Siddhachakra Varsh 08 - Pakshik From 1939 to 1940

Author(s): Ashoksagarsuri
Publisher: Siddhachakra Masik Punarmudran Samiti

Page 148

૯૨ : શ્રી સિદ્ધચક્ર]. વર્ષ ૮ અંક-પ-૬ [૯ જાન્યુઆરી ૧૯૪૦, પલા નં ૩vi દેવ મ રેસેડ્ડા તે તીર્થંકર નામકર્મને બંધાવે તે કેમ ઓળખવા
વંતરૂ તો નદોરિયં વદ તોલો? અને એને માટે સ્પષ્ટ પુરાવો ક્યો? ર૬૮ પારૂરૂ પા
સમાધાન - ભગવાન્ શ્રીહરિભદ્રસૂરિજી અર્થ - જે પ્રજાને ઘણું ગુણ કરનારું હોય તેવું જ શ્રી યોગબિન્દુની અંદર બોધિસત્ત્વની
કાર્ય જાણીને ભગવાન્ તીર્થકરો કહે છે. તે વ્યાખ્યામાં જ્યારે સર્વ સમ્યકત્વવાળાને પ્રજાજનોનું યથોચિતપણે રક્ષણ કરનારા
બોધિસત્ત્વ તરીકે ગણાવે છે, ત્યારે બોધિની ભગવાન્ થયા છે તેમાં દોષ કેમ ગણાય?
મુખ્યતાવાળા એટલે સમ્યકત્વની પ્રાપ્તિવાળા આ અને આ પછીની ગાથાને જોનારો મનુષ્ય
થઈને માત્ર સંસારમાં કાયપાતી તરીકે પરોપકારની વિધેયતાનું જ પ્રકરણ છે એમ
બનેલા જીવોને બોધિસત્ત્વ તરીકે ઓળખાવે સમજ્યા સિવાય, માન્યા સિવાય કે કબુલ
છે એટલે સર્વ સમ્યકત્વવાળા જીવોને કર્યા સિવાય રહેશે જ નહિ અને તેથી
બોધિસત્ત્વ તરીકે ગણાવે છે, પરંતુ તેવી રીતે વરબોહિo વાળી ગાથામાં મુખ્યતાએ
સર્વ સમ્યકત્વવાળા જીવોને બોધિસત્વ તરીકે વરબોધિ લાભથી પરોપકારમાં લીનપણાની
ગણાવતાં જગતના જીવોની અપેક્ષાએ મુખ્યતાએ વિધેયતા છે એમ ચોખ્ખું સમજશે. વળી આ ગાથા સમજવાથી શ્રી
બોધિસત્ત્વની વિશિષ્ટતા સિદ્ધ થવા છતાં અષ્ટકજીપ્રકરણના શ્લોકનો પણ અર્થ
શાસનને પામનાર અને પાળનાર જીવોની ચોખ્ખો થઈ જશે કે શ્રીજિનેશ્વરો વરબોધિ
અપેક્ષાએ બોધિસત્ત્વની વિશિષ્ટતા રહી શકે લાભના પ્રતાપે જ પરોપકારમાં નિયમિત
નહિં, માટે બીજી વ્યાખ્યા કરતાં વરબોધિવાળા તત્પર થાય છે, ઉદાર આશયવાળા થાય છે,
એટલે જેઓ વરબોધિના પ્રભાવે તીર્થકર અને તીર્થંકરપણારૂપી સંપૂર્ણ ઉત્તમ પુણ્ય નામકર્મ ગોત્ર બાંધીને તીર્થકરો થવાના છે, બાંધનારા થાય છે; એટલે ત્યાં વરબોધિ તેવા જીવોના સમ્યકત્વને વરબોધિ તરીકે લાભના ચાર કાર્યોમાંથી મહાસત્ત્વરૂપી કાર્ય જણાવવા માટે બીજી વ્યાખ્યા “અથવા” અર્થપત્તિથી જાણવાનું રાખીને ત્રણ કાર્યો શબ્દથી “પક્ષાન્તર' શબ્દ કહીને કરે છે. પરોપકારરક્ત વિગેરે જણાવ્યાં છે. અર્થાત્ વાચકવૃંદે ધ્યાન રાખવાની જરૂર છે કે પહેલી પરોપકારરતપણું શ્રીઅષ્ટકજીના મૂળ વ્યાખ્યામાં બોધિસત્ત્વ શબ્દથી જે પ્રકરણથી પણ કાર્ય તરીકે જ છે. પરંતુ
સમ્યકત્વવાળા જણાવેલા છે તેઓ જગતની અનુવાદ તરીકે નથી એમ સ્પષ્ટ થશે. અપેક્ષાએ કોઈપણ જીવ પાપ કરો નહિં, કોઈ પ્રશ્ન - ૨૬ ત્રિલોકનાથ તીર્થકર ભગવાનને ચાહે પણ જીવ દુઃખી થાઓ નહિ અને સર્વ જીવો
તો આદ્યસમ્યકત્વ કે ચાહે તો અન્ય સમ્યકત્વ કર્મ રહિત થઈ મોક્ષ પદને પ્રાપ્ત કરો. એટલે