Book Title: Siddhachakra Varsh 08 - Pakshik From 1939 to 1940
Author(s): Ashoksagarsuri
Publisher: Siddhachakra Masik Punarmudran Samiti
View full book text
________________
૪૧૧ : શ્રી સિદ્ધચકો... વર્ષ ૮ અંક-૧૯-૨૦....... [૩ ઓગસ્ટ ૧૯૪૦, વાત જ શી ? આ વાત બરાબર વિચારીશું તો એ આત્માને ચૈતન્યવાળો માને છે, પણ જૈન-સમકિતી નક્કી થશે કે આત્માને તથા તેના ગુણોને જાણનાર, તો શ્રી સર્વજ્ઞભગવાને કહ્યા મુજબ-નિરૂપણ કર્યા ગુણોને રોકનાર એવાં કર્મોને પીછાણનાર, તથા તે મુજબ કેવલજ્ઞાન સ્વભાવવાળા આત્માને માને છે. કર્મોને નિકંદનના ઉપાયો બતાવનાર પ્રથમ સ્વરૂપભેદે જ્ઞાનના પાંચ ભેદો છે, પણ અત્રે શ્રીસર્વશદેવ છે. બીજાથી તો અનુકરણ જ થઈ શકે. શ્રીહરિભદ્રસૂરિશ્વરજી મહારાજા તો પરિણતિની અને તે શ્રીસર્વજ્ઞનું જ થઈ શકે.
અપેક્ષાએ જ્ઞાનના ત્રણ ભેદ કહે છે. આત્મા જેવી વસ્તુ જો પ્રત્યક્ષ થઈ હોય તો
૧. વિષયપ્રતિભાસશાનઃ તે પદાર્થ જ્ઞાન. તો તેને માટે “આત્મા જ શબ્દ વાપરીએ. ૨. પરિણતિજ્ઞાન. પદાર્થનું હેય ઉપાદેયપણે શાન. (દુનિયાદારીમાં પદાર્થ ઓળખવા માટે તેને ૩. તત્ત્વસંવેદનશાન. ઓળખાવનારો સંજ્ઞાવાચક શબ્દ કહેવો જ પડે છે.) પદાર્થનું યોગ્ય પ્રવૃત્તિ નિવૃત્તિવાળું જ્ઞાન. આત્મા દેખાતો નથી; અદેશ્ય છે, અરૂપી છે. જેને કાઢવઃ સર્વથા દેવ, રૂપાયશ સંવર: અંગે સ્પર્શ, રસ, ગન્ધાદિ હોય તેને તે મારફત નાનો છોકરો તરવાર જુએ છે, પણ જાણી શકાય, પણ આત્મા તો સ્પર્શાદિ ગુણોથી રાજચિન્હ કે શૂરાના સાધન તરીકે તેને જોતો નથી. રહિત છે. તો પછી આત્માને જાણી શકાય શી રીતે? આ વિષય પ્રતિભાસજ્ઞાન કહેવાય. તાલીમ લીધેલ અરૂપી પદાર્થોને જાણવાની શક્તિ કેવલજ્ઞાનમાં જ
મનુષ્ય તરવારને રાજચિહ કે શૂરાના સાધન તરીકે છે, કેવલજ્ઞાની જ તમામ પદાર્થો (ત્રણ લોકના,
ધારણ કરે છે. આ પરિણતિજ્ઞાન કહેવાય પણ તેને લોકાલોકના, રૂપ અરૂપી ભાવો તથા પદાર્થો, જાણી શકે છે અને માટે તે તારકદેવ આત્માને જાણી તથા
કેમ ચલાવવી તે આવડતું નથી, પરંતુ જેને તે કેમ જોઈ શકતા હોવાથી તેને આત્મા એવી સંજ્ઞા આપે.
3 ચલાવવી? ક્યાં ચલાવવી ? વગેરે માલૂમ હોય છે. અન્યથી તે બને નહિ, કેમકે જે વ્યવહારમાં
અને ચલાવે છે કે તત્ત્વસંવેદનશાન. તે જ રીતે જેની લેવડદેવડ નથી. જીવાદિ તત્ત્વોનું જ્ઞાન જાણીએ ખરા, પણ હેય, શેય તેનું નામ કે સંજ્ઞા, નહિં જાણી કે નહિ જોઈ શકનાર કે ઉપાદેયનો વિવેક
સારા કે ઉપાદેયનો વિવેક ન હોય ત્યાં સુધી તે શી રીતે આપે? શ્રી સર્વજ્ઞદવે, શ્રી જિનેશ્વરદેવે. વિષયપ્રતિભાસ જ્ઞાન છે. પેલા નાના છોકરે પકડેલી તીર્થેશ શ્રી તીર્થંકરદેવે આત્મા જોયો. જાગ્યો, માટે તરવાર જેવું તે ગણાય. પછી હેય જોય કે ઉપાદેયનો આત્મા' એવી સંજ્ઞાથી તેને ઓળખાવ્યો તથા તેને વિવેક થાય ત્યારે પરિણતિજ્ઞાન થાય અને તે તાલીમ અંગે ઉપદેશની જરૂરિયાત ગણી ઉપદેશ આપ્યો. લીધેલા મનુષ્ય પકડેલી તરવાર જેવું ગણાય અને બીજાઓ તેઓશ્રીનું અનુકરણ કરે. સર્વદર્શનકારો જ્યારે પ્રવૃત્તિ-નિવૃત્તિ પૂર્વકનું જ્ઞાન થાય ત્યારે સાચા
