________________
સમયસાર : આત્મખ્યાતિ
પુદ્ગલ કર્મફલને જાણતા જીવનો પુદ્ગલની સાથે કર્તા કર્મભાવ શું હોય છે? શું નથી હોતો? तो
णवि परिणमदि ण गिलदि उप्पजदि ण परदव्वपजाये । णाणी जाणतो वि हु पुग्गलकम्मफलमणंतं ॥७८॥ પરદ્રવ્ય પર્યાયે ન પરિણમે, રહે ન ઉપજે ના જ રે;
शानी ६८ पुदगल भनु, अनंत Paid छतi ४ ३... सशानथी उत्ता. ७८ ગાથાર્થ - અનંત પુદગલ કર્મફલ જાણતાં છતાં નિશ્ચયે કરીને જ્ઞાની પરદ્રવ્ય પર્યાયમાં નથી પરિણમતો, નથી રહતો, નથી ઉપજતો. ૭૮
आत्मख्याति टीका पुद्गलकर्मफलं जानतो जीवस्य सह पुद्गलेन कर्तृकर्मभावः किं भवति किं न भवतीति चेत् -
नापि परिणमति न गृह्णात्युत्पद्यते न परद्रव्यपर्याये ।
ज्ञानी जाननपि खलु पुद्गलकर्मफलमनंतं ॥७॥ यतो - यं प्राप्यं विकार्य निर्वयं च व्याप्यलक्षणं सुखदुःखादिरूपं पुद्गलकर्मफलं कर्म जाननपि हि ज्ञानी पुद्गलद्रव्येण
स्वयमंतव्यापको भूत्वा स्वयमंतल्पकेन भूत्वा -
बहिःस्थ परद्रव्यस्य परिणाम दिमध्यांतेषु व्याप्य
मृत्तिका कलशमिवादिमध्यांतेषु व्याप्य तद गृह्माता तथा परिणमता
न तं गृह्णाति न तथा परिणमति तथोत्पद्यमानेन च क्रियमाणं
न तथोत्पद्यते च ।
ततः प्राप्यं विकार्यं निर्वत्र्यं च व्याप्यलक्षणं परद्रव्यपरिणामं कर्माकुर्वाणस्य सुखदुःखादिरूपं पुद्गलकर्मफलं जानतोपि ज्ञानिनः पुद्गलेन सह न कर्तृकर्मभावः ॥७॥
आत्मभावना - पुद्गलकर्मफलं जानतो जीवस्य सह पुद्गलेन कर्तृकर्म भावाः किं भवति किं न भवति - Yब खने edu
न पुगल साथे | भिमायछ ? | नथी धोती ? इति चेत् - ओम को पूछो तो - ज्ञानी - शानी पुद्गलकर्मफलमनंतं जानन्नपि खलु - पुदगल भइ अनंत निश्चये शने तो छti परद्रव्यपर्याये - ५२द्रव्य पर्यायमा नावि परिणमति न गृह्णति न उत्पद्यते - नथी परिसमतो, नथी महतो, नथी ७५४तो. ॥ इति गाया आत्मभावना ||७८|| सुखदुःखादिरूपं पुद्गलकर्मफलं कर्म जानन्नपि हि ज्ञानी - सुप: ३५ पुगबध o ad di निश्चये १२ने शान, न तं गृह्णाति न तथा परिणमति न तथोत्पद्यते च - नथीतने महतो, नथी तथा परिमती अने तथा 12.6५०४तो. छते पुदगल भ? प्राप्यं विकार्य निर्वर्त्य च व्याप्यलक्षणं - प्राय विधार्थ भने निर्वय એવું વ્યાપ્ય લક્ષણવાળું. તે પુદગલ દ્રવ્યથી ક્રિયમાણ - કરાઈ રહ્યું છે. કેવા પગલદ્રવ્યથી કેવી રીતે કરાઈ રહ્યું છે? स्वयमंतव्यापकेन भूत्वादिमध्यांतेषु व्याप्य - स्वयं - पो तर व्या५ - हरमा व्याप थाह-मध्य-संतां व्यापान, तं गृह्णाता तथा परिणमता तथोत्पद्यमानेत् च - तेने - पुल बने प्रता, तथा परिक्षमता भने તથા પ્રકારે ઉપજતા એવા પુદ્ગલદ્રવ્યથી. આમ આવી રીતે અંતર વ્યાપક થઈ પુદ્ગલ દ્રવ્યથી કરાઈ રહેલા પુદ્ગલ
५०४
