samajavA. 292 tiryaMcAyuSya, manuSyAyuSya ane devAyuSya A traNa puNyaprakRti che. teno jaghanyarasabaMdha saMkliSTatAthI baMdhAya che. atizaya saMkliSTatA Ave to AyuSyano baMdha ja thato nathI. gholamAna pariNAme AyuSya baMdhAtuM hovAthI atizaya saMkliSTatAe ane atizaya vizuddhie AyuSyano baMdha ja thato nathI. tethI tatprAyogya saMkliSTa evA tiryaMca-manuSyo A traNa AyuSyakarmanA jaghanyarasabaMdhanA svAmI jANavA. gAthA : 71 vaikriyadghika ane devadvika A cAra puNyaprakRtio che. tethI teno jAnya2sa atizaya saMkliSTatAe baMdhAya che. ane jyAre atizaya saMkliSTatA Ave tyAre tiryaMca-manuSyo devaprAyogya baMdhane oLaMgIne narakaprAyogya baMdha kare che tyAM vaikriyaddhika baMdhAya che. paraMtu devadvika baMdhAtuM nathI. tethI vaikriyadvikanA jaghanyarasabaMdhanA svAmI sarvathA saMkliSTa ane devadvikanA jadhanyarasabaMdhanA svAmI tatvAyogya saMkliSTa evA tiryaMca-manuSyo jANavA. udyotanAmakarma tathA audArikaDhikanAmakarma ema kula 3 prakRtionA jaghanyarasabaMdhanA svAmI devo ane nArako jANavA. A traNe puNyaprakRtio che. tethI jaghanya rasabaMdha atyanta saMkliSTatAthI thAya che. tiryaMca ane manuSyo jo AvA prakAranA atizaya saMkliSTatAvALA thAya to narakaprAyogya baMdha karatA hovAthI ane narakaprAyogyabaMdhakALe A traNa prakRtio na baMdhAtI hovAthI tiryaMca-manuSyone svAmI kahyA nathI. deva ane nArakInA jIvone game teTalI saMkliSTatA Ave to paNa teone chello tiryaMca prAyogya ja baMdha thato hovAthI ane tiryaMca prAyogya baMdha Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 7ra pAMcamo karmagraMtha 293 thAya tyAre A traNa prakRtio baMdhAtI hovAthI atizaya saMkliSTa pariNAmI evA deva-nArakInA jIvo jaghanya rasabaMdhanA svAmI kahyA che. temAM eTalI khAsa vizeSatA che ke udyotanAmakarma ane audArikazarIranAmakarmanA jaghanya rasabaMdha mATe sarve nArakI ane sahastrAra sudhInA sarve devo svAmI jANavA. paraMtu audArika aMgopAMga nAmakarmanA jaghanya rasabaMdhanA svAmI sanakumArathI sahastrAra sudhInA devo ane sarve nArakI jIvo samajavA. kAraNa ke izAna sudhInA devo jo atizaya saMkliSTa thAya to ekendriyamAM teono utpAta hovAthI ekendriya prAyogya baMdha kare ane ekendriya prAyogya baMdhamAM audArikaaMgopAMga nAmakarma baMdhAtuM nathI. kAraNa ke ekendriyanA bhavamAM aMgopAMga nAmakarma (ane chevaTTA saMghayaNa)no udaya hoto nathI. mATe izAnAnta devo ahIM choDI devAmAM AvyA che. tathA Anata Adi devalokanA devo vadhAre vizuddhivALA hovAthI sahasAra sudhInA devo jevA saMkliSTa hotA nathI. tethI sahastrAra sudhInA ja devo svAmI kahyA che. ahIM "nirayA' zabdano artha nArako karavAmAM AvI vyutpatti jANavI. nitam yam (=pheSTanaM) taid #rma nirathI nArA: juo svopajJa TIkA 71 tiriduganiaM tamatamA, jiNamavirayanirayaviNigathAvarayaM / AsuhumAyava sammo va sAyathira subhajasA siarA // 72 // (tiryagdvikanIcaistamastamA, jinamaviratA niryaanvinaikendriysthaavrkm| AsaudharmA AtapaM, samyagdRSTirvA sAtasthirazubhayazAMsi setarANi // 72 // ) tiritu nIyaM tiryaMcaddhika ane nIcagotrane (jaghanyarase) tamatama= tamastamaprabhA nArakInA jIvo, nimavira =jinanAmakarmane avirata jIvo, niravithiAvaracaM= ekendriyajAti ane sthAvarane nArakI vinA Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 294 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 7ra traNa gatinA jIvo, AjudumAva=AtapanAmakarmane saudharma sudhInA devo, samova=samyagdaSTi athavA mithyASTijIvo, sAthisumanasA sigarA = sAtA, sthira, zubha, ane yaza A cAra pratipakSI sahita AThane. 7rA gAthArtha - tiryaMcaddhika ane nIcagotrane tamastamaprabhA nAmanI nArakInA jIvo, jinanAmakarmane avirati jIvo, e kendriya ane sthAvaranAmakarmane nArakI vinAnA traNagatinA jIvo, Apa nAmakarmane saudharma sudhInA devo, ane sAtA, sthira, zubha, yaza tathA tenI cAra pratipakSI asAtA, asthira, azubha ane ayazane samyagdaSTi athavA mithyAdaSTi jIvo jaghanyarase bAMdhe che macharA vivecana - tiryacaddhika ane nIcagotrano jaghanya rasabaMdha tamastamaH prabhA nAmanI sAtamI nArakInA narakajIvo kare che. A traNa azubha (pApa) prakRti che. te traNano jaghanya rasabaMdha pApa prakRti hovAthI vizuddhithI baMdhAya che. prathamanI 6 nArakInA jIvone tathA sarve devone tevI vizuddhi Ave tyAre manuSyaprAyogya baMdha thAya che. tyAM A 3 prakRtio baMdhAtI nathI. tathA tiryaMca ane manuSyone atizaya vizuddhi Ave to devaprAyogya ja baMdha thAya che. tyAM paNa A 3 prakRtio baMdhAtI nathI. tethI tiryaMca, manuSya, prathamanI 6 nArakI ane devone varjIne sAtamI nArakInA jIvo A traNa prakRtinA jaghanya rasabaMdhanA svAmI kahyA che. sAtamI nArakInA mithyAdRSTi jIvone game teTalI vizuddhi Ave to paNa tiryaMcaprAyogya ja baMdha thAya che. ane tyAre A traNa prakRtio baMdhAya ja che. mATe sAtamI nArakInA jIvo svAmI kahyA che. temAM paNa eTalI vizeSatA che ke sAtamI nArakInA mithyAdaSTi ' jIvo ke jeoe yathApravRttakaraNa Adi traNa karaNo karyA che. ane anivRttikaraNa karIne antarakaraNa karavA dvArA mithyAtvamohanI be sthiti karIne prathamasthitine udayathI vedatAM vedatAM jyAre prathamasthitino Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 71 pAMcamo karmagraMtha 295 caramasamaya Ave tyAre atyantavizuddha thayelo evo tathA mithyAtvaguNasthAnakanA ane mithyAtvamohanI prathama sthitinA caramasamaye vartato evo, ane samyaktane abhimukha thayelo evo sAtamI nArakIno jIva A traNakarmanA jaghanya rasabaMdhano svAmI jANavo. jinanAmakarmano jaghanya rasabaMdha avirata jIvo kare che. gAthAmAM virata zabda sAmAnya kahyo hovA chatAM aviratasamyagdaSTi jIva samajavA. kAraNa ke zeSa avirata jIvone jinanAmano baMdha ja hoto nathI. A prakRti zubha che. tethI teno jaghanya rasabaMdha saMkliSTatAthI thAya che. jinanAmano baMdha 4 thI 8/6 (cothA guNasthAnakathI AThamA guNasthAnakanA chaThThA bhAga) sudhImAM ja thAya che. tenA baMdhaka jIvomAM cothA guNasthAnakavALA ja vadhAre saMkliSTa kahevAya. tethI mULagAthAmAM virya pada lakhIne cothA guNaThANAvALA jIvone ja jaghanyarasabaMdhanA svAmI kahyA che. cothA guNaThANAmAM paNa jinanAmakarmanA baMdhaka jIvomAM jema bane tema vadhu sakliSTatA saMbhavatI hoya tyAM ja jaghanyarasabaMdha thaI zake, tethI je jIve pUrvakALamAM mithyAtva avasthAmAM narakanuM AyuSya bAMdhyuM che. ane tyArabAda samyagdaSTi thayo chato vizuddhinA vazathI jinanAmakarma bAMdhe che. tevo jIva manuSyabhavanuM AyuSya pUrNa thavA Ave tyAre samyaktathI vamIne mithyAtve javAne ane manuSyabhavamAMthI marIne narakamAM utpanna thavAne abhimukha thayelo te jIva samyakta guNasthAnakanA caramasamaye jinanAmakarmanA jaghanyarasabaMdhane svAmI jANavo. tenA baMdhaka jIvomAM A ja jIva vadhAre saMkliSTa che. mATe te ja jIva svAmI jANavo. jeNe mithyAtva avasthAmAM narakAyuSya bAMdhyuM na hoya ane samyakta pAmI jinanAmakarma bAMdhe te jIvo narakamAM jatA nathI mATe viddhanarAyu evuM vizeSaNa samajavuM. Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha nArakI ane devo mRtyu pAmIne narakamAM jatA nathI. ane (tiryaMco narakamAM jAya che. paraMtu) tiryaMco jinanAma bAMdhatA nathI. tethI devanArakI ane tiryaMcone varjIne manuSyo ja svAmI tarIke lIdhA che. 296 jo kSAyika samyagdaSTi hoya to zreNika mahArAjAnI jema narakamAM jAya che. paraMtu mithyAtve jatA nathI. tethI tyAM vadhAre saMkliSTatA saMbhavatI nathI. mATe kSAyika samyaktvIne choDIne samyagdaSTi (kSayopazamavALA) kahyA che. gAthA : 72 prAthamika aupazamikavALAne jinanAmanA baMdhane yogya tevA prakAranI vizuddhino abhAva che. ane zreNIsaMbaMdhI upazamavALA jIvo jinanAmanA baMdhane yogya vizuddhiyukta hoi zake che. paraMtu baddhanarakAyuSya na hovAthI narakagamana saMbhavatuM nathI tethI kSAyika ane aupamikane varjIne ahIM kSAyopazamika samyaktvavALA naraka ane mithyAtvane abhimukha thayelA jIvo jinanAmanA jaghanya rasabaMdhanA svAmI jANavA. ekendriyajAti ane sthAvara nAmakarmanA jaghanya rasabaMdhanA svAmI nArakI vinAnI zeSa traNa gatimAM vartatA jIvo samajavA. nArakInA jIvo bhava svabhAve ja ekendriyaprAyogya baMdha karatA nathI. tethI tenuM varjana karela che. bAkInI traNe gatinA jIvo ekendriyaprAyogya baMdha karI zake che. mATe zeSa traNa gatinA jIvo svAmI kahyA che. devagatimAM izAna sudhInA devo ja svAmI jANavA. manuSya ane tiryaMcone jo vadhAre vizuddhi Ave to teo devaprAyogya baMdha kare, ane devone jo vadhAre vizuddhi Ave to manuSya prAyogya baMdha kare tyAre A banne prakRtio baMdhAtI nathI. tethI atizaya vizuddhivALA traNe gatinA jIvo svAmI na letAM madhyama pariNAmavALA traNe gatinA jIvo svAmI jANavA. eTale ke ekendriya jAti ane sthAvaranAmakarma eka antarmuhUrta sudhI bAMdhIne bIjA aMtarmuhUrte Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 7ra pAMcamo karmagraMtha 297 paMcendriya jAti ane trasanAmakarma bAMdhe, tyArabAda trIjA aMtarmuhUrta ekendriya jAti ane sthAvaranAmakarma bAMdhe. ema eka-eka aMtarmuhUrta aMtarmuhUrta parAvarte parAvarte ekendriya jAti ane sthAvara nAmakarma bAMdhatA hoya tyAre AvA prakAranA parAvartamAna evA madhyamapariNAme A banne prakRtiono jaghanyarasa baMdha thAya che. jo avasthita pariNAma hoya to saMkliSTatAe narakamAyogya baMdha thAya. athavA kadAca ekendriya prAyogya baMdha thAya to paNa utkRSTa athavA madhyamarasa baMdhAya. paNa jaghanyarasa na baMdhAya. ane vizuddhie devaprAyogya athavA manuSya prAyogya baMdha thAya jyAM A be prakRtio baMdhAtI nathI. tethI avasthita pariNAma na letAM parAvartamAna madhyama pariNAmavALA tasrAyogya vizuddhiyukta evA (naraka vinAnI) zeSa traNagativALA jIvo svAmI jANavA. Apa nAmakarmanA saudharma ane IzAna devaloka sudhInA devo atizaya saMkliSTa hoya tyAre jaghanyarasabaMdhanA svAmI jANavA. manuSya tiryaMco jo atizaya saMkliSTa hoya to ekendriya prAyogya baMdha oLaMgIne narakamAyogya baMdha kare che. ane sAta nArakI tathA IzAna uparanA devo bhavapratyayathI ja ekendriyaprAyogya baMdha karatA nathI. tethI zeSa sarvane choDIne izAnAnta devo kahyA che. tethI bhavanapatithI mAMDIne izAna sudhInA devo atizaya saMkliSTa hoya tyAre svAmI jANavA. A puNya prakRti che. tethI jaghanya rasabaMdha saMkliSTatAthI ja thAya che. ane IzAnAnta devone game teTalI saMkliSTatA Ave to paNa atte ekendriya prAyogya ja baMdha thAya che. tethI te jIvo svAmI kahyA che. prazna : mULagAthAmAM "mAsudana" saudharma devaloka sudhInA devo levAnuM kahyuM che ane tame IzAna sudhInA devo samajAvo cho te kema ghaTe? Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha uttara H saudharma devalokanI lagabhaga samazreNImAM IzAna devaloka Avelo che. dakSiNa-uttara dizA gata hovAthI samazreNI che. tethI saudharma lakhavAthI izAna paNa samajI levo. A banne devaloko uparAupara nathI. jo uparAupara hota to pahelA karatAM bIjAnI vizuddhi trIjA Adi devalokonI jema vadhAre thavAthI ekendriya prAyogya baMdha ja na thAta. paraMtu ema nathI mATe samazreNInA kAraNe saudharmanA vidhAnathI IzAna paNa samajI levA. svopajJa TIkAmAM kahyuM che ke- da va saudharmaprahona samaLivyavasthitatvaadiishaano'pi gRhyate / 298 sudharmA nAma sabhA vidyate yatra sa saudharmaH sudharmA nAmanI sabhA che vidyamAna jyAM te saudharma devaloka kahevAya che. ahIM jyotsanAriyoDar (7-2-34) sUtrathI ad pratyaya thai prathama svaranI vRddhi thayelI che. A rIte saudharma zabda banela che. gAthA : 72 = sAtA, sthira, zubha ane yaza tathA tenI pratipakSI asAtA, asthira, azubha ane apayaza ema AThe prakRtionA jaghanya rasabaMdhanA svAmI samyagdaSTi athavA mithyAdaSTi jIvo jANavA. A AThamAM prathamanI cAra prakRtio puNyaprakRtio che. teno jaghanya rasa saMkliSTatAthI baMdhAya che. paraMtu atizaya saMkliSTa hoya to A puNyaprakRtio na bAMdhatAM te jIva tenI pratipakSI pApaprakRtio bAMdhe che. ane jo saMkliSTa pariNAmI na hoya to jaghanya rasabaMdha na thAya. tevI ja rIte pratipakSI evI asAtA Adi cAra pApaprakRtio che. teno jadhanya rasabaMdha atizaya vizuddhithI thAya che. paraMtu atizaya vizuddhi Ave to A pApa prakRtio baMdhAya ja nahIM paraMtu tenI pratipakSI puNyaprakRtio ja baMdhAya. ane jo vizuddhi na laie to pApa prakRtiono jaghanya rasabaMdha na thAya. A rIte atizaya vizuddhimAM ke atizaya saMkliSTatAmAM A cAre puNyaprakRtiono ane A cAre pApa prakRtiono jaghanya rasabaMdha saMbhavato nathI. tethI parAvartamAna madhyama pariNAme AThe prakRtiono jaghanya rasabaMdha thAya che. Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 72 pAMcamo karmagraMtha 299 prathama eka aMtarmuhUrta sAtA Adi puNyaprakRtio bAMdhIne bIjA aMtarmuhUrta asAtA Adi pApaprakRtio bAMdhe tyArabAda trIjA aMtarmuhUrta sAtA Adi bAMdhe ema aMtarmuhUrta aMtarmuhUrta sAtAdi ane asAtAdi bAMdhatA parAvartamAna madhyama pariNAmavALA cAragatinA paMcendriya evA samyagdaSTi athavA mithyAdRSTi jIvo svAmI jANavA. sAtA vedanIya vadhumAM vadhu 15 koDAkoDI sAgaropamanI sthitivALI ane ochAmAM ochI 12 muhUrtanI sthitivALI baMdhAya che. ane tenI pratipakSI asatAvedanIya vadhumAM vadhu 30 koDA-koDI sAgaropamanI ane ochAmAM ochI aMtaHkoDAkoDI sAgaropamanI baMdhAya che. eTale 15 koDAkoDI sAgaropamathI vadhAre sthiti bAMdhavAmAM kevaLa ekalI asAtA ja baMdhAya che. parAvartamAne banne prakRtio baMdhAtI nathI. tathA aMta:koDAkoDI sAgaropamathI nyUna sthiti bAMdhavAmAM 12 muhUrtanI sthiti sudhI kevaLa ekalI sAtA ja baMdhAya che. parAvartamAne banne prakRtio baMdhAtI nathI. tethI aMta:koDAkoDIthI paMdara koDAkoDI sAgaropamanI sthiti bAMdhavAmAM banne prakRtio parAvarta parAvarte baMdhAya che. A kALe pramattathI mithyAdaSTi sudhImAM cha guNasthAnakomAMthI koIpaNa eka guNasthAnaka vartatuM hoya che. tathA te jIvo parAvarte parAvarte (zubhaazubha) ema banne prakAranI prakRtio bAMdhatA hovAthI, nathI to atizaya vizuddha ke nathI to atizaya saMkSiNa, kAraNa ke atizaya vizuddha ja hoya to sAtA ja baMdhAya. parAvartamAna na baMdhAya ane jo atizaya saMkliSTa ja hoya to asAtA ja baMdhAya paNa parAvartamAna na baMdhAya mATe. ahIM atizaya vizuddha paNa nahIM ane atizaya saMkliSTa paNa nahIM evA parAvartamAna madhyama pariNAmavALA pramattathI mithyAtva sudhInA guNasthAnakavartI jIvo aMtarmuhUrta aMtarmuhUrta aMta:koDAkoDIthI paMdara koDAkoDI sudhInI sthitivALI sAtAasAtAne bAMdhatA hoya tyAre banne prakRtionA jaghanyarasabaMdhanA svAmI jANavA. Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 300 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 72 evI ja rIte sthira, zubha, yazanI utkRSTa sthiti 10 koDAkoDI sAgaropamanI baMdhAya che. ane jaghanya sthiti yazanAmakarmanI ATha muhUrtanI baMdhAya che. ane sthira, zubhanI AThamAnA chaThThAbhAgane yogya evI aMta:koDAkoDI sAgaropamanI baMdhAya che. tathA asthira, azubha ane ayazanAma karmanI utkRSTasthiti 20 koDAkoDI sAgaropama baMdhAya che. ane jaghanyasthiti chaThThA guNaThANAne yogya aMtaHkoDAkoDI sAgaropamanI baMdhAya che. te kALe pramattathI mithyAtva sudhInAM cha guNasthAnakomAMthI koIpaNa guNasthAnaka hoya che. jo atizaya saMkliSTa lahIe to 10 koDAkoDIthI adhika sthitivALI asthirAdi traNa azubha ja baMdhAya che. ane jo atizaya vizuddha apramattAdiguNasthAnakavartI jIvo laIe to sthirAdi traNa zubha ja baMdhAya che. parAvartapaNe baMdha thAya nahIM tethI pramattathI mithyAtva sudhInA koIpaNa guNasthAnakamAM vartatA, aMta:koDAkoDI sAgaropamathI 10 koDAkoDI sAgaropama sudhInI sthitivALI asthirAdi ane sthirAdine aMtarmuhUrta aMtarmuhUrta parAvarta pariNAme bAMdhatA jIvo A chae prakRtinA jaghanya rasabaMdhanA svAmI che. ema jANavuM. citra A pramANe che. 12 muhUrta . jaghanya aMtaHkoDAkoDI aMtaHkoDAkoDI parAvartamAnasthiti che zuddha sAtAnI sthiti sthiti | asAtAnI sthiti parAvartamAna sthiti che. ) ahIM sarvatra jadhanya che rasabaMdha thAya che. huM zuddhasthiti - ra # sAtAnI 15 koDAkoDI ne koDAkoDI asAtAnI OM 30 koDAkoDI Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 73 pAMcamo karmagraMtha 301 ahIM mULagAthAmAM so vA zabda che temAM so zabdathI samyagdaSTi jIvo (4-5-6 guNasthAnakavALA jIvo) samajavA, ane vA zabda hovAthI vI eTale mithyAdRSTi Adi (arthAt 1-2-3 guNasthAnakavALA) jIvo samajavA. tethI 1thI6 guNasthAnakavALA parAvartamAna pariNAmavALA jIvo svAmI samajavA. 7rA tsvnnteycumnnukhgidugpnniNdisaasprghuccN| saMghayaNAgiinaputhIsubhagiyarati micchcugiyaa|| 73 // (trasavarNataijasacatuSkamanujakhagatidvikapaJcendriyocchvAsaparAghAtoccam / saMhananAkRtinapuMsakastrIsaubhAgyetaratrikaM mithyAdRSTayazcaturgatikAH 73 // ) tasevanathaa3==sacatuSka, varNacatuSka ane tejasacatuSka, mahuvaphA=manuSyaddhika,khagatiddhikAMtibhAsaMparadhuvaM=paMcendriyajAti, ucchavAsa, parAghAta ane uccagotra, saMthathArUnaputhI=saMghANa, che saMsthAna, napuMsakaveda, strIveda, sumagiyarati=saubhAgya ane daurbhAgyatrikane jaghanyarasabaMdhemicchavarUyA=mithyASTicAragatinAjIvo bAMdhe che.u73 gAthArtha-traNa catuSka, varNacatuSka, taijasacatuSka, manuSyaddhika, khagatiddhika, paMcendriyajAti, ucchavAsanAmakarma, parAghAtanAmakarma, ane uccagotra tathA cha saMghayaNa, cha saMsthAna, napuMsakaveda, strIveda, saubhAgyatrika, daurbhAgyatrika, ema kula 40 prakRtionA jaghanya rasabaMdhanA svAmI mithyAdaSTi cAregatinA jIvo jANavA. 73 vivecana - 3 zabdano ta vana ane teya ema traNe zabdonI sAthe saMbaMdha hovAthI (1) trasacatuSka (trasa, bAdara, paryApta ane pratyeka) (2) varNacatuSka (varNa, gaMdha, rasa ane sparza) (3) taijasa catuSka (tejasa, kArmaNa, agurulaghu ane nirmANa) ema kula 12 prakRti. 21 Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 302 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 73 tathA tu zabdano madhu ane vaDu zabdanI sAthe saMbaMdha hovAthI manuSyaddhika (manuSyagati ane manuSyAnupUrvI) ane vihAyogatiddhika zubha ane azubha vihAyogati ema 4 prakRti tathA paMcendriyajAti ucchavAsanAmakarma, parAghAtanAmakarma, uccagotra, vajaRSabhanArAca Adi cha saMghayaNa, samacaturasa Adi cha saMsthAna, napuMsakaveda, strIveda, saubhAgyatrika (saubhAgya, susvara ane Adeya), daurbhAgyatrika (daurbhAgya, duHsvara ane anAdeya) ema kula 40 prakRtionA jaghanya rasabaMdhanA svAmI mithyAdRSTi evA cAre gatinA jIvo jANavA. mULagAthAmAM "micchavaDaphiyA' ema sAmAnya kahyuM hovA chatAM vyApadhyAnato vizeSapratipattipiti cothAt vyAkhyAna karavAthI vizeSa bodha thAya che. evo nyAya hovAthI paMcendriyajAti taijasa kArpaNa prazasta varNa gaMdha rasa sparza agurulaghu parAghAta ucchavAsa trasa bAdara paryApta pratyeka nirmANa ema kula paMdara prakRtinA sarvotkRSTa saMkliSTa pariNAma vALA mithyASTi cAregatinA jIvo jaghanya rasabaMdhanA svAmI jANavA. kAraNa ke A pannara prakRtio zubha che. saMkliSTatAthI jaghanya rasabaMdha thAya che. tiryaMca ane manuSyo atizaya saMkliSTa hoya tyAre narakaprAyogya baMdha kare che temAM, tathA devo ane nArakI atizaya saMkliSTa hoya tyAre pa. tiryaMcaprAyogya baMdha kare che. temAM uparokta 15 prakRtio avazya baMdhAya ja che. temAM keTalIka dhruvabaMdhI hovAthI ane keTalIka te bhavane yogya hovAthI game teTalI saMktitA hoya to paNa te 15 prakRtiono baMdha thAya ja che tethI sarvathA utkRSTasaMkliSTa evA cAre gatinA jIvo A 15 prakRtinA jaghanya rasabaMdhanA svAmI samajavA. paraMtu temAM eTalI vizeSatA che ke IzAna sudhInA devo atizaya saMkliSTa thAya to paMcendriya tiryaMcaprAyogya baMdha oLaMgIne ekendriya prAyogya baMdha kare che. te kALe paMcendriya jAti ane trAsanAmakarma baMdhAtuM nathI. bAkInI 13 baMdhAya che tethI IzAna sudhInA devo 13 prakRtinA ja jaghanya rasabaMdhanA Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha svAmI jANavA. jo A devo kaMika vizuddha hoya to paMcendriya tiryaMcaprAyogya baMdha karatAM paMcendriyajAti ane trasanAmakarma bAMdhe che. paraMtu kaMika vizuddhi vALA hovAthI jaghanya rasa baMdha karatA nathI. tethI A be prakRtinA jaghanya rasabaMdhanA svAmImAM IzAzAnta devonuM varjana karavuM. gAthA : 73 strIveda ane napuMsakavedanA jaghanya rasabaMdhanA svAmI cAregatinA mithyArdaSTi, paraMtu tatkAyogya vizuddhivALA jIvo svAmI jANavA. A banne azubha prakRti che. azubha hovAthI jaghanya rasabaMdha vizuddhithI baMdhAya che. jo atizaya vizuddhi laie to strIveda napuMsakavedano baMdha oLaMgIne purUSavedano ja baMdha kare. tathA jo vizuddha na laie ane saMkliSTa pariNAma laie to A be vedo kaniSTa hovAthI baMdhAya kharA. paraMtu saMkliSTatA hovAthI utkRSTarasa baMdhAya athavA madhyama rasa baMdhAya paraMtu jaghanya rasa na baMdhAya, tethI saMkliSTa na kahetAM vizuddha levA ane te paNa tatkAyogya vizuddhivALA levA. atizaya vizuddha jIvo na levA. 303 bAkInI 23 prakRtionA jaghanyarasabaMdhanA svAmI parAvartamAna madhyama pariNAmavALA mithyArdaSTi caturgatika jIvo jANavA. jo samyagdaSTi jIvo svAmI kahIe ane temAM paNa tiryaMca ane manuSyo laie to te devadvika ja bAMdhe. saMsthAna paheluM ja bAMdhe, saMghayaNa bAMdhe ja nahIM, zubhavihAyogati, saubhAgya, susvara, Adeya ane uccagotra ja bAMdhe paraMtu pratipakSI prakRtio na bAMdhe, tevI rIte samyagdaSTi deva-nArakI laie to manuSyadghika ja bAMdhe, paheluM saMghayaNa ane paheluM saMsthAna ja bAMdhe tathA vihAyogati Adi paNa zubha ja bAMdhe, azubha na bAMdhe A kAraNe samyagdaSTi cAre gatinA jIvomAM parAvartamAna pariNAmano abhAva thavAthI kevaLa ekalI vizuddhi hoya tyAre utkRSTarasa (athavA madhyama rasa) ja baMdhAya che. paraMtu jaghanyarasa baMdhAto nathI. tethI samyagdaSTi na kahetAM mithyAdRSTi jIvo svAmI kahyA che. te sarvemAM parAvartamAna pariNAma A pramANe samajavA. Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 304 pAMcamA karmagraMtha gAthA : 73 manuSyaddhikanI utkRSTa sthita (sAtAnI jema) 15 koDAkoDI sAgaropamanI che. ane tenI sAme pratipakSI prakRtionI jaghanyasthiti (saMjJI paMcendriyane yogya) aMta:koDAkoDI che. eTale 15 koDAkoDI sAgaropamanI sthitithI aMta:koDAkoDI sAgaropama sudhInI sthitivALAM manuSyaddhika, tiryaMcaddhika, narakaddhika ane (aMta:koDAkoDIthI 10 koDAkoDI sudhInI sthitivALuM) devaddhika aMtarmuhUrta aMtarmuhUrta parAvartamAna pariNAme bAMdhatAM manuSyaddhikano jaghanya rasabaMdha kare che. evI ja rIte prazastavihAyogati, saubhAgya, susvara, Adeya, uccagotra, vajaRSabhanArAcasaMghayaNa, samacaturaasaMsthAna ema 7 prakRtionI potapotAnI 10koDAkoDI sAgaropama pramANa utkRSTa sthitibaMdhathI tenI pratipakSI azubha prakRtionA aMta:koDAkoDIpramANa jaghanyasthitibaMdha sudhInAM sthitisthAno bAMdhatAM bAMdhatAM parAvartamAna madhyama pariNAmI jIvo zubha evI A sAta prakRtiomAM jaghanya rasabaMdhanA svAmI jANavA. huDakasaMsthAna ane sevArtasaMghayaNa Adi pAMca saMsthAna ane pAMca saMghayaNanA jaghanya rasabaMdhanA svAmI upara samajAvyA pramANe samajI levA. te A pramANe huMDaka saMsthAna ane sevArta saMghayaNanI utkRSTasthiti jo ke 20 koDAkoDI sAgaropama che. paraMtu anya saMsthAna ane anya saMghayaNonI sAthe parAvarta parAvarte baMdhAya evI sthiti aMta:koDAkoDI sAgaropamathI prAraMbhIne 18 koDAkoDI sAgaropama sudhInI ja che. tethI tevI anya saMghayaNasaMsthAnonI sAthe parAvartamAnapaNe saMbhavatI sthitine bAMdhato saMjJI paMcendriya paryApta mithyAdaSTi jIva svAmI jANavo. A huDakasaMsthAna ane sevAsaMghayaNane vAmana saMsthAna ane kIlikAsaMghayaNanI sAthe 18 koDAkoDI Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 73 pAMcamo karmagraMtha 305 sAgaropama sudhI parAvarte bAMdhe che. kunja saMsthAna ane ardhanArA saMghayaNanI sAthe aMtaHkoDAkoDIthI 16 koDAkoDI sAgaropama sudhI parAvarte bAMdhe che. evI ja rIte A huDakasaMsthAna ane sevArya saMghayaNane sAdisaMsthAna ane nArAcasaMghayaNanI sAthe aMtaHkoDAkoDIthI 14 koDAkoDI sAgaropamanI sthiti sudhI, tathA nyagrodhasaMsthAna ane RSabhanArAcasaMghayaNanI sAthe 12 koDAkoDI sAgaropamanI sthiti sudhI, ane samacaturasasaMsthAna tathA vajaRSabhanArAca saMghayaNanI sAthe 10 koDAkoDI sAgaropamanI sthiti sudhI parAvarte parAvarte bAMdhe che. tyAre te jIvo sarvatra chaTTA saMsthAnanA ane chaThThA saMghayaNanA jaghanya rasabaMdhanA svAmI thAya che. evI ja rIte bAkInAM pAMca saMsthAna ane pAMca saMghayaNonI paNa paraspara anya anya saMsthAna ane saMghayaNanI sAthe yathAyogya saMbhavatI parAvartamAna sthitine bAMdhatA jIvo parAvartamAna sthitinA sarva sthitisthAnomAM vartatA jaghanya rasabaMdha kare che. tethI tyAM tyAM svAmI jANavA. azubha vihAyogati durbhaga, duHsvara, ane anAdeya A cAra prakRtionI utkRSTa sthiti jo ke 20 koDAkoDI sAgaropama sudhI baMdhAya che. paraMtu potAnI pratipakSI zubha prakRtionI sthiti 10 koDAkoDI sAgaropama ja che tethI parAvRtti 10 koDAkoDI sAgaropamanI sthiti sudhI ja maLe che. tethI aMta:koDAkoDIthI pratipakSI evI zubha vihAyogati AdinI saMbhavatI 10 koDAkoDI sAgaropama pramANa sthitimAMthI koipaNa sthitisthAnone parAvartapaNe bAMdhatA svAmI jANavA. A pramANe 2+0+10+4 kula 23 nA svAmI samajAvyA. A gALAmAM prathama 15nA, pachI 2 nA ane tyArabAda A 23nA ema kula 40 prakRtionA jaghanya rasabaMdhanA svAmI kahyA. jaghanya rasabaMdhanuM svAmitva ahIM samApta thayuM 73 Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 306 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 74 jaghanya rasabaMdhanA svAmInuM citra thINadvitrika, anaMtAnubaMdhI, | saMyama sahita samyakatva prApta karanAra | cAra kaSAya ane mithyAtva | mithyAtvanA ajyasamayavartI jIva apratyAkhyAnIya 4 kaSAya saMyama pAmato avirata samyagdaSTi jIva 4 pratyAkhyAnAvaraNa 4 kaSAya | saMyama pAmato dezaviratadhara jIva arati-zokano svAmI apramattAbhimukha pramattamuni AhAradikanA svAmI pramattAbhimukha evA apramattamuni be nidrA, azubhavarNacatuSka, | kSapakazreNIgata apUrvakaraNaguNasthAnake hAsya, rati, bhaya, jugupsA | svabaMdhavyavaccheda samayavartI jIva ane upaghAta 5 puruSaveda, saMjavalana catuSka kSapaka anivRtti, svabaMdhavyavaccheda samayavatI jIva. ja pAMca aMtarAya, pAMca jJAnAva | Hpaka, sUkSmasaMparAya caramasamayavartI ane cAra darzanAvaraNIya. 9 sUkSmatrika viklendriyatrika tastrAyogya vizuddhivALA tiryaMca narakalika narakAyuSya manuSyo 3 zeSa traNa AyuSya tastrAyogya saMkliSTatAvALA tiryaMcamanuSyo 2| vaikriyaddhika atisaMkliSTa evA tiryaMca manuSyo tastrAyogya saMkliSTatAvALA evA 2) devaddhika tiryaMca, manuSyo udyotanAmakarma, dA. atizaya saMkliSTa evA sahasAra zarIra nAmakarma sudhInA sarve devo ane nArakI. jIva Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 74 pAMcamo karmagraMtha 307 1 | audArika aMgopAMga | atisaMkliSTa sanaskumArathI sahastrAra sudhInA devo tathA sarve nArakI. 3 | tiryacaddhika ane nIcagotra samyakvAbhimukha sAtamI nArakI. 1 | tIrthakara nAmakarma naraka ane mithyAtvane abhimukha kSayopazama samyaktavALA avirata samyagdaSTi manuSya ekendriyajAti ane sthAvara | parAvartamAna madhyama pariNAmavALA tiryaMco, manuSyo tathA IzAna sudhInA devo. | Atapa nAmakarma atizaya saMkliSTa evA saudharma izAna sudhInA devo. sAtA sthira zubha yaza antarmuhUrte attarmuhUrte parAvartapaNe ane asAtAdi cAra bAMdhatA madhyama pariNAmI evA samyagdaSTi ane mithyAdaSTi jIvo 15 paMcendriyajAti, taijasa kArmaNa | atyanta saMkliSTa evA cAre gatinA prazasta varNa gaMdha rasa sparza | jIvo. paraMtu IzAna sudhInA devo agurulaghu parAghAta uzvAsa | paMcendriya jAti ane vyasanAmakarma trasa bA. paryApta pratyeka nirmANa vinA 13 nA svAmI. strIveda ane napuMsakaveda tiprAyogyavizuddhivALA cAregatinA jIvo manuSyadrika, khagatidika ucca parAvartamAna, madhyama pariNAmavALA cAre gotra 6 saMghayaNa, 6 saMsthAnI gatinA jIvo jaghanya rasabaMdhanA svAmI saubhAgyatrika, daurbhAgyatrika | jANavA. varNa catuSka banne prakAranuM hovAthI 124 thayela che. I1 24 Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 308 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 74 have rasabaMdhanA jaghanya-ajaghanya utkRSTa ane anuSkRSTa baMdhanA sAdi-anAdi vagere bhAMgA jaNAve che :cauteyavanna veyaNIyanAmaNukkosu sesdhuvbNdhii| ghAINaM ajahanno, goe duviho imo cuhaa|| 74 // catuSkasya taijasavarNayorvedanIyanAmnoranutkRSTa shshessdhruvbndhiniinaam| ghAtinAmajaghanyo gotre dvividho'yaM caturdhA // 74 / ) tra teyavanaRtaijasa catuSka ane varNacatuSkano, velIyanAmavedanIya ane nAmakarmano, azudo, anutkRSTabaMdha, tathA esayuvaghaMgha= bAkInI dhruvabaMdhI prakRtiono ane pAchAM cAraghAtI karmono, manano= ajaghanyabaMdha, gogotra karmano, vido rUmo=A banne baMdha, vahIM cAra prakAre che. 174 gAthArtha - taijasa ane varNa catuSka tathA mUlakarmamAM vedanIya ane nAmakarmano anutkRSTa rasabaMdha, bAkInI dhruvabaMdhI ane mUlakarmamAM cAra ghAtakarmano ajaghanya rasabaMdha, tathA gotrakarmano A banne baMdha cAra prakAre hoya che. 74 vivecana - have rasabaMdhanA jaghanya, ajaghanya, utkRSTa ane anutkRSTanA sAdi-anAdi, dhruva ane adhruva AzrayI bhAMgA kahevAya che. tyAM mUla ATha karmamAM vedanIya karmamAM (sAtA vedanIyane AzrayI) ane nAmakarmamAM (yazanAmakarmane AzrayI) banne puNya prakRtio hovAthI kSapakazreNImAM dazamA guNasthAnakanA carama samaye atizaya vizuddhi hovAthI utkRSTarasabaMdha thAya che. Avo utkRSTarasa anyatra kyAMya saMbhavato nathI. upazama zreNImAM caDelA jIvo agiyAramA guNasthAnake vedanIya ane nAmakarmanA kaSAya pratyayika baMdhane AzrayI sarvathA abaMdhaka che. tyAMthI paDIne dasamA guNasthAnake te jIva jyAre Ave che. tyAre kSapakazreNImAM Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 74 pAMcamo karmagraMtha 309 ArohaNakALe jeTalI ane jevI vizuddhi hoya che teTalI ane tevI vizuddhi na hovAthI je rasabaMdha thAya che. te anutkRSTa rasabaMdha kahevAya che. tevo anutkRSTa rasabaMdha agiyAramethI paDIne dasame AvatAM jIva zarU kare che. mATe te kALe anutkRSTa rasabaMdhanI sAdi thAya che. je jIvo kSapakazreNImAM dasame ane upazamazreNImAM agiyArame AvyA nathI te jIvo utkRSTarasabaMdhanuM sthAna ane rasanA abaMdhanuM sthAna na pAmyA hovAthI je koI paNa prakArano rasabaMdha kare che te anutkRSTa rasabaMdha che ane te anAdi che. tathA abhavyane anutkRSTa rasabaMdha anAdi anaMtakAla sudhI hovAthI dhruva, ane bhavyane anutkRSTa rasabaMdha jyAre kSapaka zreNI mAMDaze tyAre ke upazamazreNI mAMDaze tyAre aTakaze eTale adhruva, ema vedanIya ane nAmakarma A be mUlakarmono anutkRSTa rasabaMdha cAra prakAre thAya che. dhruvabaMdhI 47 prakRtio che. temAM varNa catuSka ane taijasacatuSka ema 8 puNyaprakRtio che. bAkInI 43 (azubhavarNa catuSka levAthI) pApa prakRtio che tethI varNacatuSka ane tejasacatuSka ema 8 puNyaprakRtiono kSapakazreNImAM AThamA guNasthAnakanA chaThThA bhAganA carama samaye utkRSTarasabaMdha kare che. tevI vizuddhi anyatra na hovAthI upazamazreNImAM abaMdhaka thaIne nIce utaratAM AThamAnA chaThThA bhAgathI jyAre baMdha zarU kare tyAre anutkRSTarasabaMdhanI sAdi, utkRSTarasabaMdhanuM sthAna ane abaMdhanuM sthAna na pAmelA jIvone AzrayI anutkRSTa rasabaMdha anAdi, abhavyane AzrayI dhruva ane bhavyane AzrayI adhuva ema A ATha uttara pravRtiono anutkRSTarasabaMdha cAra prakAre jANavo. zeSa dhruvabaMdhI 43 azubha prakRtio hovAthI pUrve jaghanya rasabaMdhanA svAmI jaNAvyA che te pramANe potapotAnA baMdhavyavaccheda samaye atizaya vizuddhi hovAthI jaghanya rasabaMdha thAya che. tevI vizuddhi anyatra na hovAthI tevo jaghanya rasabaMdha anya sthAne kyAMya saMbhavato nathI. tethI jaghanya Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 310 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 74 rasabaMdhanA sthAnathI uparanA guNasthAnake jaI abaMdhaka thaIne nIce utaratAM ajaghanya rasabaMdha zarU kare che. te kALe ajaghanya rasabaMdhanI sAdi, jaghanya rasabaMdhanuM sthAna tathA abaMdhanuM sthAna na pAmelA jIvone A pravRtio dhruvabaMdhI hovAthI sadA baMdhAya ja che mATe ajaghanya rasabaMdha anAdi, abhavyane dhruva ane bhavyane adhruva ema cAra bhAMgA jANavA. mUlakarmamAM cAra aghAtI karmo azubha che. azubha prakRtiono vizuddhi dvArA jaghanya rasabaMdha thAya che. tethI navamAM guNasthAnakanA caramasamaye kSapakane mohanIyano ane dazamAM guNasthAnakanA carama samaye kSapakane zeSa traNa ghAtakarmono jaghanya rasabaMdha thAya che. tevo jaghanya rasabaMdha upazama zreNImAM hoto nathI. tethI upazamazreNImAM agiyArame A cAra mUla ghAtakarmono sarvathA abaMdhaka thaIne paDatAM dazame tathA navame AvIne navo baMdha zarU kare tyAre ajaghanya rasabaMdhanI sAdi, AvA prakAranuM jaghanya rasabaMdhanuM sthAnaka ke abaMdhanuM sthAnaka na pAmelA jIvone AzrayI ajaghanya rasabaMdha anAdi, abhavyane AzrayI dhruva ane bhavyone AzrayI adbhava ema mUla cAra karmono ajaghanya rasabaMdha cAra prakAre che. gotrakamAM (mUlakarmamAM) anutkRSTa ane ajaghanya ema banne prakAranA rasabaMdho sAdi anAdi dhruva ane adhuva ema cAra bheTavALA hoya che. kSapakazreNImAM dazamA guNasthAnakanA anya samaye (uccagotrane AzrayI) mUla evA gotrakarmano puNya prakRti hovAthI utkRSTarasa baMdha thAya che. tevI viddhi anyatra na hovAthI Avo utkRSTarasa baMdha upazamazreNI Adi anyasthAnomAM thato nathI. tethI agiyAramA guNasthAnake gotrakarmano sarvathA abaMdhaka thaIne paDatAM dasamA guNasthAnake AvatAM anutkRSTa rasabaMdha zarU kare che. tyAre anutkRSTa rasabaMdhanI sAdi, kSapakazreNI ane abaMdhasthAna na pAmanArAne AzrayI anutkRSTa rasabaMdha anAdi, abhavyane dhruva ane bhavyane adhruva ema mULa evA gotrakarmanA anutkRSTa rasabaMdhanA cAra bhAMgA jANavA. tathA sAtamI Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 74 pAMcamo karmagraMtha 311 nArakImAM vartato anaMtara samaye upazamasamyakta pAmaze evo prathama guNasthAnakanA ajyasamayavartI jIva mULa gotrakarmano (nIca gotrane AzrayI) atyanta vizuddha hovAthI jaghanya rasabaMdha kare che. te ja jIva upazamasamyakta pAme tyAre uccagotra karma bAMdhe che. te kALe samyakta hovAthI vizuddhi che tethI uccagotrano (puNyaprakRti hovAthI) adhika rasa baMdhAya te jaghanya (alpa) rasa nathI tethI te samyakta pAme ane uccagotra bAMdhe tyAre mUla gotrakarmanA ajaghanyarasabaMdhanI sAdi, je jIvo upazamasamyaktavALI avasthA pAmyA nathI. tathA jaghanya rasabaMdha karavAno paNa vAro Avyo nathI tevA anAdi mithyAtvI jIvane anAdikALathI mULa gotrakarma ajaghanya rasavALuM ja baMdhAya che. tethI ajaghanya anAdi, abhavyane AzrayI dhruva ane bhavyane AzrayI adhuva ema cAra bhAMgA jANavA. A gAthAmAM ATha mUlakarmomAMthI vedanIya ane nAmakarmano anutkRSTarasabaMdha, cAraghAtI mUlakarmono ajaghanya rasabaMdha, ane gotrakarmano ajaghanya tathA anutkRSTarasabaMdha sAdyAdi cAra prakAre hoya che. ema samajAvyuM. tathA uttaraprakRtiomAMthI 47 dhruvabaMdhImAM 43 pApaprakRtiono ajaghanya (varNacatuSka bannemAM gaNavAthI) ane 8 puNya prakRtiono anutkRSTa rasabaMdha cAra prakAre samajAvyo. bAkInA je koI rasabaMdhanA prakAro rahyA. te have pachInI gAthAmAM "sani luhA' kahe che tenAthI be prakAranA ja che ema have pachInI gAthAmAM graMthakArazrI gAthAno chaMdabhaMga na thAya te mATe tyAM samajAvaze. paraMtu rasabaMdhanA bhAMgAno prasaMga A gAthAmAM cAlato hovAthI saraLatA mATe ame ahIM ja samajAvIe chIe. mULakarmamAM vedanIyakarma (sAtAne AzrayI), nAmakarma (yazane AzrayI) ane gotrakarma (uccagotrane AzrayI) tathA uttaraprakRtiomAM 4 zubhavarNa catuSka ane taijasacatuSka A ATha prakRtionA utkRSTa, jaghanya ane ajaghanya rasabaMdha Adi ane adhuva ema be prakAre hoya che. tyAM Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha potapotAnA baMdhavyavaccheda samaye kSapakazreNImAM atyanta vizuddhi hovAthI utkRSTarasa thAya che. te kALe utkRSTarasabaMdhanI sAdi, baMdhavyavaccheda pachInA samaye abaMdha thavAthI utkRSTarasabaMdha ava, ema utkRSTanA 2 bheda jANavA. 312 uparokta sarve mUlakarma ane uttarakarmono jaghanya rasabaMdha puNya prakRtio hovAthI paryApta saMjJI paMcendriya cAre gatinA atyanta saMkliSTa mithyAdRSTi jIvo kare che. puNyaprakRtiono jaghanya rasabaMdha saMkliSTatAthI thAya che. AvuM atyanta saMkliSTa adhyavasAya sthAnaka ochAmAM ochuM 1 samaya jIvane Take che ane vadhumAM vadhu 2 samaya Take che. te jyAre jaghanya rasabaMdha zarU kare tyAre jaghanyanI sAdi, eka athavA be samaya jaghanya rasabaMdha karyA pachI atyanta saMkliSTatAvALuM adhyavasAya sthAna badalAI javAthI ajaghanya 2sabaMdha kare che. tyAre jaghanya rasabaMdha azruva ane ajaghanyarasabaMdhanI sAdi thAya che. A rIte vArApharatI jaghanyaajaghanya rasabaMdha karatA cAre gatinA mithyAdRSTi jIvone banne prakArano baMdha sAdi-apruva thAya che. gAthA : 74 tathA mULakarmamAM cAraghAtI karmo tathA (nIcagotrane AzrayI) gotrakarma ane uttaraprakRtione AzrayI dhruvabaMdhI azubha evI 43 prakRtionA jaghanya, utkRSTa ane anuSkRSTa rasabaMdha sAdi-adhruva ema be prakAre hoya che. tyAM potapotAnA baMdhavyavacchedanA samaye kSapakazreNImAM atyanta vizuddhi hovAthI ane A sarve pApa prakRtio hovAthI jaghanya rasabaMdha thAya che. te samaye jaghanya rasabaMdhanI sAdi thAya che. baMdhavyavaccheda thayA pachI abaMdha thavAthI jaghanyarasabaMdha apruva thAya che. ema jaghanyanA 2 bhAMgA thayA, A jaghanyarasabaMdha baMdhavyavacchedanA caramasamaye eka samayamAtra ja cAle che. vaLI A sarve karmo pApaprakRti hovAthI teono utkRSTarasa saMjJI paMcendriya paryAmA atyanta saMkliSTa mithyAdaSTi cAre gatimAM vartanArA jIva kare che. jyAre kare tyAre utkRSTanI sAdi, Avo atyanta saMkliSTa pariNAma 1/2 samaya mAtra ja rahe che. tenAthI maMda Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 74 pAMcamo karmagraMtha 313 saMkliSTatA thatAM anutkRSTa rasabaMdha kare che. tyAre anutkRSTa rasabaMdhanI sAdi, vaLI pharIthI kALAntare jyAre AvI utkRSTa saMkliSTatA Ave tyAre utkRSTa sabaMdha kare te vakhate anutkRSTa adhuva ane utkRSTanI sAdi ema A saMsAracakramAM anekavAra tIvra saMkliSTatA ane maMda saMkliSTatA thatI hovAthI utkRSTa ane anutkRSTa ema banne prakAranA rasabaMdha sAdi, adhuva samajavA. uparokta bhAMgAonA kathanathI zeSa rahelA evA mULakarmamAM 1 AyuSyakarma ane uttarakarmamAM 73 abduvabaMdhInA utkRSTa, anutkRSTa, jaghanya ane ajaghanya ema cAra prakAranA rasabaMdhanA sAdi ane adhruva ema be be bhAMgA ja hoya che. kAraNa ke A badhI 73 adhuvabaMdhI uttara pravRtio tathA AyuSyakarma adhuvabaMdhI ja che. kyAreka baMdhAya ane kyAreka na baMdhAya. jyAre baMdhAya tyAre paNa vizuddhi ane saMkliSTatA pramANe jaghanya-ajaghanya, utkRSTa ane anutkRSTa ema cAra prakAranA rasabaMdha yathAyogyapaNe kare tethI badhA ja bhAMgA sAdi adhruva che. A pramANe mULakarmamAM gotrakarmanA 12, AyuSyakarmanA 8, ane bAkInA 6 karmonA 10/10 eTale kula 80 bhAMgA mUlakarmonA thAya che. uttarakarmomAM 43 azubha vabaMdhIno ajaghanya cAra prakAre hovAthI ane zeSa jaghanya utkRSTa ane anutkRSTa 2 prakAre hovAthI 10/10 kula 430 bhAMgA thAya che. 8 zubha dhruvabaMdhIno anutkRSTa cAra prakAre hovAthI ane zeSa utkRSTa jaghanya ane ajaghanya 2 prakAre hovAthI 10/10 kula 80 bhAMgA thAya che. bAkInI 73 adhuvabaMdhI prakRtionA cAre baMdha be be prakAranA hovAthI 73484584 bhAMgA thAya che. ema 430+80+584 =1094 bhAMgA uttaraprakRtinA bhAMgA thAya che. temAM mUlakarmanA 80 umeratAM 1174 bhAMgA kula thAya che. paraMtu varNacatuSka zubha-azubha bannemAM gaNeluM hovAthI ekavAra gaNIe ane ekavAra na gaNIe to 4410=40 bhAMgA ochA karatAM kula 1134 bhAMgA thAya che. Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 314 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 75 sesammi duhA igadugaNugAi jA abhvnnNtgunniyaannuu| khaMdhA uralociya vaggaNA u taha agahaNaMtariyA // 75 // (zeSe dvidhA, ekavyaNukAdayo yAvadabhavyAnantaguNitANavaH / skandhA audArikocitavargaNAstu tathA'grahaNAntaritAH 75 // ) semi = bAkI rahelA sarve rasabaMdhanA prakAro, duhA=be prakAranA hoya che, rUdrAkuTTa=eka-be paramANu AdivALA, gA=yAvata, amagujtaUAyA =abhavyajIvo karatAM anaMta guNA aNuovALA, raghaMtha= je skaMdha, ratnoviyava =te audArika yogya vargaNA kahevAya che. tada tathA, madavitariyA=agrahaNayogya vargaNAo che madhyamAM jene evI. 7pA gAthArtha - bAkInA badhA rasabaMdhanA bhAMgA be prakAre che. eka paramANu, caNaka, AdithI prAraMbhIne jayAre abhavyathI anaMtaguNA aNuovALA skaMdho thAya che. tyAre te dArika zarIrane ucita evI vargaNA thAya che. tathA agrahaNaprAyogya vargaNAo che antarita (madhyamAM) jene evI ( AgaLa AvanArI gAthA sAthe saMbaMdha che.) 7pA vivecana "semi dudA" rasabaMdhanA bAkInA badhA prakAro sAdi ane adhruva ema be prakAre che. mUlakarmamAM vedanIyakarma ane nAmakarmano anutkRSTabaMdha cAra prakAre che. ema 74mI gAthAmAM kahyuM hovAthI te be mUlakarmano utkRSTabaMdha, jaghanyabaMdha ane ajaghanyabaMdha sAdi adhruva rUpe be prakAre che. cAraghAtI karmano ajaghanya baMdha tyAM cAra prakAre kahyo hovAthI te cAraghAtI karmonA bAkInA jaghanyabaMdha, utkRSTabaMdha ane anutkRSTabaMdha sAdiadhruva ema be prakAre che. gotrakarmano jaghanyabaMdha ane utkRSTabaMdha be prakAre che ane AyuSyakarmanA cAre baMdho sAdi adhuva ema be prakAre che. Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 75 pAMcamo karmagraMtha 315 uttaraprakRtiomAM zubhavarNa catuSka ane taijasa catuSkano anutkRSTa baMdha cAre prakAre kahyo hovAthI bAkInA utkRSTabaMdha, jaghanyabaMdha ane ajaghanyabaMdha be prakAre che. bAkInA 43 adhruvabaMdhI prakRtiono ajaghanyabaMdha cAra prakAre kahela hovAthI zeSa jaghanyabaMdha, utkRSTabaMdha ane anutkRSTabaMdha be prakAre che. tathA 73 abruvabaMdhI prakRtionA cAra prakAranA baMdho sAdi-adhruva che. A sarvenI bhAvanA pUrvanI 74mI gAthAnA vivecanamAM samajAvelI che. rasabaMdhanuM vivecana A pramANe ahIM samApta thAya che, Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 316 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 75 have pradezabaMdha samajAvAya che. samasta evA A cauda raju Atmaka lokAkAzamAM je eka eka chuTA paramANuo che. te paramANuo mAMhomAMhe paraspara samAna jAtavALA hovAthI (eTale eka eka paramANu paraspara paramANapaNe sadaza hovAthI) te eka eka paramANune prathamavargaNA kahevAya che. vargaNA zabdano artha jo ke sarakhe sarakhAno samUha evo thAya che. ane evo artha laie to paramANuono samudAya te vargaNA evo artha thAya. paraMtu teno artha karavA jatAM AvA eka eka chuTA chuTA paramANuo cauda raju Atmaka lokAkAzamAM sarvatra ThAMsI ThAMsIne bharelA hovAthI te vargaNAnI (tathA tevI ja rIte AgaLa caNaka-caNakAdi skaMdhonI vargaNAonI) avagAhanA samasta lokAkAsAtmaka thai jAya. jyAre AgaLa AvanArI 76mI gAthAmAM "suhumAM mAtra do, 3pUta saMraghaso' vargaNAnI avagAhanA aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI ja kahI che. tethI ekeka paramANune ja vargaNA kahevAya che. ane tevI ja rIte AgaLa caNuka, caNaka, caturaNuka Adi eka eka skaMdhane ja vargaNA kahevAya che. prazna-jo eka eka paramANune, eka eka caNakankaMdha ane caNakankaMdha Adine vargaNA kahezo to tyAM samUha artha zI rIte ghaTAvazo? uttara- eka eka paramANuo bIjA paramANuo sAthe maLIne bhaviSyamAM kaMdha (samUha) rUpe thavAne yogya che ema bhAvinI yogyatA laIne vargaNA kahevAze. athavA eka eka paramANu paNa varNa-gaMdha-rasa ane sparza Adi aneka bhAva paryAyonA samUhAtmaka che. ema samajIne eka eka paramANumAM vargaNA zabdano vyavahAra karAze. A pramANe artha kammapayaDInI baMdhanakaraNanI 18mI gAthAnI TIkAmAM che. athavA 76mI gAthAmAM aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI je avagAhanA kahI che te skaMdhanI ja mAtra che. ema samajIe ane skaMdhonA Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 75 pAMcamo karmagraMtha 317 samUhane vargaNA kahIe to ekeka paramANuo je je chuTA chuTA che tevA anaMtA paramANuono samudAya te samAnajAtIya hovAthI prathamavargaNA kahevAya che. be pradezono banelo eka skaMdha, tevA anaMta kacaNukaDhaMdhono je samudAya te bIjIvaNA, traNa pradezono banelo eka skaMdha, evA anaMta vyaNukaDhaMdhono je samudAya te trIjIvargaNA, evI rIte anaMtA caturaNuka skaMdhono je samudAya te cothI vargaNA. anaMtA paMcANuka skaMdhono je samudAya te pAMcamIvargaNA. A pramANe zatANuka skaMdhonI sahasANukaskaMdhonI vargaNA jANavI. ema saMkhyAtANuo vALA anaMtA anaMtA skaMdhonI saMkhyAtI vargaNA, asaMkhyAtANuo vALA anaMtA anaMtA skaMdhonI asaMkhyAtI vargaNA ane anaMtANukavALA anaMtA skaMdhonA samUhanI anaMtIvargaNA thAya che. A badhI vargaNAo audArika, vaikriya Adi zarIro banAvavAmAM athavA bhASA, zvAsa ane cintanAtmaka kAryo karavAmAM jIva vaDe grahaNa karI zakAtI nathI kAraNa ke jIvane potAnuM zarIraracanAnuM athavA zvAsAdinuM kArya karavAmAM jeTalA paramANuvALA skaMdhonI vargaNA joie tenA karatAM A tamAma skaMdho atparamANumayatvena = nyUna paramANu vALA hovAthI ane pUtraparimA tathA 2 sthUla parimANa hovAthI AvA skaMdhovALI vargaNA jIva vaDe grahaNa karavAne mATe ayogya che. ema karatAM karatAM abhavyathI anaMtaguNA (ane siddhanA anaMtamA bhAga jeTalA) pradezonA banelA je skaMdho, tevA anaMta skaMdhonA samudAya rUpe je vargaNA che te vargaNA jIvone audArika zarIra banAvavA mATe upayogI che. ahIMthI audArika zarIrane ucita vargaNAnI zarUAta thatI hovAthI A vargaNA audArika zarIra rUpe grahaNa prAyogya vargaNAomAMnI prathama (jaghanya) vargaNA kahevAya che. tenA karatAM eka adhika pradezo vALA anaMtA skaMdhonI dArika grahaNa prAyogya madhyama vargaNA jANavI. A pramANe be pradeza adhika, traNa 22 Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 318 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 75 pradeza adhika, cAra pradeza adhika, ema yAvat anaMta pradeza adhika vALA anaMtA skaMdhonI banelI anaMtI audArika madhyama grahaNa prAyogya vargaNAo tyAM sudhI jANavI ke jyAM sudhI o. gra. prA. utkRSTa vargaNA Ave. prazna - audArika grahaNa prAyogya utkRSTa vargaNA kyAre thAya? uttara - audArika grahaNa prAyogya jaghanya (prathama) vargaNAnA eka skaMdhamAM abhavyathI anaMtaguNA ane siddhanA anaMtamAbhAga pramANa je pradezo che teno anaMtamo bhAga temAM umeravAthI je AMka thAya, teTalA pradezovALA anaMtaskaMdhonI je vargaNA te audArika grahaNa prAyogya utkRSTavargaNA bane che. A ja vAta ApaNe eka kalpita dRSTAntathI samajIe. dhAro ke A saMsAramAM abhavyajIvo 100 che. tenAthI anaMtaguNa eTale 1000 kalpIe. to ekeka chuTA chuTA paramANuonI prathama vargaNA, dvipradezI, tripradezI, catuSpadezI evA anaMtA anaMtA skaMdhonI anukrame bIjI trIjI cothI Adi je vargaNAo che te A jIvane audArikAdi pAMca zarIra rUpe ke bhASA, zvAsa ane mana Adi kArya rUpe kAma Ave tevI nathI. tethI pAMca zarIra bhASA, zvAsa ane mana ema ATha prakAranAM kAryo rUpe grahaNa yogya na hovAthI sAmAnyapaNe ja agrahaNayogya vargaNAo kahevAya che. ema 999 pradezonA banelA anaMtA skaMdho vALI vargaNA sudhI agrahaNa yogya vargaNAo jANavI. tyArabAda eTale ke abhavyathI anaMtaguNA ane siddhanA anaMtamAM bhAga rUpa asatkalpanAe purepurA 1OO0 pradezonA banelA anaMtA skaMdhovALI vargaNA audArikazarIramAyogya jaghanya (prathama) vargaNA kahevAya che. 1001, 1002, 1003, ItyAdi pradezonA banelA anaMtA anaMtA dhonI je je vargaNAo che. te audArika grahaNa prAyogya madhyama vargaNAo anaMtI che. eTale ke asatkalpanAe 1001 thI 1099 sudhInA pradezovALA skaMdhonI je vargaNA te au.ma.grA.prA. vargaNA jANavI. Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 7pa pAMcamo karmagraMtha 319 au.grahaNa prA.jaghanya vargaNAno anaMtamo bhAga umeratAM je AMka thAya teTalA pradezovALA skaMdhono je samudAya te au.grAprA. utkRSTa vargaNA jANavI. jema ke asatkalpanAe au.grA.prA.jaghanyavargaNA 1000 pradezonA skaMdhavALI che. teno anaMtamo bhAga eTale 100 samajIe to 1001thI 1099 pradezovALA skaMdhonI je vargaNA te madhyama ane 1000 + 100 (eTale anaMtamo bhAga) =1100 pradezovALA skaMdhonI je vargaNA te o..prA.utkRSTa vargaNA kahevAya che. au.gra prA. utkRSTavargaNAthI (asatkalpanAe 1100 thI)eka adhika pradezavALA skaMdhono je samudAya te au.agrahaNa prA. jaghanya vagaNA kahevAya che. kAraNake te skaMdho audArikazarIranI racanA karavA mATe jeTalA pradezovALA skaMdho joie tenA karatAM adhika pradezovALA che ane vadhAre sUkSmapariNAma che. tathA vaikriyazarIranI racanA karavA mATe jeTalA pradezovALA skaMdho joie tenA karatAM hIna pradezovALA skaMdho ane sthUlapariNAma che. A pramANe AgaLa AvanArI vargaNAomAM paNa samajavuM. au.gra.prA. utkRSTavargaNAthI be adhika (1102) pradezovALA je skaMdho hoya, teono samudAya te au.agra. prA. bIjI vargaNA. A pramANe traNa adhika, cAra adhika, ane pAMca adhika ityAdi anaMta adhika pradezovALA je je skaMdho hoya, te sarve skaMdhonI au.agrahaNa prA. madhyama vargaNA jANavI jyAM sudhI utkRSTa na Ave tyAM sudhI. prazna - o.agra prA. utkRSTa vargaNA kyAre thAya? uttara-o. agrahaNa prA.jaghanyavargaNAnA skaMdhomAM pradezonI je saMkhyA che. temAM anaMtA pradezonI saMkhyA umerIe ane jeTalA thAya. teTalA pradezovALA skaMdhono je samudAya te au.agra prAyogya utkRSTavargaNA jANavI. prazna - au.agra.prAyogya jaghanyavargaNAmAMthI utkRSTavargaNA karavA mATe anaMtAno je AMka umerIne utkRSTavargaNA karavAmAM AvI. te anaMtAnuM kaMI mApa che ? Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 320 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 75 uttara - hA, abhavyathI anaMtaguNAno ane siddhathI anaMtamAM bhAgano je AMka (asatkalpanAe 1000) che. te AMka vaDe jaghanyavargaNAnA pradezonI saMkhyAne guNavAthI (1101x1000=) je AMka thAya. teTalA (asatkalpanA e 1101000) pradezovALA skaMdhonA samudAyane au.agra.u. vargaNA kahevAya che. A pramANe jyAM jyAM grahaNa prAyogya vargaNAo hoya tyAM tyAM jaghanyavargaNAno anaMtamo bhAga umero eTale grahaNa prAyogya utkRSTavargaNA thAya. ane agrahaNa prAyogya vargaNAomAM jaghanyavargaNAnA skaMdhomAM je pradeza rAzi hoya tene abhavyathI anaMtaguNAnA AMka vaDe athavA siddhanA anaMtamA bhAganA AMka vaDe guNavAthI je AMka bane teTalA pradezovALA skaMdhonI agrahaNa prAyogya utkRSTavargaNA jANavI. A pramANe AgaLa AvanArI vaikriya Adi vargaNAomAM paNa grahaNa prAyogyamAM potAnI jaghanya vargaNAno anaMtamo bhAga umeravAthI ane agrahaNa prAyogya vargaNAomAM abhavyathI anaMtaguNAnA AMka vaDe guNita karavAthI utkRSTa vargaNA jANavI. karmagraMthamAM tathA tenI svopajJaTIkAmAM A pramANe audArika Adi ATha grahaNa prA. ane agrahaNa prA. ema kula 16 vargaNAo kahI che. paraMtu kammapayaDI Adi graMthomAM agrahaNa prAyogya 8 vargaNAnA be be bhAga kalpelA che. te A pramANe - audA. grahaNa. prA. utkRSTa vargaNAthI eka-be-traNa adhika pradezo ahIM keTalAMka gujarAtI vivecanomAM abhavyathI anaMtaguNa umeravAnuM lakhela che. paraMtu svopajJa TIkAmAM, 75mI gAthAnI antima paMktimAM nayAyAzraya vAyA: sakAzAdutkRSTA vargaNA anantaguNAH / guNakArazcAbhavyAnantaguNasiddhAnantabhAgakalparAzipramANo draSTa: A pramANe kahela che. paMcasaMgraha-karmaprakRtinI TIkAomAM paNa Avoja pATha che. tathA pU. abhayazekharasUrijIkRta "zataka'nA vivecanamAM pRSTha naM. pa7, paMkti naM.13 thI 27mAM paNa Avo ja artha karela che. tethI ame paNa uparokta artha lakhela che. chatAM zabdano artha "" rAzi jo na karIe ane phalitArtha rUpe Avelo guNAkAra (uttara), Avo artha ja karIe to gujarAtI vivecano karanArAono artha paNa saMgata thAya che. mATe A bAbatamAM tattva kevalI paramAtmA jANe. Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 76 pAMcamo karmagraMtha 321 vALI je nikaTatamavartI vargaNAo che. te au.agra.prA.vargaNAo kahevAya che. ane vaikriya grahaNa prAyogya jaghanya vargaNAnI nikaTatama je je au.agra.prA.vargaNAo che. te vaikriya agrahaNa prAyogya vargaNAo che. ema kammapayaDImAM kahela che. asatkalpanAe 1100nA AMkavALI au.grA.prA.u. vargaNA che. tenI nikaTatamavata 1101, 1102, 1103 ema yAvat pa51000 sudhInI Azare adha vargaNAo audArika vargaNAonI samIpavartI hovAthI au. agrahaNa prA. vargaNAo kahevAya che. ane papa1001,551002,551003 thI 1101000 sudhInI je audArika agrahaNa prAyogya pAchaLanI adha vargaNAo che. te vaikriya vargaNAne nikaTatama hovAthI vaikriya agrahaNa prAyogya vaNA kahevAya che. jema amadAvAda ane vaDodarA vacceno 100-125 kIlomITarano je kSetravibhAga che. te amadAvAda paNa nathI. ane vaDodarA paNa nathI. paraMtu amadAvAda pAseno maNInagara-vaTavA vagere je kSetro che. te amadAvAdanAM upanagaro athavA amadAvAdano vibhAga kahevAya che. ane vaDodarA pAseno ANaMda-vAsada Adi je kSetro che te vaDodarAno vibhAga kahevAya che. tema ahIM vaccenI eka vargaNAnA ja be vibhAga karavAmAM AvyA che. audArika vargaNAnuM nikaTapaNuM mAnIne audArika aMgrahaNa prAyogya vargaNA ane vaikriyavargaNAnuM nikaTapaNe mAnIne vaikriya agrahaNa prAyogya vargaNAnuM A vidhAna che. tAtvika koI bheda nathI. A pramANe pAchaLa AvanArI vargaNAomAM paNa samajavuM. pa7pA A pramANe audArika grahaNa prAyogya ane agrahaNa prAyogya vargaNAo samajAvIne have zeSa vakriya Adi sAta vargaNAo grahaNa-agrahaNa prAyogya graMthakAra samajAve che. emeva viuvvAhArateyabhAsANupANamaNakamme / suhamA kammAvagAho, UNUNaMgula asaMkhaMso // 76 // (evameva vaikriyAhArakataijasabhASAnapAnamana:kArmaNAH / sUkSmAH krameNAvagAha UnonAMgulAsaMkhyAMzaH // 76 // ) Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha meva=A ja pramANe, vikAhAratevamAsAjupALamAme= vaikriya, AhAraka, taijasa, bhASA, zvAsocchvAsa, mana ane kAryaNavargaNA paNa jANavI. sunnumA mmA=anukrame sUkSma sUkSma che. gavAho tenI avagAhanA, bhULabhuta asaMhaMso=nyUna nyUna aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI che. 576aa 322 gAthArtha A ja pramANe vaikriya, AhAraka, taijasa, bhASA, zvAsocchvAsa, mana ane kArpaNa vargaNA jANavI. te vargaNAo anukrame sUkSma-sUkSma che. ane nyUna nyUna evA aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI teonI avagAhanA che. 576aa - gAthA : 76 = vivecana - je pramANe audArika grahaNa prAyogya ane audArika agrahaNa prAyogya vargaNA pUrvanI 75mI gAthAmAM samajAvI, vameva e ja pramANe "agrahaNa prAyogya vargaNAo che vacamAM vacamAM jene" evI grahaNa prAyogya (2) vaikriya (3) AhAraka (4) taijasa (5) bhASA (6) zvAsocchvAsa (7) mana ane (8) kAryaNa ema kula ATha vargaNAo kahevI. ATha grahaNa yogya vargaNAo ane te AThanI vacce vacce (AMtarAmAM) pota potAnI agrahaNa prAyogya paNa ATha ema kula 16 vargaNA pUrve kahelI audArika vargaNAnI jema jANavI. AThe grahaNa prAyogya vargaNAomAM jadhanyavargaNAthI utkRSTavargaNA potAnA anaMtamA bhAge adhika jANavI. kahyuM che ke satya nahanupiyA niyAMta sAhiyA biTTA gAthA 77. eTale ke grahaNa prAyogya jaghanyavargaNA nA koipaNa eka skaMdhamAM jeTalA pradezo hoya temAM teno potAno anaMtamo bhAga umeratAM je AMka thAya teTalA pradezonA banelA skaMdhovALI grahaNa prAyogya utkRSTa vargaNA thAya che. tathA AThe agrahaNa prAyogya vargaNAomAM jaghanyavargaNAthI utkRSTavargaNA abhavyathI anaMtaguNa ane siddhanA anaMtamA bhAgano je AMka che. te AMka vaDe guNAyelA pradezovALI che. eTale agrahaNa prAyogya jaghanyavargaNAnA koI paNa eka Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 76 pAMcamo karmagraMtha 323 skaMdhamAM jeTalA pradezo che. te AMkane abhavyathI anaMtaguNanA AMka vaDe, athavA siddhanA anaMtamA bhAganA AMka vaDe guNatAM je AMka thAya. teTalA pradezovALI agrahaNa prAyogya utkRSTavargaNA jANavI. A ja karmagraMthanI 77mI gAthAnI svopajJa TIkAmAM kahyuM che ke tilukta mavati nirmAninajghnyaagrhnnvrgnnaikskndhe ye paramANavaste'bhavyarAzipramANenAnantakena guNitA yAvanto bhavanti tAvatyo'grahaNavargaNA ekaikaparamANuvRddhA antareSu mantavyAH / tathA vivediyA siddhAtaMsA aMtarehu nA gAthA 77mImAM paNa Aja vAta kahI che tethI sarve vargaNAomAM grahaNaprAyogyamAM potAno anantamo bhAga ane agrahaNa prAyogyamAM abhavyathI anaMtaguNanA AMka vaDe guNAkAra karavAthI utkRSTavargaNA thAya che. have uparokta vaikriyAdi vargaNA samajAve che. dArika agrahaNa prAyogya utkRSTavargaNAthI eka pradezanI adhikatAvALA skaMdhono samudAya te vaikriya grahaNa prAyogya jaghanya vargaNA thAya che. tathA be traNa cAra pAMca ityAdi adhika pradezovALA skaMdhonA samUhAtmaka vaikriyagrahaNa prAyogya madhyama vargaNA jANavI. yAvat vai.grA.pA.utkRSTa vargaNA Ave. vai.gra.prA. jaghanya vargaNAnA eka skaMdhamAM je pradezarAzi che. temAM teno anaMtano bhAga umeravAthI je AMka thAya teTalA pradezovALA skaMdhonI vaikriya grahaNa prAyogya utkRSTa vargaNa thAya che. vaikriya grahaNa prAyogya utkRSTa vargaNAthI eka adhika pradezanA banelA anaMtA skaMdhonI je vargaNA te vaikriya zarIranI racanAmAM joItA pradezo karatAM adhika pradezo hovAthI ane sUkSma pariNAma hovAthI vaikriyane agrahaNa prAyogya prathama vargaNA kahevAya che. tenAthI eka-be-traNa Adi adhika pradezovALA skaMdhonI vaikriya agrahaNa prAyogya madhyama vargaNA anaMtI jANavI ema karatAM abhavyathI anaMtaguNa ane siddhanA anaMtamAM bhAga tulya pradezonA AMka vaDe guNatAM vaikriya agrahaNa prAyogya utkRSTavargaNA thAya che. Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 324 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 76 vai. agra. prAyogya utkRSTa vargaNAthI eka pradeza adhika evA anaMta skaMdhonI banelI je vargaNA te AhAraka zarIra prAyogya jaghanya vargaNA kahevAya che. tenAthI eka-be-traNa ityAdi adhika pradezovALA skaMdhonI AhAraka grahaNa prAyogya madhyama vargaNA jANavI. ema karatAM AhAraka grahaNa prAyogya jaghanya vargaNAnA koIpaNa ekarUMdhavartI pradeza rAzino anaMtamo bhAga temAM umeratAM je AMka thAya teTalA pradezovALA skaMdhonI AhAraka grahaNa prAyogya utkRSTa vargaNA thAya che. AhAraka grahaNa prAyogya utkRSTavargaNAnA eka skaMdhamAM je pradezo che tenAthI 1 pradeza adhika evA anaMtA skaMdhonI AhAraka agrahaNa prAyogya prathama (jaghanya) vargaNA jANavI. tyArabAda eka-be-traNa Adi pradezo adhika hoya tevA skaMdhonA samUhavALI AhA. agra. prAyogya evI anaMtI madhyamavargaNA jANavI. ema karatAM AhA. agra. prAyogya jaghanyavargaNAnA koipaNa eka skaMdhamAM je pradezo che. temAM abhavyathI anaMtaguNa ane siddhanA anaMtamA bhAga jeTalA AMka vaDe guNatAM je AMka thAya teTalA pradezovALA skaMdhonI AhAraka agrahaNa prAyogya utkRSTa vargaNa jANavI. A pramANe kramazaH taijasagrahaNa prAyogya, taijasa agrahaNa prAyogya, bhASA grahaNa prAyogya, bhASA agrahaNa prAyogya, zvAsocchavAsa grahaNa prAyogya, zvAsocchavAsa agrahaNa prAyogya, mana grahaNa prAyogya, mana agrahaNa prAyogya, kAmaNa grahaNa prAyogya ane kArpaNa agrahaNa prAyogya vargaNA svaye jANI levI. A ATha grahaNa prAyogya ane ATha grahaNa prAyogya vargaNAonI upara DhuvAcitta ane adhuvAcitta vagere bIjI paNa 10 vargaNAo kammapayaDI Adi graMthomAM che. paraMtu te vargaNAonuM ahIM prayojana na hovAthI karmagraMthamAM tenuM vidhAna karela nathI. WWW.jainelibrary.org Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 76 pAMcamo karmagraMtha 325 audArika zarIra jIvane jyAre banAvavuM hoya tyAre tene yogya audArika grahaNa prAyogya vargaNA te jIva grahaNa kare che. tevI ja rIte jyAre vaikriya zarIra banAvavuM hoya tyAre vaikriya grahaNa prAyogya vargaNA te jIva grahaNa kare che. tIrthakara kevalI bhagavantonAM darzana karavA athavA zAstrasaMbaMdhI saMdeho pUchavA mATe cauda pUrvadhara evA muni mahAtmAone jyAre AhArakazarIra banAvavuM hoya tyAre AhAraka grahaNa prAyogya vargaNA te mahAtmA grahaNa kare che evI rIte tejalezyA athavA zItalezyAnI vidurvaNA karavI hoya athavA khAdhelA AhArane pakAvavA taijasazarIranI racanA karavI hoya tyAre taijasa grahaNa prAyogya vargaNA sarve jIvo grahaNa kare che. bhASA paryAptie paryApta jIvo bhASAnuM uccAraNa karavA bhASA rUpe racanA karavAnA prayojanathI, bhASA-vargaNAnuM grahaNa karI tenuM bhASA rUpe pariNamana karI avalaMbana laI bhASA rUpe uccAraNa karavA dvArA te te pudgalone choDavAnuM kAma kare che. zvAsocchavAsa levA mUkavA mATe. zvAsocchavAsa grahaNa prAyogya vargaNA ane ciMtana-manananA kArya mATe mananI grahaNa prAyogya vargaNA jIva grahaNa kare che. tathA sarve saMsArI jIvo pratisamaye karma bAMdhavA mATe kArmaNa grahaNa prAyogya evI AThamI vargaNA grahaNa kare che. ahIM have je pradeza baMdha samajAvavAno che. te A kAmaNa grahaNa prAyogya vargaNAne grahaNa karIne karmarUpe jIva bAMdhe che tene ja pradezabaMdha kahevAya che. ane te pradezabaMdha ja have samajAvAze. kAzmaNa grahaNa prAyogya madhyama ane utkRSTa vargaNA pachI A ja krame kArmaNa agrahaNa prAyogya anaMtI vargaNAo thAya che. ema ATha grahaNa prAyogya ane ATha agrahaNa prAyogya kula 16 vargaNAo jANavI. prazna - je je agrahaNa prAyogya vargaNAo che te zuM sadA agrahaNa prAyogya ja rahe che ? ke te kyAreka grahaNa prAyogya thAya che ? ane jo gra.prA. thAya to kyA kAraNathI te gra.prA. bane che ? Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 326 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 76 uttara- je AMka grAhya vargaNAono che te AMkamAM AvelA skaMdhonI vargaNA sadA grAhya vargaNA rUpe ja rahe che. ane je AMka agrAhya vagaNAono che. te AMkamAM AvelA skaMdhonI vargaNA sadA agrAhyavargaNA ja rahe che. paraMtu "pUraNa-galana" thavuM, "joDAvuM ane vikherAvuM" e pagalAstikAyadravyano svabhAva che. tethI skaMdhomAM pradezonuM pUraNa-galana thavAnA kAraNe agrAhyavargaNA rUpe rahelA skaMdho grAhyavargaNA rUpe paNa thAya che. ane grAhyavargaNA rUpe rahelA skaMdho agrAhyavargaNA rUpe paNa thAya che. o.pra.prA.vargaNAnA skaMdhomAM aneka pradezonuM pUraNa thatAM te ja kaMdho (vadhu pradezovALA banavAthI) vai..prA., vai.agra prA., AhA.graha.prA., AhA.agra.prA. ema AThe grAhyavargaNA yogya ane AThe agrahaNa prAyogya paNa bane che. tathA AThe agrAhya vargaNAomAM rahelA skaMdho saMsArI sarva jIvoe bhUtakALamAM (pUraNa-galana thavAthI grAhya banavAthI) grahaNa karelA che. tathA au.grahaNa-agrahaNa prAyogya pugalaskaMdhomAM pUraNa thavAthI saMsArI jIvoe vaikriyarUpe taijasarUpe, bhASArUpe, zvAsarUpe, mana svarUpe, ane karmasvarUpe paNa grahaNa karelA che. evI ja rIte vaikriya Adi grahaNa yogya ane agrahaNayogya skaMdhone galana thavAthI audArika zarIrarUpe ane pUraNa thavAthI taijasa bhASA ityAdi rUpe paNa saMsArI jIvoe grahaNa karelA che. ema eka eka grAhya-agrAhya vargaNAnA skaMdhone audArika, vaikriya Adi sAta kArya rUpe grahaNa karIne anaMtIvAra mukelA che. eTale ja cAra prakAranA pudgalaparAvartAmAM (sUkSma) "dravya pugalaparAvarta" A jIve saMsAramAM anaMtA karyA che. te artha yuktithI saMgata thAya che. audArikazarIra rUpe sarvavargaNAonA skaMdhone grahaNa karIne mukavAmAM jeTalo kALa lAge tenA karatAM vaikriyazarIra rUpe sarvaskaMdhone grahaNa karavAmAM vadhAre kALa lAge ane taijasa ke kArmaNa rUpe sarva vargaNAonA skaMdhone grahaNa karavAmAM alpakALa lAge, jenI prApti jaldI Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 76 pAMcamo karmagraMtha 327 jaldI thAya ane anekavAra thAya temAM kALa alpa thAya. ane jenI prApti vilaMbe vilaMba thAya ane ochIvAra hoya temAM kALa vadhAre thAya. tathA sarvaskaMdhone AhAraka rUpe to grahaNa karI zakAtA ja nathI. kAraNa ke AhArakazarIranI prApti ja eka jIvane bhavacakramAM utkRSTathI cAra vAra ja thAya che. mATe AhAraka rUpe sarva skaMdhonuM grahaNa asaMbhavita che. tethI audArikazarIra rUpe, vaikriyazarIra rUpe, taijasazarIra rUpe, bhASArUpe, zvAsarUpe, mana svarUpe ane karma svarUpe ema sAta prakAranA kArya svarUpe pudgalAstikAyanI A AThe grAhya-agrAhya vargaNAnA sarva skaMdhone saMsArI jIvoe bhUtakALamAM anaMtIvAra grahaNa karyA che. A pramANe sarve grAhyavargaNAo paNa potAnA AMkamAM hoya tyAre ja grAhyarUpe rahe che ane agrAhyavargaNAo paNa te potAnA niyata AMkamAM hoya tyAre ja agrAhyarUpe rahe che. paraMtu te vargaNAomAMnA skaMdho pUraNa-galananA kAraNe anya anya vargaNAone yogya banI javAthI grAhya skaMdho agrAhyapaNe paNa bane che ane agrAhyakaMdho grAhyapaNe paNa bane che. tethI ja soLa vargaNAnA kaMdho A jIva vaDe AhArakazarIra vinA zeSa sAtarUpe anaMtIvAra grahaNa thaI cukelA che. prazna - A jIva vaDe bhUtakALamAM koipaNa pudgalaskaMdho grahaNa na ja karAyA hoya tevA skaMdho zu A saMsAramAM hoya ? uttara-nA, evA koI skaMdho A saMsAramAM nathI ke je bhUtakALamAM jIva vaDe grahaNa na karAyA hoya, eTaluM ja nahIM paraMtu eka eka skaMdha AhAraka vinA judA judA zeSa sAta kArya rUpe anaMtI vAra grahaNa karAyA che. A vAta AgaLa upara 87/88 gAthAmAM AvatA pugalaparAvartananA svarUpathI vadhAre spaSTa samajAze. chuTA chuTA eka eka paramANu svarUpa paramANuvargaNA A lokamAM anaMtI che. dvipradezI, tripradezI, catuudezI Adi skaMdhasvarUpa dareka vargaNAo anaMtI anaMtI che. tathA dareka vargaNAo samasta lokAkAzamAM Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 328 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 76 bharelI che. paramANuvargaNA paNa samasta lokavyApI che. evI ja rIte DhipradezI, tripradezI, catuSpadezI Adi pratyeka vargaNAo paNa cauda rAjaloka pramANa lokAkAzamAM ThAMsI ThAMsIne bharelI che. tethI audArikAdi AThe grAhya ane agrAhyamAMnI sarve vargaNAo lokAkAzavyApI che. karma svarUpe bAMdhavAlAyaka evI kAmaNavargaNA paNa lokAkAzavyApI che. paraMtu A sarve vargaNAnA eka eka kaMdho aMgulanA asaMkhyAtamA bhAgamAM vyApta che. tethI skaMdhane ja vargaNA kahIe tyAre vargaNAnI avagAhanA aMgu.nA asaM. bhAge ghaTe che. A ATha vargaNAomAM audArika vaikriya AhAraka ane taijasa A cAra vargaNAo bAdara pariNAmI che. bAdarapariNAmI hovAthI daSTigocara thavAne yogya che. tathA bhASA zvAsa mana ane kArpaNa A cAra vargaNAo sUkSma pariNAmI che. ane tethI ja dRSTigocarane ayogya che. audArika Adi ATha vargaNAo kramaza: pudgalapradezo vaDe adhika adhika che. ane avagAhanA vaDe hIna hIna che. audArika vargaNAnA skaMdhomAM jeTalA pradezo che tenA karatAM vaikriya vargaNAnA skaMdhomAM ane tenA karatAM AhAraka vargaNAnA skaMdhomAM adhika adhika pradezo che. paraMtu adhika adhika pradezonA banelA te kaMdhonI avagAhanA (te skaMdhane rahevAnuM AdhArakSetra) kramazaH hIna hIna hoya che. pugalAstikAyano evo svabhAva che ke piMDamAM jema jema pudgalapradezo adhika adhika hoya tema tema tenI ghanIbhUtatA thatI jatI hovAthI avagAhanA hIna hIna kSetrapramANa hoya che. jema ubharo AveluM dUdha AkhI tapelI bharI de che. temAM jagyA nathI. chatAM pANI nAkhavAthI pudgalo vadhyA chatAM ubharo zamI javAthI aDadhI tapelI pramANa avagAhanA thavAthI avagAhanAnuM kSetra ghaTe che. tema ahIM jANavuM. athavA devadAranuM lAkaDuM, sAganuM lAkaDuM, sIsamanuM lAkaDuM tathA lokhaMDa ItyAdi padArtho kramazaH adhika adhika ghanIbhUta che. tema ahIM jANavuM. Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 77 pAMcamo karmagraMtha 329 svataMtra paNe rahelA koipaNa eka paramANumAM 1 varNa, 1 gaMdha, 1 rasa ane paraspara avirodhI ra sparza (snigdha-zIta, snigdha-uSNa, rUkSa-zIta, rUkSa-uSNa A cAra yugalamAMthI koipaNa eka yugalavALA 2 sparza) hoya che. skaMdhonI bAbatamAM be jAtanA skaMdho hoya che. (1) bAdara pariNAmI-cakSurgocara, ane (2) sUkSmapariNAmI cakSuthI agocara, temAM varNa-gaMdha-rasa ane sparzanI bAbatamAM A pramANe samajavuM, bAdara pariNAmI skaMdho ATha sparzavALA che. ane sUkSma pariNAmI skaMdho cAra sparzavALA che. varNa-gaMdha-rasanA sarve bhedo bane jAtanA skaMdhomAM hoya che. svopajJa TIkAmAM sAkSIbhUta AvI gAthA che ke - paMcarasa paMcavannehiM, pariNayA aTThaphAsa dogandhA / jIvAhAragajogA, cauphAsavisesiyA uvariM // 1 // A pramANe varNAdi jANavA. 76 ikkikkahiyA siddhANaMtaMsA aMtaresu aggahaNA / savvattha jahannuciyA, niyaNaMtaM sAhiyA jitttthaa|| 77 // (ekaikAdhikAssiddhAnantAMzA antressvgrhnnaaH| sarvatra jaghanyocitA nijAnantAMzAdhikA jyeSThA // 77 // ) rUdiya=eka eka pradeza adhika, siddhavitaMsA =sarvasiddho karatAM anaMtamA bhAge adhika, aMtarehu mahaUTEvacamAM vacamAM agrahaNa prAyogya vargaNA, bra=sarvaThekANe, dariyA=jaghanya grahaNa yogya vargaNAthI, niyataMsAdiyA= potAnA anaMtamA bhAge adhika karIe to, ni= utkRSTa vargaNA thAya che. pAchA gAthArtha-eka eka pradeza adhika evI agrahaNa prAyogya vargaNAo (grahaNa prAyogyanI) vacamAM vacamAM siddhanA anaMtamA Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 33) pAMcamo karmagraMtha gAthA : 77 bhAganA guNAkAra tulya thAya che tathA sarva gra. prA. vargaNAomAM jaghanya grahaNa prAyogya vagarNano potAno anaMtamo bhAga umerIe to grahaNa prAyogya jayeSThavargaNA thAya che. pAchalA vivecana - A gAthAno bhAvArtha lagabhaga pUrvanI gAthAmAM AvI gayela che. A gAthAmAM mukhyatve be vAta samajAvI che. (1) AThe prakAranI agrahaNa prAyogya vargaNAomAM jaghanya vargaNAnA eka eka skaMdhamAM keTaluM umerIe to agrahaNa prAyogya utkRSTa vargaNA thAya. ane (2) A ja ATha prakAranI grahaNa prAyogya vargaNAomAM jaghanyavargaNAnA eka eka skaMdhamAM keTaluM umerIe to grahaNa prAyogya utkRSTavargaNA thAya. A be vAta kramazaH A gAthAmAM che. prathama bAbatano khulAso karatAM graMthakArazrI jaNAve che ke agrahaNa prAyogya je A ATha vargaNAo che ke je grahaNaprAyogya vargaNAonI AMtarAmAM vacce vacce thAya che. te sarve agrahaNa prAyogya vargaNAmAM jaghanyathI utkRSTa jo jANavuM hoya to jaghanyavargaNAnA eka eka skaMdhamAM je pradeza rAzi che tene siddhanA anaMtamA bhAganI saMkhyAtulya evI anaMtanI rAzi vaDe guNatAM je AMka Ave teTalA pradezovALA skaMdhonI agrahaNa prAyogya utkRSTavargaNA jANavI. ATha prakAranI agrahaNa prAyogya vargaNAomAM jaghanyathI utkRSTanuM mApa (abhavyathI anaMtaguNa athavA) siddhanA anaMtamA bhAganA rAzi vaDe guNAkAravALuM adhika jANavuM. prazna - abhavyathI anaMtaguNa ane siddhano anaMtamo bhAga ema be prakAre AMka jaNAvavAnI zI jarUra ? A bannemAMthI koipaNa eka prakAra lakho to paNa cAle ? be lakhavAnuM prayojana zuM ? uttara - abhavyathI anaMtaguNa ema jo eka ja prakAra kahe to anaMtano je AMka che te anaMtaprakArano hovAthI graMthakArane je AMka ISTa Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha che tenAthI nAno-moTo ema aneka prakArano AMka AvavAno saMbhava che. tethI bIjI bAjuthI sImA batAve che ke abhavyathI anaMtaguNa paNa evuM levuM ane eTalA mApavALuM levuM ke je siddhabhagavaMtonI saMkhyAthI anaMtamA bhAganuM hoya. evI ja rIte jo siddhathI anaMtamA bhAganuM ema eka ja lakhIe to tyAM paNa anaMtAnA anaMtA bhedo hovAthI nAno-moTo AMka AvI jAya tema che. te na Ave eTale bIjI bAjuthI sImA batAvI che. gAthA : 78 bIjI bAbatano khulAso karatAM jaNAve che ke grahaNa prAyogya je ATha vargaNAo che. ke je agrahaNa prAyogya vargaNAonA AMtarAmAM vacce vacce thAya che. te sarve grahaNa prAyogya vargaNAomAM jaghanya vargaNAthI utkRSTa vargaNA jo jANavI hoya to potAnI jadhanyavargaNAnA eka eka skaMdhamAM je pradezarAzi che. teno anaMtamo bhAga (to paNa AMka to anaMtano ja) temAM umerIe eTale ke adhika karIe teTalA pradezonA banelA skaMdho vALI utkRSTavargaNA jANavI. A pramANe agrahaNa prAyogyamAM abhavyathI anaMtaguNa athavA siddhanA anaMtamA bhAga jeTalA AMka vaDe guNavAthI je Ave te tathA grahaNa prAyogya vargaNAomAM potAnI jaghanya vargaNAmAM teno ja anaMtamo bhAga umerIe to te te utkRSTavargaNA thAya che. A pramANe AThe grAhya ane agrAhya vargaNAonuM svarUpa savista25Ne kahIne paNa ahIM pradezabaMdha samajAvavo che. tethI jJAnAvaraNIyAdi ATha karma svarUpe baMdhAtA kAryaNavargaNAnA pradezo kevA hoya che? tathA keTalA pradezovALA skaMdho A jIva grahaNa kare che ? ityAdi viSaya vadhAre vistArathI samajAve che. prajjJA aMtimacauphAsadugaMdhapaMcavannarasakammakhaMdhadalaM / savvajiyaNaMtaguNarasamaNujuttamaNaMtayapaesaM // 78 // 331 Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 332 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 78 (antimacatuHsparzadvigandhapaJcavarNarasakarmaskandhadalam / sarvajIvAnantaguNarasamaNuyuktamanantakapradezam // 78 // ) aMtima chellA, pAna=cAra sparza, suigha=be gaMdha, paMnnarasaM= pAMca varNovALuM ane pAMca rasavALuM, mavaMthallaMka karmaskaMdhanuM dala, sarvAniyata"narasaM=sarvajIvo karatAM anaMtaguNA rasAvibhAgavALuM, paNugutta=paramANuothI yukta, mavinyapA=anaMtapradezovALuM. 78 gAthArtha-aMtima cAra sparza, be gaMdha, pAMcavarNa ane pAMca rasavALuM sarvajIvo karatAM anaMtaguNA rasathI sahita evA aNuothI yukta, ane anaMtApradezovALA karmaskaMdhanA dalikane (A jIva grahaNa kare che.) 78 vivecana-pratisamaye saMsArIjIvo jJAnAvaraNIyAdi sAta athavA ATha karmarUpe je karma bAMdhe che te kAmaNavargaNAnA grahaNa prAyogya skaMdho che. te skaMdho kevA che? ke jene grahaNa karIne A jIva tenuM karmarUpe rUpAntara kare che. A vAta graMthakArazrI judA judA vizeSaNothI samajAve che. (1) aMtimaya34 = karmavipAka nAmanA prathama karmagraMthanI ||thaa 41 phAsA gurulahu miu khara sIuNha siNiddha rukkhaTThA ityAdi padanI aMdara je ATha sparzI gaNAvyA che. temAM aMtima eTale chellA je cAra sparza (1) zIta, (2) uSNa, (3) snigdha ane (4) rukSa evA A cAra sparzathI yukta kAmaNavargaNAnA skaMdho A jIva karmarUpe bAMdhe che. karma svarUpe baMdhAtA kArmaNavargaNAnA skaMdhomAM joDAyelA koi paramANuo snigdha-uSNa sparzathI yukta hoya, koI paramANuo rukSa-zIta sparzathI yukta hoya, koI paramANuo snigdha-zIta sparzathI yukta hoya ane koI paramANuo rukSa-uSNa sparzathI yukta hoya ema anaMtA paramANunA banelA A skaMdhomAM aviruddha evA be be sparzothI yukta bhinna-bhinna paramANuo hovAthI Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 78 pAMcamo karmagraMtha 333 AkhA skaMdhamAM cAre sparzI hoI zake che. tethI aMtima cAra sparzavALA ema mUlagAthAmAM kahyuM che. prajJaptisUtra ane karmaprakRti AdinA abhiprAya A kathana che. paraMtu bRhacchatakanI TIkAmAM A kArmaNavargaNAnA skaMdhomAM mRdu laghu ema be sparzI avazya niyata hoya che ane bAkInA be snigdhauSNa, snigdha-zIta, kSa-uSNa, ane rukSa-zIta ema game te A be maLIne kula 4 sparza hoya che. ema kahyuM che. (juo A karmagraMthanI svapajJa TIkA). (2) tha = A kAmaNavargaNAnA skaMdhomAM surabhi-durabhi banne gaMdha hoya che. kAraNa ke koI pradeza surabhigaMdhavALo, to koI pradeza durabhigaMdhavALo hovAthI skaMdhamAM banne gaMdha hoI zake che. (3) paMDhavana = A kArmaNavargaNAnA skaMdho pAMce varNavALA hoya che. dareka pradezomAM judA judA varNo hovAthI skaMdhomAM pAMca varNo hoi zake che. (4) paMraNa = gAthAmAM eka vakhata kahelo vaMva zabda banI sAthe joDavAthI kArpaNa vargaNAnA skaMdho pAMca rasavALA paNa hoya che. koI pradeza tiktarasavALo, koi pradeza kaTurasavALo, koI pradeza kaSAyarasavALo ema pAMce rasa saMbhavI zake che. (5) dhvaniyataUArasamaNuguttam = sarvajIvo karatAM anaMtaguNA rasAvibhAgathI yukta evA pradezovALA A skaMdho che. jyAre jIva vaDe A kArmaNavargaNA grahaNa karAya che tyAre te ja samaye bhAvimAM jIvane phaLa ApavAnI tIvra maMdatAnI pradhAnatAvALI je zakti A jIva utpanna kare che tene ja ahIM rasa kahevAya che. te phaLapradAnAbhimukhyatA vALI zakti amApa hoya che. to paNa tenuM mApa samajAvavA jJAnIo AvI kalpanA kare che ke ochAmAM ochI zaktivALA je pradezo che. temAMnA koipaNa eka pradezamAM je phaLapradAnanI A zakti che. tenA buddhimAtrathI 23 Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 334 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 79 TukaDA karIe ane evA TukaDA karIe ke jenA kevalInI buddhithI paNa be TukaDA na thAya tevA buddhikalpita sUkSma TukaDAone rasAvibhAga kahevAya che. ochAmAM ochI zaktivALA eka eka pradezamAM AvA TukaDA (rasAvibhAga) sarva jIvarAzithI paNa anaMtaguNA hoya che. arthAt ATalo rasa (ATalI zakti) ochAmAM ochA rasavALA aNuomAM paNa hoya che. tethI sarva jIvarAzithI anaMtaguNA rasAvibhAgothI yukta evA pradezovALuM karma jIva bAMdhe che. (6) maitapasiM = anaMtA pradezovALA karmaskaMdho A jIva grahaNa kare che. pAchaLa samajAvelI vargaNAothI samajAze ke kAzmaNavargaNA e ATha grAhya ane ATha agrAhya vargaNAomAM antima che. temAM pahelethI ja (audArika vargaNAthI ja) anaMtA pradezovALA skaMdho to che ja. ane tyArabAda ghaNIvAra potAne anaMtamo bhAga tathA abhavyathI anaMtaguNAno guNAkAra karAvelo che. tethI saheje saheje samajAya tema che ke A karmanDaMgho anaMtapradezavALA che. A pramANe saMsArIjIvo pratisamaye je kArmaNavargaNAnA skaMdho grahaNa kare che. ane karmarUpe pariNAve che te uparokta 6 vizeSaNo vALA che. tathA have pachInI gAthAmAM haju be vizeSaNo kahevAnA che. vaLI mahepha no evuM kartAvAcI pada ane kriyApadavAcI pada paNa have pachInI gAthAmAM che. tethI te padonI sAthe A vizeSaNono saMbaMdha che. te have samajAvIzuM. 78 egapaesogADhaM niyasavvapaesao gahei jio| thovo Au tadaMso, nAme goe samo ahio||79|| (ekapradezAvagADhaM nijasarvapradezato gRhNAti jIvaH / stoka AyuSi tadaMzo nAmni gotre ca samo'dhikaH // 79 // ) Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 79 pAMcamo karmagraMtha 335 | JITUsogAtaMtraeka (sarakhA samAna) pradezomAM raheluM, niyasatra pAsako potAnA sarva AtmapradezothI, garugrahaNa kare che. nika jIva, thovo-thoDo, jhAka=AyuSyarUpe, tavaMto-teno aMza, nAme koI= nAmakarma ane gotrakarmamAM, no =paraspara samAna, tathA AyuSyathI adhika. 7yA gAthArtha - jIvanI sAthe samAna AkAzapradezomAM raheluM evuM karma A jIva potAnA sarva AtmapradezothI grahaNa kare che. teno thoDo bhAga AyuSyamAM, tenAthI adhika ane paraspara samAna bhAga nAmakarma ane gotrakarmamAM Ape che. pa79 vivecana - pratisamaye jIva karmabaMdha rUpe je kAryaNA vargaNA grahaNa kare che. te kyAM rahelI vargaNAne A jIva grahaNa kare che ? te samajAve che. (7) poDhaM=samAna AkAzapradezomAM rahelI arthAt abhinna paNe rahelI evI kArmaNavargaNAne A jIva grahaNa kare che. eTale ke je AkAzapradezomAM AtmA che. (jyAM AtmAnA pradezo varte che.) te ja AkAzapradezomAM rahelI evI kArmaNavargaNA A jIva grahaNa kare che. paraMtu saMyogasaMbaMdhathI sparzelI evI ane bhinna pradezomAM rahelI ke dUra dUra pradezomAM rahelI kArmaNavargaNA A jIva grahaNa karato nathI. jema agnidravya potAnA kSetramAM rahelA evA tRNAdine ja agnirUpe pariNamAve che. paraMtu dUra rahelAne nahIM tema ahIM jANavuM. tathA pApAsa zabdano eka ja AkAzapradezamAM rahelI evI kArmaNavargaNAne A jIva grahaNa kare che evo artha na karavo. kAraNa ke koipaNa grAhya vargaNA tathA jIva paNa aMgulanA asaMkhyAtamA bhAgamAM eTale ke asaMkhyAtA AkAzapradezomAM ja avagAhIne rahe che. Avo pATha 76mI gAthAmAM AvI gayo che. tethI kArmaNavargaNAnI avagAhanA eka AkAzapradeza pramANa hotI nathI. mATe pAsa padono artha egrIvA pravezeSa Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 336 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 79 jIvo'vagADhasteSveva yatkarmapudgaladravyaM tad rAgAdisnehaguNAdAtmani lagati (juo svIpajJa TIkA) je AkAzapradezomAM jIva avagAhIne rahyo che. tyAM ja raheluM kArmaNavargaNAnuM je pudgaladravya che. te ja pudgaladravya rAgAdisnehaguNathI AtmAmAM coTe che. (lAge che). (8) niyatripaNo = koipaNa eka AtmA potAnI ja avagAhanAmAM rahelA pudgaladravyane karmarUpe bAMdhavA mATe je grahaNa kare che. te potAnA sarva AtmapradezothI grahaNa kare che. paraMtu koI eka bhAgathI ja grahaNa kare che. ane zeSabhAgothI grahaNa nathI karato ema nathI. eka AtmAnA pratyeka pradezo pratisamaye baMdhAtA karmaparamANuone grahaNa karavAmAM vaparAtA vIryavAnAM che. pApa athavA puNyanI thatI kriyA koI eka bhAgathI thatI dekhAya che. jema ke pagathI dabAvIne kIDIne mArI nAkhI. paraMtu te pApa karavA dvArA je karma baMdhAya che. te AtmAnA sarva Atmapradezo vaDe baMdhAya che. kAraNa ke te kIDIne mAravA mATeno Aveza sarvAtmapradezomAM varte che. upara samajAvyA pramANe AtmA potAnA sarva AtmapradezothI kArmaNavargaNA grahaNa karIne tene kamarUpe pariNamAve che. vIryAntarAya karmanA kSayathI athavA kSayopazamathI pragaTa thayeluM labdhivIrya karmabaMdhanuM kAraNa banatuM nathI. kAraNa ke tevuM labdhivIrya AtmAno guNa che. guNo karmabaMdhanuM kAraNa banatA nathI. paraMtu mana-vacana ane kAyA dvArA pravartatuM karaNavIrya karmabaMdhanuM kAraNa bane che. jyAre karaNavIrya vadhAre hoya che, tyAre kArmaNavargaNAnA pradezanuM grahaNa vadhAre thAya che. tene utkRSTapradezabaMdha kahevAya che. A baMdha prAyaH saMjJI paMcendriya paryAptAmAM hoya che. ane jyAre karaNavIrya alpa hoya che. tyAre kArmaNavargaNAnA pradezonuM grahaNa paNa alpa thAya che. tene jaghanya pradezabaMdha kahevAya che. A baMdha prAyaH sUkSma nigodAvasthAmAM utpattinA prathama samaye thAya che. Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha prazna eka samayamAM grahaNa karAyelI kAryaNavargaNAnA anaMtapradezomAMthI eka jIva te samaye baMdhAtI mUla prakRtio ane yathAyogya uttaraprakRtiomAM kayA karmane vadhAre pradezo Ape ane kayA karmone hIna pradezo Ape ? gAthA : 80 uttara jyAre jIva AyuSya karma bAMdhato hoya che. tyAre grahaNa karelI te kArmaNavargaNAnA ATha bhAga kare che. kAraNa ke AyuSyanA baMdhakAle mUlakarmo AThe baMdhAya che. AyuSya na baMdhAya tyAre sAtabhAga kare che. tathA AyuSya ane mohanIya na baMdhAya tyAre dasamA guNasthAnake cha bhAga kare che. ane 11-12-13mA guNasthAnake eka ja mUlakarma baMdhAya che. mATe sarva pradezo te vedanIyakarmane ApavA rUpe eka bhAga ja kare che. have AyuSyakarma bAMdhato hoya tyAre mUlakarmo AThe baMdhAtAM hovAthI ATha bhAga pADe che. temAM kayA karmane vadhAre hisso Ape ane kayA karmane ocho hisso Ape te, tathA kayA kAraNe A pramANe hInAdhika Ape te vAta graMthakArazrI A ja gAthAnA uttarArdhamAM samajAve che. 337 thovo Au tadaMso te grahaNa karAyelI kArmaNavargaNAno alpa bhAga AyuSyakarmane Ape che. ane nAme nor samo ahio tenA karatAM nAmakarma ane gotrakarmamAM adhika bhAga Ape che ane A banne karmomAM paraspara samAna bhAga Ape che. bhAga vaheMcaNI mATe sAmAnyapaNe evo zAstrIya niyama che ke je karmonI sthiti alpa che tene alpa bhAgadAna kare che ane je karmonI sthiti adhika che tene adhika bhAgadAna kare che." A vAta have kahevAtI 80mI gAthAnA cothA padamAM kahelI che. A niyamane anusAre AThe karmomAM AyuSyakarmanI sthiti sarvathI alpa (33 sAgaropama mAtra) hovAthI AyuSyakarmane sauthI alpa bhAgadAna kare che. ane nAma-gotranI sthiti 20 koDAkoDI sAgaropama hovAthI AyuSyakarmathI adhika sthiti che. mATe nAma-gotrane adhika bhAgadAna kare che. tathA A banne karmonI sthiti samAna hovAthI Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 338 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 80 mAMhomAMhe samAna bhAgadAna kare che. (ahIM keTalAka prazno vicAravA jevA che. te sarve prazno A alpabadutva samApta thayA pachI have pachInI 80mI gAthAmAM vicArIzuM) 7lA vigghAvaraNe mohe, savvovari veyaNIya jennppe| tassa phuDattaM na havai, ThiiviseseNa sesANaM // 80 // (vigghAvaraNayormohe sarvopari vedanIye yenaalpe| tasya sphuTatvaM na bhavati sthitivizeSeNa shessaannaam|| 80 // ) vipAvara=aMtarAya ane be AvaraNIyakarmomAM, moTuM = mohanIyakarmamAM, savyovari=sarvathI adhika, veyayanavedanIyakarmamAM, neor=je kAraNathI, makhe=alpadalika hoya to, taete vedanIyakarmano, purudatta=spaSTa anubhava, nava=thato nathI, vilepA=sthiti vizeSa pramANe, sesANA=bAkInA sarvekarmonuM. 80nA gAthArtha - aMtarAyakarma ane jJAnAvaraNIya tathA darzanAvaraNIya ema kula traNa karmamAM vizeSAdhika ane paraspara samAna, tenAthI mohanIyamAM adhika tathA sarvathI adhika bhAgadAna vedanIyamAM kare che. kAraNa ke alpa dalika hote chate te vedanIya karmano spaSTa anubhava thato nathI. bAkInA karmomAM dalikonI (bhAganI) vaheMcaNI sthitine anusAra kare che. zALA vivecana - nAma-gotrakarmanI sthiti 20 koDAkoDI sAgaropama che ane aMtarAyakarma, jJAnAvaraNIyakarma tathA darzanAvaraNIyakarma A traNa karmonI sthiti 30 koDAkoDI sAgaropamanI che. tethI A traNa karmonI sthiti pUrvenA be karmo karatAM adhika hovAthI adhika bhAgadAna kare che. tathA traNe karmonI sthiti paraspara samAna che. tethI traNe karmone samAnapaNe dalikonuM bhAgadAna kare che. Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 80 pAMcamo karmagraMtha 339 aMtarAya Adi traNa karmo karatAM mohanIyakarmamAM dalikono vadhAre bhAga Ape che. kAraNa ke mohanIyakarmanI sthiti 70 koDAkoDI sAgaropama pramANa hovAthI pUrvanA traNa karmo karatAM adhika che tathA mohanIyakarma karatAM paNa vedanIya karmane sauthI vadhAre karmadaliko Ape che. jo ke vedanIya karmanI sthiti 30 koDAkoDI sAgaropama che. tethI mohanIyakarmathI jUna che to paNa dalikonuM bhAgadAna mohanIyathI vedanIyakarmane vadhAre ja kare che. kAraNa ke te vedanIyakarmano evo svabhAva ja che ke ochAM daliko hote chate potAno vipAka spaSTapaNe jaNAvI zake nahIM. jema aphINa athavA viSa alpamAtrAvALuM hoya to paNa mRtyu ApavA rUpe svakArya karI zake che paraMtu mATInAM DhephAM ArogIne mRtyu rUpa kArya karavuM hoya to te ghaNA pramANamAM joie tathA azana, pAna ane khAdimanuM bhojana bahu pramANamAM hoya to saMtoSa ApavA rUpa svakArya karI zake che. paraMtu svAdimanuM bhojana alpa pramANamAM hoya to paNa saMtoSa ApavA rUpa svakArya karI zake che. tema ahIM samajavuM. prazna-AyuSyakarmanI sthiti 33 sAgaropama ja che. paraMtu koDAkoDI nathI. ane nAma-gotranI sthiti 20koDAkoDI sAgaropama che. eTale AyuSyakarma karatAM saMkhyAtaguNI sthiti che. ane sthitine anusAre bhAgadAna thAya che ema kaho cho. to AyuSyakarma karatAM nAma-gotrakarmane saMkhyAtaguNa adhika bhAgadAna thavuM joIe. mAtra vizeSAdhika ja (kaMIka ja adhika) zA mATe? uttara-prazna barAbara che paraMtu nAmakarmanI ane gotrakarmanI sarve paNa prakRtiono udaya AyuSyakarmanA udayane AdhIna che. nAmakarma ane gotrakarmanI badhI ja prakRtio sattAmAM hovA chatAM paNa jevuM AyuSyakarma udayamAM Ave che. tene anusAre ja nAma-gotranI prakRtio udayamAM Ave che. A pramANe AyuSyakarma pradhAna (gharanA staMbha samAna) hovAthI tene eTaluM badhuM ghaNuM dalIka Ape che ke jethI nAma-gotranuM dalika tenA karatAM saMkhyAtaguNa thatuM nathI. paraMtu vizeSAdhika ja thAya che. jema baMdhAtA Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 340 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 80 gharamAM upara goThavAtI lAkaDAnI vaLIo, khApaTAM ane naLIyAM vagere saMkhyAmAM bahu hovA chatAM paNa alpa aNuvALAM aghanIbhUta hoya to paNa cAle, paraMtu te sarve vaLIonA AdhArabhUta je staMbha che te adhika dalikathI niSpanna ane ghanIbhUta ja hovo joIe. tema ahIM jANavuM. svapajJa TIkAmAM kahyuM che ke ta6 va to yAta, ati: mAyuSya pradhAnavat vahuputtidravya namate | AyuSyakarmanI sthiti thoDI che. ane dalikano bhAga bahu Ave che. tethI pratisamaye asaMkhyAtaguNAkAre niSekaracanA kare che. zeSakarmomAM pratisamaye vizeSAdhikapaNe racanA kare che. prazna-jo nAma-gotra karatAM AyuSyakarma pradhAna che. to nAmagotrakarmanA daliko karatAM AyuSyakarmanuM dalika adhika hovuM joie ane nAmagotrakarmanuM karmadalika hIna hovuM joIe. uttara-udayane AzrayI AyuSya karma pradhAna hovAthI tene ghaNuM dalika Ape che. paraMtu nAma-gotrakarmanI sthiti 20 koDAkoDaDI sAgaropamanI che. eTale eTaluM badhuM vadhu dalika AyuSyakarmane jIva Apato nathI ke te AyuSya karmanuM dalika nAma-gotrathI adhika thaI jAya. tethI AyuSyane avazya ghaNuM vadhAre Ape che. to paNa nAma-gotranI sthiti ghaNI vadhAre hovAthI nAma-gotra karmothI hIna ja rahe che. eTale AyuSyane hIna ane nAma-gotrane adhika ema bhAga pADe che. vaLI nAma-gotra karma to satata (niraMtara) baMdhAya che. jyAre AyuSyakarma to bhavamAM eka vAra ja baMdhAya che. mATe paNa AyuSyanA dalikathI nAmagotramAM karmacalikonI adhikatA hoya che. prazna - aMtarAyAdi traNa karmonI sthiti 30 koDAkoDI che ane mohanIyanI sthiti 70koDAkoDI che. eTale ke dviguNathI vadhAre che. tethI dalitonA bhAgonuM dAna paNa traNa karmo karatAM mohanIyamAM saMkhyAtaguNa kahevuM joIe. vizeSAdhika zA mATe kaho cho ? Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha uttara mohanIyakarmamAM mAtra 1 mithyAtvamohanIyakarmanI ja 70 koDAkoDI sAgaropama pramANa sthiti hoya che. bAkInI mohanIyakarmanI sarve prakRtionI 1015/20/40 koDAkoDI ja che. eTale ke dviguNa karatAM ochI ja che. tethI mohanIyamAM bhAgadAna A jIva saMkhyAtaguNa karato nathI. paraMtu vizeSAdhika ja kare che. ane mithyAtvamohanIyanI sthiti 70 koDAkoDI hovA chatAM paNa sarvaghAtI hovAthI ane sarvaghAtIne mAtra anaMtamA bhAga pramANa ja bhAgadAna karato hovAthI tenA kAraNe mithyAtvanA bhAgamAM saMkhyAtaguNapaNuM thatuM nathI. tathA vedanIyakarmane sauthI vadhAre dalika Ape che. gAthA : 80 - vedanIyakarma evA svabhAvavALuM che ke alpadalika hote chate sukhaduHkhano spaSTa anubhava karAvI zakatuM nathI. mATe sauthI adhika dalikono bhAge A jIva vedanIyakarmane Ape che. upara jaNAvelA alpa-bahutvamAM samanvaya karavA puratI yuktimAtra jaNAvI che. paramArthathI to sarvajJa paramAtmAnA vacanonI pramANatAthI ja AvA prakAranA atIndriya padArthonI zraddhA karavI joie. svopanna TIkAmAM graMthakArazrIe ja kahyuM che ke yuktimAtra caitat nizcayatastu zrIsarvajJavacanaprAmANyAdevAtIndriyArthapratipattiH / 341 prazna - koipaNa jIvano vivakSita evA ekasamayamAM eka ja adhyavasAya hoya che. chatAM te samaye baMdhAtA karmonA 8 ane bahu uttarabhedo rUpa ghaNA bhedo kema thAya che. adhyavasAyAtmaka kAraNa jo eka che to baMdhAtuM karmAtmaka kArya paNa eka ja hovuM joie. aSTavidha Adi bhedovALuM (kArya) kema thAya che ? uttara kArmaNavargaNAne grahaNa karanArA evA jIvanI zakti acittva hovAthI ane grahaNa karAtAM kAryaNavargaNAnAM pudgalono citravicitra pariNAma pAmavAno svabhAva hovAthI avidha Adi bhedo ghaTe che. jema gAya Adi pazue khAdheluM badhuM ghAsa eka prakAranuM hovA chatAM Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 342 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 81 gAyanA jIvanI acinya zakti hovAthI ane ghAsanA paramANuomAM vividhabhAve pariNAma pAmavAno citra-vicitra svabhAva hovAthI rUdhira, mAMsa, maLa, mUtra, dUdha ane carabI Adi aneka prakAranA kArya rUpe pariNAma pAme che. tema ahIM paNa samajavuM. IndradhanuSya, vIjaLI ane vAdaLa AdinA paramANuono jIvanA grahaNa vinA paNa vicitrabhAve pariNAma pAmavAno svabhAva dekhAya che. to pachI jIva vaDe grahaNa karAyelA pudgalomAM to jIvanI paNa acinta zakti kAma karatI hovAthI citra-vicitrapaNe pudgala pariNamana saMbhavI zake che. tathA eka samayamAM eka jIvano adhyavasAya eka ja hoya che. ema kahyuM, te paNa sthUlavyavahAranayathI jANavuM, paramArthathI to eka jIvanA eka samayanA eka adhyavasAyamAM paNa anekavidhakAraNatA rahelI hoya che. jema davAno Dojha 1 hovA chatAM temAM ghaNI judI judI davAonI mAtrA hoya che. aneka davAonI mAtrAothI eka Dojha bane che. tema ahIM paNa jIva ane samaya eka hovAthI adhyavasAya eka che ema lAge che. paraMtu te eka adhvasAyamAM krodhAdi cAre kaSAyomAMnA koI eka kaSAyanI, kRSNAdi cha lezyAmAMnI koI eka vezyAnI, mana vacana kAyAnA yogomAMthI koI yoganI, mithyAtvanI, pramAdanI ema aneka prakAranI aneka mAtrAo bharelI hoya che. AvA prakAranA aneka baMdha hetuonI mAtrAthI maLIne eka adhyavasAyasthAna thAya che. tethI A adhyavasAya sthAnano svAmI jIvadravya eka hovAthI eka kahevAya che. paraMtu aneka baMdhahetuonI aneka mAtrAonuM baneluM hovAthI temAM anekAtmakapaNuM paNa che ja. A rIte adhyavasAyasthAna tenI aMdara bhaLelI mAtrAonA kAraNe anekAtmaka paNa che tethI tajjanya karmabaMdha rUpa kArya paNa anekavidha ghaTe che. pATavA Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha mUlakarmomAM bhAganI prarUpaNA karIne have uttaraprakRtiomAM bhAgaprarUpaNA gAthA : 81 samajAve che. niyajAiladdhadaliyANaMtaMso hoi savvaghAINaM / vAMtInuM vimana, selluM semALa pasamaye // 8 // (nijajAtilabdhadalikAnantAMzo bhavati sarvaghAtinInAm / badhyamAnAnAM vibhajyate zeSaM zeSANAM pratisamayam // 81 // ) niyajJAnaddha = potAnI mUlajAti dvArA prApta thayelo, vRttiyALasaMzo= dalikono anaMtamo bhAga, DhorU savvayArphanuM sarvadhAtIno hoya che, vAMtInuM Ape che, sephaM baMdhAtI evI, vimapha bAkInuM dalika, semALa = bAkInI prakRtione, pasamaye = dareka samayomAM 5815 = = gAthArtha - potAnI mUlajAtithI (mUlakarmathI) prApta thayelo dalikono anaMtamo bhAga sarvaghAtI karmono hoya che. bAkInuM lika baMdhAtI evI bAkInI prakRtione pratisamaye apAya che. 5815 - 343 = vivecana jIva jyAre ATha karma bAMdhe che tyAre grahaNa karAtI kAryaNavargaNAnA ATha bhAga pADe che. evI ja rIte sAta karma bAMdhe tyAre sAta, cha karma bAMdhe tyAre cha ane eka karma bAMdhe tyAre eka bhAga pADe che. tenI aMdara cAra ghAtIkarmonA bhAgamAM je je hisso Ave che. te cAre karmomAM AvelA pota potAnA bhAgamAM sarvaghAtI prakRtione yogya sarvaghAtI rasaspardhakovALo anaMtamo bhAga hoya che. atyanta snigdha paramANuo ja sarvaghAtI rUpe vedAya tevA rasaspardhakone mATe upayogI hoya che ane tevA atyanta snigdha paramANuo anantamA bhAga jeTalA ja hoya che. tethI anantamA bhAga pramANa atyanta snigdha paramANuo sarvaghAtI rasaspardhakayukta hovAthI te kALe baMdhAtI evI sarvaghAtI prakRtione apAya che ane cAraghAtI karmonuM zeSa je dalika rahyuM te dalika te kALe baMdhAtI evI dezaghAtI prakRtione apAya che. Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 344 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 81 cAraghAtI karmomAM 20 sarvaghAtI prakRtio che. ane 25 dezaghAtI prakRtio che. kula 45 prakRtio che. temAM jJAnAvaraNIya karmanA bhAgamAM je daliko Ave che. temAM sarvaghAtI prakRtione yogya sarvaghAtI rasaspardhakono je anaMtamo bhAga che te bhAga kevalajJAnAvaraNIya karmane apAya che. ane bAkI je karma daliko jJAnAvaraNIyakarmamAM rahyAM. tenA cAra bhAga pADIne kramaza: adhika adhika rUpe mana:paryavajJAnAvaraNIyAdi cArane apAya che. darzanAvaraNIya karmanA bhAgamAM AvelA karmadalikomAM je anaMtamo bhAga sarvaghAtIno che. tenA cha bhAga karAya che ane pAMca nidrA tathA kevaladarzanAvaraNIyane apAya che. zeSa dalikanA traNa bhAga karI avadhidarzanAvaraNIya Adine kramazaH adhika adhikapaNe apAya che. mohanIya karmanA bhAgamAM AvanArA karmalikomAM je anaMtamo bhAga sarvaghAtIrasopeta che. tenA prathama be bhAga kare che. ekabhAga ekalA darzanamohanIyane (eTale ke mithyAtva mohanIyane) ja apAya che ane bIjo je bhAga che tenA 12 bheda karIne anaMtAnubaMdhI Adi traNa kaSAyonI cokaDIne arthAt sarvaghAtI evA 12 kaSAyone apAya che ane sarvaghAtI vinAnuM je dezaghAtI rasorpata karmadalika che tenA prathama be bhAga kare che. temAMnA eka bhAganA cAra bhAga karIne cAra saMjvalana kaSAyane Ape che ane bIjA bhAganA pAMca bhAga karIne pAMca nokaSAyane apAya che. nokaSAyomAM hAsya-rati tathA arati-zoka ema be yugalomAMthI eka ja yugala baMdhAtuM hovAthI bAkInI be tathA traNa vedamAMthI eka ja veda baMdhAto hovAthI bAkInA be veda ema kula cAra prakRtio na baMdhAtI hovAthI bAkInI pAMca prakRtinA pAMca bhAga kare che. aMtarAyakarmanA bhAgamAM AvelA sarva dalikanA pAMca bhAga karIne dAnAntarAya Adi pAMca prakRtione apAya che. aghAtI evAM cAra karmomAM vedanIyakarma, gotrakarma ane AyuSyakarma A traNa karmonI mAtra eka eka prakRti ja baMdhAtI hovAthI te mUlakarmamAM je Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 81 pAMcamo karmagraMtha 345 bhAgalabhya dalika Ave che. te baMdhAtI evI eka prakRtine ja apAya che. paraMtu tenA bhAga paDatA nathI. tathA nAmakarmanA bhAgamAM je karmadalika Ave che tenA te kAle nAmakarmanI jeTalI prakRtio baMdhAtI hoya teTalA bhAga paDe che. zarIranAma karmAdi keTalIka piMDa prakRtimAM mUlabhedamAM AvelA bhAganA uttarabhedo paDe che. ekendriya prAyogya 23, 25 26, viklendriya prAyogya, paMcendriya tiryaMca prAyogya ane manuSya prAyogya 25, 29 30, narakaprAyogya 28, deva prAyogya 28, 29, 30, 31 ane gatine AzrayI aprAyogya 1 ema je baMdhasthAnaka cAlatuM hoya teTalA bhAga paDe che. temAMthI gati, jAti, saMghayaNa, saMsthAna, AnupUrvI ane vihAyogati A 6 piMDa prakRtiomAM koIpaNa kAle eka eka ja baMdhAya che. eTale te prakRtinA bhAgamAM AveluM dalika baMdhAtI te te prakRtine ApI devAya che. evI ja rIte 8 pratyeka, 10 trasadazaka ane 10 sthAvaradazakamAM paNa je baMdhAtI hoya tene bhAga apAya che. paraMtu zarIranAmakarma, baMdhana, saMghAtana, upAMga ane varNAdi nAmakarmomAM ema ATha piMDa prakRtiomAM vadhAre prakRtio paNa eka sAthe baMdhAya che. tethI vadhAre bhAga paDe che zarIranAmakarmamAM traNa athavA cAra, baMdhana, saMghAtana zarIranI aMdara gaNAtAM hovAthI zarIra pramANe, tathA aMgopAMga nAmakarmamAM eka athavA be bhAga paDe che. tathA varNa nAmakarmamAM pAMca, gaMdhanAmakarmamAM be, rasanAmakarmamAM pAMca ane sparzanAma karmamAM ATha bhAga paDe che. ATha karmonA ATha bhAga pADyA pachI tenA pratibhedo keTalA pADe? ane kone keTaluM dalika Ape te samajAvyuM. sAtakarma bAMdhe tyAre sAta bhAga pADe che. cha karma bAMdhe tyAre cha bhAga pADe che ane 1 karma bAMdhe tyAre 1 bhAga pADe che. koipaNa prakRtino baMdhaviccheda thayo hoya to tenA bhAganuM dalika potAnA mUlakarmamAM potAnA samAna evI sajAtIya prakRtine apAya che. jema darzanAvaraNIya karmamAM thiNadvitrikano baMdha trIjA guNasthAnakathI thato nathI. tethI tenuM dalika nidrAddhikane apAya che. nidrAddhikano baMdha AThamA guNasthAnakanA bIjA bhAgathI thato nathI, tethI nidrApaMcakanuM dalika kevaladarzanAvaraNIyane apAya che. Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 346 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 81 jyAre mUlakarmamAM sajAtIya koI prakRti ja na baMdhAtI hoya to tenuM dalika potAnA mUlakarmamAM rahelI potAnAthI vijAtIya prakRtine apAya che. jema ke chaThThA guNasthAnaka pachI mohanIyanA Adya bAra kaSAya ane mithyAtva mohanIya ema tere sarvaghAtI prakRtio baMdhAtI nathI. tethI tenuM karmadalika cAra saMjavalana ane navanokaSAyamAM baMdhAtIne sarvaghAtIthI vijAtIya hovA chatAM paNa apAya che. ane jyAre sajAtIya, vijAtIya ema banneno baMdhaviccheda thayo hoya to potAno mUlakarmano bhAga ja paDato nathI. kammapayaDI tathA A karmagraMthanI svopajJa TIkAmAM prakRtione apAtA dalikonI bhAga vaheMcaNInuM alpabadutva je kahyuM che. te A pramANe che. utkRSTa pradeza grahaNakALe alpabadutva jyAre utkRSTa pradezagrahaNa thayAM hoya tyAre jJAnAvaraNIya karmamAM kevalajJAnAvaraNIyanuM pradezAgra sauthI alpa, tenAthI mana:paryavajJAnAvaraNIyanuM anaMtaguNa, tenAthI avadhijJAnAvaraNIyanuM vizeSAdhika, tenAthI zrutajJAnAvaraNIyanuM vizeSAdhika ane tenAthI matijJAnAvaraNIyanuM vizeSAdhika dalika hoya che. darzanAvaraNIyakarmamAM pracalAnuM pradezAgra sauthI alpa, tenAthI nidrAnuM vizeSAdhika, tenAthI pracalapracalAnuM vizeSAdhika, tenAthI nidrAnidrAnuM vizeSAdhika, tenAthI thINaddhinuM vizeSAdhika, tenAthI kevaladarzanAvaraNIyanuM vizeSAdhika tenAthI avadhidarzanAvaraNIyanuM anaMtaguNa, tenAthI acakSudarzanAvaraNIyanuM vizeSAdhika ane tenAthI cakSudarzanAvaraNIyanuM vizeSAdhika dalika hoya che. vedanIyakarmamAM sAtA-asAtA sAthe baMdhAtI nathI. bemAMthI eka baMdhAya che. tethI bhAgathI labhya dalika baMdhAtI prakRtine Ape che. tyAM asAtAne alpa ane sAtAne vizeSAdhika Ape che. Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 81 pAMcamo karmagraMtha 347 mohanIya karmamAM apratyAkhyAnAvaraNa mAna, apratyAkhyAnAvaraNa krodha, apratyAkhyAnAvaraNa mAyA, apratyAkhyAnAvaraNa lobha, pratyAkhyAnAvaraNanA mAna, krodha, mAyA, lobha, anaMtAnubaMdhInA mAna, krodha, mAyA, lobha ane mithyAtva mohanIyamAM anukrame vizeSAdhika vizeSAdhika bhAgadAna kare che. mithyAtva mohanIyathI jugupsAmAM anaMtaguNa, tenAthI bhayanuM, hAsyazokanuM, rati-aratinuM, strIveda, napuMsakavedanuM, saMjavalana krodhanuM, saMjavalana mAnanuM, puruSavedanuM ane saMjavalana mAyAnuM anukrame vizeSAdhika vizeSAdhika dalika jANavuM. saMjavalana mAyA karatAM saMjavalana lobhanuM dalika asaMkhyAtaguNa jANavuM. AyuSyakarmamAM je karmadalika potAnA bhAgamAM Ave che. te sarvadalika baMdhAtA evA eka AyuSyane apAya che. kAraNa ke eka kAle AyuSyakarmanI eka ja prakRti baMdhAya che. je bhAgalabhya dalika hoya te baMdhAtIne apAya che. paraspara cAre AyuSyane tulya apAya che. nAmakarmamAM gatinAmakarmanI aMdara devagati-narakagatine sauthI alpa, paraspara tulya, tenAthI manuSyagatine vizeSAdhika ane tenAthI tiryaMcagatine vizeSAdhika pradezAgra Ape che. jAtinAmakarmamAM beindriyajAti Adi cAra jAtinAmakarmane alpa ane paraspara samAna, tathA tenAthI ekendriyajAtine vizeSAdhika pradezAgra Ape che. zarIranAmakarmamAM AhAraka, vaikriya, audArika, tejasa ane kArmaNazarIranAmakarmane anukrame vizeSAdhika vizeSAdhika pradezAgra Ape che e ja pramANe saMghAtananAmakarmamAM tathA pAMca baMdhana mAnIe tyAre baMdhananAmakarmamAM paNa upara pramANe ja jANavuM paraMtu jyAre paMdara baMdhana mAnIe tyAre 1. A. A. baM, 2. A. tai. baM., 3. A. kA. baM, 4. A. tai. kA. ba., pa.vai. vai. baM, 6. vai. tai. ba., 7. vai. kA. baM, 8. vai. tai. kA. ba, 9. au. . baM, 10. o. tai. baM, 11. au. kA. baM, 12. au. tai. kA. baM, 13. ta. tai. ba., 14. tai. kA. baM, ane 15. kA. kA. baMdhananAmakarmane anukrame vizeSAdhika vizeSAdhika pradezAgra Ape che. Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 348 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 81 aMgopAMga nAmakarmamAM sauthI alpa pradezAgra AhAraka aMgopAMgane, tenAthI vaikriyaaMgopAMgane vizeSAdhika ane tenAthI audArika aMgopAMgane vizeSAdhika. saMsthAnanAmakarmamAM madhyamanAM cAra saMsthAnomAM sarvathI alpa pradezAgra ane paraspara tulya, tenAthI prathama saMsthAnamAM vizeSAdhika ane tenAthI huMDaka saMsthAnamAM vizeSAdhika pradezAgra Ape che. saMghayaNa nAmakarmamAM prathamanA pAMca saMghayaNomAM alpa, paraspara tulya, ane tenAthI sevArta saMghayaNane vizeSAdhika pradezAgra Ape che. varNanAmakarmamAM kRSNavarNa, nIlavarNa, lohitavarNa, hAridravarNa ane zuklavarNane kramazaH vizeSAdhika pradezAgra Ape che. evI ja rIte gaMdhanAmakarmamAM surabhine alpa, durabhine vizeSAdhika, rasanAmakarmamAM kaTukarasa, tiktarasa, kaSAyarasa, Aspharasa ane madhurarasa nAmakarmone kramazaH vizeSAdhika vizeSAdhika, dalika Ape che. sparzanAmakarmamAM guru-karkazane alpa, paraspara tulya, mRdu-laghune vizeSAdhika paraspara tulya, tenAthI zIta ane rukSane vizeSAdhika, paraspara tulya, tenAthI snigdhauSNane vizeSAdhika, paraspara tulya. AnupUrvI nAmakarmamAM devAnupUrvI-narakApUrvImAM sarvathI alpa, paraspara tulya, tenAthI manuSyAnupUrvInuM vizeSAdhika, tenAthI tiryaMcAnupUrvInuM vizeSAdhika tathA vihAyogatimAM prazastavihAyogatimAM alpa, ane aprazastavihAyogatimAM tenAthI vizeSAdhika pradezadAna jIva kare che. trasadazaka ane sthAvaradazakamAM trasadazakanI prakRtio baMdhAya tyAre tene alpa, ane sthAvaradazakanI prakRtio baMdhAya tyAre tene vizeSAdhika pradezadAna kare che. gotrakarmamAM paNa eka ja gotra baMdhAya che. tethI potAnA bhAgamAM AveluM dalika baMdhAtI prakRtine apAya che. tyAM nIcagotrane alpa ane uccagotrane adhika apAya che. aMtarAya karmamAM dAnAttarAyane sauthI alpa, tenAthI lAbhAntarAya, bhogAntarAya, upabhogAntarAya ane vIryAntarAyakarmane anukrame vizeSAdhika Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 81 pAMcamo karmagraMtha 349 vizeSAdhika pradezadAna jIva kare che. A alpabadutvano adhikAra svapajJa evI karmagraMthanI TIkAne anusAre lakhela che. vizeSArthIe svapajJa TIkAmAMthI athavA kammapayaDImAMthI vizeSa alpabadutva jANI levuM. A ja pramANe jyAre jaghanyapradezo baMdhAtA hoya tyAre paNa tyAM alpabadutva svopajJaTIkA tathA kammapayaDI Adi granthonA AdhAre A pramANe che. jaghanyapradezagrahaNakALe alpabadutva jJAnAvaraNIya ane aMtarAyakarmamAM utkRSTanI jema jaghanyamAM paNa krama jANavo. darzanAvaraNIyamAM sauthI alpa nidrAne, tenAthI anukrame pracalAne, nidrAnidrAne, pracalA-pracalAne, thiNaddhine ane kevala darzanAvaraNIyakarmane vizeSAdhika Ape che. tenAthI avadhidarzanAvaraNIyane anaMtaguNa, tenAthI anukrame acakSune ane cakSune vizeSAdhika Ape che. mohanIyakarmamAM jaghanyamAM bhAgadAnano krama utkRSTanI jema che. paraMtu puruSavedanA bhAgadAnano krama jaghanyamAM strIveda-napuMsakavedanI sAthe kahevo. arthAt traNe vedano bhAga rati-aratithI vizeSAdhika ane paraspara tulya kahevo. AyuSyakarmamAM eka ja baMdhAya che. je bhAga Ave te ekane ja Ape che. chatAM tiryaMcAyuSya ane manuSyAyuSya jyAre baMdhAya tyAre sarvathI alpa ane paraspara samAna tathA deva-narakAyuSyane tenAthI asaMkhyAtaguNa ane paraspara tulya Ape che. nAmakarmamAM tiryaMcagatine sauthI alpa, tenAthI manuSyagatine adhika, tenAthI devagatine asaMkhyAtaguNa ane tenAthI narakagatine asaMkhyAtaguNa bhAgadAna kare che. jAtimAM kIndriyAdi cAra jAtine alpa ane paMcendriyajAtine tenAthI vizeSAdhika, zarIranAmakarmamAM audArikane sauthI alpa, tenAthI anukrame taijasane ane kAzmaNane vizeSAdhika, tenAthI 24 Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3pa0 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 82-83 vaikriya ane AhArakane anukrame asaMkhyAtaguNa bhAgadAna kare che. e pramANe saMghAtananAmakarmamAM paNa jANavuM. aMgopAMga nAmakarmamAM audArika aMgopAMgane alpa, tenAthI anukrame vaikriya ane AhAraka aMgopAMgane asaMkhyAtaguNa, AnupUrvIkarmamAM devAnupUrvI ane narakAnupUrvIne sauthI alpa ane parasparatulya tenAthI anukrame manuSyAnupUrvI ane tiryaMcAnupUrvIne vizeSAdhika, bhAgadAna kare che. tathA trasanAmakarmane alpa ane tenAthI sthAvaranAmakarmane vizeSAdhika Ape che. e ja pramANe bAdara-sUkSma, paryAptaaparyApta ane pratyeka-sAdhAraNanI vacce paNa alpabadutva samajavuM. zeSa nAmakarmanI prakRtionuM alpabadutva jaghanyapadamAM hotuM nathI. vedanIyakarmamAM ane gotrakarmamAM paNa eka ja prakRti baMdhAtI hovAthI alpabadutva nathI. alpabadutvano vizeSa adhikAra svopajJaTIkAthI jANI levo. mUlakarma ane uttarakarmomAM pratisamaye A pradezo baMdhAyA ja kare che. tethI karma khapAvavA mATeno jo koI bIjo viziSTa upAya na hoya to udayathI bhogavI bhogavIne khapAvatAM khapAvatAM kadApi karmono pAra Ave nahIM. kAraNa ke eka samayanuM udayaprApta karma khapAve teTalAmAM kaDAkoDI sAgaropama cAle teTaluM baMdhAyA ja kare. eTale kadApi pAra Ave nahIM. tethI sattAgata karmone turata khapAvavA mATe paNa bIjA koI upAyo hovA joIe, je upAyo che te upAyo rUpe 11 guNazreNIo zAstromAM Ave che. tenuM varNana granthakArazrI samajAve che. sammadarasavvaviraI aNavisaMjoyadaMsakhavage y| mohasamasaMtakhavage khINasajogiyara guNaseDhI // 82 // guNaseDhI dalarayaNANusamayamudayAdasaMkhaguNaNAe / eyaguNA puNa kamaso, asaMkhaguNanijarA jIvA // 83 // Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 82-83 pAMcamo karmagraMtha 351 (samyaktvadezasarvaviratayo'nantavisaMyojanadarzanakSapakau c| mohopazamazAntakSapakAH kSINasayogItarA guNazreNayaH // 82 / / (guNazreNirdalaracanAnusamayamudayAdasaMkhaguNanayA / etadguNAH punaH kramazo'saGkhyeyaguNanirjarAH jIvAH // 83 // ) zabdArtha-sama=samparva, ra=dezavirati, trivira=sarvavirati, mA=anaMtAnubaMdhinI, visaMgoya=visaMyojanA, saMtaradvo =darzanamohanIyanI kSapaNA, mosaMtava=mohanIyanI upazamanA, upazAntamoha ane cAritramohanI kSapaNA, vAgaLiyazkSINamoha, sayogI ane ayogI ema, muleThI =11 guNazreNIo che. guDhI =guNazreNI eTale, nara =dalikonI racanA, maNimayaMka pratyeka samayomAM, yasiM5UTUID=udaya samayathI prAraMbhIne asaMkhyAta guNAkAra, pazu =A guNovALA jIvo, puchA=vaLI, mata= anukrame, saMpunijharA=asaMkhyAtaguNI nirjarAvALA, navA= jIvo che. 8283 gAthArtha -samyakta, dezavirati, sarvavirati, anaMtAnubaMdhInI visaMyojanA darzanamohanI kSapaNA, cAritramohanI upazamanA, upazAntamoha, cAritramohanI kSapaNA, kSINamoha, sayogI ane ayogI ema 11 guNazreNI che. udayasamayathI asaMkhyAta guNAkAre dalikonI je racanA karAya che te guNazreNI kahevAya che. A guNovALA jIvo anukrame asaMkhyAtaguNI nirjarAvALA che. pa82/83 vivecana - sattAmAM rahelAM karmone udaya dvArA phaLavipAka rUpe anubhavyA vinA rasaghAta karIne jaldI jaldI khapAvavA mATe "guNonA nimitte udaya samayathI karAtI dalaracanA athavA asaMkhyAta guNAkAre karAtI paMktibaddha dalaracanA te guNazreNI kahevAya che. A gAthAmAM Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3para pAMcamo karmagraMtha gAthA : 82-83 gaNAvelA ane uttarottara caDhIyAtA samyaktAdi 11 guNo che, te guNone prApta karavA mATe tenI aprAptivALA nikaTanA pUrvakALamAM tathA uttarakALamAM rahelA jIvo A guNazreNI kare che. A agiyAre guNazreNI karanArA jIvomAM pachI pachInI guNazreNIvALA jIvo vadhAre vadhAre nirmaLa adhyavasAyavALA hovAthI ane uparivartI guNasthAnakavALA hovAthI alpa alpa kALamAM adhika adhika karmadalikonI nirjarA (arthAt guNazreNI) kare che. jema ke samyakta pAmanAro jIva mithyAtvAvasthAvALo hoya che. ane dezavirati guNa pAmanAro jIva samyakvAvasthAvALo hoya che. tathA sarvavirati pAmanAro jIva prAyaH dezaviratidhara hoya che. A rIte mithyAtvI karatAM samparvamAM ane sabhyatvI karatAM dezaviratidharamAM vadhAre vizuddhi ane nirmaLatA hovAthI pahelI guNazreNIvALo jIva mithyAtva avasthA vALo hovAthI dhAro ke 1000 eka hajAra samayavALA aMtarmuhUrtamAM 1OOOO0 eka lAkha karmadalikonI guNazreNI karIne tene khapAve, tenA karatAM dezavirati pAmavAnI bIjI guNazreNI karanAro jIva samyakatvI hovAthI vadhAre vizuddha pariNAmavALo hoya che. mATe saMkhyAtaguNa hIna evA aMtarmuhUrta kALamAM asaMkhyAta guNAM karmadaliko eTale 200 baso samayanA kALamAM 1 lAkhane badale 10,00,000 dasa lAkha karmadalikone khapAve che. evI rIte sarvaviratinI guNazreNi karanAro jIva dezaviratidhara hovAthI te jIva pUrva guNazreNI karanArA jIva karatAM vadhAre nirmaLa che. tethI tenA karatAM paNa saMkhyAtaguNa hIna kALamAM eTale asatkalpanAe 40 samayavALA aMtarmuhUrtamAM asaMkhyAtaguNa adhika eTale ke 1,00,00,000 eka karoDa karmadaliko khapAve che. A pramANe agiyAre guNazreNIomAM kALane AzrayI saMkhyAtaguNahIna saMkhyAtaguNahIna pramANavALA aMtarmuhUrtamAM ja asaMkhyAtaguNa adhika asaMkhyAtaguNa adhika evA karmadalikone khapAvanArI evI A 11 guNazreNIo jIva kare che. Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 82-83 pAMcamo karmagraMtha 353 1. samyaktanI guNazreNI samyakta guNa prApta karavA mATe tenA pUrvakALamAM (mithyAtvAvasthAmAM) yathApravRttAdi traNa karo ane aMtaHkaraNAdi thAya che. temAM apUrvakaraNanA prathama samayathI AyuSyakarma rahita zeSa 7 mUlakarmonI tathA tenI uttaraprakRtionI guNazreNI prAraMbhAya che. eTale ke A karmonI sattAmAM rahelI sthitinA agrimabhAgathI sthitighAta thayelAM evAM anaMtaanaMtakarmadalikone tyAMthI lAvIne (rasaghAta dvArA hIna rasavALAM karIne) udayasamayathI asaMkhyAtaguNAkAre aMtarmuhUrtakALamAtramAM goThavIne udayavatI prakRtinA dalikone udayathI ane anudayavatI prakRtionA dalikone tibUka saMkramathI udayavatImAM saMkramAvIne udayavatI prakRti svarUpe bhogavIne nAza kare che. A guNazreNInuM aMtarmuhUrta apUrvakaraNathI prAraMbhIne samyakta pAmyA pachI paNa thoDo kALa rahe che. A guNazreNImAM apUrvakaraNanA bIjAtrIjA samaye paNa A ja rIte karmadalikone sthitinA agrima bhAgathI lAvavAnuM ane udayavatIne uditanI sAthe asaMkhyAta guNAkAre goThavIne bhogavavAnuM ane anudayavatIne tibUkathI saMkramAvavAnuM Ama A rIte nAza karavAnuM kAma cAlu ja rahe che. 2. dezaviratinI guNazreNI dezavirati guNane prApta karavA udyamazIla thayelo prAya: avirata samyagdaSTi jIva yathApravRtta ane apUrvakaraNa ema be karaNa kare che tyAre apUrvakaraNakAlathI A vardhamAna pariNAmavALo jIva guNazreNI kare che. ahIM anivRttikaraNa ke aMtaHkaraNa thatuM nathI. tathA dezavirati guNanA pratApe karmonI sattAmAM rahelI sthitimAMthI sthitighAta, rasaghAta karI agrimabhAgathI dalikone toDIne nIcenI bhogavAtI sthitimAM asaMkhyAtaguNAkAre dalikaracanA karIne karmono nAza kare che. A zreNI dezaviratiguNanA pratApe thAya che. Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 354 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 82-83 3. sarvaviratinI guNazreNI A guNazreNI racanAra prAyaH dezaviratidhara zrAvaka-zrAvikA hoya che. tethI pUrvanI banne guNazreNI karatAM vadhAre vizuddhi hoya che te kAraNathI alpa kALapramANanA aMtarmuhUrtamAM vadhu karmadaliko khapAvavA rUpa asaMkhyAta dalikone guNAkAre goThavIne guNazreNI kare che. 4. anaMtAnubaMdhivisaMyojanAnI guNazreNI cothA guNasthAnakathI sAtamA guNasthAnaka sudhImAM yathAyogya rIte koipaNa guNasthAnakamAM cAregatimAM vartatA jIvo A cAra anaMtAnubaMdhIno vinAza karavA sAru A guNazreNI prAraMbhe che. A anaMtAnubaMdhIno kSaya kare che. paraMtu tenA bIja bhUta mithyAtvano kSaya karavA A jIva samartha thato nathI. tethI kAlAntare pharIthI anaMtAnubaMdhI baMdhAvAno ane sattAmAM AvavAno saMbhava che. tethI pharIthI na baMdhAya ane pharIthI sattAmAM na Ave tevA kSayathI A kSayane bhinna samajavA "visaMyojanA" zabda vAparyo che. 5. darzanamohakSapakanI guNazreNI kSAyikasamyakta prApta karavA mATe udyamazIla thayelo 4-5-67 guNasthAnakomAM vartato, kSayopazama samyaktavALo, manuSyagatimAM vartato jIva yathApravRttAdi traNa karo kare che. temAM apUrvakaraNanA prathama samayathI AyuSya vinAnAM sAtakarmonI guNazreNI race che. tathA sthitinA agrimabhAgathI sthitighAta ane rasaghAtathI sthiti toDIne tathA hInarasavALAM daliko karIne traNe darzanamohanIya karmonI savizeSa guNazreNI kare che. aMte kRtakaraNAddhAvALo thaIne zeSa rahelI samyakvamohanIyane vipAkodayathI bhogavI darzanatrikano sarvathA kSaya karIne A jIva kSAyika samyakta prApta kare che. A darzanamohanIyanI kSapaNAnI guNazreNI kahevAya che. 1. samyakatva sAthe dezavirati athavA sarvavirati pAmanAra kyAreka mithyAtvI paNa hoya che. eTale prAyaH lakhyuM che. Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha 6. cAritramohanIyanA upazamanI guNazreNI cAritramohanIyanI (12 kaSAya ane 9 nokaSAya ema) 21 karmaprakRtiono sarvopazama ka2vA mATe sAtamA guNasthAnake rahelo jIva jyAre 7-8-9 mAM yathApravRttAdi traNa karaNo kare che. tyAre apUrvakaraNa AThamA guNasthAnake zarU thAya che. tenA prathama samayathI ja mUla 7 karmonI guNazreNI prAraMbhAya che. temAM mohanIyanI 21 prakRtionI guNazreNI prAraMbhAya che. temAMthI navamA guNasthAnakamAM kramazaH bhinna bhinnakALe mohanIyakarmanI eka eka prakRti sarvathA upazAnta thatI jAya che. jethI tenI tenI guNazreNI tyAM tyAM virAma pAmatI jAya che. ane AyuSya tathA mohanIya vinA zeSa 6 mUlakarmonI guNazreNI (joke mUla 6 karmonI guNazreNI agiyArame guNasthAnake paNa) cAlu ja rahe che. kAraNa ke zeSa 6 karmo sarvathA upazAnta ke naSTa thayAM nathI. tethI guNazreNI cAlu ja rahe che. paraMtu te guNazreNI upazamakane badale upazAntanI kahevAya che. chaThThA naMbarane badale sAtamA naMbaranI guNazreNI gaNAya che. agiyAramA guNasthAnake atizaya vadhAre vizuddhi thavAthI alpakALamAM adhikadalikonA kSayavALI te guNazreNI bane che. gAthA : 82-83 7. upazAntamohanI guNazreNI ja A guNazreNI agiyAramA guNasthAnake ja hoya che. ane AyuSya tathA mohanIya vinA zeSa 6 karmonI ja hoya che. sthitinA agrima bhAgathI utArelAM dalikonI udayasamayathI aMtarmuhUrtamAM racanA kramazaH asaMkhya guNAkAre ka2e che. paraMtu sthitinA agrimabhAgathI dalikone utAravAnI prakriyA dareka samayomAM sarakhI hoya che. kAraNa ke ahIM vardhamAna pariNAma nathI. paraMtu avasthitapariNAma che. eTale pratisamaye uparathI daliko lAvavAnI saMkhyA samAna che. agiyAramAnA aMte avazya hInamAna pariNAma thAya ja che. kAraNa ke agiyAramA guNasthAnakethI niyamA patana thAya che. jo A bhavanuM AyuSya kSaya na thAya to kramazaH paDe che. ane AyuSyakSaya thAya to mRtyu pAmatAMnI sAthe ja A jIva cothA guNasthAnake Ave che. 355 Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 356 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 82-83 8. cAritramoha kSapakanI guNazreNI sAtamA apramattaguNasthAnake vartanArA jIvo jyAre kSapakazreNI prAraMbhavA mATe 7-8-9 mAM yathApravRttAdi 3 karaNo kare che. tyAre AThamA guNasthAnake apUrvakaraNa kare che. tyAre prathama samayathI AyuSya vinAnAM sAtakarmonI ane mohanIyakarmanI 21 prakRtionI guNazreNI racAya che. ke je navamA guNasthAnakamAM pota potAnI sattAnA vicchedane anusarIne bhinna bhinna kALe aTake che. saMjvalana lobhanI guNazreNI dasame guNasthAnake paNa cAlu rahe che. dasamAno saMkhyAtamo bhAga bAkI rahe tyAre sarva apavartanA vaDe lobhane apavartAvI dasamA guNasthAnakanA kALapramANa jyAre kare che. tyAre guNazreNI virAma pAme che. bAkInA cha karmonI guNazreNI dasamAnA caramasamaya sudhI tathA bArame paNa cAlu ja rahe che. paraMtu A zeSa che karmonI uttaraprakRtiomAM jenI jenI sattA vacce vacce kSaya pAmatI jAya che. tenI tenI guNazreNI tyAM tyAM virAma pAmatI jAya che. 9. kSaNamohanI guNazreNI AyuSyakarma ane mohanIyakarma vinA zeSa 6 karmonI kSaNamohanA viziSTa nimittajanya guNazreNI bAramAnA prathamasamayathI zarU thAya che. tyAM pratisamaye vardhamAna pariNAma hovAthI asaMkhyaguNa adhika adhika karmadalikonuM utAravAnuM kArya hoya che. jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya ane aMtarAya A traNa karmonI guNazreNI bAramA guNasthAnakanA saMkhyAtA bhAgo jAya ane eka saMkhyAtamo bhAga bAkI rahe tyAre sarvApavartanA vaDe A 3 karmone apavartAvIne bAramA guNasthAnakanA kALapramANa kare che. tyAM sudhI guNazreNI pravarte che. tyArabAda virAma pAme che ane nAmagotra tathA vedanIyakarmanI guNazreNI bAramAnA caramasamaya sudhI cAle che. (jo ke A traNa karmanI guNazreNI to terame paNa cAlu ja rahe che. paraMtu te sayogIkevalIjanya guNazreNI kahevAya che. navamIne badale dasamI guNazreNI kahevAya che.) Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 82-83 pAMcamo karmagraMtha 357 10. sayogIkevalI guNazreNI A guNazreNI vedanIya, nAma ane gotrakarma saMbaMdhI hoya che. ahIM 1 thI 10 guNazreNIomAM be prakriyAo hoya che. (1) sthitighAtAdi dvArA sattAgatasthitinA agrimabhAgathI dalikone utArIne udayasamayathI kramazaH asaMkhyAtaguNAkAre dalikaprakSepa karavo arthAt dalaracanA karavI te. ane (2) udayasamayathI asaMkhyAtaguNAkAre goThavelAM te karmadalikonI nirjarA karavI te. A 1thI 10 guNazreNIo sayogI jIvomAM hoya che. tethI temAM uparokta banne prakriyAo hoya che. 83mI gAthAmAM guNazreNInI A ja vyAkhyA samajAvI che ke sthitinA agrimabhAgathI lAvelA karmadalikonI udayasamayathI kramazaH asaMkhyAtaguNAkAre je dalaracanA karavI ane teno kSaya karavA rUpa nirjarA karavI te guNazreNI kahevAya che. paraMtu have kahevAtI antima agiyAramI guNazreNI yogarahita evA kevalI bhagavaMtone hoya che. tethI uparathI dalikone utAravA. sthitighAtAdi karavA ane kramazaH asaMkhyAtaguNAkAre dalaprakSepa karavo te prathama prakriyA hotI nathI. mAtra goThavAyelA karmadalikonI nirjarA karavA rUpa bIjI prakriyA vALI ja agiyAramI guNazreNI hoya che. 11 ayogI kevalInI guNazreNI ahIM sthitinA agrimabhAgathI dalikone utArIne pradezonI racanA karavA rUpa guNazreNI hotI nathI. paraMtu kramazaH asaMkhyAtaguNa adhika adhikapaNe je karmadaliko pUrvanI guNazreNIothI utArIne goThavAyAM che te karmadalikonI nirjarA karavA rUpa A chellI guNazreNI hoya che. A pramANe 11 guNazreNIonuM varNana samajAvyuM. u82-83 11 guNazreNIono sAra (1) samyakta, dezavirati, sarvavirati Adi guNo prApta karatI veLAe guNo prApta karyA pUrve ane prApta karyA pachI guNazreNI thAya che. Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 358 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 84 (2) guNazreNIno kALa apUrvakaraNa ane anivRttikaraNa ema be karaNonA be antarmuhUrtathI kaMIka adhika hoya che. (3) sthitinA agrimabhAgathI utAreluM dalika udayavatI prakRtionuM udayasamayathI ane anudayavatI prakRtionuM dalika udayAvalikA pramANa sthitine tyajIne kramasara asaMkhyAtaguNAkAre goThavAya che. (4) dareka guNazreNIo apUrvakaraNathI ja zarU thAya che. yathApravRttakaraNamAM guNazreNIono prAraMbha thato nathI. (5) prathama samaye utArelAM dalikono be aMtarmuhUrtathI kaMika adhika sthAnomAM dalika nikSepa asaMkhyAta guNAkAra kare che. tyArabAda bIjA-trIjA ane cothA samayathI e ja zeSa rahelAM sthAnomAM dalika nikSepa kare che. sAtamI guNazreNImAM avasthita pariNAma hovAthI kaMIka vizeSatA che. (6) guNazreNIthI goThavelAM karmono je nAza kare che tene nirjarA kahevAya che. (7) ayogI guNaThANe yoga na hovAthI sthitighAtAdi kArya thatAM nathI. kAraNa ke pUrvakALamAM sarva apavartanA vaDe sthitine apavartAvIne caudamA guNasthAnakanA kAla pramANa ja sthiti karela che. pUrvanI 83mI gAthAmAM 11 guNazreNIomAM vartatA jIvo kramazaH asaMkhyaguNa nirjarAvALA che. ema kahyuM che. AvA prakAranA guNonI prApti te guNasthAnaka kahevAya che. tevAM guNasthAnako zAstromAM 14 kahyAM che. AvA prakAranAM A 14 guNasthAnako ekavAra jIvane prApta thayA pachI pharIthI kALAntare keTalo kALa gaye chate prApta thAya ? te jaNAvavA mATe prasaMgavaza 14 guNasthAnakonuM jaghanya utkRSTa aMtara have jaNAve che. '82-83 paliyAsaMkhaMsamuha sAsaNaiyaraguNa aMtaraM hssN| guru micchi be chasaTThI, iyaraguNe puggaladdhaMto // 84 // Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha (palyAsaMkhyAMzAntarmuhUrte sAsvAdanetaraguNayorantaraM hrasvam 1 guru mithyAtve dve SaTSaSTI, itaraguNeSu pudgalArdhAntaH // 84 // ) gAthA : 84 zabdArtha- pattiyAsaMvaMtamuhU~ palyopamano asaMkhyAtamo bhAga ane aMtarmuhUrta, sAmaLacara mudda=sAsvAdana ane itaraguNa sthAnakono, aMtara= virahakALa, hRi=jaghanya, guru=utkRSTa, mi=mithyAtvaguNasthAnakamAM, ne chaThThI-bevAra chAsaTha sAgaropama, muLe bAkInA guNasthAnakomAM, purvInAMto=ardhapudgala parAvartanI aMdara kaMika nyUna kALa 5845 gAthArtha sAsvAdana ane bAkInAM guNasthAnakono jaghanya viraha kALa anukrame palyopamano asaMkhyAtamo bhAga ane aMtarmuhUrtano samajavo. tathA utkRSTa virahakALa mithyAtvamAM be chAsaTha (132) sAgaropama ane bAkInA guNasthAnakono ardha pudgala parAvartananI aMdarano kALa jANavo. 5845 - 359 vivecana - mULagAthAmAM pahtva (pattiya) zabda hovA chatAM paNa ahIM teno artha palyopama karavo. jema ke 24mA prabhunuM nAma mahAvIra hovA chatAM vIr paNa kahevAya che. sAsvAdana nAmanA bIjA guNasthAnakano virahakALa (eka vAra sAsvAdana AvyA pachI pharIthI bIjI vAra sAsvAdana AvatAM vacceno kALa) jaghanyathI palyopamano asaMkhyAtamo bhAga hoya che. je jIva anAdikALathI mithyAdRSTi che te jIva, tathA je jIva ekavAra upazamasamyaktva pAmIne paDIne mithyAtve Avyo che ane sattAmAM rahelI samyaktva mohanIya ane mizramohanIyanI uddalanA (niHsattAktA) karI lIdhI che. te jIva, A pramANe mohanIyakarmanI 26nI sattAvALA uparokta banne jIvo (mAMthI koipaNa jIva) yathApravRttAdi traNa karaNa karIne aMtaHkaraNa karyo chate upazamasamyaktva pAme che. aMtarmuhUrtakALa upazamasamyaktvamAM vartIne jaghanyathI 1 samaya ane utkRSTathI 6 AvalikA zeSa hoya tyAre anaMtAnubaMdhIno udaya thavAthI sAsvAdane jAya che. tyAM Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 360 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 84 eka samayathI utkRSTapaNe cha AvalikA kALa rahIne mithyAtve jAya che. mithyAtve gayA pachI pharIthI yathApravRttAdi traNa karaNa ane aMtarakaraNa kare tathA upazama samyakta pAme to ja bIjI vAra sAsvAdanabhAva pAmI zake che. paraMtu bIjI vAra te traNa karaNa-aMtarakaraNa ane upazamasamyatvanI prApti jaghanyathI paNa palyopamano asaMkhyAtamo bhAga kALa gaye chate ja thAya che. tenAthI alpakALamAM thatI nathI. tethI sAsvAdanano jaghanya paNa virahakALa ATalo kahyo che. prazna - eka vAra sAsvAdanabhAva pAmIne paDIne jyAre mithyAtve jAya tyAre punaH bIjIvAra traNakaraNa-aMtarakaraNa ane upazamanI prAptimAM palyopamano asaMkhyAtamo bhAga kALa zA mATe mithyAtve rahevuM paDatuM haze ? aMtarmuhUrtakALamAM ja uparokta vidhi karIne punaH upazama tathA sAsvAdana zuM na pAmI zake ? uttara- nA, aMtarmuhUrta kALamAM upazama samparva te jIva pAmI zakato nathI. tenuM kAraNa e che ke jyAre prathamavAra upazamasamyakta ane sAsvAdana bhAva pAmIne paDIne jIva mithyAtve Ave che. tyAra pachI sattAmAM rahelI samakvamohanIya ane mizra-mohanIyanI A jIva urvalanA zarU kare che. kammapayaDI Adi graMthomAM kahyA pramANe samyakvamohanIya ane mizramohanIyakarmanA dalikone vadhAre rasavALAM karIne mithyAtva mohanIyarUpe banAve che. tene ja udvalanA saMkrama kahevAya che. tyAM samyatvamohanIyanI uddhalanA karatAM palyopamano eka asaMkhyAtamo bhAga kALa lAge che. ane mizra mohanIyanI uThThalanA karatAM samakita mohanIyanI uddhalanA thaI rahyA bAda paNa palyopamano bIjo eka asaMkhyAtamo bhAga lAge che. eTale ke kula be asaMkhyAtamA bhAga jeTalo kALa thAya che. to paNa asaMkhyAtAnA asaMkhyAtA bheda hovAthI banneno maLIne paNa palyopamano eka asaMkhyAtamo bhAga kahevAya che. teTalo kALa gaye chate samatimohanIya ane mizramohanIya ema bannenI ulanA pUrNa thaye chate (niHsattAkIbhUta thaye chate) mohanIyakarmanI Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 84 pAMcamo karmagraMtha 36 1 ra6nI sattAvALo thayelo jIva traNa karaNa tathA aMtaHkaraNa karIne puna: upazamasamyakta pAmIne sAsvAdane Ave che. A pramANe ekavAra sAsvAdane pAmyA pachI bIjIvAra sAsvAdana AvatAM ATalo virahakALa ochAmAM ocho (jaghanyathI) paNa lAge che. prazna - ekavAra sAsvAdana pAmIne mithyAtve jaIne samakitamizramohanIyanI uThThalanA karatAM karatAM ja udvalanA pUrNa karyA vinA ja aMtarmuhUrta mAtra rahIne traNa karaNAdi karIne upazama pAmIne sAsvAdane Ave to palyopamanA asaMkhyAtamA bhAgane badale jaghanyathI aMtarmuhUrta kALa ghaTI zake che. to te pramANe kema na kahyuM ? uttara - samakitamohanIya ane mizramohanIyanI uddhalanA pUrNa thayA vinA, te bannemAMnI ekanI paNa sattA hote chate punaH upazama pAmI zakAtuM nathI. mATe aMtarmuhUrtano kALa kahela nathI. A ja karmagraMthanI svopajJaTIkAmAM kahyuM che ke - na va tayoH sattAthAM vartamAnayo: punaraupazamikasamyaktvaM labhate, tadabhAvAt sAsvAdanaM durApAstameva // te banne prakRtionI sattA hote chate jIva aupathamikasamyakta pAmato nathI, ane pathamikanA abhAvathI sAsvAdananI prAptinI vAta to dUra ja rahI jAya che. arthAt dUra ja rahe che. 1 mithyAdaSTi jIva je prakRtionI ulanA kare temAM palyopamano asaMkhyAtamo bhAga kALa lAge. samyakvamohanIya, mizramohanIya, devaddhika, narakadvika, vaikriyasaptaka, AhArakasaptaka, manuSyaddhika ane nIcagotra ATalI prakRtionI uddhalanAmAM palyo.no asaM. bhAga kALa thAya tathA samyagdaSTi jIvane AhAraka saptakanI uThThalanAmAM palyopamano asaMkhyAtamo bhAga kALa lAge che. zreNImAM ulanAyogya je prakRtio che. temAM aMtarmuhUrta kALa thAya che. tathA upazamasamyakta pAmIne paDIne pahele guNaThANe AvyA bAda cAturgatikalabhya evuM zreNI vinAnuM upazama-samyakta bIjIvAra pAmavuM hoya to ja palyopamano asaMkhyAtamo bhAga kALa lAge che. paraMtu upazamasamyaktane badale kSayopazama samyakta pAmavuM hoya to pahelA guNasthAnake aMtarmuhUrtamAtra rahIne paNa pAmI zakAya che. paraMtu kSayopazamasamparva pAmanAro jIva sAsvAdanabhAva pAmato nathI. tethI tene AzrayIne sAsvAdanano virahakALa ghaTato nathI. ane upazamane AzrayIne ja ghaTe che. WWW.jainelibrary.org Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 2. pAMcamo karmagraMtha gAthA : 84 prazna- bIjA karmagraMthamAM caudaguNasthAnakonA varNana prasaMge mithyAtvaguNasthAnakano jaghanyakALa aMtarmuhUrta kahelo che, tethI mithyAtve aMtarmuhUrta mAtra rahIne paNa punaH samyakta pAmI zake che. to pahele guNasthAnake palyopamano asaMkhyAtamo bhAga ja rahe ema kema kaho cho? tathA A ja gAthAnA rUtharamukha aMtara hasya e padamAM bAkInAM guNasthAnakono jaghanyavirahakALa aMtarmuhUrta che. A vAta samajAvatAM svopajJa TIkAmAM ja kahyuM che ke, koI jIva upazamazreNImAM ArUDha thayo chato upazAntAvasthA pAmIne paDyo chato yAvat mithyAtve jAya che. tyAM aMtarmuhUrta mAtra rahIne pharIthI te ja upazAntamoha sudhInAM guNasthAnako upara caDhe che. tyAre jaghanya virahakALa zeSaguNasthAnakono aMtarmuhUrta ghaTe che. to AvA prakArano jIva bIjIvAra upazama samyakta aMtarmuhUrta paNa pAmI zakato hovo joIe ane te jIva jo sAsvAdane jAya to jaghanyavirahakALa aMtarmuhUrta paNa ghaTI zake che. svopaTIkAno te pATha A pramANe che- tathAdi-RzcijhIva 35miLyakti: sanpazAntitvamavi saMprANa pratipatito mithyAdRSTitvaM yAvadApnoti, tato bhUyo'pyantarmuhUrtena tAnyevopazAntaguNasthAnAntAni yadArohati tadA zeSANAM sAsvAdanamizraguNasthAnakavarjitAnAM guNasthAnakAnAM pratyekaM jaghanyata AntauhurtikamantaraM bhavati / ekasmiMzca bhave vAradvayamupazamazreNikaraNaM samanujJAtameva // A pATha uparathI ane yuktithI paNa mithyAtve aMtarmuhUrta mAtra rahIne punaH upazamanI prApti kahelI jaNAya che. to sAsvAdanano virahakALa paNa aMtarmuhUrta kema na hoI zake ? uttara - upazamazreNIthI paDIne mithyAtve AvelA jIvo pharIthI upazamazreNI mAMDavA mATe je punaH upazamasamyakta pAme che. te mithyAtve aMtarmuhUrta mAtra rahIne paNa kSAyopazamika samyakta ja pAme che. ane tyArabAda zreNimAM caDhavA mATe ja upazama samyakta pAmI zake che. ane teo upazamazreNI mAMDIne paDatAM sAsvAdane paNa Ave che. ane Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 84 pAMcamo karmagraMtha 363 tethI A pramANe sAsvAdanano virahakALa aMtarmuhUrta paNa hoi zake che. paraMtu A upazamasamyakta mAtra manuSyabhavamAM prApta thatuM hovAthI atizaya alpaviSayavALuM hovAthI ahIM tenI virakSA karI nathI. paraMtu anAdi mithyAtvI jIvo je cAre gatimAM vartanArA che. ane traNa karaNo tathA aMtarakaraNa karavApUrvaka anekavAra zreNI vinAnuM upazama pAme che. ane paDIne vAraMvAra sAsvAdane Ave che. tevA caturgativartI jIvonI apekSAe ja A virahakALanI vicAraNA karelI che. svopajJA TIkamAM kahyuM che ke - nanvekadopazamazreNeH pratipatitaH sAsvAdanabhAvamanubhUya yadA punarapyantarmuhUrtenaitAmevozamazreNiM pratipadya tataH pratipatitaH sAsvAdanabhAvaM labhate, tadA jaghanyato'lpamevAntaraM labhyate, tatkimiti palyopamAsaMkhyeyabhAgo jaghanyamantaramityuktam ? satyam, upazamazreNeH pratipatito yaH sAsvAdanatvaM gacchati sa kevalaM manujagatibhAvitvenAlpatvAnneha vivakSita itItarasyaiva prabhUtasya caturgativartitvAdantarAlacinteti // uparokta zAstrapAThothI jaNAya che ke manuSyagati mAtramAM ja labhya evA upazamazreNI saMbaMdhI upazamasamyaktane AzrayI jaghanyathI aMtarmuhUrtano paNa virahakALa hoI zake che tathA zreNI vinAnuM ane cAre gatimAM labhya evuM upazamasamparva anAdimithyAtvI athavA uddhalita samyakta-mizrapUjavALo jIva anekavAra upazama pAmI zake che ane anekavAra sAsvAdane AvI zake che tethI zAstromAM pAMcavAra ja upazamasamyakta Ave evI ja ghoSaNA che. te zreNI vinAnA upazamane jAti AzrayI eka vAra levAthI samajavI. A pramANe sAsvAdanano virahakALa jaghanyathI paNa palyopamano asaMkhyAtamo bhAga hoya che. te samajAvyuM. raaMtara Tursa = ahIM Itara zabdathI bAkInAM guNasthAnako eTale ke mithyAtva guNasthAnaka tathA mizrAdi guNasthAnako levAM. temAM paNa kSINamoha, sayogIkevalI ane ayogIkevalI guNasthAnako phakta WWW.jainelibrary.org Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha ekavAra ja Ave che. ane te paNa antimabhavamAM ja Ave che. be vAra kadApi AvatAM ja nathI. tethI teno virahakALa saMbhavato nathI. mATe bAkInAM 10 guNasthAnakono jaghanyathI virahakALa aMtarmuhUrta samajavo. te A pramANe che. mithyAtvI jIva mithyAtva choDIne samyaktva pAmIne samyaktvakALamAM aMtarmuhUrta mAtra rahIne pAcho mithyAtve Ave tyAre mithyAtvaguNasthAnakano virahakALa aMtarmuhUrta ghaTI zake che. tevI ja rIte mithyAtvathI athavA samyaktvathI mizra guNasthAnake AvI punaH mithyAtvAvasthA athavA samyaktvAvasthA pAmI tyAM aMtarmuhUrta mAtra rahIne adhyavasAyonI parAvRttine lIdhe pharIthI mizra AvatAM mizraguNasthAnakano paNa jaghanyathI virahakALa aMtarmuhUrta ghaTI zake che tathA aviratithI upazAntamoha guNasthAnaka sudhI caDhatAM-paDatAM sarve guNasthAnakono sparza thatAM ane zreNIno kALa aMtarmuhUrta mAtra ja hovAthI A sarve guNasthAnakono jaghanya virahakALa aMtarmuhUrta ghaTI zake che. bAramAteramA ane caudamA guNasthAnakonI prApti phakta eka ja vAra hovAthI teono virahakALa nathI. 364 have utkRSTavirahakALa A pramANe che. guru miSThi ve chasadgi je jIva mithyAtvAvasthA anubhavI upazama-samyaktva pAmIne kSayopazamasamyaktvavALo thAya. ane te samyaktvamAM ja varte to gAthA 57-58mAM kahyA pramANe 132 sAgaropama tathA pUrvakroDavarSanA AyuSyavALA keTalAka manuSyabhava adhika kALa rahe che. te A pramANe-pUrvakroDavarSanA AyuSyavALo manuSya samyaktva pAmI sarvavirati grahaNa karI tetrIsa tetrIsa sAgaropamanA AyuSyavALA anuttaravAsI devanA be bhavo karI vacce aMtarmuhUrta mizrabhAva anubhavI bAvIsa bAvIsa sAgaropamanA acyuta devalokanA traNa bhavo karI manuSyabhavamAM AvI mithyAtve jAya athavA mokSe jAya. A pramANe mithyAtva vinA 66+66-132 sAgaropama tathA vacce gAthA : 84 Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 84 pAMcamo karmagraMtha 365 vaccenA pUrvakoDavarSanA AyuSyavALA manuSyanA bhava adhika. eTalo kALa pasAra kare che. tethI teTalo virahakALa utkRSTathI mithyAtva guNasthAnakano jANavo. ahIM utkRSTa virahakALa levo che. eTale vacce thanArA manuSyanA bhavo pUrvakroDa varSavALA utkRSTAyuSyanA lIdhA che. rUyaranu pusviMto bAkInAM sAsvAdanathI upazAntamoha sudhInAM 10 guNasthAnakono utkRSTavirahakALa ardhapudgala parAvartanI aMdara (kaMIka nyUna) jANavo. bIjuM, trIjuM ane cothuM guNasthAnaka samyaktane AdhIna che. pAMcamuM, chaThuM ane sAtamuM guNasthAnaka samyaktasahita dezavirati ane sarvavirati cAritrane AdhIna che. ane AThamAthI agiyAramA sudhInAM guNasthAnako zreNIne AdhIna che. ekavAra upazamazreNI mAMDIne caDhatAMpaDatAM sarvaguNasthAnako prApta karIne je jIva mithyAtve jAya che. ane tyAM jaI ghora AzAtanAo tathA mahA bhayaMkara pApo kare che. te jIva vadhu kALa mithyAtvamAM ja rahe che. uparanAM guNasthAnako jaldI pAmato nathI. evo kALa vadhumAM vadhu ardha pugala parAvartanI aMdara kaMika nyUna arthAt dezona ardha pUgala parAvartanakALa mithyAtve ja rahe che. ema zAstromAM kahyuM che tethI teTalA kALe to A jIva pharIthI samyatva niyamo pAme ja che. ane zreNI mAMDavA dvArA pharIthI sarve guNasthAnako A jIva pAme che. tethI sarve guNasthAnakono virahakALa utkRSTathI dezona ardhapudgalaparAvartana jANavo. mULagAthAmAM puniddhato je zabda che temAM puna=nardha-anta: zabda che. chellA antaH zabdano artha aMdara karavo. eTale ke ardhapudgala parAvartananI aMdara arthAt kaMIka nyUna ardhapagalaparAvartana evo artha karavo. 84 ahIM sAsvAdanaguNasthAnakano virahakALa jaghanyathI palyopamano asaMkhyAtamo bhAga kahyo che. tethI palyopama eTale zuM? tathA prasaMgavazAt sAgaropama eTale zuM? tenA bhedo keTalA? te viSaya graMthakArazrI samajAve che. 25 Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 358 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 85 uddhAraaddhakhittaM, paliya tihA smyvaassysme| kesavahAro dIvodahi AutasAiparimANaM // 85 // (uddhArAddhAkSetrANi palyAni tridhA samayavarSazatasamayeSu / kezApahAro dvIpodadhyAyustrasAdiparimANAni // 85 // ) | zabdArtha-3ddhiArarUddhavinaM=uddhAra, addhA ane kSetranA bhedathI, patni=palyopama, tihAM traNa prakAre hoya che, samayavAsasayasamaye= eka eka samayamAM, so so varSomAM ane eka eka samayamAM, savA = vAlAjhano apahAra karIe to, tIvodi dvIpasamudranuM parimANa, mA = AyuSyanuM mApa ane, tarUparimA trasAdi jIvonuM parimANa mapAya che. 18pA gAthArtha- samaye samaye, so so varSa ane samaye samaye kUvAmAMnA vAlAjhano apahAra karavAthI anukrame uddhAra, addhA ane kSetra ema traNa prakAranuM palyopama thAya che. te traNa vaDe anukrame dvIpasamudranuM mApa, AyuSyanuM mApa, tathA trasAdi jIvonuM mApa mapAya che. 8pA vivecana - dhAnyabharavAnI parca=pAlInI athavA panca kUvAnI upamAvALo je kALa te palyopama. 3ddhAra = kheMcavuM. jemAM samaye samaye vAsAgrone kheMcavAnI upamA che. te uddhArapalyopama. zraddhA=kALa, jemAM vAlAone kheMcavAmAM so so varSanA kALanI pradhAnatA che. te addhApalyopama ane kSetre=AkAza athavA AkAzapradezo. jemAM samaye samaye AkAzapradezone kheMcavAnI vivakSA che te kSetrapalyopama. palyopama ane sAgaropamanuM mApa aparimita che eTale AMka dvArA vAstavika mApa samajAvI zakAtuM nathI. paraMtu zAstrakAroe te mApa samajAvavA judI judI traNa upamAo ApIne A mApa samajAvyuM che te svarUpa A pramANe che. A traNe palyopama ane sAgaropama sUkSma ane bAdaranA bhedathI be be prakAre che. Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 85 pAMcamo karmagraMtha (367 (1) bAdara uddhAra palyopama utsadhAMgulanA mApathI eka yojana lAMbo-pahoLo ane UMDo goLa kUvo karavo (buddhithI kalpavo.) temAM manuSyonA mAthAnA vALa (nIce mujaba vidhipUrvakanA) bharavA. arthAt utsadhAMgulanA mApathI eka yojana lAMbo, eka yojana pahoLo ane barAbara eka yojana UMDo evo vRtta (tapelI jevo goLa) eka kUvo karavo ke jenI paridhi (gherAvo-goLAkAra) traNa yojana tathA kaMIka nyUna evo eka yojanAno chaThTho bhAga adhika thAya. te kUvAmAM manuSyanA mAthAnA keza (vALa) bharavA. mastaka uparanA kezanuM saMpUrNa muMDana karAyA bAda 1 thI 7 divasamAM ugelA je keza hoya tevA keza vaDe A kUvo bharavo. 1thI 7 divasamAM ugelA keza kevaDA hoya ? tenuM mApa batAvatAM kahyuM che ke dhAro ke eka aMgula pramANano eka keza laIe. ane tenA sAtavAra ATha ATha TukaDA karIe to eka kezanA 20,97,15ra TukaDA thAya. A TukaDAnA mApavALo 1thI7 divasamAM ugelo keza jANavo. tevA kezothI A eka yojananA mApavALo kUvo bharavo. te kUvAmAM AvA vAlAgra (kezanA TukaDA) evA khIcokhIca bharavA ke jemAM pANI pravezI zake nahIM, agnithI baLAya nahi arthAt agni paNa aMdara jAya nahi. vAyu paNa aMdara pravezI zake nahIM evA khIcokhIca vAlAjhathI bharelo kUvo karavo. (to paNa temAM bharelA vAlAjho saMkhyAtA ja hoya. parimita saMkhyAvALA hovAthI tenI saMkhyA nIkaLI zake che. te A pramANe 20,97,15ra vAlAjho eka aMgulakSetramAM varte, tene 24 vaDe guNavAthI eka hAthapramANa kSetramAM keTalA vAlAjho samAya ? te mApa Ave. teno ghana karavAthI laMbAi-pahoLAi ane UMDAimAM keTalA vAlAjho mAya ? te saMkhyA Ave. tene cAre guNavAthI dhanuSyapramANakSetramAM, tene 2000 vaDe guNavAthI gAu pramANa kSetramAM ane tene cAre guNavAthI yojana pramANakSetramAM keTalA vAlAjho mAya ? te saMkhyA Ave. tene 19 vaDe guNI bAvIsa vaDe bhAgavAthI vRttakuvAmAM keTalA vAlAjho mAya ? te niyatasaMkhyA Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha Ave. te vAlAo ATalI saMkhyAmAM hoya che. 3307,62,104,24,65, 625,42,19,960,97,53,600 ATalA kroDa vAlAgra thAya che.) kUvAmAM bharelA uparokta saMkhyAvALA vAlAgnomAMthI eka eka samaye eka eka vAlAgnane bahAra kADhIe ane jeTalA kALe te kUvAnA samagra vAlAgra bahAra nIkaLI jAya teTalA kALanA mApane eka bAdara uddhAra palyopama kahevAya che. zAstrakAra bhagavaMtoe AMkhanA eka palakArAmAM asaMkhyAta samayo thAya che, ema kahyuM che. jyAre A bAdara udghAra palyopamamAM ApaNAthI bhale gaNI zakAtA nathI. to paNa pUrve lakhelA 30 AMkaDA pramANa kroDa eTale ke saMkhyAtA ja vAlAgno thAya che. tethI temAM kALa paNa saMkhyAtA samaya pramANa ja thAya che. A bAdara uddhAra palyopamano kALa AMkhanA palakArA karatAM paNa ghaNo ocho che tathA A traNe prakAranAM bAdara palyopamo mApa karavAnA koi kAmamAM AvatAM nathI arthAt bAdara uddhAra, bAdara addhA ane bAdarakSetra palyopamathI koipaNa vastu mapAtI nathI. phakta traNe prakAranAM sUkSma palyopama samajavA mATe tenA upAyarUpe bAdara palyopama samajAvAya che. 368 je prakAranuM palyopama hoya te prakAranAM 10 koDAkoDI palyopama karavAthI te prakAranuM sAgaropama thAya che. sAgaranI upamAvALo je kALa te sAgaropama kahevAya che. upara samajAvyA pramANenAM 10 koDAkoDI bAdara uddhAra palyopamo karavAthI eka bAdara uddhAra sAgaropama thAya che. gAthA : 85 (2) sUkSma uddhAra palyopama - pUrve kahelo utsedhAMgulanA mApathI eka yojana lAMbo-pahoLo ane UMDo je kUvo che temAM eka eka vALanA 7 vAra ATha ATha TukaDA eTale ke 2097152 TukaDA karavAne badale eka eka vALanA asaMkhya asaMkhya TukaDA karIne tevA prakAranA sUkSma vAlAgnothI A kUvo bharavo. vAlAgrano A eka eka TukaDo kevaDo hoya ? te jANavA zAstrakAroe AvuM mApa ApyuM che (1) Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 85 pAMcamo karmagraMtha 369 atizaya je sUkSmavastu che ke jene atyanta zuddha locanavALo chadmastha puruSa joI zakto nathI. tevI atizaya sUkSmavastunA asaMkhyAtamAM bhAga jevaDA A vAvAjho che. (2) sUkSmasAdhAraNa vanaspatikAyanuM eka zarIra jeTalA kSetramAM avagAhIne rahe che. tenA karatAM asaMkhyAtaguNI moTI avagAhanAvALo A ekeka vAlAjha che. (3) bAdara paryAptA pRthvIkAya jIvanA zarIratulya A eka eka vAlAjha che. AvA prakAranA traNa mApathI mapAyelA evA asaMkhya asaMkhya khaMDothI kUvo bharIne te kUvAmAMthI eka eka samaye eka eka vAlAgrakhaMDa kADhatAM jeTalo kALa thAya teTalA kALane sUkSma uddhAra palyopama kahevAya che. A palyopamano kALa saMkhyAtA kroDa varSo thAya che. AvAM 10 koDAkoDI sUkSma uddhAra palyopamo karavAthI eka sUkSma uddhAra sAgaropama thAya che. bAdara uddhAra palyopama ke bAdara uddhAra sAgaropamathI koipaNa vastu mapAtI nathI. paraMtu sUkSma uddhAra palyopama ane sUkSma uddhAra sAgaropamathI tiskRlokamAM rahelA dvIpa-samudro mapAya che. jo ke A lipa-samudro che asaMkhyAtA, to paNa asaMkhyAtAnA asaMkhyabhedo hovAthI tenuM niyatamApa jANavA mATe zAstromAM kahyuM che ke (rA) aDhI sUkSma uddhAra sAgaropamanA arthAt (25) paccIsa koDAkoDI sUkSmauddhAra palyopamanA jeTalA samaya thAya teTalA dvIpa-samudro tiraskRlokamAM che. bAdara ane sUkSma ema banne uddhAra palyopama ane sAgaropama samajAvyuM. (3) bAdara addhA palyopama-eka eka romanA sAtavAra ATha ATha TukaDA (2097152 khaMDa) karIne tevA romakhaMDothI bharelA kUvAmAMthI so so varSa eka eka khaMDa (vAlAjha) bahAra kADhatAM jeTalo kALa thAya teTalA kALane eka bAdara addhA palyopama kahevAya che. A palyopamamAM paNa vAlAjho pUrve kahelA 30 AMkaDAnI saMkhyA jeTalA kroDa vAlAjho thAya che ane so so varSe eka eka Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 370 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 85 vAlAgra kADhavAno hovAthI te AMthI so guNAM varSo thAya che. arthAt saMkhyAmAM kroDa varSo thAya che. A palyopama koI mApamAM kAma AvatuM nathI. AvAM 10 koDAkoDI bAdara uddhAra palyopamonuM eka bAdara uddhAra sAgaropama thAya che. (4) sUkSma addhA palyopama - eka eka romakhaMDanA asaMkhya asaMkhya TukaDA karIne bharelA kUvAmAMthI so so varSe eka eka romakhaMDa bahAra kADhavAthI jeTalo kALa thAya teTalA kALane eka sUkSma addhA palyopama kahevAya che. A palyopamamAM asaMkhyAta kroDa varSo thAya che. AvAM 10 koDAkoDI palyopamo karavAthI eka sUkSma addhA sAgaropama thAya che. AvAM sUkSma addhA palyopama ane sUkSma addhA sAgaropamothI AThe karmonI sthiti, svakAsthiti tathA eka eka bhavanA AyuSyanI sthiti mapAya che. jema ke jJAnAvaraNIya karmanI 30 koDAkoDI sAgaropamanI sthiti je zAstromAM kahI che. te A sUkSma addhA sAgaropamathI jANavI. evI ja rIte sarve jIvonI svakAyasthiti tathA bhavasthiti paNa A sUkSma addhA palyopama ane sU. a. sAgaropamathI jANavI. AvA prakAranAM 10 koDAkoDI sUkSma addhA sAgaropamanI 1 utsarpiNI thAya che ane 10 koDAkoDI sUkSma addhA sAgaropamanI 1 avasarpiNI thAya che. kula 20 koDAkoDI sU. a. sAgaropamanuM eka kAlacakra thAya che. anaMta kALacakronuM 1 pudgala parAvartana thAya che. (5) bAdara kSetra palyopama - vAlAjho vaDe gADha rIte bharelA evA te kUvAmAM te vAlAgrone sparzalA je je AkAzapradezo che. te te AkAzapradezomAMthI samaye samaye eka eka AkAzapradeza kADhatAM jeTalo kALa thAya arthAt vAlAjhane sparzalA ja mAtra AkAzapradezone pratisamaye kADhatAM jeTalo kALa lAge tene eka bAdara kSetra palyopama kahevAya che. A bAdara palyopamathI koI vastu mapAtI nathI. phakta sUkSma kSetra Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 85 pAMcamo karmagraMtha 371 palyopama jANavAnA upAyarUpe A palyopamanuM pratipAdana karela che. A palyopamamAM asaMkhyAtI utsarpiNI ane asaMkhyAtI avasarpiNI kALa lAge che. AvA 10 koDAkoDI palyopamanuM eka bAdara kSetra sAgaropama thAya che. (6) sUkSma kSetra palyopama - vAlAgronA asaMkhyAta khaMDa karIne khIcokhIca bharelA evA A ja kUvAmAMthI te romakhaMDone sparzelA ane nahIM sparzalA ema sarve AkAzapradezone pratisamaye bahAra kADhatAM jeTalo kALa thAya. teTalA kALane eka sUkSma kSetra palyopama kahevAya che. A palyopamamAM bAdara karatAM asaMkhyAtaguNo kALa thAya che. AvAM 10 koDAkoDI palyopamanuM eka sUkSma kSetra sAgaropama thAya che. A sUkSma kSetra palyopama ane sAgaropama vaDe dRSTivAda nAmanA bAramA aMgamAM dravyo mapAya che. ema kaheluM che. saMsAramAM kula pRthvIkAya jIvo keTalA ? aSkAya jIvo keTalA ? sthAvara jIvo keTalA ? trasajIvo keTalA ? pugaladravyo keTalAM ? ItyAdi dravyonuM mApa A palyopama ane sAgaropamathI kareluM che. prazna - jemAM pANI - agni ke vAyu praveza pAme nahIM evA gADha gADhatara rIte bharelA vAlAjhomAM spaSTa AkAza pradezo to hoI zake paraMtu aspRSTa AkAzapradezo kevI rIte hoya ? ane hoya to keTalA hoya? bahu alpa ja hovAno saMbhava che. uttara - eka vAlAjhathI bIjA vAlAjhanI vaccenA kSetramAM askRSTa evA asaMkhyAtA AkAzapradezo hoya che. tathA pratyeka vAlIgromAM paNa polANabhAgomAM asaMkhyAtA aspaSTa AkAzapradezo hoya che. pRSTa AkAzapradezo karatAM aspaSTa AkAza pradezo asaMkhyAtaguNa hoya che. jema moTI eka koThImAM koLAM bharIe to dhAro ke 25 samAya. have koLuM e moTuM phaLa hovAthI eka paNa na mAya paraMtu bora bharIe to Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 37ra pAMcamo karmagraMtha gAthA : 85 seMkaDo mAya. kAraNa ke bora e koLAthI ghaNuM nAnuM phaLa che eTale koLAonA vaccenA AkAzamAM ghaNAM (seMkaDo) bora samAya che. tyArabAda bora na samAya tema hoya to paNa sarasavanA dANA bharIe to hajArolAkho samAya. kAraNa ke te ghaNA vadhAre sUkSma che. tema ahIM vAlAjhanA TukaDA AkAzapradezo karatAM ghaNA pUla che. ane AkAzapradezo e vAlIgro karatAM atizaya ghaNA sUkSma che. mATe dhRSTa karatAM askRSTa pradezo asaMkhyAtaguNA che. tathA vaLI vAlAjho e audArikavargaNAnA skaMdho che. te atizaya nibiDa hoI zakatA ja nathI. tethI dareka vAlAonI vacce paNa polANa hoya ja che. ane eka eka vAlAjhanI aMdara paNa aneka chidro (polANa) hoya che. te chidromAM rahelA AkAzapradezo paNa aspRSTAkAzapradezo ja kahevAya che. A rIte spaSTa karatAM aspaSTa AkAzapradezonI saMkhyA asaMkhyAtaguNI che. prazna - sUkSma kSetra palyopamamAM spaSTa ane aspaSTa ema banne jAtanA AkAzapradezono ja apahAra ja karavAno che. to vAlAgro bharavAnI zI jarUra ? kUvAmAM rahelA sarve AkAzapradezono pratisamaye apahAra karAya to sU..5. thAya ema ja kahevuM joie. vAsAgro bharavAnuM ane pRSTa-aspRSyanuM pratipAdana karavAnuM zuM prayojana ? uttara - sUkSmakSetra palyopama vaDe dravyo mapAya che. ema je dRSTivAdamAM kahyuM che. temAM koI koI dravyo yathoktavAlAjhane spaSTamAtra AkAzapradezo vaDe mapAya che ane koI koI dravyo yathoktavAlAjhane askRSTa AkAzapradezo vaDe mapAya che. A kAraNathI dRSTivAdamAM kahelA dravyonA mApamAM upayogI thAya. e prayojanathI vAlAgra bharavAnI prarUpaNA karelI che. svopajJa TIkAmAM kahyuM che ke yadi spRSTA aspRSTAzceha sukSmakSetrapalyopame nabha:pradezA gRhyante, tarhi vAlAgraiH kiM prayojanam ? yathoktapalyAntargatanabhaHpradezApahAramAtrataH Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 86 pAMcamo karmagraMtha 373 sAmAnyenaiva vaktumucitaM syAt ? satyaM, kintu sUkSmakSetrapalyopamena dRSTivAde dravyANi mIyante, tAni ca kAnicidyathoktavAlAgraspRSTaireva nabhaH pradeza Iyante, kAnicidaspRSTairityato dRSTivAdoktadravyamAnopayogitvAd vAlAgraprarUpaNA'tra prayojanavatIti tathA sUkSmakSetrapalyopamamAM spaSTa-aspRSTa banne pradezonuM apaharaNa karavAnuM hovAthI vAsAgronuM bharavuM nirarthaka che. paraMtu bAdara kSetrapalyopamamAM to spaSTa ja pradezonuM apaharaNa karavAnuM che eTale bAdaranA nirUpaNa prasaMge vAlAjhanuM bharavuM saprayojana che. tenA anusaMdhAnathI sUkSmanA nirUpaNa prasaMge paNa dhRSTa aspaSTa bannenuM vidhAna saprayojana che. ityAdi yukti jANavI. A pramANe traNa prakAranAM bAdara ane traNa prakAranAM sUkSma ema cha prakAranAM palyopama tathA cha prakAranAM sAgaropamanuM svarUpa samajAvyuM. 18pA bAdara ane sUkSmanA bhedathI palyopama tathA sAgaropamanuM svarUpa samajAvyuM. gAthA 84nA antima padamAM mithyAtva vinAnAM zeSa 10 guNasthAnakono utkRSTa virahakALa ardhapudgalaparAvartananI aMdara kaMIka nyUna kahyo che. tethI have traNa gAthAo dvArA vistArathI pugalaparAvartananuM svarUpa samajAve che. davve khitte kAle bhAve cauha duha bAyaro suhumo / hoi aNaMtussappiNi parimANo pugglprtttto|| 86 // (dravye kSetre kAle bhAve caturdhA dvidhA bAdarassUkSmaH / bhavatyanantotsarpiNIparimANaH pudgalaparAvartaH // 86 // ) tre vire vAte vekadravyathI kSetrathI kALathI ane bhAvathI msa 36=cAra prakAre, 36 vAyaro suduma=sUkSma ane bAdara Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha ema be prakAre, dohoya che. ataMtusadhdhinI parimALo anaMtIutsarpiNI avasarpiNInA pramANavALuM, puttvapaTTo-eka pudgalaparAvarta che. 586aa 374 gAthArtha dravyathI, kSetrathI, kALathI ane bhAvathI ema cAra prakAre, ane te cAre bhedo sUkSma tathA bAdarapaNe be be prakAre (ema kula 8 prakAre) pudgala parAvarta che. koipaNa eka pudgalaparAvarta anaMtI utsarpiNI ane anaMtI avasarpiNI pramANa che. 586aa - gAthA : 86 vivecana - pudgala parAvarta dravyathI, kSetrathI, kALathI ane bhAvathI ema cAra prakAre che. te darekanA bAdara ane sUkSma ema be be bhedo che. tethI kula ATha bhedo che. A AThe prakAranA pudgalaparAvartomAM anaMta utsarpiNI ane anaMta avasarpiNI pramANa kALa thAya che. te AThe bhedonuM varNana gAthA 87-88mAM Ave ja che. pudgala parAvarta zabdano artha A pramANe che ke cauda rajju Atmaka evA A lokAkAzamAM audArika, vaikriya, AhAraka Adi ATha grAhya ane ATha agrAhya tathA dhruvAcittAdi je koi vargaNAonAM pudgalo che. te sarve pudgalone eka jIva, jeTalA kALamAM parAvarta= zarIrAdirUpe grahaNa karI karIne te rUpe pariNamAvIne muke teTalA kALamAnanuM nAma pudgalaparAvarta che. A artha have AvatA ATha pudgala parAvargomAMthI jo ke phakta pahelA-bIjA bAdara ane sUkSma dravya pudgala parAvartamAM ja lAgu paDe che. kAraNa ke temAM ja pudgalonuM grahaNa-mocana che. to paNa te pudgalonA grahaNa-mocana dvArA jaNAvAto "anaMtautsarpiNI ane anaMta avasarpiNI' rUpa je kALa che te kALanA mApanI samAnatA hovAthI A zabda bAkInA pudgalaparAvartomAM paNa rUDha thayelo che jema "na' A zabdano artha evo thAya che pApAn narAnpAvatopoLAI jAyantIti naraoN:=pApI evA aeka Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 87 pAMcamo karmagraMtha 375 manuSyone pApanuM phaLa bhogavavA mATe je bolAve te naraka, jo ke A zabdanA artha pramANe pApI evA je manuSyo narakamAM jAya tene ja naraka kahevAvI joIe. paraMtu tiryaMco paNa je pApI hoya che teo paNa pApaphaLanA upabhoga mATe narakamAM jAya ja che ane tene paNa naraka kahevAya ja che. tethI pApaphaLanA upabhoganI samAnatA hovAthI tiryaMca tathA manuSyo jema levAya che. tema ahIM pudgalaparAvarta zabdano artha ekamAM lAgu paDato hovA chatAM kALanI samAnatA cAre prakAranA parAvartAmAM hovAthI A zabda rUDha thayelo che. je mULa gAthAmAM "maituLa" zabdamAM mAtra anaMta utsarpiNInuM ja vidhAna che. paraMtu vacce vacce avasarpiNI AvyA vinA niraMtara utsarpiNIo saMbhavatI nathI. mATe anaMta utsarpiNI ane anaMta avasarpiNInA kALapramANa eka eka pugala parAvarta che. ema samajavuM. || 86 dravyapudgala parAvartana bAdara ane sUkSma ema be bhedo che. te have samajAve che. uralAisattageNaM, egajio muyai phusiya svvannuu| jattiyakAli sa thUlo, davve suhumo sgnnyraa|| 87 // (audArikAdisaptakenaikajIvo muJcati spRSTvA sarvANUn / yAvatA kAlena sa sthUlo dravye sUkSmassaptakAnyatarAt // 87 // ) zabdArtha-3ratnAkSattaneoi=audArikAdi sAtapaNe niHeka jIva,muDuM mUke che,kSaNiya sparzIne,savya khU=sarvapudgalone, natti - Rti=jeTalA kALe, na zUno vacce-te dravyamAM bAdarapudgala parAvarta, sudumo-sUkSmo vaLI,saniyara=sAtamAMthI koIpaNa ekarUpeTA Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha gAthArtha audArikAdi sAtapaNe sarva paramANuone eka jIva jeTalA kALamAM sparzI sparzIne muke teTalA kALane bAdara dravya pudgala parAvarta kahevAya che. ane sAtamAMthI koipaNa ekarUpe sarva paramANuone eka jIva sparzIne muke te sUkSma dravya pudgala parAvarta kahevAya che. 87aaaa vivecana cauda rajjUpramANa lokAkAzamAM ATha grAhya, ATha agrAhya tathA dhruvAcitta, adhuvAcitta ityAdi prakArovALI anaMtI anaMtI vargaNAo che. te vargaNAomAM anaMtAnaMta pudgaladravyo (paramANuo ane skaMdho) che. saMsAramAM rahelo koipaNa eka jIva uparokta sarva vargaNAomAM rahelA samasta pudgaladravyone pUraNa-galana thavAthI grahaNa prAyogya skaMdho bane tyAre anaMtabhavabhramaNa dvArA bhinna bhinna sAtakAryo rUpe grahaNa karI karIne mUke temAM jeTalo kALa thAya te bAdara dravya pudgala parAvarta kahevAya che. 376 - judA-judA anaMtabhavomAM janma maraNa karatAM karatAM keTalAMka pudgaladravyo audArikazarIra rUpe grahaNa karIne bhogavIne muke, keTalAMka pudgala dravyo vacce vacce prApta thatA deva-nArakInA bhavo dvArA vaikriya zarIra rUpe grahaNa karIne bhogavIne mUke, keTalAMka pudgaladravyone cAre gatinA thatA bhavomAM taijasa zarIrarUpe grahaNa karIne mUke, A pramANe keTalAMka pudgala dravyone bhASA rUpe, keTalAMka pudgaladravyone prANApAna rUpe, keTalAMka pudgala dravyone mana rUpe ane keTalAMka puddagala dravyone kAryaNazarIra rUpe ema AhAraka vinA audArika Adi sAta rUpe grahaNa karavA dvArA samasta pudgalAstikAyane te te svarUpe anubhavIne te te pudgalono tyAga kare, temAM samasta pudgalAstikAya AvI jatAM jeTalo kALa lAge tene bAdaradravya pudgalaparAvarta kahevAya che. AhArakazarIranI prApti koika jIvane ja thAya che. ane te paNa eka bhavamAM phakta be vAra ja ane AkhA saMsAracakramAM cAra vAra ja thAya che. tethI alpa hovAthI te rUpe grahaNa karavAno ullekha karyo nathI. gAthA : 87 Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha grahaNa karavA yogya samasta pudgalAstikAya anaMtAnaMta che. paraMtu audArika Adi sAtamAMthI koipaNa prakAre A jIva pudgalo grahaNa kare te gaNanAmAM levAnuM hovAthI have kahevAtA sUkSma pudga. parA. karatAM A bAdara pu.pa.mAM ocho kALa thAya che. to paNa anaMta utsarpiNI avasarpiNI kALa to thAya ja che. gAthA : 87 sUkSma dravya pudgala parAvarta uparokta samasta pudgalAstikAya dravyane koipaNa eka jIva audArikAdi sAta prakAromAMthI koipaNa eka ja prakAra vaDe grahaNa karIne mUke temAM jeTalo kALa lAge tene sUkSma dravya pudgala parAvarta kahevAya che. bAda2 dravya pudgala parAvartamAM audArika rUpe, vaikriya rUpe, taijasa rUpe ema sAte prakAre je je pudgalo grahaNa karAtAM hatAM te gaNatrImAM (ATalAM to sparzAyAM ema gaNanAmAM) levAtAM hatAM. jyAre A sUkSma pudgala parAvartamAM sAtamAMthI koipaNa eka rUpe ja je pudgalo grahaNa thAya te ja gaNatrImAM gaNAya. vacce vacce anekavAra vivakSita eka prakAra vinA bIjA bIjA prakAra rUpe je pudgalo grahaNa karAyAM hoya te pudgalo vivakSita rUpe grahaNa karAyAM nathI mATe agRhIta ja samajavAnAM, jema ke samasta pudgalAstikAya audArika rUpe ja grahaNa karIne pUrNa karavAnI vivakSA karI manuSyabhavamAM janmyA, mAnavanA deha rUpe je pudgalo grahaNa karyAM teTalAM ja gRhIta mAnavAnAM, AkhA mAnavanA bhava daramyAna zvAsocchvAsarUpe, bhASArUpe, manarUpe ane karmabAMdhavArUpe aneka pudgalo A jIva grahaNa kare che ane mUke che. paraMtu te sarve pudgalo agRhIta ja samajavAnAM. kAraNa ke te pudgalo audArikazarIrarUpe gRhIta thayAM nathI. A rIte samasta vargaNAonAM samasta pudgalo pUraNa-galana thatAM thatAM jyAre audArika vargaNArUpe bane ane A jIva te pudgalone audArikazarIrarUpe grahaNa kare tyAre ja gaNatrImAM gaNavAnAM, e rIte samasta pudgalAstikAya 377 Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha jeTalA kALamAM gRhIta thai jAya. teTalA kALanuM nAma sUkSma dravya pudgalaparAvarta kahevAya che. 378 uparokta artha pramANe A sUkSma dravya pudgala parAvarta sAta prakAranuM bane che (1) samasta pudgalAstikAya mAtra audArika zarIra rUpe ja jeTalA kALamAM gRhIta thai jAya. teTalA kALanuM nAma sUkSma gauri dravya puAtta parAvarta. (2) samasta pudgalAstikAya dravya phakta vaikriyazarIrarUpe ja jeTalA kALamAM gRhIta thai jAya teTalA kALanuM nAma sUkSmavaiyidravya puH parAvarta. (3) samasta pudgalAstikAya dravya phakta taijasazarIrarUpe ja jeTalA kALamAM gRhIta thai jAya teTalA kALanuM nAma sUkSmata'sadravya puA parAvarta. A ja niyama pramANe (4) sUkSmamASAdravya puH parAvarta. (5) sUkSma'Asadravya putrAnaparAvarta, (6) sUkSmamana:dravya purvAnaparAvarta, ane (7) sUkSmArma dravya putpAta parAvarta ema sUkSma dravya pudgala parAvarta sAta jAtanAM thAya che. gAthA : 87 audArika vaikriya taijasa bhASA ucchvAsa mana ane kAryaNamAMthI jenI bhavobhavamAM vadhAre prApti thAya. temAM kALa ocho lAge, ane jenI prApti vilaMbe vilaMbe thAya temAM kALa adhika lAge. jema ke kAryaNazarIrarUpe pudgalonuM grahaNa bhavobhavamAM hoya ane pratyeka bhavomAM paNa pratisamaye hoya tethI samasta pudgalAstikAyane kAryaNa zarIrarUpe grahaNa karIne pUrNa karatAM ocho kALa lAge (to paNa anaMta utsarpiNI-avasarpiNI to kharo ja.) ane vaikriyazarIrarUpe pudgalonuM grahaNa mAtra deva-narakanA bhavamAM ja thAya. eka-be vAra vaikriya rUpe keTalAMka pudgalo grahaNa karIne jo A jIva nigodAdinA bhavomAM cAlyo jAya to vaikriyazarIrarUpe pudgalonA grahaNano moTo viraha paNa paDI jAya. tethI te vaikriyarUpe samasta pudgala grahaNa karavAmAM atizaya vadhu kALa lAge tethI kALa AzrayI alpabahutva A pramANe che. Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 87 pAMcamo karmagraMtha 379 (1) kArmaNa pudgala parAvartamAM sauthI alpakALa thAya. (2) tenAthI tejasa pudgala parAvartamAM anaMtaguNa adhikakALa thAya. (3) tenAthI audArika pugala parA. mAM anaMtaguNa adhikakALa thAya. (4) tenAthI ucchavAsa pudgala parA. mAM anaMtaguNa adhika kALa thAya. (5) tenAthI mana pudgala parAvartamAM anaMtaguNa adhikakALa thAya. (6) tenAthI bhASA pula parAvartamAM anaMtaguNa adhika kALa thAya. (7) tenAthI vaikriya pudgala parAvartamAM anaMtaguNa adhika kALa thAya. jemAM kALa ocho thAya che. te pula parAvarto A jIve bhUtakALamAM ghaNAM karyA che. ane jemAM kALa vadhAre vadhAre thAya che. te te pudgala parAvarto A jIve bhUtakALamAM ochAM karyA che. tethI tenuM alpabadutva uparanA karatAM ulaTA krame jANavuM. jema ke bhUtakALamAM koipaNa jIve (1) vaikriya pu.pa. ghaNAM ochAM karyA che. (2) tenAthI bhASA, (3) mana, (4) ucchavAsa (5) audArika, (6) taijasa ane (7) kArmaNa pudgala parAvarte anaMtaguNAM karyAM che. matAntara - samasta pudgalAstikAyane audArikAdi sAtamAMthI koIpaNa eka rUpe grahaNa karIne pUrNa karavAmAM Ave tene sUkSmadravya pudgalaparAvarta kahevAya ane te sAta prakAre che ema samajAvavAmAM AvyuM. paraMtu keTalAka AcAryo samasta pudgalAstikAyane audArikavaikriya-taijasa ane kArmaNa ema cAra prakAranA dehamAMthI koIpaNa eka deharUpe ja grahaNa karIne pUrNa karavAmAM Ave tene ja sUkSmadravya pudgala parAvarta mAne che. ane tethI te sUdra.pu.5. mAtra cAra ja prakAranuM che ema kahe che. A ja pramANe bAdaradravya pudgala parAvartamAM paNa samasta pagalAstikAya mAtra cAra rUpe ja grahaNa karAyelAM hoya te ja gaNavAnAM che. paraMtu sAta rUpe grahaNa karAyelAM nahIM. ema teo kahe che A eka matAntara che. (juo svopajJa TIkA). 87 Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha bAdara ane sUkSma banne prakAranuM dravya pudgala parAvarta samajAvIne have bAdara-sUkSma evAM kSetra, kALa ane bhAva pudgala parAvarta samajAve che. logapaesosappiNi samayA aNubhAga baMdhaThANA ya / jaha taha kamamaraNeNaM, puTThA khittAi thUliyarA // 88 // 380 (lokapradezotsarpiNIsamayA anubhAgabandhasthAnAni ca / yathAtathA kramamaraNena spRSTAH kSetrAdayassthUletarAH // 88 // ) zabdArtha - to paNa =lokAkAzanA pradezo, karmANi samayA utsarpiNI-avasarpiNInA samayo, anumAnavaMdhALA ya ane rasabaMdhanA adhyavasAya sthAno, nahatadda=jema tema ane, mamaroO=anukrame maraNavaDe, puThThA=sparzAyAM chatAM, vittApha = kSetrAdi pu. 5., thUna-sthUla (bAdara) ane yA =sUkSma thAya che. 5885 gAthA : 88 gAthArtha - lokAkAzanA pradezo, utsarpiNI ane avasarpiNInA samayo tathA rasabaMdhanA adhyavasAyasthAno, A traNe padArtho koipaNa eka jIva dvArA maraNa vaDe jema tema sparzAyA chatA kSetrAdi bAdara, ane maraNa vaDe kramasara sparzAyA chatA kSetrAdi sUkSma pu.pa. thAya che. 5885 vivecana - kSetra pudgalaparAvartanuM pramANa jANavA mATe cauda rajju Atmaka saMpUrNa lokAkAzanA asaMkhya AkAzapradezo levA. evI ja rIte kALa pudgala parAvartanuM pramANa jANavA mATe eka utsarpiNI ane eka avasarpiNInA samayo levA. bhAva pudgala parAvartanuM mApa jANavA mATe asaMkhyalokAkAza pradeza pramANa evAM rasabaMdhamAM nimittabhUta adhyavasAya sthAno levAM. uparokta traNe vastune koipaNa jIva maraNa vaDe jema tema sparzI sparzIne pUrNa kare to te kSetrAdi traNe bAdara pudgala parAvarto thAya che. Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 88 pAMcamo karmagraMtha 381 ane te ja traNe vastune koipaNa jIva kramasara maraNa vaDe sparzI sparzIne pUrNa kare to te kSetrAdi traNe sUkSma pU. 5. thAya che. bAdara kSetra pugala parAvarta ahIM kSetra zabdathI cauda raju Atmaka lokAkAzanA AkAzapradezo samajavA. A AkAzapradeza asaMkhyAtA che. ane paMktibaddha che. tattvArtha sUtramAM kahyuM che ke jIva mRtyu pAmyA pachI parabhavamAM AkAzapradezanI paMkti pramANe ja jAya che. "anuMi TtiH' tethI pradezonI paMktio che, AkAzapradezo eTalA badhA sUkSma che ke gAthA 85mAM kaheluM ke AvA khIcokhIca bharelA vAlAgronI vacce vacce paNa aspaSTa AkAzapradezo asaMkhyAtA hoya che. tathA vAlAjhanA skaMdhamAM rahelA chidromAM paNa asaMkhya asaMkhya aspaSTa AkAzapradezo hoya che. tathA zAstromAM AvuM mApa Ave che ke eka aMgula pramANa kSetramAM rahelA AkAzapradezomAMthI eka eka samaye jo eka eka AkAzapradeza bahAra kADhavAmAM Ave to aMgulapramANa kSetranA AkAzapradezone bahAra kADhatAM asaMkhyAtI utsarpiNI-avasarpiNI kALa lAge. have khyAla Avaze ke jo aMgulapramANa kSetramAM ATalA badhA AkAzapradezo che. to samasta lokAkAzamAM keTalA AkAzapradezo haze ? AvA asaMkhya ane paMktibaMdha rIte goThavAyelA AkAzapradezothI A lokAkAza bharelo che. koIpaNa eka jIva anaMta bhava bhramaNa karavA vaDe samasta evA A lokAkAzanA paMktibaddha rIte rahelA sarva AkAza pradezone jyAM tyAM mRtyu pAmavA vaDe sparza karI le, eka paNa AkAzapradeza evo na hoya ke jyAM vivakSita jIva mRtyu na pAmyo hoya. temAM jeTalo kALa thAya tene bAdara kSetra putra. parA. kahevAya che. koipaNa eka jIvanI nAnAmAM nAnI avagAhanA (sUkSmanigodAdi jevo bhava laie tyAre) aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI eTale asaMkhyAta AkAzapradeza pramANanI to hoya 26 Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 382 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 88 ja che. teTalA pradezo eka mRtyu dvArA sparzAya che. bIjA mRtyu vaDe bIjA teTalA pradezo sparzAya che. ema aneka mRtyu dvArA sarva pradezo (lokAkAzanA) sparzAI jAya. ahIM eka vAra spardhAyelAmAM pharIthI mRtyu thAya to te gaNanAmAM na letAM sarvapradezone mRtyu dvArA sparza karatAM jeTalo kALa lAge te bA. le. pu. parA. kahevAya che. A pramANeno A karmagraMthano mata che. (svIpajJa TIkAmAM A pramANe ullekha che.) paraMtu paMcasaMgrahakArano abhiprAya ahIM kaMIka judo che. paMcasaMgraha bhAga pahelo kAra bIjuM gAthA 39mImAM evuM vidhAna che ke cauda raju Atmaka A eka lokAkAzamAM vivakSita eka jIva jyAM tyAM mRtyu pAmavA dvArA sarva AkAzapradezone sparze. paraMtu eka jIvanI jaghanya avagAhanA je aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI che. tethI mRtyakAle jaghanyathI paNa asaMkhyAta AkAzapradezono sparza hoya che. to paNa eka AkAzapradeza ja mRtyu vaDe spaSTa samajavo. zeSa pradezo mRtyu dvArA pharI sparzavAnA bAkI rahe che. A vivakSAthI bAdarakSetra pudga. parA. mAM karmagraMthanA mata karatAM vadhAre kALa thAya che. karmagraMthanA abhiprAya pramANe jIvanI avagAhanAvALA badhA ja pradezo spaSTa gaNAya che. ane paMcasaMgrahanA abhiprAya pramANe asaMkhyAta pradezo sparzAyelA hovA chatAM eka ja pradeza sparzAyelo vivakSAmAM levAno che. zeSa AkAzapradezonI sparzanA mATe tyAM tyAM teTalAM mRtyu thavAnAM bAkI rahe che. sUkSma kSetra pugala parAvarti bAdara kSetra pudga. parA. mAM jyAM tyAM jIva mRtyu pAme te sarve AkAzapradezo spaSTa thayelA gaNAya che. paraMtu sUkSma kSetra pudgala parAvartamAM ema nathI. ahIM sUkSma. le. pudga. parA. mAM samabhUtalAthI kramabaddha zreNI rUpe rahelA AkAzapradezomAM kramasara mRtyu vaDe sparzIne samasta loka pUro karatAM jeTalo kALa thAya teTalA kALane A pudgala parAvarta kahevAya che. Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 88 pAMcamo karmagraMtha 383 samabhUtalAthI zarU thatI AkAzapradezonI paMktimAM prathamanA pradezamAM (karmagraMthanA mata pramANe svAvagAhanA pramANa ane paMcasaMgrahanA abhiprAya pramANe prathamanA eka AkAzapradezamAM) mRtyu thayA bAda punaH keTaloya kALa gaye chate te ja AkAzapradezanI paMktimAM AvelA tenI ja anantarapaNe bAjumAM rahelA evA bIjA naMbaranA ja svAvagAhanA pramANa pradezomAM athavA anaMtara evA eka AkAzapradezamAM A jIva jyAre mRtyu pAme tyAre pUrveno prathama svAvagAhanA pramANa bhAga athavA prathama pradeza ane A bIjo bhAga athavA bIjo pradeza ema mAtra be ja bhAgo athavA be ja AkAzapradezo mRtyu vaDe sparzAyA, ema gaNatrI karavAnI. vaccenA kALamAM jIva aneka sthAnomAM anekavAra mRtyu pAmyo hoya che. to paNa te sarve AkAzapradezo kramasaramAM AvatA na hovAthI mRtyu vaDe aspaSTa ja gaNavAnA. tyArabAda caudarAjamAM jyAM tyAM anekavAra mRtyu pAmatAM pAmatAM vivakSita paMktinA svAvagAhanA pramANa trIjA bhAgamAM athavA trIjA AkAzapradeze jyAre mRtyu pAme tyAre ja mAtra te trIjo bhAga athavA trIjo AkAzapradeza mRtyu vaDe spaSTa gaNavAno. A pramANe AkAzapradezonI eka paMkti mRtyu vaDe kramasara sparzavAthI jyAre pUrNa thAya tyAre tenI ja pAsenI bIjI paMktinA AkAzapradezone A rIte ja kramasara mRtyu vaDe sparzavAnuM kArya karavAnuM. ema karatAM karatAM samasta lokAkAzanA sarve AkAzapradezo AvA mRtyu dvArA kramasara sparzavA vaDe samApta karAya ane temAM jeTalo kALa thAya te kALane sUkSma kSetra pudgala parAvarta kahevAya che. samyakta prApta karyA pachI je dezona ardha pudgala parAvartakALa saMsAra utkRSTathI bAkI hoya che. evuM je prasiddha che. te A pudgala parAvarta samajavuM. bAdara kALa pugala parAvarta dasa koDAkoDI sAgaropamanI eka utsarpiNI ane dasa koDAkoDI sAgaropamanI eka avasarpiNI ema eka kAlacakranA je asaMkhyAtA Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 384 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 88 samayo thAya che. temAMnA sarva samayomAM koI eka jIva ADA avaLA maraNa vaDe sparza karatAM sarva samayone mRtyu vaDe sparzI rahe temAM jeTalo kALa jAya teTalA kALane bAda kALa pugala parAvarta kahevAya che. jema dhAro ke asatkalpanAe koI eka jIva utsarpiNInA pahelA samayamAM mRtyu pAmyo tyArabAda 101mAM samayamAM mRtyu pAmyo, tyArabAda 501mAM samayamAM mRtyu pAmyo, tyArabAda 2000mA samayamAM mRtyu pAmyo ema keTalAka samayo A utsarpiNImAM ane keTalAka samayo A avasarpiNImAM mRtyu vaDe sparzAyA. te badhA spaSTa tarIke gaNavA tyArabAda bIjI utsarpiNI AvI, tyAre 3pamAM samaye, 88mA samaye, 15ramA samaye ema ADA avaLA samayamAM AyuSyanI samApti pramANe te jIva mRtyu pAmyo to te paNa spaSTa tarIke gaNavAnA. phakta ekavAra je samaya mRtyuvaDe pRSTa thayo hoya te ja samayamAM jo pharIthI mRtyu thAya to tene bIjIvAra gaNavAno nahIM. paraMtu A rIte ADA avaLA je je samayomAM je je bhavomAM mRtyu thAya te sarva samayonI dhRSTa tarIke gaNanA karatAM karatAM eka kAlacakranA sarva samayo jayAre jIvavaDe mRtyu dvArA sparzAI jAya. koipaNa samaya mRtyu dvArA sparzavAno bAkI na rahe tyAre teTalA kALane bAda kALa pudgalaparAvarta kahevAya che. sUkSmakALa pugalaparAvarta koI jIva utsarpiNInA pahelA-ArAnA prathamasamaye mRtyu pAmyo arthAt mRtyu vaDe te samaye spaSTa karyo. tyAra bAda bIjA ja samaye jo mRtyu pAme to ja skRSTa tarIke gaNatrImAM levAya. paraMtu te zakya nathI. kAraNa ke jIvanuM jaghanyathI paNa 256 AvalikAnuM (eTale ke asaMkhyAtA samayanuM) AyuSya hoya ja che. eTale prathama samayanA mRtyu bAda utsarpiNInA 6 ane avasarpiNInA 6 ema bAre ArAmAM anekavAra anekasthAne aneka samayomAM mRtyu thavA chatAM te samayomAM thayeluM mRtyu gaNanAmAM levAnuM nahIM. bAre ArAno 20 koDAkoDI Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha sAgaropama kALa gaye chate bIjIvAra AvelI utsarpiNInA pahelA ArAnA mAtra bIjA samayamAM ja jo mRtyu thAya to ja te bIjo samaya mAtra ja mRtyu vaDe spaSTa tarIke gaNavAno. jo bIjA samayane badale 3-4-5-6ThThA ityAdi koipaNa samayomAM mRtyu thAya to te badhA ja samayo mRtyu vaDe aspRSTa ja jANavA. Ama pharIthI trIjI vAre cothI vAre AvelI utsarpiNInA prathama ArAnA bIjA ja samayamAtramAM jo mRtyu thAya to ja mRtyu vaDe be samayo sparzAyA ema gaNanA karavAnI. pharIvAra paNa jo bIjA samayamAM mRtyu na thAya to bAre ArA pasAra karavAnA. Ama kramazaH trIjA cothA Adi samayomAM mRtyu prApta karatAM karatAM utsarpiNInA chae ArAnA sarva samayomAM jyAre mRtyu thAya tyAre ja tenI gaNanA karavAnI. gAthA : 88 A pramANenA kramavaDe eka eka samayomAM mRtyu dvArA sparza karatAM karatAM utsarpiNI ane avasarpiNInA bAre ArAnA sarva samayomAM kramasa25Ne te vikSita jIvanuM mRtyu noMdhAi jAya temAM jeTalo kALa thAya teTalA kALane eka sUkSmakALa pudgalaparAvarta kahevAya che. ahIM vyavahita (AMtarAvALA) samayomAM je mRtyu thAya te ane mRtyu vaDe pUrvakALamAM spaSTa thai gayelA samayomAM kadAca pharIthI mRtyu thAya to te gaNanAmAM gaNAtuM nathI. 385 bAdara bhAva pudgala parAvarta ahIM mA eTale anubhAgabaMdhanA hetubhUta AtmAno je adhyavasAya te levAno che. jaghanya rasabaMdhathI utkRSTa rasabaMdha sudhInA anekavidha rasabaMdhamAM hetubhUta lezyA sahaSkRta kaSAya janya taratamapaNA vaDe je je adhyavasAya sthAno che. te sarva adhyavasAyonI saMkhyA cauda rAjaloka pramANa eka lokAkAza jevaDA asaMkhya lokAkAza karIe ane Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 386 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 88 tenA jeTalA AkAzapradezo thAya. teTalA thAya che. arthAt asaMkhyAtalokAkAza pradeza pramANa che. koI eka jIva uparokta rasabaMdhamAM hetubhUta adhyavasAyasthAnomAMthI koi eka bhavamAM eka adhyavasAya sthAne vartato chato mRtyu pAmyo. bIjA bhavamAM game te bIjA adhyavasAya sthAnamAM vartato mRtyu pAmyo. trIjA bhavamAM paNa koI eka adhyavasAyasthAnamAM vartato mRtyu pAmyo. ema judA judA bhAvomAM ADA avaLA judA judA adhyavasAya sthAnomAM vartatA chato mRtyu pAmatAM pAmatAM anaMtabhava bramaNo vaDe jayAre rasabaMdhamAM hetubhUta sarve adhyavasAya sthAno mRtyu vaDe dhRSTa thaI jAya. koIpaNa adhyavasAya sthAna vArApharatInA mRtyukALamAM na AvyuM hoya ema bane nahIM. tyAre AvI rIte sarva adhyavasAyone ADA avaLA karIne mRtyu vaDe sparza karatAM jeTalo kALa thAya tene bAdara bhAva pudgala parAvarta kahevAya che. sUkSma bhAva pudgala parAvarta upara samajAvyA mujaba jaghanya rasabaMdhamAM hetubhUta adhyavasAya sthAnathI prAraMbhIne utkRSTarasabaMdhamAM hetubhUta adhyavasAyasthAna sudhI kula asaMkhya lokAkAza pradeza pramANa je adhyavasAya sthAno che. te sarve kramazaH mRtyu vaDe sparza kare eTale ke koI eka jIva sarvathI jaghanya anubhAgabaMdhanA hetubhUta prathama adhyavasAyasthAnamAM vartato mRtyu pAmyo. tyArabAda anekabhavomAM aneka adhyavasAya sthAnomAM mRtyu pAmavA chatAM te gaNanAmAM na gaNatAM saMkhyAta-asaMkhyAta ke anaMta kALe paNa jyAre jaghanyarasabaMdhanA hetubhUta prathamAdhyavasAya sthAna pAsenA bIjA ja adhyavasAyasthAnamAM mRtyu pAme tyAre ja te mRtyuvaDe spaSTa thayuM evI gaNanA karavAnI. tyArabAda eka-aneka ke anaMta bhavomAM anekavAra Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - gAthA : 88 pAMcamo karmagraMtha 387 tIvra-maMda evA aneka adhyavasAya sthAnomAM mRtyu thavA chatAM te gaNanAmAM na letAM jaghanyarasabaMdhanA hetubhUta prathama ane dvitIya adhyavasAyasthAna pachInA trIjA ja adhyavasAya sthAna mAtramAM jo mRtyu thAya to ja te trIjuM sthAna mRtyu vaDe sparzAyuM. ema gaNanA karavI. A pramANe gaNanA karatAM karatAM krama dvArA mRtyu vaDe sparza karAtA adhyavasAya sthAnanI ja gaNanA karatAM jyAre asaMkhyAtalokAkAza pradeza pramANa evA sarve adhyavasAya sthAno mRtyu vaDe sparzAi jAya che. temAM jeTalo kALa lAge che teTalA kALane bhAvathI sUkSma pudgala parAvarta kahevAya che. A pramANe A 6 pudgalaparAvartomAM je 3 bAdarapudgala parAvarte che temAM kramarahita jema tema rIte mRtyu vaDe sparzIne mukavAno vyavahAra che. ane je 3 sUkSmapudgalaparAvarte che. temAM krama pUrvaka mRtyu vaDe sparzIne mUkavAno vyavahAra che. kSetramAM lokAkAzanA pradezone sparzavAnuM, kALamAM utsarpiNI ane avasarpiNInA samayone sparzavAnuM ane bhAvamAM rasabaMdhanA hetubhUta adhyavasAya sthAnone sparzavAnuM che. ane te sarvane mRtyu vaDe sparzavAnuM che. bhAvapudgala parAvartamAM prakArAntare paNa gaNanA jovA maLe che. pAMca varNa, be gaMdha, pAMca rasa, ATha sparza, gurulaghu ane agurulaghu ema bAvIza bhedo rUpe thaIne samasta pagalAstikAyanA paramANuone eka jIva sparzIne mUke, eTale ke keTalAka paramANuone kRSNavarNa rUpe, keTalAka paramANuone zvetavarNa rUpe, keTalAka paramANuone raktavarNa rUpe ema bAvIze bhedoe thaine sarva pudgala paramANuonuM grahaNa karI le, temAM jeTalo kALa lAge tene bAdara bhAva pugala parAvarta kahevAya che. Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 388 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 89 te ane te ja samasta pudgalAstikAyanA paramANuone uparokta bAvIza prakAromAMthI koIpaNa eka prakAra rUpe ja mAtra grahaNa karIne mUke (temAM zeSa 21 bheda rUpe gRhIta yugalo paNa agRhIta ja gaNAya) temAM jeTalo kALa thAya te sUkSma bhAva pudgala parAvarta kahevAya che. A sU. bhAva. pu. 5. bAvIza jAtanuM thAya che. A matAntarano ullekha svopajJa TIkAmAM tathA paMcasaMgraha prathama bhAga bIjuM dvAra gAthA 41mAM tathA tenI TIkAmAM dekhAto nathI. paraMtu mahesANA pAThazALA ane pU. dharmasUrijI ma. sAheba taraphathI prakAzita gujarAtI vivecanamAM che. A pramANe ATha prakAranA pula parAvartanuM svarUpa samajAvyuM. 88 te pradezabaMdhano adhikAra cAle che. have AgaLa AvatI gAthAomAM jaghanya tathA utkRSTa pradezabaMdhanA svAmI kahevAnA che. tethI je jIva jevo thayo chato jaghanyapradezabaMdha kare che. ane je jIva jevo thayo chato utkRSTa pradezabaMdha kare te yuktipUrvaka samajAve che ke jethI svAmI jANavA sukara bane. appayarapayaDibaMdhI, ukkaDajogI ya snnipjjtto| kuNai paesukkosaM, jahannayaM tassa vaccAse // 89 // (alpataraprakRtibandhI, utkRSTayogI ca saMjJI paryAptaH / karoti pradezotkRSTaM, jaghanyakaM tasya vyatyAse // 89 / / ) zabdArtha - MyarapaviMthI alpatara pravRtio bAMdhanAro, 3hDagoLa=utkRSTa yogavALo, ya= ane tenI =saMjJIpaMcendriya, pannaro=paryApta jIva, rU kare che, pAsusaMsutkRSTa pradezabaMdha, kadanayaMtrajaghanyapradezabaMdha, taetenAthI, vA=viparItapaNAmAM jANavo. 89 ! Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 89 pAMcamo karmagraMtha 389 gAthArtha - alpatara pravRtione bAMdhanAro utkRSTa yogI ane saMjJI paMcendriya paryApyo jIva utkRSTa pradezabaMdha kare che. ane jaghanya pradezabaMdha tenAthI viparItapaNAmAM kare che. 89 mA vivecana - ekasamayamAM grahaNa thayeluM kArmaNavargaNAnuM dalika te samaye mUla ane uttarabhedo jeTalA baMdhAtA hoya teTalA bhAgomAM vaheMcAya che. A kAraNathI jyAre jyAre mUla ane uttaraprakRtio alpa alpa baMdhAtI hoya tyAre tyAre bhAga alpa thavAthI baMdhAtI prakRtionA bhAgamAM dalika vadhAre vadhAre Ave che. tethI jyAre alpatara pravRtio baMdhAtI hoya tyAre ja utkRSTapradezabaMdha saMbhavI zake che. A kAraNathI atyaMta prakRtivaMthI AvuM paheluM vizeSaNa kahyuM che. no patha parva = yoganA AdhAre pradezagrahaNa hoya che. jaghanya yogavALo jIva jaghanya pradeza grahaNa kare che. madhyama yogavALo jIva madhyama pradeza grahaNa kare che. ane utkRSTa yogavALo jIva utkRSTa pradezo grahaNa kare che. tethI utkRSTa (vadhumAM vadhu) pradezono baMdha utkRSTadyoga kAle saMbhavato hovAthI kaSToLI evuM bIjuM vizeSaNa kahyuM che. Avo utkRSTayoga saMjJI paMcendriya jIvamAM ja hoya che. anyatra teTalo utkRSTayoga hoto nathI. mATe saMsI evuM trIjuM vizeSaNa kahyuM che. saMjJI paMcendriyamAM paNa paryApta ane aparyAptA ema be jAtanA jIvo hoya che. temAM aparyAptA karatAM paryAptAmAM yoga vadhAre hoya che. tethI utkRSTa yogano saMbhava paryAptAmAM ja hoya che. mATe mUlagAthAmAM paryApta evuM cothuM vizeSaNa kahyuM che. paryAptA paNa be prakAranA hoya che. labdhi ane karaNa, temAM je labdhithI paryApta hoya paraMtu jo karaNathI aparyAptA hoya to aparyAptAvasthA hovAthI "pAmasaMvAviriya'' gAthA pa5mAM kahyA mujaba pratisamaye asaMkhyAtaguNA yoge jIva vRddhi pAmato hoya che tethI sarva paryAddhio pUrNa karIne je karaNaparyApto bane che temAM sauthI vadhu yoga saMbhavI zake che mATe rAparyApto levo. Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha A pramANe (1) alpataraprakRtino baMdhaka (2) utkRSTayogI (3) saMzI paMcendriya ane (4) karaNaparyApta Avo jIva utkRSTa pradezabaMdha kare che. ane tenAthI samajAya tema che ke sAmAnyathI viparIta vizeSaNo vALo jIva jaghanya pradezabaMdha kare che. (1) bahutaraprakRtiono baMdhaka, (2) jaghanyayogI, (3) asaMjJI jIva (sUkSma nigoda) (4) labdhithI tathA karaNathI aparyApto utpattinA prathama samaye vartato jIva jaghanya pradezabaMdhano svAmI che. 589aa 390 saMjJInA viparItapaNe asaMjJI lakhyo. paraMtu asaMjJI paMcendriya na samajavo. ekendriyathI asaMjJI. paMce. sudhInA badhA ja asaMjJI kahevAya che. mATe sUkSma nigodano jIva levo. gAthA : 90 miccha ajayacau AU, bitiguNa viNu mohi sattamicchAi / chahaM satarasa sumo, ajayA desA bitikasAe // 90 // (mithyAdRSTirayatacatvAra AyuSodvitIyatRtIyaguNauvinA mohe sapta mithyAdRSTyAdayaH / SaNNAM saptadazAnAM sUkSmo'yatA dezaviratA dvitIyatRtIyakaSAyAn // 90 // ) zabdArtha - mi=mithyAdRSTijIvo, anayatrapu=avirati Adi cAra guNasthAnakavALA jIvo, A= AyuSyakarmano, viti muLa=bIjA trIjA guNasthAnaka, viSNu=vinA, mohi=mohanIyakarmanA, sattamicchArU= mithyAtvAdi sAtaguNasthAnakavALA jIvo, chao=cha mULakarmono, satarasa sattara uttara prakRtiono, sumo=sUkSmasaMparAya guNasthAnakavALA jIvo, anayA=avirati samyagdaSTijIvo tathA, temA=dezaviratidhara jIvo, vitisAr=bIjA trIjA kaSAyano u. pradezabaMdha kare che. ulgA gAthArtha - mithyAdaSTi ane aviratisamyagdaSTi Adi cAra guNasthAnakavALA jIvo AyuSyakarmano, bIjA, trIjA guNasthAnaka vinA mithyAtvAdi sAtaguNasthAnakavALA jIvo mohanIyano, sUkSmasaMparAyavALo jIva cha mULakarmono ane sattara uttaraprakRtiono tathA aviratasamyagdaSTi ane dezavirata jIvo bIjA, trIjA kaSAyano u.pradezabaMdha kare che. 59 - Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 90 pAMcamo karmagraMtha 391 vivecana - pUrve 89mI gAthAmAM kahelAM atyaMta prativanji, 3NayonI, saMjJIpadriya ane rAparyata ItyAdi vizeSaNovALo jIva ja te te karmono utkRSTa pradezabaMdha kare che. kAraNa ke tevA jIvamAM ja alpabhAgadAna, pracUratarakarmadalikonuM grahaNa ane utkRSTayogano saMbhava ityAdi kAraNo saMbhave che. A vAtane dhyAnamAM rAkhIne graMthakArazrI utkRSTapradeza baMdhanA svAmI samajAve che. (1) AyuSya karmanA utkRSTapradezabaMdhanA svAmI - mUla AyuSya karma pahelA guNasthAnakathI trIjA guNasthAnaka vinA) sAtamA guNasthAnaka sudhI baMdhAya che. te 1-2-4-5-6-7 A cha guNasthAnakomAMthI bIjA sAsvAdana vinA bAkInA pAMce guNasthAnakovALA jIvo utkRSTayogI hoya tyAre utkRSTapradezabaMdha kare che. AyuSyakarma jyAre baMdhAya tyAre mUlakarma niyamA ATha baMdhAya ja che. tethI alpataraprakRtibaMdhaka evuM vizeSaNa ahIM ghaTatuM nathI. bIjA guNasthAnaka vinA utkRSTa yoga pAMce guNasthAnakomAM hoya che. saMjJIpaMcendriya karaNa paryApta jIvo paNa pAMce guNasthAnakomAM che mATe te jIvo svAmI kahyA che. mizra tathA apUrvakaraNAdie AyuSyanoM baMdha na hovAthI ane sAsvAdane utkRSTayoga na hovAthI te guNasthAnakomAM utkRSTa pradezabaMdha kahyo nathI. prazna - bIjA guNasthAnake utkRSTa yoga kema nathI hoto ? tathA tyAM utkRSTayoganA abhAvane samajavA mATe yukti zuM ? uttara - bIjA guNasthAnake jIva alpakALa ja (vadhumAM vadhu che AvalikA mAtra ja) rahevAno hovAthI tevA prakAranA vadhu prayatavALo hoto nathI. jene jyAM alpakALa ja rahevAnuM hoya che. te tyAM ghaNI pravRtti karato nathI. A vAta anubhavasiddha paNa che. svapajJa TIkAmAM kahyuM cha OM tasmAjjJAyate'lpakAlabhAvitvena tathAvidhaprayatnAbhAvAdanyato vA ziRMAsvaniSTono nAsti ! vaLI yukti paNa A pramANe Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 392 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 90 ghaTe che ke 92mI gAthAnA chellA 3osaTUsa III fmacho ityAdi padamAM bAkInI 66 prakRtinA utkRSTa pradezabaMdhanA svAmI mithyAdRSTi kahyA che. temAM 4 anaMtAnubaMdhI kaSAya che. tenA paNa utkRSTa pradezabaMdhanA svAmI A padathI mithyASTi ja kahyA che. have jo sAsvAdane utkRSTayoga saMbhavato hota to jema mithyAtve utkRSTayoga hovAthI anaMtAnubaMdhInA svAmI kahyA, tema sAsvAdane paNa utkRSTa yoga maLavAthI sAsvAdane paNa svAmI kahevA joie. tathA vaLI mithyAtvaguNaThANe mohanIyakarmanI 22 prakRtio baMdhAya che. ane sAsvAdane to mithyAtva mohanIya na baMdhAtI hovAthI 21 prakRtio ja baMdhAya che. tethI eka bhAga ocho paDavAthI baMdhAtI ra1mAM dalika vadhAre Ave. tethI sAsvAdane ja utkRSTa pradezabaMdhanA svAmI saMbhave. paraMtu ema kahyuM nathI. mATe samajAya che ke sAsvAdane utkRSTa yoga nahIM hoya. tathA 94mI gAthAmAM "kuhA ki savvastha'' A padamAM anaMtAnubaMdhI kaSAyanA utkRSTa ane anutkRSTa pradezabaMdha sAdi adhruva ema be ja prakAre kahyA che. have jo sAsvAdane utkRSTa yoga saMbhavato hota to mithyAtvano bhAga na paDavAthI anaMtAnubaMdhIno utkRSTa pradezabaMdha sAsvAdane ja thAta. ane sAsvAdanathI paDIne pahelA guNaThANe AvanArane anutkRSTabaMdhanI sAdi thAta. je sAsvAdane pAmyA nathI ane utkRSTapradezabaMdha karyo nathI. tevA anAdimithyAtvI jIvane anutkRSTapradezabaMdha anAdi thAta. abhavyane dhruva ane bhavyane adhruva thAta. ema anaMtAnubaMdhInA anutkRSTabaMdhanA cArabhAgA kahyA hota. paraMtu cAra bhAMgA kahyA nathI. tethI paNa samajAya che ke sAsvAdane utkRSTa yoga na hoya. (2) mohanIyanA u.pra. baMdhanA svAmI-bIjA-trIjA guNasthAnaka vinA 1-4-5-6-7-8-9 ema mithyAtvathI anivRtti sudhI sAte guNasthAnakomAM jyAre jIva AyuSya na bAMdhato hoya ane utkRSTayogavALo hoya tyAre mohanIyanA u.pra.baMdhano svAmI jANavo. kAraNake Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 90 pAMcamo karmagraMtha 393 mohanIyakarma 1thI8 guNasthAnaka sudhI ja baMdhAya che. tenAthI AgaLa baMdhAtuM nathI. mATe AgaLanA guNasthAnakomAM svAmitva nathI. 1thI 9 guNasthAnakomAM sarvatra saMjJI paMcendriyapaNuM, paryAptApaNuM ane zubha athavA azubha evA utkRSTa yogavALA paNuM bIjA-trIjA guNasthAnaka vinA badhe maLe che. mATe bIjA-trIjA vinA badhe svAmI kahyA che. alpatara prakRtinA baMdhaka hoya to bhAga ochA paDe, tethI baMdhAtImAM vadhu dalika Ave tethI AyuSyakarma na baMdhAtuM hoya tyAre ane utkRzyogamAM jIvo vartatA hoya tyAre svAmI jANavA. prazna - mohanIyanA utkRSTapradezabaMdhanA svAmimAM bIjA-trIjA guNasthAnakanuM varjana zA mATe karo cho ? uttara - bIjA guNasthAnake utkRSTayoga nathI A kAraNa pUrve samajAvyuM ja che. trIjA guNasthAnake paNa alpakALa mAtra hovAthI ane sthiratAvALA pariNAma na hovAthI utkRSTayoga hoto nathI. jo trIje guNaThANe utkRSTa yoga saMbhavato hota to apratyAkhyAnIya cAra kaSAyanA utkRSTa pradezabaMdhanA svAmI trIjA-cothA guNaThANA vALA ema kaheta. paraMtu A ja mUlagAthAnA chellA padamAM gayA tenA viti sAthe kahIne mAtra cothA guNaThANAvALAne ja svAmI kahyA che. trIjuM guNasthAnaka na levAmAM ane mAtra cothe ja svAmI kahevAmAM alpatara prakRtibaMdhakatA Adi bIjI koI kAraNatA saMbhavatI nathI. kAraNa ke jema cothe guNaThANe mUla karma sAta ane uttara prakRti mohanIyanI 17 baMdhAya che. tema trIje guNaThANe paNa mUla karma sAta ane uttara prakRti sattara ja baMdhAya che. tethI trIjuM guNasthAnaka svAmI tarIke na levAmAM utkRSTa yoganA abhAvane choDIne bIju koI kAraNa saMbhavatuM nathI. A pramANe bIjetrIje utkRSTayoga na hovAthI tyAM mohanIyanA svAmI kahyA nathI. Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 394 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 90 (3) zeSa cha mUlakarmanA u.pra. baMdhanA svAmI - jJAnAvaraNIyAdi zeSa che mUlakarmono utkRSTa pradezabaMdha sUkSmasaMparAyaguNasthAnakavartI jIva kare che. kAraNa ke tyAM utkRSTayoga paNa saMbhave che ane mohanIya tathA AyuSyano abaMdha hovAthI tenA bhAganuM dAna paNa saMbhave che. A pramANe mUlakarmanA utkRSTa pradezabaMdhanA svAmI kahIne have uttaraprakRtinA utkRSTapradezabaMdhanA svAmI jaNAve che. (4) sattara uttaraprakRtinA u.pra.nA svAmI - jJAnAvaraNIya 5, darzanAvaraNIya 4, aMtarAya 5, sAtA, yaza ane uccagotra A sattara uttaraprakRtionA utkRSTapradezabaMdhanA svAmI sUkSmasaMparAya guNasthAnakavALA jIvo jANavA. kAraNa ke tyAM mUlakarma AzrayI che ane uttarakarma AzrayI sattara ja baMdhAtI hovAthI bAkInI na baMdhAtI tamAma prakRtionA bhAganuM dalika A sattaranA bhAgomAM ja yathAyogya vaheMcAI jAya che tethI A sattara pravRtionA baMdhaka evA jIvomAM vadhAremAM vadhAre alpatara prakRtibaMdhakatA ahIM ja saMbhavatI hovAthI A jIva svAmI kahyA che. (5) bIjA-trIjA kaSAyanA u. pra. baMdhanA svAmI = apratyAkhyAnI cAra kaSAyanA cothe guNaThANe ane pratyAkhyAnAvaraNa cAra kaSAyanA pAMcame guNaThANe utkRSTapradezabaMdhanA svAmI jANavA. temAM paNa jyAre AyuSyakarma na baMdhAtuM hoya tyAre ane utkRSTa yoga hoya tyAre ja svAmI jANavA. bIjA kaSAyanA svAmI cothe guNaThANe levAnuM kAraNa e che ke mithyAtva ane anaMtAnubaMdhI A pAMca prakRti baMdhAtI nathI. tethI teno bhAga apratyAkhyAnIyamAM adhika Ave. trIje guNaThANe utkRSTayoga nathI ane pAMcamA Adi guNasthAnakomAM A kaSAya baMdhAto nathI. tethI cothe svAmI kahyA. te ja pramANe trIjA kaSAyanA svAmI pAMcame guNaThANe kahevAnuM kAraNa e che ke tyAM bIjA kaSAyanI cokaDI paNa na baMdhAtI hovAthI teTalA bhAga ochA paDe jethI cothA karatAM pAMcame vadhAre pradezo bhAgamAM Ave mATe pAMcame svAmI kahyA. 9Oaa Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 91 pAMcamo karmagraMtha 395 paNa aniyaTTI sukhagai, narAusurasubhagatigaviuvvidugaM / samacauraMsamasAyaM, vairaM miccho va sammo vA // 91 // (paJcAnivRttissukhagatinarAyussurasaubhAgyatrikavaikriyadvikam / samacaturastramasAtaM vajraM mithyAdRSTiA samyagdRSTirvA / / 91 // ) | zabdArtha - paUT= pAMca prakRtione, niyI = anivRttivALo, muThThADuMzubhavihAyogati, 2/3=manuSpAyuSya, surasumati=devatrika ane saubhAgyatrika, vivri, vaikriyaddhika, samavasaraMsaMsamacaturasasaMsthAna, masAyaM asAtA vedanIya, vaTTa=vajaRSabhanArAne, miccha 4 samo vA=mithyAdaSTi athavA samyagdaSTi. 91 gAthArtha - puruSavedAdi pAMca prakRtino anivRttinAdara guNaThANAvALo jIva, zubhavihAyogati, manuSpAyuSya, devatrika, saubhAgyatrika, vaikriyaddhika, samacaturasasaMsthAna, asAtavedanIya, ane vajaRSabhanArAcasaMghayaNa, ema 13 prakRtiono mithyAdRSTi athavA samyagdaSTi jIva utkRSTa pradeza baMdha kare che. 5 91 che vivecana - puruSavedAdi pAMca-puruSaveda tathA saMjavalana krodha, mAna, mAyA ane lobha A pAMca prakRtiono utkRSTapradezabaMdha navamA guNaThANAvALA jIvo kare che. kAraNa ke tyAM u yoga paNa hoya che. AyuSyakarma na baMdhAtuM hovAthI teno, tathA mohanIyanI A pAMca vinAnI bAkInI 21 prakRtio na baMdhAtI hovAthI teno bhAga paNa A pAMcane ja maLe che. tethI A pAMcano u.pra. baMdha ahIM thAya che. paraMtu eTalI vizeSatA che ke puruSavedano navamA guNaThANAnA pahelA bhAge mohanIyanI pAMca prakRtino baMdha karato hoya tyAre, saMjvalana krodhano navamAnA bIjA bhAge mohanIyanI cAra bAMdhato hoya tyAre, saMjvalana mAnano navamAnA trIjA bhAge mohanIyanI traNa bAMdhato hoya tyAre, saMjvalana mAyAno navamAnA cothA bhAge mohanIyanI be bAMdhato Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha hoya tyAre ane saMjvala lobhano navamAnA pAMcamA bhAge mohanIyamAM mAtra ekalo lobha ja baMdhAto hoya tyAre te te bhAge eka-be samaya svAmI jANavo. kAraNa ke je je prakRtino baMdhaviccheda thato jAya teno bhAga na paDavAthI baMdhAtInA bhAgamAM dalika vadhAre Ave. 396 tathA A pAMce prakRtiono te te bhAge vartato jIva jyAre utkRSTayogamAM vartato hoya tyAre ja svAmI jANavo ane te paNa eka athavA be samaya mAtra ja svAmI jANavo. kAraNa ke utkRSTa yoga hoya to ja utkRSTadalikagrahaNa thAya che. ane utkRSTa yogasthAnaka 1-2 samaya ja Take che. vadhAre samaya TakatuM nathI. gAthA : 91 zubha vihAyogati, manuSyAyuSya, devatrika, saubhAgyatrika, vaikriyadghika, samacaturasra, asAtAvedanIya ane vajaRSabhanArAya ema 13 prakRtiono mithyAdaSTi athavA samyagdaSTi utkRSTayogI u.pra. baMdha kare che utkRSTayoga hote chate utkRSTadalikagrahaNa thAya che ane utkRSTayoga-sthAnaka 1-2 samaya ja Take che. vadhAre samaya TakatuM nathI. 1. asAtAvedanIya = A prakRti 1thI6 guNasthAnaka sudhI baMdhAya che. bIje-trIje guNaThANe utkRSTa yoga na hovAthI te be guNasthAnaka vinA-bAkInAM 1-4-5-6 A guNasthAnakavALA mithyArdaSTi ane samyagdaSTi banne jIvo savidhabaMdhaka hoya tyAre asAtAno utkRSTa pradezabaMdha kare che. samavidha baMdhakapaNuM ane utkRSTayogIpaNuM 1-4-5-6mAM badhe saMbhave che. prazna-asAtAvedanIya pApaprakRti che. samyagdaSTijIva vizuddhivALo che. ane mithyAdRSTi jIva saMkliSTatAvALo che. tethI mAtra mithyAdRSTi jIva ja saMkliSTa pariNAmavALo hovAthI sabhyaSTine choDIne ekalo mithyArdaSTi ja u.pra. baMdhano svAmI hoya evuM zuM na bane ? bannene svAmI kema kaho cho ? Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha uttara sthitibaMdha ane rasabaMdha kaSAyathI thAya che. tethI te be baMdhamAM vizuddhi ane saMkliSTatA kAraNa che. paraMtu A pradezabaMdha cAle che. temAM vizuddhi ane saMkliSTatA kAraNa nathI paraMtu yoga ja kAraNa che. ane utkRSTa yoga to mithyAdaSTine paNa hoi zake che. ane samyagdaSTine paNa hoi zake che. mATe banne svAmI kahyA che. gAthA : 91 - 2. manuSyAyuSya=A prakRtinA u.pra. baMdhanA svAmI mithyAdaSTi cAregatinA jIvo ane avirata samyagdaSTi deva-nArakInA jIvo mAtra ja svAmI jANavA. te paNa jyAre utkRSTa yogamAM vartatA hoya tyAre eka be samaya mAtra svAmI jANavA. bIje guNasthAnake utkRSTayoga nathI. trIje utkRSTayoga paNa nathI ane AyuSyakarmano baMdha paNa nathI. cothA guNaThANAmAM jo manuSya-tiryaMco hoya to niyamA devAyuSya ja bAMdhe. manuSyAyuSya na bAMdhe, pAMcamA Adi guNaThANAomAM manuSyAyuSya baMdhAtuM ja nathI. tethI te badhAne choDIne uparokta svAmI kahyA che. 397 3. devAyuSya = A prakRtinA u.pra.baMdhanA svAmI mithyAdRSTi, aviratasamyagdaSTi ane dezaviratidhara evA tiryaMco ane manuSyo tathA chaThThA-sAtamA guNaThANAvALA munio utkRSTa yoge vartatA hoya tyAre 1/2 samaya svAmI jANavA. bIje-trIje svAmI na kahevAnuM kAraNa pUrvanI jema jANavuM. devo ane nATakI devAyuSya bAMdhatA ja nathI. tethI tene choDIne tiryaMca-manuSyo ja svAmI kahyA che. 4. vajraRSamanArAva = A prakRtinA svAmI paM. tiryaMca prAyogya athavA manuSyaprAyogya nAmakarmanI 29 prakRtio bAMdhatA cAre gatinA mithyArdaSTi jIvo, tathA samyagdaSTimAM mAtra deva-nAkInA ja jIvo svAmI jANavA. jo samyagdaSTi tiryaMca-manuSyo hoya to deva prAyogya ja baMdha kare ane temAM saMghayaNa baMdhAya nahIM mATe samyagdaSTimAM manuSyatiryaMcanuM svAmI tarIke varjana kareluM che tathA 29 nA baMdhathI nIcenA nAmakarmanAM (23-25-26-28) baMdhasthAnakomAM A saMghayaNa baMdhAtuM Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha nathI. ane 30/31 nA baMdhamAM baMdhAya che. paraMtu bhAga vadhAre paDe che jethI utkRSTa pradezabaMdha thato nathI. ema vicArIne 29nA baMdhavALA kahyA che. temAM paNa savidha baMdhaka jIvo ja svAmI jANavA. 398 5. zeSa navaprakRti = bAkInI zuvihAyogati, devaddhika, saubhAgyatrika, vaikriyaddhika ane samacaturasa ema nava prakRtionA u.pra. baMdhanA svAmI devaprAyogya nAmakarmanI 28 prakRtio bAMdhatA mithyArdaSTi ane samyagdaSTi tiryaMca-manuSyo ja svAmI jANavA. 28nA baMdhathI nIcenA (23-25-26nAM) baMdhasthAnakomAM A prakRtio baMdhAtI nathI. ane 28 thI uparavartI 29-30-31mAM A prakRtio baMdhAya che. paraMtu bhAga adhika paDe che. narakaprAyogya paNa 28 prakRtio baMdhAya che. paraMtu tyAM vaikriyadvika sivAyanI 7 prakRtio to baMdhAtI ja nathI. mATe yathokta jIvo ja svAmI jANavA. mAtra eTaluM vizeSa che ke je jIvo devaprAyogya 28 bAMdhatA hoya, ane savidhabaMdhaka hoya tathA utkRSTayoge vartatA hoya tyAre 1/2 samaya svAmI jANavA ane vaikriyaddhika mATe devaprAyogya ke narakaprAyogya ema banne prakAranI 28 prakRti bAMdhatA savidhabaMdhaka ane utkRSTa yogI jIvo svAmI hoi zake che. 5915 gAthA : 92 niddApayalAdujuyalabhayakucchAtitthasammago sujaI / AhAradugaM sesA, ukkosapaesagA miccho // 92 // (nidrApracalAdviyugala bhayajugupsA tIrthAnAM samyaggaH suyatiH / AhArakadvikaM zeSA utkRSTapradezakA mithyAdRSTiH // 92 // ) zabdArtha - niddApayattA=nidrA pracalA, junuyata=be yugala hAsya, ti, ati, zoka, mayaA=bhaya ane jugupsA, tistha= ane tIrthaMkara nAmakarmano u.pra.baMdha, sammo=samyagdaSTijIva kare che, suna= suyati apramattamuni, AhAragi=AhArakadvikano, sesa=bAkInI prakRtiono, kosapaC=utkRSTapradezabaMdha, micchA=mithyArdaSTi jIva kare che. aa2aa Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 92 pAMcamo karmagraMtha 399 gAthArtha - nidrA, pracalA, be yugala, bhaya, jugupsA ane tIrthakara nAmakarma ema kula 9 prakRtione samyagdaSTi jIva, AhArakaddhikane apramattamuni ane bAkInI 66 prakRtione mithyASTi jIva utkRSTa pradezabaMdhavALI kare che. e 92 vivecana - nidrAvatA nidrA ane pracalAnA utkRSTa pradezabaMdhanA 4 thI 8mAM guNasthAnakanA pahelA bhAga sudhInA samyagdaSTi jIvo svAmI jANavA. te paNa saptavidhabaMdhaka ane utkRSTayogamAM vartatA 1/ 2 samaya mAtra svAmI jANavA. mithyAtve paNa saptavidhabaMdhaka ane utkRSTayoga ema banne saMbhave che. paraMtu tyAM thINadvitrika baMdhAya che. jethI bhAga adhika paDe che eTale tyAM u.pra.baMdha thato nathI. sAsvAdane utkRSTayoga paNa nathI ane thINadvitrikano abaMdha paNa nathI. tathA mizra utkRSTayoga nathI. A sarve kAraNothI 1-2-3 guNasthAnakomAM utkRSTa pradezabaMdha kahyo nathI. AThamAnA pahelA bhAgathI upara nidrA pracalAno baMdha thato ja nathI. tethI 4 thI 8/1 bhAga sudhInA samyagdaSTi saptavidhabaMdhaka jIvo svAmI kahyA che. sthitiSa = hAsya rati arati zoka bhaya ane jugupsA A cha prakRtionA (hAsyaSakanA) u.pra.baMdhanA svAmI saptavidhabaMdhaka utkRSTayogI samyagdaSTi jIva 1/2 samayamAtra svAmI jANavA. ahIM 12-3 guNasthAnakomAM svAmI na levAnuM kAraNa e che ke pahele mithyAtva mohanIyakarma baMdhAya che. tethI tyAM teno bhAga paDavAthI hAsyAdimAM dalika alpa Ave. bIje-trIje utkRSTa yoga nathI. A kAraNathI A 6 prakRtinA svAmI 4 thI 8mAM vartatA samyagdaSTi jIva svAmI kahyA che. prazna - hAsyAdiSakanA svAmI 4thI8mAM vartatA samyagdaSTi jIvo kahyA. paraMtu 6thI8 sudhInA jIvo svAmI kahevA joIe. kAraNa Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha ke jema mithyAtva na baMdhAvAthI teno bhAga adhika maLe eTale mithyAtvI jIva choDI daie chIe ane samyagdaSTi ja laie chIe tema apratyAkhyAnI ane pratyAkhyAnI kaSAya paNa na baMdhAvAthI teno bhAga paNa 6thI8mAM vadhAre maLI zake che. tethI 6thI8mAM svAmI kahevA joie? tathA hAsya rati bhaya ane jugupsA A cAranA svAmI to sAtame AThame ja kahevA joie, kAraNa ke ati zokano baMdha paNa chaa TaLI jAya che eTale teno bhAga paNa A cArane vadhAre maLe ? 400 uttara - mithyAtvamohanIyano baMdha aTake tyAre darzanamohanIyanI bIjI koi prakRti baMdhAtI ja nathI. tethI teno bhAga paDato ja nathI. phakta cAritra mohanIya ja baMdhAya che. badhuM dalika cAritramohanIyamAM ja vaheMcAya che. tethI cAritra mohanIyakarmanI baMdhAtI prakRtiomAM vadhAre dalika Ave che. mATe mithyAtvI na lIdhA ane samyaktvI jIva lIdhA te barAbara che. paraMtu cothe pAMcame guNaThANe je apratyAkhyAnIya ane pratyAkhyAnIya kaSAya baMdhAya che. ane 6 thI 8mAM te baMdhAtA nathI tethI teno bhAga hAsyAdiSaTkamAM 6 thI 8 guNasthAnaka levAthI vadhAre Avaze. A vAta barAbara nathI. kAraNa ke tyAM saMjvalana kaSAya baMdhAya che. eTale na baMdhAtA ATha kaSAyanuM dalika baMdhAtA saMjvalanamAM ja samAnajAtIya hovAthI jAya che. hAsyAdimAM AvatuM nathI. eTale apratyAkhyAnIyAdi 8 kaSAya baMdhAya ke na baMdhAya tethI hAsyAdikamAM kaMi lAbha thato nathI mATe 6thI8 na kahetAM 4thI8 kahela che. svopajJaTIkAmAM 94mI gAthAmAM bhaya jugupsAmAM sAdyAdibhAMgA samajAvatAM graMthakArazrIe ja lakhyuM che ke '"vAyA puna: sanAtitvaSAyAbAmeva mati, naitayo:'' tethI hAsyAdiSaTkamAM u.pra.baMdhanA svAmI 4 thI 8 kahyA che te barAbara che. gAthA : 92 vaLI chake ati zoka baMdhamAMthI nIkaLI jAya che. tethI teno bhAga adhika maLavAnA AzayathI hAsyAdi cAranA svAmI sAtame AThame Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 92 pAMcamo karmagraMtha 401 kahevAnI je vAta karI te paNa ucita nathI kAraNa ke be yugalo sAthe jo baMdhAtAM hota ane hAsyAdiSakanA cha bhAga paDatA hota to beno abaMdha thavAthI 4 bhAga paDe eTale eka ekanA bhAgamAM adhika dalika Ave paraMtu ema banatuM ja nathI. cothe pAMcame ane chake jyAM arati zoka baMdhAya che tyAM paNa hAsyarati athavA aratizoka ema be ja prakRtio baMdhAvAnI che. tethI A bemAMthI game te eka yugalanI be prakRti tathA bhaya jugupsA maLI cAra ja bhAga paDavAnA che. ane sAtamuM AThamuM laie to paNa hAsya rati bhaya jugupsA ema cAra niyata baMdhAvAnI che. paNa bhAga cAra ja paDavAnA che. bhAga ochA vadhAre thavAnA nathI. mATe 7thI 8 na kahetAM 4thI8 kahyA che. mATe zAstrakAroe je kahyuM che te badhu yuktiyukta ja che. svopajJaTIkAmAM 92mI gAthAmAM spaSTa ja lakhyuM che ke je ye sabhyadoSaviratApUrvaRRUIntAnAM madhye tabandhakAste te utkRSTayoge vartamAnA utkRSTapradezabandhamabhinivartayanti mithyAtvamAM ragata ti saMSTa | ahIM aviratathI apUrvakaraNAnta ema spaSTa kahyuM che. tathA mithyAtvano bhAga adhika maLe che. tethI samyagdaSTi lIdhAno ullekha che. paraMtu ATha kaSAyonA bhAgano ullekha nathI. ane 94mI gAthAnI TIkAmAM kaSAyono bhAga kaSAyone ja apAya che. samAna jAti hovAthI, Avo spaSTa pATha che tethI ATha kaSAya baMdhAya ke na baMdhAya, tenAthI hAsyAdine kaMI lAbha thato nathI. tathA arati zoka baMdhamAM hoya to paNa pratipakSI hovAthI cAra ja bhAga paDe che ane na baMdhAya to paNa hAsya rati bhaya jugupsA ema cAra niyata baMdhAtI hovAthI paNa cAra ja bhAga paDe che. tethI aratizoka sAtame AThame na baMdhAvAthI teno lAbha hAsyAdine maLaze e vAta paNa mithyA che. tIrtharanAmarma = devagati prAyogya tIrthaMkara nAmakarma sahita nAmakarmanI 29 prakRtio bAMdhatA evA avirata samyagdaSTithI apUrvakaraNanA chaThThAbhAga sudhInA guNasthAnakomAM vartatA manuSyo ja Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 402 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 92 u.pra.baMdhanA svAmI jANavA. te paNa savidhabaMdhaka ane utkRSTayogamAM vartatA manuSyo svAmI levA. cothAthI nIcenA (1-2-3) guNasthAnakomAM ane 29mA baMdhathI nIcenA (23-25-26-28)nA baMdhasthAnakomAM jinanAmano baMdha ja nathI. tethI te jIvo svAmI tarIke lIdhA nathI. tathA devaprAyogya 31 ane manuSya prAyogya 30nA baMdhamAM joke jinanAmakarma baMdhAya che. paraMtu bhAga adhika paDatA hovAthI te jIvo paNa svAmI tarIke lIdhA nathI. AhAradi = devaprAyogya 30 prakRti bAMdhatA sAtamA AThamAM guNasthAnakavALA suyati (apramattamuni) AhAraddhikanA u.pra.baMdhanA svAmI jANavA. deva prAyogya 31nA baMdhamAM paNa AhAraddhika baMdhAya che. paraMtu bhAganuM bAhulya che. ane bAkInAM nAmakarmanAM baMdhasthAnakomAM AhArakano baMdha ja nathI. ema vicArIne anyatra svAmitva jaNAvyuM nathI. - zeSA paryAdi = bAkInI 66 prakRtionA u.pra. baMdhanA svAmI mithyAdaSTi jIvo jANavA. saptavidhabaMdhaka ane utkRyogI samajI levA. tathA zakya hoya teTalA alpatara prakRtinA baMdhaka samajavA. atyAra sudhI kula 54nA svAmI pUrve kahyA che. bAkI rahelI 66mAM pahele ane bIje baMdhaviccheda pAmatI anukrame 16+25=41 prakRtio to samyagdaSTi jIvone baMdhamAM ja AvatI nathI. tethI mithyAdRSTi jIvo svAmI kahyA che. bAkI rahelI (66mAMthI bAda 41=25) pacIsa prakRtio jo ke samyagdaSTi jIvone ane mithyASTi jIvone ema bannene baMdhAya che. paraMtu te samyagdaSTi manuSya-tiryaMcAnA jIvo devaprAyogya 28 thI ane deva-nArakInA jIvo manuSyaprAyogya 29 thI ochI prakRtio (23-25-26) bAMdhatA ja nathI. ane mithyASTi jIvo to ekendriyaprAyogya 23-25-26 paNa bAMdhe che. temAM A bAkI rahelI 25 prakRtio baMdhAya che. tyAM bhAga alpa thatA hovAthI u.pra. baMdha saMbhave che. tethI mithyAdaSTi jIvo svAmI kahyA che.' Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 93 pAMcamo karmagraMtha 403 A 66 prakRtiomAM be AyuSyamAM aSTavidhabaMdhaka ane zeSa 64mAM samavidhabaMdhaka, utkRSTayogI, ane mithyAdaSTi A traNa vizeSaNo jANavAM. tathA alpatara prakRtinI baMdhakatA A pramANe samajavI. 1 tiryaMcaddhika, eke. jAti, au. zarIra, hai. zarIra, kA. zarIra, huMDaka, varNAdi cAra, agurulaghu, upaghAta, nirmANa, sthAvara, bAdara-sUkSma, aparyApta, sAdhAraNa, pratyeka, asthira, azubha, durbhaga, anAdeya ane ayaza A 25 prakRtionA u. pradezabaMdhanA svAmI aparyApta ekendriya prAyogya 23 prakRtio bAMdhatA tiryaMca-manuSyo. ra manuSyadvikanA apa. manu. prA. 25 bAMdhatA, paMcendriyajAtinA aparyApta tiryaMca-manuSya prAyogya 25 bAMdhatA, vikalendriyatrikanA aparyApta vikasendriyaprAyogyA 25 bAMdhatA, audArikAMgopAMga, chevaTuM saMghayaNa ane trasanAmakarma A 3 prakRtinA aparyApta tiryaMca-manuSya-vikalendriya prAyogya 25 bAMdhatA tiryaMca-manuSyanA jIvo svAmI jANavA. 3 paryApta, parAghAta, ucchavAsa, sthira ane zubha A pAMca prakRtinA paryAptA ekendriyaprAyogya 25 bAMdhatA tiryaca-manuSya ane izAnAnta devanA jIvo svAmI jANavA. 4 Atapa-udyotanA 5. eke. prA. 26 bAMdhatA tiryaca-manuSya ane izAnAntadevanA jIvo svAmI jANavA. 5 narakaddhika, azubhavihAyogati ane dusvara A cAra prakRtinA naraka prAyogya 28 bAMdhatA tiryaMca manuSyanA jIvo svAmI jANavA. 6 madhyama 4 saMghayaNa-saMsthAnanA paryApta tiryaMca-manuSya prAyogya 29 prakRti bAMdhatA cAre gatinA jIvo svAmI jANavA. 7 thiNadvitrika, mithyAtva, anaMtAnubaMdhI cAra, strIveda, napuMsakaveda, ane nIcagotra Ama 11 prakRtinA mithyAtvI jIvo svAmI jANavA. 8 narakAyuSyanA tiryaMcamanuSyo ane tiryaMcAyuSyanA cAragatinA jIvo jyAre aSTavidhabaMdhaka hoya tyAre svAmI jANavA A pramANe 21+9+5+2+4+8+11+2=66nA svAmI jANavA. Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 404 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 93 utkRSTa pradezabaMdhasvAmitva kahyuM. have ja... baMdhasvAmitva kahe che. sumuNI dunni asannI, nirayatigasurAusuraviuvvidugaM / sammo jiNaM jahannaM, suhumanigoyAikhaNi sesA // 93 // (sumuniH dve asaMjJI narakatrikasurAyussuravaikriyadvikam / samyagdRSTirjinaM jaghanyaM, sUkSmanigodAdyakSaNe zeSAH // 93 // zabdArtha supuofI=apramattamuni, hunna=AhAraddhikane, trIH asaMjJI paMcendriyajIva, nirati kura=narakatrika ane devAyuSyane, vivAM -devaddhika vaikriyaddhika, niri=ane jinanAma ema pAMcane, sakho samyagdaSTi jIva, gahanna jaghanya pradezabaMdha, suduniyA = sUkSmanigodIyo jIva utpattinA prathamasamayamAM vartato, pA=bAkInI prakRtione (ja.pradeze bAMdhe che.) 193aaaa gAthArtha - AhArakaddhikano apramattamuni, narakatrika ane devAyuSyano asaMjJI paMcendriya, devatrika vaikriyaddhika ane jinanAmakarmano samyagdaSTi jIva, ane bAkInI sarve prakRtiono sUkSmanigodIyo jIva utpattinA prathama samaye vartato jaghanya pradezabaMdha kare che. havA vivecana - utkRSTa pradezabaMdha samajAvIne have jaghanyapradezabaMdha samajAve che. te utkRSTa pradezabaMdhanA upAyo karatAM jaghanya pradezabaMdhanA upAyo naphTanAM tarasa vavAze gAthA 89nA A padanA AdhAre viparIta jANavA. alpataraprakRtibaMdhakane badale bahutara prakRtibaMdhaka levA, jethI bhAga bahu thavAthI baMdhAtI prakRtionA bhAgamAM alpa dalika Ave, utkRSTa yogIne badale jaghanyayogI levA. jethI dakigrahaNa jaghanya ja thAya, saMjJIpaMcendriya paryAptAne badale sUkSma nigoda utpattinA prathamasamayavartI aparyAptA jIva levA. jethI yoga atizaya alpa hoya. A upAyo dhyAnamAM rAkhIne svAmitva kahevAya che. Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 93 pAMcamo karmagraMtha 405 mAdAradika = AhArakadvikano ja.pra.baMdha apramattamuni kare che. te paNa aSTavidhabaMdhaka, parAvartamAnayogavALA ane devaprAyogya nAmakarmanI (jinanAma tathA AhArakaddhika sahita) 31 prakRtio bAMdhatA muni ja ja.pra. baMdha kare che. aSTavidhabaMdhaka levAthI bhAga adhika paDe jethI nAmakarmanA bhAgamAM daliko alpa AvavAthI ja. prabaMdha ghaTI zake. aparyApta avasthAmAM pratisamaye yoga asaMkhyAtagaNI vadhe che. eTale jaghanyayoga utpattinA prathama samaye ja maLe che. paraMtu AhAraddhika muni avasthAmAM ja baMdhAtuM hovAthI paryApta avasthA ja levI paDe che. ane paryApta avasthAmAM jaghanyayogano saMbhava tyAre che ke jyAre paryApta avasthAne yogya yogasthAnomAM jIva caDa-utara karavA rUpe parAvRtti karato hoya paraMtu koipaNa eka yogasthAnakamAM atizaya sthira na hoya tyAre ja eTale ke eka yogasthAnakathI utarI bIje, ane bIjAthI utarI trIje yogasthAnake jaldI jaldI badalAto hoya tyAre jaghanyayogavALo hoya che eTale parAvartamAna yogavALo jIva svAmI kahyo che. tathA nAmakarmanA devaprAyogya 30 ane 31 A banne baMdhasthAnakomAM AhArakaddhika baMdhAya che. paraMtu 30mAM bhAga ochA hovAthI ja... baMdhano saMbhava nathI tethI 31 bAMdhato jIva svAmI kahyo che. tathA AhArakaddhika sAtama-AThame ema banne guNaThANe baMdhAtuM hovA chatAM aSTavidhabaMdhaka hoya to bhAga adhika paDe jethI ja... baMdha AvI zake ane aSTavidhabaMdhaka sAtamA-AThamAmAMthI sAtame ja hoya che. tethI svAmI tarIke apramattamuni (sAmAvALA) ja svAmI jANavA. narakRtrisurIyuSya = A cAra prakRtiono ja. pra. baMdha asaMjJA paMcendriya paryAyo jIva kare che ane te paNa aSTavidhabaMdhaka parArvatamAna yogavALo jIva samajavo. ekendriya ane vizlendriyanA jIvo A cAra prakRti bAMdhatA ja nathI. mAtra asaMjJI paM. paryAptA ane saMjJI paM. paryAptA ja bAMdhe che. tethI ekendriyAdine svAmI kahyA nathI. asaMjJI ane saMjJI A bannemAM asaMjJI 5. karatAM saMjJI paM.no yoga asaMkhyAta gaNo vadhAre hoya che. tethI saMjJI paM. Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 406 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 93 svAmI tarIke kahyA nathI. mAtra asaMjJI paMcendriya paryApta ja svAmI tarIke kahyA che. te paNa jyAre aSTavidhabaMdhaka hoya tyAre vadhAre bhAgo paDavAthI jaghanya prade zabaMdha thaI zake che. mATe aSTavidha baMdhaka jIvo svAmI levA. parAvartamAnayogavALo jIva hoya to jaghanyayogavALo thaI zake kAraNa ke koI paNa eka yogamAM sthira hoya to tIvra ceSTA vALo hovAthI jaghanyayogI na bane. paraMtu yogamAM jaldI jaldI pherabadalI karato hoya to jaghanyayogI thAya tethI tevA parAvartamAna yogavALA jaghanyayogI jIva svAmI levA. paryAptA jIvo svaprAyogya jaghanyayogasthAnakomAM vadhumAM vadhu cAra samaya mAtra varte che. tethI 1 thI 4 samayasudhI parAvartamAna yoge jaghanyayogavALo asaMjJA paMcendriya paryApyo jIva narakatrika ane devAyuSyanA svAmI jANavo. surakivaizvihinAma = A pAMca prakRtionA ja... baMdhanA svAmI saMjJI paMcendriya, labdhiparyApta ane karaNaaparyApta bhavanA Adya samayavartI samyagdaSTi jIva svAmI jANavA. te pAMca prakRtiomAM devaddhika ane vaikriyadvikanA svAmI utpattinA prathama samayamAM vartatA ane devaprAyogya jinanAma sahita 29 prakRti bAMdhatA manuSya ja mAtra svAmI jANavA ane jinanAmakarmanA manuSyaprAyogya 30 prakRti bAMdhatA devabhavanA AdyasamayavartI samyagdaSTidevo ja mAtra svAmI jANavA. devaddhika ane vaikriyaddhikane saMjJI karaNaparyAptA, saMjJI karaNa aparyAptA ane asaMjJI karaNa paryAptA ema traNa prakAranA jIvo bAMdhe che. zeSa jIvo bAMdhatA nathI, tyAM saMjJIparyAptA ane asaMjJIparyAptA jIvo karatAM saMjJI aparyAptAmAM bhavanA Adyasamaye atyanta alpayoga hoya che. tethI saMjJaaparyAptA jIva ja svAmI jANavA. aparyAptAvasthAmAM samyakta hoya to ja deva prAyogya baMdha thAya che. ane tyAre ja uparokta cAra prakRti baMdhAya che. mATe samyagdaSTijIva ja svAmI kahyo che. temAM paNa jinanAma sahita devaprAyogya 29 prakRti bAMdhatA samyagdaSTi saMjJIaparyAptA bhavAdyasamayavartI manuSya ja svAmI levA. kAraNa ke 29 bAMdhavAthI bhAga vadhAre thAya. samyagdaSTi tiryaMco devaprAyogya baMdha kare paraMtu jinanAma na Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha bAMdhatA hovAthI 28 ja bhAga paDe tethI tyAM ja pra. baMdha na maLe. mATe jinanAma sahita 29 bAMdhatA manuSyo A cAra prakRtinA svAmI jANavA. bhavanA Adyasamaye AyuSyabaMdha hoto ja nathI, kAraNa ke bhavanA be bhAga gayA pachI ja AyuSya baMdhAya che. eTale bhavAghasamaye AyuSyano abaMdha ja hovAthI savidhabaMdhaka ja hoya che. tethI teno ullekha karyo nathI. be prakAranA baMdhaka hoya to ekano ullekha karavo paDe. gAthA : 93 prazna bhavanA be bhAga gayA pachI AyuSya bAMdhe evo jIva svAmI levo joiene ? kAraNa ke AyuSyano bhAga paDavAthI nAmakarmanA bhAgamAM lika alpa Ave tethI tyAM ja. pradeza baMdha thai zake? 407 uttara A jIva samyagdaSTi che. eTale labdhiparyApto che. be bhAga gayA pachI svAmI levA jaie to AyuSyano bhAga vadhAre paDe e vAta sAcI paraMtu yoga asaMkhya gaNo pratisamaye vadhe che. jethI karmadalikonuM grahaNa ja asaMkhyAtaguNa adhika thai jAya che. tethI ja. prabaMdha na maLe ema vicArI bhavAdhasamaya kahyo che. ninanAmarmanA : ja. pradezabaMdhanA paNa samyagdaSTi saMjJI paMcendriya (labdhiparyAptA paNa) karaNa aparyAptA bhavanA AdyasamayamAM vartatA anuttaravAsI devo manuSyaprAyogya jinanAma sahita 30 bAMdhatA hoya tyAre svAmI jANavA. jo ke bhavAdya samaye vartatA manuSyo paNa jinanAma karma bAMdhe che ane alpayogavALA che. paraMtu te manuSyo deva prAyogya nAmakarmanI 29 bAMdhe ane devo bhavAdya samaye manuSyaprAyogya jinanAmakarma sahita (saMghayaNano baMdha vadhavAthI) 30 bAMdhe, tethI devomAM eka bhAga vadhAre paDavAthI ja.pra.baMdha devomAM maLI zake che. mATe manuSyo na kahetAM devo svAmI kahyA che. tiryaMco samyagdaSTi hoya che. paraMtu jinanAma bAMdhatA ja nathI. tethI teone svAmI na kahyA. nArakI ane zeSavaimAnika devo jinanAma sahita manuSya prAyogya 30 bAMdhe che. paraMtu vadhu ceSTAvALA hovAthI anuttaravAsI devo jeTalA jaghanya yogavALA nathI. ityAdi vicArI uparokta anuttaravAsI devo ja svAmI kahyA che. Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 408 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 94 zeSa navAdhizata = bAkInI 109 prakRtionA ja... baMdhanA svAmI sUkSmanigodAvasthAvartI labdhi ane karaNathI aparyAptA jIva svAmI jANavA. temAM 107 prakRtionA svAmI bhavanA AdyasamayamAM vartatA svayogya saMbhavatI adhika prakRti bAMdhatA jIva svAmI jANavA ane tiryaMcAyuSya ane manuSyAyuSyanA svAmI sUkSma nigodAvasthAvALA potAnA bhavanA be bhAga gayA pachInA trIjA bhAganA AdyasamayamAM vartatA aparyAptA jIva svAmI jANavA. be bhAga gayA pahelAM AyuSya baMdhAtuM ja nathI mATe be bhAga gayA pachI svAmI kahyA che. anya jIvo karatAM sUkSmanigodamAM alpayoga hoya che. temAM paNa aparyAptAmAM ane bhavanA AdyasamayamAM atizaya alpayoga hoya che. tethI uparokta jIva svAmI kahyA che. mUlakarmonuM jaghanyapradezabaMdha svAmitva graMthakArazrIe mUlagAthAmAM kahyuM nathI. paraMtu saraLa hovAthI ane uttaraprakRtionA kathananA AdhAre samajAtuM hovAthI svayaM samajI levuM. tyAM mUla sAtakarmono ja... baMdha sUkSmanigodIyo jIva bhavanA Adya samayavartI hoya tyAre kare che. ane AyuSyakarmano ja... baMdha te ja jIva bhavanA trIjAbhAganA Adya samaye kare che. meM 93 utkRSTa ane jaghanya pradezabaMdhanuM svAmitva kahIne have pradeza baMdhane AzrayI utkRSTa-anuskuSTAdinA sAdyAdi bhAMgA jaNAve che. dNsnnchgbhykucchaabitituriiyksaayvigghnaannaannN| mUlachage Nukkoso, cauha duhA sesi savvattha // 94 // (darzanaSaTkabhayajugupsAdvitIyatRtIyaturIya kaSAyavighnajJAnAnAm / * mUlaSaTke'nutkRSTazcaturdhA, dvidhA zeSe sarvatra // 94 // ) zabdArtha - haMsaUchamacha=darzanAvaraNIya che, bhaya ane jugupsA, vitiyasa=bIjo, trIjo ane cotho kaSAya, vizvanATi= pAMca aMtarAya ane pAMca jJAnAvaraNIya, mUcha mUla Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 94 pAMcamo karmagraMtha 409 cha karmono, samunnosI=anutkRSTa pradezabaMdha, 3 cAra prakArano che. kuda = be prakAre, pa=bAkImAM, savvastha=sarva ThekANe 1 94 gAthArtha - darzanAvaraNIya che, bhaya, jugupsA, bIja, trIjo, cotho kaSAya, pAMca aMtarAya ane pAMca jJAnAvaraNIya ema 30 uttaraprakRtino ane mUla cha karmono anutkRSTa pradezabaMdha cAra prakAre che. ane bAkInI badhI prakRtiono anutkRSTabaMdha, ane sarve prakRtionA bAkInA baMdho ema badhuM be prakAre hoya che. je 94 5 vivecana - sarvathI vadhAremAM vadhAre arthAt atizaya ghaNA karmakaMdhone grahaNa karavA te utkRSTa pradezabaMdha, tenAthI nyUna, nyUnatara, nyUnatama yAvat sarvathI jaghanya karmaskaMdhone grahaNa karavA te anutkRSTa pradezabaMdha kahevAya che ema be prakAramAM badhI jAtanA pradezabaMdha AvI jAya che. evI ja rIte sarvathI alpamAM alpa pradezagrahaNa thAya te jaghanya, tenAthI adhika adhika yAvat utkRSTa sudhInA pradezonuM grahaNa thAya te ajaghanya, A be prakAramAM paNa badhI jAtanA pradezabaMdha AvI jAya che. ema utkRSTAdi cAra bhedo thAya che. tenA kALane AzrayI sAdi, anAdi, dhruva ane adhuva evA cAra bhedomAMthI yathAyogya bhedo thAya che. tenI vicAraNA A pramANe che. 47 dhruvabaMdhI prakRtio dhruvabaMdhI hovAthI sarve jIvone anAdi kALathI sadA baMdhAya che. ane abhavya jIvone bhaviSyamAM paNa anaMtakALa baMdhAze, paraMtu bhavya jIvone bhaviSyamAM te 47 prakRtinA baMdhano uparanA guNasthAnakomAM caDhatAM aMta Avaze. A vAtane dhyAnamAM rAkhIne jaNAve che ke 47 dhruvabaMdhI pravRtiomAM mithyAtvamohanIya, cAra anaMtAnubaMdhI kaSAya, thINadvitrika ane nAmakarmanI 9 dhruvabaMdhI ema kula 17 prakRtio evI che ke jeno utkRSTa pradezabaMdha mithyASTi jIva kare che. kAraNa ke mithyAtva mohanIya to pahele guNaThANe ja baMdhAya che. AgaLanA guNasthAnakomAM baMdhAtI ja nathI. anaMtAnubaMdhI cAra ane thINadvitrika Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 410 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 94 pahele-bIje ema be ja guNasthAnakomAM baMdhAya che. paraMtu bIje utkRSTa yoga hoto nathI tethI utkRSTapradezabaMdha pahele ja thAya che. tathA nAmakarmanI dhruvabaMdhI 9 prakRtio jo ke pahelA guNaThANAthI 8 6 bhAga sudhI baMdhAya che. paraMtu alpa bhAga paDe evuM nAmakarmanuM e kendriyaprAyogya 23nuM baMdhasthAnaka pahele ja hoya che. tethI A 17no utkRSTa pradezabaMdha pahelA guNaThANe ja thAya che. sarve saMsArI jIvo pahelA guNaThANe to hatA ane che. tethI utkRSTa pradezabaMdha karavAno vAro bhUtakALamAM Avyo ja che. ane jyAre utkRSTapradezabaMdha Adaryo haze tyAre utkRSTa pradezabaMdhanI sAdi thayelI che ane anutkRSTa baMdha aTakelo che eTale adhruva thayelo che. utkRSTa yogasthAnaka eka be samaya mAtra ja Take che. tethI utkRSTapradezabaMdha eka be samaya mAtra ja thAya che. tyArabAda pharIthI anutkRSTabaMdha thAya che. tyAre utkRSTa adhruva ane anutkRSTanI sAdi thAya che. A pramANe pahelA guNaThANe utkRSTa -anutkRSTa pradezabaMdha vArApharatI baMdhAtA hovAthI bannenA sAdi ane adhruva ema be ja bhAMgA 17 prakRtinA thAya che. paraMtu A 17nA anAdi ane dhruvanA bhAMgA ghaTatA nathI. bAkInI je 30 dhruvabaMdhI prakRtio che. te 30no utkRSTa pradezabaMdha 4 thI 10mAM samyagdaSTi jIvane ja thAya che paraMtu mithyAdRSTi jIvane utkRSTapradezabaMdha thato nathI. tethI samyakta na pAmelA jIvone anAdi kALathI mithyAtva mAtra ja hovAthI ane tyAM utkRSTa pradezabaMdha na thavAthI sadAkALa anutkRSTa pradezabaMdha ja thAya che. tethI te 30 dhruvabaMdhImAM anutkRSTanA sAdianAdi-dhruva ane adhuva ema cAra cAra bhAMgA thaI zake che. TarzanAvaraNIya vAra no upazamaka ane kSapaka ema banne zreNImAM 10mAM guNaThANe mAtra 1/2 samaya utkRSTa pradezabaMdha thAya che. kAraNa ke AyuSya ane mohanIya na baMdhAtuM hovAthI mUlakarmanA cha ja bhAga paDe che tathA nidrApaMcaka baMdhAtuM na hovAthI uttaraprakRtinA bhAga paNa cAra ja thAya che. A rIte 10mAM guNaThANe 1/2 samaya utkRSTa yoga Ave tyAre Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 94 pAMcamo karmagraMtha 411 1/2 samaya mAtra utkRSTa pradezabaMdha karIne tyArabAda anutkRSTabaMdha zarU karatAM athavA agiyArame jaI cAra darzanAvaraNIya karmanA sarvathA abaMdhaka thaI tyAMthI utaratAM dazame AvI anutkRSTabaMdha zarU karatAM anutkRSTabaMdhanI sAdi thAya che. je jIvo A dasamu-agiyAramuM guNasthAnaka nathI pAmyA, teone utkRSTa pradezabaMdha bAMdhavAno ke sarvathA abaMdhaka thavAno vAro na Avyo hovAthI anAdikALathI anutkRSTa ja baMdhAya che. tethI anutkRSTabaMdha anAdi kahevAya che. abhavyane A anutkRSTa baMdha anaMtakALa cAlavAno ja che. tethI dhruva ane bhavyane kSapaka zreNI athavA upazamazreNI zarU karatAM 10-11me guNasthAnake Avaze tyAre virAma pAmaze mATe adhruva. ema darzanAvaraNIya 4 karmanA anutkRSTabaMdhanA sAdyAdi cAra bhAMgA thAya che. nidrApravanA A be prakRtiono utkRSTa pradezabaMdha satavidha baMdhaka utkRSTayogI 4 thI 8/1 bhAga sudhImAM vartatA jIvo kare che. tethI samyatva na pAmelAne AzrayI anutkRSTa pradezabaMdhanA pUrvoktarIti mujaba sAdyAdi cAra bhAMgA thAya che. maguptA A be prakRtiono utkRSTa pradezabaMdha paNa nidrAnI jema samyagdaSTine ja thAya che. taphAvata mAtra eTalo ja che ke cothAthI 8/1 bhAga sudhIne badale cothAthI 87 bhAga sudhImAM jyAre utkRSTa yoga Ave tyAre 12 samaya utkRSTa pradezabaMdha thAya che tethI nidrA-pracalAnI jema A bhaya ane jugupsAnA anutkRSTa pradezabaMdhanA cAra bhAMgA thAya che. apratyArasthAnAdri 22 jAya = apratyAkhyAnIyano cothe, pratyAkhyAnIyano pAMcame, ane saMjvalanano navame utkRSTapradezabaMdha thAya che. tethI ahIM paNa nidrA-pracalAnI jema ja anutkRSTa pradezabaMdhanA sAdyAdi cAra bhAMgA thAya che. dha jJAnAvaraNIya ane kantarAya A 10 prakRtiono u.pra.baMdha 10mAM guNaThANe thAya che tethI cAra darzanAvaraNIyanI jema pAMca jJAnAvaraNIya ane pAMca aMtarAyanA paNa anutkRSTa pradezabaMdhanA sAdyAdi cAra bhAMgA thAya che. Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha A pramANe A 30 prakRtiono utkRSTabaMdha 1/2 samayamAtra hovAthI sAdi-adhruva, paraMtu anutkRSTa baMdha upara samajAvyA pramANe dhruvabaMdhI prakRti hovAthI sAdi-anAdi dhruva ane adhruva ema cAra prakAre thAya che. tathA A 17+30= ema 47 suDatAlIse dhruvabaMdhI prakRtiono jaghanyapradezabaMdha sUkSmanigodIyA alpatarayogavALA jIvane utpattinA prathama samaye thAya che. te samaye jaghanyanI sAdi thAya che. te ja jIvane bIjA samaye asaMkhyagaNo yoga vadhavAthI ajaghanya pradezabaMdha thAya che. tyAre ajaghanyanI sAdi thAya che. sUkSmanigodano bhava dareka jIvo bhUtakALamAM anekavAra pAmI cUkyA che. tethI anekavAra jaghanya ane ajaghanya pradezabaMdha vArApharatI karyA ja che. mATe te banne baMdhanA sAdi-adhruva ema be be ja bhAMgA thAya che. A rIte 47 dhruvabaMdhImAM 17 prakRtinA utkRSTAdi cArenA sAdi adhruva be be bhAMgA hovAthI 17x8=136 ane 30 dhruvabaMdhInA anutkRSTa baMdhanA sAdyAdi cAra, tathA utkRSTa jaghanya ane ajaghanya A traNa pradezabaMdhanA sAdi adhva be be ema dasa dasa bhAMgA thavAthI 30x10=300 maLIne dhruvabaMdhI 47nA 136+300=436 bhAMgA thAya che. 412 tathA 73 avabaMdhI prakRtio to avabaMdhI ja hovAthI kyAreka baMdhAya ane kyAreka na baMdhAya, anAdikALathI satata baMdhAtI ja nathI. tethI anAdi ane dhruva bhAMgA thatA ja nathI. gAthA 9091-92mAM jaNAvyA pramANe utkRSTa ane anubhRSTabaMdha tathA sUkSmanigodanA bhavamAM utpattinA prathama samaye jaghanya ane zeSakALe ajaghanyabaMdha ema cAre prakAranA baMdhanA sAdi-adhruva be be ja bhAMgA thAya che. mATe 73x8=584 bhAMgA thAya che. dhruvabaMdhI ane avabaMdhInA maLIne kula bhAMgA 436+584=1020 thAya che. gAthA : 94 upara samajAvyA pramANe mUla ATha karmomAM AyuSya ane mohanIyakarmane choDIne zeSa cha karmono utkRSTapradezabaMdha dazame guNaThANe Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 94 pAMcamo karmagraMtha 413 ja 1/ra samaya mAtra ja utkRSTayogakALe thAya che te kALe utkRSTanI sAdi, 1/2 samaya pachI anutkRSTa bAMdhe tyAre athavA agiyArame jaI abaMdhaka thaI paDIne dasame AvI pharIthI navo anutkRSTa pradezabaMdha kare tyAre anutkRSTa baMdhanI sAdi, dazamuM agiyAramuM guNasthAnaka jeo nathI pAmyA tene anAdi, abhavyane dhruva, ane bhavyane adhruva. ema mUla cha karmano anutkRSTa pradezabaMdha cAra prakAre hoya che ane utkRSTabaMdha 12 samaya mAtra ja dazame guNaThANe hoya tethI te utkRSTabaMdha sAdi adhruva che. A ja cha karmanA jaghanya ajaghanya pradezabaMdha sukSmanigodAvasthAmAM prathama-dvitIya samaya AzrayI thatA hovAthI sAdi-adhruva be be bhAMgA ja thAya che ema cha karmo nA 6410=60 bhAMgA thAya che. mohanIya ane AyuSyano utkRSTa pradezabaMdha pahele guNaThANe utkRyogakALe thAya che. ane 1/2 samaya pachI anutkRSTa pradezabaMdha thAya che. kAraNa ke utkRSTa yogasthAnaka 1/2 samaya ja Take che. anAdikALathI jIva pahelA guNaThANe to che ja, tethI vAraMvAra A utkRSTa-anutkRSTa pradezabaMdha anekavAra karyA che. mATe bannenA sAdi-adhruva be be bhAMgA thAya che. vaLI AyuSyakarma to bhavamAM eka vAra ja baMdhAtuM hovAthI paNa sAdi-adhruva che tathA jaghanya ajaghanya baMdha paNa sUkSmanigodanI avasthAne AzrayI thatA hovAthI ane sUkSmanigodapaNuM anekavAra prApta thayela hovAthI tenA paNa sAdi-adhruva be be bhAMgA thAya che. kula AyuSyanA paNa ATha ane mohanIyanA paNa ATha ema soLa bhAMgA thAya che. tethI cha karmanA 60 ane be karmanA 16 maLIne 60+16-76 bhAMgA thAya che. mULakarma ane uttarakarmonA bhAMgA sAthe maLIne kula 76+1020=1096 bhAMgA pradezabaMdhanA jANavA je 94 che Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 414 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 94 utkRSTapradezabaMdhanA svAmitvanuM citra vizeSatA prakRtinI prakRtinAM nAma svAmI kevo yoga keTalAnA. saMkhyA baMdhaka pa jJAnA. 4 darzanA. sUkSmasaMparAya che utkRSTa ! mUlakarmanA 5 aMta. sAtA, yaza guNasthAnakavALA | yogI pavidha ane uccagotra baMdhaka 12 samaya mAtra apratyAkhyAnIya avirata samya. | saptavidhabaMdhaka pratyAkhyAnAvaraNa dezavirata puruSaveda, saMjavalana | anivRtti bAdara zubhavihAyo. narAyu. | mithyASTi divatrika, zubhagatrika, | athavA vikriyadika, samacatu. | samyagdaSTi asAtA. vajeRSabha anukrame 1,2,3,4,5mAM bhAgamAM 1}ra samaya. alpatara |1-4-5,6 ane 7guNauttaraprakRti sthAnakamAMthI yathAyogya baMdhaka samavidha baMdhaka 4 thI 8 guNa. 1ra samaya nidrAdika, hAsyAdi Saka ane jinanAma AhAraddhika 78 guNa. zeSa prakRti mithyAdaSTi AyumAMaSTa 120 Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 94 pAMcamo karmagraMtha 415 jaghanya pradezabaMdhanA svAmitvanuM citra prakRtinI prakRtionA yoga kiTalAnA svAmI saMkhyA ! vizeSatA | vizeSatA kevo nAma | baMdhaka 2 | AhAraddhika |apramattamuni parAvartamAna | aSTavidha | 1 thI 4 jaghanya yogI | baMdhaka | samaya 4 | narakatrika.surAyuM | asaMjJI paM.mithyA, ] devadika, vaikriya | samyagdaSTimanuSya | jaghanya | savidha | bhavanA yogI baMdhaka samaye dvika Adya prAyogya bAMdhatAM 1 |jinanAmakarma | anuttaravAsIdeva manuSya prAyogya 3)bAMdhatA devo 2 | tiryaMcA, manuSyA, sUkSmanigoda labdhi aparyApta be bhAga aSTavidha 1 samaya | bhavanA baMdhaka | mAtra ) gayA pachI trIjA bhAganA Adya samaye 107 | zeSa prakRtio | sUkSmanigoda labdhi aparyApta saptavidha | prathama baMdhaka samaye bhavanA | Aghasamaye Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 416 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 95-96 pradezabaMdhamAM sAdyAdi bhAMgAnuM citra prakRtinI prakRtionA .. anutkRSTa jaghanya ajaghanya kula saMkhyA | nAma ] baMdha | baMdha | baMdha | bhAgA 4 darzanA. nidrAddhika bhaya, sAdi-adhuva | sAdi-anAdi | sAdi-adhuva | sAdi-adhuva| 300 jugupsA,bIja, trIjo, | 2 dhruva-adhruva 2 | 2 kaSAya, saMjavalana kaSAya, jJAnA. 5, aMtarAya 5, kula-30 17 mithyAtva, anaMtA. thiNaddhi-| sAdi-adrava | " trika, nAmadhuvabaMdhI 9 | 2 2 | 136 | kula-17 dhruvabaMdhI 73 | adhuvabaMdhI 584 120 1020 prakRtibaMdha, sthitibaMdha, rasabaMdha ane pradezabaMdha ema cAra prakAranA baMdha tathA tenA svAmI ane tenAthI thatA sAdyAdi bhAMgAonuM varNana karyuM have yogasthAnAdi bolanuM alpabadutva samajAve che. seDhiasaMkhijjaMse jogaThANANi payaDiThiibheyA / . ThiibaMdha jhavasAyANubhAgaThANA asaMkhaguNA // 95 // tatto kammapaesA aNaMtaguNiyA tao rasaccheyA / jogA payaDipaesaM, ThiiaNubhAgaM kasAyAo // 96 // (zreNyasaMkhyeyAMze yogasthAnAni prkRtisthitibhedaaH| sthitibandhAdhyAvasAyAnubhAgasthAnAnyasaGakhyeyaguNAni // 95 // ) Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 95-96 pAMcamo karmagraMtha 417 tataH karmapradezA anaMtaguNitAstato rasAvibhAgAH / yotipradeza, sthityanumA kaSAyAt 26 II) zabdArtha-seminise =zreNInA asaMkhyAtamA bhAgamAM, govALi = yogasthAnako, pathaviDiyAprakRtibhedo ane sthitibhedo, kivaMyavasAyA,mAtA = sthitibaMdhamAM hetubhUta adhyavasAya sthAno ane anubhAgabaMdhamAM hetubhUta adhyavasAyasthAno, saMrapuII= asaMkhyAta-guNAM che, to mapAsa tenAthI karmapradezo, vitapuforI anaMtaguNA che, to tenAthI sarjIyA=rasanA avibhAgapalicchedo anaMtaguNA che, goLa cogathI, palipasiM= prakRtibaMdha ane pradezabaMdha thAya che, hipumA sthitibaMdha ane rasabaMdha, vasAvAjhokaSAyathI thAya che. che 95-96 che. gAthArtha - zreNInA asaMkhyAtamA bhAga pramANa yogasthAnako che. tenAthI prakRtibhedo, sthitibhedo, sthitibaMdhamAM hetubhUta adhyavasAya sthAno, rasabaMdhamAM hetubhUta adhyavasAya sthAno anukrame asaMkhyAta guNAM che. tenAthI karma pradezo anaMtaguNA che ane tenAthI rasanA avibhAga palicchedo anaMtaguNA che. prakRtibaMdha tathA pradezabaMdha yogathI ane sthitibaMdha tathA rasabaMdha kaSAyathI thAya che. 95-96 vivecana - mana-vacana-kAyAnA nimittathI AtmapradezomAM je halana-calana-pravRtti-asthiratA-caMcaLatA thAya che. te asthiratAne ja yoga kahevAya che "AtmAne karmanI sAthe je joDe te yoga kahevAya che." je yoganuM varNana A ja karmagraMthanI pa3-54 gAthAmAM pUrve karyuM che. tevA prakAranA yoganI taratamatAthI (hInAdhikatAthI) paDelA je prakAro-sthAno te yogasthAnaka kahevAya che. sauthI alpamAM alpa (jaghanya) yoga sUkSmanigodIyA jIvane utpattinA prathama samaye hoya che. ane vadhumAM vadhu (utkRSTa) yoga saMjJI paMcendriya paryAptAmAM hoya che. te yoganuM sAmAnyavarNana 53-54 gAthAmAM karyuM che. chatAM Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 418 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 95-96 vizeSavarNana jANavuM hoya to karmaprakRtinA baMdhanakaraNanA prAraMbhanI gAthAomAM che. tyAMthI jANI levuM. sthAvara jIvo potAnA prAyogya eka eka yogasthAnakamAM anaMtA anaMtA, ane trasa jIvo potAnA prAyogya eka eka yogasthAnakamAM asaMkhyAta asaMkhyAta hoya che tethI jIvo anaMtA hovA chatAM paNa yogasthAnako asaMkhyAtAM ja che temAM paNa aparyAptA jIvo koipaNa eka yogasthAnakamAM eka samayamAtra ja varte che. kAraNa ke pratisamaye asaMkhyAtaguNA yoge vadhe che tethI dvitIyAdi samayomAM yogasthAnaka badalAI jAya che. paraMtu paryAptA jIvo sva prAyogya yogasthAnomAM jaghanya yogasthAne 1 thI 4 samaya sudhI ane utkRSTayogasthAne 1/2 samaya sudhI ane madhyamayogasthAne koI sthAnomAM vadhumAM vadhu 3 samaya, koI sthAnomAM vadhumAM vadhu 4 samaya ema yAvat koI sthAnomAM vadhumAM vadhu 8 samaya sudhI jIvo rahI zake che. A yogasthAno saMsArI sarve jIvonAM maLIne AkAzapradezonI sUci zreNInA asaMkhyAtamA bhAga pramANa arthAt asaMkhyAtAM hoya che. have pAchaLa samajAvAtA bIjA cha bolo karatAM A saMkhyA ghaNI ja alpa che tethI yogasthAno sauthI alpa che. tenAthI prakRtibhedo asaMkhyAtaguNA che. prakRtibhedonuM varNana karmagraMthomAM AvatI matijJAnAvaraNIya Adi prakRtio jo ke 158 che. to paNa temAMnI eka eka prakRtinA viSaya ane kSetrAdinA bhedane lIdhe asaMkhya asaMkhya bhedo thAya che. jema ke zrutajJAnAvaraNIyakarma zrutajJAnane AcchAdita karavA rUpe eka prakAranuM che, chatAM gujarAtI, hindI, aMglIza, marAThI Adi bhASAone jANavA rUpe, itihAsa, bhUgoLa, gaNita vijJAna Adi viSayone jANavA rUpe, dhArmika-vyavahArika koI kalA saMbaMdhI jJAna meLavavA rUpe aneka prakAranuM che. tethI zruta jJAnAvaraNIya karma paNa aneka prakAranuM che. Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 95-96 pAMcamo karmagraMtha 419 tathA AnupUrvI nAmakarma sAmAnyathI cAra gati pramANe cAra prakAranuM che. paraMtu lokAkAzanA asaMkhyAtA AkAzapradeza pramANe judA judA kSetre vakratAvALI gati karAvavA rUpe aneka prakAranuM che. manuSyAyuSya ekabheda rUpa che chatAM bhAratamAM, airAvatamAM, mahAvidehamAM ema kSetrAdi bhede bhinna bhinna bhava apAvavA rUpe aneka prakAranuM che. asAtAvedanIya karma eka ja prakAranuM che. paraMtu tAva, kensara, TIbI, blaDapresara, ityAdi bhinna bhinna rogo ApavA vaDe aneka prakAranuM che A pramANe eka eka prakRtinA asaMkhya-asaMkhya bhedo paDavAthI yogasthAno karatAM prakRtibhedo asaMkhyAtaguNA che. sthitibhedonuM varNana upara je asaMkhya prakRtibhedo samajAvyA, temAMno koipaNa eka eka prakRtibheda asaMkhya asaMkhya sthitibhede baMdhAya che. koipaNa vivakSita eka prakRtibheda koI jIva antarmuhUrtanI sthitivALo bAMdhe, koI jIva samayAdhika antarmuhUrta sthitivALo bAMdhe. bIjo koi jIva be samayAdhika antarmuhUrtanI sthitivALo bAMdhe ema yAvat 20-3040-70 koDAkoDI sAgaropama sudhInI paNa sthitivALo te prakRtibheda bAMdhe, tethI koIpaNa eka prakRti bhedanA antarmuhUrtathI mAMDIne potAnI utkRSTasthiti sudhImAM jeTalA bhedo thAya teTalAM sthitisthAno thAya. eke eka prakRti bheda ATalAM ATalAM sthitisthAno vALA judA judA jIvo vaDe baMdhAya che. tethI prakRtibhedo karatAM sthitibhedo asaMkhyAtaguNA che. tenA karatAM paNa sthitibaMdhamAM hetubhUta adhyavasAya sthAno asaMkhyAtaguNA che. sthitibaMdhamAM hetubhUta adhyavasAya sthAno koipaNa karmaprakRtinuM koipaNa eka sthitisthAna sarva jIvone AzrayI traNe kALamAM judA judA aneka adhyavasAyasthAnothI baMdhAya che. Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 420 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 95-96 antarmuhUrtapramANa paheluM sthitisthAna je je jIvoe bAMdhyuM che. bAMdhe che. ane bAMdhaze te sarve jIvonAM adhyavasAya sthAno ja gaNIe to asaMkhyalokAkAzapradeza pramANa thAya che. samayAdhika aMtarmuhUrta, be samayAdhika antarmuhUrta, traNa samayAdhika aMtarmuhUrta, ema eka eka sthitisthAna bAMdhanArA jIvonAM kaSAyajanya A adhyavasAyasthAno asaMkhya asaMkhya lokAkAzapradezapramANa hoya che tathA pratyekasthitisthAnomAM te adhyavasAyasthAno apUrva apUrva hoya che. prazna - jo sthitisthAna samAna hoya to tenA kAraNabhUta adhyavasAyasthAna bhinna bhinna kema hoI zake ? ane jo kAraNabhUta adhyavasAyasthAna bhinna bhinna che to kAryabhUta sthitisthAna samAna kema hoya ? kArya kAraNamAM Avo taphAvata kema ? nyAyanI rIta evI hoya che ke rAmere kAryasthApi beH ane vAryomenTe rAkhe ? uttara - ahIM kAraNabhUta adhyavasAya sthAno asaMkhya abhinna bhinna) che ja. tethI tajjanya sthitisthAno paNa dravya, kSetra, kALa ane bhAvane AzrayI nizcayanayathI to bhinna bhinna che ja. paraMtu dravyakSetrAdithI thatI sthitisthAnonI bhinnatAnI avirakSA karIne mAtra kALanI samAnatAne dhyAnamAM laIne samAnasthiti kahelI che. arthAt sthitisthAnamAM hetubhUta adhyavasAya sthAna bhinna bhinna hovAthI tajjanya sthitisthAna bhinna-bhinna hovA chatAM kAlanI samAnatA hovAthI tenI ja pradhAna vivakSA karIne ane kSetrAdi bhedanI avirakSA karIne A vidhAna karela che. tethI adhyavasAyasthAnonI vicitratA sthitisthAnonI vicitratAnuM aniyAmaka (akAraNo che. mAtra sthitisthAnomAM deza-kAlarasavibhAgAdinI vicitratAnAM ja te adhyavasAyasthAno kAraNa bane che. paraMtu sthitisthAnanI bhinnatAnuM kAraNa banatAM nathI athavA kALane AzrayI samAna sthitisthAna bAMdhavA chatAM adhyavasAyasthAnonI vicitratAnA kAraNe deza-kAlAdinI vicitratAthI eka ja sthitisthAna Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 95-96 pAMcamo karmagraMtha 421 citra-vicitra paNa kahevAya che. eka ja sthitisthAnane kSetrAdine AzrayI kathaMcit citra ane samAna sthitine AzrayI thaMci acitra mAnavAmAM kaMI doSa nathI. syAdvAda dRSTie A tattva vicAravuM. juo kammapaDi baMdhanakaraNa gAthA 87nI pUjaya upAdhyAyajI kRta TIkA. A pramANe sthitisthAno karatAM tenA hetubhUta kASAyika adhyavasAya sthAno asaMkhyAtaguNAM che. have sthitibaMdhanA hetubhUta adhyavasAyasthAno karatAM paNa anubhAgabaMdhanA hetubhUta adhyavasAyasthAno asaMkhyaguNa che. anubhAgabaMdhamAM hetubhUta adhyavasAyasthAno sthitibaMdhamAM hetubhUta je je adhyavasAyasthAno che. te kaSAyodayanI kAraNatAvALAM che ane anubhAgabaMdhamAM hetubhUta je je adhyavasAya sthAno che te vezyAnugata kaSAyodayajanya che. A pramANe sthitibaMdhamAM hetubhUta kaSAyodaya anya samAna evo eka adhyavasAya paNa lezyAnI taratamatAnA kAraNe anubhAgabaMdhamAM bhinna-bhinnatA lAvanAra bane che. tethI vezyAthI yukta evA kaSAyodayanI vivikSAe te adhyavasAyo asaMkhya lokAkAza pradeza pramANa thAya che. jema ke 25 mANaso dhana kamAvAnA AzayathI nagaramAM AvyA. dareke manamAM saMkalpa karyo ke ApaNe dasa lAkha rUpIyA bhegA karavA che. paraMtu eke manamAM evo saMkalpa karyo ke dhaMdho karIne meLavavA, bIjAe evo saMkalpa karyo ke saTTo karIne meLavavA, trIjAe evo saMkalpa karyo ke jugAra ramIne meLavavA, cothAe evo saMkalpa karyo ke corI karIne meLavavA. A pramANe dasa lAkha rUpIyA meLavavAno lobha kaSAya badhAmAM samAna che. eTale kASAyika adhyavasAyasthAna samAna che. paraMtu tenI saphaLatAmAM upAyabhUta lezyAjanya adhyavasAyasthAno bhinna bhinna che. jema jAMbu khAvAnA dRSTAntamAM sudhA maTADavAnI icchA rUpa lobha samAna che. paraMtu tenA upAyabhUta mUlathI vRkSa chedavuM, zAkhAthI chedavuM, prazAkhAthI chedavuM ItyAdi lezyAjanya bhinna-bhinnatA che tema ahIM paNa samajavuM. Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 2 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 9pa-96 A pramANe kaSAyajanya sthitibaMdhanA adhyavasAya sthAno je che temAMnA ekeka adhyavasAyasthAnamAM lezyAnugata anubhAganA adhyavasAya sthAno asaMkhya asaMkhya lokAkAza pradeza pramANa hoi zake che. kASAyika adhyavasAyasthAna nagaratulya che. ane lazyAnugata adhyavasAya sthAna ucca-nIca paristhitivALAM gharonI tulya che. tethI jema koI nagaramAM nagara eka che paraMtu gharo ghaNAM hoya che. tenI jema eka adhyavasAya sthAnamAM asaMkhya asaMkhyarasabaMdhanA hetubhUta adhyavasAya sthAno hoya che. tethI sthitibaMdhanA adhyavasAya sthAno karatAM anubhAgabaMdhanA hetubhUta adhyavasAya sthAno asaMkhyAtaguNA che. prazna - A alpabadutvamAM sthitisthAno ane sthitisthAnanA hetubhUta kaSAyAdika adhyavasAya sthAna ema be judAM kahyAM, jyAre anubhAgabaMdhanA hetubhUta adhyavasAya sthAno eka ja kahyA paraMtu anubhAga baMdhanAM sthAno na kahyAM, Ama karavAnuM kAraNa zuM ? anubhAgabaMdhamAM kevaLa ekalA adhyavasAyasthAno ja kema kahyA ? uttara - anubhAgabaMdhanAM sthAno ane tenA hetubhUta adhyavasAya sthAno samAna ja che. kAraNa ke cAraThANIyo traNaThANIyo be ThANIyo ane ekaThANIyo ema eka eka anubhAgabaMdha asaMkhya asaMkhya prakAro vALo che. jema jema adhyavasAya sthAna badalAya che tema tema anubhAgabaMdha paNa badalAya ja che. tethI anubhAgabaMdhanAM adhyavasAyasthAno ane anubhAgabaMdhanAM sthAno samAna che. hInAdhika nathI. mATe te bannenuM alpabadutva juduM juduM kahyuM nathI ane sthitisthAnomAM bhinna bhinna adhyavasAyo hovA chatAM paNa kALanI maryAdAne AzrayIne samAnasthiti baMdhAya che. tethI tyAM sthitisthAno karatAM tenA hetubhUta adhyavasAya sthAno asaMkhyaguNAM kahyAM che. A pramANe sthitibaMdhanA hetubhUta adhyavasAyo karatAM anubhAgabaMdhanA hetubhUta adhyavasAyasthAno asaMkhyaguNa che. ema nakkI thayuM. tenAthI karmapradezo anaMtaguNA che. Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 95-96 pAMcamo karmagraMtha 423 karmapradezonuM anaMtaguNApaNuM A jIva pratyeka samaye anaMtAnaMta karmapradezanA banelA skaMdhone bAMdhe che. pUrve kahelA pAMce bolo sUcizreNInA asaMkhyAtamA bhAgathI mAMDIne vadhumAM vadhu asaMkhya lokAkAzapradeza pramANa sudhInA mApavALA kahyA che. te sarve asaMkhyAtA che. jyAre karmapradezo jaghanyathI paNa anaMtAnaMta hoya che. tethI anubhAgabaMdhanA hetubhUta adhyavasAya sthAnothI karmapradezo sArI rIte anaMtaguNA ghaTI zake che. anubhAgabaMdhanA avibhAga palicchedo tenAthI paNa anaMtaguNA che. anubhAgabaMdhanA avibhAgapalicchedonuM anaMtaguNApaNuM pratisamaye A jIva anaMtAnaMta karmapradezo bAMdhe che ane baMdhAtA evA kArmaNavargaNAnA pratyeka evA te pradezomAM A jIva je rasa bAMdhe che te rasanA jo TukaDA karIe ane te kevalI bhagavAnanI prajJAthI jenA be vibhAga na thAya evA atizaya sUkSma vibhAgo karIe ke jene jainazAstromAM anubhAgabaMdhanA avibhAgapaliccheda kahevAya che te avibhAgapalicchedo eka eka karmapradezomAM sarvajIvo karatAM anaMtaguNA baMdhAya che. A kAraNathI karmapradezo karatAM pratipradeze anaMtA anaMtA avibhAgapalicchedo baMdhAtA hovAthI te avibhAgapalicchedo karmapradezo karatAM anaMtaguNA che. A pramANe prathamanA pAMca bola asaMkhyAtaguNA ane chellA be bola anaMtaguNA che ema sAtabolanuM alpabadutva jANavuM. vistAra pUrvaka pradezabaMdha pUrNa karyo. ahIM eka prazna thAya che ke mithyAtvAdi cAra mUla baMdhahetuomAMthI kayA baMdhahetu vaDe A pradezabaMdha thAya che ? te samajAvavA mATe tenI sAthe sAthe prakRtibaMdha, sthitibaMdha ane rasabaMdha paNa zenAthI thAya che ? te paNa jaNAve che. Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 424 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 97 pradezabaMdha ane pratibaMdha yogathI thAya che : mithyAtvAdi cAre baMdhahetuo hovA chatAM paNa A be baMdhamAM pradhAnatAe kAraNa yoga che. tethI ja dasamA guNaThANA pachI (11-12-13mAM) yogamAtra hovAthI (sAtAvedanIyano) prakRtibaMdha ane pradezabaMdha thAya che. ane caudamA guNaThANe yogano abhAva thatAM sAtavedanIyano prakRtibaMdha ane pradezabaMdha paNa aTakI jAya che. A pramANe A be baMdhono anvayavyatireka saMbaMdha yoga sAthe hovAthI yogathI baMdhAya che. ema jANavuM. tathA sthitibaMdha ane rasabaMdha kaSAyathI thAya che. gAthA ra6 thI 62mAM sthitibaMdhanA varNanaprasaMge ane gAthA 63 thI 74mAM rasabaMdhanA prasaMge jema jema vadhAre tIvra tIvra kaSAyo hoya tema tema utkRSTa sthitibaMdha ane utkRSTa rasabaMdha samajAvyo ja che. tathA jema jema atizaya maMdatama kaSAya hoya ane vadhAre vadhAre vizuddhi hoya tema tema jaghanyasthitibaMdha ane jaghanyarasabaMdha tathA tenuM svAmitva samajAvyuM che. 42 puNyaprakRtionA utkRSTa rasabaMdhamAM vizuddhi e kAraNa che ane 82 pApa prakRtionA utkRSTarasabaMdhamAM saMkaliSTatA e kAraNa che. ane te ja arthane dhyAnamAM rAkhIne pUrve rasabaMdhanuM tathA tenA svAmitvanuM varNana kareluM che. tethI prazasta hoya ke bhale aprazasta hoya paraMtu kaSAya ja rasabaMdhamAM mukhya kAraNa che. A pramANe prakRtibaMdha ane pradezabaMdha yogathI ane sthitibaMdha tathA rasabaMdha kaSAyathI thAya che. A vAta siddha thaI. 5 95-96 che yogasthAnako sUcizreNInA asaMkhyAtamA bhAga pramANa 95mI gAthAmAM kahyAM che. tethI sUcizreNI kone kahevAya ? te samajAvavA mATe sUcizreNI, pratara ane ghanalokanuM svarUpa samajAve che. caudasarajU logo, buddhikao hoi sttrjjughnno| taddIhegapaesA, seDhI payaro ya tavvaggo // 97 // Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 97 pAMcamo karmagraMtha 425 (cartudazarajjurloko buddhikRto bhavati saptarajjughanaH / taddI(kapradezA zreNiH pratarazca tadvarga : // 97 / / ) zabdArtha - ra3rapna=caudarAjano je, nemo = A loka che. vRddhio te buddhithI karAyelo, dor3a=thAya che, sattaranuyo= sAta rAja ghanavALo, tIkApAsI temAM ekapradezanI lAMbI hoya te, seDhI = zreNI kahevAya che, jo ya tabbo teno varga karIe to pratara kahevAya che. 97 che gAthArtha - caudarAjano je A loka che tene buddhithI (amuka amuka bhAga kApIne anya anya sthAne) joDavAmAM jo Ave to sAtarAja pramANa ghana thAya che. temAM eka AkAzapradezanI paMktivALI sUcizreNI che. ane teno varga te pratara kahevAya che. 97 | vivecana - aniyamita AkAravALI koIpaNa vastunI jADAI pahoLAI ane uMcAimAM samAna mApavALo AkAra karavo te, te padArthano para karyo kahevAya. ahIM caudarajju rUpa lokAkAza jainazAstromAM prasiddha che. jeno AkAra uMcAimAM 14 raju che. svayaMbhUramaNasamudranI pUrvadizAnI vedikAnA cheDAthI pazcimadizAnI vedikAnA cheDA sudhIno bhAga te (asaMkhyAta yojana pramANano) eka rAja kahevAya che. lokAkAzanI uMcAI 14 rAja che. pahoLAI tathA laMbAI sAtamI nArakI pAse sAta rAja, tyArabAda ghaTatI ghaTatI madhyaloke eka rAja, tyArabAda vadhatI vadhatI pAMcamA devaloka pAse pAMca rAja, ane tyArabAda ghaTatI ghaTatI atte eka rAja pramANa che. A pramANe aniyata pramANavALo A lokAkAza che. jeno AkAra be paga pahoLA karIne ubhelA ane keDa upara sthApana karelA be hAthavALA puruSanA AkAratulya che. Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 426 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 97 tevA AkAravALo A loka zAzvata che. anAdi-anaMta che. dharmAstikAyAdithI vyApta che. svataH rahelo che. tenA TukaDA koI Idra paNa karI zakatA nathI. paraMtu jainazAstromAM asaMkhyAtAnA mApavALI ghaNI ghaNI vastuone mApavA mATe sUcizreNI, pratara ane ghanaloka zabdo vaparAyelA jovA maLe che. tethI te samajAvavA sArUM caudarajju pramANa evA A lokAkAzanA buddhi mAtrathI khaMDa kalpIne ghana banAvavAmAM Ave che. citra naM. - 1 1 rAja pramANa che. 900 yojana nyUna sAta rAjapramANa urdhvaloka pAMca rAja pramANa ( ekarAja pramANa ne. 9 1800 yojanapramANa madhyaloka 900 yojana nyUna sAta rAjapramANa adholoka ga trasa nADI sAta rAja pramANa laMbAi-pahoLAI Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 97 pAMcamo karmagraMtha 427 citra naM. - 2 - citra naM. - 3 ka sAta rAja pramANa uMcAI aDadhI trasanADI sAta rAja pramANa uMcAi aDadhI trasa nADI kula cAra rAja pramANa laMbAI ane pahoLAI kula traNa rAja pramANa laMbAi ane pahoLAI citra naM. - 4 ardha trasa nADI ardha trasa nADI rAja Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha ghanIkRta loka samajAvavA mATe upara kula cAra citro doravAmAM AvyAM che. temAM sauthI prathama citramAM caudarAja uMco loka doryo che. te loka sAtamI nAkI pAse 7 rAja pahoLo che jenI barAbara madhyamAM 1 rAja pahoLI trasanADI che. adholokavALo je 7 rAja che. temAM 1 rAjanI trasanADI vacce AvavAthI banne bAju traNa traNa rAjanI pahoLAI vALo ane upara upara sAMkaDo thato nIceno je bhAga che temAM DAbI bAjuno 6 vALo bhAga kApIne ulaTAvIne jamaNI bAju joDIe to citra naM 2mAM jaNAvelI AkRti thaze. 428 have sAta rAja uMco je Urdhvalokano bhAga che jyAM koNInA sthAne barAbara madhyabhAge A loka 5 rAja pahoLo che. vacce 1 rAjanI trasanADI AvavAthI banne bAju 2-2 rAjanI pahoLAi rahe che. temAM paNa DAbI bAjunA bhAganA barAbara vaccethI be TukaDA karavA ke je va na ja thI batAvyA che te banne TukaDAne tyAMthI kApIne jamaNI bAjunA bhAga tarapha ulaTAvIne joDIe to citra naM. 3mAM jaNAvelI AkRti thaze. gAthA : 97 citra naM. 2 ane citra naM. 3nI banne AkRtio bhegI karIzuM to citra naM. 4nI AkRti thaze. je barAbara sAtarAja uMcAi ane sAtarAja pahoLAi tathA sAta rAja laMbAi dharAve che. citramAM phakta be ja bAju batAvI zakAya che. trIjI bAju darzAvI zakAtI nathI. paraMtu manathI samajI levAnI che. zAntisnAtranI pIThikAnI jevI laMbAi pahoLAi ane uMcAi traNe jenI sAta sAta rAja hoya che ta ghanaloka kahevAya che. sAta rAja laMbAi, pahoLAi ane uMcAi A traNe samAna sAta rAja hoya tyAre ghanaloka kahevAya che. temAMthI game te be aMza jenA sAtarAja hoya ane eka aMza mAtra eka AkAzapradezanI paMktipramANa ja hoya to samacorasa patarA jevA AkAravALo je Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha bhAga thAya che. tene pratara kahevAya che. A prataramAM laMbAI, pahoLAi sAta-sAta rAja hoya che. paraMtu uMcAi eka ja AkAzapradezanI hoya che. athavA laMbAi ane uMcAi sAta sAta rAja hoya che. paraMtu pahoLAi eka ja AkAzapradezanI hoya che. athavA pahoLAi ane uMcAi sAta sAta rAjanI hoya che. paraMtu laMbAi eka ja AkAzapradezanI hoya che. A pramANe laMbAi, pahoLAi ane uMcAi A traNamAMthI be bAju jenI sAtarAja che ane eka bAjumAM eka pradeza pramANa che. te pratara kahevAya che. gAthA : 97 laMbAi ane pahoLAimAM phakta eka ja AkAzapradeza hoya ane uMcAimAM je sAta rAja hoya te soya jevA AkAravALI AkAzapradezonI paMktine sUcizreNI kahevAya che. evI ja rIte laMbAi ja mAtra sAtarAja hoya to athavA pahoLAi ja mAtra sAta rAja hoya to te paNa sUcizreNI kahevAya che. arthAt eka bAju mAtra sAta rAja hoya bAkInI be bAju eka ja AkAzapradezanI paMkti hoya te sUcizreNI kahevAya che. sAta rAjanA buddhithI sAtabiMdu kalpIe ane je bAju sAta bindu na lakhyA hoya te bAju eka AkAzapradeza ja che ema samajIe to sUcizreNI ane prataranuM kalpita citra A pramANe urvAdhaH sUcizreNI 20 0 0 0 0 0 tirkI sUcizreNI pratara 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 429 cha 0 Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 430 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 97 (1) uparA upara sAtabinduo te soya jevI ubhI sUcizreNI che. (2) lAinasara goThavAyelAM sAta binduo e tirjI sUci zreNI che. (3) laMbAI ane pahoLAimAM sarakhAM (sAta-sAta) paraMtu uMcAimAM mAtra eka ja pradeza te pratara che. (4) je 49 binduonuM pratara trIjA citramAM doreluM che. tenA upara 49 binduonuM bIju pratara mUkIe, pachI 49 binduonuM trIjuM pratara mUkIe ema uparAupara 4949 binduonAM 7 pratara goThavIe ane kula 343 binduo thAya te ghanIkRtaloka kahevAya che. A pramANe lpanA mAtra karIne ghanIkRtaloka, pratara ane sUcizreNI samajAvI che. vizeSa svarUpa gurugama pAsethI maukhika rIte jANI levuM. sAtarAjano je ghana banAvyo, te kalpita rItie 78747= 343 rAja (343 binduo) pramANa banyo. paraMtu A cAre khUNethI sarakho hovAthI zAntisnAtranI pIThikA samAna che. mATe tenA eka eka rAjanA je 343 khaMDuka thAya che te "samacaturastra khaMDuka" kahevAya che. ane A rIte karelA lokane samacaturaDha ghanIkRta loka kahevAya che. have teno jo vRtta (goLa) ghanIkRta loka karavo hoya to evI rIta che ke samacaturasa ghanIkRta vastunA jeTalA khaMDUka thatA hoya tene 19 vaDe guNIne 22 vaDe bhAMgavAthI je AMka Ave teTalA khaMDUkanI vRtta ghanIkRta vastu bane che. A rIta pramANe ahIM samacaturasa ghanIkRta lokanA je 343 khaMDUka che. tene 19 vaDe guNavAthI 6517 khaMDuka thAya. tene 22 vaDe bhAgavAthI 296 khaMDukathI kaMika adhika ane 297 khaMDukamAM kaMIka nyUna thAya che. tethI vyAvahArika rItie ra97 khaMDuka pramANa vRtta ghanIkRta loka kahevAya che. pa97 Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha A pramANe prathama gAthAmAM kahelAM 24 dvAronuM varNana samApta karIne ca zabdathI sUcavelI upazamazreNI ane kSapakazreNInuM svarUpa have samajAve che. gAthA : 98 aNadaMsanapusitthI, veyachakkaM ca purisaveyaM ca / do do egantarie, sarise sarisaM uvasamei // 98 // (anadarzananapuMsakastrI - vedaSaTkaM ca puruSavedaM ca dvau dvau ekAntaritau sadRzau sadRzamupazamayati // 98 // ) - zabdArtha - gaLataMta=anaMtAnubaMdhI, darzanamohanIya, navuMsitthIveya = napuMsakaveda ane strIveda, chA ca pusiveyaM ahAsyAdiSaTka ane puruSaveda, Dho vo pAntari saritte siM= eka eka kaSAyanA AMtarAmAM, sarakhe sarakhA be be kaSAyone, vasamaS-jIva upazamAve che. 5985 431 gAthArtha - anaMtAnubaMdhI cAra, darzanamohanIyatrika, napuMsakaveda, strIveda, hAsyAdi SaTka, paruSaveda tathA eka eka kaSAyanA AMtarAmAM sarakhe sarakhA be be kaSAyone upazamAve che. ! 98 / vivecana anAdi mithyAtvI jIva je traNa karaNo karIne upazama samyaktva prApta kare che. te upazamazreNIne yogya vizuddhivALuM na hovAthI te upazamasamyaktvathI upazamazreNI prAraMbhAtI nathI. traNa karaNo karavAvALo ane te dvArA upazama samyaktva pAmanAro te jIva prAthamika upazama samyaktva pAmavAnI prakriyA karatI vakhate mithyAtvAvasthAvALo hoya che. te upazama samyaktvane azreNIgata upazama athavA prathama upazama kahevAya che. tenuM svarUpa bIjA karmagraMthanI bIjI gAthAnA vivecanamAM ApeluM che. tyAMthI jANI levuM. - upazama zreNIno prAraMbhaka jIva niyamA kSAyopamika samyaktvavALo ja hoya che. keTalAka AcAryonA mate (karmaprakRtikAra Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 432 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 98 pUjya A. zrI zivazarmasUrijI AdinA mate) anaMtAnubaMdhI cAra kaSAyonI visaMyojanA karI, darzakatrikanI upazamanA karI aupazamika samyakatva pAmIne zreNI prAraMbhe che. visaMyojanA 4 thI 7 guNasthAnakavartI jIvo kare che. paraMtu darzakatrikanI upazamanA chaThThAsAtamAM guNasthAnaka vALA ja kare che. jyAre karmagraMthakAro ema mAne che ke anaMtAnubaMdhI kaSAyanI upazamanA karIne tyArabAda darzanatrikanI upazamanA karavA dvArA paNa upazamazreNI prAraMbhAya che. tyAM anaMtAnubaMdhI kaSAyanI upazamanA 4 thI 7 guNasthAnakavartI jIvo kare che ane darzanatrikanI upazamanA chaThThA-sAtamAvALA ja kare che. (A viSaya upara juo svopajJaTIkA). A rIte banne mate banne prakriyAthI upazamasamyakta pAmyA bAda jIvo AThamA guNasthAnakathI zreNI upara ArohaNa kare che. tyAM upazama zreNI prAraMbhavA mATe upazamasamyakta pAmavAnI prAthamika vidhi A pramANe che. upazama zreNI prAraMbhavA mATenuM aupazamika samyakta pAmanAro jIva cothA, pAMcamA, chaThThA ane sAtamA guNasthAnakamAM vartato niyama lAyopathamika samyagdaSTi jIva ja hoya che 4 thI 7mAM vartato A lAyopathamika sabhyatvavALo jIva sauthI prathama anaMtAnubaMdhI cAra kaSAyo upazamAvavA mATe yathApravRttAdi traNa karo kare che. paraMtu te traNa karaNo karatAM pahelAM eka aMtarmuhUrta kALa sudhI nIce pramANenI zuddhimAM AgaLa vadhe che. (1) tejo, padma ane zukla A traNa zubhalezyAomAMthI koIpaNa eka zubhalezyAma varte che. (2) niyamA sAkAropayogamAM ja varte che. nirAkAropayogamAM (darzanopayogamAM) nahIM, kAraNa ke darzanopayogamAM labdhi prApta thatI nathI. (3) AyuSya vinAnAM sAte karmonI sthiti niyamo antaHkoDAkoDI sAgaropama ja sattAmAM thaI gaI che jene evo A jIva bane che. Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha (4) parAvartamAna je zubha ane azubha banne prakRtio vArApharatI bAMdhI zakAya tema hoya, temAMthI niyamA zubha ja bAMdhe che. (5) tathA azubha prakRtiono sattAmAM rahelo anubhAga je cAra ThANIyo hoya, tene be ThANIyo kare che ane zubhaprakRtiono je be ThANIyo anubhAga che tene cAra ThANIyo kare che. gAthA : 98 (6) koipaNa zarU karelo sthitibaMdha samApta thaye chate navo navo zarU thato sthitibaMdha avazya palyopamanA asaMkhyAtamA bhAge hIna hIna ja kare che. 433 A pramANe karaNakAlanI pUrve eka aMtarmuhUrta sudhI uparokta avasthAvALI zuddhadazAmAM vartIne yathApravRttAdi traNa kaNa kare che. temAM yathApravRttakaraNamAM praveza pAmato A jIva pratisamaye anaMtaguNavizuddhi vaDe AgaLa vadhe che. tathA tevA prakAranI vizuddhi haju AvI na hovAthI sthitighAtAdi kAryo ahIM karato nathI. paraMtu apUrvakaraNathI karaze. A yathApravRttakaraNamAM bhUtakALamAM je je jIvo AvyA, bhaviSyamAM Avaze. ane vartamAnamAM che. te sarve jIvone AzrayIne jIvo anaMta hovA chatAM paNa bahu jIvonA samAna adhyavasAya paNa hovAthI asaMkhya lokAkAza pradeza pramANa adhyavasAyasthAno hoya che. ane te paNa pratisamaye vizeSAdhika vizeSAdhika che. tathA te asaMkhya adhyavasAya sthAno mAMhomAMhe cha jAtanI vizuddhinI hAni-vRddhivALAM arthAt SasthAnapatita che. yathApravRtakaraNanA aMtarmuhUrta kALamAM pratyeka samayomAM asaMkhya lokAkAzapradeza pramANa ane SaDthAnathI yukta evAM je adhyavasAya sthAno che. temAM jaghanya vizuddhi ane utkRSTa vizuddhi kevI hoya che ? te samajAve che. dhAro ke yathApravRttakaraNa aMtarmuhUrtanA kALanuM eTale asatkalpanAe 100 samayanuM che. dareka samayomAM asaMkhyalokAkAzapradeza pramANa ane pUrva pUrva samaya karatAM vizeSAdhika vizeSAdhika adhyavasAya sthAno che Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 434 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 98 eTale asatkalpanAe prathama samayamAM 1OOO, bIjA samayamAM 1705, trIjA samayamAM 1010 ityAdi rUpe che. temAM be jIvo A karaNamAM pravezyA. eka jIva pratisamaye jaghanyavizuddhie AgaLa jAya che ane bIjo jIva pratisamaye utkRSTavizuddhie AgaLa jAya che. AvA prakAranuM citra che. tyAM prathama samayamAM jaghanya adhyavasAyamAM vartatA jIvanI vizuddhi sauthI alpa che. tenAthI bIjA samayamAM vartatA te ja jIvanI jaghanya vizuddhi anaMtaguNa adhika, tenAthI te ja jIvanI trIjA samayamAM vartatAM jaghanya vizuddhi anaMtaguNa adhika, ema cothA-pAMcamA Adi samayomAM jaghanyavizuddhi anaMtaguNa adhika tyAM sudhI kahevI ke yathApravRttakaraNano saMkhyAtamo bhAga (asatkalpanAe 1 thI 20 samaya sudhIno) jAya, tyArabAda (20mA samayanI jaghanya vizuddhi karatAM) prathama samayamAM utkRSTa vizuddhie caDelA bIjA jIvanI u. vizuddhi anaMtaguNa adhika, tenA karatAM saMkhyAmA bhAga pachInA prathama samayanI (21mAM samayanI) jaghanyavizuddhi anaMtaguNa adhika, tenA karatAM bIjA samayanI utkRSTa vizuddhi anaMtaguNa adhika, tenA karatAM saMkhyAtamA bhAga pachInA bIjA samayanI (22 mA samayanI) jaghanya vizuddhi anaMtaguNa-adhika, ema eka jaghanyasthAnanI ane eka utkRSTa sthAnanI vizuddhi anaMtaguNa adhika-anaMtaguNa adhika tyAM sudhI kahevI ke yAvat caramasamayanI (100 mAM samayanI) jaghanya vizuddhi Ave, tyArabAda eka saMkhyAtamAbhAga jeTalA sthAnomAM (81 thI 100mAM) utkRSTavizuddhi kramasara anaMtaguNa adhika kahevI. tathA traNa karaNI zarU karatAM pahelAM tejolezyAdi zubha lezyAmAM vartavuM ityAdi je cha prakAranI vizeSatA prathama kahI hatI te vizeSatA ahIM paNa cAlu ja rahe che. A pramANe jIva yathApravRttakaraNa karIne apUrvakaraNa kare che. Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 98 pAMcamo karmagraMtha 43pa apUrvakaraNa paNa aMtarmuhUrtakALanuM (asatkalpanAe 100 samayanuM) hoya che. pratyeka samayomAM vizeSAdhika vizeSAdhika asaMkhyalokAkAza pradezapramANa adhyavasAya sthAno tathA te pasthAnapatita hoya che tathA apUrvakaraNanA prathamasamayanI jaghanyavizuddhi yathApravRttakaraNanA carama samaya karatAM anaMtaguNa adhika hovA chatAM paNa apUrvakaraNanA zeSa samayo karatAM atizaya alpa hoya che. tenA karatAM prathama samayanI ja utkRSTavizuddhi anaMtaguNa adhika che. tenA karatAM paNa bIjA samayanI jaghanyavizuddhi, tenAthI bIjA ja samayanI utkRSTavizuddhi, tenAthI trIjA samayanI jaghanyavizuddhi ema kramasara pratyeka samayonI jaghanya-utkRSTa vizuddhi anaMtaguNa adhika adhika jANavI. A apUrvakaraNamAM sthitighAta, rasaghAta, guNazreNI, guNasaMkrama ane apUrvasthitibaMdha pravarte che. tenuM svarUpa bIjA karmagraMthamAM caudaguNasthAnakanA varNana prasaMge pRSTha 40 thI jaNAveluM che. tyAMthI jANI levuM. phakta ahIM guNasaMkrama kare che. eTaluM adhika jANavuM. anaMtAnubaMdhI kaSAyanA sattAgata karmadalikamAMthI baMdhAtI evI saMjavalanAdi para prakRtiomAM pratisamaye je asaMkhyAtaguNAkAre dalika saMkramAve te guNasaMkrama kahevAya che. A pramANe apUrvakaraNa karIne have te ja guNasthAnakomAM vartato kSayopazamasamyagdaSTi jIva trIjuM anivRttikaraNa kare che. - anivRttikaraNamAM vartatA traNe kALanA jIvonuM adhyavasAyasthAna eka samayamAM sAmAnyathI samAna hoya che. paraMtu apUrvakaraNanI jema asaMkhyAta lokAkAzapradeza pramANa adhyavasAyasthAno ke SaTrasthAna patitatA hotI nathI. tethI eka samayamAM eka adhyavasAya sthAna hoya che. mATe jaghanya-utkRSTa vizuddhi kahevAtI nathI. ane jasthAna paNa hotAM nathI. pahelA samayathI bIjA samaye anaMtagaNa vizuddhi, bIjAthI trIjA samaye anaMtaguNavizuddhi ema pratisamaye anaMtaguNa vizuddhi hoya che. anivRttikaraNanA jeTalA samaya teTalAM adhyavasAyasthAno A karaNamAM hoya che ahIM paNa prathamasamayathI ja sthitighAtAdi pAMce kAryo pravarte che. Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 436 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 98 - anivRttikaraNanA saMkhyAtA bhAga gaye chate eka saMkhyAmAM bhAga bAkI rahete chate anaMtAnubaMdhI cAra kaSAyanuM A jIva attarakaraNa kare che. sattAgata nirantara paNe rahelI sthitimAM vacce AMtarU karavuM te aMtarakaraNa kahevAya che. antarakaraNa karavAthI sattAgata nirantara sthitinA be bhAga thai jAya che. eka prathamAsthiti heThalI sthiti kahevAya che te eka AvalikA pramANa kare che. ane antarakaraNa aMtarmuhUrta pramANa hoya che. tathA bIjI sthiti = uparanI sthiti aMta:koDAkoDI sAgaropamanI hoya che. kalpita AkRti A pramANe che. prathamA. sthi. aMtarakaraNa dvitIyA sthiti prathama sthiti je eka AvalikA pramANa che te udayamAM AvelI saMjavalanAdi yathAyogya kaSAyonI prakRtiomAM tibUkasaMkramathI saMkramAvIne samApta kare che. aMtarmuhUrtanA kALavALA aMtarakaraNamAM je karmadalika che tene tyAMthI umerIne (upADIne) baMdhAtI evI mohanIyanI 17-139mAM nAkhe che. tathA bIjI sthitimAM raheluM aMtaHkoDAkoDI sAgaropamavALuM karmadalika pratisamaye asaMkhyAtaguNa upazamAve che. "upazamAvavuM" eTale ke jema pANInA binduo vaDe siMcI siMcIne ane ghaNa Adi vaDe kuTI kuTIne retIno samUha niHsyanTa (jemAMthI eka kaNa paNa uDe nahIM tevo) karAya che. tevI rIte vizuddhirUpI pANI vaDe siMcI siMcIne ane anivRttikaraNarUpI ghaNa vaDe kuTI kuTIne karmarUpI-raja evI dabAvI devAmAM Ave che ke jemAM saMkrama udaya udIraNA Adi karaNo na lAge. A pramANe anaMtAnubaMdhI kaSAyanI prathamasthiti stibUkasaMkrama vaDe, ane antarakaraNavALI sthiti umeravA vaDe khAlI kare che ane bIjI sthiti sarvathA upazAnta kare che. ema aMtarmuhUrtakALamAM anaMtAnubaMdhI kaSAya sarvathA upazAnta thAya che. tyArabAda chaSe-sAtame guNasthAnake vartato jIva darzanamohanIya traNanI upazamanA kare che. Page #470 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha (ahIM keTalAka AcAryo anaMtAnubaMdhInI upazamanAne badale visaMyojanA mAne che. anaMtAnubaMdhI kaSAyanI visaMyojanA cAre gatinA jIvo 4 thI 7 guNasthAnako paikI yathAyogya guNasthAnakomAM vartatA jIvo kare che. visaMyojanA eTale anaMtAnubaMdhI kaSAyano sarvathA nAza karavo. paraMtu tenA bIjabhUta mithyAtvano nAza na karavo te visaMyojanA kahevAya che. A visaMyojanA karanAro jIva paNa yathApravRttAdi traNa karaNa to kare ja che. paraMtu aMtarakaraNa ane upazamanA karato nathI. sthitighAtAdi pAMca kAryo to kare ja che. mAtra eka AvalikA rAkhIne niravazeSa anaMtAnubaMdhIno nAza kare che. ane A rAkhelI AvalikA stibUka saMkramathI vedyamAna saMjvalanAdimAM saMkramAve che. A rIte kammapayaDikAra AcArya zrI zivazarmasUrijI ma.sA. Adi mahAtmAo anaMtAnubaMdhI kaSAyanI visaMyojanA mAne che.) gAthA : 98 anaMtAnubaMdhI cAra kaSAyanI visaMyojanA athavA upazamanA cAra thI sAta guNasthAnakomAM vartatA jIvo kare che paraMtu darzanatrikanI upazamanA to chaH-sAtame ja thAya che. darzanatrikamAM je mithyAtvamohanIyakarma che tenI upazamanA to anAdimithyAdaSTi jIvane azreNigata upazama pAmatAM paNa thAya che. (jenuM varNana bIjA karmagraMthamAM che) tathA kSAyopazamika samyagdaSTi jIvane paNa chaTTe-sAtame zreNI prAraMbhatAM thAya che. paraMtu mizramohanIya ane samyaktvamohanIyanI upazamanA to kSAyopazamika samyaktvIne ja thAya che. mithyAtvIne thatI nathI. kAraNa ke te kALe te mithyAtvI jIvane A be darzana mohanIya sattAmAM ja nathI. ane A be mohanIyanI upazamanA paNa upazama zreNI mAMDatI vakhate ja thAya che. ane te paNa chaThTha-sAtame ja thAya che. 437 chaThTha-sAtame guNasthAnake vartato kSAyopamika samyagdaSTi jIva darzana mohanIyatrikanI upazamanA karavA mATe sauthI prathama traNa karaNa kare che. tenuM varNana pUrve kahyA pramANe tathA kammapayaDi Adi graMthomAM kahyA pramANe jANavuM. yathApravRttakaraNa karIne apUrvakaraNa karato jIva Page #471 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha traNe darzanamohanIyanA sthitighAtAdi kAryo kare che. tyArabAda anivRttikaraNamAM pravezyo chato sthitighAtAdi kAryo vaDe sattAne ochI karato karato anivRttikaraNanA saMkhyAtAbhAga jAya ane eka saMkhyAtamo bhAga bAkI rahe tyAM sudhI jAya che. saMkhyAtamo bhAga bAkI rahe tyAre traNe darzanamohanIyanuM aMtarakaraNa kare che. jethI traNe darzanamohanIyanI sthitinA be be bhAga thAya che. mithyAtva ane mizra anudayavatI che tethI teonI prathamasthiti phakta eka AvalikA rAkhe che ane samyaktvamohanIya udayavatI che tethI tenI prathamasthiti aMtarmuhUrtanI rAkhe che. traNenuM aMta2ka2Na aMtarmuhUrtanuM che. ane traNenI bIjIsthiti aMtaHkoDAkoDI sAgaropama hoya che. teonuM citra sAmAnyathI A pramANe prathamA sthiti aMtarakaraNa dvitIyA sthiti AvalikApramANa aMtarmuhurta aMtaH koDAkoDI ,, 438 mithyAtva moha0 mizra moha. samyaktva moha. "" aMtarmuhUrta pramANa mithyAtva ane mizramohanIyanI AvalikA pramANanI prathamasthiti stibUka saMkramavaDe samyaktvamohanIyanI prathamasthitimAM nAkhIne ane samyaktvamohanIyanI aMtarmuhUrta pramANa prathama sthiti vipAkodaya dvArA anubhavIne A jIva samApta kare che. A traNe prakRtinA aMtarakaraNanuM dalika samyaktva mohanIyanI prathamasthitimAM nAkhIne te jagyA paNa khAlI kare che ane traNenI bIjI sthiti je aMtaHkoDAkoDI sAgaropama che. tene upazamAve che. eTale ke saMkramAdi karaNo mATe ayogya kare che. ema eka aMtarmuhUrta kALe traNe darzanamohanIya upazAnta thAya che. A pramANe zreNI mATenuM aupazamika samyaktva jIva prApta kare che. te "" "" gAthA : 98 "" Page #472 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 98 pAMcamo karmagraMtha 439 pAmelo jIva tyArabAda cAritramohano upazama karavA mATe upazama zreNI prAraMbhe che. jenuM varNana hamaNAM ja karAze. A rIte upazamasamyatva pAmIne upazamazreNI prAraMbhe che. athavA kSAyikasamyakta prApta karyA pUrve parabhavanuM AyuSya jeNe bAMdhI lIdhuM hoya che ane pachI kSAyikasabhyatva pAme che. tevA jIvo paNa baddhAyuM hovAthI kSapakazreNI upara ArohaNa karavAnA nathI. tethI AvA prakAranA kSAyikasamyagdaSTi jIvo paNa upazamazreNI prAraMbhI zake che. A kAraNathI kSAyika samyaktanI prApti paNa ahIM samajAvAya che. darzanamohanIyanI kSapaNA tIrthaMkaraprabhunA vihAravALo kALa hoya, arthAt mokSamArga cAlu hoya, je jIva prathama saMghayaNI hoya, tathA 8 varSathI adhika vayavALo, 4 thI 7 guNasthAnakomAMnA koipaNa guNasthAnakamAM vartato manuSyamAtra ja A kSAyikasamyakta pAmI zake che. cAra anaMtAnubaMdhI kaSAya ane darzanatrikano kSaya karavA mATe prathama traNa karaNa kare che. A traNa karaNanuM svarUpa tathA anaMtAnubaMdhInA kSayanuM svarUpa pUrvanI jema ja jANavuM. phakta darzanamohanIyanI kSapaNAmAM eTalI vizeSatA che ke - apUrvakaraNanA prathama samayathI mithyAtvamohanIya ane mizramohanIyanI sthitighAtAdinI sAthe guNasaMkrama paNa thAya che. tethI mithyAtvamohanIyanAM sattAgata karmadaliko mizramohanIyamAM ane samyakvamohanIyamAM, tathA mizra mohanIyanAM sattAgata karmadaliko samyakvamohanIyamAM asaMkhyAtaguNAkAre saMkramAve che. anivRttikaraNamAM udvalanA saMkrama paNa A be darzanamohanIyano thAya che. mithyAtvamohanIyano svamAM asaMkhyAtaguNAkAre ane paramAM (mizramohanIya ane samyakvamohanIyamAM) vizeSahIna vizeSahIna paNe Page #473 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha saMkramAve che. tene uddalanA saMkrama kahevAya che. evI ja rIte mizramohanIyanuM karmadalika svamAM asaMkhyAtaguNAkAre ane paramAM (samyaktva mohanIyamAM) vizeSa hInanA krame saMkramAve che. (juo karma prakRti saMkramaNakaraNa gAthA 63 tathA 66) 440 ema karatAM karatA anivRttikaraNamAM traNa darzana mohanIya karmanI sattA je aMtaHkoDAkoDI sAgaropama che te hajAro hajAro sthitighAta gaye chate kramazaH asaMjJI paMcendriya, caurindriya, teindriya, beindriya ane ekendriya jIvo jeTalI thAya che. tyArabAda traNe darzamohanIyanI sattAmAM rahelI sthitinA saMkhyAtA bhAga karI eka bhAga rAkhI zeSa saMkhyAtA bhAgono nAza kare che. evA hajAro sthitighAta jAya. tyArabAda mithyAtvanI sthitinA asaMkhyAta ane zeSa be prakRtinA saMkhyAtAbhAga karI eka bhAga rAkhI zeSabhAgono nAza kare, AvI rIte karatAM hajAro sthitighAta gaye chate mithyAtvamohanIyanI sattA phakta eka AvalikA mAtra ja rahe che te vakhate mizra-samyaktvamohanIya palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa sattAmAM hoya che. gAthA : 98 mithyAtvamohanIyanI 1 AvalikA je sattA rahI che. tene stibUkasaMkramathI udayavatI samyaktvamohanIyamAM saMkramAve che. tyAre mithyAtvamohanIyano sarvathA kSaya thavAthI mohanIyanI 23nI sattA thAya che. tyArabAda mizra ane samyaktvamohanIyanI sattAgatasthitinA asaMkhyAtA bhAga karI eka bhAga rAkhI bAkInA bhAgono nAza kare. ema karatAM hajAro sthitighAta gaye chate mizramohanIya paNa 1 AvalikApramANa thAya tyAre samyaktvamohanIyanI 8 varSapramANa sattA rahe che. mizranI rahelI eka AvalikA stibUkasaMkramathI samyaktvamohanIyamAM saMkramAvIne mohanIyanI 22nI sattAvALo A jIva thAya che. samyaktvamohanIyanI 8 varSanI sthiti sattA rahe tyAre sakala vighnono bhaya cAlyo gayo hovAthI nizcayanayathI te jIva kSapaka kahevAya che. Page #474 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 98 pAMcamo karmagraMtha 441 havethI samyakta-mohanIyanA aMtarmuhUrta-aMtarmuhUrta sthiti pramANanA sthitikhaMDo kare che. yAvat dvicaramasthitikhaMDa sudhI A pramANe kare che. dvicarama sthitikhaMDa karatAM caramasthiti khaMDa asaMkhyAtaguNa moTo hoya che. have chello sthitikhaMDa ukere tyAre A jIva kRtakaraNa kahevAya che. A takaraNAvasthAmAM koI jIva mRtyu paNa pAme che ane bAMdhelA AyuSya pramANe cAre gatimAMthI koIpaNa gatimAM jAya che. tethI kSAyika samyaktano prAMrabhaka manuSya ja ane niSThApaka (samApta karanAra) cAre gatimAMnI koipaNa gatimAM hoya che. samyakvamohanIyano chellA grAsa vipAkodayathI (ane udIraNAthI) bhogavavA dvArA kSaya karIne 21nI sattAvALo thayo chato A jIva kSAyika samyakta prApta kare che. jo baddhAyuSka jIve A kSAyika pAmavAno prAraMbha karyo hoya to cAra anaMtAnubaMdhIno kSaya karyA pachI koIka jIva mRtyu paNa pAme, mithyAtvamohanIyanA udayano saMbhava hovAthI pharIthI anaMtAnubaMdhI paNa bAMdhe ane je jIva darzanamohanIyatrikano paNa kSaya karI kSAyikasamyakta pAmI 21nI sattAvALo thayo hoya te jo baddhAyu hoya to koI jIva mRtyu paNa pAme. te samaye jo apatitapariNAmI hoya to devalokamAM ja jAya ane jo patitapariNAmI hoya to pariNAmonI taratamatA saMbhavatI hovAthI tene anusAre cAre gatimAMthI koIpaNa eka gatimAM jAya. je jIva kSAyika samyakta pAmyA pachI baddhAyuSka hovA chatAM AyuSya adhika hovAthI mRtyu pAmato nathI. te jIva upazamazreNI mAMDI zake che. A pramANe keTalAka AcAryonA mate cAra anaMtAnubaMdhI ane traNadarzanamohanIya ema sAtano sarvathA upazama karI 28nI sattAvALo aupathamikasamyaktI jIva paNa upazama zreNI mAMDI zake che. keTalAka AcAryonA mate cAra anaMtAnubaMdhInI visaMyojanA karI darzana mohanIya traNa upazamAvI 24nI sattAvALo aupathamika samyaktI WWW.jainelibrary.org Page #475 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha jIva paNa upazamazreNI mAMDI zake che. ane darzanasaptakano kSaya karI kSAyika samyaktva pAmI (jo baddhAyu hoya to ja) 21nI sattAvALo te jIva paNa upazamazreNI mAMDI zake che. A pramANe upazamazreNInA prAraMbhakane 28-24 athavA 21nI sattA hoya che. 442 have upazamazreNIno prAraMbha karavA mATe (eTale ke bAkI rahelI mohanIyanI 21 prakRtione upazamAvavA mATe) sauthI prathama yathApravRttAdi traNa karaNo kare che. temAM paNa upazamazreNIno prAraMbhaka evo A jIva yathApravRttakaraNa niyamA apramattaguNaThANe, apUrvakaraNa AThamA guNaThANe ane anivRttikaraNa navamA guNaThANe ja kare che. traNa karaNonuM svarUpa pahelAM kahyA pramANe jANavuM. sthitighAtAdi kAryo apUrvakaraNathI zarU thAya che tathA abadhyamAna evI sarve azubha prakRtiono badhyamAna zubhamAM guNasaMkrama pravarte che. eTaluM adhika jANavuM kAraNa ke guNasaMkrama apUrvakaraNa guNasthAnakathI ja zarU thAya che. gAthA : 98 apUrvakaraNano eka saMkhyAtamo bhAga gaye chate nidrAdvikano, bIjA saMkhyAtA pAMca bhAga gaye chate devadvikAdi 30no ane bAkI rahelo saMkhyAtamo eka bhAga gaye chate carama samaye hAsyAdi catuSkano baMdha viccheda thAya che. ane hAsyAdi SaTsano udaya viccheda paNa thAya che. tathA sarve karmonI dezopazamanA, nitti ane nikAcanA samApta thAya che ane te ja samaye AThamuM guNasthAnaka paNa pUrNa thAya che. apUrvakaraNa samApta karIne A jIva anivRttikaraNamAM praveza kare che. tyAM sthitighAtAdi pAMce kAryo pahelAMnI jema ja pravarte che tathA anivRttikaraNanA saMkhyAtA bhAgo gaye chate eka saMkhyAtamo bhAga bAkI rahe tyAre 12 kaSAya ane 9 nokaSAya ema 21 prakRtione upazamAvavA mATe ekavIse prakRtionuM te jIva aMtarakaraNa kare che eTale ekavIse prakRtionI sattAmAM je sthiti che, te sarva sthitinA be be bhAga pADIne vacce aMtarakaraNa (AMtaruM) kare che. Page #476 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 98 pAMcamo karmagraMtha aMtarakaraNa karavAthI nIcenI sthitine prathamasthiti-nAnIsthiti ane uparanI sthitine dvitIyasthiti tathA moTI sthiti kahevAya che. 443 udayamAM vartatA 1 saMjvalanakaSAya ane udayamAM vartatA eka vedanI prathamasthiti svaudayakALa paryanta (aMtarmuhUrta) ane bAkInI anudayavatI 11 kaSAya ane 8 nokaSAya ema 19nI pahelI sthiti eka AlikA mAtra rAkhe che. anudayavatI 19 nI prathamasthiti je 1 AvalikA pramANa che. te stibUkasaMkramathI udayavALA evA saM. kaSAyanI aMdara ane vedanI aMdara saMkramAve che. tathA udayavatI evI saMjvalana kaSAyanI ane vedanI prathamasthiti vipAkodayathI anubhavIne samApta kare che. ahIM anivRttikaraNamAM vartato jIva baMdhAtI prakRtiono baMdha aMtaHkoDAkoDImAMthI prathama aMtaHkoDI jeTalo kare che. pachI temAMthI asaMzI paM. jeTalo, carindriya jeTalo, teindriya jeTalo, beindriya jeTalo ane ekendriya jeTalo kare che. e ja pramANe sattAgatasthiti paNa sthitighAtAdi vaDe toDI toDIne hIna-hIna kare che. tathA keTalIka prakRtiono rasabaMdha ekaThANIo ane dezaghAtI kare che. ityAdi ghaNuM vaktavya kahevA jevuM che. paraMtu te granthagauravanA bhayathI ahIM lakhatA nathI. kammapayaDInA upazamanAM karaNathI samajI levuM. aMtarakaraNanA dalikaprakSepanI vidhi 21 prakRtionA karelA aMtarakaraNanuM ukerAtuM dalika kyAM nAMkhe? te samajavA jevuM che. A navamA guNaThANe A 21 prakRtiomAMthI je prakRtiono baMdha ane udaya ema banne hoya tenuM aMtarakaraNanuM dalika potAnI pahelI ane bIjI ema banne sthitimAM nAkhe che jema ke saM.krodha ane puruSavedanA udaye zreNI mAMDI hoya tevA jIvane saM.krodhanuM ane puruSavedanuM aMtarakaraNanuM dalika potapotAnI banne sthitimAM nakhAya che. Page #477 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 444 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 98 je prakRtiono phakta baMdha ja hoya, paraMtu udaya na hoya to te prakRtionA aMtarakaraNanuM dalika mAtra bIjI sthitimAM ja nAkhe che. jema ke saM. krodhanA udaye zreNI mAMDanAra A jIva samAna, mAyA, lobhanA aMtarakaraNanuM dalika bIjIsthitimAM nAkhe che. te kAle je prakRtiono phakta udaya ja hoya, paraMtu baMdha na hoya to te prakRtionA aMtarakaraNanuM dalika mAtra prathamasthitimAM ja nAMkhe che. jema ke strIveda athavA napuMsakavedanA udaye zreNI prAraMbhI hoya to strIvedanuM athavA napuMsakavedanuM aMtarakaraNanuM dalika prathamasthitimAM ja nAkhe che. tathA te kALe je prakRtiono baMdha ane udaya banne nathI, teonuM aMtarakaraNatuM umerAtuM dalika paraprakRtimAM nAkhe che. jema ke puruSavedanA udaye zreNI mAMDanArA jIvane strIveda tathA napuMsakavedanA aMtarakaraNanuM dalika paraprakRti evA puruSavedamAM nAkhe che. tathA dareka prakRtinuM uparanI bIjI sthitinuM dalika badhyamAna evI anya prakRtimAM to nAkhe ja che. A pramANe ekavIse prakRtinI prathamasthiti ane aMtarakaraNanA dalikonI vidhi samajAvI. have ekavIse prakRtionI bIjI sthitimAM rahelA karmadalikone upazamAve che. pANIthI siMcIne ane ghaNathI kuTIne zAnta kare tema dabAve che. te samajAve che. aMtarakaraNa karyA pachI aMtarmuhUrta kALamAtra vaDe prathama napuMsakavedane upazamAve che. tyArabAda bIjA eka aMtarmuhUrtakALe strIveda upazamAve che tyArabAda hAsyaSaTraka ane puruSaveda banne sAthe upazamAvavAno prAraMbha kare che. paraMtu hAsyaSaka prathama upazAnta thAya che ane te ja samaye puruSavedanA baMdha, udaya ane udIraNA viccheda pAme che. tyArabAda eka samayagUna be AvalikAkALe puruSaveda paNa upazAnta thAya che. kAraNa ke purUSavedano baMdha paNa cAlu hato tethI chellI be AvalikAomAM baMdhAyelA dalikone upazamAvavAmAM teTalo kALa adhika jAya che. A Page #478 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 98 pAMcamo karmagraMtha 445 pramANe kula nava nokaSAya sarvathA upazAnta thAya che. puruSaveda upazAnta thaye chate kula 16 prakRtio (7+9=16) upazAnta thayelI thAya che. 12 kaSAyonI upazamanAnI vidhi jyAre hAsyAdiSaka upazAnta thAya che ane puruSavedanI prathamasthiti kSINa thAya che. tyArathI mAMDIne apratyAkhyAnIya, pratyAkhyAnIya ane saMjavalana ema traNa prakAranA krodhanI dvitIyasthitino upazama cAlu kare che. aMtarmuhUrta kAle prathamanA be krodha upazAnta thaI jAya che. paraMtu saMjavalana krodhano baMdha cAlu hovAthI te kALe te upazAnta thaI jato nathI. chatAM jyAre be krodhano upazama thAya che. tyAre sakriodhanAM baMdha, udaya ane udIraNA avazya viccheda pAme che. ane antimakALanI chellI be AvalikAomAM baMdhAyelAM saMkrodhanAM daliko bAkI rahe che. tene eka samayanUna be AvalikAkALamAM sarvathA upazAnta kare che. A ja krama pramANe tyArabAda eka aMtarmuhUrtakALe be mAnano upazama thAya che. te ja vakhate saM. mAnanA baMdha, udaya ane udIraNA viccheda pAme che ane tyArabAda eka samayanUna be AvalikA kALe saM.mAna paNa upazAnta thAya che. be mAnano upazama thAya tyArathI ja traNa mAyAno upazama cAlu kare che. paraMtu aMtarmuhUrta kALa gaye chate be mAyA upazAnta thAya che. te ja samaye saM. mAyAnA baMdha udaya ane udIraNAno aMta thAya che ane eka samayagUna be AvalikA kALe trIjI saM. mAyA paNa upazAnta thAya che. ahIM AgAla, udIraNA ane udaya kyAre virAma pAme ? ityAdi ghaNo adhikAra che. paraMtu grantha gauravanA bhayathI lakhela nathI. be mAyA jyAre sarvathA upazAnta thai jAya che. tyArathI ja traNa lobhano upazama karavAnI zarUAta kare che. paraMtu aMtarmuhUrtakALe be lobhano upazama thAya che. saM. lobhano baMdha cAlu hovAthI te be lobhanI sAthe saM. 30 Page #479 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha lobhano sarvathA upazama thai jato nathI. A kAraNathI be lobhano upazama karAto hoya tyAre ja saMjvalana lobhanI uparanI bIjIsthitimAM upazama karatAM karatAM te bIjIsthitimAMthI je karmadaliko prathamasthiti rUpe jIva kare che ane udayathI bhogave che. te lobhanA udayakALanA A jIva traNa bhAga kare che. (1) azvarNakaraNAdvA, (2) kiTTikaraNAddhA ane (3) kiTTivedanAdvA. te traNenA artho A pramANe 446 saMjvalana lobhanAM je rasaspardhako pUrve adhika adhika rasavALAM bAMdhelAM sattAmAM che ke jene pUrvartha kahevAya che. teno ghaNo ghaNo bhAga haNI haNIne atyanta hIna rasavALAM karIne spardhakono te ja krama jALavI rAkhIne navAM hInarasavALAM spardhako kare che ke jene JapUrvasvardha kahevAya. jema ke 1000 2sAMza jemAM hoya teno 100 rasAMza kare, 1001 rasAMza jemAM hoya teno 101 rasAMza kare, 1002 rasAMza jemAM hoya teno 102 2sAMza kare. ema rasa hIna kare paraMtu spardhakano krama teno te ja rAkhe AvI prakriyAvALA kALane azvakarNakaraNAddhA kahevAya che. jema ghoDAnA kAna mULamAM pahoLA che ane pachI u52 upa2 hIna hIna vistAravALA che. tema A rasaspardhakonI saMkalanA karatAM karatAM evo AkAra thAya che. athavA azvanA kAnanI jema jAgRti jyAM ghaNI che. Ama ekAdadharmanI samAnatAthI A upamA ApelI che. gAthA : 98 atyanta hIna rasavALAM thayelAM apUrvaspardhakomAMthI ane haju adhika rasavALAM rahelAM pUrvaspardhakomAMthI daliko laI laine tenAthI paNa atyanta hIna rasavALAM kare ane ekottarapaNe rasAMzonI vRddhi rUpe spardhakapaNAnI je racanA hatI te toDI nAkhe. badhAM ja karmadalikone chuTAM-chavAyAM karI nAkhe tene kiTTikaraNAddhA kahevAya che. jema ke 100 rasAMzavALAne 10 rasAMzavALAM 101 2sAMzavALAne 15 rasAMzavALAM ema krama vinAnAM kare che. azvakarNakaraNAddhA pUrNa karIne kiTTikaNAddhAmAM vartato jIva saMjvalana lobhanI kiTTio karato chato tenA antyasamaye zeSa banne lobhone sarvathA upazAnta kare che. te ja kALe saMjvalana Page #480 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 98 pAMcamo karmagraMtha 447 lobhano baMdha tathA bAdaralobhano udaya, udIraNA aTakI jAya che. navamuM guNasthAnaka samApta thAya che. saM.lobhanuM paNa eka samayapUna be AvalikAmAM bAMdheluM karmadalika tathA kiTTikRta karmadalika mAtra ja zeSa rahe che te vinAnuM sarve karmadalika upazAnta thAya che. have sUkSmakiSTirUpe karAyelA karmadalikone (eTale ke je karmadalikono rasa atyanta hIna karavAmAM Avyo che tathA spardhakapaNAno krama jemAM toDI nAkhavAmAM Avyo che. tevo kamaMdalikone) bIjI sthitimAMthI utArI prathamasthiti rUpe karIne vede che. tethI tene kiTTivedanAddhA kahevAya che. AnuM ja nAma sUkSmasaMparAya guNasthAnaka che. A pramANe prathamasthiti rUpe karAyelI kiThThio rUpa TUlobhane vedato ane bIjIsthitimAM rahelI kiTTIone tathA antima be AvalikA kALamAM lobhanA bAMdhelA karmadalikone asaMkhyAta guNAkAre upazamAvato upazamAvato saM. lobhano paNa sarvathA upazama karavAnuM kArya kare che. bAdara lobhanI prathama sthitimAM bAkI rahelI 1 AvalikA tibUka saMkramathI sUkSma lobhamAM saMkramAve che. Ama karatAM karatAM jyAre saM. lobha sarvathA upazAnta thAya te ja samaye 10muM guNasthAnaka paNa samApta thAya che. mohane upazamAvIne A jIva 11mA guNasthAnake jAya che. prazna - saMjvalana kaSAyAdino udaya cAlu hovAthI A zreNIkALe saMjvalanAdino upazama kare te to ucita che. paraMtu zreNInA prAraMbhamAM anaMtAnubaMdhI kaSAyano upazama kare che ema je kahyuM te ucita lAgatuM nathI kAraNa ke teno udaya virAma pAme tyAre ja samyakta Ave che ane apratyAkhyAnIya, pratyAkhyAnIya kaSAyano upazama navame samajAvyo. te paNa ucita lAgatuM nathI. kAraNa ke teono udayavirAma pAme tyAre ja saMyama Ave che. ane A zreNIno prAraMbhaka jIva samyakta ane saMyama pAmelo che. tethI A bAra kaSAyono udaya che ja nahIM (eTale upazama thayelo ja haze ema manAya che) to ahIM upazama kahevAnI jarUra zuM ? Page #481 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 448 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 98 uttara - A kaSAyono udaya avazya aTakelo che. tethI udaya nathI paraMtu upazama paNa thayelo nathI. kSayopazama thayelo che. jethI upazama have zreNIkAle karAya che. prazna - kSayopazamamAM ane upazamamAM taphAvata zuM ? uttara - kSayopazamamAM rasodaya hoto nathI. paraMtu pradezodaya hoya che. eTale ke anaMtAnubaMdhI kaSAyanAM dalito anaMtAnubaMdhI rUpe udayamAM AvatAM nathI. paraMtu zeSa udita kaSAyomAM saMkramAvIne te te kaSAyarUpe avazya udayamAM Ave che. evI ja rIte saMyama Ave tyAre apratyAkhyAnIya ane pratyAkhyAna kaSAya potAnA rUpe udayamAM AvatA nathI paraMtu saMjvalanamAM bhaLIne udayamAM Ave che AvA prakArano pradezodaya kSayopazamakALe hoya che. te pradezodaya paNa aTakAvavA mATe upazama karavAno che. A kAraNe upazama karavAthI te pradezodaya paNa aTakI jAya che. A prakRtionA kSayopazamamAM vipAkodaya na hoya paraMtu pradezodaya hoya che. jyAre upazamamAM vipAkodaya ane pradezodaya ema banne udaya hotA nathI. prazna - anaMtAnubaMdhI kaSAyano vipAkodaya jema samyaktano ghAtaka che. ane zeSa be kaSAyono vipAkodaya jema deza-sarva saMyamano ghAtaka che. tevI ja rIte A traNe kaSAyono pradezodaya paNa potapotAnA guNono ghAtaka banavo joie. tethI pradezodaya hote chate paNa guNo kema Ave? samyakta ane saMyama Ave tyAre pradezodaya paNa (graNaghAtaka hovAthI) kema hoI zake ? ke jene aTakAvavA upazama karavo paDe ? uttara - prazarmo nandAnubhAvavat = A pradezodaya atyanta ghaNA maMda prabhAvavALo che. jJAnAvaraNIyAdinA prasaMgamAM saMpUrNa cArajJAna vALA mahAtmAne jJAnAvaraNIyakarmano vipAkodaya paNa sarvathA guNono ghAta karanAro banato nathI. to A to pradezodaya mAtra che ke je atyanta maMdodaya che tethI guNaghAtaka thato nathI. Page #482 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha A pramANe aMtimakiTTIonI upazAntatAnI sAthe ja dazamuM guNasthAnaka, sUkSmalobhano udaya, jJAnAvaraNIyAdi 16 prakRtiono baMdha viccheda karIne A jIva upazAntamoha thAya che. tyAM jaghanyathI 1 samaya mAtra rahIne AyuSya samApta thai javAthI mRtyu paNa koika jIva pAmI zake che ane patana pAme che. tene bhavakSayatipAta kahevAya che. gAthA : 98 A jIva vijyAdi pAMca anuttaramAM jAya che. ane keTalAka AcAryonA mate vaimAnika deva thAya che. je jIvanuM AyuSya agiyArame samApta thatuM nathI. te jIva tyAM aMtarmuhUrta mAtra rahIne jema caDhyo hato tema niyamA paDe che. A patanane addhAkSayapratipAta kahevAya che. patana pAmato A jIva pramattasaMyama sudhI to paDe ja che. koika jIva tyAM aTakI paNa jAya che. ane koi jIva nIcenAM be guNasthAnakomAM (pame tathA 4the) AvIne sAsvAdane paNa jAya che. tyAMthI mithyAtve jAya che. upazamazreNIthI upara mujaba be prakAranuM patana thAya che. bhavakSaye paDanArane agiyAramethI sIdhesIdhu cothuM guNasthAnaka Ave che paraMtu cothe guNasthAnake AvavA chatAM upazama samyaktva ja rahe che athavA kSayopazama samyaktvavALo A jIva thai jAya che. A bAbatamAM be mato che. kSAyikasamyagdaSTi jo upazamazreNImAMthI mRtyu pAmI anuttaramAM jAya to te niyamA kSAyika ja rahe che. 449 1. A upazamazreNI prathamanA traNa saMghayaNavALA jIvo prAraMbhe che. jo mRtyu pAme to anuttaramAM ja jAya athavA vaimAnikamAM jAya evA be mato pravarte che. je AcAryo ema mAne che ke upazama zreNImAM mRtyu pAme te anuttaramAM ja jAya teonI dRSTie prathamasaMghayaNa vALAe jo upazamazreNI mAMDI hoya to mRtyuno saMbhava che. anya be saMghaSaNavALA zreNI mAMDe che paraMtu zreNImAM mRtyu pAmatA nathI. ane jeono evo mata che ke upazamazreNImAM mRtyu pAme te vaimAnikamAM jAya, teonA mate traNe saMghayaNavALA zreNI mAMDIne mRtyu pAmI zake ane vaimAnikamAM jai zake. tattva zrI kevalIprabhu jANe Page #483 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha A upazamazreNI ekabhavamAM vadhumAM vadhu be vAra prApta thAya che. ane saMsAracakramAM eka jIvane utkRSTathI cAra vAra prApta thAya che. je jIva ekabhavamAM be vAra upazamazreNI kare che. te jIva te ja bhavamAM kSapakazreNI karI zakato nathI. paraMtu je jIva eka vAra mAtra upazama zreNI kare che te jIva te bhavamAM kSapaka zreNI paNa karI zake che. ema karmagraMthakArano mata che. jyAre siddhAntakAranA mate je bhavamAM ekavAra paNa upazamazreNI karI hoya te jIva te bhavamAM kSapakazreNI karI zakato nathI. kalpAdhyayanamAM kahyuM che ke evaM apparivaDie sammatte, deva maNuya jammesu / annayaraseDhivajjaM, egabhaveNaM ca savvAiM // 1 450 gAthA : 99-100 anya graMthamAM paNa kahyuM che ke mohopazama ekasmin bhave dviH syAdasaMtataH // yasmin bhave tUpazamaH, kSayo mohasya tatra na / / z|| 11 A pramANe saMkSepamAM upazamazreNInuM svarUpa kahyuM che vistArArthIe kammapayaDI, paMcasaMgraha ane chaThTho karmagraMtha Adi graMthomAMthI jANI levuM. 5985 have kSapakazreNInuM svarUpa kahe che. aNamicchAmIsasammaM, tiAur3agavigalathINatigujjoyaM / tirinarayathAvaradugaM, sAhArAyavaaDanaputthI // 99 // chagapuMsaMjalaNA do niddAvigdhAvaraNakkhae nANI / deviMdasUrilihiyaM sayagamiNaM AyasaraNaTThA // 100 // (anamithyAmi zrasamyaktvaM tryAyuH ekavikalastyAnarddhitrikodyotaM / tiryagnarakasthAvaradvikaM, sAdhAraNAtapASTanapuMsakastrIvedAn // 99 // (SaTkapuruSasaMjvalanAn, dve nidre vighnAvaraNAni (kSapayitvA teSAM ) kSaye jJAnI, devendrasUrilikhitaM zatakamidamAtmasmaraNArtham // 100 // ) Page #484 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 99-100 pAMcamo karmagraMtha 451 zabdArtha - amicchAmI sakhta =anaMtAnubaMdhI, mithyAtva, mizrA ane samyakta mohanIya, ti 3 = traNa AyuSya, rUpavita = ekendriya jAti, viklendriyatrika, thItiyugothuM = thiNadvitrika, udyotanAmakarma, tirinarathathAvara = tiryaMcadrika, narakaddhika ane sthAvaraddhika, samiyivanaputthI = sAdhAraNa nAmakarma, AtapanAmakarma, ATha kaSAya tathA napuMsakaveda, strIveda, chApunatna = hAsyAdiSaka puruSaveda, saMvalanacatuSka, to nidA, = be nidrA, vibhAvaravA = pAMca aMtarAya ane nava AvaraNono kSaya thaye chate, nALo = A jIva jJAnI thAya che. seviMvabhUiihiTya = devendrasUrIzvarajI vaDe lakhAyo, sapivi = A pAMcamo zataka karmagraMtha, mAvasaraLag=AtmAnA smaraNArthe. . 99-1OOaa gAthArtha - anaMtAnubaMdhI kaSAya, mithyAtva, mizra ane samyakta mohanIyano kSaya karIne (kSAyika samyakta pAmyA bAda) traNa AyuSyanI saMbhava sattAne TALIne ekendriya, viklendriyatrika, thiNadvitrika, udyotanAmakarma, tiryacakika, narakaddhika, sthAvaraddhika, sAdhAraNa, Atapa ema 16 prakRtio tathA ATha kaSAya, napuMsakaveda strIveda, hAsyaSaka puruSaveda, saMjavalanacatuSka, be nidrA, pAMca aMtarAya ane nava AvaraNano kSaya karIne A jIva kevalajJAnI bane che. A pramANe A zataka nAmano pAMcamo karmagraMtha zrI devendrasUrijIe potAnA AtmAnA smaraNArthe potAnA svAdhyAya mATe) banAvyo che 99 - 100 vivecana - kSapakazreNI manuSyabhavamAM ja prAraMbhAya che. kAraNa ke kevalajJAna, ayogadazA ane muktAvasthA mAnavabhavamAM ja prApya che. tathA A kSapakazreNI kSAyika samyakta pAmelo jIva ja prAraMbhI zake. ane kSAyika samyaktanI prApti (1) kevalI bhagavaMtono viharaNakALa, (2) prathama saMghayaNa (3) aSTavarSAdhika vaya, (4) mAnavabhava Adi paristhiti hote chate, cArathI sAta guNasthAnakavartI layopazama samyaktavALA manuSyane ja thAya che. karmonA baMdha, udaya ane udIraNA ja mAtra aTakAve eTaluM ja Page #485 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4para pAMcamo karmagraMtha gAthA : 99-100 nahIM. paraMtu sattAmAMthI paNa 148 prakRtiono sarvathA kSaya je zreNImAM thAya te kSapakazreNI kahevAya che. A kSapakazreNI dvArA jIva sarvathA karmarahita zuddha, buddha, niraMjana, nirAkAra paramAtmA bane che. sAyika samyakta pAmyA pUrve jo parabhavanuM AyuSya bAMdheluM hoya to kSAyika samyakta pAmyA pachI kSapakazreNI prAraMbhato nathI. ane jo prApta karAtA kSAyikanA pUrvakAlamAM AyuSya bAMdheluM na hoya ane mokSamArga jo cAlu hoya to kSAyika pAmyA pachI avazya cAritramohanIyanA kSaya mATe (kSapakazreNI mAMDavA sArUM) udyama kare che. je jIvo baddhAyuM hovAthI mAtra kSAyika samyakta ja pAmavAnA che. paraMtu kSapakazreNI mAMDavAnA nathI. tevA kSAyikasamyaktanI prAptino krama upazamazreNInA prakaraNamAM ja pUrve samajAvyo che. eTale je jIvo kSAyika pAmIne niyamo (abaddhAyu hovAthI) kSapakazreNI ja mAMDavAnA che. ane niyamo mAMDavAnA ja che. tevA jIvone AzrayI kSapakazreNInI vidhi lakhAya che. kSapakazreNI je jIvo niyamAM karavAnA ja che. evA jIvo kSapakazreNInA AdhArabhUta kSAyikasamyakta pAmatAM pUrve kSAyopathamika samyaktavALA ja hoya che. ATha varSathI adhika vayavALA, avirata samyagdaSTithI apramatta guNasthAnaka sudhInA guNasthAnakomAMthI koipaNa eka guNasthAnakamAM vartatA, prathamasaMghayaNavALA, vizuddha pariNAmavALA, jo pUrvadhara ane apramattamuni hoya to zukladhyAnayukta ane zeSa jIvo hoya to dharmadhyAnayukta evA A jIvo prathama cAra anaMtAnubaMdhIno kSaya kare che. anaMtAnubaMdhIno eka anaMtamo bhAga bAkI rahe tyAre, tene mithyAtvamohanIyamAM nAMkhIne mithyAtvanI sAthe ja khapAve che. evI ja rIte mithyAtvanA aMzane mizramAM nAkhavA vaDe mizranA kSayanI sAthe mithyAtvane khapAve che. ane mizranA aMzane samyatvamohanIyamAM nAkhavA vaDe samyakta mohanIyanA kSayanI sAthe khapAve che. samyakta Page #486 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 99-100 pAMcamo karmagraMtha 453 mohanIyanA caramasthitikhaMDano kSaya karatI vakhate A kSepaka kRtakaraNa kahevAya che. samyakta mohanIyano saMpUrNa kSaya thayA pachI A jIva kSAyikasamyaktI kahevAya che. ane apatitapariNAmavALo A jIva niyamA turata ja kSapakazreNI prAraMbhe che. prazna - kSAyika samyakta prApta karatAM jo samyakta mohanIyano kSaya thato hoya to have A jIvane samyagdaSTipaNe kevI rIte kahevAya ? jema mithyAtva mohanIyanA kSayathI te jIvane mithyAtvI na kahevAya, tema samyakta mohanIyanA kSayavALA jIvane samyaktI kema kahevAya ? uttara - nirmadanIrUpe (vikAra vinAnAM) karAyelAM ane jemAMthI mithyAtvabhAva dUra karAyo che evAM samyakta mohanIyanAM pudgalo ja mAtra kSaya karAyAM che. teno kSaya thavA chatAM vItarAgakathita tattvo uparanI zraddhArUpa zuddhAtmapariNAma svarUpa samyakta guNa haNAto nathI. te guNa to vadhAre nirmaLa thAya che. jema azvapaTala (vAdaLono samUha) dUra thaye chate cakSuthI jovAnI zakti nAza pAmatI nathI. paraMtu vadhAre vizuddhatara thAya che. tema ahIM samajavuM cAritra mohanIya karmanI bAkInI ra1 prakRtiono kSaya karavA mATe kSAyika pAmyA pachI sAtame guNaThANe Avelo jIva traNa karaNa kare che. yathApravRttakaraNa sAtame, apUrvakaraNa AThame ane anivRttikaraNa navame guNaThANe kare che. A traNa karaNonuM svarUpa pUrvanI jema samajavuM. apUrvakaraNamAM abadhyamAna azubha prakRtiono guNasaMkrama thAya che. tathA anivRttikaraNamAM thiNadvitrika, nAmakarmanI 13, apratyAkhyAnIya-pratyAkhyAnAvaraNa kaSAya 8, nava nokaSAya ane saMjavalanatrika ema 36 prakRtiono uddalanA saMkrama paNa thAya che. (juo karmaprakRti saMkramaNakaraNa gAthA 67). A traNe karaNo karatAM pahelAM deva-naraka ane tiryaMcanuM ema traNa AyuSyano kSaya kare che. Page #487 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 454 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 99-100 prazna - A jIva kSapakazreNI mAMDanAra che. niyamA mokSe janAra che. abadhdhAyuSka che. tenI pAse potAnA cAlu bhavanuM eka manuSyAyuSya ja mAtra che. zeSa traNa AyuSya sattAmAM ja nathI. to ahIM sattAmAMthI kSaya karavAnuM vidhAna kema karo cho ? uttara - tamArI vAta sAcI che. pAramArthikapaNe to A traNamAMthI eka paNa AyuSyanI sattA nathI. tIrthaMkara paramAtmA thanArA jIvo devanarakamAMthI ane sAmAnya kevalI thanArA jIvo deva-naraka ane manuSya tiryaMcabhavamAMthI nIkaLIne jyAre antima evA manuSyabhavamAM Ave che. tyAre te te bhavanA aMte ja te te AyuSyanI sattA nAza pAmI cUkI hoya che. manuSyabhavamAM AvyA pachI A traNa AyuSyamAMthI koipaNa AyuSya bAMdhyuM paNa nathI ane bAMdhavAnA paNa nathI. eTale sattA thavAnI paNa nathI. tethI te traNa AyuSyanI sattAno nAza karavAnI vAta ja rahetI nathI paraMtu parabhavanA AyuSyane bAMdhavAnI je saMbhAvanA hatI. te saMbhAvanAno paNa nAza kare che. ema saMbhAvanAthI vivakSA karAtI je sattA ke jene zAstromAM saMbhavasattA kahevAya che. temAMthI (saMbhavasattAthI) A traNa AyuSyanI sattAno nAza kare che. evo artha ahIM karavo. yathApravRttakaraNa karIne apUrvakaraNa guNasthAnake gayo chato te jIva apUrvakaraNa kare che. tyAM sthitighAtAdi kAryo pUrvanI jema pravarte che. te guNasthAnakano sAtIyo eka bhAga gaye chate nidrA-pracalAno, bIjA pAMca bhAga gaye chate devagatinA baMdha prAyogya 30 prakRtino, ane chellA sAtIyo bhAga gaye chate hAsya rati bhaya jugupsAno baMdhaviccheda thAya che tathA te caramasamaye hAsyAdiSakano udayaviccheda thAya che. sarvakarmonI dezopazamanA niddhati ane nikAcanA virAma pAme che. prAraMbhamAM aMtaHkoDAkoDI sAgaropamanI je sthitisattA hatI te sthitighAtAdi vaDe haNAtI haNAtI aMtyasamaye saMkhyAtaguNa hIna Page #488 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 99-10, pAMcamo karmagraMtha 455 sthitisattA thAya che. tathA apratyAkhyAnIya ane pratyAkhyAnAvaraNa A ATha kaSAyone sthitighAtAdi vaDa tevA khapAve che ke anivRttikaraNanA prathama samaye pravezakAle te kaSAyo palyopamanA asaMkhyAtamA bhAganI sthitisattAvALA thAya che. anivRttikaraNe gayA pachI paNa A ATha kaSAyono kSaya karavAno prayatna cAlu ja rahe che. anivRttikaraNanA saMkhyAtA bhAgo gaye chate ane eka saMkhyAtamo bhAga bAkI rahe tyAre ATha kaSAyono kSaya haju cAlu ja che, samApta thayo nathI tyAM vacce ja cAra jAti, syAnaddhitrika, udyota, tiryacaDhika, manuSyadrika, sthAvara, sUkSma, Atapa ane sAdhAraNanAmakarma ema kula 16 prakRtiono prathama udgalanA saMkramavaDe kSaya karavA mAMDe, jyAre te 16 prakRtionI sthiti palyopamanA asaMkhyAtamA bhAgamAtranI rahe tyAre badhyamAna anya prakRtiomAM guNasaMkrama dvArA saMkramAvIne sattAno sarvathA nAza kare che tyArabAda eka aMtarmuhUrta kALamAM pUrvokta ATha kaSAyonuM bAkI rahela sarva karmalika khapAve che. ema vacce 16 prakRtinA kSaya pachI 8 no sarvathA kSaya kare che. matAntara - keTalAka AcAryono A bAbatamAM evo mata che ke ATha kaSAyone badale A 16 prakRtiono kSaya prathama karavA mAMDe. te kSaya haju thayo nathI. teTalAmAM vacce ATha kaSAyono kSaya karI le ane tyArabAda 16 prakRtionuM zeSa bacela dalika khapAve. A pramANe 16 prakRtio tathA 8 kaSAyono kSaya karyA pachI saMjavalana ja kaSAya ane 9 nokaSAya ema mohanIyakarmanI 13 prakRtiono kSaya karavA mATe te tere prakRtionI sattAgatasthitimAM aMtarakaraNa kare che. aMtarakaraNa karaMvAthI tere prakRtionI sthitinA be be bhAga thAya che. eka aMtarakaraNanI nIcenI sthiti = heThalI sthiti = prathamA sthiti ane bIjI aMtarakaraNanI uparanI sthiti= Page #489 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 456 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 99-100 dvitIyAsthiti bane che. ema sthitinA be bhAga thaI jAya che. temAM 1 saMjvalana kaSAya ane 1 veda ema je be prakRtiono udaya che. te be prakRtionI prathama sthiti aMtarmuhUrtanI ane zeSa 11 prakRtio anudayavatI hovAthI temanI prathamA sthiti eka AvalikAnI hoya che. udayavatI 2 prakRtionI prathamAsthiti vipAkodaya dvArA, ane anudayavatI 11 prakRtinI prathamasthiti stibukasaMkrama (pradezodaya) dvArA bhogavIne kSaya kare che. tere prakRtionA aMtarakaraNamAMthI umerAtuM karmadalika te kAle jeno baMdhamAtra hoya tenuM bIjI sthitimAM, jeno udayamAtra hoya tenuM prathama sthitimAM, jeno baMdha ane udaya banne hoya tenuM banne sthitimAM ane jeno baMdha-udaya na hoya tenuM karmadalika para prakRtimAM saMkramAvIne kSaya kare che. have te tera prakRtionuM bIjI sthitigata je karmadalika che. teno kSaya kevI rIte kare ? te (chaThThA karmagraMthanI TIkAnA AdhAre) jaNAvIe chIe. - sauthI prathama napuMsakavedanuM dvitIya sthitimAM raheluM je dalika che. tene eka aMtarmuhUrta sudhI ukvalanA saMkrama vaDe ghaTADI-ghaTADIne palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa sthitivALuM kare che. tyArabAda badhyamAna paraprakRtimAM guNasaMkrama dvArA saMkramAvIne bIjA eka aMtarmuhUrta kALe te napuMsakavedanI bIjI sthitino sarvathA kSaya kare che. tyAM jo napuMsakavedano udaya hoya to prathama sthiti udaya dvArA ane udaya na hoya to udayavatI evI paraprakRtimAM saMkramAvavA dvArA kSaya kare che ane aMtarakaraNagata dalika tathA dvitIya sthitigata dalika hamaNAM ja samajAvyA pramANe kSaya karIne napuMsakavedano sarvathA kSaya kare che. eTale ke aMtarakaraNanuM dalika jo udaya hoya to prathama sthitimAM ane jo udaya na hoya to paraprakRtimAM samAvavA vaDe kSaya kare che ane dvitIya sthitigata dalika prathama udvalanA saMkrama Page #490 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 99-100 pAMcamo karmagraMtha 457 vaDe ane pachI guNasaMkrama vaDe saMkramAvIne kSaya kare che. prathama sthitinuM dalika jo udaya hoya to udayathI ane jo udaya na hoya to stibUkasaMkramathI saMkramAvIne kSaya kare che. - napuMsakavedano kSaya thayA pachI bIjA eka aMtarmuhUrta kALe napuMsakavedamAM kahelA krame ja strIvedano paNa kSaya kare che. strIvedano kSaya thayA pachI bIjA eka aMtarmuhUrta kALe hAsyaSakano paNa napuMsakavedanI jema ja kSaya kare che. hAsyAdiSakanI sAthe puruSavedano paNa kSaya karavAno prAraMbha kare che. paraMtu hAsyAdiSaTrakano baMdha te kALe thato nathI. ane puruSavedano baMdha thAya che. eTale navuM karyagrahaNa puruSavedamAM cAlu che. tethI je samaye hAsyaSakano kSaya thAya che. te samaya sudhI puruSavedanA baMdha-udaya ane udIraNA cAlu hoya che. hAsyaSakanA kSayanI sAthe ja puruSavedanA baMdha-udaya-udIraNA viccheda pAme che. paraMtu aMtima kALamAM bAMdheluM puruSavedanuM dalika sattAmAM bAkI rahe che. zeSa sarva dalika kSaNa thayeluM hoya che. ane antimakALamAM bAMdheluM puruSavedanuM bAkI raheluM te dalika paNa saMjvalana krodhAdine kSaya karavAnI sAthe 1 samayabyuna be AvalikA pramANa kALamAM udvalanA sahita guNasaMkrama vaDe ane caramasamaye sarva saMkrama vaDe kSaya kare che. A pramANe napuMsakaveda, strIveda, hAsyaSaka ane puruSavedano saMpUrNa kSaya thAya che. uparokta nava nokaSAyane khapAvavAno je krama batAvyo te puruSavedanA udaye zreNI prAraMbha karanArA jIvane AzrayI jANavo. jo napuMsakavedanA udaye zreNI prAraMbhI hoya to napuMsakaveda ane strIvedano sAthe ja kSaya kare che. ane te ja vakhate puruSavedanA baMdha-udaya-udIraNA aTakI jAya che. ane tyArabAda avedaka thayo chato te jIva hAsyaSaTraka ane puruSavedano samakALe ja kSaya kare che. A rIte napuMsakavede zreNI prAraMbhakane mohanIyakarmanA pAMcanA baMdhe mohanIyanI 21-13nI sattA ane cAranA baMdhe 11-4nI sattA Ave che. WWW.jainelibrary.org Page #491 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 458 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 99-100 tathA strIvede jo zreNI prAraMbhI hoya to prathama napuMsakavedano kSaya karI tyArabAda antarmuhUrta strIvedano kSaya kare che. ane te ja samaye puruSavedanA baMdha-udaya-udIraNA viccheda pAme che. ane tyArabAda avedaka thayelo evo te jIva hAsyaSaka ane puruSavedano eka sAthe sattAmAMthI kSaya kare che. A rIte strIvede zreNI prAraMbhakane pAMcanA baMdha ra1-13-12 ane cAranA baMdhe 11-4nI sattA Ave che. (juo chaThThA karmagraMthanI TIkA) saMkSepamAM citra A pramANe che. prAraMbhika | pAMcanA baMdhakALa | cAranA baMdhakALe 1. napuMsakavedI 21-13 11-4 2. strIvedI 21-13--12 11-4 | 3. puruSavedI ! ra1-13-12-11 pa-4 judA judA vedodaye zreNIno prAraMbha karanArA jIvone AzrayI nava nokaSAyano judI judI rIte kSaya karavAnI prakriyA samajAvIne have zeSa rahelA cAra saMjvalana kaSAyanA kSayanI prakriyA samajAve che. saMjvalana cAra kaSAyonI prathama sthiti tathA aMtarakaraNa gata dalikanA kSayanI vidhi pUrvokta nIti-rIti mujaba samajavI. udayavALA eka kaSAyanI prathama sthiti vipAkodaya dvArA ane bAkInA traNa kaSAyonI prathama sthiti je AvalikA pramANa hoya che te tibUkasaMkrama dvArA udayavatImAM prakSepavA dvArA kSaya kare che. aMtarakaraNanI sthitimAM raheluM dalika jeno baMdha udaya bane che tenuM banne sthitimAM, ane jeno kevaLa baMdha ja che. paraMtu udaya nathI tenuM bIjI sthitimAM, jeno kevaLa udaya ja che. tenuM prathama sthitimAM nAkhIne ane jeno baMdhodaya nathI tenuM anyamAM saMkramAvIne kSaya kare che ityAdi vidhi jANavI. have cAre kaSAyonI bIjI sthitinA kSayanI prakriyA khAsa samajavA jevI che. te samajAvAya che. Page #492 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha puruSavedanA udaye zreNI mAMDanArane AzrayI have samajAvAya che. krodhane vedato te jIva krodhane vedavAnA kALanA traNa bhAga kare che. (1) azvarNakaraNAdvA (2) kiTTIkaraNAdvA ane (3) kiTTIvedanAddhA. ema krodha vedavAnA kALanA traNa prakAra kare che. tyAM cAre saMjvalana kaSAyonA karmadalikomAM je je rasa bAMdhelo che. te dalikonA rasaspardhakone haNI haNIne atyanta hInarasavALAM paraMtu spardhakono krama jALavI rAkhIne apUrva spardhako azvakarNakaraNAddhAvALA prathama kALamAM kare che. aMtarmuhUrta sudhI A prakriyA cAle che. tyArabAda te jIva bIjA eka aMtarmuhUrta kALamAM pUrvaspardhakomAM tathA hamaNAM ja karelAM apUrva spardhakomAM rahelA karmadalikomAM tenAthI paNa atyanta hInarasa karavA vaDe tathA spardhakamAM vyavasthitapaNe kramasara goThavAyelI vargaNAnA kramane toDavA dvArA spardhakapaNuM bhAMgIne kiTTI svarUpe kare che. arthAt kiTTIo kare che. A prakriyAnA kALane kiTTIkaraNAddhA kahevAya che. gAthA : 99-100 A kiTTIkaraNAddhAkALamAM vartato jIva saMjvalana cAra kaSAyonI uparanI bIjI sthitimAM AvelA dalikonI paramArthathI AvI anaMtI kiTTIo kare che. A kiTTIo paramArthathI anaMtI hovA chatAM samajAvavA mATe ja sthUla jAtibhedathI traNa traNa kiTTIonI mahAgraMthomAM vivakSA karelI che. tathA A bAre kiTTIo dazamA sUkSmasaMparAya guNasthAnake thanArI sUkSma kiTTIo karatAM skUla hovAthI bAre bAra TTiIo bAdarakiTTIo kahevAya che. pahelI kiTTI bAdara, bIjI iii alpabAdara ane trIjI TTiI alpatarabAdara, A pramANe cAre kaSAyonI maLIne kula bAra bAdara kiTTIo kare che. A badhI vidhi saMjvalana krodhanA udaye zreNI prAraMbhakane AzrayIne jANavI. tene ja cAra kaSAyanI bAra kiTTIo thAya che. 459 saMjvalana mAnanA udaye zreNI prAraMbhakane saMjvalana krodhano udaya na hovAthI napuMsakavedamAM kahyA pramANe saMjvalana krodhano uddalanA saMkrama Page #493 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 460 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 99-100 tathA guNasaMkrama dvArA kSaya karyA pachI saMjvalana mAnAdi traNa kaSAyonI 9 kiTTIo ja thAya che. evI rIte saMjavalana mAyAnA udaye zreNI prAraMbhakane napuMsakavedamAM kahelI nIti-rIti mujaba saM. krodha-mAnano kSaya karIne mAyA, lobhanI 3+36 kiTTIo ja thAya che. tathA saM. lobhanA udaye zreNI prAraMbhakane krodha mAna ane mAyAno napuMsakavedamAM kahyA pramANe kSaya karyA pachI mAtra saM. lobhanI 3 kiTTI ja thAya che. have saM. krodhanA udaye zreNI prAraMbhakane AzrayI cAre kaSAyonI je bAre kiTTIo karI che. te sarve kiTTIonA kSayanI prakriyA samajAvAya che. ahIM kiTTIkaraNoddhA samApta thAya che. have kiTTIvadanAddhA zarU thAya che. ahIM eka vAta khAsa yAda rAkhavI ke A saMjavalana krodhAdi cArekaSAyonA apUrvaspardhako ane kiTTIo karavAnA kALamAM ja puruSavedanuM atyakALe bAMdheluM ane naSTa nahIM thayeluM je dalika che te dalika 1 samayagUna be AvalikA kALa pramANa kALamAM saMjavalana krodhAdimAM saMkramAvIne kSaya kare che. ane tethI chelle puruSavedanI sattAno kSaya thavAthI anta cAra kaSAyanI ja sattA rahe che. have cAra kaSAyonI karAyelI bAra kiTTIonI vipAkodaya dvArA kSayanI nIti-rIti A pramANe che. saMjavalana krodhanA udaye zreNI prAraMbhaka jIvane cAre kaSAyonI traNa traNa kiTTI karatAM bIjI sthitimAM kula bAra kiTTIo hoya che. temAMthI saMjavalana krodhanI bIjI sthitimAM rahelI pahelI bAdarakiTTIne tyAMthI AkarSAna (uparanI sthitimAMthI nIce utArIne) pratisamaye pahelI sthiti rUpe kare ane vede tene kiSTi vedanAddhA kahevAya che. ema eka aMtarmuhUrta sudhI pahelI kiTTino udayathI bhogavIne kSaya karatAM karatAM pahelI kiTTi samayAdhika eka AvalikA bAkI rahe tyAM sudhI kSaya kare. tyArabAda te ja saM. krodhanI bIjI sthitimAM rahelI bIjI kiTTIne AkarSIne prathama sthiti rUpe kare ane te rUpe vedIne kSaya kare. ema yAvat bIjI alpalAdara kiTTI paNa aMtarmuhUrtakALe kSaya karatAM karatAM eka samayAdhika Page #494 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 99-100 pAMcamo karmagraMtha 461 AvalikA bAkI rahe tyAM sudhI kSaya kare. tyArabAda te ja saM. krodhanI bIjI sthitimAM rahelI trIjI kiTTIne AkarSIne prathama sthiti rUpe kare ane vedIne kSaya kare yAvat A trIjI alpatarabAdara kiTTI paNa eka samayAdhika AvalikA bAkI rahe tyAM sudhI kSaya kare. te ja samaye saMjvalana krodhanA baMdha, udaya ane udIraNA traNe ekI sAthe viccheda pAme ane saMjavalana krodhanI sattA bIjI sthitimAM andhakALe pratisamaye navAM baMdhAyelAM eka samayapUna be AvalikA kALa pramANa daliko bAkI hoya ane prathama sthitimAM trIjI kiTTinuM vadheluM eka AvalikA mAtra dalika bAkI hoya. zeSa krodhanuM sarve dalika kSINa thayeluM hoya che. prathama kiTTino kSaya karatAM karatAM je samayAdhika eka AvalikA pramANa dalika vadheluM, te dalika bIjI kiTTine prathama sthiti rUpe karIne vedIne kSaya karato hoya tyAre temAM stibUka saMkramathI saMkramAvIne samApta kare che. evI ja rIte bIjI kiTTinuM eka AvalikA pramANa karmadalika kSaya karatAM karatAM vadheluM. te dalika trIjI kiTTine prathama sthiti rUpe karIne vedIne kSaya karato hoya tyAre temAM saMkramAvIne samApta kare che. tathA trIjI kiTTinuM kSaya karatAM karatAM prathama sthitimAM eka AvalikA pramANa karmakalika je vadheluM te saMjvalana mAnanI prathama sthiti rUpe karAyelI prathama kiSTinA dalikamAM saMkramAvIne te rUpe vedIne nirjare che. A ja pramANe mAnAdi zeSa kaSAyomAM jANavuM eTale ke pahelI kiSTinuM vadheluM bIjI kiTrimAM, bIjI kiSTinuM vadheluM trIjI kiSTimAM, ane trIjI kiSTinuM vadheluM pAchaLalA kiSAyanI prathama kiSTimAM saMkramAvIne te rUpe vedIne nijere che. saMjvalana krodhanA baMdhAdi jyAre viccheda pAmyAM tyAre bIjI sthitimAM samayagUna be AvalikA pramANa je navuM baMdhAyeluM dalika bAkI che ke jenI kiThThio karI nathI te mAnanI kiThThiono kSaya karavAnI sAthe ja guNasaMkrama vaDe mAnamAM saMkramAvavA dvArA ane antima samaye sarvasaMkramaNa vaDe saMkramAvIne saMjavalana krodhano teTalA ja kALamAM sarvathA kSaya kare che. s Page #495 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 462 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 99-100 je samaye saMkriodhanAM baMdha udaya udIraNA viccheda thayAM tenA pachInA turatanA samaye ja saMjvalana mAnanI bIjI sthitimAM rahelI prathama kiTTine AkarSIne prathama sthiti rUpe kare ane vedIne kSaya kare. yAvat samayAdhika AvalikA bAkI rahe, tyAM sudhI. tyArabAda mAnanI bIjI sthitimAM rahelI bIjI kiTTIne AkarSIne prathamasthiti rUpe kare ane vedIne kSaya kare yAvat samayAdhika AvalikA bAkI rahe tyAM sudhI. tyArabAda mAnanI trIjI kiSTine prathama sthitimAM lAvIne vecavA dvArA kSaya kare yAvat samayAdhika eka AvalikA bAkI rahe, te ja samaye sa. mAnanAM baMdha udaya ane udIraNA viccheda pAme. saMjavalana mAnanuM prathama sthitimAM trIjI kiTTinuM eka AvalikA pramANa ane bIjI sthitimAM antimakALe baMdhAyeluM eka samayagUna be AvalikA pramANa dalika ja mAtra sattAmAM hoya che. sAmAnanuM zeSa samasta dalika kSINa thayeluM hoya. saM.mAnanI paNa zeSa vadhelI pahelI kiTTinI AvalikA bIjI kiTTimAM. bIjI kiSTinI AvalikA trIjI kiTTimAM ane trIjIkiTTinI AvalikA saM. mAyAnI prathamakiTTimAM saMkramAve che. ane samAnanuM bIjI sthitimAM vadheluM antimakAle bAMdheluM samayagUna be AvalikAnuM karmadalika saM.mAyAmAM guNasaMkrama dvArA ane antimasamaye sarvasaMkrama dvArA saMkramAve che. A rIte mAnano paNa sarvathA kSaya kare che. A ja krame saMjvalana mAyAnI prathamakiTTine, pachI bIjIkiTTine ane tyArabAda trIjI kiTTine bIjI sthitimAMthI utArIne prathama sthiti rUpe kare ane vedIne nirjare. trIjI kiTTinI eka AvalikA jayAre bAkI rahe tyAre saMjvalana mAyAnAM baMdha udaya ane udIraNA viccheda pAme ane te ja vakhate lobhanI prathamakiTTIne AkarSIne prathamasthiti rUpe karIne kSaya karavAno prAraMbha kare ane te kALe saMjavalana mAyAnI trIjI kiTTinuM prathama sthitimAM baceluM samayAdhika AvalikA pramANa dalika teTalA ja kALe tibUka saMkramathI saM. lobhanI prathama kiTTImAM nAkhIne nirjare. ane mAyAnuM bIjI sthitimAM raheluM samayagUna be Page #496 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 99-100 pAMcamo karmagraMtha 463 AvalikA pramANa karmadalika guNasaMkramavaDe ane antimasamaye sarvasaMkrama vaDe lobhamAM saMkramAvIne teTalA ja kALe mAyAne niHsattAka kare. saMjavalana mAyAnA baMdha, udaya, udIraNAno viccheda thayA bAda saM.lobhanI prathamakiTTine AkarSIne prathama sthiti rUpe karIne vedIne nirjare yAvat samayAdhika eka AvalikA bAkI rahe tyAM sudhI kSaya kare. tyArabAda saM. lobhanI bIjI sthitimAM rahelI bIjI kiTTine AkarSIne prathamasthiti rUpe karIne vedIne kSaya karato hoya tyAre te kALamAM rahelo te ja jIva saM. lobhanI bIjIsthitimAM rahelI che trIjI kiTTI alpabAdaratara che temAMthI keTalIka kiTTIone sUkSma sUkSma kiTTI rUpe kare. A rIte lobhanI bIjI kiTTInA vedanakALe ja trIjI kiTTIne sUkSmakiTTI rUpe kare che. ema karatAM karatAM aMtarmuhUrtakALe jyAre bIjIkiTTI samayAdhika AvalikA mAtra bAkI rahe che. tyAM sudhI kare che. tathA te ja samaye saMvalana lobhano baMdha, bAdara lobhano udaya ane udIraNA virAma pAme che. te ja samaye navamA guNasthAnakanI paNa samApti thAya che. have te jIva saMjvalana lobhanI bIjIsthitimAM rahelI trIjI kiTTigata karmadalika ke je sUkSmakiTTI rUpe karAyeluM che tene AkarSIne prathamasthiti rUpI kare ane udayathI vedIne nirjare. A kALe sUkSmakiTTIono udaya hovAthI A jIva sUkSmasaMparAya (dazamA guNasthAnaka) vALo kahevAya che. sUkioine vedato A jIva saMlobhanuM bIjI kiTTinuM vadheluM eka AvalikAnuM karmadalika udita evI sUkSmakiThThiomAM saMkramAve che. jo ke A bAdara kiTTi ane sUkSmakiTTi ema banne saM.lobha ja hovAthI saMkrama karyo ema na paNa kahevAya. paraMtu bAdara ane sUkSma rUpe bhinna hovAthI saMkrama thayo" ema vivakSA mAtra karI che. hakIkatathI je bAdara kiThThio che. tene sUkSmakiThThiomAM aMtargata karIne vedIne teTalA ja kALe nirjare che. tathA navamAM guNasthAnakanA eka samayanUna be AvalikA pramANa antimakALamAM bAMdheluM saM. bAdara lobhanuM bIjIsthitimAM raheluM karmadalika Page #497 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha paNa teTalA ja kALamAM tyAM ja bIjI sthitimAM rahelI sUkSmakiTTiomAM saMkramAve che. A rIte eka samayanyUna be AvalikA kALe bAdaralobhanI sattA viccheda pAme che.. 464 bIjI sthitimAMthI pahelI sthitimAM lAvelI trIjI kiTTInuM sUkSmaTTi rUpe karAyeluM karmadalika vedato vedato ane te dvArA saM.lobhano kSaya karato karato A jIva sUkSmasaMparAya guNasthAnakanA saMkhyAtA bhAgo jAya ane eka saMkhyAtamo bhAga rahe tyAM sudhI jAya che. haju saMjvalana lobha (sUkSmakiTTirUpe karAyelo) ghaNo bAkI che ane dazamuM guNasthAnaka alpakALa bAkI che. tyAre jema cakravartI rAjA sAmeno zatru rAjA koi rIte na jItAya tema hoya tyAre cakraratnano upayoga kare che ke je ratna zatrurAjAne haNIne ja Ave. tevI rIte A AtmA "sarvopavartanA" nAmanA apavartanAkaraNa vaDe saMjvalana lobhane apavartAvIne (ghaTADIne) barAbara sUkSmasaMparAya guNasthAnakanA kALapramANa ja kare che ane kramazaH udaya ane udIraNA vaDe vedI vedIne nirjarA kare che. tyArathI saM. lobhanA sthitighAtAdi kAryo virAma pAme che. paraMtu jJAnAvaraNIyAdi zeSa 6 karmonA sthitighAtAdi cAlu ja rahe che. haju dazamuM guNasthAnaka aMtarmuhUrta kALapramANa bAkI che. sattAmAM rahelA karmanI jeTalI sthiti bAkI hoya te tamAma sthitine ekIsAthe sAmaTI ghaTADI devI tene sarvopavartanA karaNa kahevAya che. gAthA : 99-100 A rIte sarvApavartanAkaraNa vaDe apavartanA karyA pachI saMjvalana lobhane phakta udaya ane udIraNA vaDe vedato vedato A jIva sUkSmasaM5rAyano samayAdhika eka AvalikA kALa bAkI rahe tyAM sudhI jAya che. tyArabAda udIraNA viccheda pAme che. ane te antima eka AlikAmAM udIraNA vinAnA kevaLa udayamAtra vaDe saMjvalana lobhane vedIne samApta kare che. te ja antima samaye saMjvalana lobhano udaya ane sattA ema banne samApta thAya che. tathA te ja caramasamayamAM Page #498 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 99-100 pAMcakho karmagraMtha 465 jJAnAvaraNIya pa, darzanAvaraNIya 4, aMtarAya 5, sAtA, yaza ane uccagotra ema kula 17 prakRtiono baMdha, mohanIyakarmano udaya ane sattA, tathA sUkSmasaM5rAya nAmaka dasamuM guNasthAnaka A badhI ja vastuo ekI sAthe samApta thAya che. kSAyikasamyaktanI prAptithI prAraMbhelI mohanIyakarmanA nAzanI A dharmayAtrA ahIM samApta thAya che. tyArabAda sarvathA kSINa thayo che moha jeno evo A jIva mohanIya karmane khapAvavAnI tamAma vidhio pUrNa karIne have bArame guNasthAnake jAya che. kavio evI kalpanA kare che ke mohasAgara tarIne jANe thAkyo hoya tema aMtarmuhUrtakALa kevaLajJAna pAmatAM pahelAM ahIM bAramAM guNasthAnake virAma le che. (ArAma le che) paramArthathI ArAma ke virAma hotA nathI. paraMtu zeSa traNa ghAtakarmonA kSayane karavAnuM kArya ahIM bAkI che. tethI kavionI A kalpanA che. bAramA guNasthAnake Avelo A AtmA kSINamohI hovAthI vItarAga avasthAvALo thayo chato "samAdhi" nAmanA yogAMgane pAmyo chato tenA baLathI jJAnAvaraNIya darzanAvaraNIya ane aMtarAya ema traNa ghAtakarmono savizeSa kSaya karavAno prayatna Adare che. jo ke chae karmomAM pahelethI ja sthitighAtAdi cAlu che. tethI alpa sthitika to che ja. to paNa have jJAnAvaraNIyAdi traNa ghAtakarmomAM savizeSe A kArya thAya che. A pramANe sthitighAtAdithI traNa ghAtakarmone savizeSa kSaya karatAM karatAM A jIva bAramAM guNasthAnakanA saMkhyAtA bhAgo jAya ane eka saMkhyAtamo bhAga bAkI rahe tyAM sudhI jAya che. haju ghAtakarmo kSINamohanA kALa karatAM sattAmAM vadhAre hovAthI ane bAramA guNasthAnakano kALa alpa zeSa hovAthI cakraratnasamAna "sarvopavartanA" nAmanA karaNa vaDe traNe ghAtI karmone apavartAvIne bAramA guNasthAnakanA kALapramANa sattAvALAM kare che. tyAM jJAnAvaraNIya pa, darzanAvaraNIya 4, ane aMtarAya 5 ema 14 prakRtione bAramA guNasthAnakanA zeSa rahelA kALa pramANa kare che ane Page #499 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 466 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 99-100 nidrAddhikane svarUpasattAne AzrayI eka samaya nyUna kare che. ane karmatvane AzramI bAramAnA kAlapramANa kare che. A rIte sthiti kare che tyArathI uparokta 16 prakRtinA sthitighAtAdi have pravartatA nathI. phakta udaya ane udIraNA mAtra ja pravarte che tenA vaDe vedI vedIne nirjarA karato karato A jIva bAramAM guNasthAnakamAM AgaLa vadhe che. te yAvat bAramA guNasthAnakano eka samaya adhika eka AvalikA kALa bAkI rahe tyAM sudhI jAya che. te ja samaye nidrAddhikanI udIraNA aTake che. tyAra pachInA samaye zeSa 14 prakRtionI udIraNA aTake che. chellI eka AvalikAmAM A 16 prakRtiono mAtra udaya ja pravarte che. ema karatAM karatAM bAramA guNasthAnakano upAsya samaya Ave tyAre nidrAddhikano udaya tathA svarUpe (potAnA rUpe) sattA viccheda pAme che ane carama samaye zeSa 14 ghAtI karmono udaya tathA sattA sarvathA viccheda pAme che ane te ja samaye bAramuM guNasthAnaka, dharmadhyAna athavA prathamanA be pAyAvALuM zukladhyAna, ghAtI karmono udaya ane sattA A sarve vastuonI samApti thAya che. A rIte cAre ghAtakarmono kSaya thavAthI jIva sarvajJa, sarvadarzI bane che. te ja samaye kevaLajJAna, kevaLadarzana, dAnAdi pAMcalabdhi vagere sAyika bhAvanA guNo jIvane prApta thAya che. tathA te ja samaye teramA guNasthAnakanI prApti thAya che. "sayogI kevalI" evuM teramAM guNasthAnakanuM nAma che. kevaLajJAna kevaLadarzana prApta thayeluM hovAthI kevalI kahevAya che ane mana vacana kAyAnA yogo hovAthI sayogI kahevAya che. A mahAtmAne prAmAnugrAma vihAra AhAra ane nihArAdi karavAmAM kAyayoga, dezanA ApavAmAM vAMcanayoga ane anuttaravAsI devo vagere vaDe pUchAyelA praznonA uttaro ApavAmAM (dravya mananA vyApArarUpa) manayoga hoya che. tattvanA ciMtana-manana karavA rUpa bhAvamana teone hotuM nathI. saMpUrNa jJAna, darzana hovAthI uhApoha karavAno nathI. mATe bhAvamana nathI. phakta manovargaNAne grahaNa karI manapaNe pariNAvI praznanA uttara rUpe goThavavA svarUpa dravyamAna mAtra ja hoya che. Page #500 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 99-100 pAMcamo karmagraMtha 467 A pramANe kevalajJAnI thayelA A mahAtmA dharmopadeza ane vihArAdi dvArA mahAn paropakAra karatA chatA potAnuM manuSyabhavanuM zeSa rahela AyuSya anubhavatA chatA pRthvItala upara vicare che. yoganimittaka IryApathika sAtAvedanIya karmano baMdha cAlu hoya che. cAra aghAtI karmono udaya ane be karmonI udIraNA cAlu hoya che. A guNasthAnakanI prApti manuSyane ja thAya che ane manuSyanuM AyuSya utkRSTathI pUrvakroDavarSanuM hoya che. temAM saMsArI avasthA ane dIkSitAvasthAmAM chadmasthAvasthAno jeTalo kALa hoya teTalo kALa tathA caudamA guNa0no kALa bAda karIe teTalo kALa teramA guNasthAnakano jANavo. sAmAnyapaNe utkRSTathI dezona pUrvakrovarSa ane jaghanyathI aMtarmuhUrta kALa jANavo. tathA sarve labdhio sAkAropayoge ja pragaTa thAya che, Avo niyama hovAthI temAM guNasthAnakanA prathama samaye kevaLajJAnopayoga pachI bIjA samaye kevaLadarzanopayoga ema pratisamaye jJAnopayoga tathA darzanopayoga parAvRtti parAvRtti rUpe evI rIte pravarte che ke mukti prApti samaye paNa jJAnopayoga ja hoya. tyArabAda muktAvasthAmAM paNa pratisamaye jJAnopayoga ane darzanopayoga kramazaH pravarte che. A pramANe thavAmAM jIvasvabhAva ja kAraNa che. chadmasthapaNAmAM aMtarmuhUrta upayoga badalAto hato te ahIM teramA guNasthAnakathI samaye samaye badalAya che. (jo ke A bAbatamAM bIjA AcAryonA judA judA mata che. mallavAdIsUrijI Adi AcAryo teramA guNasthAnakanA prathamasamayathI anaMtakALa sudhI pratisamaye jJAnopayoga ane darzanopayoga eka sAthe ja mAne che. banne ghAtakarmono kSaya thayo hovAthI banne labdhio sAthe ja pragaTa thAya che. ane sAthe ja vaparAya che. pratibaMdhaka koI tattva na hovAthI samayAntare upayoga na pravarte ema kahe che. "samaye nalthi to 3vo'' Avo je pATha che te chaprasthamAtrane ja AzrayI che ke jyAM pratibaMdhaka tattva che. AvI dalIla teo kare che.) Page #501 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo karmagraMtha tathA siddhasenadivAkarasUrijI Adi keTalAka AcAryonuM kahevuM ema che ke kevalajJAna pAmelA paramAtmAomAM sAmAnyopayoga ane vizeSopayoga evo bheda ja hoto nathI. tethI samayAntare ke eka ja samayamAM banne upayogonuM sahavartitva A eke hotuM ja nathI. zeya evA sarve padArtho sAmAnya ane vizeSa ema ubhayAtmaka dharmavALA hovAthI ane AtmAnI eka ja caitanyazakti jJeyapadArthanA banne prakAranA dharmone jANavAnuM kAma karatI hovAthI eka ja caitanyazaktinAM be nAmo che. A pramANe karmagraMthakAra, kammapayaDIkAra ane vizeSAvazyaka bhASyakArAdi AcAryo kramopayogavAdane svIkAre che. mallavAdIsUrijI Adi tarkavAdI AcAryo eka ja samayamAM bhedopayogavAda svIkAre che ane siddhasena divAkarasUrijI Adi tarkavAdI AcAryo eka samaye abhedopayogavAda svIkAre che. A viSaya sammatiprakaraNa nAmanA graMthamAM bIjA kAMDamAM ghaNA vistArathI carcelo che. prasaMgopAta A vAta samajAvI che. 468 teramA guNasthAnake ArUDha thayelA kevalI paramAtmA sva para upakAra karatA chatA jaghanyathI aMtarmuhUrtakALa ane utkRSTathI dezona pUrvakroDa varSa pramANakALa grAmAnugrAma vicare che. ema karatAM karatAM jyAre manuSyabhavanuM AyuSya pUrNa thavA Ave ane antima eka aMtarmuhUrtakALa bAkI rahe tyAre sarve kevalI bhagavaMto 'AyojikAkaraNa" kare che. A kevalI bhagavaMtone koipaNa prakAranI dhyAnadazA hotI nathI. dhyAnAntarikAdazA = dhyAna vinAnI svopayogapariNata dazA hoya che. kAraNa ke dharmadhyAnanA cAra pAyA sAdhaka AtmAne hoya che. A AtmA sAdhakadazAthI uttIrNa thayelA che. zukladhyAnanA prathamanA be pAyA pUrvadharane hoya che. je chadmasthano viSaya che. A kevalI bhagavAna hovAthI chadmastha nathI ane chellA be pAyA yoganirodhakALe ane ayogI dazAmAM hoya che. je have pachI samajAvAze. eTale A kALe dhyAnanA virahavALI avasthA arthAt dhyAnAntarikAdazA varte che. arthAt zukladhyAnanA prathamanA be pAyA ane pachInA be pAyAnI vaccenI dazA hoya che. gAthA : 99-100 Page #502 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kthA : 99-100 pAMcamo karmagraMtha AyojikAkaraNa eTale prazastayogonuM sevana. kevalIbhagavaMtonI A eka viziSTa kriyA hoya che. sarve kevalI bhagavaMto A AyojikAkaraNa kare ja che. tethI zAstromAM tene AvazyakakaraNa ane AvarjitakaraNa paNa kahevAya che. A karaNa karyA pachI jo AyuSyakarma alpa ane zeSa nAma-gotra ane vedanIya karmo adhika hoya to ja te kevalI bhagavAn zeSa traNa karmone AyuSyanI sAthe samAna karavA mATe kevalIsamuddAta kare che. anya kevalIbhagavaMto ke jene zeSa traNa karmo AyuSyanI sAthe samAna hoya che. te kevalIbhagavaMto samuddAta karatA nathI. prajJApanA sUtramAM kahyuM che ke savvo vi NaM bhaMte kevalI samugghAyaM gacchati ? goyamA ? / no iNaTThe samaTThe, jassAueNa tullAiM baMdhaNehiM Thiie / ya bhavovaggahakammAI, sa na samugghAyaM gacchai / 'agaMtUNaM samugghAyamaNaMtA kevalI jiNA / jaramaraNavipyamukkA siddhiM varagaI gayA 469 artha--sarve paNa kevalIbhagavaMto he bhagavAna! zuM samuddhAta kare? he gautama! A artha barAbara nathI. jenAM bhavopagrAhI karmo AyuSyanI sAthe tulya che. te samuddAta karatA nathI. samuddAta nahI karIne paNa anaMtAkevalI bhagavaMto jarAmaraNathI rahita evI uttamati rUpa siddhine pAmyA che. prazna zeSa traNakarmo AyuSyakarmathI adhika hoya athavA samAna ja hoya evuM jema banI zake che tema AyuSyakarma adhika hoya ane zeSa traNakarmo hIna hoya evuM zuM bane ke na bane ? - uttara - evuM na ja bane, kAraNa ke AyuSyakarma pUrvabhavamAM je bAMdheluM che te ja hoya che. ane te paNa eka ja vAra bAMdheluM che. jyAre A traNa karmo to gayA bhavomAM ane vartamAna bhavamAM paNa kSapaka-zreNI jyAM sudhI na mAMDe Page #503 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 470 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 99-100 tyAM sudhI satata baMdhAyelAM ane baMdhAtAM ja che tathA ochAmAM ochAM paNa aMtaHkoDAkoDI sAgaropamapramANa sthitivALAM te karmo baMdhAyelAM che. mATe bahudhA adhika ja hoya che. sthitighAtAdithI ghaNAM tuTI gayAM hoya to kvacit samAna hoya che. paraMtu AyuSyathI hIna to kadApi hotAM nathI. kevalI samuddhAtanI prakriyA A pramANe che ke eka lokAkAzanA jeTalA AkAzapradezo che. teTalA AtmapradezovALo A AtmA che. arthAta eka AtmAnA asaMkhya Atmapradezo che. je dIpakanA prakAzanI jema saMkoca ane vistAra pAmavAnA svabhAvavALA che. kevalI bhagavAna zarIramAM rahelA AtmAno zarIranI jADAI ane pahoLAI pramANe ja Atmapradezono tevA prakAranA AkAravALo cauda rAjaloka uMco jANe lAkaDIno dAMDo hoya tevo daMDa banAve che. prathama samaye mAtra AtmapradezonI ja A DhaMkhtAire AkRti race che. bIjA samaye daMDAkRtimAMthI pUrva-pazcima athavA uttara-dakSiNa te ja AtmapradezonI lokAnta sudhI be kapATa (kamADa) jevI AkRti banAve che. tene paTivRti kahevAya che. trIjA samaye bAkInI be dizAnuM tevuM ja kapATa banAvIne cAre dizAnAM cAra pAMkhaDAM banAvavA rUpe ravaiyAnA jevA AkAravALI manthAnakRiti banAve che. cothA samaye cAre prakAranA pAMkhaDAnI vaccenA khuNAomAM Atmapradezo laMbAvavAthI aMtarAnI pUrti karIne A AtmA cothA samaye samastalokavyApI bane che. cothA samaye lokAkAzanA eka eka AkAzapradezamAM AtmAno eka eka Atmapradeza vyApelo hoya che. tyArabAda pAMcamA samaye AMtarAmAMthI Atmapradezo pAchA kheMcI le cheA rIte mAtarInuM saMraga kare che. chaThThA samaye manthAna rUpe banelI cAre dizAomAMthI koIpaNa be dizAomAMthI Atmapradezo kheMcI le che. eTale maMthAna saMdaraNa kare che e ja rIte sAtamA samaye paTisaMdarA ane AThamA samaye daMDasaMdaraNa kare che ane mUla avasthA rUpe te AtmA zarIrastha bane che. A pramANe kevalI samughAta ATha samayanA kAlapramANa jANavo. Page #504 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 99-100 pAMcamo karmagraMtha 471 kevalI samughAtanI uparokta prakriyAnA prabhAvathI ja nAma gotra ane vedanIya karmonI sthitighAta ane rasaghAta karavA dvArA ghaNo ghaNo nAza thAya che. samughAtanA praveza samaye A traNa karmonI sthiti palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa sattAmAM hoya che. rasa anaMto hoya che. sthitinA asaMkhyAtA bhAga karI eka bhAga rAkhI asaMkhyAtA bhAgono nAza kare che. rasanA anaMtA bhAga karI eka bhAga rAkhI anaMtA bhAgono nAza kare che. A prakriyA mAtra prathamanA ekasamayamAM ja kare che e ja rIte bIjA, trIjA, cothA ane pAMcamA samaye eka eka samayamAM sthitinA asaMkhyAtabhAgo karI eka bhAga rAkhI asaMkhyAtAno nAza kare che. ane rasanA anaMtA bhAgo karI eka bhAga rAkhI anaMtA bhAgono nAza kare che. ema karatAM A traNa karmonI sthiti AyuSyakarma karatAM je asaMkhyAtaguNa hatI. te pAMcamA samaye saMkhyAtaguNa thAya che. tethI pAMcamA samaye sthitinA asaMkhyAtA bhAga na kare paraMtu saMkhyAtA bhAga karI eka bhAga rAkhIne saMkhyAnA bhAgono nAza kare che. pAMca samaya sudhI eka eka samayanA sthitighAta, rasaghAta thAya che. te eka sAmayika kaMDaka kahevAya che. ane chaThThA samayathI aMtarmuhUrta aMtarmuhUrta sthitighAta rasaghAta thAya che. te badhA Antarmortika kaMDaka kahevAya che. tyAM sthitinA saMkhyAta bhAgo ane rasanA anaMtA bhAgo karIne eka eka bhAga rAkhI bAkInA bhAgone khapAve che. ema yAvat teramAnA caramasamaya sudhI kare che. A sarve prakriyAmAM kevalI samughAtano apUrva prabhAva ja kAraNa che. karmaprakRtimAM sattA prakaraNamAM A adhikAra che. tyAM kahyuM che samuhuyAtamahAbhyametat tethI Ama ja samajavuM. ahIM anya koI tarka lagADavo nahIM. jeone kevalI samughAta karavAno hoya che teone kevalI samudyAta pUrNa thayA pachI ane je AtmAone A samughAta karavAno Page #505 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 472 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 99-100 hoto nathI teone samughAta vinA have pachI yoganirodha karavAno hoya che. yoga hote chate sAtavedanIyano baMdha (Azrava) cAlu che. te rokavA mATe ane sarvasaMvarabhAva, zailezIavasthA meLavavA mATe yoganirodha kare che. bAdara kAyayoganA AlaMbanathI bAdara vacanayogane aTakAve che. tyArabAda bAdara kAyayoganA AlaMbanathI bAdara manayogane aTakAve che. tyArabAda bAdara kAyayoganA AlaMbanathI zvAsocchavAsane aTakAve che. tyArabAda sUkSmakAyayoganA AlaMbanathI (ahIM keTalAka AcAryonA mate bAdara kAyayoganA AlaMbanathI) bAdara kAyayogane aTakAve che. A prakriyA cAlatI hoya che. tyAre ja bAdara yogamAM rahelA vIryanAM spardhakomAMthI karaNavIrya hIna hIna karIne hInavIryavALAM apUrva spardhako banAve che. tyArabAda te ja apUrvaspardhakomAMthI ghaNA ghaNA karaNavIrya (pravartamAna vIrya)ne haNI haNIne vargaNAnA kramane toDIne yoganI kiThThio banAve che. jene sUkSmayoga kahevAya che. tyArapachI sUkSmakAyayoganA AlaMbanathI sUkSmavacanayogano, pachI sUkSmamanayogano ane antimakALe sUkSmakAyayogano paNa virodha kare che. jyAre sUkSmakAyayogano nirodha karAto hoya tyAre zarIranI je laMbAi-pahoLAI ane UMcAI che tene anusAre ja te kALe AtmAnI paNa laMbAI, pahoLAI ane UMcAI hoya che. temAMthI zarIrane yathAvat rAkhIne mAtra AtmAnA ja polANabhAgo pUrIne mAtra AtmAne ghanIbhUta kare che. jethI AtmAnI laMbAi-pahoLAI ane UMcAI je che. temAMthI 1/3 eka tRtIyAMza bhAga nyUna thAya che ane 2/3 be tRtIyAMza mAtra rahe che. tathA ahIM zukladhyAnano "sUmakriyA apratipAtI"nAmano trIjo pAyo Ave che. ahIM dhyAnano arthaAtmapradezonI sthiratA evo artha karavo. chaprasthamAM jema cittanI sthiratAne dhyAna kahevAya che. tema kevalI paramAtmAmAM "yoganirodhane'' eTale ke yoga dvArA thatI AtmapradezonI asthiratAne aTakAvavI tene dhyAna kahevAya che. tethI ja kevalI paramAtmAne yoganirodha e Page #506 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 99-100 pAMcamo karmagraMtha 473 ja dhyAna hoya che. juo tattvArthasUtra. (9-27)A pramANe teramA guNasthAnakanA antima samaye yogano sarvathA nirodha kare che. tenA kAraNe karmabaMdha sarvathA virAma pAme che. vezyA rahita bane che. ane AtmA atyanta sthira-niprakaMpa yogarahita ayogI bane che. kSapakazreNIno A badho adhikAra chaThThI karmagraMthanA AdhAre tathA karmaprakRtinA aMte AvatA saptatikAmAM chelle kSapakazreNIno je adhikAra pU. upAdhyAyajI mahArAja sAheba kRta TIkAmAM che. tenA AdhAre lakhela che. tethI A lakhANanA sAkSIpATho te TIkAomAM joI levA. ayogI guNaThANe udayamAM cAra aghAtInI 11 athavA tIrthaMkara paramAtmAne 12 hoya che. paraMtu sattAmAM 80,81,84 ane 85 prakRtio hoya che. AtmAnI AvA prakAranI yogarahita, karmabaMdharahita, legyArahita, Azravarahita merUparvata jevI ke niSpakaMpa sthira avasthA te ja caudamuM guNasthAnaka che. te guNasthAnakane ayogI guNasthAnaka kahevAya che. tathA sarvathA baMdha virAma pAmyo hovAthI abaMdhaka athavA sarvathA anAzravabhAva paNa kahevAya che. tathA merUparvata jevo AtmA sthira thayela hovAthI zailezI avasthA paNa kahevAya che. karmo AvavAnuM baMdha thayela hovAthI sarvasaMvarabhAva paNa kahevAya che. ahIM vyachinakriyA pratipAtI" nAmano zukladhyAnano cotho pAyo hoya che. pAMca hrasva svaronuM uccAraNa karIe teTalo kALa A guNasthAnakano hoya che. bAkI rahelAM cAre aghAtI karmone tathA tenI uttaraprakRtione (sAtA-asAtAmAMthI 1, uccagotra, manuSyAyuSya ane nAmakarmanI svara-ucchavAsano nirodha thayo hovAthI 8 athavA jinanAma sahita 9 ema kula 11 athavA 12 prakRtione) udayamAtrathI bhogavato bhogavato jIva caudamA guNasthAnakanA upAjyasamaya sudhI jAya che. ahIM yoga na hovAthI udIraNA hotI ja nathI. Page #507 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 474 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 99-100 upAjya samaye anudayavatI 72 prakRtiono sattAmAMthI svarUpe (potAnA rUpe) kSaya kare che. ane anyasamaye 1 vedanIya, manuSyatrika, paMcendriya jAti, trasa, subhaga, Adeya, yazakIrti-paryAptabAdara-jinanAma ane uccagotra ema 13 prakRtionI sattAno kSaya karIne jIva sarvathA karmarahita thAya che. A bIjA karmagraMthakAranA Azaya pramANe upAjya samaye 7ra ane carama samaye 13nI sattAno vyavaccheda lakhyo che. paraMtu vicAraNA karatAM manuSyAnupUrvInI sattA (anudayavatI hovAthI) upAjyasamaye javI joIe. te Azaya pramANe upAjya samaye 73 ane caramasamaye 12nI sattAno vyavaccheda saMbhave che. athavA upAjya samaye anudayavatI 73nI sattAno kSaya thAya che. ane carama samaye koIne sAtA ane koIne asAtA hovAthI bhinnabhinna jIva AzrayI sattAmAM banne jo gaNIe to 13 nI sattAno AMka saMgata thAya che paraMtu A samAdhAnathI saMtoSa thAya tema nathI. mATe tattva zrIkevaligamya jANavuM. prazna - sarvathA karmarahita banelo zuddha buddha niraMjana nirAkAra evo A AtmA azarIrI thayo chato kyAM jAya che? kevI rIte jAya che? zuM kare che? ane tenuM svarUpa kevuM hoya che ? uttara-sarvathA karmarahita ane yogarahita thayelA te kevalI paramAtmA manuSyalokathI sAta rAja UMcA evA UrdhvalokanA atte jaIne siddhazilAthI upara 1 yojananA antimabhAgamAM lokanA cheDe ane alokane aDIne rahe che. jema ajIvano nIce javAno sahajasvabhAva che. tema (karmarahita) evA jIvano upara javAno paNa sahaja svabhAva che. tethI upara jAya che. alokamAM dharmAstikAyAdi na hovAthI lokAgre jaIne sthira rahe che. paraMtu alokAkAzamAM jatA nathI. tathA azarIrI thayelA te bhagavaMtonI UrdhvalokamAM sAtarAja sudhI gati thavAmAM jainazAstronI aMdara 4 kAraNo batAvyAM che. (juo tattvArthAdhigama sUtra adhyAya 10-5) Page #508 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA : 99-100 pAMcamo karmagraMtha 475 100 (1) pUrvaprathoDA = hiMcoLo vagere padArtho paga dvArA calAvyA pachI paga laI levA chatAM pUrvaprayogathI jema cAle che tema A jIva anAdi kALathI bhavabhramaNamAM cAlato ja hato. te pUrvasaMskArathI sAtarAja gamana kare che. (2) mAMtvi = mATInA lepavALo ghaDo pANImAM DUbI jAya che. paraMtu mATIno te saMga cAlyo javAthI ghaDo jema ApoApa upara Ave che tema karmanA lepavALo A jIva saMsAramAM DUbe che ane karmano lepa dUra thatAM A ja jIva asaMga paNAnA kAraNe upara Ave che. sAtarAja Urdhvagati kare che. (4) vaMdhavicchedra = jema pAMjarAnA baMdhanamAMthI chuTelo vAgha baMdhananA vicchedathI uchaLIne bahAra Ave che. tema zarIranA baMdhanamAMthI chuTelo A jIva baMdhananA viyogathI svAbhAvikapaNe sAta rAja upara jAya che. paNa potAnA prayatnavizeSathI jAya che. ema na jANavuM (5) tathAtivamAd = ajIvanI jema nIce javAno sahaja svabhAva che. tema jIvano Urdhvagati karavAno tevA prakArano sahaja svabhAva ja che. paraMtu buddhipUrvaka ke vicAraNApUrvakanA prayatna rUpa Urdhvagati nathI. uparokta cAra kAraNothI jIva sAtarAja urdhvagati kare che. A gati karatAM mAtra 1 samaya ja kALa thAya che ane te paNa AkAzapradezonI samazreNIe jAya che. jeTalA AkAzapradezonI ahIM avagAhanA hoya che teTalA ja pradezone avagAhato avagAhato upara jAya che. tyAM jaIne potAnA jJAnAdi guNonI ramaNatAmAM ja varte che. A AtmAnuM svarUpa karmarahita hovAthI zuddha buddha niraMjananirAkAra pUrvabhavanA zarIranI apekSAe 2/3 AtmAnI avagAhanAvALo lokAgrabhAgasparzI azarIrI, arUpI evo A jIva che. svaguNaramaNatA karavI e ja A paramAtmAnuM svarUpa che. Page #509 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 476 pAMcamo karmagraMtha gAthA : 99-100 7 =darzanasaptakano kSaya kSAyikasamyakta pAmatAM 4 thI 7mAM 3 =AyuSyano kSaya saMbhavasattAne AzrayI 7mA guNasthAnake 36 =prakRtio 16+8+8+3 saMjavalanano kSaya 9 mA guNasthAnake 1 =saMjvalana lobhano kSaya (sarvathA kSaya) 10mA guNasthAnake. 16 =jJAnA. 5, darzanA. 6 ane aMta. 5, ema 12mA guNasthAnake soLano kSaya. 72 (73) anudayavatI prakRtionI sattAno kSaya 14mAnA upAjyasamaye 13 (12) udayavatI prakRtionI sattAno kSaya 14mAnA carama samaye 148 A pramANe zrI devendrasUrIzvarajI ma.sA. zrIe banAvelo A zataka nAmano paMcama karmagraMtha ahIM samApta thAya che. teozrIe A karmagraMtha potAnA AtmasmaraNArthe banAvyo che. kAraNa ke koIpaNa eka graMtha banAvavAmAM anekagraMthonuM ane mukhyatve AmAM AlekhAyelA viSayonuM vAraMvAra avalokana ane smaraNa karavuM anivArya bane che. svopajJa TIkA karmaprakRtinI TIkA tathA bIjA aneka mahAtmA puruSonAM lakhAyelAM vivecano tathA kammapayaDI ane paMcasaMgrahane sAme rAkhIne ame A vivecana lakhyuM che. chatAM matidoSathI je kaMI bhUlacUka thaI hoya te badala kSamA yAcIe chIe ane sujJapuruSo evI bhUlo amane jaldI jaNAvazo ke jethI bIjI AvRttimAM sudhAro karI zakAya evI namratApUrvaka vinaMti karIe chIe. 599-1OOaa Page #510 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | bharata grAphiksa (O) nyumArkeTa, pAMjarApoLa, rIlIpha roDa, ha) amadAvAda-380 001. phona : 2134106, 2124723