________________
ર
કર્તા
શાન થકી કર્મ પ્રભવતું નથી
૫૮. સમયસાર કલશ-૫૮
૫૮૯-૫૯૧ સમયસાર ગાથા-૯૪
૫૭૧-૫૭૩
અજ્ઞાનની ભારોભાર નિંદા કરતો સમયસાર અજ્ઞાન થકી કર્મ કેવી રીતે પ્રભવે (જન્મ) છે?
કલશ પ્રકાશે
છે જોય-જ્ઞાયક ભાવ અવિવેકથી કર્મ પ્રભવતી
મહા પરમાર્થ કવીશ્વર અમૃતચંદ્રજી સમગ્ર વૈજ્ઞાનિક પ્રક્રિયા
અન્યોક્તિથી જીવોની આ નિદ્રા ઉડાડે છે. શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજીના આત્માનુભવ સિદ્ધ
સમયસાર કલશ-૫૯
૧૯૨૫૯૩
જ્ઞાની હંસને શાનજન્ય વિવેક થકી જ ટંકોત્કીર્ણ વચનામૃત
અકર્તાપણું - કેવલ જ્ઞાતુવ્યપણું જ હોય છે ૫૭૪. સમયસાર ગાથા-૯૫
પ૭૪-૫૭૬
એમ પ્રકાશતો સમયસાર કલશ સંગીત કરે છે. ત્રિવિધ આ ઉપયોગ ધમદિરૂપ આત્મવિકલ્પ
અમૃતચંદ્રજી મહાકવિએ આ અને પછીના કરે છે, તે ઉપયોગરૂપ
સમયસાર કળશમાં જ્ઞાનની મુક્ત કંઠે પ્રશંસા આત્મભાવનો કર્તા હોય છે. શેય-જ્ઞાયક ભાવ
કરી છે. અવિવેકથી કર્મ પ્રભવતી વૈજ્ઞાનિક પ્રક્રિયા
પ૯૪.
સમયસાર કળશ- ૦ ૫૯૪-૫૯૫ હું ધર્મ છું આત્મ વિકલ્પજન્ય ભ્રાંતિથી
જ્ઞાનની મુક્તકંઠે પ્રસ્તુતિ કરતો અમૃત આત્મ સોપાધિ ચૈતન્ય પરિણામરૂપ
સમયસાર કળશ અમૃતચંદ્રજી લલકારે છે આત્મભાવનો
૫૯૬, સમયસાર કળશ-૧ ૫૭૭. સમયસાર ગાથા-૯૬
૫૭૭-૫૮૧
આત્મા આત્મભાવનો જ કર્તા - પરભાવનો એમ મંદબુદ્ધિ અજ્ઞાન ભાવે કરીને પરદ્રવ્યોને
નહિ જ એમ ઉદ્ઘોષતો સમયસાર કળશ આત્મા કરે છે અને આત્માને પણ પર કરે છે.'
પ્રકાશે. સવિકાર-સોપાધિ કૃત ચૈતન્ય પરિણામતાથી| પ૭.
સમયસાર કળશ-દ૨
૫૯૭ અજ્ઞાનથી તથાવિધ આત્મભાવનો કર્તા : આત્મા પરભાવનો કર્તા માનવો તે તો કિર્તુત્વ મૂલ અજ્ઞાન
વ્યવહારીઓનો મોહ છે એમ સૂચવતો ભૂતાવિષ્ટનું દાંત - અજ્ઞાનને લીધે જ ઉત્થાનિકા સમયસાર કળશ કહે છે. ક્રોધાદિ વિભાવ ભાવોનો કર્તા
'आत्मा ज्ञानं स्वयं ज्ञानं, ज्ञानादन्यत् करोति किं' મહિષ ધ્યાનાવિષ્ટ દાંત : અજ્ઞાનને લીધે જ | ૨૯૮. સમયસાર ગાથા-૯૮
૫૯૮-૫૯૯ શેય-જ્ઞાયક એવા પર-આત્મને એક કરતો
જેમ આત્મા આત્મવિકલ્પ અને આત્મવ્યાપાર આત્મા તથાવિધ વિભાવનો કર્તા
વડે પરદ્રવ્યાત્મક બહિરૂ કર્મ કરતો પ્રતિભાસે ૫૮૨. સમયસાર ગાથા-૯૭.
૫૮૨-૫૮૬ છે તેમ ક્રોધાદિ પરદ્રવ્યાત્મક અંતઃ કર્મ કરે છે - આથી જ (અજ્ઞાનથી જ) તે આત્મા નિશ્ચય
અવિશેષ માટે એમ વ્યવહારીઓનો વ્યામોહ છે. વિદોથી ક7 પરિકથિત છે, એમ નિશ્ચયથી જે
૬૦૦-૬૦૧ જાણે છે તે સર્વ કર્તૃત્વ મૂકે છે.” આત્મા વ્યાપ્ય - વ્યાપક ભાવથી પરદ્રવ્યાત્મક જ્ઞાન થકી કર્તુત્વ નહિ : અજ્ઞાનજન્ય કર્મનો કર્તા છે નહિ. કપણાનો સાંગોપાંગ વૈજ્ઞાનિક અનુક્રમ આત્મા પરદ્રવ્યાત્મક કર્મ કરે તો તન્મય થાયઃ વિધિ. શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજીના તેમના પરમ સખા અને તન્મય થાય તો દ્રવ્ય-ઉચ્છેદ આપત્તિ સૌભાગ્ય પરમાર્થ પરમ પત્રોમાં સહજ | ૨૦૨. સમયસાર ગાથા-૧૦૦ ૬૦૨-૬૦૪ અનુભવોગાર છે કે - “ચિત્ત ઉદાસ રહે છે.' આત્મા નિમિત્ત - નૈમિત્તિક ભાવે પણ ઈત્યાદિ.
પદ્રવ્યાત્મક કર્મનો કર્તા છે નહિ ? ૫૮૭. સમયસાર કલશ-૫૭
૫૮૭-૫૮૮ નિમિત્ત નૈમિત્તિક ભાવે પણ કરે તો નિત્ય અજ્ઞાનથી જ કર્તાપણું હોય છે એ અદ્ભુત કત્વનો પ્રસંગ અન્યોક્તિથી દર્શાવતો સમયસાર કલશ | દ૦૫. સમયસાર ગાથા-૧૦૧
૦૫-૦૭ પ્રકાશે
જ્ઞાની જ્ઞાનનો જ કર્તા હોય : તટસ્થ
છે. |
૧૪૧
