Book Title: Prakarana Ratnakar Part 2
Author(s): Bhimsinh Manek Shravak Mumbai
Publisher: Shravak Bhimsinh Manek
Catalog link: https://jainqq.org/explore/002166/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Nan Xi Bei Min De Man Chang Che Ji Chu Liang Kuan erreraseo299. 96666 Jain Educa 540707 ptetete 12460 zrI prakarAga-nA dhuraMdhara suvihita vividha viSayaka nAga za jinavacanA mihodadhijanya mI jJa pUrvAcArya vacana taraMga biMDarUpa taraNAkhya graMthonI yatkicit saMgraha karIne zrI muMbApurImadhyeM 21 zA0 nImasiMha mANaka nAmAkhya zrAvake svAmitva virahita jJAna vR-partha yA pustaka upAvI prasiddha kartuM te. zake 1798 saMvat 1933 pauSa zuddha 3 somavAra tA018 dijamavara sane 1876 ' nirNayasAgara " mudrAyaMtramAM rA0 rA0 jAvajI dAdAjIye chApyuM che. A pustakano sarvaprakAre sarakAranA dhArApramANe hakka mAlake svAdhIna rAyapoche. OMOMOM Yi Kai Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ suraragitazrI nimamarArA. Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA. yA paMcamakAla samAptinA zravasare belA dUppasahanAmA yAcArya thaze, temanA ni vasudhI jinadharmarUpa mAnasasarovaranA sAdhu, sAdhvI, zrAvaka tathA zrAvikA e catu vidha saMgharUpa cAra dhArA khulA rahevA joye. evaM paramezvaranu vacana be. kadAcita kAla nA prabala prabhAvathI koI samaye koI yAro nyUnatA pAmyA jevuM yAya topaNa bAkInA cAlu rahelA bIjA khArAne prajAve samaya pAmyAthI te khAro paNa sudharI jAya be. ca yA samayamA pUrvanA samayanA karatAM ghaNI nyUnatA thaI gaelI dIgamAM prAvele. turvidhasaMghAM sAdhu tathA sAdhvI to kvacitaja dIgamAM yAveLe ghane zrAvaka tathA zrAvikAo nuM paNa alpa astitva be. teyonI Uparaja dharmavRddhi vyAdhAra rAkhe be. dharma vRddhi jJAnanI vR dithI thAyale. mATe jJAna vRddhi avazya karavI joyebe. jJAnanI vRddhi jJAnanA sAdhanonI vRddhi Upara AdhAra rAkhe. jJAnanAM sAdhano pUrvAcArya kRta graMthono jIrNoddhAra tathA ya valokana, vidyAjyAsa, utsukatA, dharmaprIti, aniruci, tathA udyoga pramukha be. pUrvAcAryakRta graMthono jIrNoddhAra karaNAthI te samayanA paMmitonuM pAMmitya jAlyA mAM prAve; manuSyonI dharmakapara kevI ruci hatI te jagAyale. nUta kAlathI te ghA vartamAna kAlasudhI vacagAlAmAM dharma tathA vidvattA pramukhanI keTalI adhika nyUnatA thaI bete dIgamAM yAve. pUrvAcAryo yati zrama veThI vidyAnyAsa karI moTA moTA graMthonI racanA karatA hatA teno hetu mAtra dharmavRddhi athavA jJAnavRddhi vinA bIjo kAMI da to ke guM te vAta spaSTa dekhAI khAve. graMthanI racanA karavAmAM kevala paropakAra vinA bIjo kA paNa svArtha hoyale ke cuM ? te kalAya be. pUrva kAlanA karatAM hAlanA vakhatamAM vidyAyAsano udyoga keTalo adhika athavA nyUna thayo ? te jalAI yAve. ityAdi bIjA paNa ghaNa hetu dIgamAM yAve. mATe avazya prAcIna graMthono jIrNoddhAra karavo joye. kemake, e jJAnavRddhinuM mukhya sAdhana be. jo purAtana graMthono jIrNoddhA ra nahIM thA, to kAlAMtare vizveda thaI javAno saMbhava be ghane tetuM yaeluM hAla dIgamAM yAveLe, juvo ke haririe cauda ze ne cumAlIza graMtho kathA be, te badhAno jIrNoddhA ra nahI thayAthI te mAnA keTalAeka graMthono hAla patto paNa malato nathI, evA bI jA paNa neka suvihita zrAcAryonA karelA graMthono zodha malI zakato nathI tenuM kAraNa paNa eja be. te keTaluM lakhiye ! yadyapi mAruM ema kahetuM nathI ke vyAja divasa sudhI ko Ie graMthono jIrNoddhAra karayoja nathI, moTA rAjAu tathA saDakAro vagaire ghaNA jJAna Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namArA karI gayAne te adyApi vidyamAna De; ane tethIja hAla keTalAeka purAtana graMthonu thApaNane darzana thAyaje. tathApi mAtra darzana karavAthIja kAI valavA- nathI, pa / yogyarIte upayoga kasyAthI kAryasidi thavAno saMnavale. jema pUrva dharmAnimAnI rA jA vagairAue jJAna naMmArA kasyAle tema pAula thayuM nathI. e moTI dilagIrInI vAta 3. jo evo cAlaja paDI gayo hota to eke graMtha vicheda gayo na hota bane thATalo jhAnanI nyUnatA paNa thaI na hota. juvoke, derAsarano jIrNoddhAra karavAno cAla paDI gayo to tenI saMtati vijeda gaelI dekhAtI nathI. temaja graMthoviSe cAla paDavo joyene. kemake graMthono jIrNodhAra to jJAnanI vRdinu eka mukhya kAraNa le. dAlanA samayamAM graMthono jIrNoddhAra karavAnA jevAMsAdhano malIyAve tevAM thAga la koI vakhate paNa nahotA. pahelA prathama graMthono jIrNodhAra tAlapatra para thaelo dekhAyaDe, ne tyAra paDhI kAgala para thayo re te adyApi sima be. paraMtu te hastakriyA vinA yaMtrAdikanI sahAyatAthI tharalo nathI. ne hAla to mujhayaMtranI thati utkRSTa sa hAyatA malI dhAvene, teno upayoga karavAnuM mUkI darzane bAlasa karI bezI raheguM to graMtho kema kAyama raheze ? hAla vidyAnyAsa karIne navA navA graMthonI racanA karavI to eka kore rahI, paNa batIzaktiye purAtana graMthonI rakSA karavAno yatna nahI karamu to ApaNeja jJAnanA virodhI TharalaeN. kemake je jenI rakSA kare nahI te teno virodhI athavA ahitakara hoya. e sAdhAraNa niyama thApaNI para lAgu paDazeH __zrAvaka nAIyo, purAtana graMthono jIrNodhAra kasyAthI te graMthonuM avalokana thaze, prayAzavinA keTaloeka vidyAnyAsa thaze, rasa utpanna thaIne jJAna saMpAdana karavAnI aMtaHkaraNamA utkaMThA thaze. zu6 dharma Upara prIti vadhaze, aniruci eTa le punaHpunaH jJAna mejavavAnI bA thaze, ane udyoga pramukha sarva jJAnanA sAdhanono sahaja prApta thaze. udyoga e sarva padArtha melavavAnuM athavA vRddhi karavAnuM mukhya sAdhana De; paraMtu amastA udyamayIja kAMI thaI zakatuM nathI. tenI sAye ivyanI paNa sahAyatA joye. ivya je je te sarvopayogI padArtha je. mATe ivyavAna puruSoe thava zya e kAma Upara lada devo joyeje. kemake, teunI e pharaja ne ke, jema bane tema jhAnanI vRddhi karavI joyele. te yApramANeH- sArA sArA paMmitonI mAraphate prAcIna graMtho sudhArI lakhAvI athavA upAvIne prasiha karavA. teno nAvika lokone thanyA sa karAvavoH ityAdika zAstromAM kahyA pramANe sarva prakAre chAnanI vRddhi karavI. evA hetuthIja meM thA graMtho upAvavAnuM kAma hAthamAM lIdhuM be, paraMtu koInI sahAyatA vinA svataMtra mArI marajI pramANe DhuM graMtho upAvI zakuM evI mArIpAze ivyanI zakti nahI Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hovAne lIdhe yA prakaraNa ratnAkara' nAmarnu moTuM pustaka kahAmavAnI thAgamaja mArA sva dharmI nAzyonI mane madata levI paDI. sArA nAgyajoge yogya rote madata paNa malI yAvI, tethI yA pustakano prathama nAga samApta karI te gayA jeSTa mAsamA prati kaso bane thA bIjo nAga paNa hamaNA pUrNa thayo je tethI duM mane katarutya samajuM . A graMtha prasiddha karavAne mukhya madata karanAra zeTha. kezavajI nAyakale. hareka padArthane sama yogyatAvAna vA adhika yogyatAvAna rakSaNa karI zakele eq bahudhA dIvAmAM AveDe. jema grISma RtunA tApathI tapta thaelA parvatane meghaja rakSaNa karele, tema jJAna- rakSaNa te usama yogyatAvAna puruSathoja thaI zakele. yadyapi sakala caturvidha saMghane jJAnanI rakSA karavAno adhikAra , tathApi sarvane tevaM sAmarthya hotuM nathI. mATe yogyatAvAnaja rakSaNa karI zakele. tevI yogyatA koI viralAneja hoya be, kemake, bAhya sarva ladamyAdi samRdhi batAM aMtaraneviSe jina vacana zrajJAnarUpa samU di paNa joye . temAMnI bAhya samRddhi to ghaNAyone hoya tema batAM jinavacana zramAna dotuM nathI to tenAthI koI paNa ebuM guna kRtya thaI zakatuM nathI. tethI bAhya saMpatti sahita pravacanazramAna paNa joye . bAhya uttama saMpadA ane aMtara svadharma niSTA e utkRSTa puNyAnubaMdhIpuNyanuM phala . te koIekaneja hoya . enuM pratyada na dAharaNa A vartamAna vizatakarUpa kAlaneviSe zreSTa kezavajI nAyaka je. kemake, evI yogyatAvAna bIjo koI puruSa hAla dIvAmAM Avato nathI. eo bAhya ladamyAdi saM pattiyukta batAM aAMtara dharma samyaktva ajJAnarUpa atyuttama saMpattie karIne paNa yukta ne. jeneviSe paMca pratirUpa aMtarAya karmano kSyopazama aAdhunika sarva saMgha janonA kartIya dhika dIvAmAM Ave emanA jevU ghAtapa nAma karma to koI nUpane paNa kvacit udaya thayakhaM dRSTi gocara thaze! temaja Adeya nAmakameM, aMgopAMga nAma karma, yazaH kIrtinAma karma,pramukha guna prakRtithonuM emaNe evo to natkRSTabaMdha kasyo ke, tevo hAla dakSAnarattA ImAM koI bIjAneviSe kvacit dIvAmAM Avase evA puruSane jhuM azakya hoya? thane kIyu kArya karavAne samarthana pAya ! arthAt sarva kArya karavAne zaktimAna le. pUrve thaIgaelA saM prati rAjA tathA vastupAla tejapAla ane kumArapAla pramukha mahat pranAvika puruSonI paThe emaNe paNa vartamAna kAlAnusAra dharma dIpanArtha tathA svazrajJAna darzanArtha zrItharhadevA layo tathA aMjana zalAkA pramukha uttama dharma kRtyo kasyAM je; te badhAothI paNa ya . Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyuttama jJAnavRdhinI utkaMThA pUrvaka taudyukta puruSone atizaya zrAzraya diyene; mATe ni zcaye karI emane pUrvanUta dharma zramAvAna kumArapAla rAjA pramukhanI paMktimA zAsArUM na gaNAya. kiMtu temanI tulanA kare tevAja . A lakhANamAM koIe atizayokti sa maUvI nahI, paNa nirpakSapAta buddhithI vicAra kr| joke, zeTha kezavajI nAyaka e sarva upamAne yogya be ke nahI ! juvo ke ame aMkita karavAne zrAraMna karelA thA e ka lada saMkhyAka mahat caturnAgAtmaka pustakanA aMkanIya kharcaneviSa evI yuktithI Azraya Apyone ke jethakI keTalAeka lamayocharita pUrva gItArthoe karI racita prakara gonuM sukharUpa punaH jIrNodAra thaI zakaze. mATe emane jeTalI upamAdaiye teTalI yoDIne. rAnabahAdUra bAbusAheba ladamIpati siMdajI trapati siMdajI. zeTha kezavajI nAyakaviSe lakhatA thA prasaMge zrImakdAvAda nivAsI svaprAMta nUpa samAna, ladamyAdi bAhya amita samRddhi yukta, uttama yazaHkIti nAma kamAdayavAna, jJAna vRkSyutkaMThAvAna atizaya, pratApI. svadharma dIpaka, pUrvokta paMkti anirAjanIya, sarva saMgha tilaka nUta tathA zrAvaka guNa sahityAdi apUrva katyAlaMkAra nUSita rAmabahAra nUpatidatta padaka dhAraka bAbusAheba lakSmIpati siMhajI batrapati siMhajI potAnA nAma pramANeja yogyatAvAna hovAthI adhunA anupameyaja De. __jasTis A~t dhi pIsAkhya nUpatidatta padaka dhAraka zeTha kezavajI nAyaka tathA rA ubahAurAkhya napatidatta padaka dhAraka zeta lakSmIpatisiMhajI batrapatisiMhajI jevA pranA vika dharma dIpaka puruSo zrAvaka maMmalane viSe hameza utpannathatA raho; ane yAvA jJAna vRddhirUpa dharmakRtyo kA raho evo thamAro aMtaHkaraNa pUrvaka thAzirvAda de. __ yA jJAnavRddhika uttama kRtyane sAro thAzraya thApanAra pranAvika puruSonI paMktimA zonita, thapekSA tathA upekSA rahita, sArAsAra grAhaka, parama rahasyA , paropakAra ma timAna, karuNA, dayA, kRpA tathA zIlAdi gunaguNa yukta, zrI vItarAgapada kamala maka raMda lAlasAya bhramarAyamAn, mahAtmA sadRza munImahimA sAgarajI tathA sumati sAgara jI; emano atyaMta prArthanA pUrvaka atyupakAra yukta nAma smaraNa atra guMthita karuM buM. zrI muMbaInA zrAvaka maMmalamAMnA zreSTa haranama narasiMha; zreSTa ghelA jAI padamasI, zreSTa varSamAna punasI, zreSTa nojarAja desala, emaNe jhAna vRddhi viSayaka potAnI sArI udAratA darzAvI ne mATe temanA upakAra pUrvaka hu~ nAma guMthita karuM bu. Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 zrImadAbAda nivAsI parama jJAna prasAroyukta matimAna svajyeSTha bhrAtA tulya la ii tathA guNa yukta nUpa dattaka rAyabAhAdUra pada dhAraka bAbusAheba dhanapati siMhajI pati siMhajI emane paNa potAnI utkRSTa jJAna vRddhika kRtyane sArI udAratA darzAvI be tethI tathA bIjo paNa jJAna vRddhine yarthe pustaka aMkita karavAno hameza udyoga cAluM rAkhene tethI yati satkAra pUrvaka tathA mAnyatA yukta nAmasmaraNa guMdhita karUMbuM. zrI muMbaInA zrAvaka maMDalamAMnA zeTha parabata ladhA, zeva mUlajI devajI, zeTha jAdava jI parabata, sA. nojarAja narapAla, tathA zeTha kIkAnAI phUlacaMda tathA zA. ThAkarasI devajI rate to terzraddhAna pramANe yA jJAnavRddhinA katyane yAzraya zrApyo tetha tenuM upakAra sahita nAmasmaraNa graMthita karUM buM. zrI ahamadAvAdanA zrAvaka maMgala mAhelA zeva dalapata nAI nagunAI, tathA zeva mayAnAI premAnAI, eunI jJAnanI prazasti thavAneviSe vyati utkaMThA joIne moTA thAnAra sahita nAmasmaraNa thita karUM buM ; zrI sAdavAlA zeva sAkalacaMda dukamacaMda tathA zrI narucavAlA zeva anUpacaMda malu kacaMda, ee potAnI dharmaprabhAvanA adhika darzAvavAne arthe jJAnanI vRddhi thavA sAru je utsukatA batAvI be te joIne moTA upakAra sAthe nAmasmaraNa guMthita karUM buM. zrI kala mudarAnA rahevAzI zeva kasturacaMda siMghajI pArekha emanI adbhuta dharma prI ti, vairAgyatA tathA jJAnavRddhinI atizaya cAhanA joIne moTA khAdara pUrvaka thA pu stanI sAthai nAma guMthita karUM buM. sAdhumaMmala mArgamArgita saMvegI sAdhu varya, yati vivekI, jJAna pIyUSa bujutsuka jinapravacana zravaNa zraddhAvAna zrAvaka jana mana karNane paramAmRta rahasya pAna karAva nAra; sAdhu guNa nUSaNAlaMkRta; jJAnavRddhi karttA puruSarUpa vRkSone meghavRSTi samAna dhatyu tkRSTa sAdhana nUta, mahArAja zrI mUlacaMDjI tathA javera sAgarajInA, nAmasmaraNa prema pUrvaka guMcita karUM kuM. sAdhu maMgalamAM sAdhu guNa saMpanna, jJAnarUpa sUryanA prakAzane yAvaraNa karanArA je nAnA prakAranA saMzayo, kutarkoM, dveSa, mAna, IrSA tathA kusaMga pramukha vAdala samUharUpa ghanaghaTAno samyak prakAre vidhvaMza karavAne balavAna pavana samAna ; dharma tathA dharmaga jJAnAdikana vRddhi karavAne pUrvanA atyuttama suvihita zAstrapAragu yAcAryAdi Arya jana tulasyAdvAda sailInA jAe bahudhA paMjAbAkhya deza nivAzI saMvegI sAdhu zrI yAtmArAma samAna yAtmArAmajI emanuM prati nAvapUrvaka nAmasmaraNa kuMcita karuMkuM. Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMvegI sAdhu zrI nitIvijayajI mahArAja eno jJAna vRddhi arthe sAro udyoga hovAthI prathama nAganI pate nAmasmaraNa guMthita karUM baM: saMvegI sAdhu sAdhya vastu sAdhanodyukta yukta matimAna jinavacana samumAthI jalada vata grahIta dharmAkAzasthita jalavRSTi vat jhAna vRddhi karttA; saMvegI sAdhu gu6 samyaktva padAratha, parama suvihita susAdhu maMgala mAla prohIta. jJAnAdi zuddha jinadharmAgati prayatnavAna. zrIzAMti sAgarajI mahArAjanuM nAmasmaraNa guMthita karuMDaM jana vRMda vaMdya acala ganhAcArya nahAraka zrIviveka sAgara sUri, emarnu pUrvanAganI paThe nAma smaraNa guMthita karuM buM; manuSya puMja pUjya tapa gahAdhipati jaTTAraka zrI dharaNeMisUri, emarnu nAma smaraNa guMthita karuM buM; zrI hukamacaMjI mahArAja, meM prathama nAgamA nAma smaraNa guMthana kayuM ne temaja tho paNa guMthita karuM buM.. pravacana rahasya jJAtA, kovida matimAna, anuta capala vaktRtvazaktiyukta, svarUpasA garavit zrIrUpasAgarajItuM nAma smaraNa guMthita karUM DhuM; zukSa vItarAga parupita, jinadharma vinati yukta zrIahamadAvAda nagara nivAzI sarva zrAvaka maMgala jana jUpa samAna atyaMta lakSmi saMpattivAna pUrvaja paraMparA zreNi zrAgata zrImAna uttama zradAna sahavartamAna tathA dharmadIpaka zreSTa mayAnAI pre mAnAInu nAmasmaraNa punaH muMthita karUM bUM. bIjA paNa je je sahadimAna puruSoe dharma pranAvanA darzAvavA nimitte svasAmarthyA nusAra jJAnavRddhi hetuthI je udAratA darzAvo ne teyonAM nAmasmaraNArtha pustakanA aMta neviSe guMthita thaze. damApanA. prathama nAga madhye matidoSathI tatvAnubodha nAmano graMtha je pRSTa 731 thI 756 sudhImA nAkhavAmAM AvyuM ve te sthAnakavAsI ratanacaMdano karelo batAM lakhelI pratamA te, na jaNAyAthI nUlathI pAI gayo ne. eTalA mATe DhuM sarva subudivAna vAcako pAze thI damA mAMgu bUM ke aMkita graMthanA mukha pRSTamAM. suvihita gItArtha racita graMtho ja nAkhavAnI meM pratijJA karelI le tene koI dUSaNa thApazo nahI. kema ke, hareka Jain Education Interational Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAma nUlI thAya. te kSamA karavA yogya ne DhuMDhiyA yadyapi jinadharmI nAmadharAvanA rAto paNa jAte mUrkha hoya be tethI teja jinokta mArganI viparIta parUpaNA kara tAdaratA nathI evAta sarva sui janAne sammata be mATe te mUrkha hovAthI gotArtha kahevA nahI tethI e graMtha avazya jaina sailIthI viparItajabe evaM jAlI tyAga karavA yo ; koI suvihita gItArthakRta jANIne vAMcavo nAvo nahI e vAta huM zrI nA vanagaramA sAdhu zrI zrAtmArAmajI mahArAjane malavA gayo hato tyAre temaNe mArI pAze kahI e ratanacaMda yAnakavAsI sAdhe yAtmArAmajI mahArAjano malApa thayalo to ityAdika bahuvAta me emanA mukhathI sAMjalIne tethI meM ghaNo pazcAttApa karaco pa patI yAya ? mATe mUlathI mArI pratijJAmAM meM nUla kIdhI tenI muni zrI zrAtmArAma jI mahArAjanA upakAra sahita sarva satano pAzethI kSamApanA mAguM buM. zA. jImasiMha mAlaka. vinatI. samasta jaina dharma rAgI, nAnA graMtha vicAra bujutsuka, jinavacana pIyUSapAna karttA, za ra cittavAlA janAne prati prArthanA pUrvaka vinati karUM buM ke, jema jananI athavA janaka svaputranA doSaviSe raMcamAtra vicAra na karatAM mAtra guNanuMja grahaNa karebe. tema kita pustakane viSe koIne kAMI doSa dRSTigocara thAya to maU Upara raMcamAtra roSa kara vo nahI. kemake, sarva prakAre nirdoSatA eka kevalIvinA bIjA koIne viSe paNa saMjave nahI. eTalA mATeja pUrve thaI gayalA mahat zrAcArya pramukha zrutajJAna pAraga zratyutru STha paMkito paNa svaracita graMthomAM buddhi doSane viSe kSamA mAgI gayajA dIgamAM dhAveLe; tyAre yAdhunika sAdhAraNa jananI vAta zuM kahevI ? yA pustakanuM zodhana karatAM mati doSa athavA dRSTidoSa avazya dIThAmAM yAvaze; te joIne roSa na karatAM kSamA karavI. kemake, vAMcatA athavA lakhatAM nUla thAyaja ne evo niyama be. eviSe je garva kare te mUrkha kahevAya. mATe e viSeDhuM sarvaM satpuruSono vinaya karaMtu ke, chApanI haMsanA caMcU jevI tithI sArAsAra vicAra pUrvaka jalarUpa doSa nivAraNa karIne payarUpa guM grahaNa kara. ane sat puruSono paNa adhika vinaya karuM huM ke, thApanI kAkanA caMcU jevI mativaDe guNa tajAne doSanuM grahaNa karIne te sukhethI prasiddha karavo; tethI DhuM Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ G moTo upakAra mAnIza ? kemake, jo doSa darzAvanAra nahI male to doSa dIgamAM kema yAve? guNagrAhakanI kSamArUpa zramRta dhArAthI yadyapi gulanI puSTI thAyaDe, tathApi doSa grAhakanI kumatirUpa kuThAra dhArAthI buddhi binna ninna thane tene pradoSatA karavAviSe ghaNA prayatnamAM pravRtti thAyale, tethI teno paNa upakAra mAnavA yogya be. mATe sarva sata na tathA kuSTa puruSonI vinati karUM buM ke, yathA svamati anusAra guNadoSa vicAra karIne mAdika kara. zA0 nImasiMda mAlaka. prArthanA. 1000000 yA pustaka vAMcanArA dhane jaNanArA pramukha sarva jJAnanA rAgI ghane vivekI sujha janane prati namratApUrvaka huM yAcanA karUMtu ke, yA prakaraNa ratnAkaramAMnA koI prakara mAM aMtaravRttijanya doSathI, bAhyadRSTi doSathI athavA prajJAna prakriyAne lIdhe kAMI jainanI sailIthI viparItatA athavA sAMzayika dIgamAM yAve to te viSe kopa na karatAM sarva lakhI laIne te mane mokalAvI devuM, ke jethI te sudhArIne koI prasaMge virodhano parihAra karavAmAM yAve. jema ke, prathama nAgamAM nAkhelA upamitinavaprapaMcanI kathA mAM suMdarane avadhijJAna utpanna yayA patI ghanaMta kAla nigodamAM rahI dhAvyo ba tAM te sarva vAta smaraNamAM zrAvI be. e sAMzayika ukti be; ityAdikanI pate jyAM jyAM dIgamAM zrAve tyAM tyAMthI lakhI laIne jo bane to tenA vivecanasuddhAM athavA emaja mane sUcanA karavI evaDhuM temanI prArthanA karUMtu, ghane ema kasyAthI moTo upakA ramAnyAmAM zrAvaze. zA0 nImasiMha mANaka. Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // zrI // prakaraNaratnAkara nAmAkhya pustakanA bIjAbhAga mAhelA graMthonI sthUla viSayAnukramaNikA prAraMbhaH graMthonuM nAma. 1 zrI ratnazekharasUrikRta zrIkaSana stuti garjita mahimnastotra. 2 zrI kSamAkalyANajIkRta vividhakAvyacAturya yukta caturviMzatijinastuti 4 3 zrI munisuMdarasUrikRta adhyAtmakalpadrumanAmAgraMthanI anukramaNikA. e adhikAra. 1 sAmyopadezAkhyaH prathamodhikAra. 2 strI mamatvamocanonAmadvitIyodhikAra... 3 putramamatvamocanAkhyastRtIyo dhikAra 4 dhanamamatva mocanonAmacaturthIdhikAra 5 dehamamatvamocanAkhyaH paMcamodhikAra 6 viSayAvazatopadeza nAmAkhyaH SaSTo dhikAra 7 viSayakaSAyadyavazatAkhyaH saptamodhikAra zAstrAguNAdhikAro'STama tadaMtaragata caturgatyAzritAdhikAra 9 cittadamanAnidhAno nAmanavamodhikAra 10 vairAgyopadezAkhyodazamodhikAra 11 dharmazuddhi upadezAkhya ekAdazodhikAra 12 devagurudharmazuddhinAmArakhyo dvAdazodhikAra 13 yati zikSA nidhAnonAma trayodazodhikAra 14 mithyAtvAdisaMvaropadezAkhyazcaturdazodhikAra 15 gunapravRtizidopadezAkhyaH paMcadazodhikAra 16 sAmya sarvasvanAmA SoDazodhikAra . .. 2 .. padya STaSTa. 34. TaSTa. 4 G-- 19 21 '' -6 23 -- 25 - 27 21-- 30 16-- 36 17-- 41 26-- 46 14-- 56 17-- 60 5--- 66 22-- 82 10- G-- e3 Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukramaNikA. 4 zrI zItalanAthASTaka putavilaMbitAkhya vRtta caturpAdAvRtti yukta majUkacaMDa racita .. .. .. .. .. .. / .. .. .. .. .. .. .. G-- e6 zrI jinastotra saMgraha, zrI kalyANasAgara sUrikRta. 5 zrI mANikya svAmi stotra vividha padyaracanAtmaka . . .. .. .. 17-- e7 6 sUryapurIya zrIsaMnava jinastotra vasaMta tilakAkhya vRtta guMthita ca / turthI vinatyaMta pada ba .. .. .. .. .. .. .. .. .. 11- e 7 zrI suvidhi jinastavana putavilaMbita vRttabaha pratyeka pada suvidhi nAma yukta .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ... .. 6-- eja G zrI zAMtinAtha stotra putavilaMbitavRttava vitIyA vinatyaMta pada yukta 13-- ee zrI zAMtijinastotra vividha padyabada saMbodhana paryaMta aSTavinakti darzaka.. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. 15-- ee 10 zrI aMtarida pArzvastotra iMvatrA vRtta baha caturtha pAdAvRtti yukta. --101 11 zrI gauDika pArthASTaka zArdUlavikrIDita vRtta bar3ha caturtha pAdA vRtti yukta.. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. 11--101 12 zrI gauDi pArzvanAthastotra nAnAkhyavRtta bama anuta camatkRtiyukta. 12-102 13 zrI dAdA pArzvanAtha stotra iMzvajAvRtta baha caturtha pAdAvRtti yukta e--103 14 zrI kalikuMma pAzrvASTaka vRtta baha caturtha pAdA vRtti yukta .. e-104 15 zrI rAvaNa pArthASTaka iMzvajAvRtta bar3ha caturtha pAdAvRtti yukta. e--104 16 zrI goDi pura pArzva jinastotra gAyana padya baha ramaNIya rAga yukta. 17--105 17 zrI pAca jina stotra toTaka vRttaba vitIyA vinatyaMta padayukta 10--105 17 zrI mahura pArzvastotra putavilaMbita vRttabaha caturtha pAdAvRtti yukta. 10--106 19 zrI satyapurIya mahAvIra stotra putavilaMbita vRtta bacha yuSmananda prathamaika vacana dvitIya puruSa yas dhAtu vartamAna kAla darzaka. 25--106 , , ,, ,, vRttabaha yuSma zabda caturtha ka vacana hItIya puruSa nam dhAtu eka vacana vartamAna kAla darzaka V-10 21 zrIloDaNa pArzvanAtha stotra anuSTuptRtta baditIya vinaktidarzaka. 13--100 22 zrI serIza pArzvanAtha stotra upajAti vRttabaha caturtha pAdAvRtti yukta. e-100 Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukramaNikA. 23 zrI saMnavanAtha stotra upajAti vRtta ba6 caturtha pAdAvRtti yuktaH --10e 24 zrI sUkta muktAvalI kezaravimalakRta mAlinI prati vRtta bacha 1 dharma padArtha varga. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. --110 5 artha padArtha varga .... .. .. .. .. .. .. .. 35--116 3 kAma padArtha varga . . . . . . . . . . . . . . . . .. .. 23-115 4 moda padArtha varga .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. 43-11 25 zrI zAMtasudhArasa graMtha zrIvinaya vijaya napAdhyAyajIkRta vividha gAyanIyarAga racita padya bada anityAdi vAdaza nAvanA tathA maitrAdicAra nAvanA malI zola nAvanA viSaya kAvyacamatkRti yuktaH .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. 137--124 26 caturvizati jinastotra jinapranasUrikRta vRttabaha kAvya camatkRti yukta 2-1 75 27 thAstika tathA nAstika mati saMvAda kA nAma lupta vividha pra zrottara yukta gurjara nASA gadyaba. .. .. .. .. .. .. --177 27 samyaktvanA saDasaTha bolanI sazAya zrIyazo vijayajI upAdhyA yakRta gurjara nASA gAyanIya vividha DhAlarUpa padyabaha.. .. 6e--212 ze zRMgAra vairAgya taraMgiNI, somapranAcArya viracita nUtana kAvya ca matkRti napajAtyAdi aneka vidha vRttArakhya padyabaddha strI zRMgAra varNana mize vairAgya darzaka. .. .. .. .. .. .. 45-217 vividhaviSayikastotra, jinapranAcAryakRta. 20-244 30 zrI vIrajinastotra thAryAvRttabaha paMca varga parihAraka kAvya cAturyayukta 26 --242 31 zrI gautama stotra upajAtyAdi vRttabaha pAMmitya yukta .. .. .. 1--253 32 zrI nemijinastotra thAryA prati vividha jAtIya vRttaba ami ta cAturya kriyAlupta .. .. .. .. .. .. .. .. ... .. 23 zrIvardhamAna jinastotra iMzvajA pramukha vividha vRtta nAma zleSA rtha garnita kAvya pAMmitya sUcaka .. .. .. .. .. .. .. 25--245 34 zrI caturviMzati jinastotra putavilaMbita vRtta caturtha pAdAMtaragata sadRza varNAvRttirUpa yamaka nAmaka zabdAlaMkAra zleSAdi ganita 25--237 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukramaNikA. 35 zrI paMcakalyANikamaya mahAvIra jinastotra vRtta baha lATAnuprAsA dyaneka kAvya kalAyukta .. .. .. . .. .. .. .. .. 26-24e 36 zrImaMtra stotra anuSTuptRtta ba6 parama rahasyArtha garmita maMtrarUpa --251 37 zrIvaImAnajinastotra upajAtivRttabaha vividhAlaMkRta zabda lAlityayukta e-251 37 zrI pArzvajinastotra upajAti vRtta ba6 pratipada paMcAdara punarA vRtti rUpa siMhAvalokana yukta .. .. .. .. .. .. .. .. --251 3 // zrI pArzvajinastotra upajAti vRtta ba6 pAdAMta samacaturadara puna rAvRttirUpa yamakAlaMkAra yukta .. .. .. .. .. .. .. .. --252 40 zrI naMdIzvara kalpa anuSTupa vRtta baddha kAvyasaralatva artha gauravayukta --252 41 zrI zAradAstotra napajAtivRtta bama kvacit samapAda punarAvRtti kvacit viSamapAda punarAvRttirUpa eka caturpAdarUpa yama kAlakArayukta .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. 13-254 42 zrI jinasiMhasU ristotra upajAti vRtta bama kvacit samapAda punarAvRtti kvacit viSama pAda punarAvRtti eka caturpAdarUpa yamakAlaMkAra yukta.. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. 13-155 43 zrI paMca namaskRti stotra anuSTupa vRtta bama anuta Azaya yukta 33--256 44 zrI vIrastotra anuSTupa vRtta bama pratyeka padye sama samapAda punarAvRtti rupa yamakAlaMkAra yukta .. .. .. .. .. .. .. .. .. 13--257 15 zrI Adi jinAdi stotra anuSTup vRtta bama pratyeka padye sama sa mapAda punarAvRttirUpa yamakAlaMkAra yukta . .. .. .. .. 27-257 46 zrI pArzvaprAtihArya stotra svAgatA vRtta bama pratyeka padye samasama pAda punarAvRttirUpa yamakAlaMkAra yukta .. .. .. .. .. 10-25e 47 zrI kalyANa paMcaka stotra vaMzastha vRtta bada sAdhAraNa kAvya racanA yukta -260 4 zrIvIra jinastotra saharaNa prayogamaya upajAti vRtta ba6 vyAkara nA prayoganA mize jagavaMtanA lahANa nakti yukta .. .. 17--260 4e zrI vItarAga stotra upajAti vRtta bada kvacit pAdAMtagata kacit pAdAMtasthale dayAdi adarAvRttirUpa yamakAlaMkAra yukta .. 16-261 50 zrIcaMpranasvAmi stotra anuSTupa vRtta ba6 sama samapAda punarAva tirUpa yamakAlaMkAra yukta .. .. .. .. .. .. .. .. 4-262 51 zrISanadeva stotra Adi vRtta bama vividha nASA racanA cama Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukramaNikAH ruti yukta tathA saMskRta, prAruta, mAgadhI, paizAcI. calikA paizAcI, zaurasenI, samasaMskRta ne apabhraMza ninna ninna ane mizra kavinAma garna cakra yukta .. .. .. .. .. .. ... 40-263 52 zrI mahAvIrastotra vividha vRttaba atyuttama citrAdi kAvya cama kati yukta yathA pratilomAnulomapAda, anuloma pratiloma, ghaIpratilomAnu loma, thaInama, murajabaMdha, gomUtrikA, sarva to nai, rathapada, yadapAda, ekAdarapAda, ekAdazloka, thasaMyoga, vAnyAM khar3a saMdAnitakaM, musala, trizUla, hala, dhanu Sya, zara, zakti, aSTadala kamala, SoDazadala kamala, stutyanA magarna bIjapUra. hara, kavikAvya nAmaka cakra, tathA cAmarabaMdha. 53 zrI jIrApannipArzvastotra svAgatAvRttaba viSama padAMta samapadAdya tryadara punarAvRttirUpa siMhAvaloka kAvyayukta .. .. .. .. 15-16 54 zrI phalavAI jinastotra thAryAvRttaba pratyeka padyA caturakSA ramaka trayAvRttirUpa yamakAlaMkArayukta .. .. .. .. .. .. 15-19e 55 zrI caMprana svAmistotra mauktika dAmAdivRttabaha SaTnASA raca nA camatkRti yukta yathA saMskRta, prAkRta, zorasenI, mAgadhI, paizAcika, cUlikA paizAcika, apabhraMza .. .. .. .. .. 12-26e 56 zrI varSamAna nirvANa kalyANaka stotra svAgatAvRttabaddha sarvotkRSTa varNana yukta .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. 10-271 57 zrI dharanAthastotra paMcadaza kevalAdara padyabara abhuta racanA yukta 14--272 57 AdhyAtma mataparidAnAma graMyanI sthUlaviSayAnukramaNikA. 73 thAdhyAtmanA cAra prakAra dekhADIne temA mAtra nAma zradhyAtmije digambara loka temanA matanuM nivAraNa karatAM nAvAdhyAtmana svarUpa darzAvatAM tathA sAdhune vastra pAtra upadhipramukha te sima tAnA hetune evaM aneka dRSTAMto sahIta praznottararUpe simAMtasai liye pratipAdyuThe tene prasaMge dhyAnanu svarUpa sthavirakalpa jinakalpa tathA apavAda utsarga ityAdi .. .. .. .. .. 173 Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 anukramaNikA. TraSTa adhyAtmanI prApti yavAnAM kAraNo nizcaya vyavahAra na yA vAda sahita madhyasthapaNe pramANa vAdInuM mata lAvI utkRSTa adhyAtmanI prApti darzAvIbe kevalI kavalAhAra avazya kare evI sthApanA yuktipUrvaka si sailiye batAvI be kevala kavalAhAra karatA batA kRtakRtyaja be 302 321 SaTkArakanuM svarUpa .. siddhanA pannara neda 332 .. 332 strIliMge siddhatA digambarIca nathI mAnatA tene dUSaNa graMthanuM parama rahasya 333 3 37 50 zrI samayasAra nATaka nAmAkhya graMthanI sthUla viSayAnukramaNikA. 345 zrI pArzvanAtha, siddha bhagavAna, sAdhu, ghane samyakadRSTInI stuti, mithyAdRSTi varNana, maMgalAcaraNa, zrAtmaivya varNana, graMthagI ravatA, kavInuM sAmyartha, graMtha mahimA, anubhava lakSaNa, tathA mahimA, SaDvya nava tatva varNana, nAma mAlA, yA graMthamAM ka devA lAyaka dvAdazAnAM nAma; graMthAraMjano maMgalAcaraNarUpa namaskAra, zrAtma varNana, bhagavAnanI vANIne namaskAra 1 jIvadhAra varNana 2 ajIva dvAra adhikAra 3 karatA kriyA karmano dvAra 4 punya pApa ekatvI kathana caturtha dvAra 5 adhyAtmanA adhikAra sahita zrAzrava dvAra 6 saMvara dvAra 7 nirjharA dvAra 8 baMdha tatvanA dhAranA prabaMdhano adhikAra mokSadAra 10 sarva vizuddhidvAra.. 11 syAdvAdanAmA hAranI aMtargata graMthamahimA tathA navarasa :::: :::: Iso .. 345 86-362 14 -- 379 35-384 16-400 16-407 11- 412 61-416 68--438 53-462 28-479 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukramaNikA. varNana ne caturdaza naya ityAdika praneka viSayayukta 12 sAdhya vastu ne sAdhaka vastunA svarUpano dvAra kavI amRtacaMda yAcAryanI ghAlocanA tathA banArasI dAseM jina pratimAnI stuti karI tathA vaNArasIdAsanI potAnI kathanI. canada guNasthAnaka svarUpa temAM cothA guNasthAnakamAM kA yikAdi samyaktvano svarUpa tathA pAMcamA guNasthAnakamAM zrAvakanI ekAdaza pratimAnuM lakSaNa 60 samyaktvasvarUpa stavagraMthanI sthUla viSayAnukramaNikA. 1 sUtrakAranI gAthA tathA samyaktvaprAptinI pragAva jevI jI vanI avasthA hoya teno vivaro 2 samyaktva prAptino upAya graMthi bhedavAnI rIta 4 nivRtti karaNe gayo thako jIva je karttavya kare te karttavya 5 samyaktvanA bhedano vivaro ... 6 kArakAdi samyaktvanAM lakSaNa 7 karma graMthanI sailiye upazama samyaktva prAptino upAya pAMca samyaktvano kAla... e daza prakAranI rucirUpa samyaktva...... 10 samyaktvanA saDasaTha neda vizuddha vyavahArathI .... 61 SaSTIzataka nAmaka graMtha nemIcaMda jaMmArIkRta e graMtha zuddha mArgAnu sArIkhAne jaNavA vAMcavA tathA sAMjalavA lAyaka vicitra na padeze karI yukta .. 62 saMyama zreNInuM stavana paMmita uttama vijayajIkRta 63 lokanAla dvAtriMzikA .. 64 samyaktva vicAragarbhita mahAvIra jina stavana. --*8-(14) 388 upazamAdika samyaktvanA bheda savistarapaNe tathA samyaktva pAmavA yathA pravRtyAdika RNa karaNanuM svarUpa ityAdi. no upAya 15 41--513 52-528 ---544 8--546 Ayts` 577 AEA enTa 50 53 56 601 600 612 618 656 6 720 737 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 754 757 774 777 gruo anukramaNikA. pAMcasamyaktvanA sthitikAlamAnAdika tathA guNagANA .. .. upazama zreNI tathA pakazreNInuM svarUpa........... ATha nede pujala parAvarta .... .... .... .... .... .... kAya sthitivicAra .. .. .. .. .. .. .. .. saptanaMgItuM svarUpa .... .... ..... .. .. .. 65 SaDvya vicAra nAmAgraMtha carcakarUpe. -~rpec~sicanA pannara neda temAM digambarIyonA mata khamana pUrvaka strI liMganI sitA batAvI .. .. .. .. .. .. .. .. ajIva ivya vicAra temAM digambaronI carcA pUrvaka pujala _ vyano vicAra siha kayuMDe .. .. .. .. .. .. .. cAra prakAranA anAva .. .. .. .. .. .. .. .. .. naya nikSepa svarUpa .. .. .. .. .. .. .. .. moda prAptinuM krama .. .. .. .. .. Atma prApti vidhi .. .. .. .. .. samyaktvInA zrAvaguNa .. .. .. .. samyaktvI sohaM bIjadhyAve teno artha ... .. pae : : : : : : : : : : : : 76 Gog G10 12 G12 14 .15 B Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // atha zrI mhimnstotrpraarNnH|| mahimnaH pAraM te paramalanamAnA api vino navaMti stotAraH samavasatinmo samu ditAH // yadiMdyAstvAM taniSananatyA stavayato mamApyeSa stotre hara nirapa vAdaH parikaraH // 1 // svarUpaM cipaM kimapi tadarUpaM nagavata zcatUrUpA brAhmI | yadi gaditumISTe na navataH // tataH kasya stutyaM kimupamamidaM kasya viSayaH pade tvarvAcIne patati na manaH kasya na vacaH // 2 // yA // padaM zaivaM kecitparamama napedAdayasukhaM stuvaMti tvAM rAjyAdikapadakate mNdmtyH|| nave tatvArthe ratira | titarAM naiva navataH pade tvarvAcIne patati na manaH kasya na vacaH // 3 // guNAnA mAnaMtyAdaviSayatayA vAGmanasayo na zakyA tatvajhai rapi tava vidhAtuM stutiriyam // javannAmoccArAtpunarapi mamaitAM nijagiraM punAmItyarthe'smin puramathanaburvyiva sitA // 5 // yakSa // jaTAlaMkArAlaMkRtamatha tRSAMkaM ca nagavan punAnaM vizvaM tvAM prathamajina matvA kimu tataH // jaTAM dhRtvA zritvA vRSamahamapi kSyAtalamidaM pu nAmItyarthe'sminpuramathanabujhirvyavasitA // 5 // na kopasyATopaH svaripuSu na ca skhe pvapi tathA prazAMti! kAMtAdikaparikaraH kazciditi te // trilokyAmAlokyApyaha ha paramAM prArajaramAM vihaMtuM vyAkrozI vidadhata ihaike jaDadhiyaH // 6 // dhruvaM kazci skartA nikhilanuvanasyApi sa puna vinityazcaikaH satanuratanurvA svavazataH // svayaM sinyasmiMstava matamanAptAn hatadhiyaH kutarkoyaM kazcinmukharayati mohAya jagataH // 7 // viguptairAgAdyairapi navati kiM sarvavidaho vinA vA sarvajJa nanu jina kimApto |pi sa ca kim // tvadanyopi kvApi trijagati batAptasva viSaye yatomaMdAstvAM pratyamara vara saMzerata ime // // tvamevAIna budhojagati parameSThI ca puruSo tamoladamyA nA svAnvibudhagururAdIzvara iti // vino nAnAdAniH samaviSamamArgeSu caratAM nRNAme kogamyastvamasi payasAmarNava iva // // prasAdAte putrA viSayasuravasAmrAjyamanajan na ke vA sevAtastava navanavAmradhimagaman // tRNe straiNe svarNe dRSadi ca sadRkSaH pu naraho na hi svAtmArAmaM viSayamRgatRSmA bhramayati // 10 // navantatAdRdAtizaya mahimedAvazasamudbhavadbhaktivyatyA rnnrnnkitaaNtHkrnntH||adhiirpyudyuktokhisjg dazakyaM stavamapi stuvan jinhemi tvAM na khalu nanu dhRSTA mukharatA // 11 // na za syau kasyAstAM namivinamipattI jinapate tvadekasvAmitvAkamakamalasevAsu rasikau // prasAdAtte vidyAdharapatitati yatsavinayaM svayaM tasthe tAnyAM tava kimanuttirna phala ti // 12 // tadA vidyAH prApya dhruvamakhilavidyAdharamahA svayaM prAu Sya prathamama Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahimnastotra. tha vaitADhya vijutAm // yadeto ussAdhyau suranaravarANAmanajatAM sthirAyAstvadbhakte stri purahara visphUrjitamidam // 13 // athAvAptezvarya madanamadavidhvaMsi ca mahAvratitva sarvajJatvamasamavinUtizca paritaH // zivAsaMgazcaMgaH satatamiti no kasya kRtinaH sthi rAyAstvanaktastripurahara visphUrjitamidam // 14 // vivAhAdau neturmudrupakato vipra tinavaM tvayA pAraMparyAgataparicayAnmohacaraTaH // tathA dUraM naSTaH kvacidapi yathAkeva lakalApratiSTA tvayyAsId dhruvamupacito muhyati khlH||15|| nijA spardhAlurnarata vinurAsInmaghavatA yadA'pattasyAsinamatha sukhaM kevalaramAm // tadetasminsarva tava padavinane samucitaM na kasyApyunnatyai navati zirasastvayyavanatiH // 16 // ninaMsA yAM pUrva kamajagaNatvAM naratarAT samaM cakreNAho tadiha viSayANAM viSamatA // yade tasyArcAtra pramitaphaladaivAzivasukhaM na kasyApyunnatyai navati zirasastvayyavanatiH // 17 // prano tvatputrasyAtulabalavato bAhubalinastapastIvaM tAdRk zaradavadhimAnAda pi kRtaM // nidAnaM jJAnasya dhruvamanavadAzcaryamathavA vikAropi zlAghyo juvananayanaMga vyasaninaH // 17 // na sutrAmA yatra pranavati vidhAtApi na vinuH sa vaikuMThaH kuMtaH kimapi na navazvAnavadalam ||.jigiissuH sa tvAmapyaparasuramahummetiranUt smaraH sma taivyAtmA na hi vaziSu pathyaH parinavaH // 15 // prayuMjAnaH svAminsvayamakhilazi vpAnyasumatAM kalAH puMsAM strINAmapi ca sakatAH kSyApatirapi // kulAlAdIMstAMstA n daNamapi nayan zikSaNavidhau jagadAyai tvaM naTasi nanu vAmaiva vinutA // 20 // prano taistaiH sArairaNunirakhilezcAmaravaraiH kRtaM rUpaM sarvottamasurakhagamaMguSThakamitam // tvadaMguSTasyAye gunati kila nAMgArakazvetyanenaivonneyaM dhRtamahimadivyaM tava vapuH ||21||prjaaH prAjyaM rAjyaM sthavirajananI svasya tanujAMstapasyannAsattAvapi ca viharanbA | dubalinaH // upediSThA AttavratanapasahasrAzca caturo vidheyaiHkoDaMtyo na khalu parataMtrAH pradhiyaH // 22 // yadA no ratnAnAM trayamakhiladaurgatyaharaNaM nidAnaM saMpattestrinuvanaja nAnAmanudinam // navAn yogamAvapi viracayanmanmathajaye trayANAM rAyai tripura hara jAgarti jagatAm // 23 // yathA pUrva mugdhAstavasaupadezAdyugalinaH sadA svAmi nIzAjaniSita sdaacaarcturaaH|| tathA kaskaH saMpratyapi na vizadeSu tvaditazrutau zra kAM badhvA dRDhaparikaraH karmasu janaH // 24 // tapastIvra brahmavrataniyamaniSThA bahuvi dhAH kriyAkaSTAsTaSTA api jinapa uSTAzayatayA // tvadAjJAvajJAyAM niyatamahitAye va navinAM dhruvaM kartuHzramAvidhuramanicArAya hi mkhaaH|| 25 // kamAnRnmukhyAH ke niyatamadhimAtrAnapi sadA svayaMsthAna zAstraughAnnadadhatitarAM yasya hataye // avighnaM taM Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yugAdidevastuti. nighnannasamasamayastAmasamRgaM trasaMtaM te 'dyApi tyajati na mRgavyAdharanasaH // 26 // parighrAmya klezArjitamapi sahasreNa zaradA madAzciAjatvaM sapadi marudevyai tadapi cet|| prano nisnehaM sA vratasamayasarvAvagaNanAdavaiti tvAmA bata varada mugdhA yuvatayaH // 27 // mahAnaMde yadyapyasi jina davIyasyapi pade na ruSTastuSTazca tribhuvanajaneSu kva cidapi // navannAma svAminsvamanasi mahAmaMtramanizaM tathApi smartRNAM varada paramaM maMgalamasi // 27 // prano prANAyAmAnyasanarasikatvAnijamanaH samAdhAvAdhAyA khila viSayatodANi yugapat // taM pratyAhatya sthiranihitanAsAgranayanA dadhatyaMta statvaM kimapi yaminastatkila navAn ||1e| surapuH khaH kuMnastridazasuranistvaM surama NiH pitA mAtA nAtA vinurapi suhattvaM ca suguruH|| parAtmA brahmApi tvamasi para maM daivatamato na vidmastattatvaM cayamihahi yattvaM na navati // 30 // akArAdyairvaNe stvayi pariNatAn paMca parameSTinaH spaSTaM paMcAkSararacanayA nAminigadan // kalAnA davyaktaM kimapi paramabrahmaviSaya samastaM vyastaM tvAM zaraNada gRNAtyomiti pdm||31|| narAgAdyairyasto na punaranukaMpyomadaparaH kRpAlu stvattonyo na jagati na tenyHpunrlm|| svayaM tairatyAH kimitarasuraizceti vimRzan priyAyAsmaidhAnne pravidatanamasyosmi javate // 32 namo nAsaktAya kvacidapi viraktAya ca namo namaH saMbudAya prazamada marudAya ca namaH // namaH sarvajJAya smaraNaparatadbhAya ca namonamaH sarvasmai te tadi damitizaya ca namaH // 33 // dalitarajase zazvavizvArcitAya namonamaH prahatatama se zrIsarvajJAdhipAya nmonmH||jnhitkte tulyaM satvAdhikAya namonamaH pramahasi pade nisvaiguNye zivAya namonamaH // 34 // kusumabaTurivAhaM tavato kiMcanAI katini harasi kaMThe vA guNatvAdadhAryam // jinavara jinaharSotkarSatokArSamevaM varada caraNayoste vAkyapuSpopahAraM // 35 // prAMzuzrIsomavaMze'janiSata munayomauktikAnIva zubhAste pvapyekAvalI ca praguNaguNavatI zrImadAcAryapaMktiH // jIyAjyaM yadUnAmiva guruja yacaMzavhayazrImunIMistasyAmapyeSa ciMtAmaNirucirarucirnAyakaH kRSNadevaH // 36 // nihitacaramapAdaM zrImahimnaH stavasya trinuvanamahitasya zrIyugAdIzvarasya // camarazva sadA tatpAdapadmopajIvI ruciramalaghurattaiH stotrameta yadhatta // 37 // evaM zAradaso masuMdarayazaHstomaM yugAdIzvaraM cetonUjayacaMmauliniraniSThulyAnvahaM yoginiH||jnyaanN prApya vizAlarAjasadRzalhAdaM samAzrIyate muktyai mUIni ratnazekhararamA brahmaikatejo mayA // 30 // itizrIyugAdidevamadinnaH stotraM saMpUrNam // - Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stotra. // atha damAkalyANajIkRta caturviMzatijinastutiprAraMnaH // zArdUla vikrIDitabaMdaH ||ath Sanastuti praarNnH|| samakyA natamaulinirjaravaraghrAji mumaulipanA saMmizrAruNadIptizonicaraNAMnojakSyaHsarvadA // sarvajJaH puruSottamaH suca rito dharmArthinAM prANinAM nUyArivinUtaye munipatiH shriinaanisrjinH||1||sdo dhopacitAH sadaiva dadhatAprauDhapratApazriyo yenAjJAnatamovitAnamakhilaM vikSiptamaMtaH eN|| zrIzatrujayapUrvazailazikharaM nAsvAnivojAsayan navyAMnojahitaH sa eSa jayatu shriimaarudevprnuH|||| yovijJAnamayo jagatrayaguruyaM sarvalokAzritAH sidhyeina vRtAsa mastajanatA yasmai ntitnvte||ysmaanmohmtirgtaa matinatAMyasyaiva sevyaM vaco yasmi vizvaguNAstameva sutarAM vaMde yugaadiishvrN||3||ath yjitstutiHpraarNnHmaaliniibNdH|| sakalasukhasamRdiryasya pAdAraviMde vilasati guNaraktA naktarAjIva nityaM // trinuvanaja namAnyaH zAMtamujJaniramyaHsa jayati jinraajstuNgtaarNgtiirthe||1||prnvti kila navyo yasyanirvanena vyapagataritoghaH praaptmodprpNcH|| nijabalajitarAgadveSavideSivarga | tamajitavaragotraM tIrthanAthaM namAmi // // narapatijitazatrorvazaratnAkareMH surapatiya timu khyaktidadaiH smrmyH|| dinapatiriva loke'pAstamohAMdhakAro jinapatirajitezaH pAtumAM punnymuurtiH||3|| atha sNnvstutiH||strgdhraabNdH|| yatayA saktacittAH pracu rataranavajrAMtimuktA manuSyAHsaMjAtAH sAdhunAvona sitanijaguNAnveSiNaHsadyaevAsa zrImAnsaMnavezaHprazamarasamayovizva vizvopakartA sadbhaH divyadIptiH paramapadalate se vyatA navyalokAH // 1 // zuklathyAnodakenojvalamatizayitasvabanAvAnutena svasmAdA hatya vRttaM zivapadanigama karmapaMkaprapaMcAnIraM, dUrayitvA prakRtimupagatonirvikalpasvarU paH sevyastAyadhvajoso jagati jinapatirvItarAgaH sdaiv||2|| vAjhe vidyotiratnaprakara zva paricAjate sarvakAle yasminniHzeSadoSavyapagamavizade zrIjitArestanUje // prA po uSTasatvaiH sphuTaguNanikaraH zubujhidamAdiH kalyANazrInivAsaH sa navativada tA'nyarcanIyo na keSAM // 3 // atha abhinaMdanastutiprAraMjaH // putvilNbitbNdH|| viza dazAradasomasamAnanaH kmlkomlcaaruvilocnH|| zuciguNaH sutarAmaninaMdana ja ya sunirmalatAMcitanUghana // 1 // jagati kAMtaharIzvaralAMjitakamasaroruha kAmarupA nidhe|mm samohitasidividhAyakaM tvadaparaM kimapIha na tarkaye // 2 // pravarasaMvara saM varanUpatestanaya nItivicakSaNa te pdN||shrnnmstu jineza niraMtaraM ruciranaktimayuktina to mama // 3 // atha sumatistuti praarNnH|| tvjjaabNdH|| suvarNavarNo hariNAsava - Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturviMzatijinastuti. yo manovanaM me sumatirbalIyAn ||gtstto uSTakudRSTirAgajhipeM naiva sthitiratra kAryA ||1||jineshvro meghanareMDsanurghanopamo garjati mAnase me|| aho gurudeSadutAzana tvA ma sau zamaM neSyati sadyaeva // 2 ||itH sudUraM vraja uSTabujhe samaM urAtmIyaparibadena // su buddhinA sumatirjinezo manoramaH svAMtamito madIyaM // 3 ||ath padmastutiprAraMjaH nujaMgaprayAtabaMdaH // udArapranAmaMDalai samAnaH kRtAtyaMtaudAtadoSApamAnaH // susI mAMgajazrIpatirdevadeva ssadA me mudAyarcanIyastvameva // 1 // yadIyaM manaHpaMkajanitya meva tvayArutaM dhyeyarUpeNa deva // pradhAnasvarUpaM tamevAtipuNyaM jagannAtha jAnAmi lo ke sudhanyaM // ||shrto dhIzapadmapranAnaMdadhAma smarAmi prakAmaM tavaivAMga nAma // mano vAMnitArthapradaM yogigamyaM yathA cakravAko ravedIma ramyaM ||3||ath supArtha jinastutiprA raMnaH toTakabaMdaH // jayavaMtamanaMtaguNairninRtaM pRthivIsutama tarUpanRtaM // nijavIrya vinirjitakarmabalaM surakoTisamAzritapatkamalaM // 1 // nirupAdhikanirmalasaukhyani dhiM parivarjita vizvaraMta vidhi navavArinidheH parapAramimaM paramojvalacetanayonmilita zAkaladhautasuvarNazarIradharaM zunapAzrvasupArvajinapravaram // vinayAvanataH praNamAmi sadA hRdayoavataritarapramudA // 3 // atha caMpranAjinastutiprAraMjaH // vNshsthbNdH|| anaMtakAMtiprakaraNa cAruNA klaadhipenaashritmaatmsaamytH|| jine caMprana devamutta maMnavaMtamevAtmahitaM vinaavye||1||udaarcaaritrnidhe jagatprano tavAnanAMnojaviloka nena me // vyathA samastAstamitoditaM sukhaM yathA tamistrAdivamarka tejsaa|||| sadaiva saMse vanatatpare jane navaMti sarvepi surAH sudRssttyH||smgrloke samacittavRttinA tvayaiva saMjA tamanonamostu te||||ath suvidhijinastutiprAraMnaH // vsNttilkaabNdH|| vizvAnivaM dyamakarAMkitapAdapadma sugrIvajAta jinapuMgava zAMtisamAjavyAtmatAraNaparottamapAnapA tra mAM tArayasva navavATinidhevirUpAt // 1 // niHzeSadoSavigamonavamokSamArga na vyAH zrayaMti navadAzrayato munI // saMsevitaH suramaNibahudhA janAnAM kiMnAma nonava ti kaamitsidhikaarii||2 // vijJa kapArasanidhi suvidhe svayaMbhUrmatvA navaMtamiti vijJapa yAmi taavt|| devAdhideva tava darzanavalanohaM zazvanavAmi nuvaneza tathA vidhehi||3|| atha shiitljinstutipraarNjH||shaarduulvikriidditbNdH||klyaannaaNkurviine jaladharaM savIM gisaMpatkaraM vizvavyApiyazaHkalApakalitaM kaivalyalIlAzritaM // naMdAkudisamunnavaM dR DharathoNIpate danaM zrImatsUratabiMdare jinavaraM vaMde pracaM shiitl||1|| vizvAjJAnavizu sikSipadavIhetuprabodhaM dhanavyAnAM varanaktiraktamanasAM cetaH sumunAsayan nityAnaM damayaprasiisamayaH sabUtasaukhyAzrayo uSTAniSTatamaHpraNAzataraNirjIyAGinaH zIta Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stotra. lH||2|| sanatyA tridazezvaraiH katanatirnAsvajaNAlaMkatiH satkalyANasamadyatiH guna matiH klyaannktsNgtiH|| zrIvatsAMkasamanvitastrinuvanatrANe gRhItavrato nUyAnakti jUtAM sadeSTavaradaH zrIzItalastIrthakat // 3 // atha shreyaaNsjinstutipraarNnH|| hariNI bNdH|| ciraparicitAgADhavyAptA subudiparAGmukhI nijabalaparisphUryodayA samagratayA mamAvyapagatavatI dUraMuSTA svaniSTakudRSTitA apacitasahA sadyonUtvA yadIyasudRSTitaH1 nirupamasukhazreNIheturnirAkRtaurdazA zucitaraguNagrAmAvAso nisrgmhojvlaa|hRdy kamale prAujUtA sutatvarucirmama vidlitnvjraaNtirysyaapyjtrmnusmRteH|| zaupaka timatirdAne dado nirastajaga kSyathaH smucitktirvijnyaanaaNprkaashitstpthH||nRpgnn gurovimorvaze pranAkarasanninaH sa navatu mama shreyaaNsenHprbodhsmRdhye||3||ath vAsupU jyastutiprAraMnaH // rthoktaabNdH|| pUrNacaMkamanIyadIdhiti bhrAjamAnasukhamanutazriI yaaN||shaaNtdRssttimniraamcessttitN ziSTajaMtupariveSTitaM prN||1||nssttussttmtinirymiishvrN saMsmara dbhirihanUrininigAdINamohasamayAdanaMtarA prApi satyaparamAtmarUpatA // // pArthive zavasupUjyavezmani prAptapuNyajanuSaM jgtprcuN||vaasupuujyprmessttinN vizaH ke smaraMti nahi taM vipshcitH||3||ath vimljinstutipraarNnH||mNdaakraaNtaabNdH||sNsaaresminmhtim himAmeyamAnaMdirUpaM tvAM sarvaiM sakalasukRtizreNisaMsevyamAnaM // dRSTvA samyagvimalasada sajjJAnadhAma pradhAnaM saMprAptohaM prazamasukhadAM sNjRtaanNdviiciN||1|| yetu svAmin kumati pihitasphArasabodhamUDhAH saumyAkArAM pratikatimapi prayate vishvpuujyaaN||ssoteH kalu SitamanovRttayaH syuHprakAmaM manye teSAM gatagunadRzAM kA gati vinIti // // zyAmA sUno pratidinamanusmRtya vijJAnivAkyaM hitvAnArya kumativacanaM ye nuvi praannnaajH||puu naMdonnasitahadayAstvAM samArAdhayaMti zlAghyAcArAHprakRtisunagAH saMti dhanyA steN| v||3||ath anNtstutipraarNnH||strgvinniibNdH||ysy navyAtmano divyacetogRhe sarvadA 'nNtaacNtaamnni?tte||yaaNti dUrasvatastasya uSThApado vizvavijJAna vittaM nvedkssy||1 yastu sarvajJarUpaM svarUpasthitaM vIkSyasanAvataH siMhasenAtmajAyanutAmodasaMdohasaMpUri tomanyatedhanyamAtmIyanetradayaM // // sopavargAnugAmisvanAvojjvalA vyUDhamithyAtvavi jhavaNe tatparAM baMdhurAtmA'nunUtiprakAzodyatAM zuisamyaktvasaMpattimAlaMbate // 3 // yu | gmaM ||ath dharmastutiprAraMjaH // kAmakrIDAbaMdaH // nAsvajJAnaM zukSAtmAnaM dharmezAnaM sa yAnaM zaktyAyuktaM doSonmuktaM tatvAsaktaM sanaktAzazvanAMta kIrtyA kAMta dhvastadhvAtaM vi zrAmaM diptAvezaM satyAdezaM zrIdharmezaM vNddhvN||1||niHshessaarthpraauusskrtaa sidenA saMsA urjAvAnAM dUredI donokrtA saMsmatAsamaktenyomukterdAtA vizvatrAtA nirvAtA stutyo Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturviMzatijinastuti. nakyAvAcoyuktyA cetovRttyA dhyeyaatmaa|shaasmygdRgniHsaakssaatdRssttomo hAsTaSTo nA kRSTaH strotogrAmaiH saMpajjyeSTaHsAdhuzreSTaH stpressttH||shrmaayuktsvaatairjusstto nityaMtuSTonidRSTa styAjyo naivazrIvajAMko naSTAtako niHshNkH||3|| yugmaM // atha shaaNtijinstutipraarNjH|| itvilNbitbNdH|| vipula nirmalakIrtinarAnvitojayati nirjaranAthanamaskRtaH // laghu vinirjitamohadharAdhipo jagati yaH prnushaaNtijinaadhipH||1|| vihitazAMtasudhArasamaU naM nikhilarjayadoSavivarjitaM ||prmpunnyvtaaN jajanIyatAM gatamanaMtaguNaiH sahitaM satAM ||||tmciraatmjmiishmniishvrN nvikpdmvibodhdineshvrN| mahimadhAma najAmi jaga ye vrmnuttrsidismdhye||3|| trinirvizeSakaM // atha kuNthujinstutipraarNjH||gii tapatimAha // jayajaya kuMthujinottamasattama tatvanidhAna dharmajanojvalamAnasamAnasa haMsasamAna ||jnyaanaabaadkmukhymhotkrmvimukt viSamaviSayaparinogavirakta gunAza yyukt||1|| jayajaya vizvajanIna munivrajamAnya vizuddha cetana cArucaritrapavitritaloka vibuda nirupamamerumahIdharadhIra niraMtarameva garvavivarjitasarvasuparvavinirmitaseva // 2 // jayajaya sUranarezvara naMdanacaMdanakalpa vAsaka vizvavinAvavinAzaka vItavikalpa // ni malakevalabodhavilokitalokAloka prAutamahodayanirvRtinityavizoka // 3 // ya thArajinastutiprAraMnaH // rAmagirirAgaNa gIyate // divyaguNadhArakaM navyajanatArakaM uritamativArakaM surutikAMtaM // jinaviSamasAyakaM sarvasukhadAyakaM jagati jinanAyakaM paramazAMtaM di0||1||svgunnpryaaysNmiiltN vyAhataM vigtprNnaavprinntimkhNddN||srv saMyogavistArapAraMgataM prAptaparamAtmarUpaM pracaMDa // 2 // di0 // sAdhudarzanavRtaM nAvikai prastutaM // prAtihAryASTakonAsamAnaM // satatamuktipradaM sarvadA puujitN||shivmprsaarvnau mapradhAnaM ||3||ath mannistutiprAraMnaH // kuMnasamunnava saMmadAkara saguNavarahemanniji nottama deva jayajaya vizvapate 1 kRtyAkatyavivekitA jinasamucitA he tvayi jAgarti ji neza jAnityAnaMdaprakAzikA camanAzikA he tava zunadRSTiranIza j0||3||hini baMdhanasannidhe saguNanidhe he varjitasarva vikAra j0||4|| nijanirupAdhikasaMpadA zo nita sadA he nirmaladharmadhurINa // 5 ||1e ||ath munisuvratastuti praarNjH||athaanyaa geyptiH|| uttmcetndhrmsmrjgtpte|| nityaanitypdaarthnicyvilsnmte||ni javikramajitamohamahonaTanUpate // zrIpanAtanujAta sujAtaharidyute // 1 // zrImunisu ta suvratadezaka saGanAH kRtasajuruzunavAkyasudhArasamaUnAH he praNamaMti navaMtamanaMtasu khAzritaM // kevalamujvalanAvamakhaMDamaniMditaM // // teniHsaMzayameva jgtryvNditaaH|| samAvena navaMti sudRSTayAnaMditAHkatyaM svocitameva yataH kila kaarnnN||jnyti nAtma Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stotra. virukSamihAsAdhAraNaM // 3 // atha nmijinstutipraarNnH|| pNccaamrbNdH|| namIza nirmalAtmanUpa satyarUpa zAzvataM parAmarthasidisaudhamUdhisatsvanAvataH sthitaM // vidhA ya mAnasAbjakozadezamadhyavarttinaM smarAmi sarvadA navaMtameva srvdrshinN||1||prphullkauv lAMbana pranUtatejaso dya te divAkarasya vA mahezvarAnidarzanena me||prmaadvdinii sudharma tinizeva unagA gatA praNAzamAgu hatkaje viniztiA navat // 2 // nirastadoSa'STa kaSTakAryamartyasaMstavo nave nave navatpadAMbujaikasevakaH prano // naveyamIdRzaM nazaM ma | dIyacittaciMtitaM tava prasAdatonavatvavaMdhyameva stvrN||3||ath nemijinstutipraarNnH|| upajAtibaMdaH // vizuvijJAnanRtAM vareNa zivAtmajena prazamAkareNa // yena prayAse na vinaiva kAmaM vijitya vikrAMtavaraM prakAmaM // 1 // vihAya rAjyaM capalasvanAvaM rAjIma tiM rAjakumArikAM ca // gatvA salIla girinArazailaM je vrataM kevalamuktiyuktaM // 2 // niH zeSayogIzvaramauliratnaM jineMkhyitve vihitprytn| tamuttamAnaMdanidhAnamekaM namAmi ne mi vilasadivekaM // 3 // atha paarvjinstutipraarNnH|| pNccaamrbNdH|| zrayAma taM ji naM sadA mudA pramAdavarjitaM svakIyavAgvilAsatojitorumeghagarjitam // jagatprakAmakA mitapradAnadadamadataM padaM dadhAnamuccakairakaitavopaladita // 1 // satAmavadyanedakaM pra nUtasaMpadAM padaM valapadadaGajApatIpakSaNapradaM // sadaiva yasya darzanaM vizAMvirmadi tainasAMnihatyazAtajAtamAtmanaktiraktacetasAM // 2 // yugmN||avaapy yatprasAdamAditaH puruzriyo narA navaMti muktiMgAminastataH prnaaprnaasvraaH||njeymaashvsenidevdevmevs spadaM tamuccamAnasena shudhbodhvRdilaandN||3|| atha viirjinstutipraarNjH|| pRthvI baMdaH // varesyaguNavAridhiH paramanirvRtaH sarvadA samastakamalAnidhiH suranareM koTizritaH // tathApi guNavarjito vigatanAvasaukhyo dhanaH sumuktajanasaMgamastvama si vaImAna prano // 1 // jine navatonutaM mukhamudArabiMbasthitaM vikArapariva rjitaM paramazAMtamukitaM // nirIkSya muditedaNAdaNamitosmi yanAvanAM sadaiva jaga dIzvarojavata saiva me sarvadA // 2 // vivekijinavananaM samaUrAtmanAM uz2anaM uraMtajari tavyathAnaranivAraNe tatparaM // tavAMga padapadmayoyugamaniMdyavIraprano pranUtasukhasikSye mama cirAya saMpadyatAM ||3||itthN caturviMzatisaMkhyayaiva prasidinAjAM vrtiirthraajaaN||shrii jainavAkyAnusRtaprabaMdhA vRtrahInA prtinviinaa||7||gnnaadhipshriijinlaansuuriprnu prasAdena vinirmiteyaM // jinprnniitaamRtdhrmsevidmaadiklyaannbudhaatmbudhyai|| 76||yu gmAyasyAHprasAdAtparipUrNanAvaM nUtaH sunirvighnatayA stvoy| jagatrayojaMtuhitakaniSTA vAgdevatA sA jayatAdajasraM // 7 // itizrImaJcaturviMzatijinastutiH samAptA / / . - Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - emon - // zrIsarvajJAyanamonamaH // athazrI munisuMdarasUrikRta adhyAtmakalpadrumo bAlAvabodhasahitaH prArabhyate // prathama arthaka nuM maMgalAcaraNa // zrIzaMkhezvarapArzvezaM praNatAnISTadAyakaM // praNamAmi paramapremNA srvaaniipsitsicy||1|| sarvajJa sarvanASAniH rsavasaMsatprabodhakaM // sarvasavaditaM vaMde vardhamAnajinezvaraM // 2 // adhyAtmakalpadrumasaMjJakasya zAstrasya sNvijnyhitaavhsy|| vArtAniraprauDhamatipratuSTyai bAlAvabodhAM vidadhe vittiM // 3 // havegraMthaneyAdi graMthakAra prathamasthApanAnuM sUtrakaheDe athAyaMzrImAn zAMtanAmA rasAdhirAjaH sakalAgamAdi suzAstrArNavopaniSatasudhArasAyamAna aidikAmuSmikA naMtAnaMdasaMdohasAdhanatayA pAramArthikopadezyatayA sarvarasa sAranUtatvAca zAMtarasanAvanAtmAdhyAtmakalpadrumAnidhA nagraMthAMtaragraMthananipuNena padyasaMdarneNa nAvyate // artha // pUrvazrI munisuMdarasUriye tridazataraMgiNI gurvAvalI pramukha graMthakIdhA te vArapalI dhAgraMthakIyo tenaNIzhAM athazabdAsyo temATe athakahetAM eTalAyakI anaMtara jejenazAsananeviSe pratyakSa zAMtanAmAje rasAdhirAja rasaje 1 zRMgAra 1 hA sya 3 karuNA 4 roi 5 vIra 6 nayAnaka 7 bInatsa ata e zAMta enavamadhyetha dhirAjake ziromaNI teDhuM munisuMdarasUri padake kAvyatehano saMdarnajeracanA teNekarI ne nAvyateke0 vicAruDhaM eTalepUrvemanamadhisyo tekAvyabaMdhe pragaTakarIkaDaM ke hevoDete rasAdhirAja zrIke morUpiNIlakSmI tele phalajehanu ehavo valIkehevole - - - Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmakalpama. bAgamaje zrIjinezvarapraNIta sikSAMta teAdezne sakalaje suzAstrakahetAM dharmazA stra terUpI arNavaje samui tehaupaniSatrUtake sAranUta ehavo sudhArasAyamA nake amRtarasatuvyaje haveanyazRMgArAdika rasatajIne kevalazAMtarasaneja zAvAstenA va, tehanohetukahe ekatoaihikAmuSmikake ihalokasaMbaMdhI ane bAmuSmikake paralokasaMbaMdhI jeanaMtAnaMdano saMdohake samUha tenusAdhana tehetuyeMkarIne valI bIjohetukahe paramArthikaje modArtha tehanAjejANanAra tehanenapadezadevAyogyae TalemokSArthanAupadezakaje tIrthakara gaNadharAdika teSAzAMtarasanoja upadezakare teNeka rIne. valItrIjohetukahe jeAzAMtarasate sarvarasaneviSe sAranUta tehetuthakI. have padyasaMdarnakahe teke heDe zAMtarasanAvanAsvarUpa adhyAtmakalpadhuma ehavenAmejegraMtha vizeSa teha graMthanajeracanA teheneviSe nipuNa manAcita adhyAtmajJAna ApavA ne kalpavRdanIpeThesamartha temATevAgraMthanAma adhyAtmakalpama jANavU. jayazrIrAMtarArINAM lene yena prshaaNtitH|| taM zrIvIrajinaM natvA rasaH zAMto vinaavyte||1|| artha // havegraMthaneyAdeM graMthakartA maMgalAcaraNakaheje jeNeprazAMtitake natkRSTazAM tarasathI krodha mAna mAyA lona rAga Sa e nae aMtaraMgazatru teyonejItIne jaya lakSmIpAmI ehavAte zrIvIra jinaprateM duMmunisuMdarasUri namaskArakarIne zAMtanAmAje rasa tene nAvulu eTale samuciteSTadevatAne namaskAraladANa grNthaarNjemNglikkyuN||1|| sarvamaMgalanidhau hRdi yasmin saMgate nirupamaM sukhameti // ___ muktirArma ca vazInavati zAk taM budhA najata shaaNtrseNj||2|| artha // havezAMtarasatuM mahAtmyakahele budhAke hevivekIjano tameM A sarvamAMga vyanuM nidhAna ehavoje zAMtanAmArasAdhirAja teprateMnajo kemake ezAMtarasa jenArada yamAMbAvyo teprANI anupama sarvArtha sidhyAdikanAjesukha tepratepAmeM valIje rudayamA Avethake jemodasukhatepaNa jhagake tatkAla thoDAkAlamAMja vazathAya // 2 // samataikalInacitto lalanApatyasvadevamamatAmuk // viSa yakaSAyAdyavazaH zAstraguNai rdyitcetskH||3||vairaa gyazudhadharmA devaadisttvvidhirtidhaarii|| saMvaravAn zunattiH sAmyarahasyaM naja zivArthin // 4 // Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samatAdhikAra. artha // have sAmyopadezayoga puruSanAvizeSaNa jhArekarIne graMthakartA graMthamadhyeka hevAnA sola dhArakahele hemohArthipuruSatuM sAmyarahasyaje samatAnusAra teprateMnaja tekahevothaznenaja je ekato samatAsAtheM lInacittakarIne eTaleepahetuM mArapaNa kahyu valI bIjUM lalanAje strInImamatAmocanabAra trIjuM apatyaje putrAdikasaMtatinI mamatAmocana hAra cothu svake dhananImamatAmocana kSAra pAMcamuM deha tehanImamatAyeMra hitayako eTalepAMcamuM dehamamatAmocana hAra nahu~ viSayaje zabdAdikanonigrahakaravo sAtamuM kaSAyaje kodhAdika tenonigrahakaravo ihAM yAdizabdathI rAga deSa pramAdAdi ka tedune avazyake AdhInanahI ehavothakorahe tathA zAstraje jainAgama tehanA guNaje heyopAdeyAdika teNekarIne damyucittajeNe eTalezAstraguNate AThamuMhAra yanecittadamananAme navamuMhAra vattI vairAgeMkarIne zuddhanirdoSane dharmajehana emAMdasa muM vairAgya kSAra ane gyAramuM zudharmanAmAdhAra tathA devajezrIarihaMta gurujesu sAdhu anekevalipraNItadharma etraNa tatvano jAgathayIne eTale e devAdikasvarUpanAjhA nanuM bArasudhAra tathA viratije paMcAzravanuviramaNa tehadhArakathako eterasuvirati dhArI nAmA hAra valI saMvarajesattAvanane AzravanirodharUpa teNekarIsahita tecauda muM saMvaradhAra ane gunauttama vRttike AcaraNAjehanI ehavothako tuMsAmyarahasya nenaja eTalezhAM zunavRttinAmApannaramuMhArathayuM anesolamuM sAmyarahasyanAmAcAra egraMthamAMkahevAnAsolAranA nAmabezlokeMkarIkahyA // 3 // 4 // iti SoDazAdhikAre zAstropadezapadasaMgraho yathA cittabAlaka mAtyAdI rajastraM nAvanauSadhIH // yattvAM urdhyAnanUtA na ulayaMti blaanvissH||5|| __ artha // haveprathama samatAnA adhikArAzrI upadezakahene hecittarUpIyAbAla ka tuM sadAya nAvanAje anityAdikabAra tathAmaitryAdikacAra terUpapaNIauSadhIprateM bAM mosanahI kemakeenAvanAne nAMmavAthI zoguNathAya tekahe jethakItAharAblanA. jonArAje ArtarauzAdiDAna terUpIthA nRtapizAcate tujneblkriishkshenhii||5 yadiDiyAthaiH sakalaiH sukhaM syAnnare'cakritridazAdhipAnAM // tadviMdavatyeva purodi sAmyasudhAMbadhestena tamAjyisva // 6 // artha // haveegunanAvanA te samatAvinA nahoya tekaheDe saghalA iMDiyArtheje zabda rUpa rasa gaMdha anesparza teNekarIne rAjAcakravartI anetridazAdhipakahetA 36 Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmakalpama. tehanejesukhahoya tesarvasukha samatArUpIpuMje sudhAMbudhikahetAM amRtasamule tezrA gala biMbarAbaradekhAya eTalesaMsArika sukha saghaluMmalIne biMtulya anesamatAnu sukhadete samuztulya temATemokSArthijIvate samatArUpIthA suNdhaasmuddneyaadre||6|| adRSTavaicitryavazAjagajjane vicitrakarmAzayavAgavisaMsthule // nadAsattisthitacittarattayaH sukhaM najaMte yatayaH dtaatyH||7|| artha // davesamatAvAdasyAnu phalakahe jagataje trijuvanatemAM janaje devamanu SyAdi temadhyeyatIjenigraMtha tejasukhIyA tejagatajanakahevADe tekahe yadRSTajepUrvaka takarma tehavicitra nAnArUpapaNuM tehanAvazayakI nAnAvidhakarmanA vipAkathI saM sArIjIvanA mananothaniprAya tathAvacana anekAyAnIceSTApaNa nAnAvidha teNekarI vyAkulale. daveyatIkahevADe udAsavRttije lAnAlAna sukhaHkha bane priyayapriya tene viSesamAnavRtti tathAjenI cittavRtti sthitarahI valIjenIsarvaciMtA kypaamii||7 vizvajaMtuSu yadi daNamekaM sAmyato najasi mAnasa maitrIM // tatsukhaM paramamatra paratrApyanuSe na yadanUttava jaatu||7|| artha // valIsamatAnuM vizeSaphalakahele hecitta jotuM samatAyeMkarIne sarvajIvane viSe ekadaNamAtrapaNa maitritA cintaveto tuM pUrvasaMsAramAMtramaNakaratA kozvakhatapA myonathI evA ihaloka ane paralokamAMpaNa paramautkRSTasukhaprapAmeM // 7 // na yasya mitraM na ca kopi zatrunijaH paro vApi na kshcnaaste|| na cejiyArtheSu rameta cetaH kaSAyamaktaM paramaH sa yogii|||| ___ artha // haveesamatAne yogyajIvakoNahoya tekaheje jehaneko mitranathI tathA kozatrupaNanathI temajajehane potAnu tathApArakuMkAMnathI valIjehanuM citta kaSAya raditathako iMDiyAryaje zabdAdiviSaya teneviSa ramenahI teprANIparamayogavaMtahoya eTale te samatAvaMtajANavo // e|| najasva maitrI jagadaMgirAziSu pramodamAtman guNiSu vshesstH|| navArtidIneSu kRpArasaM sadA'pyudAsatti khalu nirguNeSvapi // 1 // artha // havesamatAvAvyAnA kAraNaupadezene hejIva jagatanA aMgIkeNjejIvate hanIrAzikahetAM samUhaneviSe eTalesAmAnyathakIsarvajIvaneviSe maitritApratyenajastake AdarIne valIsamastaprakAreMjekozjJAnAdikaguNayuktahoya tehaneviSe pramodapratyenaji Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samatAdhikAra. anumodanAkara tathAnavake saMsAranI ArtijepIDA teNekarIdInake khitaprANine viSerUpArasaprateMnaja valI ni.nirguNa prANIneviSepaNa udAsattipratenaja // 10 // maitrI parasmin ditadhIH samagre navetpramodo gunnptnpaatH|| kRpAnavArne pratikartRmIdopedA ca maadhysthymvaarydosse||11|| artha // haveemaitryAdi cArenAvanAnuM svarUpakahele samastapotAthI vyatiriktajebI jAjIva teneviSeje hitaciMtavavAnobuddhi tenemaitrIkahiyeM tathAguNIje jJAnAdikaguNa vaMta tehanopadapAtaje prazaMsA tehanepramodakahiyeM tathAnavArthije janmamaraNAdika saM sAranAUkha pratikArakaravAnIvAMnA kozyajJAnIjIvane pApathakInivavivAneyarthaM pra tibodhadevo tenerupAkahiyeM jemazrIvIrasvAmIyeM zUlapANIyada camakozikasarpaprateM aparAdharAparapaNa kRpAkIdhI. klojeprANIavAryadoSakahetAM vAratAthakApaNa doSanena bame tathAvAravAyogyapaNanahoya ehavodoSavaMta jepuruSa teneviSe madhyamanAveM rAgadeSa rahitapaNe samanArahetuM teupekSAnAvanAkahiyeM // 11 // tathAcoktaM turyssoddshke||prhitciNtaa maitrI paraHkha nivAriNI tathA karuNA ||prsukhtussttirmuditaa paradoSopekSaNamupedA // 12 // artha // temajavalIkaDaMDe zrIharijaisUriyeM cothASoDazakamadhye je paranehitaciMta vatemaitrI tathAparanAmuHkhane nivAraNakaravAnInAvanA tekaruNA anepara-suravaje sama tAdirUpa tedekhIne saMtoSapAmavo te muditAke pramodanAvanA kahiyeM ane paranAdoSa dekhI uvekhavU udAsa rahevU teneupekSAnAvanA kahiyeM // 12 // tathAca yogazAstre ||maakaarssiitkopi pApAni mA cAnatkopi chaH khitaH // mucyatAM jagadapyeSAM matimaitrI nigadyate // 13 // artha // valIyogazAstramadhyepaNa zrIhemacaMdasUriyekaDaMDe ke kopApamakaro ko kuHkhIthAthomAM tathAjagatasarva karmathImukAyo evIjematitene maitrIkahiyeM // 13 // apAstAzeSadoSANAM vastutatvAvalokinAM // guNe Su pakSapAto yaH sa pramodaH prakIrtitaH // 14 // artha // sakaladoSarahita tathA vastutatvaje svanAva ane paranAva tathA ivya guNa paryAyanAjANa evAjeguNavaMta tathAupaladAyakI sAmAnyapaNepaNa jeguNavaMtahoya tehanA guNaneviSe jepakSapAta tenepramodanAvanAkahiyeM // 14 // - Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmakalpajuma. dIneSvArteSu nIteSu yAcamAneSu jIvitaM // pratI kAraparA buddhiH kAruNyamanidhIyate // 15 // artha // valIdIna asamartha anedhArnapIDAvaMta tathA nayeMkarI Akula anejI vitavyaneyAcatAM evAprANineviSeje pratikArakahetAM uHkha nivAravAnIbuddhi rAkhavI tene kAruNyake0 karuNAnAvanA kahiyeM // 15 // krUrakarmasu niHzaMkaM devatAgurunidiSu // A mazaMsiSu yopedA tanmAdhyasthyamudIritaM // 26 // / artha // tathA zaMkArahita krUrakarmanAkaranAra ane devagurunAniMdaka potAnIprazaM sAnAkaranAra evAyadhamapuruSane viSeje upekSA temadhyasthanAvanAkahiyeM // 16 // cetanetaragateSvakhileSu sparzarUparavagaMdharaseSu sAmyame // ti yadA tava cetaH pANigaM zivasukhaM hi tadAtman // 17 // artha // havevalo mUlasUtrakAra samatAvAdaravAthI modanI sulanatAkahele heyA tman jevAreM tAhAlaMcitta akhilake samagracetanaje anukamai strI deha strIkaTAda kokilanAda kasturI pazumAMsapramukha tathAztaraje acetanapadArtha anukrameM zayyA thAnaraNaghareNAdika karpUra vINA zarkarApramukha tesaMbaMdhI jesparza rUpa ravakeza bda gaMdha rasa tehaneviSetuM sAmyatAke 0 iSTAniSTaneviSe samavRttiprapAmaze tevAreMja ni dhekarIne muktisukhate tAharehastagatathAze // 17 // ke guNAstava yataH stutimilasyataM kimakRyA madavAn yat // kairgatA narakanIH sukRtaiste kiM jitaH pitRptirydciNtH||17|| artha // daveAtmAje stutinevAMne tenomadanivAravAne kaheDe heatmAzraudArya dhai rya gAnorya dAna zIla tapa nAvanA upazamAdika jeguNaje temAMhelAtAharAmAMzyAguNa 2 kejehane mATetuM stutikahetA lokanAmukheM potAnIprazaMsA karAvavAvAMne tathAvalI terAMsAdhudhAzrIne rAjyAdimahakinepratibodha athavAsarvazAstrapravINatA ugratapa yugapradhAnapaNuM ityAdika athavAzrAvakathAzrIne jIrNodhAra biMbapratiSThA saMghapatipaeM amArapaDaha ityAdika anutake yAzcaryakArI kAryazyAMkIdhA kejenAthI tUM mada vaMtathAyaDe tathA kayAsukRtekarI tAhArInarakanIbIkaga athavApitRpatije yama tej - Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samatAdhikAra 15 teMjityo jemATetuM ciMtakahetAM nizcitathakoraheDe. eTaje stutinIvAMcA madakaravo ne nizcitara he etane yuktanathI // 18 // // guNastavairyo guNinAM pareSA mAkrozaniMdAdinirAtmanazca manaH samaM zIlati modatevA khidyeta ca vyatyayataH sa vettA // 1 // artha | vejevettApaM te zAMtarasanuMkAraNale emaka hebe jeprANI parake0 anyajeguNa vaMtapuruSahoya tenAguNastavaje guNavarNana anegrAtmanaHkahetAM potAnAcAkrozaje gA lapramukha tathA niMdAdika sAMjalIne potAnuMmana samapariNAmerAkhe paNa zramarSadharenahI ulaTa modateka detAM harSapAme neemavicAreje guNavaMtanA guNastavavAjavaTele tathA yAtmAtuM nirguNo mATe niMdAnejayogyo emapramodadhare tathAvyatyayakadetAM na parakahyAthI viparItaje bIjAguNavaMtapuruSanA yAkrozake0 niMdAsAMnalI khanepotAnI prazaMsAdikasAMjalIne khedapAme jeeevAguNavaMtapuruSanI niMdAkAMkarebe tathAmAhArAmAM toguNanathI te tAMekadene ema ciMtave tehanevettA ke 0 jJAnIkahiyeM // 159 // na vetsi zatrUn suhRdazca naiva ditAdite svaM na paraM ca jaMtoH // DuH khaM viSan vAMsi zarma caita nidAnamUDhaH kathamApsya sISTaM // 20 // artha || have yathArthane nahIjANanArajIvanuM mUDhapaNuMkadebe jIva tuMrAjerAgAdika tathA mitra jevapazamAdika tehanenathI jANato tathA hitajesaMvarAdika dhane hitajeyA zravAdika tathAvalI svAvaje jJAnadarzanAdika khaneparajAvaje mithyAtvarAgAdika tehane nathI yojakhato valI duHkhaje parisahA dika tehathI vanagyo azarmaje ihalokatathA paralokAdikasukha tenevAMbe tevAreM tuM esukhanuM nidAnaje kAraNa tehanuM to mUDhake jANato te matAM zIrIteMvAMchita padArthaprateMpAmIza eTajesukhanuMmUla nidAnate saM ma vinASTasukhanI prAptinathAya // 20 // 0 kRtI hi sarva pariNAmaramyaM vicArya gRedAti cirasthitIha // javAMtare 'naMta sukhAptaye tadAtmankimAcAramimaM jar3hAsi // 2 // artha || havejANapaNAnaM phaladekhADIne upadezene kRtIjemAhyopuruSahoya tetosa vaivastumAMje vastupariNAmeramya tathAsukhadAihoya ane cirasthitikatAM ghaNokAlara he evaM vicArakarIne vastunetegrahaNakare toheyAtmA navAMta rekhanaMtasukha yApavAne samartha evAjejJAnAdika cArapadArtha tenetuMkematyajebe ecA vastupariNAmeramyale ane cirasthitile eTaleghayAkAlasudhI raheevIje mADhetetujanetyajavIghaTenahI // 21 // Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmakalpa/ma. nijaH paro veti kRto vinAgo rAgAdiniste tvaraya stavAtman // caturgatiklezavidhAnatasta pramANayannasyarinirmitaH kiM // 22 // artha // havevAtmA rAgAdikane vazathako potAnubane pArakuMlekhene teyAzrIupade zeDe heAtmA nijakahetAM svajana kalatra putrAdika athavA parajezatrupramukha evovi jAgaje nedakarIjANavo tenedasarvarAgAdikana karekhaM mATetAhare jeprANIsA) rAga be tehanetuM svajanakarIjANe anejenAthIdeSale tenezatrukarIjANe paNaterAgAdika to cAragatinAkleza kaSTanAkaranAra tArAzatruDe toarinirmitake 0 tezatru-janIpajA vyuM jeneda tene guMpramANakarele eTalerAga deSanAvazathI nijaparAvinAgakaravUtejUto. anAdirAtmA na nijaH paro vA kasyApi kazcinna ripuH suhRchA // sthirA na dedAkRtayoNavazva tathApi sAmyaM kimupaiSi nessu||23|| artha // havesarvavastunI anityatAdekhAmI AtmAnesamatAnI preraNAkare heA smA tuMAdirahito anekogneko potArnu tathApArakuMnathI valokoznokozatru a nemitrapaNanathI valIheAtman dehajepuruSa strIAdika-zarIra tethAkAreMpariNAmyA evAyakahetAM pujala tepaNasthiranathI kemake daNadaNapratyeM upacayake zunapraya nAdika avasthApAlaTeDe temabatAM hetrAtmA AdehAkAraje pujalateneviSe tuMkema sA myatAkahetAM rAgoSarahitatApaNuMnathIpAmato heAtmA tuMtoSanAdI aneedehArutI to asthiraje mATesamatAnedhAdara // 23 // yathA vidAM lepyamayA na tatvA tsukhAya maataapitRputrdaaraaH|| tathA parepIda vizIrNatattadA kArametadi samaM samagraM // 24 // artha // valIejaartha dRDhakare AsaMsAramAMjema lepamayakahetAM citrAdilikhita je mAtA pitA putra dArA kasatrahoya te tatvathakI vicArIjotAM vivekIpuruSane sukhadA nahoya eTaletehane dekhIvivekIsukhamAnenahI tema apareke bIjApaNaje sAdAtadRzya mAna mAtA pitA putra kalatrAdika tepaNatatvathakI vivekIne sukhadAznathAya kema ke tenA tetezrAkAranAMgAthakI te lipyamaya jecitritaputatA tathApratyakSadRzyamAnaje mAtApitAdika tesarvasarakhAthAya mATeteneviSe mamatvakaravU temithyADe // 24 // jAnaMti kAmAnikhilAH sasaMjhA artha narAH karma ca kepi dharma // jainaM ca kecid gurudevazuddhaM kecit zivaM kepi ca kepi sAmyAzyA | , Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samatAdhikAra. __ artha // havesamatAnA dharanAraprANiyoDAhoya tekahele saMsAramA samayasaMjhAdhAra ka jIvamAtra tekAmakahetAM zabdAdikaviSayajANe eTale kAmanAarthI sarvajIva tesarvamanuSya arthakahetAM dhanaupArjana tathAkarmakahetAMkAma ebepadArthajANe kemake manuSyanA kAmanogate dhananeyAdhIna temAMvalIkoikamanuSyate sAmAnyathakI mithyA dRSTayAdika dharmanejANene valItemAMpaNakoikaja jainadharmanejANene valItemAMpaNa ko ikaviralAja gu6 aSTAdazadoSarahitadeva tathAguru suvihitasusAdhu evojainadharmajA rone valItemAMpaNa zivajemokSArtha tehanetokoikaja jANene vatItemAMpaNasamatAnA jANato kozkaviralAja eTale e sarvathIadhika tesamatAnA jaannnekhyo|| 25 // sniAti tAvadhi nijAnijeSu pazyaMti yaavnnijmrthmenyH|| imAMjave'trApi samIkSya rIti svArthe na kaH pretya dite yateta // 26 // artha // havesvajananA saMbaMdhate kevalasvArtha niSTita tedekhAune nizcayathI nijake0 potAnAstrIputrAdikatesad nijake potAnA patitAdika, svajananeviSetihAM lageM sneha dhareM jihAM lageM te svajanathI potAnuMartha je naraNa poSaNAdika atuMdekhe tihAMlageM sneha dharene ema pratyayAnavaneviSepaNa svajanAdikanI erItale tejozne pretyake paraloka neviSe hitakArI evosvArthaje atmArtha saMyamAdika tehaneviSe konnudymnkre||26|| svajAlAdipuyaghadApta roSazca topazca mudA padArthaiH / / tathA nave'smin viSayaiH samastairevaM vinaavyaatmlye'vdhedi||34|| artha // havejerAgaSadharavo tephogaTace emadekhADe jemasvapna tathAijAlAdika viSe pAmyAje azuna tathA zunapadArtha teNekarIne roSakahetAMdeSa ane toSakahetAM harSakaravo te mudhAke nirarthaka eTale jemasvapna iMjAlAdikanA padArthothI arthasi dikAMnathI temanavamAMpaNa agunatayA gunaviSayeMkarIne roSayanetoSakaravo temudhAne emavicArIne heyAtmAtuM AtmasamAdhineviSe avadhehike sAvadhAnarahe // 27 // epa me janayitA jananIyaM baMdhavaH punarime svajanAzca // vyametaditi jAtamamatvo naiva pazyasi kRtaaNtvshtvaashn|| nodhanaiH parijanai svajanairvA daivataiH paricitairapi maMtraiH // rahate'tra khalu kApi kRtAMtAno vinAvayasi mUDha kimev||nnaa artha // havebekAvyamA jIvane mRtyu, AdhInapaNuM dekhADe hetrAtmA AmAha 100 . Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 adhyAtma kalpaDuma. ropitA yAmAharImAtA yA svajana prADvya ema mamatvamAM magnathayothakotuM svakahe tapoteja yamanevazapaDyaM nathIdekhatobato // 28 // tohemUDha esaMsArane viSe nizva karIne dhana tathA parijana sevakAdika tathA svajana putra kalatrAdika balidevatA ta yA paricitakatAM vidhithI upAya jemaMtrateosarve malInepaNa kRtAMtajemRtyu tethI ko prANIrakhAyanahI evaM hemUrkhatuM kema vicAratonathI // 29 // tairbhavepi yadado sukhamivaM stasya sAdhanatayA pratijJAtaiH // muhA si pratikalaM viSayeSu prItimeSi na tu sAmyasatale // 30 // artha || hozrAtmA jemA saMsAramApaNa te pUrvoktajedhanAdika teokarIne sa khavAMbato bato samayasamaya viSe viSayamAM mohapAmele paNatedhanAdika kahevAle tetuja nesukha sAdhana tayAke0 kAraNapaNe pratinAsyAMbe paNatedhanAdika to sukhanAkAra nathI mAtra emAsyAMbe je e sukhanAsAdhanale tethI tuM samatAnA satatvasvarU paneviSe prItinathIpAmatuM // 30 // pratoyugmaM // kiM kaSAya kaluSaM kuruSe svaM keSu cinnanu manoridhi yAtman // tepi te hi janakAdikarUpairiSTatAM dadhuranaMtanaveSu // 32 // // havesvajanAdikanuM anekAMtikapaNuM dekhAmeLe nizcayathakI heyAtmA koi kaprANIne viSe paridhiyA kahetA emAhArAzatrube evIbuveMkarI potAnuMmana kaSAyeMkarIka luSita kare kemake teprANIpaNa tAharA pitA mAtAdikasvarUpeMkarIne anaMtA navamAM anaMtAsagapaNAne dharatAhavA temATeteyAne kevala zatrukarIjANavuM temipyAre // 31 // yAMzca zocasi gatAH kimimeme snehalA iti dhiyA vidhurAtmA // tairnaveSu nihatastvamanaMteSveva tepi nihatA bhavatA ca // 32 // artha || have je svajana tejazatrube evaMdekhADebe heyAtmAtuM emAhAro snehavaMta svajana kihAMgo evabuddhiyeM vidhurAtmAke duHkheMvyAkulayako muvAgayAjesvaja nAdika pratyezAce emajehanA zokakarele tejasvajanAdikeM tujaneyanaMtAnavane vi hone vajIteM paNa tehane anaMtAnavaneviSe halyAne teTalAmATe svajanabuddhiyeMje se harAkha tepaNa miyyAve. // 32 // trAtuM na zakyA javaGaHkhato ye tvayA na ye tvAmapi pAtumIzAH // mamatvameteSu dadhat mudhAtman padepade kiM zucameSi mUDha // 33 // Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ strImamatvamocanAdhikAra. artha // havekokone rAkhavAsamarthanathI ebuMdekhADe navake0 saMsAranApuHkhatha kI jeprANIne tuM rAkhIzakyonahI anetepaNa navakhathItujane rAkhIzakyAnahI to jenavaHkhathI rAkhavAnesamarthanathI tevArehemUrkhayAtmA svajanAdikaneviSe mudhAke pho kaTamamatvakaratoyako pagepageMguMzokapA mATezokatajIne samatAne naja // 33 // sacetanAH pujalapiMDajIvA arthAH pare cANumayA dhyepi // dadhatyanaMtAn pariNAmanAvAn tatteSu kastvati raagrossau||34|| artha // havejovanA pujalasAtheM nAnAvidha pariNAma tekahele pujalapiMDake puja lano samUhajedehalahaNa tehanevAzrInerahyA evAje sacetanake0 cetanAdhAraka sarva jIva athavA aNumayAke pujalamayaje bIjA acetana arthake0 padArtha eTalezarI radhArakajIva ane pujala ebepaNa anaMtAgame pariNAmanAvake 7 paryAyapratyeMdhare tote jIvadhane pujalaneviSe rAgaaneroSakaravAne koNayogya thAya nipuMNapuruSe telapara rAga roSakaravo yuktnthii||34|| itizrIadhyAtmakalpame sAmyopadezArakhyaH prathamodhikAra; athstriyH|| muhyasi praNayacArugirAsu prItitaH praNayinISu kRtin kiN||kiN na vetsi patatAM navavA tAnRNAM khalu shilaaglbddhaaH||2|| cAsthimAMtravasAstramAMsAmedhyAyazucyasthirapujalAnAM // strI devapiMDAkRtisaMsthiteSu skaMdheSu kiM pazyasi ramyamAtman // 2 // artha // havebIjAadhikAramA strIyonomamatva tyajavAthAzrI upadezApeje heka tin praNayacAruke snehekarImanohara girAke vANIjehanI ehavI praNayinIke strI onevirSe premekarIne suMmohapAme paNa emakAMnathIjANatoje navavA ke0 saM sArasamuzmAM paDatApuruSanAgalAmA strIote zilAu~bAMdhe // 1 // haveestrIyonA zarIranu apavitrapaNuMkaheDe heAtman cAmaDI dAma carabI AMtrarmA pAsalI meda rudhira mAMsa viSTA tathA AdizabdathI mUtra kapha zleSmAdika ehavAapavitra ane asthirke| NavinAzika je pujala tehanA skaMdhake samUhathI banyo jestrI-zarI ra tehanI piMmArutike0 sAMi sughaTAkAra terUsaMsthitarahyAne temAM suMtuMmanohara paNuMdekhe eTaleesarva apavitra asthirapujalano piMma temokAMsAranathI // 2 // vilokya dUrasthamamedhyamalpaM jugupsase moTitanAsikastvaM // nRteSu tenaiva vimUDhayoSAvapuSSu tatkiM kuruSenilASaM // 3 // Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmakalpama. artha // valItehijakahene heyAtman alpake thomukapaNa amedhyake viSThAdi kadekhIne moTitanAsikAke nAkamacakoDInetuM jugupsaseke0 DagaMbAkare tohe mUrkha viSTAdikeMjanasyA ehavAje strionAzarIra tehaneviSe suM anilASakare // 3 // amedhyamAMsAstravasAtmakAni nArIzarIrANi nissevmaannaaH|| idApyapatyajaviNAdiciMtAtApAn prtreprtigtiishc||4|| artha // haveestrIyonAzarIrate ihalokeM ane paralokeMpaNa suHkhadAyIne tekaDe amedhyaje viSTAdika te mAMsa rudhira meda tethIjabanelA tanmaya ehavAje strIonAza rIra tehane sevanArAjepuruSa teihalokeMpaNa apatyake saMtAnaputrAdika tathA praviNa ke0 dhanaityAdikanI ciMtAnAsaMtApaprateM pAme ane paralokeMpaNa urgatiprapAmedha aMgeSu yeSu parimuhyasi kAminInAM cetaH prasIda viza ca hnnmNtrepaaN|| samyak samIdaya viramAzucipiMDake nyastebhyazca zucyazucivastuvicAramibat // 5 // thartha // valIstrInAdehanI apavitratAkahele cittanIprasannatAyeMkarIneje strIyonAthaM gane viSe mohapAmele tehanekahiyeM.je tuM temAekaNamAtra pravezakarI eTalesUkSma TIkarI teharnusamyakaprakAre svarUpa vicArIne pavitra ane apavitra ebevastunAvi cArane vAMDatuMthako hoyato jeje strInAaMga tetesarva apavitratAnAja pimake Dhaga lAle tehathItuM viramake rAgatyajIne alagorahe // 5 // vimuhyasi smeradRzaH sumukhyA mukhetnnaadiinyniviidmaannH|| samIdase no narakepu teSu mohomavA naavikdrthnaastaaH||6|| artha // havestrInAaMganirIkSaNa tathAnoganuMphalakahele heyAtmAtuM suMmukhIkecaM imukhI tathAsmerake vikasita netrajedunA ehavIstrIonAmukha tathAIdaNajenetra zrA dizabdathI stana jaMghAdika tehanAupara sarAgapaNejotothako mohapAmele paNaje mahAkuHkhamayanaraka teduneviSe tathAvidha mohathakI upanIyo ehavI nAvike0 zrA gAmikakadarthanAje mahApIDAo tepratetuMkemavicAratonathI // 6 // amedhyanastrAbahuraMdhraniryanmalAvilodyatkRmijAlakIrNA // cApalyamAyAntavaMcikA strI saMskAramohAnnarakAya nuktaa||7|| vartha // valItehijakahe viSThAdikeMnarIthakI nastrAke dhamaNIsarikhI tathAgha Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apatyamamatvamocanAdhikAra. NAraMdhraje bArecAra tehathInikalatA malake viSTAmUtrazleSmAdika terokarI thAvi lake malina tathA nadyatake0 napajatA kamije yonImAhelA sUkSmajIva tehanA jAlake samUha teNekarI kIrNake vyApta valI capalapaNuM tathA kapaTAipaNuM ane anRtake asatyavacana teNekarI vaMcikAke puruSaneganArI ehavIjestrI tesaMskAra je janmAMtaranosaMbaMdha tehanAvazathakI athavA saMskAraje snAna tilaka AnaraNAdika tehathI upanojemoha tehanAvazekarI nogavIthakI narakAyake narakanIdevAvAlIthAya nimirviSakaMdalI gatadarI vyAghrI nirAvho madAvyA dhirmatyurakAraNazca lalanA'namrA ca vjaashniH|| baMdhu snehavighAtasAdasamRpAvAdAdisaMtApanaHpratyadApi ca rAhasIti virudaiH khyAtA''game tyajyatAM // 7 // artha // valIpaNastrInuja tyajakahele zrIsiddhAMtamAM strIneehave birudekarIvakhA NIne temATestrInetyajavI tekihAMkihAMvirudeMtyajavI tebirudonAnAmakahele estrItenU mivinA viSanI kaMdalIke0 navAthaMkuranIsIkhA tathA kaMdarIjeguMphAthIrahitathakIpaNa vAghaNasarikhI valIko nAmavinApaNa mahArogarUpa valI akAraNake apathya sevana ajIrNAdika kAraNovinAja mRtyuke0 maraNatulyaM valI anavAdalarahitate vantrasarikhI vIjalIne ane baMdhuke 0 svajanano sneha tehano vighAtake 0 nAzakaranArI ne tathA sAhasake0 avicAritakAryanuMkara asatyabolaQ valI AdizabdathI adatta abrahma parigrahAdika tesaMbaMdhI saMtApano nUke0 natpatinosthAnako valI pratyada sAkSAt rAdatIpaNajANavI erIteM esarvastrInA ehavA azuna birudajANIne vivekI puruSane strIsaMbaMdhI mamatvatyajaq // 7 // itizrIadhyAtmakalpame strImamatvamocano nAma itIyo'dhikAraHsaMpUrNaH // athaaptyaadhikaarH||maanuurptyaanyvlokmaano mudAkulo mohanRpAri yA yt||cidipsyaa nArakacArake'smin dRDhaM nibacho nigddairmiiniH||2|| - artha // havetrIjAadhikAreM putrAdikanuM mamatvamukavAyAzrI upadezakahe temAM prathama saMtAnaupareM mohakaravunahI tekaheDe hetrAtmAtuM apatyajeputraputrIpramukha tene jotothako mudAke harSAkulathAisa kemake moharAjArUpa zatruyeM narakarUpaje cA rakake baMdIkhAnu tihAM cidipsAke ghAlavAnIlAyeM apatyarUpa nigaDake bimiya dRDhakarIne tujane bAMdhyo // 1 // Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmakalpa Duma. AjIvitaM jIva javAMtarepi vA zalyAnyapatyAni na vetsi kiM hRdi // calAcalaiyairvividhArtidAnato'nizaM nihanyeta samAdhirAtmanaH // 2 // artha || havepamAnaMtareMkara saMtAnanuM dukhadAipaNuMdekhADe heyAtmA thAnava mAM jAvajIvalageM tathA navAMtare paranaveMpaNa apatyaje saMtAna rAjyake0 zalarUpa matArAma kemanathIjANato jesvalpAyuSavaMta saMtAnAdika tezokarUpa pIDAyAne dIrghAyuSavaMtaje apatyate lagnAdika vyavyayapramukha vividhaprakAranI pIDA tathA naraNapoSaNAdikanI ciMtA rUpajeyAti tehane pajAvekarIne yaha nizake o niraMtara heyAtmAtAharI samAdhI susthatAne hanyetake0 haNIne // 2 // 22 kukSau yuvatyAH kRmayo vicitrA apyastrazukraprabhavA navaMti // na teSu tasyA na hi tatpatezca rAgastato'yaM kimapatyakeSu // 3 // trANAzakterApadi saMbaMdhAnaMtyatomithoM'gavatAM // saMdedAccApakRtermA'patyeSu sniho jIva // 4 // artha | vajItehI jakane strInI kuMkhane viSe trajestrInIyonInurakta dhane zukraje puruSanuMvIrtha tehanA saMyogathInapanA ehavAkamIje beiMDiyA dikajIva tepaNa vicitratra kAranAthAya yaktaM bI joNimase havaMtibeMdiyAna je jIvA // ikkoyadovatinniva jarakapaTuttaM ca nakkosA // 1 // tathAsaMmUrtimagarna japaM ceMDI manuSyapaNa thAyale to strI tathAnarttAra behune kiMnizvaye syuMke 0 tekramIjIvane viSe kemarAgasnehana thI hotu patyaputraputrAdika tehanAupara rAgakemaupajele kemake ekajasthAnakanAupanA kamI pat tedubarAbarabe // 2 // have apatyathakI kAMpaNasvArtha siddhinI khAzAkhavI jUtIne tedekhADe he zrAtmAtuM apatyaupara snehakarI sanahI zAhetumATeke ApadAje maraNarogAdika yAvethake jeApatyate trANa ke rAkhavAnesamarthanathI tathAva lI paraspareMprANIne saMbaMdhanuM nitya kAraNa kenAnAprakAranA saMbaMdhaLe mATe upakArano paNa saMdeha kemake jo putrAdikasAyeM vairAnubaMdhI saMbaMdhahoyato tethakI upakArakemathA ya zreNIne koNIrAjAnIpareM temATesnehanuM dharatephokaTa || 4 || itizrIadhyA tmakalpa me putramamatvamocanAkhyastRtIyo'dhikArasamAptaH // athadhanAdhikAraH // yAH sukhopakRtikRtvadhiyA tvaM melayannasi ramA mamatAjAk // pApmanodhikaraNatvata etA detavo dadati saMsRtipAtaM // 2 // s Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhanamamatvamocanAdhikAra. artha // havecothAadhikAreM dhananImamatvamUkavAAzrI upadezayApeje tihAMpahelu dhanathI sukhatathAupakAra nathAya tekahele hejIvatuM mamatvane najatothako emamAne je elanI te mane tathAmahArAkuTuMbane sukhakArIthAse tathA dinAdikano napakArakaravA ne kAmayAvaze ehavIbujhiyeMje ramAke lakSmInemelaveDe teelamItokAdAnAdika sAvadyavyApArane karavekarI adhikaraNapaNAthakI pApmanaHke pApanIjahetu temATe saMsRtipAtaje saMsAramAMnramaNakara teprateMjabApe ehavIne tenaNI lakSmIthakI sukha tathA upakAranIvAMDAte phokaTa // 1 // yAni viSAmapyupakArakANi so'rAdiSvapi yairgatizca // zakyA ca nApanmaraNAmayAdyA haMtuM dhaneSveSuka eva modH||2|| artha // havedhanayakI anarthanIparaMparAthAya tekahe jedhanate viSAMke / zatrunepaNa upayogIthAya eTaledhananA saMcayakaranArane haNIneja zatrubalavaMtathAya anetehanA dhananeja jogave valI jedhananesaMcyAthakA naMdiraityAdikanIgatiprAptathAya kemake dhana nolonIjIva dhananImUrjAyeMmarIne tedhananapareM sarpa tathA naMdira ityAdikathayI avata re valIje dhanekarImaraNa tathArogaztyAdika ApadAotepaNa sucamacakravartipramukhanI pareM nivArIzakAyanahI toehavAdhananeviSe mohatezIkaravI // 2 // mamatvamAtreNa manaHprasAdaH sukhaM dhanairalpakamalpakAlaM // AraMnapApaiH suciraMtu phuHkhaM syAdurgatau daarunnmityvedi||3|| artha // haveedhanathakIsukhayohuMce ane duHkhaghaNuM tekahele kemake dhanekarI keva lamamatvanA janmanoja prasAdathAya kAraNake mahArApAzedhana emaciMtavIciMtavI ne dhananoloniprANI harSapAmele paNatedhanekarI sukhato alpakAla lezamAtra thoDA kAlalageMjahoya paNatehanA atinimittaka AraMjanApApekarIne murgatineviSe dAru eke kaviNaHkhahoyaja ehavaM navanaMdarAjAne dRSTAMteM avehike jANa // 3 // javyastavAtmA dhanasAdhano na dharmopi sAraMnatayA tishuddhH|| niHsaMgatAtmA tvatizuddhiyogA nmuktizriyaM yati tbhvepi||4|| 'artha // havedhanavinA vyastavarUpadharmanathAya temATedhananapArjaq ehavicArapaNa nizceMthakI jotA ayuktale tedekhADele dhananesAdhiyeM ehavyastavAtmAke ivya satvarUpa jina vana biMbapratiSTA dAnazAlAdika jeMdharmakaraNI tepaNa sAraMnake Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 adhyAtmakalpaDuma, vyAraMbha sahitapaNe karI ne atinirmalanathI paNamAtrasvargAdikagatinAhetule mATetedha nepala muktinuparaMparA kAraNajANavunahI ane niHsaMgatArUpaje dharmate atizu-6 ke0 nirmalatA niravadyatAnAyogathI tehijanavamAMpaNa mokSarUpa lakSmIne yApe // 4 // kSetra vAstu dhanadhAnya gavAzvairmelitaiH sanidhinistanunAjAM // : zapApa narakAnyadhikaH syAt ko guNo yadi na dharmaniyogaH // 5 // artha || havevaparigrahate pApamUlave tekahene detra kyAraDApramukha tathAvastute gharapramukha dhanadhAnya gAyo yazvaityAdika tathA nidhije naMmArateosahita ehavopari grahameve paNa jo eka dharmaniyogake0 jinabiMbAdika zAtakSetramAM vavarAyana hI to nevAreM teparigrahathakI kleza pApa ne naraka etraNa vinA anyadhikake0 vyati rebIjozo hoya eTale parigrahathakI anukrameM kaSTa pApa ne naraka etravA nAjathAya pabIjoguNakoinathAya // 5 // AraMmairnarito nimajjati yataH prANI navAjonidhAvIdaMte kunRpAdaya va puruSA yena balAdAdhituM // ciMtA vyAkulatAkRtezca darate yo dharma karmasmRti vijJAnari parigrahaM tyajata taM bhogyaM paraiH prAyazaH // 6 // || havera ihalokeM tathA paraloke duHkhayAyatekaDe jeparigrahame lavavAthakI prANI khArane ke AraMnena khuMthako saMsArasamuDmAMbuDene valI tepariyaheM karI duSTa rAjA tathA prAdizabdayI maMtrIpramukha adhikArIyo necorAdika tepuruSane baje karI bAdhituMke0 pIDavAnevAlele kemakebadudhanavaMta uparakhoTopaNa gunAhano zrAropa ained valIparigrahanI ciMtAyeM vyAkulatAne karavekarIne dharmakarmasmRtike 0 dharmakAryaM saMjAla tehanoharaNakarIliye mATe he vivekIjano edhanate prAyeM bAhula tAyeM paranAjogamAMyAve eTale ekeMsaMcyohoya bIjojogave ehavojee nUrike 0 parigrahatehane tyo bAMgo yaktaM kITikAsaMcitadhAnyaM maddikAsaMcitaMmadhu // pa : saMcitaM vittaM parairaivopabhujyate // 1 // jemayogiyeM ghaNAkaSTekarI siddhinArasano saMgraha kone valanipUramAMkAzevanAnogamAMzrAvyo temako inusaMcyudhana koikanogave 6 kSetreSu no vapasi yatsadapi svametadyAtAsi tatparanave kimidaM gRhItvA // tasyArjanAdijanitAghacayArjitAtte jAvI kathaM narakaDuHkhanarAcca moktaH 7 a || have tarakIne sAtakhetre dhanavAvakhAnuM upadezaka deve hedhanavaMta je tuM batuMpotAnuMsvake0 dhana tehanesAta kSetrane viSe nathIvAvaratuto edhananetuMsuM paranaveMsA Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dehamamatvamocanAdhikAra. theMlejanArale eTalehamaNAtotuM lonanAvazathakI dhananesumArge kharacatonathI paNate dhana paranaveMtAharIsAtheM najayAve valItedhananA napArjanakaravAthI upamuMje agha ke pApano cayake samUha tethI arjitake upajAvyo ehavoje narakasaMbaMdhIHkha tehano narake jAratehathI modake luuttvutekemthaashe|| 7 // iti zrIadhyAtmakalpa drume dhanamamatvamocanonAmacaturthAdhikAraH smaaptH|| atha dehaadhikaarH||pussnnaasi yaM dehamaghAnyaciMtayaM stavopakAraM kamayaM vidhA syti|| karmANi kurvanniticiMtayAyatiM jagaMtyayaM vaMcayate di dhUrtarAT // 1 // artha // hvepaaNcmeadhikaareN zarIrAzrayI mamatvamUkavo tekahele temAMprathama pA pakarIne deha,poSaNakaravunahI tekaheje heAtmAtuM apake pApane aNavicAratotha kodehane pumAsike0 pokheDe te A deha tujane suMThapakArakaraze valI thAyatike A vatAkAlanI ciMtAciMtavI hiMsAdikakarmakaratothakopravarttanAro ehavojetAharodehate dhUrtenorAjAle sarvajagatane vaMcayateke ThageDe totuMpApakarInedehane puSTakare paNa ede hatebAkharatujanegase behadehIjAze // 1 // kArAgRhAbahuvidhAzucitAdiduHkhA nirgatumicati jaDopi hi thiniy|| kSiptastatodhikatare vapuSi svakarmavAtena tadRDhayituM yatase kimaatmn||shaa artha // haveezarIrate kArAgrahIpaNa(r)moDe tedekhADe heyAtmAjeprANI jaDa ke mUrkhahoya tepaNa kArAgRhaje baMdIvAnuM jemA bahuvidha azucitA apavitratA Adi zabdayI hudhA tRSA vadha baMdhanAdiUHkhahoya ehavAkArAgRhane nedI khAtrAdikapADI ne nIkalavAvAMne totujane svake0 potAnAkarmane samUheM tekArAgrahathIyadhikuMeha buMje vapuke zarIrarUpabaMdIkhAnuM temAMghAlyo toehavAkArAgRha sarikhoje tAhAro dedatehane dRDhakaravAneja suMnadyamakarele kemake kArAgraha baMdhanatothoDaM paNadeha baMdhanato jAvajIvasudhI tathAparalokeMpaNahoya temATedeha-baMdhana adhikajANavu // 2 // cezaMbasIdamavituM paralokaHkhanItyA tato na kuruSe kimu punnymev||shkyN naraditumidaM hi na phuHkhanItiH puNyaM vinA dayamupaiti ca vtrinnopi||3|| artha // haveparanavanAuHkhathI bIhItothako ghaNujIvavAneartheje dehanepoSe tene kahele heyAtmAjotuM zarIrane paralokasaMbaMdhIyuHkhanAbIkeMkarI avitukerAkhavAvAM beje totuMpuNya napArjana kemanathIkarato kemakepuskarI ezarIrakuHkhanAnayathakI rakhA yanahI ematokAznathI eTalezarIrane duHkhanAjayathI rAkhavAnepaNa puNyajasamarthaDe Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmakalpa Duma. nevalI puNyavinAnu to vajjrijeiMD tehanuMzarIrapaNa nAzapAmeve temATejoparalokeM duHkhI bI to tuMpuSyakara // 3 // dehe vimuhya kuruSe kimaghaM na vetsi devastha eva najase navaDuHkhajAlaM // lohAzritohi sahate ghanaghAtamagni rbAdhA na tesya ca namovadanAzrayatve // 4 26 0 artha || havejezarI ra jetuM poSaNakareve tezarIramAMrahyothakoja tuMH khapAmene ehavaM dekhADe kiMnavetsi ke heyAtmAtuM dehaneviSe mohapAmine pApakarele nete dehamAM rahyothakoja navaduH khanA samUhaprateMpAmebe tekemanathI jANato etonikI loha zrI mayuMje tejema ghaNA ghaNonA prahAronesahana kareve tematujane tathA e zarIrarUpa linepaNa nanavat ke0 prAkAzanIpareM anAzrayatveke 0 nirAlaMba pazuMkareto bAdhAke0 pIDAnahoya eTajelohAzrita amInIpareM tuMpaNadehAzritathako duHkhapAmeDhe kuSTaH karmavipAkanUpa tivazaH kAyAdayaH karmakRt badhvA karma guNairhapI kacapakaiH pItapramAdAsavaM // kRtvA nArakacArakApacitaM tvAM prApya cAzu balaM gaMteti svahitAya saMyamajaraM taM vAhayAlpaM dadat // 5 // artha // vedehakarmakaratuM upamAnakadeve heyAtmA eDuSTa nirdaya ehavodehanAme ka karake 0 rAjasevaka tetujane karmarUpa ghAbaMdhane bAMdhIne narakarUpa baMdikhAnA saMbaM ghIyApadAno ucitayogaehavokarI paDhebalatAkIne utAvalojatorahase ekarmakaraka ke karma vipAkanAmAjerAjA tehanovazavarttine eTajekarma vipAkarAjAyeM ehanetre mAjIva teM pIkaje iMDriyaterupa caSakaje madyapAnanApAtra traNekarI pAM cavidhapramAdarUpa yAzravanAmAmadya pIdhube ehavojAegInetuM potAnA hitaneyarthe te karma karaje zarIratene thopalathahAra doparahitazrApIne saMyamarUpanAravaharAvake jetha kItAharA zrAtmAnI siddhiyAya // 5 // yataH zucInyapyazucInavaMti kRmyAkulAt kAkazunAdinadayAt // zagnAvino nasmatayA tato'gAt mAMsAdipiMDAtsvahitaM gRhANa // 6 // artha || haveezucidedathI bIjApadArthapaNa apavitrathAya tekahebe zucike0 pa vitrajevastu evAkhIrakhAMmapramukha tepaNa ezarIranAsaMgathI apavitrathAya temATeeza rakabe kabeka mije nadarapramukhanAjIva teokarIyAkujake0 vyApta tathA kA ast kutarA ityAdikajIvane navAyogya ne prANagayApachi tatkAla nasmathaya Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 viSayapramAdatyAgAdhikAra. rAkhathanArane valI mAMsAdika,pimaDe ehavAe asArazarIrathakIto je svahitake AtmAnehitakArakaehavA saMyamAdikatepratelezne AtmasAdhanakara // 6 // paropakArosti tapo japo vA vinazvarAyasya phalaM na dehAt // sanATakAdalpadinAptagehamRtmimUDhaH phalamaznutekiM // 7 // artha // valIyuktivizeSe deha saphalakaravukaheje jepuruSane evinAzazIla edavU jedeha tethakI paropakAra tathA tapa japa pramukhanathAya totepuruSa nA.rAkhenuM thoDA divasasudhipAmyuM ehajeghara tesarikho emATInApimarUpa dehanuparamUDhato zopha lapAmeM jemanADAmuMgharate vApariyeMtojazAsai nahikAMjenADukharaciyeMte vyarthajAya anevalI AkharapotAnuMpaNa tegharathAyanahI temaedehanepaNa ahArAdikanADuMdhApIne poSyuthako tapajapAdikeMkarI vAvarIyeM tojasaphalathAya nahikAMniHphalajANavU // 7 // mRpiMDarUpeNa vinazvareNa jugupsanIyena gadAlayena // dehena cedAtmahitaM susAdhaM dharmAnnaki tayatase'tramUDha // 7 // artha // valItehijakahe jemATInApimasarikhaM vinAzIyAcAravaMta tathADagaMbA karavAyogya anerogarnu aAlayake ghara ehavojedeha teNekarIne dharmakaravAthI A tmahitasAdhaq tujanesulana tohemUrkha atmahitasAdhavAne kemaudyamakaratonathI mATe asArajUtadehathI sAranUtathAtmAno hitasAdhavAne sarvathAudyamakara // 7 // itizrI adhyAtmakalpamedeha mamatvamocanAnAmeM pAMcamoadhikArasaMpUrNathayo. atyalpakalpitasukhAya kiMmiDiyArtha stvaM muhyasi pratipadaM prcurprmaadH|| ete kSiti gahane navanImakade jaMtUna yatra sulanAzivamArgadRSTiH // 1 // arth||puurvekhyujedehnigrhkrvutekaaNsh viSayanImamatAmUkavAsIvAya thatuMnathI mA Tehaveba adhikAre viSayapramAda tyajavA AzrayI upadeze tihAM prathama iMDiyArtha mo hatyaja tekahele heyAtmAtuM ghapujapramAdavaMtathako paNa atizayeMkarI alpake tho muMpaNakalpanAmAtra jesukhatepaNa paramArthathItoHkhajale paNateMsukhakarImAnyuM ehavaM jesukha tehanAarthe pratipadake0 gamegameM iMDiyArthaje zabda rUpa rasa gaMdha sparza teNeka rI sumuMjAyaje eiMDiyArthate jaMtuke0 prANIne gahanake apAra ehavosaMsArarUpaje nI make0 roi kakke aTavItemAM dipaMtIke0 ghAlele balAtkAreM temAMpravezakarAve jihAM zivake muktimArganuM dRSTidarzanatejIvane sulananathI jemakoibIjopaNa gaha navanahoyatotemAMheM zivake nirUpavyamArganuM jedarzanate urlanahoya tenIpareMjA Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27 adhyAtmakalpama. evaM // 1 // ihAMpramAdanA pAMcaprakAra tathA thAnaprakAranI gAthAkahele. mazaM viSaya kaSAyA nihAvikahAya pNcmiinnniyaa|| ee paMca pamAyA jivaM pAuMti sNsaare||1|| tathAdhAvaprakAra kahele. pamAuyamugidIhI napiuthagneya ||annaannN saMsaka cev|| mihAnANaM thevy|| 1||raago doso masaMso dhammamiya thaayro|| jogANaM DappaNi hANa // bahAva jiyava // 5 // ApAtaramya pariNAmaHkhe sukhe kathaM vaiSayika rtosi||jmo pi kArya racayan hitArthI karoti vichan yajdarkatarka // 2 // artha // havesaMsArikasukhate prathamatomukhadAyI paNa pariNAmeMHkhadAyI tekaheDe hecaturayAtmAtuM ApAtake tatkAlamAtrato ramyamanoharale paNapariNAma ke vipAkakAleM mahAuHkhadAipa ehavA viSayasaMbaMdhI sukhamAM suMrAcyoDo kemake potAnAhitane vAMDanAra ehavoje jaDake0 mUrkhaprANIhoya tepaNa kokAryakareto udarkake jeyAgAmikakAlatuMphala teha tarkake vicAra karIne pariNAme yahitakA rIhoyatene tyaje totuMcaturatA pariNAmeM uHkhadAyI ehavAje viSayAdika teprateM kemadhAcare eyAcaravA tujane yogyanathI // 5 // yadijiyAthai riha zarmabiMdavadyadarNavatsvaHzivagaM paratra ca // tayo rmiyosti pratipadatA kRtin vizeSadRSTyAnyataradANa tat // 3 // artha // havesaMsArikasukhanI alpatAdekhADele hecaturathAtmA ihalokaneviSe 6 piyArthaje zabdAdika teNekarIne vedhyuMje tunDasukha thanevalIje paralokeM arNavakesa musarikhaM svaHzivagaMke0 devaloka anemuktisaMbaMdhIjesukha tesukhane mithaHke0 mA homAMheM pratipadatA eTalezatrunAva kemake jihADiyArtha-sukhaDe tihAmuktisukha nathI anejihAM muktisukhabetihAM iMDiyArthasukhanathI temATevizeSadRSTiyeMkarI tebedumA jehanetuMruDojANe tehane grahaNakara // 3 // nukte kayaM nArakatiryagAdi duHkhAnidedItyavadhedi shaastraiH|| nivartate te viSayeSu tRSNA bineSi pApapracayAcca yena // 4 // artha // havetehijavizeSe dekhADene heyAtmA dehavaMtaprANI narakatiryacagatInAH kha kevAprakAreMnogaveDe eTabuMtuM zAstramAthI joine avadhehike 0 nizcayakara totujane nizcethakI viSayaneviSe tRmAnInivartithAse anepApanA saMcavAthakItuMbIhetoradiza. Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ strI mamatvamocanAdhikAra. garbhavAsanarakAdivedanA pazyatonavarataM zruteH // no kapAyaviSayeSu mAnasaM zliSyate budha viciMtayeti tAH // 5 // 0 0 artha | vajIte hI kahe hepaMmitaprANI anavarata ke niraMtara zrutaje zAstrateru pI ke netre karInegarnAvAsa tathAnaraka yAdizandathI nigoda ekeMDriyAdika tesaM baMdhI vedanAprajotA thakAM tAharuM mAnasake0 cittate kaSAya tathA viSayaneviSeM no zliSyate ke0 azaktanathAya ehetumATe pUrvoktavedanAune samyakarIteMvicArIsato tA haruMcitta viSayakaSAyathakI kiMcitamAtra uninathAya // 5 // vadhasya corasya yathA pazorvA saMprApyamANasya padaM vadhasya // zanaiH zanaireti matiH samIpaM tathAkhilasyeti kathaM pramAdaH // 6 // zala artha | vajI mRtyunaya dekhAmI pramAdatyajavAnuM pratibodhakare jemavadhakaravAne kA DhayA ehavAje coratathA bokaDApramukhajepazu tehanevadhanAsthAna ke laDjatAM jemajemava dhanA sthAnakatarapha pagalAnare tematemathoDethoDe mRtyuparAnajIka yAve tehanIpareM sa prAne thoDethoDe ghaDI pahora divasa mAsa varSAdikane jAvekarI mRtyuhukaDo thAve kAraNamATe yAtmAnAhitasAdhanane viSe vilaMba ke makariyeM arthAt pramAdatya jIne sarvathAdharmaviSe tatparathAtuM // 6 // bineSi jaMto yadiGaH kharAze stadidviyArtheSu ratiM kRthA mA // tavaM nazyati zarma yA nAze ca tasya dhruvameva duHkhaM // 7 // artha || havesukhano zIghrake turatanAzapaNuMdevADIne jIvanepratibodhaka hejI vajotu duHkhanAsamUhathakI bIhebe to iMDiyArthaje zabdA ditehane viSe ratike0 rAgakemaka rema iMDiyAnuMje zarma ke sukhateAgu ke batAvaloja nAzapAmeLe nete hanAnAzapati duHkhato dhruvake0 nizcala cirakAlalageM nizcitale jemaprakAzaneyaM te aMdha kAra nizkI hoya temasukhaneyaMte duHkhapae niveMtha kI jahoya // 7 // mRtaH kimu pretapatirAmayA gatAH dayaM kiM narakAzca muditAH // dhruvAH kimAyurdhanadehabaMdhavaH sakautuko yadhiSayairvimuhyasi // 8 // artha // valIprakArAMtarejIvane sukhanApratibaMdhakadekhADhebe deyAtmA pretapatije yamamRtyulakSaNa tesuMmukho ke jatorahyo tathASTakArI grAmayake0 roga yaktaM ro gADI havaM paMcaiva larakADasahI // navanavaisahassA baccAsayAceva paNayAlI Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 adhyAtmakalpama. 1567eee645 khAse sAse jare dAhe kunisUle ngNdre||arsaa ajIrNa dIhi muhasUle aroyae // 1 // aviveyaNa kaMm akaNabAdhAjaloyare // kuDe emAzvA ro gA pIlayaMti sarIriNaM // 2 // esolaroga mahoTAkahyAne tedehanetrAzrayIjarahyAne te suMkyapAmyA tathAsAtanaraka tehanAbAraNAtesuM muztiAke DhaMkANA baMdhathayA tathA AyuSa dhana deha anesvajanaje baMdhutesuMdhruvake0 nizcalazAzvatA jemATetuM sakautu kake saharSavaMtathako viSayaneviSe mohapAmele eTalemRtyu roga ane naraka etraNa nayato vidyamAna ane yAyu dhana deha svajana etoasthira totuMsaharSapaNuMte zA kAraNIdhare tekaaNismjaatunthii|| 7 // vimohyase kiM viSayapramAdai rdhmaatsukhsyaaytikhraasheH|| tagardhamuktasya hi yatsukhaM te gatopamaM cAyatimuktidaM tt|||| arth|| have viSayasukhate nidAnaphuHkharUpale tekahI jIvanepratibodhe deyAtmAtujane viSayanepramAdemilIne nidAna uHkharAzIke 0 duHkhanAsamUha tehane sukhanAcamathakI vi mohyaseke mohapamADe eTalekhanAsamUhaneviSe sukhanItrAMtiyeM jetuMmohapAmele temAtra viSayapramAdanA vazathakIjapAme enAvArtha temATe gaImuktake tRmArahi ta ehavoyakotujane upazamalaNarUpa gatopamake anupamasukhate Ayatike ni dAnamuktidAtAra temATe tRSbhArahita nirihatAsukhaneAdara e itizrIadhyAtmakalpa jume viSayAvazatopadezaH SaSTodhikAraH // 5 // atha kssyaaH||re jIva sehitha sadiSyasi ca vyathAstA stvaM nArakAdi pu parAnavanUH kssaayaiH|| mugdhoditaiH kuvacanAdi nirapya taH kiM krodhAnnihaMsi nijapuNyadhanaM urApaM // 1 // artha // havesAtameMadhikAreM kapAyAdika tyajavAthAzrI upadezakarene tyAMprathama kaSAya-phalakaheDe hejIvatuM kaSAyaje krodhAdikatenAhetuthI narakAdikaneviSe parAnava jepIDA tehano nAjana thako teM mAhA kuHsaha vedanAyo sahanakarI anevalIpaNa sahIza temATemugdhaje ajANalokanAkahelA je kuvacana gAlapramukha ityAdikatubakAra gonevAste urlanaebuMjepotAnuM puNyarUpIyuMdhana tenekrodhIguMhaNene eTalealpakAraNa mATe kaSAyakarIne urlanajepuNyarUpa dhanatenehare temATekaSAyanakara, // 1 // Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaSAyatyAgAdhikAra. parAbhibhUtA yadi mAnamukti statastapokhaMDamataH zivaM ca // mAnAha tirvacanAdinizca tapaHkSayastannarakAdiHkhaM // 2 // vairAdiyAtreti vicArya lAnAlAnau kRtinnAnavasaMjavinyAM // 0 tapo'thavA mAnamavAnibhUtAvihAsti nUnaM hi gatirdvidhaiva // 3 // yugmaM // artha || havemAnamukavAnuM anerAkhavAnuM phalakave heyAtmA parajeAnyajana tethI ani ti apamAna AkrozAdikanapajeyake mAnajeyahaMkAra tenemukItryApa jeNe ardhapathI mokSaprAptithAya yaneDuravacanAdikeMkarI jomAnacyAdarIzato tapano kRpayA tapathake narakAdikaDuHkhathAze tathAyAlokepaNa vaira dhanahAni maraNA dikaHkhayA se mATe nipuNAtmA emapUrvoktaprakAreM mAnamukyA thI lAjale anemAna yAdava evAtovicArIne khAnavake0 ekanava saMbaMdhinI ninU tijeparA nava te paje te paNa tapanerAkha athavAmAnanerAkha kemakeekAryamAM bejanapAyale paNa temAM nitinuM to ekajanavanu duHkhale nemAnakasyAthIto tapacayathAze tevAreM navo veMDaHkha mATemAnatyajAne tapanerAkha ebekAvya northaekole // 2 // 3 // zrulA kozAn yo mudA pUritaH syAt lauSTAdyairyazvADhato lomadapa // yaH prANAMtepyanyadoSaM na pazyatyeSa zreyo g lateva yogI // 4 // artha // havekapAyatajyAthI muktiphalale tekahele jeyogIsAdhu yAkroza gAla pramukha sAMjalIne yAnaMdapAmI vicAreMje egA ninuM nidheya meM naMtivAra anunayuMbe ema ciMta vI vIjeloha pASANAdikeM haNAyothakopa jenuM romAMcita harSitathAya aneema ciMtaveje yAjamAhare vizeSa nirjarAtha emajAlI vIjesAdhuprANAMtepaNa anyanA doSa tathA guNanadekhe paNa potAnojadoSa dekhe ehavojeyogIzvara mana vacana khane kA yogavaMta te tAvaloja zreyajemoda tenepAme // 4 // guNastava kadAca kaSAyai nirmame najasi nityamimAn yat // kiM na pazyasi ca doSamamISAM tApamatra narakaM ca paratra // 5 // 31 // haveyuktika kaSAyamAM guNano nAva dekhADebe heyAtmA kaSAyajekrodhA dika tejanekovAreM koipa guNakakhone ke je thakItuM ekaSAyane nityapratyeM sevene va lAlokeM saMtApa ne paraloke narakanADuHkhayApanAra evoje kaSAyanodoSa tenetuMna zrIdekhatasuM je nizcitathako kaSAyanesevebe // 5 // Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 adhyAtma kalpaDuma. yatkaSAyajanitaM tava saukhyaM yatkaSAyaparikSANi navaMti // tadhizeSamathavaitadarka saMvibhAvya jaja dhIra viziSTaM // 6 // artha ||vjii prakArAMtareM kaSAyatyajatuM upadezene heyAtmA tujanekaSAyathI upanuMjesu va anekaSAyanA parityAgathI upanuMje sukha ebenu vizeSaje adhikapaNuM tathA udarkake 0 niMdAno vipAkajephala tesamyaka prakAreM vicArIne paDhe hedhIrapaMmita emAMjetujane vizi uttamajAvA mAMtryAve tenetuM yAdarAMgIkArakara // 6 // sukhena sAdhyA tapasAM pravRtti ryathAtathA naiva tu mAnamuktiH // khAdyA na dattepi zivaM parA tu nidarzanAdvAdulabale pradatte // 7 // samyaga vicAryeti vijJAya mAnaM rakSana DurApANi tapAMsi yatnAt // mudA manISI sahate'bhibhUtIH zUraH kssmaayaampiniicjaatiH||8|| // haveta karavAthI mAnatyAganI duSkaratA dekhADe hekhAtmA jema tapanIpravR nitesukhasAdhya temamAnamuktije mAnanutyajavaM tesukhesAdhyanathI to zrAdyAke0 pahelI kahIje tapapravRnitemuktiyApavA samarthanathI ane bIjojemAnamukti teyadyapiGaH sAdhyave topa muktiyApavAne samartha bAhubalanedRSTAMteM jemabAhubalane mAnamuktivinA mAtra tapathakIja kevalajJAna upanuMnahI anemAnamukyuM tevAreM tatkAlajJAna upanuM evaM samyag vicArIne mAnatyajI ne yatne karIDarlana ehavojetapa tenerAkhatoyako kamAne viSe zUra evoje manISIke paMmita te nIca janano karelo ani ti jeparAbhava tenepaNa mudA 0 harSe karInesa hebe // 7 // 8 // ebekAvyanorthaekole. parAninRtyAlpikayApi kupyasyadhairapImAM pratikartumicchan // na vetsi tiryaGnarakAdikeSu tAstairanaMtAstvatulA navitrIH ||e // artha || bajIeparisaha sahevA zrAzrIja upadezebe heyAtmAtuM thoDIpaNa paranI kare lIje ninUti pIDAdika teokarI ninUtinA karanAraje puruSate para kopeDhe ane valI pApakarIne tehanA pratikArane vAMlele eTale pUrvajanmAMtaranA pApavipAkathakI pa rAjavapAme anevalI tehano pratikArapaNa pApekarIneja vAMbele paraMtutepApekarIne tuM ani tijepIDAyo tetiyaicanarakAdika gatine viSe anaMtatathAthatula mohoTI evi vitrIkahetAM pIDAthAze evaMkAMnathI jANato // 5 // Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaSAyatyAgAdhikAra. dhatse kRtin yadyapakArakeSu krodhaM tato dheAriSaeva // thopakAriSvapi tavArtikRt karmahanmitravahirdviSatsu // 10 // // haveodhakaraat tevairIneja viyuktale tekale hepaMmitAtmA jotuM prapakAraka zatruviSe koreto tenebadajetAharA aMtaraMganAje krodha mAna mAyA lona rAga dveSa malIne tehaneviSeja krodhadhara kemake zatruthI bIjoko tumane vadhAreHkhadAinathI athavA upakAraka mitraneviSe jotuMkrodhadharatonathI tevAreMtuM saM sAramA yatikArI ehavAjJAnAvarNAdika karma tenoharaNa karanArAje upasargAdikanA karanAra zatru tenApasarganekaravekarI bAhyadRSTiyeMtote tAharAzatrU parAkarmadayakara arti paralokanA anaMta sukhanIprAptikaravAmAM sAhyakArIthayA mATe tatvadRSTiyeM jotAM anyaMtarapaNe te mitranAveja pariNamyA tethI upasargakA rakazatrune tatvadRSTIyeM mitratulya joine temitrane viSe krodhanadharavo enAvArthabe // 10 // adhItyanuSTAnatapaH zamAdyAn dharmAn vicitrAn vidadhatsamAyAn // na lapsyase tatphalamAtmadehaklezAdhikaM tAMzca bhavAMtareSu // 11 // artha || havemAyAtyajavA zrIpadeze yatmAtuM pradhItike0jaNavaM tathA nuSTAnaje kriyAyAvazyakAdika tathAtapaupazamAdika nAnAvidhadharma te mAyAke0 kapaTasahita karatothako mAtratuM potAnAdehane kaSTaprApele paNa tethI vyatirikake0 bIjUMphalakAM navAMtarane viSe pAmIsanahI valI javAMtaraneviSe te dharmanepaNapAmIsana hI mAyAvI bodhIpAmavIrlanahoya // 11 // sukhAya dhatse yadi lonamAtmano jJAnAdiranatritaye vidhehi tat // duHkhAya cedatra paratra vA kRtin parigrahe tadvadirAMtarepi ca // 12 // artha || havelo tyajavAyAcI upadezakare heyAtmAjotuM potAnAsukhane * lokare tojJAnAdika je jJAnadarzanane cAritra etraratnaneviSe lonakara bI jIvanadhAnyAdika asAravastuthI kAMhisukhanathAya mATehecaturakhAtmA tukhAloke duHkhane bAhyazrIdhanadhAnyAdika ne aMtaraMgathI krodhamAnAdika parigrahane viSe lona karisanahI // 12 // karoSi yatpretya hitAya kiMcitkadAcidalpaM sukRtaM kathaMcit // mAjI rastanmadamatsarAdyairvinA ca tanmAM narakAtithiH // 13 // artha || havejIvane surutarakhavAyAzrayI upadezene heyAtmAtuM koikAle kathaMcit gha 5 33 Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 adhyAtmakalpaSuma. | aikaSTekarIne kAieka alpake0 thoDaMpaNasurUta jedAnAdika tathAtapasaMyamAdikate pretyake paralokanA hitaneyarthekarele tesukatane mada matsara krodha lonAdikeM karIne hArisanahI anevalI tesukRtavinA sAtanarakano atithike paroNo thazanahI eTale sukata khoyAthI narakagatithaze temATe madamatsarAdikane nivaariinesustraakhje||13 purApi pApaiH patitosi saMsRtau dadhAsi re kiM guNimatsaraM punaH // na vetsi kiM ghorajale nipAtyasa niyaMtryase zRMkhalayA ca sarvataH // 14 // / arthavilI matsaratyajavAyAzrI upadezene heyAtmAtuM pUrvepaNa pApeMkarIne saMsAramA paDyo anevalIguNavaMtane viSe a'matsaradharele emakAMnathIjANatoje ematsaratomu jane ghorake agAdhaHvarUpiyuM jemAM jalave ehavA saMsArarUpIyA samuzmAnAkheDe anevalI tAharA sarvAMgane nikAMcita karmarUpa sAMkalekarIbAMdhe // 14 // kaSTena dharmo lavazo milatyayaM dayaM kaSAyairyugapatprayAti ca // atiprapannArjitamarjunaM tataH kimar3A hI hArayase nnsvtaa||15|| arthahavetrAtmAne kaTeMnaparjitadharma rAkhavAno upadezakahele heyAtmAtuMdharmanuM ekala valezamAtrapaNa kaTeMkarIne saMcayakara kejethakItAharo kaSAyekarIne yugapatake samakAle ghaNAkAlano saMcita kareluMjeklezate ekavAreMja jhyapAme temATehemUrkha ghaNAgdyame upA yuehavaM arjunaje suvarNa te vAyuekarIne hAitikhede jhuMhArI jAya eTalesuvarNarasa vAyuyeM hAsyAnIpareM kapTeMnapAyojedharma tenekapAyarUpavAyuyeM harAve teyuktanathI // 15 zanavaMti suhRdaH kaluSInavaMti dharmA yazAMsi ni citA yshsiinvNti||sniaati naiva pitaropi ca bAMdha vAzca lokakSyepi vipado navinAM kapAyaiH // 16 // artha ||hvekssaaythii zyAzyAavaguNathAya tekahele saMsArIjIvane kaSAyeMkarI ne mitratezatrUthAya valIdharmaje tapadAnAdika temelAthAya valIcirakAlanosaMceloyaza tepaNa apayazasarakhothAya valImAtApitA tathA bIjAsvajanAdika tepaNako sneha nakare temATeprANIne kaSAyeMkarI AlokeM aneparalokeMpaNa ApadAthAya. // 16 // rUpalAnakulavikramavidyA shriitpovitrnnprnutaayaiH|| kiM madaM vadasi vetsi na mUDhAnaMtazaH svanRzalAghavaHkhaM // 27 // artha // havejIvane madanivAravAyAzrI upadezakahele heyAtmAtuM rUpa lAna ku la parAkrama vidyA lakSmI tapa dAna aizvarya tathAAdizabdathI jAti parivAra strI maM| - Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaSAyatyAgAdhikAra. 35 dira ityAdikeM karIne mada ahaMkAra guMvahe? hemUrkhadhanaMtivAra potAnA atizaye lAghavapaNAnuje duHkha tekemanathI vicArato? tuMpoteMja anaMtivAra kurUpa lAnarahi ta hInakula nirbala mUrkha darihI tapakaravAne azakta kRpaNa dAsa kiMkara ehavo avatasyo hato tyAMpaNasarvavAteM hInapaNuM anunavyu tobAjaihAM mumadakarele // 17 // vinA kaSAyAnnanavArtirAzi navenave deva ca teSu satsu // mUlaM hi saMsArataroH kaSAyAstattAn vidAyaiva sukhI navAtman // 2 // artha // valIpharIne kaSAyanatyajaja iDhele. dezAtmAsaMsAramA kaSAya vinA saMsAra saMbaMdhInI bArtinosamUha hoyajanahI anetekaSAyeMkarI vidyamAnate navArtinIrAzi doyaja kemake saMsArarUpIyA vRdanumUla tekaSAyaja. mATetekaSAyanebAMjhInesukhIthA. shaaNtisukhnepaam.|| 17 // samIdaya tiryaGnarakAdivedanAH zrutekSaNairdharmarApatAM tthaa|| pramodase yaviSayaiH sakautukai statastavAtman viphalaiva cetnaa||2|| artha // havejeviSayane tyajIzaktonathI teprANIne zAstranaNyo tepaNaaphala te AzrIkahe devAtmA zrutajesikAMta tenejovekarIne tiryaca naraka pramukhanI vedanAne tathAsarvajJanApita dharma-ulanapaNuMDe ematesamyakprakAreMjANIne paNajotuM kautukasa hitayako viSayamAMrAce tevAreM tAhAro cetanAje jJAnadRSTi tenisphala kemake tuMna rakAdikanAuHkhane jANatobatopaNa urlanadharmapAmine dharmakaratonathI // 1 // cauraistathA karmakarairgrahIte uSTaiH svamAtrepyupatapyase khaM // puSTaiH / pramAdestanunizca puNyadhanaM na kiMvetsyasi lugyamAnaM // 20 // arth|| havedharmarUpadhana teluTAtuMnathI teyAzrIjIvane upadezakahe deyAtmAcora loko tathA uSTakulakSaNakarmakara jedAsAdikateNe svamAtrake mAtra bAhyadhanane apa hasyAGatAM tuMparitApakarele paNapotAnApoSyA evAjepramAda tathA tanuke zarIra teNeco ranIpeThe khuTayu ehaje tAharUM puNyarUpa dhana tesarvakhaMTAijAya mATetehanI rakSAkara kejethItuM navAMtareMsukhIthAya // 20 // mRtyoH kopi na rahito na jagato dAridyamutrAsitaM rogAstenanRpAdi jA na ca niyonirNAzitAH ssoddsh|| vidhvastA narakA na nApi sukhitA dharmestrilokI sadA tatkonAma guNomadazca vinutA kA te stutIlA ca kA? Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ U adhyAtmakalpa'pa. A artha // valIyAtmAne guNarahitapaNuMdekhADI madAMmavA upadezakare heyAtmA joteM mRtyunAmukhathI koprANIrAkhyonathI tathA jamataje vizvatenuM dAriznAzapamo DathunathI valIsolerogaje kAsAdika tathArAjAne corapramukhanAlaya tenAzapamADyA nathI valIsAtajenaraka tepaNanivAsthAnathI tathAdharmekarIne trinuvanane sadAsukhIkIdhuna thI ityAdikaguNamAhelo ekaguNajotAharAmAnathI tevAratAhAroguNatesyo, anetegu vinA madatezyo, tathA vijutAke mohoTAztezI, tathAstuti prazaMsAnIvAMnA tepa pazI, eTalepUrvokta tathAvidha kozguNajotAharAmAMhoyato madakaravopaeghaTe paNa tevinA tojemadakaravItesarve nirthako temATe madamatsarA dikatyajavA 21 itizrI adhyAtmakalpameviSayakaSAyAdyavazatAdhikAraH saptamaH saMpUrNammaH // athshaastraannyaanityopdeshH||shilaatlaane hadi te vahati vizaMti siddhAMta rasA na caaNtH||ydtr no jIvadayAtA te na nAvanAMkUratatizca lnyaa||1|| thartha // havevAgmeMadhikAre zAstraguNakehe tyAMprathamanapamAnezikAMtarecittanuka ThiNapaNuMdekhADe heAtmA zilAnA taliyAsaravA tAharAhRdayamAM simAMtarUpiyA rasavahele paNatethItAroaMtaHkaraNa ligArenedAtonathI kemakeehRdayamAM jIvadayA rUpa gIkomalatA tathAnAvanAje anityatvAdika terUpIyAaMkUranI zreNI dekhAtI na thI komalapTathvI jema jalapravAhaneyogeM AItApAme tathAtyAM anekaaMkurAdipragaTe temavAsanalikSikajIvane simAMtanAyogathI hRdayamA komalatAthAya tathAnAvanApra mukha gunapariNAmapaNaupaje aneurasidikajIvane toe zilAtala-dRSTAMtajANavU. yasyAgamAMnodarasaina dhautaHpramAdapaMkaH sa kathaM shivecchuH|| . rasAyanairyasya gadAH datA no surkhanaM jIvitamasya nUnaM // 2 // arth|| havenaktivizeSekarI simAMtanuM mAhAtmyakahe jeprANine AgamajesikAMta terUpIyA meghaneraseMkarI pramAdarUpIyo paMkajekacaro tedhovANonathI tevAprANimukti dhruvAM eTale jene siddhAMtajANavAthIpaNa pramAdamaTyonahI teprANipaje zyAthIpra mAdarahitaya muktipAmaze kemake sikSAMtathIyadhika bIjoko pramAda parihArano napAyanathI tenaparadRSTAMtakahe jepuruSane rasAyanajepAradAdika tethIpaNa rogakSyana pAmyo tenejivatavya teghapujalana emazhApaNaje siddhAMtajANIne pramAdarahitana thAya totenemuktipAmavI ghaNIja urlana // 2 // Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAstraguNAdhikAra. adhItino dikRte jinAgamaH pramAdino jgtipaaptermudhaa|| jyotirvimUDhasya hi dIpapAtino guNAya kasmai zalanasya ctuss||3|| artha // haveje puruSasimAMtalaNinepaNa pramAdavaMtane totedanujaNavRthAnete kahe je jepuruSapramAdavaMta sarvathA urgatinopaDanAra teya dike kevalaprajAsatkArAdika nejaarthe siddhAMtanaNe evohoyatehanu naNyu mudhAke niSphalajANavU tenapara dRSTAM takahe jyotike prakAzeMkarIneja muMphANothakodIvAmAMjazpaDe evoje zalanake0 pataMga tehanAMca ejenetra tekevAguNanAyathaihoya etoulaTAyavaguNakArIjathAya temapra mAdijIvarUpaje pataMgate arcAsatkArAdika jyotimAM muMjANothako urgatirUpa dIpa jvAlAmAMpaDe tyAMsikSAMtarUpacatutekAMIkAmanAve sAmomohakArIthAya // 3 // modaMte baDhatarkatarkaNacaNAH kecijayAzAdinAMkAvyaiH kecana kalpi tArthaghaTanaistuSTAH kavikhyAtitaH // jyotirnATakanItilakSaNadhanurve dAdizAstraiH pare brUmaHpretya dite tu karmaNi jaDAna kudaMbarIneva taan||4|| artha // havetatvajJAna vinA ghaNuMnagyopaNa vyarthaDe tedekhADe keTalAekapuruSa gha pAtarkajepramANa prameyAdinyAya tehanAtarkavicArane viSe caNake pratiSTita evADhatA pa ravA dine jIpavAthakI harSapAmele tathAvalIkeTalAka ciMtavyAarthanI racanAerayAM ehavekAvyeMkarIne kavIpaNAnIprasidithakI saMtoSapAme valIkeTalAeka jyotiSa nATa ka nItike vyavahAra zAstra lakSaNake sAmuhika tathAazva gajalahaNAdika dhanurve dakeNyAyudha anyAsanAMzAstra AdizabdathI zakuna gArumi ityAdika zAstrekarIne saM toSapAme paNaparalokaneviSe hitakArIevAje saMyamAdikakarmatehaneviSejo jaDake. thajJAnatotesarvene adhyAtmazAstrane anusAre ameMpeTanarA kahiyeM baiyeM eTaleadhyA smazAstranemUkIbIjAsarvaje pApazrutAdizAstra tepeTanarAznAja // 4 // kiM modase paMDitanAmamAtrAt zAstravadhItI janaraMjakeSu // talki canAdhISva kuruSva cAzu na te navedyena nvaabdhipaatH||5|| artha // valItehijaDhe hepaMmitatuM janake lokaneraMjananA karanAra ehavAje zaMgAra nATakakAvyAdizAstra tehane viSepravINathako nAmamAtrapaMmitapaNAthI muharSapA mai elokaraMjakazAstrathI kAzyAtmArthanIsidinathI paNatuMzAstranejANine zIghrapaNe kAMskaehavIkaraNIkara kejeNekarIne tujanesaMsAra samuzmA bujhavunathAya eTalejinAga managine tehaneanusAreM saMyamArAdha // 5 // - Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmakalpajuma. dhigAgamairmAdyasi raMjayan janAn noyabasi pretya hitAya sNyme|| dadhAsi kudiMnarimAtratAM mune va te kvatat kvaiSa ca te navAMtara // 6 // artha // havekriyAvinA kevala AgamanaNaq tepaNa arthasAdhakanathI tekaDe hemunitanedhiHkArale kemaketuM AgamasihAMta teNekarIne lokane rIjaveDe paNaparalo kanA hitanemATe saMyamanaviSendyamavaMta nathIthAto temATetukevala peTanarAijakare paNatAhareyAdarAkhaqke navAMtaraneviSe tejinAgamakihAM anelokarIUvakuMpaNakihAM tathAsaMyamapaNakihAM eTale navAMtareevIgatipAmiza ke jihAMemAheloeketujanenahoya. dhanyAH kepyanadhItinopi sadanuSThAneSu bahAdarA duHsAdhyeSu paropade zalavataH zradhAnazudhAzayAH // kecittvAgamapAgniopi dadhatastatpu stakAn ye'lasA atrAmutra hiteSu karmasu kathaM te nAvinaH pretyhaaH||7|| artha // havethoDojaNAvAthIpaNa kihAMka kriyAno utkarSadekhAme keTalAkaprA NI alpazrutavaMtatApaNa zramAnaje samyaktateNekarIne zubhAzayake nirmalapariNA mavaMtahoyatenedhanyaje kemaketepArakAnapadezanA lezamAtrayIpaNa kuHkhesAdhya evAMje jalAanuSThAna tapasaMyamAdikriyAvizeSa tehaneviSa AdaravaMtane anehAitikherdaikeTa lAkato AgamanA naNanArabatAM tathAAgamanA pustakadharatAMbatAMpaNa Aloka ane paralokaneviSe hitakArIkarma jesaMyamAdika tehaneviSe nirAdarakarele te puruSaneparanavane viSezRMthAze eTaleparanavetenI zIgatIyAze arthAt te mAhAkuHkhapAmaze // 7 // dhanyaH samugdhamatirapyuditAIdAjhArAgeNa yaH sRjati puNyama'rvikalpaHpAna kiM vyasanatosya tu urvikalpai yo usthitotra sadanuSThitiSu prmaadii||7||itivaapaatthH|| arth|| valIarthAtareM ehijaDhe jealpazrutavaMtathako paNakadAgraharahitahoya te hane mugdhamatikahiye tepaNanakhaMjANa, kemakeje uditake sikSAMtokta ehavIje a rihaMtanI AjhAtenA rAgekarIne rakhejinAjhAnonaMgathAya evIbujhiye kuvikalparahita thako puNyakarele anejepatitathakopaNa kadAyaheMgrastahoyato teneghapunasyepaNa zoguNa jelokaneviSe dyUtAdivyasanathI kuvikalpeMkarI uSita eTalekAMka pUjAsatkArAdi kanA lonalyuthakuM paNa vyasanAdikeM AsaktapaNekarI kuvikalpaciMtave eTalekehenerI jarva kehenemohapamADu kemakari parIgrahamela evIbudhiye rAtradivasa khitathako rahe Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 caturgatyAzrItopadeza. anenalAyanuSTAna jegujakriyAteneviSe pramAdavaMtane totehanaNyupaNa niSphala thA | kAvyapehelAkAvyanuM pAThAMtara // 7 // adhItimAtreNa phalaMti nAgamAH samIditairjIvasukhainavAMtare // svanuSThitaiH kiMnu tadIritaiH kharo na yatsitAyA vhnshrmaatsukh|||| artha // valItejadRDhakarene heaAtmA kevalanaNyAmAtrathakIja AgamasikSAMtate navAMtaraneviSe vAMbitasukhekarI phalenahI iSTaphaladAyakanahoya paNatesikSAMtaneviSe kahyAMje svanuSTitake jalAanuSTAna tapasaMyamAdika tenebArAdhyebate AgamaphaladAyaka hoya tenaparadRSTAMtakahe jemaravarajerAsana tesAkaranonAra napADavAmAtrathI sukhI nahoya sAkaranAparinoganuM sukhanapAme temAgamanaNavAmAtrathIja AMgamokta kriyA janita phlpaamenhii||||itishrii adhyAtmakalpadrume shaastrgunnaadhikaaro'sstthmHsNpuurnnH|| athcturgtyaashritopdeshH||pugNdhto yadaNutopi purasya mRtyurAyUM pisaagrmitaanynupkrmaanni|| sparzaH kharaH krakacatotitamAmita zva ukhAvanaMtaguNitau nRshshaitytaapau||||tiivraa vyathAH surakRtA vividhAzca yatrAnaMdAravaiH satatamabhranatopyamuSmAt // kiM nAvino... na narakAn kumate biSi yanmodase daNasukhaiviSayaiH kaSAyayugmaM arthahave epUrvoktazAstradhArAMtargata cturgtyaashriitupdeshkhe| temAMprathama zAstrokta narakagatinApuHkhakaheDe nidhekarI narakanA ekaparamANumAtranA durgadhathI puravAsisa mastaloka mRtyuthAya ehavAmahA'gaMdhamaya narakanApumala valIjihAM nirupakramake apavartanarahita nikAMcit ane sAgaropamepramita ekasAgaropamathI mAmIne tetrIsa sAgaropama paryaMta ehavAdhAkaSA kemake devatAyane nArakInAAnaSA sadAi niru pakamahoya valIjihAM sparzatepaNa karavatanIdhArAthI karkaza valIihAthakI anaMta guNaphuHkhadAyI mahAzIta tathA mahAtApaje emadatravedanAkahIne haveparamAdhAmInI karelIvedanAkaheDe valIjihAM devatAje pannarane paramAdhAmItehunIkarelI atitIvra kageraje vedanA tevividhaprakAranA bedana vidAraNAdikahoya eprakAre niraMtara AnaMda rudanane zabdakarI AkAzanepurato ehavoje naviSyamANa naraka tehathakI hekumativaM| tAtmAtuM kemanathIbihito mATe kaSAyasahitathako kSaNamAtrasukhanAkAraka eha vAviSayaje zabdAdika teNekarI harSanepAmele ebekAvyano arthaekole // 1 // 2 // Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 adhyAtmakalpa Duma. - baMdho'nizaM vAhanatADanAni tRTrAmAtapazItavAtAH // nijAnyajAtIyanayApamRtyu duHkhAni tiryadivati DuH sadA ni|| 3 // artha || havetiryacagatikhA zrI duHkhadekhADebe nizake0 nityabaMdhana tathA vAhana ke 0 0 jAranunapADavuM tathAparANAdikanA prahArekarI tADana valI kudhA tRSA DurAmake 0 sSTaroga prAtapa taDako tathATADhya vAyuityAdika tathAvalIsvajAtInonaya jema ma diSane mahiSanonaya tathA hastine hastinonaya tathA anyajAtIyanaya te jema mRgAdi kane vyAghrAdikanonaya tathA pamRtyuje kumaraNa khamprahArathI tathAyAheDI pramukha thI tathAjana dAvAnala viSamAdikayogathI kudhAtRSAdika gADhavedanA AkAMtapaNe akAlamRtyu ityAdikaprakAreM tiryaMcagatimAM jayaMkarakaThIna duHkhahoya // 3 // sudhAnyadAsyAbhinavAnyasUyA niyoMtagarbhasthitagatInAM // evaM sureSvapyasukhAni nityaM kiMtatsukhairvA prinnaamdduHkhaiH|| 4 // || vedevagatizrIH khakale nityaprateM mudhAke0 phokaTa anyake0 pArakI sevA karavI kemake manuSyato dhananAjone tathAyAjIvikAdika kAraNathI paranIsevA kare devatAta tevoko nimittanathI topaNasadAkAleM iMDrAdikanI sevAkaravI ta thAprAnaveM vajraprahArAdikanI pIDA ne nisUyAke paraspareM IrSA dveSAdikamAM vali aMtake 0 0 cavananuMjaya kemake saravArthasiddhinA devatAnepaNa cavananuMjayale tathAgarnA vAsanunaya valIdurgatije cAMmAjAdikakuleM athavA tiryacanuMavatAralevaM te saMbaMdhI naya ityAdika prakAreM devatAnAnavamAMpaNa ghaNAprakAreM pramukhale temATepariNAmeM duHkhakArI ehavAje devatAsaMbaMdhI sukha to te sukheM suMdhAya mATete sukhanepaNa sukhakarI jANavA // 4 // saptanItyabhinaveSTaviplavAniSTayogagadaduH sutAdiciH // 0 syAcciraM virasatA nRjanmanaH puNyataH sarasatAM tadAnaya // 5 // artha || havemanuSyagatiyA zrI duHkhakale dhuMvake0 niveMkarIne sAtanItije 1 iha loka 2 paraloka 3 yAdAna 4 Akasmika 5 yAjIvikA 6 maraNa 7 apayaza esAtanaya tathA abhinavake0 rAjA cora DurjjanAdikathI parAbhava tathA iSTaje vastra jana strI putrAdikano viyoga zatrupramukhano yogake0 saMbaMdha tathA gadake0 roga valI H sutake 0 0 kuputra yAdizabdazrI kumAryApramukha ityAdikaprakArekarIne manuSyajanmanu paNa virasapathAya tekAraNamADhe puNyekarIne manuSyajanmanu surasapaNukaratuM // 5 // Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cittadamanAdhikAra.. 41 iti caturgatiHkhatatIH kRtinnatinayAstvamanaMtamanedasaM // hadi vinAvya jinoktakRtAMtataH kuru tathA na yathAsyurimAstava // 6 // / arth||hvenpsNhaarkhe depaMmitamAtmA eprakAreM anaMtakAlasudhI atizaya jayanIkaranAra ehavIcAragatisaMbaMdhIje phuHkhanIzreNI teprate jinokta zrIsarvajJapraNi ta kRtAMtaje siddhAMta tethakI tvRdayamAM vicArIne jema e cAragatinA suHkhanIzreNIyo tujane kozvAreM prAptanathApa tevo upAya kara // 6 // Atman parastvamasi sAhasikaH zrutAya nAvinaM circturgtiHkhraashiH| pazyannapIha na bineSi tato na tasya vicchittaye ca yatase vipriitkaar|| artha // haveyAtmA cAragatInA muHkhajANatoyakopaNa dharmaneviSe tatparathAtuM nathI tevAsteparamaavicArIpaNuM dekhADe hetrAtmAtuM avicAramAhamukhyaDo kemake AsaMsAramA cirakAlalageM nAvIehavoje cAragatinAuHkhanosamUhatedane zrutasiddhAMta rUpanetrekarI dekhatobatopaNa bIkapAmatonathI valItechuHkhanA samUhanovijeda karavA nepaNa ujamAlathAtuMnathI mATetuM uparAvAMkarmanukaranArabo kemake ukhalneda karmakara vAnebadale muvkssikaariikrmkreje||7||iti zAstropadezAMtaragatacaturgatyAdhikArasamApta athmnH|| kukarmajAlaiH kuvikalpasUtrajai rnibadhya gADhaM nrkaagninishcirN|| visAravatpadayati jIva de manaH kaivartakastvAmiti mAsya vizvasIH // // * artha // havecittadamana nAmAnavanamohAra kahe temAMprathama AtmAne manarUpazatru nu vizvAsakaravuniSedhene hejIvatujane manarUpI dhIvara tekuvikalparUpa sUtraguMthyA e havAje kukarmarUpI jAlo teNekarIgADhobAMdhIne narakarUpa agnikarI matsonIpareM ci rakAlalageM pacAvase jemadhIvarapaNa matsane sUtranIjAle gADhobAMdhInepale agnImAMpa cAve temahAMpaNa eupanayajANavU mATetuMtAharAmanarUpa dhIvaranovizvAsakarIsanahI jema te manarUpa dhIvaranAbanAvelA kukarmarUpajAlamAMpaDenahI evIrIteMvarttaje // 1 // ceto'rthaye mayi ciratnasakha prasIda kiM urvikalpanikaraiH kSipase nave maaN|| boM jaliH kuru kRpAMnaja savikalpAn maitrI kRtArthaya yatonarakAbinemiya ___ artha // havedhAtmAbIhitoyako manarUpamitrane vinaMtIkare hecirakAlanAmitratuM cetahaiyAmAMhe heghaNAkAlanA sahacArItuM mahArAnapara prasAdakarIne emAThA vikalpane samUhekarIne mujane AsaMsAramA sunamAveDe tujaneDhuM hAthajomIne kaTuDaM jetuMmahArA Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 43 adhyAtmakalpadruma. napara kRpAkarIne gunavikalpaje dharma dhyAnalakSaNa tehanInajanAkarI thApaNImaitrI sa phalakara kemaketuM have narakanA chaHkhathI bIhUM // 2 // svargApavargau narakaM tayAMtarmuhUrttamAtreNa vazAvazaM yat // dadAti jaMtoH satataM prayatnAzaM tadaMtaHkaraNaM kuruSva // 3 // artha // haveyAtmAne manavazakaravAyAzrI upadezApene heyAtmAje aMtaHkaraNa vazatathA avazathako jIvane aMtaramuhUrttamAtramAja svargamodA dikanA sukhaprateyApe anenarakanI prAptipaNakarAve eTalemanavazathako jIrNazeTha tathApraznacaMdarAjarSi ityA dikanIpareM svargamodAdikApe ane manaavazathako tAlamatsyAdikanIpareM aMtara muhUrtamAtramA narakaprateApe temATetuMtAharA aMtaHkaraNaneja sarvathAprakArevazakara // 3 // sukhAya juHkhAya ca naiva devA na cApi kAlaH suhRdorayo vA // navetparaM mAnasameva jaMtoH saMsAracakrabhramaNaikahetu // 4 // artha // havetehijakahe jIvane devatA tathA varSA zIta grISmAdikakAla tathA mitra zatrutekopaNa sukhadAyI tathAduHkhadAznahoya paNaekamana tehijajIvane sukha dAyI tathA kukhadAyIhoya have temanakahevUche tekahele saMsArasamuzmA bramaNaje ja nmamaraNAdika teha-ekahetule evacana saMjhIpaMceMDI AzrIjANavU anyathA asaMjhIne mananA anAve paNa saMsAramA vramaNa dekhAyale // 4 // vazaM mano yasya samAditaM syAt kiM tasya kArya niymairymaishc|| dataM mano yasya ca urvikalpaiH kiM tasya kArya niyamairyamaizca // 5 // artha // jeprANInepotArnumana samAdhivaMtabato vazavartihoya tehane niyamaje ? zauca 5 saMtoSa 3 svAdhyAya 4 tapa 5 devatApraNidhAnAdika lakSaNa tathAyamaje prANAtipAta viramaNAdika pAMcamahAvrata tehaysuMkArya kemaketetosarve manavazakara vAnA upAyale anejevAreMte manavazathayuM tevAreto te sarvaguNa prathamajayAvyA aneje prANInu mana mAnavikalpeMkarI hataprahatale totedane niyamayameM karIne paNasuMthavAnuMDe jemabAlInA galAnA stanadhAvyAthI kAM arthasidi nathAya temaja manavaza thayAvinA yama niyamAdika paNa vyartha jANavA // 5 // dAnaM zrutadhyAnataporcanAdi tathA manonigrahamaMtareNa // kaSAya ciMtAkulatozitasya paro hi yogo manasovazavaM // 6 // Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cittadamanAdhikAra. 43 artha // jIvaneeka manavazathayAvinA dAnatathA zrutasikSAMtanaNa, tathAdhyAna tathA arcanaje devapUjA AdizabdathI prAsAda devapratiSThAdika kriyA tesarvatthAjA evI paNa temokSaphalanI denAranathAya kemake kaSAyajekrodhAdika tesaMbaMdhInIciMtA thakI napanIje asAtA teNekarIrahita ehajemana tehatuMvazavartipaNuM tehijaparama yoga ane tehija aSTAMga yogarnu sarvasva // 6 // japo na muktyai na tapodinedaM na saMyamo nApi damo na maunaM // na sAdhanAyaM pavanAdikasya kiM khekamaMtaHkaraNaM sadAMtaM // 7 // artha // jIvane navakArAdikanojapa tathA bAhya anyaMtara beprakAranutapa tathAsaMyama cAritra tathA damaje iMDiyadamana tathAmaunaje vacana-saMvara tathA pavanAdika-sAdhana AdizabdathI corAsI yogAsanapramukha tekAzmuktinA devAvAlA thAyanahI tevAre tujane kiMtuke muktiprAptino zonapAyaDe tekahele jeNeruDIrIte potAnuMaMtaHkaraNaje manatehane vazakayuM totehija ekamuktinuM dAtAra hoya // 7 // labdhvApi dharma sakalaM jinoditaM sudurlanaM potaninaM vihAya ca // manaHpizAcagrahilIkRtaH patan navAMbudhau nAyatihagjamo jnH||G artha // jaDake heajJAnIprANI atizayeMkarIpAmavulana pravahaNasarikho eha voesarvajJapraNIta saMpUrNadharma teprateMpAmine valItehanebAMjhine manarUpiyo pizAcake. nUtateNeghahelokasyothako saMsArasamuzmAMpamatA AyatihagUke nattarakAlano vicAra karatAnathI eTaleemanathI vicAratoje pravahaNarUpa dharmanebAMmI saMsArasamuzmA jaMpApA takhAnu tethI pAgaleM have mahArI zIgati thAse // 7 // sudurjayaM dI ripavatyadomano ripUkarotyeva ca vAktana api // trinihatastapuiniH karotu kiM padInavanarvipadA pade pde|||| thartha // heyAtmAatizaya urjayaehaje tAharumana tepoteMzatrupaNuM Acarele tha nevalI vacanatathAkAyAnepaNa zatrukare manaaSTathake vacanatathA kAyAnAvyApArapaNa puSTathAya tekAraNamATe mana vacana tathAkAyA etraNezatruyeM parAnavyo ehavotuMpageMpageM puSTa vipadA je narakAdika tehatuM nAjanathAtothako tuMsaMkere eTaletAharokAMcAlatuM nthii|| recitta vairi tava kiM nu mayA 'parAIyadurgataudipasi mAM kuvikalpajAlajA nAsimAmayamapAsya zivestigaMtA talkiMna saMti tava vAsapadaMDasaMkhyAH10 Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 adhyAtmakalpAma. . artha // hecittarUpavairI meM tAharozo aparAdhakIdhone ketuMmujane vikalparUpajAleM bAMdhIne urgatimAMnAkhele jotuMemajANatohoyaje ejIvamujanepariharIne muktijanAra topaNatAhare vazakaravAnAsthAnaka valImahArAzivAya bIjAyasaMkhyAtA saMsArIjI vasuMnathI eTale ekaduMjatorahyo topaNa tAharebIjAnIzIkhoTale // 10 // pUtizrutiHzveva ratarvidUre kuSThIva saMpatsudRzAmanaIH // zvapAkavatsajatimaMdireSu nAtpravezaM kumanohatoMgI // 11 // artha // havemananAavazapaNAthakI baduprakAranA avaguNathAyatedekhADe aSTa manekarIsaMtApaMpAmyo ehavojeprANI tekuMdyAkAnanAM kutarAnIpareM ratijenivRttitehathI vegelohoya jema kIkhAdho ehavoje kutarote kihAMpaNakaNamAtra ratipAmenahItema kuvikalpacittanodhaNI tepaNaratirahitahoya vattIkoDhIyAnIpareM saMpadArUpaNIje suha zAyorUpa muttamakanyAyo tehenevaravAayogyahoya jemakoDhIyAneko'paNa uttamaka nyAgharavAvAMnahI temaduSTacittavaMtaprANIne saunAgyAdika kozpaNasaMpadAthAzrayenahI valIsadgatirUpajemaMdira tehaneviSe zvapAkake caMDAlanIpareM prveshkrvaanpaame||11 tapojapAdyAH svaphalAya dharmA na urvikalpairhatacetasaH syuH // tatkhAdyapeyaiH sunRtepi gehe dudhAtRSAnyAM priyate svdossaat||12|| artha // mATevikalpekarI jehacittapIDANuMDe ehavAprANIne tapajapapramukhajedharma tepotapotAnA phala-devAvAlonathAya ane kuvikalpacittanodhaNI dharmakriyAkaratotha kopaNa mokSaphalapAmenahI tenaparadRSTAMtakahe jemako apuNyavaMtaprANI khAnapAnA dikeM narelAgharamApaNa potAnA kRpaNatAdyAdikadoSathI nukhavRSNAyeMpIDAya temahAM paNa kuvikalpacittavaMtaprANIte batedharmepaNa paranaveMsIdAya // 15 // aka-sAdhyaM manaso vazIkRtAt paraM ca puNyaM na tu yasya tazaM // sa vaMcitaH puNyacayaistanavaiH phalaizca dIdI hatakaH karotu kiN||13|| artha // ekamananA vazakaravAthI bIjaeNsarvapuNyate sukhesAdhyane anete mana jehaneva zanathI teprANI puNyanesamUheM tayAtepusyajanitaphaleMkarIne vAMchita tephokaTa eTa jemanavazavinA puNyanI tathApuNyajanyaka phalanI phokaTa AzArAkheDe temATe hIhI itikhede ebApaDo prANI saMkare par3e tehane eke gatinathI // 13 // Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cittadamanAdhikAra. 45 akAraNaM yasya survikalpairdataM manaH zAstravidopi nityN|| ghorairanizcitanArakAyumatyau prayAtA narake sa nanaM // 14 // artha // yadyapisinAMtanonaNanAra tathApijehanumana akAraNake upasargAdi kakAraNavinA paNa nitye atizayeMkuvikalpeMkarI pImita tepuruSamahAraupApeMkarIne dRDhakIdhuMDe narakAyujeNe ehaqthakote sarvathA muApar3hI narakamAMjajaze // 14 // yogasya deturmanasaH samAdhiH paraM nidAnaM tapasazca yogH|| tapazca mUlaM zivazarmavalyA manaHsamAdhi naja tat kthNcit||15|| artha // mananIsamAdhije ekAgratA tehija yoga-hetuLe anevalIyogaje aSTAMga sadaNa tetaparnuparama utkaSTakAraNa anetetapato modasukharUpaNI velInumUla mA TedeyAtmA jeteupAya karIne mananIsamAdhinesAdara kemake mananIsamAdhithI yoga ane yogathI tapa tathA tapathImodasukha emaparaMparAyeM sarvasidipAme // 15 // svAdhyAyayogaizcaraNakriyAsu vyApAraNairvAdazanAvanAniH // sudhIstriyogI sadasatpattiH phalopayogaizca mano niraMdhyAt // 16 // artha // havemanasamAdhinA upAyakahele svAdhyAyaje jinAgamatehanAyoganuM vahe AMbilAdika tapavizeSa teNekarIne tathAcAritrasaMbaMdhInI kriyAne viSa pravarttavekarI valIanityAdika bAranAvanAyeMkarIne valI triyogIje mana vacana kAyAnAyoga te honI sadasapravRttike nalopane mUMDovyApAra tehanA phalanuM upayogaje vicAraNA eTaletriyoganA zunavyApArano zo phalale ehavI vicAraNA ane azunavyApAranozo phala ehavAje upayogadevA ityAdika prakArekarI mananevazakaraI // 16 // nAvanApariNAmeSu siMdeSviva manovane // sadA jAgratsu durdhyAnasUkarA na vizaMtyapi // 17 // artha // havevalI esarvaprakAramA paNa nAvanApariNAmane vizeSadekhADe manarUpI zrAvananeviSe siMhasarikhAje nAvanAnA pariNAma temAsarvadAsAvadhAnarahethake urdhyA naje thArnaraudhyAna terUpaje sUtharote pravezapaNakarIzakenahI totihAM tetUgharo vAsakaravAneto sarvathAnajapAme // 17 // iti zrIadhyAtmakalpame cittadamanAni dhAno nAma navamoadhikAra saMpUrNa thayo. // e|| Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmakalpajuma. atha sAmAnyato vairaagydhrmopdeshH|| kiM jIva mAyasi dasasya yamIhase'An kAmAMzca khelasi tathA kutukairazaMkaH // cidi psu ghoranarakAvaTakoTare vA manyApatallaghu vinAvaya mRtyurdH||1|| artha // davesAmAnyathI vairAgopadezanAmA dasamoyadhikArakahe temAMprathamajIva ne maraNasaMbaMdhInayadekhADe hejIvatuM madazAnokare tathAsuMdazene valI arthajesuva rNarUpAdika tehanesuMvAM tathAvalI niHzaMkaDato kautukekarIne kAmaje zabdAdika viSaya tepratesurame tujaneto nayaMkara narakarUpaje khAi temAMnAkhavAvAMbato evo ma tyurUpaje rAdasa teutAvaluM tAresanmukhadhAvatuM sAMjalIne niHshNkrhishnhii||1|| AlaMbanaM tava lavAdikugaraghAtAditi jIvitataraM na ___hi yAvadAtman // tAvadyatasva pariNAmahitAya tasmi na ninne hi kaH kvaca kathaM navitA svataMtraH // 2 // artha // havedhAnavidyamAnabate jIvanedharmakara upadezene heyAtmAtAharo thA laMbanAdhAranUta ehavoje jIvitavyarUpavRda teprate lavAdikaje lava leza kSaNa gha DI muhUrtapramukhakAlamAna terUpIyA kuhAmAnAghAva jAhAlageMdenahI tehathIpahelA ja pariNAmahitaje nidAnahitakArI tapasaMyamAdika tehanearthenadyamakara jetha kotAharo jIvatavyarUpa vRdadyApachi pharItehane navapanavakaravAne kihAMka koikana kAreM paNa maMtraupAyathAse jeNekarItuM jIvatavyarUpatarune navapannavakarIsa eTaleda aikSaNe jIvatavyarUpa vRdadAtuMjAyaje tebedAgayApani pharIsaGakaravAnu koznapA yanathI temATe AtmahitaneviSe tatparathAyU~ ehijazreSThaupAya // 5 // * tvameva mAgdhA matimAn tvamAtmanneSTApyaneSTA sakhaduHkhayosvaM // dAtA ca noktA ca tayostvameva tacceSTase kiMna ythaahitaapti||3|| artha // davesarvakaraNIte AtmAneAdhIna ehavaMkahine vizeSeprerele heyAtmAtuM mogdhAke mUDhatAsahitako ane matimAnke jJAtApaNatuMbo valIsukhanuM vAMDaka a neuHkhanudhavAMDakapaNatuMgo tathAsukhathaneHkhadvaMdAtA anenoktApaNatuMjaDo kemake su khaHkhate svarUtakarmathIjathAyaDe yauktaM zrInattarAdhyayane appAnaIveyaraNi appAme kUmasAmalI appAkAmaghAdhej appAmenaMdaNaMvaNaM appAkattAvikattAya ityAdika mATe jerIteM tAharIyAtmAne hitanIpaje temajakAMnathIkarato // 3 // Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyopadezAdhikAra. kaste niraMjana ciraM janaraMjanena dhIman gaNosti paramArthadRzeti pazya // taM raMjayAzu caritairvizadairnavAbdhau yastvAM pataMtamabalaM paripAtumISTe // 4 // artha // havela kanerIjavato thako AtmApotAnuM hitakAMkaratonathI teyAzrayIna padeze heniraMjana heniralepayAtmA buddhivaMta he hitAhita vivekanAjANa cirakAla jAvajIvalage lokanuMrIjavanuM eTalemalInavastra dhAraNakarI bAhyakriyA dekhAmIne zU nyacitteM megameM upadezavyApIne lokanuMmanarIjavanuM tethItujane zoguNale eTaluMta svadRSTe vicArI paramArthadRSTIyeMjotAM lokarIjavyAthI yAtmAne yarthasiddhikAinathI temATe lokaraMjanatyajIne utAvalothayI vizadake0 nirmalaje cAritra tapasaMyamAdika caraNa teNekarIne zrIvItarAga tathAtemanAnASelAdharmanerIjava jethakItujane balaMke parajaveM saMbaleMrahita saMsArasamuDmAMpaDatA thakAM rakhavAnesamarthathAya kemake saMsAramAMpaDatA ekadharmAdhAra yApaze paNalokakoi yAdhArayApazenahI // 4 // vidhAnahaM sakalalabdhiradaM nRpodaM dAtAhamataguNodamahaM garIyAn // ityAdyahaMkRtivazAt paritoSameSi no vetsi kiM paranave laghutAM navitrI // 5 0 0 artha || haveahaMkAra nivAravA upadezene deyAtmA paMmitanuM dusarvajakIye sa hitakuM durAjAnuM dAtAranuM taguNavaMtanuM tathAmahoTo ityAdikaje potA nAmanakalpita ahaMkAra tehanAvazathakI tuM paritoSake harSapAmele paNajanmAMtareM nAvinI ehavItepadArthonI laghutAprate kAM vicAratonathI jejepadArthanetuM yAnavamAM DuMpadekare tetepadArthanItuM parajaveMhInatApAmisa itibhAvaH // yaduktaM yogazAstre // jAti lAna kunaizvarya balarUpatapaH zrutaiH // kurvan madaM punastAni hInAni janyate jana iti // 5 // vetsi svarUpaphalasAdhanabAdhanAni dharmasya taM prabhavasi svavazazca karttu // tasmin yatasva matimannadhunetyamutra kiMcitvayA dinadi setsyati jotsyate vA // 6 // 47 artha || haveprAtmAne ihanaveMdharmakaravAnI preraNAkare he buddhivaMta prANI tudharmanuM svarUpaje kAMtyAdikadazavidha lakSaNa tathAdharmanuMphalaje mohAdika tathAdharmanuMsAdhana je manuSyajanma yAryakSetrAdika tathAdharmanA bAdhakaje kujanma kukSetra pramAda mithyA va ityAdi sarvaprakArane vetsike0 jAve anevalI svavazake0 potAnevaroMthako dha karavAne samarthapaNo paNatirthaMca nArakInIpareM paravaza tathAdharmakaravAne asamartha Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 adhyAtmakalpa Duma. natha temATe khAnavamAMja dharmaneviSe udyamakara kemakepharI paranaveMte kAMi sIjenahI tathA tujane tevA dharmanuM pharIkAMi jANapaNupaNa nahIthAroM mATe // 6 // dharmasyAvasarosti pujala parAvattairanaM taistathA yAtaH saMprati jIva de prasa hato duHkhAnyanatAnyayam // svalpAhaH punareSa durlanatamazcAsmin ya tasvAdeto dharmakartamimaM vinA hinadi te duHkhadayaH kardicit // 7 // artha || haveyAtmA dharmanuMtryavasarajaNAveLe hejIvaanaMtADuHkha sahita tujane anaMte pulaparAvarte saMsAramAMnaTakatAM saMpratike. hamaNA yAnavamAM dharma karavAnuzrava sarayAvyove anaMtanatsarpiNI ane avasarpiNI pramANa eka pulaparAvartta thAya te hanuMsvarUpa graMthAMtarathI jANavaM edharmanuyavasarate thoDAja divasalagaNane pharIpAmaM gha sad mAvasareM zrIjinoktadharma karavAne udyamakara kemake ejinoktadharma vinA tAdare kivAreMpaNa janmamaraNAdikanA duHkhano dayathavAnuMnathI mATejoDuHkha nuM takaravAne vAMtohoyato eavasara pAmine dharmakaravAne tatparathA // 7 // guNastutirvAsi nirguNopi sukhapratiSThAdi vinApi puNyaM // aSTAMgayogaM ca vinApi siddhivatalatA kApi na vA tavAtman // 8 // artha // haveryuktAMkapaNAthI jIvanuM bAhulApa dekhADe he zrAtmAtuMjJAnadarzana cAritrAdikagurahitathakopaNa guNastutije potAnI prazaMsA lokanAmukhathI kIrttinA varanane vAMbe tathApuNya vinApaNa sukhane tathA pratiSThAke0 gauravapaNAnevAMbele va tal STAMgayoga yama niyama yAsana prANAyAma pratyAhAra dhAraNA dhyAna samAdhi ratayogavinA paNa siddhiSTakarmakSyalakSaNa sinAtrA guNa athavA siddhite aSTamahAsiddhi laghimA vazitA IzitA prAkAmya mahimA aNimA yatnakAmAvasAyi tA prApti pravAlele mATedeyAtmA etAharo bAhujApate ko pUrvanakuMjadekhA kemake kAraNanI sAmagrIvinAja kArya nIpajAvavAnI abhilASAkarele // 8 // pade pade jIva parAnibhUtIH pazyan kimIyasyadhamaH parenyaH // puSyamAtmAnamavaiSi kiM na tanoSi kiMvA na hi puSyameva // // artha || havebIjAnA karelA apamAnathI jIvaIrSA karele teyAzrIupadezakare he jIvatuM puSyarahitapaNAthI adhamake0 nIcayavasthApAmyothakopaNa paroMpageM bIjAnI karelI je ninUtike apamAna AkrozAdikate dekhIne parenyaH ke0 telokaupareM suM IrSAke0 krodhakarele paNapotAnA zrAtmAneja puSyahIna kemajANatonathI jepueyara s Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyopadesAdhikAra. e hitahoya tehaneto pageMpageM parAnavathAya temAMsuM mahoTIvAtale emakAMvicAratonathItha thavAnizceMthI puNyajakemakaratonathI kejethakI koparAnavanathAya // e|| kimardayanirdayamaMgino laghUna viceSTase karmasu di pramodataH // ... yadekazopyanyakRtArdanaH sadatyanaMtazopyaMgyayamardanaM nave // 10 // artha // havedhAtmAprateM paranepIDA- phalakahe heyAtmAtuM nirdayapaNekarI tAharA yakI laghuke0 nirbala ehavAje aMgIke0 prANI tehanepIDatothako tuM pramodataHke harSekarI pApakarmavirSe suMpravarte kemake ekavArapaNa jeprANiyeM anyajIvane pIDAu pajAvIhoya teprANIanaMtivAra saMsAramAMpIDAsahe yauktaM tivayarenapanase sayaguNi usayasahassakoDiguNA // koDAkoDiguNovAduGa vivAgo badutaro vA iti // 10 // yathA sarpamakhasthopineko jaMtani nadayet // ___ tathA mRtyumukhasthopi kimAtmannAIseM'ginaH // 11 // artha // havetenapara dRSTAMtakahe jema nekaje meDako tesarpanAmukhamA rahyo agrasita thako paNa jaMtujendAnA kujIvatepratekhAya tema heyAtmA tuMpaNamRtyunA mukhamAM ra hyothako paNa anyaprANIyone suMpIDAApeThe // 11 // AtmAnamalpairida vaMcayitvA prakalpitairvA tnucittsaukhyaiH|| navAdhame kiM jana sAgarANi soDhAsi hI nArakaHkharAzIn // 12 // artha // havezahanaveM hiMsAjanita alpamAtrasukhathI paranaveM anaMtAmuHkha sahevA paDaze tekahele hejana saMsArIprANI prakalpitake0 tetAharI kalpanAmAtrathI duHkha neja sukhakarImAnyA tepaNavalI alpa tuna kaNa sthAyI ehavAje manavacanakAyA saMbaMdhIsukha teNekarI zahanaveM tuMgAyoDato hAhAitikhede navaje cAragatirUpasaMsAra temAM adhamaje narakatehanevirSe ghaNAka sAgaropamasudhI nArakInAjekuHkhasamUha tesahe vAne suMtatparathAyaDe e viSaya sukhate muHkhajale paNakalpanAmAtrathI enejIvasukha karImAne // 1 // yadAha nrtRhriH|| tRSA guSyatyAsye pibati salilaM svAU surani kudhAta. san zAlIn kavalayati mAMsAjyakavalAn // pradIpte rAgAnau sudRDhataramA zliSyati vadhU pratIkAro vyAdheH sukhamiti viparyasyati jnH|| 1 // narabhrakAkieyadabiMdakAmra vaNikatrayIzAkaTanikAyaiH // nidarzanairdAritamaya'janmA phuHkhI pramAdaibaMdu zocitA'si // 13 // Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 adhyAtmakalpajma. | artha // valItehijaartha nattarAdhyayanasUtranA dRSTAMtekarI Dhakare heyAtmAtuM pra mAdaje madyAdikapAMca tenAvazathakI manuSyaavatArahArIne paDeparanaveMHkhIyothako uracajebokaDo kAgiNI udakabiMdu AmravAtakIrAjA vaNikatrayIje traNavyApArI zAkaTaje gAmAvAhaka nikajerAMka ityAdikonAdRSTAMtetuMpaNa ghaNuMzocanAkarIsa // 13 ihAMsaMdepathI naranAdikanA dRSTAMtalikhele temAMprathama uracanadRSTAMtakahe jema kogAmamAM kokanAgharamadhye ekabokaDohato tekozka prAhuNoAvase tevAreM e hanumAMsa kAmamAMsAvaze emaciMtavIne tegharanAmANaso tebokaDAne annAdikeMpoSe anukrameMte bokaDo ghaNupuSTazArothayo havetehanetehavodekhIne ekavAbaDo manamAMkheda pAmyothako krodhadharIne dohatAMzeSarayuMje potAnImAtAnuMdha tehanedhAvenahI tevAreM mAtAyeM krodha-kAraNaputhake kahevAlAgo hemAtAjUsone AbokaDo yatheSTa a nAdikaravAya tethIkahevo puSTathairahyone ehane putranIparapAlele nAnAprakAranA a saMkArapaherAve anemujaneto potAnImAtAnuMdha tepaNako pIvAdetonathI tathAsukA tRNatepaNa vakhataupara pUrAmajatAnathI ehaQsAMjalI mAtAyeMkayuM yAnaraciNAI payA jaashcrsinNdin||sukktinnehlaatehi evaM dIhAnalararakaNaM. 1||hevts jemarogI maravApaDyohoya tehanejekAMi khAvAmAMge tetrApe tathAphulanImAlA pramukhapaharAve tema ebokaDAnepaNa vadhyamamananIpareM zRMgArAdikakarele poSele paNakoprAduNAyAvase tevA reparIdAjagAse tesAMjalI vatsabAnorahyo pakoikadivaze tehaneghareMprAduNAsAvyA tevAreMtebokaDAnebAMdhI caMcUkarI ghaNutaDaphaDato jInakADhato dInasvare AraDato mRtyupa mAiyo tehanAmAMsane khaMDokhaMDakarI pacAvIne prAduNAsahitasakuTuMbeM gharadhaNiye nA | kI, tevRttAMtadekhIne vADhaDo jayapAmyothako nukhyotaramyothakopaNa mAtAnuMdhapIye nahI tevAreMmAtAyeM puthake vatsabolyo hemAtAmeM bokaDAnIehavI nUmIavasthAdIThI tethImujane dhAvavAnIpaNa vAMDAthAtinathI emazhAMpaNaenapanaya jomavo jemateboka DojIvatavyanIvAMbAyeM nirjayapaNe yatheSTapuSTathAtuMthako prAduNAAve mRtyupAmyo temaheyAtmAtuMpaNa pramAdepuSTathako yathAvAyeM vicareThe paNamRtyuAvethake manuSya janmahArInarakAdikanA duHkhapAmi ghaNuzocapAmIsa.. havebIjukAMgaNI-dRSTAMtakaDe jemakoikarAMka paradezejai majUrIkarIne ekahajAra sonaiyA kamAyo paDhepotAnAdeza taraphacAlyo tevArerastAmAMvaracIsAraM ekarUpakavaTA vI tehanI (0) kAgaNIsAtherAkhI bIjAsarvavyanI vAMsalInarI sIvInerAkhI eka divaseM kihAMkamArgamAM vizrAmasthAnakeM ekakAMgaNIvIsarI te sathavArAsAthai Ago Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyopadesAdhikAra. jAtAMsAMnarI tevAreMrAMkevicAyuMje ekakAMgaNInIkhoTe rakhenebIjurUpaka vaTAvaqpaDe maciMtavI sathavAromakI vyanIvAMsalI kihAMkagopavIne tekAMgaNIlevA pAnova lyo AvInejueleto kAMgaNIkozkalagaDe anepApharInejUeto vAMsalIpaNa ko kalegayuM pale nirAzathayo atonraSTa tatonraSTathako ghaNuzoca karavAlAgo jematerA ke ekakAMgaNInAlonathI hajArasonaiyAnIvAMsalI anetekaaNge| benhe khone gha pAzocanunAjanathayo temAtmApaNapUrve aprAptakAmanogathako bahumUlacAritrapA mine valatuMkAMgaNItulya kAmanoganIlAlasAyeM cAritratyajIne kAmanogagaveSatothako kAmanogapaNanapAmeM anecAritrapaNanapAme emannayantraSTathayothako terAMkanIpareM gha puzocapAMme ihAM kAMgaNI te eka mAsAnu cothonAga athavAvIsakomI athavA ekarUpaiyAy (10) muMnAgajANavo. .. havetrIjaM udakabiM'nudRSTAMtakahe kokavanamA koztRSAturane kokadevatAyeM ka ruNAkarIne dIrasamuznekAMtejazmukyo temU tihAMpANIpIthUnahI anedevatAnekAje hesvAmi mahArAgAmanIsImamAMkune tehaneupakAMte mAnaneagrebamAna ekajalaviM mule tekharIpaDaze mATemujanetihAMmUkoto biMDopI tesAnalI tehanemUrkhani gya jANI devatAyeM tihAMmUkyo devatApotAne sthAnakeMgayo pateDiyopaNa kharIpaDayo tedekhItemUrkha nanayanraSTathayo thako zocakaravAlAgo temazhAMtRSAturatejIvahIrasamu itecAritra devatAtesajaru jalabiMyArUpa kAmanoganAsukha ema napanayajANa. havecothuprAnadRSTAMtakahe kokarAjAne AMbAnAphalaghaNuja vannanahatA ekadiva ze ghaNAyAmraphalanAkhAvAthakI ajIrNaviSucikAthayo pavaidyeyaneka auSadhekarIgha pIkaSTenirogIkIdho valatuMvaiyekahyu havejoyAmraphalakhAsoto maraNapAmaso emakahI sarvathAvAsyo rAjAyeMpaNapotAnAdezamAthI AMbAnAsarvavanaDedAvInAkhyA havekozka divaserAjA bAheDenikalyo tihAMpuSTayA apahakhAM ehavApradhAna anerAjAbedujaNa ghaNadUrapaMtheM kihAMkathaTavImAMjazpahotA sainyasarvapAularahyaM rAjApradhAna bannejaNa tha zvathInatarI aAMbAnIbAyAyeMbeThA tethAMbAnIcephalapamayAdekhI rAjAneghaNAdivaseM tha nilASathayo pradhAneghaNuvAyo topaNatephalakhAMdhu eTaletatkAla mRtyuavasthAtulyatha yothako ghaNuzocavAlAgo jematerAjA AmranAsvAdelubdhyothako pradhAnevAsyothakopa Na te phalakhAi rAjA jIvyatvanI AzAtajIne maratAMmahAzokapAmyo temazhApaNa viSayalubdhakajIva viSayane paravazayako jinAjhAyaNamAnato kAmanogAsaktathayI saMyama ane manuSyajanma beduhArIne paDe pazcAttApa karaze. Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmakalpaDupa. havepAMcava zikanuM dRSTAMtakaDe ekava sikanetraNa putrahatA tetraNenehajAra hajAra saunaiyA thApApInekayuMje eTalAi vyatame vyApArakarIne avadhi pareMyAvavuM have netrajaNa nIme nIme mUlaleine judejUdenagarecAlyA temAMpahelonAisarvavyasanarahita pavyayakarato thako vyApArakaravAlAgotemAM ghalokamAeM anebIjo hajArasauna yAkAyama rAkhIne lAnayAvetevAvare erIteMte mUla vyanerAkhIrahyuM anetrI je vyApArakI dhuMnahI khavezyAdinAvyasanamAM sarvamUla vyavAvarInAkhyaM anukrameMtetra rojaNa po tAnAghareMthAvyA tevhonuvyatikarajANIne trIjAputraneM mUlanI meMpa enarAkhyomATe phi tAyeM ghara bArakAmI mUkyo lokamAMniMdanikathayo dAsapaNuMpAmyo jematetrI jo putra nImUnehArIne niMdAvasthApAmyo temAtmA viSayalubdhathako pUrvajanma puNyarUpa mUla nImeMhArIne janmAMtareM durgatinA duHkhapAmyothako ghaNuMzocapAmele. 52 Cast zAkaM dRSTAMtaka jemakoika gAmAnuvAhaka sama viSama mArgajANato thako paNa viSamamArge gAmAneleigayo pabedhusarUnAMgethake zocakaravAmAMmadhuM temai hAMpaNa jIvapuMkhyapApAdika mArganejANatothako paNa pramAdanA paravazapaNAthakI ku mArge cAlato kugatImAMpamase tevAreMzoca pAmase. havesAta nikukanuM dRSTAMtaka koikagAmaDIyAno rahevAsI puruSadA nirdeparA navyathako dezAMtareMja nikAmAMge paNapuNyarahitapaNAthako nidAnapAmyo tevAre pharIpotAnAM gharataraphacAlavA nikalyo mArgamAMkoikagAme pAla pAThakapAze ekadevalale mAM rAjasuto tedevalamAMthI eka siddha citre luMkAmakuMna hAtha mAMlei nikalyo pabeeka bAjurahI ghaDAnekahevAlAgo hekuMnaihAMmaMdirakara eTajetihAM maMdirathayuM ema tihAMyyAdika jogasAmagrI sarvakIdhI pabestrIsahita rAtre joganogavI pranAteM sarva saM da tedekhIne nikke ciMtavyaM jeyAjanagaNahuM phokaTa pRthvImAMnamyo havejoesi seto mAha sarvazrAzyAphaje ema ciMtavIte pAnI sevAkarI ekadivazete pApapra sannathabolyo jetuM suMmAge tevArenikuMbolyuM jetAharApazAyathI DhuMpaNa ehavojogapAmuM pANekayuMtujane gameto ekuMnajezjA negameto ekuMnapratiSThAnI vidyAlezjA te vAre nikuka bolyo je svAmI vidyAto kaSTakarIsAdhuM tevAreMphale temATe vidyAsi-5kuM ad tehijamane thApo tokaSTakidhA vinAja jogasiddhipAmu paDhetepAghamoyApyo ha vegAmaDI ghaTanene ghayAvyo ghaTanepratApeM ujvalagharanIpajAvI vividhanogasAmagrI melavI potAnA sarva kuTuMbasahita manovAMbita vilAsa jogavavAlAgo potAnA saka nAdikane khetIpramukha zrAjIvikAnA upAya sarvamUkAvyA DhorapramukhacatuSpada sarvo Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyopadezAdhikAra. 53 DomUkyA ekadivaze te grAmINamadyapAne bAkaTothazne manamAharSadharato tevidyAkuMna khAnAnaparalezne nAcavAlAgo madyapAnanA paravazapaNAthakI ghaTapaDIne nAMgIgayo tethI vidyAyeM kareluM vainava sarvamaTIgayo paDegrAmINakuTuMbasahita AjIvikAyeM duHkhIyayothako zocakaravAlAgoke hAhAitikhede jomeghaTasidinI vidyAlIdhIhatI tosukhIthAta erIte jemateyAmikanihu parighaTanakaratAM daivavazAt kAmakuMnapAmine | valImadyapAnanI paravazatAthakI kuMnanAgInAkhIne vidyAnuzocapAmyu temaejIvapaNa phulana jinadharma pAmine pramAdaparavazatAthI dharmadArIne kugatIyeMgayothako dharmasA magrIvinA zocapAme esAtadRSTAMtanA saMbaMdhajANavA temAMpahelApAMcadRSTAMtato zrIsa tarAdhyayananA sAtamAM adhyayanathI tathAnodRSTAMta pAMcamAMadhyayanathI ane sA tamodRSTAMta bahAadhyayanathI lajyuMDe zlokamAM Adyazabdakahyo tethIbIjApaNa da rizkuiTuMbAdika ehavAdRSTAMta ghaNAle tegraMthAMtarathI jANavA. pataMganaMgeNakhagAdimInadhipadhipAripramukhAH prmaadaiH||shocyaa yathA syurmatibaMdhavaizcirAyanAvI tvamapIti jaMto // 14 // ahivevalI graMthakAra pramAdIjIvane dRSTAMtekarI nAvIHkhadekhADe heyAtmA jema pataMgIyo tathA jamaro mRga tathA khagake pArevApramukhapadI tathAsarpadhane mAnalo tathA hastivyAghraityAdika sarvajIvate pramAdaje zabdAdikaviSaya tehanAvazathakI maraNasaMbaM dhIHkhekarIne zocanIyathAyaDe temAMpataMgate netranAviSayathI dIpazikhAyeMmohyothako mRtyupAme ane namaroghrANeMjhyinAviSayathakI kamalamadhyemuzAzmarele mRgazabdaviSa yathA nAdanumohyo pArAdhIthakI maraNapAmele padIzAlapramukhakaNaneloneM rasaneDiyanA vazathakI jAlamAMpaLe sarpakAnanAviSayathImaduaranAnAdanomojho baMdhanapAmele ane matsa baDizanAmAMsanIlAlace rasaneDiyanA vazathImarele hastihastaNInAmohathI spa zeneMyinAvaze baMdhanamaraNAdipAmele vyAghrapiMjarAmAMrahelA bokaDAnAmAMsanIlA lace rasaneDiyanAvazemRtyu baMdhanAdikapAme ityAdikabIjApaNa citrApramukhanA ha STAMtajANavA temATeheAtmA tuMpaNatepataMgAdikanIpareM pramAdanAvazayakI cirakAlala meM zocanIya thAzsa. // 14 // purApi pApaiH patitosi uHkharAzau punarmUDha karoSi tAni // maGa nmadApaMkilavAripUre zilA nije mUrdhni gale ca dhatse // 25 // artha // havepramAdarnu pAparUpapaNuMdekhADI tehanoparihArakarele hemUrkhatuMpUrvepaNa pA Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmakalpajuma. karInejaUHkhasamUhamAMpaDayoce anepharIpaNa tehijapApanekarele tethItuMghaNAkadivasa hitajalanApUramAM buDatothako potAnAmastakaneviSe ane galAneviSe shilaadhre||15 . punaHpunarjIva tavopadizyate bineSi uHkhAt sukhamIhase cet // kuruSva tatkiMcana yena vAMbitaM navettavAste'vasaroyameva yt||16|| artha // havejIvane pramAdaparihAranuehijaavasara tekaDe hejIvatujane pharIpha rIne upadezakaDhuMDaM kejotuMHvathIbIhe anesurakhanevAle totuM evaMkAMka suruta karake jethakItAharu vAMbuMsukha tujanemile anetesurUtakaravAno avasara ehija hAMpharInenapadezadIdho mATepunaruktadoSanahI yamuktaM sajhAyajANatavana sahesunavaesa thuIpayANesu // saMtaguNakittaNesuna duti punnruttdosaa|| 16 // dhanAMgasaukhyasvajanAnasUnapi tyaja tyajaikaM na ca dharmamAIte // navaMti dharmAdi nave navethitA nyamUnyamIniH punareSa urlnH||17|| artha havedharmanIurlanatAdekhADIne dharmAvasaraneja dRDhakarene hejIvatuM dhanatathAzarIra anesukha tathAsvajanakuTuMba tathAprANaje jIvitavyapaNuM tesarvanotyAgakara paNaekazrIsa vajJapraNItaje dharma tehanekozvAreMpaNa tyajIzanahI kemakeedhanAdika sarvavastutedharmathakI jatujanenavanavane viSe vAMnitamalaze paNadhanAdikekarI jinoktadharmamala urlana 17 duHkhaM yathA baDhuvidhaM sahasepya'kAmaH kAmaM tathA sahasi cetkrunnaadinaavaiH|| alpIyasApi tava tena navAMtaresyA dAtyaMtikI sakaladuHkha nivRttireva 17 . arthahavetrAtmAne akAmaHkhanAsahevAne badale sakAmaHkhasahevute naluMemakahe ne heyAtmAtuMjema akAmakezvArahita paravazathako bahuvidha jukha tRpmA vadha baMdhanAdi kaHkhapratesahele temaja jokaruNAdika jemaitrI pramoda kAruNya mAdhyastha epariNAmekarI ne sakAmake nirjarAnIbudhiyeM tuMHkhasahanakare to tevAyoDApaNaHkhane sahavekarIne navAMtaraneviSe AtyaMtikIke punaHprAu rahita ehavI samastaUrakhanI nivRttite ni zcayathAya eTale modapada pAme // 17 // pragalnase karmasu pApakeSvare yadAzayA zarma na tdinaanitN|| vinAvayaMstacca vinazvaraM kRtaM binepi kiM durgatiduHkhato na di||4|| artha // davedharmatyajIne AtmApApakarmamA nipuNatAkarene tethAzrIkahele baremU khaMjIvatuM sukhanIyAsyAyeMkarI pApanAnutpAdakajekarma tehaneviSe pragalnaseke0 mAhA paNakarele paNa te dhanasvajanAdikanAsukha to prANitake jIvatavyavinA nogavAyanahI . ... Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varAgyApadezAdhikAra. ane tAharo jIvatavyato zIghrake natAvalu vinAzazIlane evIrItejANatoyakopaNa tuM urgatInAUHkhathI kemabIhitonathI // 15 // karmANi rejIva karoSi tAni yaiste navitryo vipado hynNtaaH|| tAnyo niyA tadadhase 'dhunA kiM saMbhAvitAnyopi nshaakultvN||30|| arthavilIprakArAMtaretehijakahele hejIvajotuM tehavAja hiMsA mRSAvAdAdikakarma karele jekamaikarItujane anaMtiApadAothAze tevArehamaNAjate ApadAyosaMgArethake paNa atizenayeMkarIne AkulatAkemapAme jopApanAphalajANatothakopaNa tuMpApaka makaravAnepravartele tevAreMvalI narakAdikanADuHkhasAnalInesAvAste jayapAme nizcetu janeteHkhanogavAjapaDaze emAMsaMzayasuMDe enAvArthaDe // 20 // __ ye pAlitA zimitAH sadaiva snigdhA nazasnehapadaM ca ye te // yamena tAnapyadayaM gRhItAn jJAtvApi ki na tvarase hitaay||2|| artha // vatIjIvane hItArthaneviSeprere hejIvajesvajana mitrAdika tathAputrAdika tepAlyApoSyA tathAje tujasAyavRdipAmyA mahoTAthayA vatItetAharA atizayasneha pAtrathayA tedunepaNa yamarAjAyeM nirdayapaNegrasyA tejANInepaNatuM AtmahitakaravAneke | majamAlayatuMnathI kemake tedunejo yameMgrasyato tuMzIrItesthirarahisa enAvArtha // 1 // yaiH klizyase vaM dhanabaMdhvapatya yshHprnuvaadiniraashysyaiH|| kiyAniha pretya ca tairguNaste sAdhyaH kimAyuzca vicArayaivaM ||shshaa artha // havejetuktezasaheje tehathItujane kAzguNanathI tekaDe heyAtmantuM yA zayasthake kevalakalpitamAtra ehavAjedhana baMdhu svajana apatyake saMtAna tathA ya za kIrti ane pracutva svAmipaNuM ityAdikanimittekarI kvizyaseke0 kaSTanogave te dhanasvajanAdirI tujanezhanaveM tathA paranaveM keTaluka guNasAdhaleeTale te tujane suMguNakarase anekaSote keTalukale emavicArI dhanAdikarnu mamatva karatAM karatAMja thAyuSa purothazjAse ane navAMtareMkoipaNa tAharekAmezrAvasenahI // 22 // kimu muhyasi gatvaraiH pRthak kRpnnebNdhuvpuHprigrdaiH|| vimRza sva hitopayogino 'vasare'smin paralokapAMtha re // 23 // arth|| heparalokeMjanAra paMthIjIva tuM kapaNa dIna saraNadevAne asamartha ehavA tha ne pRthagatvarake jUdAjUdAverAjAse ehavAje baMdhu svajana tathA vapujezarIra tathA dha nadhAnyAdika parigraha teNekarI sumuMjAya ekoipaNa tAharAsArthe yAvenahI enAvA - Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56 adhyAtmakalpAma. rthale mATeedharmakaravAyoga avasaraneviSe potAnAhitopayogI paralokanA sahAyanUta ehavAje jJAnAdikaguNa tehone cittamAMrAkha // 23 // sukhamAsse sukhaM zeSe muMda pibasi khelasi // na jAne tvagrataH puNyairvinA te ki naviSyati // 24 // artha // have hamaNAtuMsukhevilazele paNa AgalatAharI sIgatithAse tekaheje heyA smAtuM hamaNApUrvopArjita puNyaphalanA upAyathI suMsukhebezIrahe tathAsukhenojanaka rele sukheMmadyAdikapAnakarele sukheMdyUtAdikrame paNAgala paranaveM tujanepuNyavinA | suMthavAnuDhe tesunathIjANato eTalepuNyavinA ghaNujavIyazsa // 24 // zItAttApAnmakSikAkattRNAdi sprshaadyutyaatksstttolpaadinessi||taa stAzcainiH karmaniHsvIkaroSi zvabhrAdInAM vedanA dhira dhiyaM te||35|| artha // havethoDAkaSTathI bIhatothako ghaNukaSTaaMgIkArakare tekahe devAtmAtuM tADhathI tApathI tathAmAMkhIpramukha tRNa mAnapramukhanA sparzAdikathI upamuMje alpa mAtrakaSTa tethIbIle kAyarathAya aneevApApakarmaikarIne zvanake narakAdikanA pra kAranIje mahAvedanAo teprateaMgIkArakare totAharIbudine dhiHkArale // 25 // kvacitkaSAyaiH kvacana pramAdaiH kadAgrahaiH kvApi ca mtsraayaiH|| mAnamAtman kaluSIkaroSi binneSi dhiGno narakAdadharmA // 26 // artha // valItehijakaheje heAtmAtuM kihAMka parISadAdikamAM kaSAyeMkarIne valI kihAMka kriyAnuSTAnAdikaneviSe pramAdekarIne valIkihAMka upadezAdikamAM kadAgraheMka rIne kihAMkaguNavaMtanI anumodanAneviSe matsarAdikeMkarIne potAnIaAtmAne malIna karele paNatuMdharmarahitayako narakathIbIhitonathI mATetujane dhiHkArale // 26 // iti zrIadhyAtmakalpame sAmAnyato verAgyopadezAkhyo dazamodhikAra samApta. adhdhrmshudhyupdeshH||nvebhvaapaayvinaashnaay tamajhadharma kaluSIkaroSi kiM // pramA damAnopadhimatsarAdinina mizritaM hyauSadhamAmayApadaM // 1 // ___ artha // havedharmazudinapadezanAmeM gyAramo adhikArakahe tihAMprathama dharmanI tAja thApe jedharmate navake0 saMsArasaMbaMdhI apAyaje janmamaraNAdika tehano vi nAzakaravAne samarthathAya ehavAdharmane hemUrkhayAtmA pramAdaje madyAdika tathAmAna ahaMkAra upadhi kapaTa tathAmatsara ityAdikeMkarIne suM malImakarele haveteupara dRSTAM takahele diyasmAtke mizritaauSadha AmayApahanasyAt eTale viruSavyamizrita - Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmazudhyupadezAdhikAra. 7 je auSadha tekAiroganivArakanahoya anetemajateauSadhanIpareM dharmapaNajopramAdAdi ke mizritahoyato saMsAranA apAyaje duHkhateno nivArakanahoya // 1 // ytH|| zaithilyamAtsaryakadAgrahakrudhonutApadaMnAvidhigauravANi ca // pramAdamAnau kuguruH kusaMgatiH zlAghArthitA vA sukRte malA ime // 2 // artha // havedharmaneviSe malasarivAjeTalAdopaLe teTalApUrvAcAryanA vacanathIdekhADe be sukRtajedharmakAryatemAM zaithilyake0 dharmaneviSe anAdaratA mAtsaryake guNavaMtaneviSe deSanuMdharavu tathAkadAgrahake 0 jUgavacananuhaTha krudhake / krodha valI anutApake suka takarInepale hAitikhedemeM phokaTadAnadI, phokaTatapasyAkIdhI ityAdikapazcAttAparnu kara q tathAdaMnake 0 kapaTa ane avidhike / zAstroktavidhiye rahita kriyAnuMkara tathAgaura vake0 9mahAdharmiSTa ityAdika mahoTAinuciMtava, valIpramAdaje dharmamAM asAvadhA napaNuM ane mAnajeahaMkAra valIkuguruje lohazilAtulya ane kusaMgatije UtsUtra nASI ehavAmithyAtvI pramukhanosaMga tathA zlAghArthitAke lokanAmukhathI potAnI kIrti-vAMga, eTalAprakArekarI dharmamalInathAya dharma,yathoktaphalanathAya // 5 // yathA taveSTA svaguNaprazaMsA tathA pareSAmiti mtsroshii|| teSAmimAM saMtanu yallaneyAstAM nessttdaanaadivinessttlaanH||3|| artha // daveAtmApotAnAguNanI prazaMsAvAMce tezrAzrInapadezene heyAtmAjema tujane potAnAguNanI prazaMsAvallana temaparaje anyajana tehanepaNapotAnA guNanIpra zaMsAvannanale ehajANIne matsararahitathako teanyajananI imAMke 7 guNanIprazaMsApra teM vistArInekahe jematuMpaNateprazaMsAprapAmeM kemake koine vAMbitadAnadIdhAvinApotA nepaNa vAMnitalAnanathAya eTalepArakAguNano prazaMsAkarIyeto potepaNa prazaMsanIyau janeSu gRhNatsu guNAn pramodase tato navitrI guNariktatA tavAgRhatsu doSAn paritapyase care bhavaMtu doSAstvayi susthiraasttH||4|| artha // havekeTalAka kAvyaneviSe guNaprazaMsAnIvAMnAthakI avaguNadekhAmene he thAtmAjotAharAguNa lokeMgrahaNakayAthakAM tuMharSapAmeDe toteharSapAmavAthI tAhare guNanI riktatAthAse anejolokeM avaguNabolatebate tuM paritApake0 khedapAme to tekhedapAmavAthI tAharAviSe avaguNate nizcalathairahese temATe guNakahyAthI harSa tha nedoSakahyAthI kheda ebeduvAnA tuMkarIsanahI // 4 // Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmakalpadrumaH - - pramodase svasya yathA'nyanirmitai stavaistathA cetpratipaMthinAmapi // vigarhaNaiH svasya yathopatapyase tathA ripUNAmapi cettatosi vit||5|| artha // heyAtmAtuM jemalokanAmukheM potAnAguNa stavasAMjalIne pramodapAme tema zatrunApaNa guNastavasAMjalIne jopramodapAmeM ane potAne vigarhaNaiH ke avarNavAdeM karIne jemaparItApakarele temajajo zatrunApaNa avarNavAda sAMjalIne tuMparItApa kare tevAreM ema jANije tuMjhAtAbo // 5 // athavA // stavairyathA svasya vigarhaNaizca pramodatApo najase tathA cet|| imau pareSAmapi taizcaturvapyudAsato vAsi tto'rthvedii||6|| itivApAThaH artha // valI pAThAMtarekarI ehijaarthakahele heyAtmAtuMjema potAnIstutiyeMkarI ne tathApotAnevigarhaNekarIne pramodatApauke 0 harSayanezokapratenajene temaja potAnI stavanA tathA niMdA ane paranIstavanA tathA paranIniMdA ecAreneviSejo udAsa tAke0 madhyasthAnAvanenaje tevAreMtuM arthavedIke0 paramArtha-jANaDo emajANiyeM ekAvya pahelAkAvyanuM pAThAMtarajANavU // 6 // navenna kopi stutimAtrato guNI khyAtyA na bavhyApi ditaM paratra ca // tadiburIyAdinirAyati tato mugdhAbhimAnagrahilo nisi kiM // 7 // artha // heyAtmAkevala ekalIstutimAtrathIja koiguNavaMtanathAya anevalI jaga tamA khyAtikIrtijoghaNIhoya topaNa tethI kAMparajavanu hitanathAya temATeparalo ke hitavAMDaka ehajetuMte mudhAke phokaTa animAnekarI ghahelothayo thako IrSA dikeMkarIne yAyatije uttarakAla tehane sAvAste bagADe eTaleIrSA karavAthI tAharo paranava(r)hita viNasIjAya itinAva // 7 // . sRjaMti ke ke na bahirmukhA janAH pramAdamAtsaryakubodhaviplutAH // 'dAnAdidharmANi malImasAnyam nyupedAzuddhaM sukRtaM carAevapi // 7 // artha // havedAnAdikakarmane je malInakare tehanekahene hetrAtmA pramAdaje madyA dika pAMcaprakAreM tathAmAtsarya eTale pArakIsaMpadAnI adekhAi tathAkubodhaje mi thyAdarzana dRSTirAga teNekarI viplutake0 parAnavyA edavA bahiramukhaje svacittaka lpita mArganAsthApaka kutIrthakalokate mliimske| mahAbhAraMnAdikeM dUHSata eha vAdAnapramukha te dharmakAryamAM koNakoNanathIkaratA arthAtamithyAtvIlokapaNa sarvapo Jain Education Interational Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmazudhyupadezAdhikAra. tapotAnA mananIruciyeM dAnapramukha dharmakAryakare paNa tepramAdAdikeM dUSitathakA ya thoktaphaladAyakanayAya temATetemalIna dharmakArya uveSIne yokuMpaNa shudhrmkr|||| AcgaditAni sukRtAni yathA dadhate sonAgyamatra na tathA prakaTIkRtAni // brIDAnatAnanasarojasarojanetrA vadaHsthalAni kalitAni yathA jkUlaiH // 5 // artha // haveprazaMsArahitadharmanuM vizeSaphaladekhADene ihAMzrIjinazAsananeviSe yA bAditake prazaMsAneDhAkyAthakA eTalejeprANI prazaMsAyerahita thakA ehavAje suruta ke dharmakArya tethIjehavI sunagatAnepAme tehavI prakaTitake jesurutakarIne loka yAgale prazaMsAkarAve te sunagatAnenapAme tehanuMdRSTAMtakahele jema brIDAjelajA te aikarIne natake 0 namra Ananasarojake mukhakamalajehana ehavIje sarojanetrAke kamalanayanA eTale uttamastrI tehanA vakSaHsthalaje stanamaMDalate ukUlaje vastrateNekarI sahitathakA jehavI sunagatAprateM pAme tehavA ughADAthakA sunagatApratenapAme // 5 // stutaiH zrutairvApyaparairnirIditai guNastavAtman sukRta kazcana // phalaMti naiva prakaTIkRtairnavo drumA di mUlairnipataMtyapi vadha // 20 // thartha // heyAtmA tAharAsukRtaje dharmakArya te zranyalokeM stutake0 vakhANethake tathA anyalokeM sAMnothake tathA anyalokeMdekhethake tethItujane kozguNanathI tela paradRSTAMtakaDe jemanUmImAMheMthI mUlapragaTakaregate umajedatephalenahIpaNa ulaTAhe gapaDe tema surUtapaNa kaghADAkasyAthakA phaladAyaka na thAya // 10 // tapaHkriyAvazyakadAnapUjanaiH zivaM na gaMtA guNamatsarI jnH|| apathyanojI na nirAmayo nvejsaaynairpytulairydaaturH||12|| artha // haveguNavaMtanuM matsarakaravuniSedhene guNajepArakA tapasaMyamadAnAdika teha neviSe matsaranuMkaranAra ehavoje manuSyate tapatathA kriyA je yAvazyaka dAna tathApUjana je jinabiMba pustakapramukhanIpUjA ityAdika sarvaprakArekarIpaNa modapAmenahI te upara dRSTAMtakahe jema thAturaje rogIpuruSate zrapathyanojana karatothako anopama mahAmU lA ehavAje rasAyana pAradAdika auSadha teNekarI rogarahitanathAya ihAM rogItethA tmA thane tapapramukhate rasAyaNa aneguNavaMtaupara matsarate thapathyanojana tathA mukti te nirogatA jANavI eupanayakaDaM // 11 // Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmakalpa Duma. maMtrapranAratnarasAyanAdi nidarzanAdalpamapIhi zuddhaM // dAnA nAvazyaka pauSadhAdi mahAphalaM puSyamitonyathA'nyat // 12 // artha // valI prakArAMtare tehijakale ihAMzrIjinazAsanamAM dAna devapUjA zrAvazya ka posahapramukhaje puNya tethokuMpaNa zuddha doSarahitakIdhoMhoyato maMtraje jAMgulIpra mukha tathA ratnaje sUryakAMta caMDakAMtAdika tathA rasAyanaje pArAdika tehanIpareM ma hApha kArIyA jemamaMtra thoDAkSaranuMhoya topA viSaprahArAdikaneharI mahAguNaka re tathA sUryakAMtAdika ratnanhAnuMhoyatopaNa mahAprakAzakare ane rasAyaNa yo kuMpaNa ma hoTArogahare temadoSarahita puNyajo thomuMhoyatopaNa mahAphaladAyakayAya ane tehathI viparItaje puNyakArya te anyathA ke0 ghaNuMhoyatopaNa alpaphaladAyakathAya // 12 // dIpo thAlpopi tamAMsi daMti lavopi rogAn harate sudhAyAH // tRNaM dadatyAzu kopi cAgnerdharmasya lezopyamanastathAdaH // 13 // dIpakalpake0 nhAnohoyatopaNa aMdhakAraTAlebe valIjema amR tano eka biMDumAtratepaNa sarvaroganehare valIjema agnInuekakalIyuMmAtratepaNa tRNA bAlInAkhe te nirmaladoSarahita ehavodharmanuM lezamAtratepaNa pApaneTAle // 13 // jAvopayogazUnyAH kurvannAvazyakIH kriyAH sarvAH // || 60 dehakvezaM janase phalamApsyasi naiva punarAsAM // 14 // artha || havesarva kriyAnI saphalatAte jAvasahitakaravAtha jahoya tekahene dethA tmAtuM nAvaje zraddhA tehanAjapayogakarI zUnyake0 rahita ehavAsarva avazya karavA yogya je paDikamaNuM paDilehApramukha kriyA teprate karatoyako paNa tethI kevala zarIrane klezamAtra pajAva tehijaphalapAmeve paNate kriyAnuM mukhyaphalaje mokSalakSaNa te sarva thAnahI pAme kemake nAvayakI zUnyakriyAjo ghaNI karItopaNa niHphalayAya // 14 itizrIdhyAtma kalpa me dharma zudhyupadezAkhya ekAdazodhikAra samApta // 11 // zrIdevagurudharmazuddhimadhikRtya kiMcidupadezaH // tatveSu sarveSu guruH pradhAnaM hitArthadharmA hi tpktisaadhyaaH|| zrayaMstamevetyaparIkSya mUDha dharmaprayAsAn kuruSe vRthaiva // 1 // artha || havebArameM dhikAreM deva guru dharma etraNatatvanI zuddhikahese tihAMprathamato jo zuddhagurumaje toja zuddha deva tathAzudadharmapAmiyeM temATeprathama gurutatvanI zuddhi kahe he AtmAsarvatatvamAM mukhyatatvate guru kemake hitArthake0 monekharthe dharma Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devagurudharmazudhyadhikAra. sAdhavohoyato te gurunAvacanathakIsadhAya temATetuM mUDhathako parIkSAkasyAvinAja gu| rune dhAzrayatothako dharmanenimiteMje prayAsakarele tevRthAke0 phokaTane // 1 // navI na dharpharavidhiprayukta rgamI zivaM yeSu gururna shucH|| rogIhi kalpo na rasAyanaistai ryeSAM prayoktA niSageva muuddh||2|| thartha // haveguruazubhahoyatodharmapaNa azudhthAya tekaDe navIje saMsArIjIva teNe thavidhiyekIdhAehavAje dAnAdikadharma tehathIjIva mogAmInathAya kemakeje dharmaneviSe zubhake nirdoSapaNuM nathI tedharmavRthAle tenaparadRSTAMta kahe jemarasAyananuM karanAra vaidyate guNAguNa- ajANamUrkhahoyato rogIpuruSa te rasAyanekarI nirogIna thAya temahArogI teyAtmA auSadhatedharma mUrkhavaidya te kuguru jANavo // 2 // samAzritastArakabakSito yo yasyAstvaho maUyitA sa eva // oghaMtarItA viSamaM kathaM sa tathaiva jaMtuH kugurornavAbdhiM // 3 // . artha // havekugurubane kuMtArakanuMdRSTAMtakahe jeprANiyeM tArakabuddhiyeMkarIne tAra kaneyAzrayoDe anetetArakaja AzrItaprANIne bujhADanAradoya toteprANI viSama stara ehavo ughaje samunApANIno pravAha tezIrIteMtarase temaja jethakI taravAnIyA zArAkhiye tehija jevAre boDe tivAreM samuinuM pArate kemapAmiyeM temaja kuguruthI javasamuzpaNa jANavU kemake jeguruprateM tArakajANIne saMsArasamuha taravAnI bAzA ye tehane thAzrayiyeM aneteguruto unmArgane dekhADavekarI pAzrItaprANIne saMsArasamu imA boDe tevAre te prANI saMsArasamujhno pArakemapAme enAvArthaDe // 3 // gajAzvapotodarathAn yatheSTapadAptaye na nijAn parAn vA // najati vijJAH suguNAn najaivaM zivAya zuzAn gurudevdhrmaan||4|| artha // temATezubhadevagurudharmane bAdaravutekaDe jemavijJaje nipuNapuruSa tevA vitasthAnakeM pahocavAnearthe potAnA athavApArakA hAthI ghoDA tathA vAhaNa uThaba lada ratha teyApApaNegurosahitasulakSaNAjogne aAdare kemakejo nirIkSaNa vAhana hoyato tehathIvAMDita sthAnakeMpahocAyanahI mATehesaralaprANI erItetuMpaNa mokSasthA naka pAmavAnegarthe zudaguNopeta evAje deva guru dharmatepratenaja jethakImopadapAme phalAvRthA syuH kugurUpadezataH kRtAdi dharmArthamapIha suuymaaH|| tadRSTirAgaM parimucya na de guruM vizuddhaMnaja cecitArthyasi // 5 // artha // havekugurunAupadezyAdharma phaladAyakanahoya tekaheje ihAMzrIjinazAsanane | Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmakalpa'ma. viSe kugurunAupadezathakI dharmaneyarthepaNaje nalAudyamakarelAhoya tephaladAyakanayAya mATehenazkajotuM mokSaphalanoyarthIlo todRSTirAgAMmIne zurUparupakagurunenaja // 5 // nyastA muktipathasya vAdakatayA zrIvIra ye prAk tvayAlu TAkAstvadRte'navan bahutarAsvavAsanaM te klau|| bidhA NA yatinAma tattanudhiyAM muSNati puNyazriyaH phUtkurmaH kimarAjake hyapi talAradA na kiM dasyavaH // 6 // artha // hvedRssttaaNtekr| kugurunI'STatAkaheDe hezrImahAvIra pUrvetumeje sudharmAsvA mipramukha mokSamArganA casAvanArAmUkyAhatA tepaDe kaliyugamAM tujavinA tAharAzA sananeviSe paTTaparaMparA suvihitAcAryathI alagAthaine potAnAkumatane pravavivekarI ne bhuTAkake lUTArAthayA havetehay (c)TArApaNuMkahe jenaNI teyatinAmadharAvatAtha kA svalpabudhiloka jekugurunIparikSAkarIsakatAnathI tehonI pusyarUpaje lakSmIteprateM khUTe ehavAteutsUtranASanAra kugurunIvAtato arthijIva kihAMjazpokAre kemakevi zeSajJAnIvinA pokArakasyA, kogamanathI eTale arAjakake rAjAnebanAveM ta sArakaje koTavAla tepaNacoranathAyasuM eTalerAjAnahoya tevAreje rakhavAlAhoya tehijacorIkare temahArAjAte zrIvIraparamAtmA tenomArga pravartakatesudharmAdikagaNa dhara arAjakatekalikAla lUMTAkate kumatanA pravartaka ityAdika upanayajANavU // 6 // damAdyasya zudhigurudevadhamai dhiMga dRSTirAgeNa guNAnapadaH // amutra zociSyasi tatphale tu kupaTayanojIva mdaamyaatH|| // artha // havedhazurudevagurudharmapAmine harSadharenahItekahele heyAtmAtuM anudeva gurudharmaprateMpAmavAthakI guNanIyapedArahita thayothako dRSTirAgeMkarI harSapAme temA Tetujane dhiHkArale paNa jevAre tehanuMphala udayazrAvaze tevAreMtuMnarakAdikaneviSe ghaNo zocapAmisa teda-dRSTAMta kahe jema mahArogIo puruSa svAdanA vazathakI kupathya jojana karIne paDherogavadhetivAreM ghaNu zocakare tematuMpaNa dRSTirAgeM karI kugurukudeva kudharma sevIne paLe urgati pAmethake ghapusocapAmisa // 7 // nAnaM susiktopi dadAti niMbakaH puSTA rasairvadhyagavI payo na ca // uHsthonRpo naiva susevitaH zriyaM dharma zivaM vA kugururna sNshritH|||| arth| davekugurunIsevA gunaphalanIdenArInathAya tekahe jemaliMbaDonalIpareMsI sothakopaNa yAMbAnuMphalanApe tayArasaje ghItelapramukha puSTakArIvastuthakIpaNavAMja - Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devagurudharmazudhyadhikAra. 63 elI gAyakAM dhathApenahI valIdezaSTavipamazravasthAnepAmyo jerAjAtene jalIpareMse vyathakopa lakSmIpe temakugurunepaNa sevyothako dharma athavA mohapratenApe kulaM na jAtiH pitaro gaNovA vidyA ca baMdhuzca gururdhanaM vA // hitAya jaMtone paraM na kiMcit kiMvAhatAH sajarudeyadharmAH // // || sarvapadArtha devagurudharmAdhikanete kale jaMtuke jIvane kunaje davAMgakulapramukha tathAjAtije mAtAnupada pitara ke0 pitAmahapramukha tathAgaNaje sa rakhAsarakhAmitranITolI tathA vidyAte SamaMgIpramukha tathAbaMdhuje svajana valIguruje ku vidyAdhyApaka ne dhanatesuvarNAdika tathAbIjAjekAM deza grAma maMdirapramukha sarva hitAya ke paralokanA hitaneArthe ko iyAyanadIpaNa satke0 gu6 ehavA deva gurudharma etraNaneprAdasyAthakAM paralokanA hitane prathAya // e // 0 mAtA pitA svaH suguruzca tatvAt prabodhya yo yojati zuddhadharme // na tatsamoriH pite navAbdhau yo dharmavighnAdikRtezca jiiv||10|| artha | veje dharmamAMjone te puruSanIprazaMsAkarene je puruSajehane tatvadekhADI pra tIbodha mADIne 6dharmamAMjoDe tehanete hijapuruSa mAtA tehijapitA tehijasvaja na nete hija gurujANavuM khanejejIva harekaprANine dharmanu aMtarAyAdika karIne saMsA rasamuDmAMnAkhetA tesarikhone koI bIjo zatrunayI // 10 // dA dielaje gurudevapUjA pitrAdinaktiH sukAbhilASaH // paropakArI vyavahArazuddhi nRNAmihAmutra ca saMpade syuH|| 112 // artha || havepuruSane saMpadAnAkAraNa keTalAne tekahele dAkSiNa tAje anukUlatA tyAlA anedevagurunI pUjA tathApitAmAtA kAkokAkI mahoTAnAI ityAdikaje koi gurusthAna kiyAhoya tehanInakti tathAparanecapakAranuM karavuM tathAvyavahArazu6te laheAdevAmAM sAcAparAkha eTalAprakAra tepuruSane ihalokeM athavAparaloke pa e saMpadAdevAnA kAraNanUtathAya // 11 // jineSvanaktiryaminAmavajJA karmasvanaucityamadharma sNgH|| patrApekSA paravaMcanaM ca sRjati puMsAM vipadaH samaMtAt // 12 // artha || havepUrvoktaprakArethI viparItapaNe pravarttatAM prANIne thApadAhoya tekadeve jinana tirahitapaNuM tathAsAdhunIvagaNanA ne karmaje sAdhu ne zrAvakanI kriyA tehane viSe anucitapaNuM tathA adharmaje dharmarahita ehavAnavaviha nAstikapramukha zra . Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmakalpama. thavAviruSamite mithyAtvI kumatipramukha tehanImitrAzte vivAhavyApAra pramukheMkarI paricayakara tathApitApramukhanI avagaNanA aneparane kumAlekha kumAnAmA kuDA mApa kuDAtolapramukheMkarone ugavU eTalAsarvaprakArekarI puruSaneApadAupaje // 1 // naktyaiva nArcasi jinaM sugurozca dharma nAkarNayasyavirataM viratirna dhatse // sAthai nirarthamapi ca pracinoSyaghAni mUlyena kena tadamutra samIdase zaM13 arth|| valIprakArAMtarekahe devAtmAtuM naktiyeMkarI jinapUjAkaratonathI anekadA pipUjetopaNa kulakarmAdika paravazapaNAyakI pUjele paNanaktithIpUjatonathI tapAsa dgurupAsethI dharmasAMjalatonathI tathAniraMtara aDhArapApasthAnaka pannarakarmAdAna pramu khathIsaMvaranukaravU ityAdikaviratIpaNuM tepaNanathIyAdarato tathAsArthakake potAne tha thavAkuTuMbAdikaneartha anenirarthakake svArthavinApaNa apathya anAcarita pApopadeza hiMsApradAna pramAdAcarita epAMcaprakArekarI kAraNavinA pApanemelaveDe toparalokeM tuM zAmUleMkarI sukhanI vAMbAkare ihAM mUlarUpate puNyajANavU // 13 // catuSpadaiH siMhazva svajAtyairmila nimAMstArayatIdi kshcit|| sadaiva tairmajati kopiurge zRgAlavaccetyamilan varaM sH||14|| thartha // havesugurunesiMhanInapamA anekugurune sIyAlanInapamAkahIne upadezeDe potAnIjAtInAje catuHpadamragapramukha tesAthemalyA siMhanIpareM esaMsAramAMje sadguru tepotAnI jAtInA navyapaMceMzyisaMjhImanuSyaityAdikasAtheM malyoyako bAzrItajIva netAre jemasiMhanijAzritacatuHpadane kUpagAdikathItAre temasugurupae nijAzritana vyajIvane saMsArasamusthItAre anekugurutesIyAlanIpareM svajAtIyaje manuSyAdikatha nevijAtIyaje catuHpada tehanesAIMlejazne ugajenarakapramukha valIugaje kUpAdikate mAMbumADe temATejekugurutenamavyothakojasAro jemapaMcAkhyAnamAM kokavannamAM bIjA vAghasiMhAdika-nayaTAlavAne arthe sarvacatuHparnemalI ekabalavaMtasiMhane rAjAkarI thApyo anesarvacatuHpada tehanIsevAkaravAlAgA ekadivasetevannamAM agnIlAgI tevAreM tesarvacatuHpada siMhanesaraNegayA tesarvanesiMhepotAne puMbaDevalagAmI ekaphAlekarI ko zkamahAnadI natarIpahelepAra pahocADyA valIkeTalAkadivase dAvAnalamiTayo vanna navapannavayayuM tevAreMtesarvacatuHpadane pAlApotAnegame pahocADayA ehavote siMhanopa rAkramadekhI koikarbudisIyAlepaNa keTalAka honasatva nirjAgya sasalApramukhajIvane potAnAsevakakIdhA valIkAlAMtareM davalAgo tevAre sIyAle nijAzrita sarvacatuHpadane Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devagurudharmazudhyadhikAra. - puMbaDevalagAmI phAlanarInadI utaravA lAgo tevAre sarvajIvasahita potepaNa a gAdhajalamAMbumo ihAMsiMhate suguru anesIyAlate kuguru mahAnadIte kurgati bane AzritajIvate dharmArthI manuSya emaupanayalevo // 14 // pUrNa taTAke tRSitaH sadaiva natepi gehe tudhitaH sa mUDhaH // ka lpadrume satyapi hI darize gurvAdiyogepi hi yaH pramAdI // 15 // artha // havegurvAdika yogabatepramAda karavunahI tedRSTAMtade'nekaheje nizcekarIje prANI devagurudharmanuM yogabatepaNa pramAdavaMtathAya to hAhAitikhedeteprANInasyAtalA veMpaNa sadAztarasyo valI te puruSa sukhaDI pramukhe nayAthakA gharamAM paNa nukhyo valI gharamAMbate kalpavRdaM paNa daridIne temATe gurvAdikano yogabate pramAdatyajIne dharmasAdhanakaravu tehijasArthakaDe // 15 // na dharmaciMtAgurudevanakti ryeSAM na vairAgyalavopi citte||tessaaN prasUklezaphalaH pazUnA mivo bhavaH syAudaraMnarINAM // 16 // artha ||hveprkaaraaNtreNtehijkhe AjameMguM dharmakIdhoyanehave nitya pratyazodharma karavAnuMDe ehavIjene vicAraNAnathI yauktaM utthAyotthAya ciMteyaM kimadya sukRtaM kRt| AyuSaH khamamAdAya ravirastamayaM gataH ||1||tthaa jene guruyane devanInaktinathI valI vairAganulezamAtrapaNanathI ehavAjepeTanarAprANI tehornujanmate pazu nuMma kuMtarApramu khanIpareM kevala mAtAne garnadhAraNAdikakleza karavAmAtraja phalahoya // 16 // . nadevakArye na ca saMghakArye yeSAM dhanaM nazvaramAza tessaaN|| tadarja nAdyairTajinarnavAMdhau patiSyatAM kiM lavalaMbanaM syAt // 27 // artha // haveprakArAMtareM supAtredhanavAvaravAnI saphalatAdekhADe jedhanavaMtaprANIna dhana devakAryaje prAsAdakarAvavA athavAjIrNodhAra biMbapratiSTA ityAdikaneviSa tathA saMghakAryaje caturvidhasaMghampoSavU tathAsAdharminIvatsalatAte hIna ane dInaje sAdharmi kahoyatenIciMtAkaravI tathA pustakalakhavavA ityAdika kAryomAMupayogInahoya teSA NInuM vinAzazIla ehajedhana tenapArjanAdikanApApekarI saMsArakUpamAMpaDatAne tedhana suMkAM AdhAranUtathAya arthAtakAMinathAya eTalesupAtrevyayavinA anyathAkozkAmenA ve||17||ti zrIadhyAtmakalpadhumedevagurudharmazudInAmA dAdazodhikAraH smaapt||17|| Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmakalpamaH tetIrNA navavAridhiM munivarAstenyo namaskurmade yeSAM no viSayeSu niga dhyati mano no vA kaSAyaiH plutN|| rAgaveSavimug prazAMtakaluSaM sAmyApta zarmAkSyaM nityaM khelati cAptasaMyamagaNAkrIma najanAvanAH // 1 // artha // haveyatizidopadezanAmA teramoadhikArakahele temAMprathamayatinuM svarUpaka heje jemunImana viSayamA AsaktapAmatuMnathI tathAkrodhAdikakaSAyamAM vyAptuM nathI ehavAjemahAnunAva saMsArasamuthItasyA tehanenamaskArakariyeM ye jemunirAja rAgarahita thaine kaluSatAje pApAcaraNatehane zAMtapamADyo valIsamatAyeMkarIya nupamasukhapAmyo ehaqthazne pAMcamahAvratanI pacavIsanAvanA tathA anityAdika bAranAvanAnenaje valIjinapraNItaje saMyamanAguNa damAdikarUpa udyAnaneviSe khele ehajehanumanahoya tehaneja tatvathakI munikahiyeM enAvArthaDe // 1 // svAdhyAyamAditsasi no pramAdaiH zuddhA na guptIH samitIzca dhtse|| ta podhiA nArjasi dehamodA dalpe hi deto dadhase kaSAyAn // 2 // pa rIsahanno sahase na copa sargAnna zIlAMgadharopi vaa'si||tnmodmaa popi navAdhi pAraM mune kathaM yAsyavizeSamAtrAt // 3 // yugmaM // artha // havesAdhunAveSamAtrathakIja arthasidinathAya tekahele hemunituMpramAdaka rIsizAyathyAnakaravA vAMDatonathI tathAzu-nirmala manAdikatragupti ane ryAdi kapAMcasumatIne dhAraNakaratonathI valIzarIranAmohathI bAhyaanyaMtara beprakAreMtapapa Na karatonathI tathAthomopaNa kaSAyanukAraNanapanAthI kaSAyadhare // 2 // tathAkudhA dika bAvIsaparisaha ane devatA pramukhanAkarelA upasarga tepratenathIsaheto tathA ya DhArasahastrarUpa zolAMgarathane paNadharatonathI anekevala veSamAtrathIja modanevAle pa gaerIteMtotuM saMsArasamunopArakemapAmIsa // 3 // ebekAvyanoartha ekole.. AjIvikArthamiha yadyativeSameva dhatse caritramamalaM na tu kaSTa niiruH|| ta tsi kiM na na bineti jagajighRkurmatyuH kutopi narakazca na vessmaatraat| athavalItehijakahele hesAdhutuMAsaMsAramA AjIvikAnezrarthe je yatinoveSadha rele anekaSTakaravAthI bIhitothako nirmala niraticAra jecAritrateprate dharatonathI to tevAre tuM emakAMnathIjANato je jagatanugrAsakaranAra ehavojemRtyu te kothIbIhatona thI valIsAdhunoveSamAtra dhasyAMthakI to narakapaNabIhitonathI eTale mRtyu ane naraka ebevAnA sarvathA tujaneyAvazeja paNa tAhArAthI DarasenahI itinAva // 4 // Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yatizidopadezAdhikAra. vaSeNa mAdyasi yate caraNaM vinAtman pUjAM ca vAMsi janAbaddhopadhiM c|| mugdhapratAraNanave narake 'si gaMtA nyAyaM binarSi tdjaaglkrtriiyN||5|| artha // heatmAtuMcAritravinA yatineveSekarIharSapAmele anelokathakI baduprakAra nIpUjA vaMdana satkArapramukha tathAnapadhije vastrapAtra pustakAdikapratevAMce paNapatuM emugdha lokane pratAraNake kapaTakriyAyeM ugAzkarI tehathInapArkojenarakatihAMja rahIza temATetuM ajAgale katarInA nyAyaprateMdharene jemakoI khATakiyeM ekabakarIhA vAnearthe vadhakaravAnesthAnakeMyANI kAtIyeMdhAracaDAvI saUkarI tebakarInepAsekA timUkI eTalAmAMko'kAmanearthe potebaramAMgayo paLavADebakarIye potAnApageMkarInU mIkhoditemAMkAtidATI nevicAyuMje rakhekhATakIyAvetivAreMdekhe emajANItehanAna parasutI daivayogathI kaMThatalekAtInIdhArayAvI tethIgakhaMdabAgayuM anemRtyupAmi temahe yAtmAtuMpaNa tebakarInIpareM ajJAnIthazne kAtIrUpanarakane DhAMkirAkhene paNateavazya nAvipaNAthI udayAvyAvinA rahesejanahI temATeprathamathIja ajJAnatyajIne sAva dhAnaraheje enyAyagraMthAtareM bIjeprakAreMpaNa laravyuMDe // 5 // jAne'sti saMyamataponiramInirAtmannasya pratigrahanarasya na nisskriyopi|| kiMrgatau nipatataH zaraNaM tavAste saukhyaM ca dAsyati paratra kimityvedi| artha // heyAtmAelokaraMjana nimitteMje saMyamatathAtapa teNekarIne gRhasthopA seMthI ahAra auSadha vastrapAtrAdika-levu te to saMyamatapAdikanA samUha vakrayake0 mUlapaNanathayuM tevAreMtujane 'rgatimAMpaLatAM zaraNatesuMne aneparalokeM sukhateM koNA pase tevicArIjo etolokonApratigrahanu mUlamAtrapaNa tAharUMsurutanathI mATetujane narakepaDatAM udhAra aneparalokaneviSe sukhatezAthakIyAse enAvArthaDe // 6 // kiM lokasatkRtinamaskaraNArcanAyai re mugdha tuSyasi vinApi vizucayogAn kRtan navAMdhupatane tava yatpramAdo bodhidrumAzrayamimAni karoti prshn|| _ artha // havelokasatkArAdikadekhI rAcavUnahItekaDe hemUDhAtmA guhanirmala doSarahita ehavAje manavacanakAyAnAyoga tevinAlokono satkAraje anyutthAnA dika tathAnamaskAravaMdanA arcanA jenavAMgapUjA vilepanAdika teNekarIne suMdarSapAme be kemakeepramAdate tAharesaMsArakUpamAM paDatAMbodharUpa vRdanAthAlaMbanane dedavAne e lokasatkArate kuhADArUpaDe eTaletAharopramAdarUpavairIte tujane saMsArarUpakuvAmA Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmakalpajuma. nAkhavAsAraM bodhazrAlaMbanarUpavRdane lokasatkArarUpa kuhADekarI dene eTalehamaNA to satkArapAmimanamA harSadharele paNAgale bodhapAmavo urlanayAse // 7 // guNAMstavAzritya namaMtyamI janA dadatyupadhyAlayanaidaziSyakAn // vinA guNAn veSabhUSebinarSi cet ta taSThakAnAM tava nAvinI gtiH|t|| arth||hesaadho dharmArthilokato tahArAguNAzrIne tujanename tathA upadhi vastra pAtrAdika bAlaya vasti naiSaja annapAnAdika aneziSya tujaneyApele anetuMjoguNa vinAja mAtra veSadhare tevAre tAharIdhUtanI gati thAze jemagArA kRtrima navAnavA veSa karIlokanA dhanagIliye paDekozkadivaseM tehanAvipAkathI vadha baMdhanAdika pA me tema tAharA havAlapaNa tehanIpare thAse // 7 // 'nAjIvikApraNayinI tanayAdiciMtA no rAjanIzca nagavatsamayaM ca ve si|| no rAjanIdharasi vA'' gamapustakAniityapi pApanAzukSetathA pi caraNe yatase na nido tatte pratigrahanaro narakArthameva // // artha // havesAdhupaNAnuM sukhadekhADe henihukateMgharabAraparigrahatomUkyA mATe yAjIvikA tathAputrAdikanI ciMtAnathI temarAjAsaMbaMdhInayapaNanathI vattIjinapraNI ta sikSAMtapaNajANene athavAjainasikSAMtanA pustakadharele topaNazucAritraneviSe madyamakaratonathI tevAretAharUM vastrapAtrAdikarnule, tehaynArate narakaneathajabe ||e zAstrajhopi dRDhavratopi gRhiNIputrAdibaMdhonkitopyaMgI yadyatate pramAdavazago na pretya saukhyshriye|tnmodvisststrilokjyinH kAcit parA puSTatA bacAyuSkatayA sa vA narapazunUnaM gmii'rgtau||1|| artha // haveDateyogepaNajIva dharmakaratonathI tehanAbekAraNadekhADe laukikatha ne lokottarazAstrane jANatothako tathA paMcamahAvratadhArIthako tathAstrIputrAdikanA pratibaMdherahitathako paNa jeprANIpramAdavaze pamayothako paralokanAsukhanI saMpadArUpa dha maikAryaneviSendyama karatonathI totihAM traNalokarnu jIpanAraje moharUpazatru tehanI na koika alakSyamahAuSTatAjANavI athavAte nararUpapazubApaDo pUrvenarakAdikanA AyuSAnA bAMdhavAthakI urgatimAMja janArale emajANIbaiyeM // 10 // nacArayasyanudinaM na karomi sarva sAvadyamityasakRdetadayo karoSi // nityaM mRSoktijinavaMcananAritA tatsAvadyato narakameva vinAvaye te Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yatizidopadezAdhikAra. 6 artha || have tanAveSamAM nityeMmRSAvAdipaNuM dekhADele jeya tibIjA lokone ThagavA sAraM sarvathAsAvaya karUnahI ekahI nepale vAraMvAra sAvadhakarma sacitazrAraMnapramu khare temATe nityeMmRSAvArdekarI nArIthayuM ehavuMje sAvadyayAraMnAdikakarma tehathI tujane narakeMjajasaMnaveLe juduMbolIne sAvadyakaravAyI niveMnarakagatithAya // 11 // veSopadezAdyupadhipratAritA dadatyanISTAnRjavo dhunA janAH // suMde ca zeSe ca sukhaM viceSTase navAMtare jJAsyasi tatphalaM punaH // 12 // artha | vajIte hijakadeve hesAdhuhamaNAyAnavamAtuM kAlAmelA kapamApramukhanA veSe tathAlokaraMjavApramukhanerthe upadezavyApI kapaTavairAgapoSIne dharmakathAkalele i tyAdikakapaTeMkarI jenolAlokate tujane vAMbita anna pAna vastra pAtra vasati sijhA dikAne tethI sukhekhAyaDe sukhesube sukheramato phirele paNate sukhanogavyAnuM phala paranaveM narakAdikanADuHkhavinA bIjokAMijAlI sanahI // 12 // AjIvikA divividhAtiM nRzAnizAtaH kRchreNa kepi mahataiva sRjati dharmAn tejyopi nirdaya jighRkSa si sarvamiSTaM no saMyame ca yatase navitA kathaM dI13 artha | valI prakArAMtare tehijakale keTalAka zrAvako khAjIvikAje udaravRtti yAdizabdathI vastra prAraNa rAjadaMma putrAdikavivAda ityAdikaciMtAyekarI sadA kAlavyAkulayakA ghaNI kaSTeMkarIne dharmajedAnapramukha tekarele ne he nirdayaveSanAdharanA ra tevApAzethIpaNa annapAnAdika sarvavAMThitavastu devAnevAle asaMyamamAM na yamakaronI mATe hAitikhedetAharI tesIgatIthAse // 13 // ArAdhito vA guNavAn svayaM taran bhavAbdhimasmAnapi tArayiSyati // zrayaMti ye tvAmiti niktibhiH phalaM tavaiSAM ca kimasti nirguNa // 14 // artha | guNavaMta esaMyamaguNesahitale emahAnubhAvale eneyArAdhyAyako potesaM sArasamujhatareve te ApaNa nepaNa tArase ehavI buddhiyeM ghIna ktiyeM karI teprANiyeM tu janezrAzrayo thanetuMtopote nirguDho mATetujane athavAte zrAzrayakaranArane emAMzo phala eTajetuMbuto ko teprAlInepaNa boDebe enAvArtha // 14 // svayaM pramAdairnipatan navabadhau kathaMsvanaktAnapi tArayiSyasi // pra tArayan svArthamRjUna zivArthinaH svatonyatazcaiva vilupya seM'dasA // 15 // // muniporte pramAdekarIne bumatoDato potAnAnakaje sevaka loka tene zItArIza kemake potAne annapAnAdikamale teneArthe saralaje mohArthiloka te Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ go adhyAtmakalpama. hanevaMcatoSako tuMpharele eTalepotAnA pramAdAcaraNathI anebIjolokane ugavAthI ebanneprakAranA pApekarIne tuMlopAya // 15 // gRhmAsi zayyAhRtipustakopadhIna sadA parecyastapasasviyaM sthitiH|| tatte pramAdAritAtpratigrahai INArNamannasya paratra kA gatiH // 16 // artha // he veSanA dharanArayati tuM lokopAsethI zayyA vasti yahAra tathApustaka jhAnopakaraNa tathAupadhi vastrapAtrAdikaje nityaliye teto tapasIlokanI sthiti je paraMtu tuMto pratyakSpramAdamA magnathako kAMipaNatapasyAdika karatonathI temATe pra tigrahane niyavekarI nArIyayuM ehabuMjepramAda tethakIupAyuje leNo te leNAne viSe manmathako khutoboehaduMbato tAharIparanaveM sIavasthAthAse eTaleprathamatuM cAritrale ine pramAdasevene telegokarele tevArapane tapasaMyamAdikavinA lokopAse thIzayyAdi ka pratelIyeThe tebIjoleNo emaebeprakAranA leNAmAMkhUtothako tAharIsI aba sthAthAse arthAta uSTayavasthAja pAmIsa itinAva // 16 // na kApi sini ca tetizAyi mune kriyaayogtpHshrutaadi|| tathA pyahaMkArakadarthitastvaM khyAtIccyA tAmyasi dhiG mudhA kiN||17|| artha // havetathAvidhaguNavinA kIrtinesuMbAMDe hemunitAhareviSeko vidyAmaMtrA dika sidinathI valIvAMdaNA khamAsamaNApramukha naSTa kriyAnathI tathAmanavacana kAyAnA yoganI gunapravRttinathI tathAbAhyAnyaMtaratapanathIkarato tathAzrutajJAna thA dizabdathI pranAvikapaNuM rAjApramukhatuM pratibodhaQ ityAdikaguNatepaNanathI topaNatuM ahaMkAre kadarthitayako khyAtije prasiditehanI vAMbAyekarIne phokaTazoparItApakare ne mATetujane dhiHkArathAutAharAmA jo koatizayaguNahoya tevAreMto khyAtinI vAMbApaNayuktale anetevinAja prakhyAtInevAMle mATetuM dhikkAravAyogyajo // 17 // hInopyare nAgyaguNairmudhAtman vAMbastavArcAyanavApnuvaMzca // Iya'n parenyo lanase'titApamidApi yAto kugatiM prtr||10|| artha // pharotehijakaheje areni gya niHpusyakathAtmAtuM guNarahitathako pho kaTastavanApUjApramukhane vAMDato jopUjAstavanAnathAyato valIlokonaparakodhakarato thako ihalokepaNa atizaya tApasaMtApapAmele aneprlokepnn'rgtiyeNjshsh||1|| guNairvihInopi janAnatistuti pratigrahAn yanmuditaH pratIbasi // lulAyagozvoSTrakharAdijanmani vinA tataste navitA na nisskryH||2|| Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yatiziktopadezAdhikAra. || havekugatimAMpaDavAviSe upadezakarIne pratibodheve heyativeSanAdhAraka tuM gurahitako harSavaMtathayIne lokathI namaskArAdika stavanA vastrapAtrayannAdi kalevAvAle tehathIjane jujAyaje pAmopANI va devAyogya athavA gojebaladIyo hala gADA yaMtra kola pramukha vahevAyogya athavAtryazvate svArIkaravAyogya tathA uMTa khararAsana anekavidhanAravadevAyogya ityAdikaJpravatAra pAmyAvinA tepratigrahAdi kanuM mUlanAya kemake guNa vinApaNa lokopAsethI pratigrahAdika kalpele te hanuMjelo pAmA pramukhanA avatArapAmi nAravahInechUTavuMbe enAvArtha // 19 // guNeSu nocchasi cenmune tataH pragIya se yairapi vaMdyase'rcyase ||ju gupsitAM pretya gatiM gato 'pi tairdasiSya se cA'ninaviSyase'pi // dAnamAnanutivaMdanApare moMdase nikRtiraMjitairjanaiH // navavaipi sukRtasya caillavaH kopi sopi tava luvyate ditaiH|| 22 // artha | vajIte hijaprakArAMtarekahene hemunijotuMguNane viSe udyamakaratonathI te vAhanaveMje tujane zrAvakAdika gItanAsapramukhekarIgAyale tathAvalI dvAdazAvartta vAM dAyeM karI vAMde sugaMdhalepanAdikeMkarI pUjebe tetuMparanaveM niMdanIka kurUpa dariztAdi ka pAmyAthakA tehijatAharAupara isase tathAnAnAprakAranIpImA upajAvase eTale svAmipaNe tarase netuMdAsapaNethAisa tihAM jAto lAThIpramukhanA prahArekarI tujapIDase || 20 || hemunituM kapaTa kriyAyeM karI lokarIjavIne te hone dAnasanmAna stavana vaMdanAne viSe tatpara dekhIne harSapAmeDhe paNa ema nathAjANato je tAharo jeza mAtra tehane lokaluTebe // 21 // veNI mugdhakRtairnahi stavai rna khyAtidAnArcanavaMdanAdiniH // vi nA guNAnno navaduHkhasaMkSaya stato guNAnarjaya ki stvaadiniH||12 artha // havestavanAdikanI vAMbAmakIne guNanupoSakara kuMtekadene hemunituM vizeSAvize nAjA havA mugdhalokanI karelIje stutitathAkhyAti prazaMsAdika teNekarI guNavaM tanathAya valI guNaje jJAnAdika tehanIprAptivinA saMsAranovinAza ne muktinI prAptina yA temATe kevala guNane janapArjanakara palastutikarAvavAthI kAMiyarthasiddhinathI22 yeSi zAstraM sadasaddicitrA lApAdinistAmyasi vA samA yaiH|| yeSAM janAnAmiha raMjanAya javAMtare te kva mune kva ca tvN|| 23 // artha || havejokarI javavAmATetuM zAstranole paNajavAMtaretuM kihAM ghanerIjanArajo 'd Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 adhyAtmakalpama. kakihAM tedekhADe hemunituMje lokarIjavavAnimitte satke nalojinAgama tathA asatke virudabaukSAdikazAstrate pratenaNe anevalI kapaTasahita nAnAprakAra nAbAlApasaMlApAdika teNekarIne ghaeNprayAsakarele paNanavAMtareM telokakidAgatimA | jaze anetuM kegatiyeMjaza eTalevAnaveM jAvajIvazuddhIje jIva teM rIjavyAhaze teparajaveMkopaNa tAhare kAmeAvesenahI // 23 // parigrahaM vaM vyajahAdAde statki na dharmopakRtibalAttaM // karoSi zayyopadhipustakAde garopi nAmAMtaratopi dNtaa||5|| artha // haveparigrahatyajavA pAzrInapadezene hemuniteMpUrva gharapramukha-parigrahabAM Dathu anevatI dharmopakaraNane mIseMkarIne zayyA vasti upadhi vastra pAtrAdika pusta ka AdizabdayI pAThA cAbakhI pothI bAMdhaNA japamAlA pramukhanapakaraNano parigraha suMkare dharmopakaraNajekAMza badamalo mamatAnAvazathakI vadhArerAkhiyeMte parigrahajajA vo kemake garake0 viSa tehaneMnAmAMtarakasyAthakI eTalenAmapheravInArakhyAthIpa e haMtAke0 mRtyukArakahoyaja joviSane sAkara amRta ityAdikakahiyeMtopaNa khAMdhu thakuM prANaharaNakare temaparigrahane dharmopakaraNa nimitte rAkhyothakopaNa dhurgatiyApe parigrahAtsvIkRtadharmasAdhanAnidhAnamAtrAskima mUDha tuSyasi // na vetsi henApyatinAritA tarI nimajjayatyaMginamaMbudhau drutaM ||shy|| artha ||vliitehijkhene hemUrkhasAdhotuM svIkRtake pramANakidhuMDe dharmasAdhanake dharmopakaraNa ehanAmamAtrajehana ehavoparigraha pAmyAthI suMharSa pAmele hemavatuMna thIjANatoje atizayanArI ehavojesuvarNa teNekarInarI ehavItarIje hoDI tejema aMgInake bezanAramanuSyane boDe tematujanepaNa dharmopakaraNanemIseM malyoehavo je atiparigrahatenavasamumA boDaze itinAvaH // 25 // yehaHkaSAyakalikarmanibaMdhanAjanaM syuH pustkaadinirpiihitdhrmsaadhnaiH|| teSAM rasAyanavarairapi sarpadAmayai rAtminAMgadathateH sukhakRttu kiM navet26 ___ artha // jemuni hitake vAMgyuMje dharmanuMsAdhanajethakI ehavAje pustakAvikate aikarInepaNa aMhajepApa tathAkaSAyaje krodhAdika tathA kalijekalahatenA karavA thakI karmaje jhAnAvaraNiyAdika tenAnikAMcitbaMdhanAjanathAya tehanebIjoko sukhakArya nivRttinuMkaranAranathAya eTalejehanedharmopakaraNatehija mamatvanAvazathakI parigrahapaNe pariNamyADe totehaneartha klezakaSAyAdikane karavekarIkarmavRddhikare Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 73 yatizidopadezAdhikAra. totedanesaMtoSate paDe pharIbIjAzAthakIyAse enAvArtha tehadRSTAMtakahe jema rasA yanaje mRgAMgapArAdika tehanosevanakaravAthIja ulaTomAMdApaDayo eTalerasAyanatha kIpaNa jehanerogavadhyo topatehanAroganuM nivArakabIjosukhakArI koznathI // 26 // radArtha khalu saMyamasya gaditA ye'rthA yatInAM jinai vAsaHpustakapAtra kapranRtayo dhrmopkRtyaatmkaaH|| mUrjanmohavazAtta eva kudhiyA saMsA rapAtAya dhik svaM svasyaiva vadhAya zastramadhiyAM yahuHprayuktaM nvet|| artha // nizcekarIneje vastrapustakapramukha padArthatezrIjinezvareM sAdhunesaMyamanI rakSA neyarthe dharmopakaraNa svarUpekahyAne tohAhA itikhede tehijapadArtha kubudhinAdhaNIne atizaya mohanAvazathakI ulaTAsaMsAramAMbUDAvanAranAkAraNa thapaDele tehadRSTAM ta jema buddhihInapuruSa potAnu astrajekhaGgAdika teviparItapaNe rAkhyuMhoya topo tAnejavadhakArIthAya tehanIpare jANa // 27 // .. saMyamopakaraNabalAtparAn nArayan yadasi pustkaadiniH|| gokharoSTamahiSAdirUpanattacciraM tvamapi bhaaryissyse||shn|| artha // hemunituM je paraprANInAravAhaka poDhI balada gaMTapramukhane saMyamanAnapakaraNa nemIsekarI pustakAdika- nAravahevarAveDe temATeteprANItujanepaNa balada uMTa rAsa.. na pAmApramukhanA avatArapAmyAthakA cirakAlalageM nAravahevarAvaze // 2 // vastrapAtratanupustakAdinaH zonayA na khalu saMyamasya saa|| AdimA ca dadate navaM parA muktimAzraya tadibayaikikaraNa artha // havevastrapAtrAdikathI saMyamanIzonAnathItekahe hemuni vastrapAtratathAza rIra pustakaztyAdikanI zonAkIdheyake nizcekarI saMyamanIzonAnathAya eTalevastrAdi kanIzonAte saMyamane azonAkAraNIne temAMpaNavalI Adimake pahelIje vastrAdi kanIzonAte navanramaNajathApe ane parake bIjIje saMyamanIzonAte modajApe te mATejosaMsAranI vAMbAhoyato vastrAdikanI zonAthAdara ghanejo muktinovAMga tujane hoya to saMyamanIzonAbAdara // // vastrapAtratanupuskAdinaH zonayA na khalu saMyamasya saa|| tAM tadatra pa ridAya saMyame kiM yate na yatase zivArthyapi ||ticottraaiimaavH // 3 // artha // vastrapAtreti epAgaMtara ezloka-pUrvAda pUrvanIparejANavU aneuttarArthanI - Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ knung adhyAtmakalpadruma. vyAkhyAkahe tasmAtkAraNAt tekAraNamATehesAdho te vastrAdikanI zonAnAMmIne jomuktinoarthIboto jinapraNIta cAritraneviSe kemandyamakaratonathI // 30 // zItAtapAdyAnnamanAgapIda parISadAzcattamase visoDhuM // kathaM tatonArakagarnavAsa chuHkhAnisoDhAsi navAMtare tvaM // 3 // artha // haveparISada sahevAthAzrI upadezadhApeDe hemunijotuM saMyamaneviSe TAhADa tApapramukha thoDApaNaparISaha sahevAnesamarthanathI anekAyarathAya tonavAMtareneviSe narakatathA garnavAsanAkuHkha kema sahIsa eTale narakAdikanA phuHkhasahevAthIto parISa hanAuHkhasahevunacuMDe emajANa // 31 // mune na kiM nazvaramasvadeda mRptiMDamenaM sutpovrtaadyaiH|| nipI Dya nItInavadukharAze ditvAtmasAjaivasukhaM karoSi // 3 // artha // havesAdhune tapapramukhaD udyamakarakuMkahele hesAdhu evinAzazIla tathA thA kharapotAnunahI ehavojedeharUpa mATinupima tehane natAjinAjhAsahita tapavratapramukhe karI damIne saMsAranAGaHkhasaMbaMdhI sarvanayabAMmine muktisaMbaMdhI surakhateM potAnevaza kemanathIkarato // 32 // yadatra kaSTaM caraNasya pAlane paratra tiryaGnarakeSu ytpunH||tyomi thaH sapratipakhatA sthitA vizeSadRSTyAnyataraM jadIdi tat // 33 // artha // hesAdhujezhAM zrIjinazAsaneviSe cAritrapAlavAnIkaSTale baneparanave ti yaMcanarakAdikaneviSeje kaSTane tebedukaSTane paraspareM pratipadapaNuMradeDe eTalejihAM cA ritrakaSTa tihAMtiyaMcanarakanu kaSTanathI anejihAM tiryaMcanarakAdikanA kaSTa tihAM cAritra kaSTanathI temATevizeSadRSTiyeM vicArI tebemAMthI ekakaSTanemUka // 33 // zamatra yahijariva pramAdajaM paratra yaccAbdhiriva dyumuktigaM // tayormi thaH sapratipadatA sthitA vizeSadRSTyAnyataragRhANa tat // 30 // artha // havesukhanugrahakaheDe hesAdhozhAM cAritramAMpramAdakaravAthIje sukha te bijeTabuMDe anesaMyamanA pAlavAyakIje devalokamuktinAsukha tesamuisaravADe tebandesukhane parasparapratipakSpaNuM jihAMpramAdasukhatihAM muktisukhanathI ane jihAM muktisukha tihAMpramAdasukhanathI mATevizeSe vicArI bemAthI sArajANetene aadr||34|| Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - yatizidopadezAdhikAra. athavA niyaMtraNAyAcaraNe'tra tiryak strIgarnakuMnInarakeSu yA ca // tayomithaH sapratipadAnAvA zeiSadRSTyA'nyatarAM gRhANa // 35 // artha // havegurupArataMtrAzrayIkaheDe hesAdhuzhAMjinazAsanamAM cAritraneviSeje gurupArataMtryAdikatraNaprakArano paravazapaNuM ane tiryaMcanAavatAramA tathAstrInAgarna mAM tathA kuMnIteghaNojasAMkamAmukhajunArakIne upajavAnuMsthAnakatemAM upanAjenAra kIte khaMDokhaMDathayI bAhera nikale tehane viSeje paravazatApaNDe tebehune parasparaprati padIpAle eTale jihAMcAritranI niyaMtraNAhoya tihAMtiryaMca strIyane narakAdikanI niyaMtraNAnahoya anejihAM tiryacastrInarakAdikanI niyaMtraNAhoya tihAM cAritranI niyaMtraNAnahoya mATevizeSadRSTi vicArIne tebemAMthI ekaniyaMtraNAnezrAdara // 35 // sahatapoyamasaMyamayaMtraNAM svavazatAsahane di guNo mhaan||shivN guNa iti vA pAThaH // paravazastvatinUrisa hiNyase na ca gaNaM badamApsyasi kaM ca na // 36 // artha // haveparavazeSuHkhasahevAkaratA potAnAvazeuHkhasahevunaluM tekahe hesA dhutuM cothapramukhatapa tathA niyamanigrahAdika te yama tathAsattaranedeM saMyamasaMbaMdhI etraNa niyaMtraNAuMchetenuMsahanakara kemake etraNa niyaMtraNAzrote potAne svAdhInapaNe sahanakaravI te mahoTo guNa tathApAgaMtare ethakI zivaMguNake muktirUpIyoguNa hoya ane je atiparavazapaNe ekeDiyAdikamAM parAdhInathako ghaNIjaniyaMtraNAyo sahIsa tihAM akAmanirdhArAsivAya adhikuMguNamAtra kAMpaNapAmIsanahI // 36 // aNIyasAsAmyaniyaMtraNAnuvA munetra kaSTena caritrajena c|| yadi dayo 'gatigarnavAsagA sukhAvalestatkimavApi naarthitN||37|| artha // valIprakAMtaretehijakaheDe hesAdho AjanmamAM samatArUpaniyaMtraNAtesaM baMdhIkaSTa tathAcAritrasaMbaMdhIje alpamAtrakaSTa teNekarI urgati ane garnAvAsasaMbaMdhI asukhanAsamUha kyathAyaDe totethI suvAMDitapaNuMtunapAmyo arthAtpAmyoja // 3 // tyaja spRhAM svaH zivazarmalAne svIkRtya tiryaGnarakAdi juHkhaM // sukhANunizceviSayAdijAtaiH saMtopyate saMyamakaSTanIruH // 3 // . artha // havepramAdavaMtane rIseka kaheDe hesAdhutuM jo viSayAdikathAnapanoje sukha noleza teNekarI saMtoSapAme thane saMyamanAkaSTathIbIdele erIteto teM tiryaMca tathA Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 adhyAtmakalpahuma. narakaH khakabulakarIne svargamohanA sukhapAmavAna vAMchAsUkIdIdhI eTaleaNumAtra sukha upara rAjyothako svargamodanuM atulyasukhahAre enAvArthabe // 38 // samagraciMtArtihRteridApi yasmin sukhaM syAtparamaM ratAnAM // paratra ceMjAdimahodaya zrIH pramAdyasIdApi kathaM caritre // 35 // artha || havecAritrayI ihalokeMtathA paralokeMsukhale tekahene cAritramariktathayalA ehavAjenAvasAdhu tehane sarvaciMtAnA nivAravAthakI ihalokepaNa paramaanupamasukha do paralokaiMpa DrAdikanI saMpadA tathA mohanIsaMpadAhoya tohesAdho ehaje cAritratene viSe rahyo kotuM suMpramAdakarele yataH devalokasamANo pariyAja mahesi paM // rayAdharayANaMca mahANarayasArisA // 1 // punaH naca rAjanayaM naca corajayaM na ca vRttinayaM na viyoga // iha lokasukhaM paralokahitaM zramaNatvamidaM ramaNIyataraM // 2 // mahAtapodhyAnaparISadAdi na satvasAdhya yadi dhartumIza // tadbhAvanAH kiM samitIca guptI se zivArthin na manaHprasAdhyAH // 40 // anityatAdyA maja nAvanAH sadA yatasva duHsAdhyaguNe'pi saMyame // ji ghatsayA te tvarate hyayaM yamaH zrayan pramAdAnna navAdvineSi kiM // 42 // artha | veje bahukaSTakarI zakenadI tote sukhasAdhyadharma kare tekahebe sAdhu tuM parAkra mavaMtapuruSane sAdhavAyogya ehavAje mAsakhamaNapramukha mahAtapa tathA prANAyAmAdika dhyAna tathA dhAdikaparisaha dharavAnesamarthanathI tohemonAvAlaka kevalamanekarIja sAdhisakI evIje nityAdikanAvanAtenuM sevanakara // 40 // tathAvalI prakArAMta reka sAdhatuM nityatApramukha bAranAvanA ne sadAnaja khaneduHkheM sAdhavAyogya mUlottaraguNabe jenA evAsaMyamane viSeSaNa sukumAlapaNuMbAMmIdyamakara kemake mR tyute tujane grAsakaravAnI vaDhAyeM utAvaluMthAyale dinadinaprateM karUMyAveLe mA pramAdasevato koNa manekarI saMsArathakI bIhitora heje // 41 // taM manaste kuvikalpajAle rvacopyavayaizca vapuH pramAdaiH // labdhI zva siddhIzca tathApi vAMchana manorathaireva DhadA datosi // 42 // dagdhaM mano me kuvikalpajAlairvacopya vayaizca vapuH pramAdaiH // labdhIzca si tathApi vana manorathai reva DhaDhA vidanye // itivApAThaH // 43 // artha || havesAmagrI vinApaNa mahoTAmoTA manorathakaravA phala teka dene he Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ UN yatizidopadezAdhikAra. sAdhutAharomanateM mAgavikalpanAsamUheM viNasADayuM anevacanapaNa mRSAnASaNAdi ka pApekarIviNasADaghu valIzarIrapaNa pramAdajemadyAdikateNekarI viNasADayuM erIteM manavacanakAyArUpa traguptiviNasADI topaNa grAmosahIpramukhalabdhi tathAmaMtradhi yAdikasidhine vAMDe mATe hAitikhede manorathekarIja pIDAyaH jemazAlI budha khAM mapramukha sAmagrIvinApaNa kozamUrkhahIranAnojananuM manorathadharato aharnizavikalpeM ja pIDAya tematuMpaNapIDAya // 42 // tathAvalIpAgaMtareM mAharumana kuvikalpajAleM viNAsyuM tathA avadyake mRSAnASaNAdikapA vacanaviNAsyuM anepramAdekarIzarIra viNAsyuM topaNa labdhi bhane siddhi prateM vAMDato thako hAitikhede TuM manorathamAtra ja suMpImArnu ityAdika pahelAkAvyanuM pAgaMtara kAvyajANavU // 43 // manovazaste sukhaHkhasaMgamo mano mileyaistu tadAtmakaM navet // pramAdacArairiti vAryatAM milaDIlAMgamitrairanuSaMjayAnizaM // 44 // artha // havemananesatasaMgamAMjoDaq tekahele hesAdhutAhare sukhadhane kuHkhanoje mi lApa temananevaza kemakemanajehanIsAmile terUpIthAya jema tailane jehavAphUlano saMgamile tehavIvAsanAmayathAya mATemananepramAdarUpacorasAyamalato vArIne nitye zI lAMgaratharUpajemitra tenIsAmelava jethakItujane sarvathAsukhasArtheja milApathAya // 4 // dhruvaH pramAdairnavavAridhau mune tava prapAtaH paramatsaraH punH|| gale na boruzilopamosti ce kathaM tdonmjjnmvyvaapsysi||4|| artha // haveyuktivizeSekarI pramAdanoparihArakahele hesAdhupramAdanAhetuyeMkarI tu janesaMsAramAMpaDato nizcaya thakI kemakepramAda anesaMsArane agmidhumAdikanIpareM nityabaMdha anevalIjo galebAMdhimoTI zilAsarikhaM paraprANInaparamatsaratujanele tevA re saMsArasaMmumAthI tarInikala kemapAmisa mATepramAdayane mtsrbedutyj||45|| maharSayaH kepi sadaMtyudIryA pyugrAtapAdInyadi nirjarArtha // kaSTaM prasaMgAgatamapyapIyopIcan zivaM kiM sahase na nido|| 46 // artha // havekaSTasahevAthAzrI upadezApe keTalAkamahAkRSI tenazvAduskhA mI dIkSitacAra vyavahArIputranIpareM zItAdika parisahanAsahanArA valI nagrake ya gokaThiNa ghAtapake0 taDakApramukha kaSTane tadarInepaNa nirjarAnebarthasaheje tevAreMhe sAdhutuM muktinetovAMje tevAreM prasaMgathI udayathAvyuM ehavosvalpamAtra kaSTapratekAMna pIlaheto anekaSTasahyAvinA muktikemapAmisa enAvArtha // 6 // Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmakalpajuma. yo dAnamAnastutivaMdanAdinina modate'nyairna tu urmnaayte||alaa jalAnAdiparISadAn jayan yatiH satatvAdaparo vimbakaH // 4 // artha // haveasAdhupaNA tathA sAdhupaNAno nedadekhADe jelAnathalAnAdika pa riSahanejIpatothako grahasthApyo ahAraupadhipramukhadAna tathAsatkArastutipramu khamAna ityAdikekarI harSapAmenahI aneghalAna apamAna prahArAdike uhavAyanahI tehijaparamArthathI yatijANavo ane aparake bIjAjedAna vaMdanAdikathI harSapAme tathA alAnanaMdAdikathI uhavAya teyatinAveSe viDaMbakake 0 naTarUpajANavA // 4 // dadhagRhastheSu mamatvabuddhiM tadIya taptyA paritapyamAnaH // a nirvRtAMtaHkaraNaH sadA svai steSAM ca pApairdhamitA navesiAdhanA artha // havemanoguptirAkhavAnebarthe yati grahasthanI ciMtAkaravInahI tekaDe hesAdhutuMgrahasthaneviSa mamatvanIbudidharatothako anegrahasthanIciMtAyeM tapatothako potAnApApeM tathAgrahasthanApApeM niraMtaravyAkulacittavaMtathako sNsaarmaaNnmiis||4|| tyaktvA gRhaM svaM parageciMtA taptasya ko nAma guNastavarSe // AjIvi kA'ste yativeSato'tra surgatiHpretya tu nivArA // 4 // artha // hesAdhu potAnugharamUkIne valIpArakA zrAvakAdikanAgharanI ciMtAyeMkarI tujanezoguNa ekagharamakI ghaNAgharanIciMtAyeM koiguNanathIyAnavamAMtotujane yati veSanApratApathI AjIvikAcAle paNaparanaveMto tujane atizayatinivAraka ehavA narakAdika paNaparanaveM urgatinovAranArakoznathI enAvArtha // 4 // kurve na sAvadhamiti pratijJAM vadannakurvannapi dedamAtrAt // zayyA dikatyeSu nudan gRhasthAn hRdA girA vA'si kathaM mumukduH|| 5 // artha // havetuMkAyAmAtrathIsAdhuDo paNamanavacanathIsAdhunathI tekahele hemuktivAM bakasAdhutuM nityaprateM yAvazyakakaratAM savaM sAvaUjogaM paJcarakhAmi jA jIvAe tivihaM tiviheNaM maNeNaM vAyAe kAeNaM ityAdikapAThakahIne DhuMsarvasAvadyakarunahI ehavIpra tijJAkaratothako tesAvadyamAtra zarIrathIja thaNakaratothakothayo paNazayyA jeupAzra yapramukha kAryaneviSe grahasthanepreratothakoDo to temAMmanathI thanevacanathI mumudu tezA no eTale mana vacana kAyAyeMkarI sAvadyamUke tehanemumuTu kahiyeM anetuMtokAyAmA tathIja sAvadyakaratonathI paNamanathI sAvadyaciMtavene anevacanathI sAvadyakarmaprereneM temATemanathI tathA vacanathI mumukunathI mAtrakAyAdhIja mumukule enAvArtha ihAMprera Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yatizidopadezAdhikAra. jAe NAte AdezadevAmAtrajajANavI bIjIpravartanarUpaprakaraNa ityAdikapreraNIyace eTale pUrvepaNazrAvakeM ekatakasyAMce lAjakAraNale ityAdikapreraNAkasyAnuto sAdhunevyavahA rameja yathAzrIrAyapraznIyasUtre juttameyaMsuriyAnA purANameyaMsuriyAnA kivvameyaMsuriyA nA karaNijameyaMsuriyAnA thAiNameyaMsuriyAnA banAnAyameyaMsuriyAnA ityAdika vidhivAkyadekhAya tepreraNAjANavI // 50 // kathaM mamatvAya mamatvatovA sAvadyamitrasyapi saMghaloke // na de mamayyapyudare hi zastrI kSiptAkSiNoti daNatopyasUna kiN||51|| artha // valItehajakaheje hesAdhotuM sAdhusAdhvI zrAvakazrAvikArUpa caturvidhasaMgha mAM amukAgItArthanAvakhatamA bAcaityakarAvyuM ehavImahoTApAmavAnearthe tathAthA amArAgaThano caityanapAzrayAdikaDe ityAdikamamatvathakI suMsAvadyakarmavAMlele saMsA rInIpare sAraMnakAryasarvamAthelezane karavAmuMvAMce athavAsaMghamAM mahatvapAmavAneartha tathAmamatvathakoja sAvayaje dhanaprApti pramukhatesuMbAMbeje jemATe sonAnIburIpaNa pe TamAMcApIpakI suMprANaharaNanathIkaratIke. eTalesonAnIburIpaNa peTamAMmArIthako prA gahare temasaMghanimittapaNa avidhiye sAvadyakarmakIdhuMte saMyamarUpamANanehare 51 // raMkaH kopi janAninatipadavIM tyaktvA prasAdA jurorveSaM prApya yateH kathaMcana kiMyabAstraM padaM kopi ca // maukharyAdivazIkRtarjujanatAdA nArcanairgarvanA gAtmAnaM gaNayannaremiva dhiggaMtA jutaM urgtau||5|| artha // havetrAtmAne nakSatapaNuMnivAravA upadeze kozkapuruSapUrve grahasthAva satAyeM rAkahoya anelokone upahAsyakaravAyogya niMdAkaravAyogya vividhaprakAranI lokonIsevA karavAyogyahoya paLegurunApazAyathI teavasthAtyajI yatinoveSapA mItathAghaNAkaTeM kAMskazAstranunaNavUpAmI tathAtemAMvalI kozkAcAryaupAdhyAyA dikapadIpAmine vAcAlapaNA pramukhakalAyeM nolAlokonevazakarI tehanAkarelA je dAnapUjA satkArAdika terokarIne ahaMkAradharato thako potAnA thAtmAne rAjAtu vyagaNe paNa emanajANeje daMte zIgaNatimA esarva dAnapUjAdika je thAya teto zrIjinezvaranA mArgane thAya temATehAitikhede teprANI satAvaluMUrgatije narakAdika temAMjAze mATegarvanakaraduM // 55 // prApyApi cAritramidaM purApaM svdossjaishcevissyprmaadaiH||nvaaN ..... budhau dhik patitAsi nido dato'si khaistdnNtkaal||53|| Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ GO adhyAtmakalpama. - artha // have'rlanacAritrapAmine viSayapramAdatyajavA teprakArAMtarekahele henicha urlanaeharbuje cAritratepAmine jopotAnAvAMkathIupanA ehavAje viSayapramAda teNe karItuMsaMsArasamuzmAMpamIza tevAre te anaMtAkAlasudhI cAragatisaMbaMdhInAHkhekarIne pIDAza temATedhiHkAratujane jetuMcAritraneviSa ujamAlathAtonathI // 53 // kathamapi samavApya bodhiratnaM yugasamilAdinidarzanAdurApaM // kuru kuru ripuvazyatAmagaban kimapi hitaM lanase yato'rthitaM // 4 // artha // havedRSTAMtasahita bodhanuMsanapaNuMkahele hesAdhutuMyugasamilAdika dazadRSTAM teMkarI urjanaeha samaketarUparatna teghaNekaSTaMpAmine AgovadayamANa viSayAdika zatru tehayAdhInapaNuMtyajatuMthako kAMzakathAtmAnuhitaje saMyamAdikatekara jethakIvAM bitasukhapAme. culnaga pAsaga dhanne jUe rayaNeya sumiNa cakketha ||cmmjuuge paramANu dasa ditA maayne||1||edshdRssttaaNtnaanaamjaavaa // puvaM teduGAjurga avaraM te tasta hu uusmilaa||jugnirbumi paveso iya saMsa maNualaMno // 1 // ityAvazyake // 5 // viSasvime te viSayapramAdA asaMTatA maansdehvaacH|| asaM yamAH saptadazApi dAsyA dayazcabinyaccara nitymenyH||5|| artha // havenAmathakI zatrudevAmIne tethIdUrarahevAno upadezathApele hesAdho vi SayajezabdAdikapAMca tathApramAdaje madyAdika pAMca ane asaMtRtakahetAM mokasAmU kyA evAje manavacanakAyAnAyoga tathA prANAtipAtAdika pAMghaavrata anepAMceMdi yacaM ajItavu tathAkrodhAdika cArakaSAyano aparihAra anemanavacanakAyA etra payogane HpravartiyeM pravarttAvaq esarvamalIsattara asaMyamanAsthAnaka tathAvalI hAsya rati dharati jaya zoka ugahA e hAsyaSaTka eTalAM tAhArAzatruDe temATeethakI sadAkAla bIhItothako vicaraje // 55 // gurUnavApyApyapahAya geha madhItya zAstraeyapi tatvavAMci // nirvAdaciMtAdinarAyanAve pyUSena kiM pretya hitAya ytnH||5|| artha // havesarvasAmagrI malyALatAMpaNa AtmahitakAMnathIkarato tekahele heSituM gharatAMjhIne gurujedharmAcArya tehanepAmIne tathAtatvaprarUpaka zAstrajesikAMta tenapIne paNa tathA nirvAhajezrAjIvikA tehanIciMtA aneyAdizabdathI vasvapAtra vasatipramukha nIciMtA anerAjanaya cauranaya ityAdikatehano narajesamUha tathAvalIyAdizabdathI gRha rAja dezAMtara jalapaMtha pramukhavyApAra tehanodhanAvaDatA paNa paralokanA hitane Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yatizidopadezAdhikAra. arthaM kAMnadyamanathIkarato eTale sakalasAmagrIne yogepaNa jodhAtmahitanathI sAdha to topaDe ghaNoja zocakarIza enAvArthaDe // 56 // virAdhitaiH saMyamasarvayogaiH patiSyataste nvjHkhraashau||shaastraa Ni ziSyopadhipustakAdyA naktAzca lokAH zaraNAya naalN||5|| artha // havesaMyamagrahIne saMyamavirAdhanAnakaravI tekahe heyatiteMvirAdhyA ehavA je saMyamanAsarvayoga eTale mUlaguNavattaraguNAdikavirAdhyAtehetuyeMkarIne saMsAranA muHkhasamUhamAMpaDatAtujane zAstrajeAgamAdika tathA ziSyaje napadhIpustakapramukha tathA valInatalokaje zrAvakazrAvikAdika tekozaraNApavAne samarthanahIthAya paNa eka saMyama mAtraja avirAdhyo thako zaraNadAzthAze // 5 // yasya dANopi suradhAmasukhAni palyakoTInaNAM dina vatI hyadhikAM ddaati|| kiM dArayasyadhama saMyamajIvi taM tat dA dA pramatta punarasya kutastavAptiH // 7 // artha // havesaMyameMjIvitarnu phaladekhADI pramAdanoparihAra upadeze hesAdho saMya majIvitarnu haNajemuhUrtamAtra tepaNapuruSanenizcayathI sAdhika bANokojhipalyopamala meM devalokanAsukhayApe yamuktaM pratikramaNasUtravRttI sAmAzyaMkueMto samanAvaMsA vaghddiygN|| Asuresu baMdha ittiya mittAi paliyAI // 1 // baannviikoddii| lrkgunnshishsspnnviisN|| navasayapaNavIsAe satihA aDanAga paliyassa // // iti bANukaroDa bhogaNasAtalAkha pacIsahajAra navaseMpacIza eTalApavyopama aneeka pavyopamanA navanAgakarIyeM ehavAAunavamAMza aneteparavalI ekanavamAMzano eka tRtIyAMza eTaludevAyu beghamInA ekasAmAzkathIbaMdhAya te AMke karI likhiyeM.yeM eee 25 e 25, 71. to hAhAitikhede headhamanIcaprANI tuM saMyameMjIvitane ke mahArele hepramAdavaMtapharInetujane esaMyamanIprApti kyAthIthAze // 5 // nAmnApi yasyeti jane'si pUjyaH zuzAttato neSTasukhAni kaani|| ta saMyame'smin yatase mumudo 'nunUyamAnoruphalepi kiM na // 5 // artha havedhArasamAptinA maMgalanearthe saMyamanAzunaphala dekhADI zikSAkahe he modArthAsAdhu jesaMyamanA kevalanAmamAtrayIja eTalesaMyamI ehabunAmamAtra dharAvyA thIja pratyakSa prakAre karI lokaneviSe tuM pUjanIkathayoDo toguhanirmala saMyamathI zAzAsvargamodAdika vAMnitasukhanahoya eTalesaMyamathI anISTasukha hoyaja temATepa Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmakalpajuma. / tyadRzyamAna jeha mahAphalaanunavAyaDe ehavAe saMyamaneviSe tuM kAMudyama nathI karato sarvathA udyamakaravoja yuktale // 5 // iti zrI adhyAtmakalpame yatizi jhAnidhAnonAma trayodazodhikAra. saMpUrNaH // atha sAmanyato yatIn vizeSadharmasthagRhiNazcAzritya mithyAtvAdisaM vropdeshH||mithyaalyogaa viratipramAdA nAtmansadA saMraNu saukhya min // asaMhatA yanavatApamete susaMtA muktiramAM ca ddyuH||1|| arth| have yatine tathAsamyaktamUlabAravRttadhAraka zrAvakane sAdhAraNa mithyAtvAvati kaSAya yoga nirodhopadeza tathA saMvaropadeza nAmAcaudamo adhikArakahe tihAMprathamaka mabaMdhanAtuje mithyAtvAdikateharnusaMvarakahele heyAtmAtuM sukhanevAMbato hoyatomithyA tvaje aniyahikAdikapAMca temAManiyahika tepotAnAzAstrAdikanAM mamatvathI kadAya hakaravo tekutIdhipAkhaMDAdika bIjudhanAniyahika te sarve devAH sarve guruvaH sarve dharmA zva ArAdhyAH ehavoaniprAya jesAmAnyaprAkRtalokonote trImuMbhAninivezika te va stunu yathAsthita svarUpajANethake paNa koSTAninivezanA vazathI potAnuM matathA pavAnearthe goSTImAhilAdikanIpeThe asatyarUpaNAnukaravU cothosAMzayika te devAdi katatvane viSe AsAcUMke AsAcUM emasaMdehadharavo pAMcamuM anAnogikate anAjoga nAvazathakI ekeDiyAdikanevi jIvAdikatatvanuM ajANavU 5 epAMcamithyAtva tathA agunamanoyogAdikatraNa aneaviratite prANAtipAtAdikapAMca tathApramAda je madyAdika pAMca ecArenesadAkAlalage saMvarakuMkemake ecAreMne agasaMvasyAthakA saMsA ranAtApapratye Ape ane saMvayAthakA muktirUpiNI lakSmIneApe // 1 // manaH saMtRNu de vinnasaMTatamanA yataH // ___ yAti taMulamatsyo jJAk saptamI narakAvanIM // 2 // artha // haveprathamathI mana-saMvaranapadezele hepaMmitAtmA tuMtArAmananesaMvara kemake manane saMvare rahita ebuMje taMulamatsya teutAvaluM thoDAkAlamAMja sAtamAMnarakapTathvIyeM jazvavatare ematsyasamuzmAhelA mahoTAmatsyonI pAkhanIpApaNamAMhe sUkSmamatsine garne sAtamInarakathIcavIneavatarele tematsya taMDulapramANagarnajathAya paDetemahAma tsyanA mukhanAphADamA pesatAMnikalatA ehavAanekandAnA matsyAdikadekhIne tetaMula matsyaehaciMtaveje hAhAitikhedejo mAhArI AvaDImohoTI kAyAthazhotato duMA sarvajIvanAkoliyAkalaM paNaemAMthIekenejAvAnApuM eQmahAAna ciMtavatothako aMtarmuhUrtapramANa vAyunogavIne ekamuhartane aMtareMvalI sAtamInarakapTathvI jaya - Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mithyAtvAdinirodhopadezAdhikAra. vatare erIteMjIvate vacana tathAkAyAyeM azaktathakohoyato paNa mAtraekamananAja a | saMvarathakI taMulamatsyanIpeThe urgatigAmIyAya // 2 // . prasannacaMjarAjarSe mnHprsrsNvrau||nrk sya zivasyApi hetunUtau dANAdapi // 3 // artha // valItenaparaja dRSTAMtakahele heprANi mana-prasaraje DAnanIpravRttidhane saM varaje durthyAnathInivRtti tebeda ekakSaNamAtramAMjema prasannacaMrAjASinenarakanAM ane muktinApaNa kAraNathayA kemaketene mananAuAnathI ekadaNamAtramA sAtamAMnarakanuMda lamelavyu ane tejamananA saMvarathI ekadaNamAM kevalajhAnapaNa upAyaM. // 3 // havesaMdepathItepraznacaMDAjarSinosabaMdhalakhIyebai ye kSitipratiSTitapuramA prasannacaM rAjA rAjyakaratAhatA anyadAtihAM zrIvIrasvAmI samosasyA prasannacaMtAjA saha parivAreM vAMdavAzrAvyo dezanAsAMjalI vairAgyapAmyo putranerAjyasthApI zrIvIrapAseM potedIkAlIdhI anukramegItArthathayo anyadAvihArakarato rAjagRhanagareMyAvyo ti hAMjinakalpInI tulyanAneyarthe smazAnamAM kAsaggadharIrahyo eTalAmAMzrIvIrasvA mIrAjagRhanagaresamosasthAle nagaralokasarva nagavaMtane vAMdavAjAyane eTalAmAMkoie ka vevaNika teditipratiSThitanagarathIpAvyADe temAMthIekavaNika prasannacaMrAjarSine jozbocyo kedhanyavyApaNArAjAneje rAjyalakSmItRNanImAphakatyajIne dhyAnAdhirUDhatha ko nayatapakarene tesAnalIbIjovaNikabolyo keahodhiHkaar|enaatpne enumukhajo vAyogyanathI kemakeebApaDAbAlakaputrane rAjyApI mUDhathanikalyo anepAlato sImADebIjArAjAyeMAvInebAlakanurAjyaharIlevAnagaraghekhuDe nagaratathAdezanAlokasarva anAthathayAthakA bahutalapeDe mATedezanAMgase ghajanarthathAze tethIeteMDuMdharmadhArAdhe te sAMjalIprasannacaMrAjarSi dhyAnathIcUkIne ciMtavavAlAgo keahomujabega mAhAra rAjyale evokoNane emaroDthyAnamA vyAptathaine manasAtheMja mahAsaMgrAmakaravAmAMmayo tesamayeMzreNikarAjA zrIvIrane vAMdavAjAtAMmArgamAM tekAnasaggadharasAdhudekhI nakti pUrvakavAMdI tehanInagratapasyAne anumodato samosaraNepahoto tyAMzrIvIranevAdineSu byuM jesvAmIeprasannacaMDrAjarSi dhyAnAdhirUDhaavasthAmAM meMvAMdyo tezravasthAne samaya kAla karato zogatipAmeM jagavaMteMkayuM sAtamInarakapAmeM tesAMnalizreNikasaMtrAMtathaira hyo haveprasannacaMDrAjarSiyeM manathIsaMgrAmakaratAM sarvazatruhasyA aneekakoimahoTA za trunIsAtheyukSakaratA yAyudhasarvanaSTathayAne tyArejANyuje mAtheMlohanoTopapaheyone te lagnezatrUnemAruM emaciMtavI mAthehAyanAkhyo eTalemastakatatkAlatuM locitamuMmadekhI - Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84 adhyAtma kalpaDuma. ne manamAMsaMvegapAmyo pazcAttApakaravAlAgyo hAhAzrAmedhuMDuyana citavyaM miSThAmiDukka devAlAgo evAmAMphI zreNI ke vIrane puDhacaM hesvAmIyAsamaye rAjarSikAlakaretozIga tipAme bhagavaMteyanuttara vimAnakayuM tesAMnajI vismitathaine zreNikepuDhadhuM kahovA mI pazto narakako teetapasvInekemasaMnave aneeka muhUrta netryAMtare anu tara vimAnakatyuM tepaNa samaMjasa athavA cAMtekarInemeM anyathAsAMnalyuM tevAreMna gavaMte yathAsthita sarvavRttAMteMkarI zreNikanosaMdeha TAkyo eTalAmAM deva nino nAdAMnI puDhadhuM hesvAmi zrAmahotsavakyAMthAyane nagavaMtekayuMje prasa nacaMdra rAjarSine kevalajJAna panuM tyAMdevatA mahotsava karele emae prasannacaMdra rAjarSine ekamuhUrttaneaMtare mananovyApAra narakahete anemukti hetepaNathayo / mano'pravRttimAtreNa dhyAnaM naikeMdriyAdiSu // dharmya zukramanaH sthairya nAjastu dhyAyinaH stumaH // 4 // 4 // artha || havepavanasAdhanAdikathI mananorodha nirarthakale tekahebe kevalamananI pra vRttije manovyApArarahitapaNuM teokarIne ekeMDriyAdikaje ekeMDriya beMDriya teMyi cau reDiya asaM zipaMceMyi tehane viSedhyAnaje manorodha lakSaNa te zuMnathI eTalepavanasA dhanAdika manorodhakaravAthI jodhyAnathAyato ekeM priyAdikane viSeyAya kemake te hanesva nAvathIja mananeAnAveMkarI manovyApAranIpravRttinathI tethIpavanasAdhanAdikatekoisa mAdhilakSaNa dhyAnanopayogInathI zvAsarodhAdika kliSTakarmatha sAhamuM manaprArtiyeM vyAkulayAya paNaje dharma dhyAna anezukladhyAna teokarIne mananIsthiratAnenaje evAje dhyAnanAkaranAra teneja staviyeMbeyeM eTaledhyAnate tenuMjapramANale itinAvaH // 4 // sAthai nirarthakaM vA yanmanaH sadhyAnayaMtritaM // virataM durvikalpenyaH pAragAMstAM stave yatIn // 5 // artha !! havedhyAnekarI jehanuMmanasArthaka ke 0 saphalabe athavA nirarthaka ke 0 niSphalale topaNa zunadhyAnekariyaMtrita eTale sAMkalUMthakuM Durvikalpaje gunakAryanAmanoratha te hathI viramyUMbe to te sadA dhyAnajabe ehavAje saMsAranApAragAmI sAdhutehane DhuMstakuMkuM // 5 vaco'pravRttimAtreNa maunaM ke ke na bibhrate // nira vadyaM vaco yeSAM vacoguptAMstu tAMstuve // 6 // artha // havevacanayoganuM saMvarajapadezebe kevalavacananI pravRtti eTalemAtra vaca nane caravekarIne koNakoNaekeMdiyAdika tathA paMceMdriyamAMpaNa roga vize Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mithyAtvAdinirodhopadezAdhikAra. tya pathI tathAmanuSyamAMpaNa muMgAbobaDApramukhaprANI maunapaNAnenathIdharatAsuM eTaletesa mI napalojadhare to tethI tehane vacanaguptivaMtanakahiyeM paNa je hanuvacana niravadyake0 pApa rahita hoya eTalevacana bolyAnI zaktibatAMpaNa sarvathAsAvadyavacananabole tenevacanagupti vaMtakahiyeM vAstavuMkuM paNa mAtra maunapaNoja dhayAyI vacanaguptivaMtanakahiyeM // 6 // niravadyaM vaco vRddhi sAvadyavacanairyataH // prayA tA narakaM ghoraM vasurAjAdayodrutaM // 7 // artha | vedRSTAMterIne sAvadyavacananuM aniSTaphaladekhADe heprANituM pAparahi tavacanabola kemake sAvadyavacanekarIne vasurAjA pramukha te ghorarau ehavoje naraka | tene pAmyAM tevasurAjAnosaMbaMdha zrImAcAryakRta rAmacaritramAthI vistAreMjoilevo e majAlI asatyavacana sAvadyavacanano parihArakaravo // 7 // ihAmutra ca vairAya DarvAco narakAya ca // nida prarodati vadagdhAH punarnadi // 8 // artha | valI hijakale jervacano teyAnavamAM praneparanavamAMpaNa vairakArIthA nevajI narakadA pAthAya jemATe miyekarIdAdhAjevRddhAdika tepharInavapallavathA ya paNa durvacananAdAdhA jemanuSya tenavapallavanathAya eTasnehAMkura tenepragaTenahI kema keravacanathI upanoje vairanAva tejanmAMtarepaNanamaTe itibhAvaH // 8 // taeva jinA dIkSA kAlAdA kevalo javaM // ava dyAdiniyA brUyu rjhanatraya nRtopi na // // // || eTalAmATe dIvAlIdhApatre kevalajJAna upajeMtihAMlageM jinajetIrthaMkaradeva teti zruta avadhi etrajJAnanA dhArakabata paNa avadyajepApa tathAcyA dizandathI vacanate dhyAnavighAtAdikale emajAlI tehanAnayathI bojenahI yadyapi jagavaMtane ba thapa manaparyavajJAnanI sattAhoya tathA piihAMtrajJAnanA dhArakakahyA tejANi vaije manaparyavajJAnanuMto mAtra manano paryAyajANavAnuMja sAmyarthabe temATekhA cAyeM ihAMkanahI aneupAdhyAya zrI ratnacaM gaNikRta ejagraMthanI TIkAmAMpala ema jalakhne valI vizeSabuddhivaMte vicAra // // kRpayA saMvRNu svAMgaM karmA jJAnanidarzanAt // saM vRtAsaMvRtAMgA yat sukhaduHkhAnyavApnuyuH // 10 // artha || havekAyasaMvarakabe heprANi tuMkaruNAyeMkarIne kAMcabAnAdRSTAMtanAni Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmakalpajuma. darzanathakI potAnIkAyAnesaMvara kemake kAyAnAsaMvaravaMta ane asaMvaravaMtate anukrame sukhaanekuHkhapAme eTakAyAnA saMvaravaMtatesukhapAme aneasaMvaravaMtate phuHkhapAme je mabekAcabAhatA temAthIekepotAnA aMgasaMvakhyAto pApIzIyAlathImRtyunapAmyo a ne bIjepotAnAaMgasaMvasyAnahI to pApIzIyAlathI akAlamRtyupAmyo edRSTAMta savi starapaNe zrIjhAtAsUtranA cothAadhyenathI jANavaM // 10 // kAyastaMnAnna ke ke syu starustaMnAdayo ytH||shi vahetuHkriyA yeSAM kAyastAMstu stuve yatIn // 11 // artha // kevalakAyane sthiratAmAtrathItotaruje vada tathA acetanaje stanAdika te koNakoNasaMvaravaMtanathI arthAtajeko kAyavyApAranA asamarthaDe tesarvakAyasaMvaravaM tajale paNajehanI kriyAje kAyavyApAra temokneyarthe hoya tehane kAyaguptivaMta kahiyeM baiyeM jekAyavyApArane batesAmarthe paNa agunakAyavyApArane ruMdhe anegunakriyAno khapa kare tehane kAyaguptivaMtakahiyeM itinAvaH // 11 // zrutisaMyamamAtraNa zabdAnkAn ke tyati n|| zSTAniSTeSu caiteSu rAgaSau tyjnmuniH||12|| arthahavepaMceMDiyanuM saMvarakahe temAMprathama zrotraMDiyadhAzrI kahe kevalakAnanA vyApAranA nirodhathakIja koNakoNaeDiya beMDiya teMyi coreMDriya tathApaMceMhiyati ryaca anemanuSyamadhyepaNa beherApramukhaje zrotrahiyeM vikala hoya tezabdanAviSayane nathI tyajatAsuM arthAtatyajejale paNajevAreMiSTaje mRdaMgAdivAjitra tathAstrIkoyalapramukhanA zabda aneaniSTaje khara tathAghUka pramukhanAzabda neviSe rAgaaneSatyaje tevAreMmuniyAya catuHsaMvaramAtrAtke rUpAlokAstyati na // iSTAniSTeSu caiteSu rAgaSau tyjnmuniH||13|| artha // kevalanetravyApAraneja tajavAthakI koNakoNa ekeMyi beMjhiya teMhiya ta thA aMdha manuSyAdika tedRSTiviSayane nathItyajatAsuMarthAtatyajejale paNazaSTaje strInAM kaTAda nATakapramukha tathAaniSTaje amedhya bInatsapramukha evAjeedRSTinAviSaya teda | neviSe rAga ane deSane tyaje tevAre te munithAya // 13 // ghrANasaMyamamAtreNa gaMdhAna kAn ke tyati na // iSTAniSTeSu caiteSu rAgadyeSau tyajanmuniH // 14 // artha // kevalanAkanA vyApArarahitapaNAthI koNakoNa zunAzunagaMdhane ekeMzyi | - Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mithyAtvAdinirodhopadezAdhikAra. ra - beMjhyiAdika tathAbIjApaNa ghrANeMhiye vikalathayelA prANi nathItyajatA arthAtatya jeja paNazSTaje phulapramukha aneaniSTaje amedhyAdika evAjegaMdha teheneviSe rAga ane deSatyaje tevAre temunithAya // 14 // jivhAsaMyamamAtreNa rasAnkAnke tyajati na // manasA tyaja tAniSTAn yadIbasi tapaHphalaM // 15 // artha // kevalajivhAnA saMvaramAtrayIja koNakoNazunAguna rasane pRthvIkAyAdika ekezyi tathAbIjApaNa nAvarasaneMjhyithI vikalathayelAprANI te nathItyajatAsuM a tatyajeja paNahetrAtmAjo tuM tapanuMphalavAMDe to tejezSTavAMnita madhurAdikarasa tene manasAkahetAM manoyogapUrvaka samatA pariNAmekarInetyaja // 15 // tvacaHsaMyamamAtreNa sparzAn kAmke tyati na // iSTAniSTeSu caiteSu rAgadveSo tyajanmuniH // 16 // artha // kevalatvacAje sparzaneDiya tehano saMyamaje sparzajhAnanA nalevAnI zUnyatA teNekarIne koNakoNaprANI gunAgunasparzane nathItyajatA arthAtatyajejale yadyapi ekeMjhyiAdika sarvajIvane sparza viSayahoya tathApikuSTAdika roganAvazathakI | tvacAnIbahirinAdhaNIne sparza-jhAnanajahoya enAva paNazSTajestrIsparzAdika tathA aniSTaje tApa zIta mAMsa masA pramukhaneviSe rAga deSanetyaje tevaareNjmuniyaay||16 bastisaMyamamAtreNa brahma ke ke na bibhrate // manaHsaMyamato dhehi dhIra cetttphlaarthysi||17||. artha // havevalIsparzaneMziyamA vizeSakahe bastike 0 mUtrAzaya eTaleguhyeDiya te nAsaMvaramAtrathoja brahmacaryadhAraNanathIkaratAM suM eTale nArakI saMmUrbimapaMceMziya pramukha tathA puruSarUpanapuMsaka ane strIrUpanapuMsaka ityAdika koNakoNaprANI maithunanIaza ktithI zoladhAraNanathIkaratA eTaletesarva brahmacaryavaMtaja paNapariNAmavinA asakti thIpAla, teniSphala mATehedhIraAtmA jo tuMbrahmavratanAphalano arthIhoyato manane saMvareMkarIne batIzakta brahmavratadhAraNakara // 17 // viSayajyisaMyogA nAvAke ke na sNytaaH|| rAga - deSamanoyoganAvAdyetu stavImi tAn // 17 // artha // havesAmAnyathI sarvaiMDiyAdika tehanosaMyogaje ekatramalate hanAanA vathI koNakoNasaMvaravaMtanahoya eTaleviSayanoyoga malyAvinAsarvesaMvaravaMtajale paNa Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmakalpajuma... jemahApuruSa te to viSayAdikano yogatAMpaNa rAgadeSa ane manayoganA anAvathI eTalejemanathakI rAgaveSarahitapaNe saMvaravaMtane tezroneDhuMstabulu // 17 // kaSAyAn saMvRNu prAjJa narakaM ydsNcraat|| mahAtapasvinopyApuH krttotkrttaadyH||2|| artha // emazyiyAzrita saMvarakahIne havekaSAyayAzritakaDe prAike 0 devi vekIprANI kaSAyaje krodhAdika tenuMtusaMvarakara kemakeekaSAyanA asaMvarathakI karama ane nakkarama pramukha mahAtapasvI mahAnunAva tepaNanarakanepAmyA ekaraDa anenakkaraDa be brAhmaNamAsIyAi nAihatA te vairAgyathakI dIdAlA mayatapakarI anyadAkuNAlAna gariyeM koTanAgharanAlAmA comAsuMrahyA tihAnagaranA jalapravAhane sAdhurakhetaNA ijAya emajANIdevatAyeM kuNAlAnagarInapara varasAdayaMnAvyo kuNAlAzivAyabIje sarvatravarSAdavarasyu keTaleka dahADe tevAtajANI nagaralokeM tADanAtajanAkarI tesAdhu nekADhayA tevAreM krodhazekhara karamabolyo varSameghakuNalAyAM tevAreM ukaramabolyo di nAni daza paMca ca valIkaramabolyo muzalapramANadhArAniH valIukkaramabolyo yathArAtrau tayA divA tevacanathI ahorAtramuzaladhArAyeM kuNAlAnagarInapara meghavUto tehathIku NAlAnagarI lokasahitataNAga mahAanarthathayo tevAraparnu trIjevarSe sAketapUre te pApanevaNAlovebate karamaaneTakkaraDabemarIne sAtamInarake kAlanAmA narakAvAsa mAM batrIsasAgaropamanetrAyudhe nArakIpaNe avatasyA emajANI kaSAyanosaMvarakaravo. yasyAsti kiMcinna tapoyamAdi brUyAt sa ya ttattudatAM parAn vAya syAstikaSTAptamidaM tu kiM na taghzanIH saMraNute sa yogAn // 3 // ahavevalImanoyogAdikano saMvarakahe jeprANinekAMi tapasaMyamAdikanathI a | virati teprANijematema asaMbaMdhabole tathAanyajIvanepIDAkare eTale avratI jejetha rutyakare teteghaTe paNavirativaMtaprANito etapasaMyamAdika ghaNuMjakaTeMprAptithAyaDe e majAgI tabhraMzanI ke rakhemahArAMtapasaMyamano vinAzathAya emabIhItothako manoyo gAdikane kemanasaMvare eTalevirativaMtane sarvathAsaMvarakaravuja enAvArthaDe // 20 // .. navetsamagreSvapi saMvareSuparaM nidAnaM zivasaMpadA yH|| tyajan kaSAyAdijaurvikalpAn kuryAnmanaHsaMvaramidhIstaM // 21 // * artha // havevalImananAsaMvarana AdhikyatApaNuMkahe jemanano saMvara te bIjA jeTalA saMvarale tesarvamAM mokSasaMpadAnuM paramakAraNa te mATe vizeSabuddhivaMta Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubhapravRtizidopadezAdhikAra. puruSato kaSAyAdikathIpanAje kuvikalpate tyajatothako mananosaMvarakare eTale mu tinuM mukhyakAraNajANIne vivekI puruSa prathamamananuM saMvarakara itibhAvaH // 21 // tadevamAtmA kRtasaMvaraH syAt niHsaMgatAcAk satataM sukhena // niHsaMganAvAdatha saMvarastaddyaM zivArthI yugapanajeta // 22 // artha // have adhikArano upasaMhAraka deve temATe emapUrvoprakAreM kRtasaMvarake 0 saMva ravaMta je khAtmA sadAkA leM sukhekarIne niHsaMgapaNAnena je athavA valI niHsaMgapaNAthI saMvarathAya eTale ebeduno anyonyakAryakAraNa bhAvajAlavo kemake koikane niHsaMga pAthI saMvarAve koinesaMvarathI niHsaMgatApAve mATemokSArthI puruSa te saMva ra niHsaMgatA evene samakAleseve // 22 // iti zrIpradhyAtma kalpa me mithyAtvAdi saMvaropadezAkhya caturdazodhikAra samApta // 14 // atha zunavRttizitopadezaH / prAvazyakeSvAtanu yatnamAptau diteSu zuddheSu ta mopadeSu // na daMvyamuktaM hi na cApyazuddhaM vaidyoktamapyauSadhamAmayApahaM // 1 // // venapravRtizikA ehavenAme pannaramoadhikArakadeve eyadhikAramAM ya tiyogya zikSA yatIne jANavI anezrAvakayogya zikSA zrAvakane jAeNavI ihAMprathama yA vazyaka karavAyogya jANIne vyAvazyakatryAzrayI upadezekalele hesAdhu tathA he zrAvaka tuM pApanA nivAraka sarvajJanASita evAMje zuddha nirmala Avazyaka sAmAyikAdika tathAvazyakaraNIya posaha upavAsa khAloyaNAdika tehane viSeudyamakara tenAnapara dRSTAMta je vaidyanukatyuMjezrauSadha tenakhAdhuMkuM tathA'jekAcuM haritAlapramukha tekhAja kuMpaNa roganivAraka nathAya tema sarvajJanASita yAvazyakajAegIne paNa teha nIkiyAnakarIyeM athavA zuddha kriyAkariyeM totehathI karmakSyanathAya temATe doSarahita zuddha kriyAyeM karI AvazyakAdikano ughamakaravo evapanayate ihAMprasaMgathI sAmAyikanA doSaja khiye ye 1 vastre tathAnujAyeMkarIne palAMtIbAMdhe 2 khAsanayAghupA buMpherave 3 capalapaNe sarva dizAyeM jove 4 gRhasaMbaMdhI sAvadyakarmakareM e jiMtIsthaMnAdikeMprouMgIbe se 6 aMgopAMgamoDe 9 AlasamoDe tathAdharmakAryeyAlasakare hAthapageMkarakar3A va jADe / zarIranomela utAre 10 khAjikho 11 visAmaNakarAve 12 nir3Akare e bAradoSakAya thakIjAlavA tathA 1 kuvacana koinumarmaniMdAdikaboje 2 sahasAtkAre vicArabole 3 prArtimaya visaMsthalavacanaboje 4 padeM bole 5 sUtranaNato ph 12 Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmakalpAma. thavAnavakAraguNato vacanasaMdepakare 6 kalaha vivAdakare 7 rAjakathAdikavikathAkare hAsyanAvacanakahe e saMpadArahitasUtranaNe 10 jAvAdhAvavAnAbAdeza Ape eda zadoSavacanathIjAvA valI nirvivekImanekare 2 yazakIrtinIvAMDAyeMkare 3 dhanalA janearthakare 4 garvathAkare e nayathIkare 6 dhanaputrAdineartheniyAjkare 7 sAmAyi kanAphalano saMdehakare rIsadharIsAmAyikakare e vinayarahitasAmAyikakakare 10 naktirahitasAmAyikakare edazadoSamanathInapaje ema mana vacana ane kAyAnA matIne batrIzadoSasAmAyikanAtyajavA tathAvAMdaNAnA 32 doSa ane kAnasagganA 1e do Sa te nASyAdika graMthathI jANIne tyajavA // 1 // tapAMsi tanyAvividhAni nityaM mukhe kaTUnyAyatisuMdarANi // vi| naMti tAnyeva kukarmarAziM rasAyanAnIva urAmayAn yat ||shaa artha // havetapapravRttiyAzrayInapadeze mukhake prathamakaratIvelAyeMto mukhavRSAdi kasahevAMpaDe temATe kaDavA paNa Ayatike nattarakAleM sukhanAkaranAra ehavAMjevi vidhaprakAranA bana avama dazamAdika tapa tenityekaravAM kemaketetapaja karmanAsamUhane nivArele tenaparadRSTAMtakaheje jemarasAyana pAro haritAla suvarNAdika auSadhiyo tehija jvaraanedayAdika uSTarogonenivAre tema zhAMpaNa napanayalebu // 2 // vizadhazIlAMgasahastradhArI navAnizaM nirmityogsiddhiH|| sahopasargAstanunirmamaH san najasva guptIH samitIzca smyk||3|| artha // havetapakaranAra prAyeMzIlavaMtajoyeM temATezIlayAzrayInapadezene hesAdhu tuvizuddhanirmajaevAje aDhArasahasra zIlAMgarathatene dharatoyako nitya nirmita yoga sikkei nipajAvI aSTAMgayoganIsidijeNe athavAyogaje manoyogAdika teha nAHpraNidhAnanA nivAravArUpa samAdhinI siddhikara eTalezIlAMgadharatothako manava canakAyAnA yogavazakara enAvArthaH valIdehaneviSe mamatvarahitathako devAdikanAka relA napasarga tenesahanakara anepAMcasamiti tathAtraguNaguptI tehaneja // 3 // . svAdhyAyayogeSu dadhasva yatnaM madhyasthavRttyAnusarAgamArthAn // agAravo naidamaTAviSAdI detau vizudhe vshitejyiaughH||4|| artha // havezIlavaMtane manasthirakaravAnimitta jesiddhAMtAdikanuM svAdhyAya naNarbu - - - Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gunapravRttizikSApadazAdhikAra. amraj tenuM yogaje manavacana kAyAyeM karI nityAnyAsa karavAne viSe udyamakare valI zrAgamanAje artha temadhyasthavRttiyeM kadAgraharahitapaNe anusare eTale kadAgraheM karIne janavacanAnI parupaNAjUTInakare valI agAravake0 ruDgAva rasagA rava sAtagAva terahitakuM vizuddha nirmaja hetuje mokSasAdhana tehaneviSe vi pAdarahitayakuM eTale 6 kriyAkaratAM ya vipinnacittayakuM anevalIvazakI dhone iMDiya nosamUhaje ehakuMkuM naidejeuMcanIcakula yuddhamAnayAhAratehanI gaveSaNAkare || 4 svadharmArthatayaiva dharmyAn sadopadezAn svaparAdisAmyAt // jagateiSI navanizva kalpai grIme kule vA viharApramattaH // 5 // artha || havesajhAyanuMphalate gunaupadezale temATegunopadezacyA zrIkahene hesAdho potAnA nepArakAne viSe samAnapaNe upadezakara eTale yAmAhAronakaDe dAtAne dhAvAdharmakahuM athavA zrA mithyAtvI rupapadariDIne ehavAne upadezako maa scardikakalpanA tyajI kevaladharmArthIpaNekarIneja paNa AhAravastrAdikane prakAreM nityadharmasaMbaMdhIyAje upadezate kahetora he anevalI sarvasaMsArIjI caiantest navakalpekarIne grAmanagarAdikane viSe guna upadezakaratorahe ta yAvihAra karavAnI zakteM kulake0 grAmanagarAdikano ekapradezateneviSe pramAdarahita kuM vihArakara ihAMkalpate mAga sirapramukha yAmAsa jerutuba-6 kAla tehanAzrAvakalpa zrAvaNAdika cAramAsa comAsanA tenoekalpa erIte sarvamalIne navakalpa jANavA a kRtAkRtaM svasya tapojapAdi zaktIrazaktIH sukRtetare ca // sadA samIkasva hRdA'tha sAdhye yatasva deyaM tyaja cAvyayArthI // 6 // e? // havenopadezanAkahenArane kRtyAkRtyanovicArajoiyeM temATetezrAzrayI kahe sAdhu tathA zrAvaka potAnuM tapa japa pramukhajekarma te kRtyAkRtyaka hetAM eTanuka dhuM eTamena thI kIdhuM havivecana tathAzakti yaneyazakti tathApotAnuMsukRta neH kRta eTalAMvAnA potAnA manasA theMsadAya vicArIne tevArapabe mohArthIyakaM sAdhyaje . sAdhavAyogya taponuSThAnAdika tehane viSeudyamakara yanevalI heyakahetAM tyajavAyogya viSapAyAdika tenetyaja satpuruSane cittarUpiNInU mineviSe gurupadeza tebIja vRrUpa hoya patemA vicArarUpa jalanAsiMcavAthI sukRtarUpavRkSa vistArapAmete mATe mokSArthiyeM napAdeyajJeyanA vicArapUrvaka dharmodyamakaravo // 6 // Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e adhyAtma kalpadruma. parasya pImA parivarjanAtte tridhA triyogyapyamalA sadA'stu // sAmyaikalInaM gataDurvikalpaM manovacazcApyanaghatravRtti // 7 // artha || haveje vicAravaMta hoyate triyogI nirmalajoiyeM temATeteprAzrayI kahene heA tmA triyogIje manavacanakAyAnA traNeyoga teokarI sadAInirmalayA eTajesarvajIvanapa reM hitabuddhirAkhIne manavacanakAyAnAyoga nirmalakara enAvArthale kemake paranepIDA va farma kAyayogato nirmalayayoja nete kAyayoganI nirmalatAthI manapaNasamatA aria nervikalparahitathAya tathAvacanapaNa pApavyavahArarahitathAya ihAMyAcA kAyayoga sugamale mATe judokarIne nako // 7 // maitrI pramodaM karuNAM ca samyak madhyasthatAMcAnaya sAmyamAtman // sanAvanAsvAtmalayaM prayatnAt kRtAvirAmaM ramayasva cetaH // 8 // artha || have triyogI ne nirmalatAte maitryAdinAvanAthIthAya temAdetekave yA mAtuM maitrItathApramoda tathAkAruNya anemadhyasthatA e cAranAvanA teyAtmAne viSe prANa nevalI nAvanAyeMkarI samyakprakAreM samatAprANa valI prayatnAtke0 paeNki tavIryaphoravAthI cittane yAtmalayake0 dhyAnalIna anedhyAnathI ya viSinna ehavaM yayuM kuM gunanAvanAje nityAdika tehane viSeramADa // 8 // kuryAnna kutrApi mamavAvaM na ca prano ratyaratI kaSAyAn // ihApi saukhyaM lanasepyanIho hyanuttarAmarthya sukhAnamAtman // // samartha artha || havenAvanAte mamatvanAtyAgathIhoya te mAteprAzrayI kahe khAtmA jo koivastuneviSe mamatvanakareM anevalI rati rati anekaSAya nakare e vo vanArahitako raheto yAnaveMja anuttara vimAnavAsI devatAnAjevuM sukhapA maiM ma nuttaravAsI devatAmAM svAmisevakano vyavahAranathI temATe saMsArika sukha jotAM anuttaravimAnano sukhate sarvotkRSTajAlavaM // // iti yativarazikSAM yo'vadhArya vratasyazcaraNakaraNayo gAnekacittaH zrayeta // sapadi navamahAbdhikezarAzi satI vilasati zivasaukhyAnaMtya sAyujyamApya // 10 // arthaM // haveadhikArano upasaMhAraka hebe eprakAreM yativaraje nalAsAdhu upalakSa Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - sAmyasarvasvAdhikAra. NathI nalAzrAvakapaNalevA tesaMbaMdhInIje zikSA tenecittamAMdharIne ekAgracittathakuM cara NakaraNayogaje caraNasittarI anekaraNasittarInAguNa tenejeseve tesAdhu tathA te zrAvaka zIghrake0 utAva klezakuHkhanA samUharUpaje saMsAramahAsamu tethakItarIne mokSasu khanuM anaMtapaNuM tehanu sAyujyake 0 jesahacArIpaNuM tepAmIne valImoknAyavinAzIsu khanIpare potepaNatyAM avinAzInAvapAmI vilasatike 0 sarvadAsurakhaneanunave // 1 // iti zrIadhyAtmakalpame'zunapravRttizidopadezArakhyaH paMcadazothadhikArasamApta. atha graMthopasaMdArAya sAmyasarvasvaM // evaM sadAnyA savazena sAtmyaM nayasva sAmyaM paramArthavedin // yataH karasthAH zivasaMpadaste navaMti sayo nvniitinettuH||1|| . artha // havegraMthanAnapasaMhAranerthe sAmyasarvasvanAmeM solamoadhikArakahene hepa ramArthanAjANa vivekIpuruSa tuMemapUrvoktaprakAreM anyAsavazaMkarIne sAmyajesamatA te hane sAtmyakahetAM AtmAsAthe aikyapamADa jesamatAthI navanItaje saMsArasaMbaMdhI jaya tehanenedavAvAMbato evojetuM tetujane modanI saMpadAo te tatkAlamAtra karasthA kahetA hastaprAptathAya // 1 // tvameva phuHkhaM narakastvameva tvameva zarmApi zivaM tvameva // tva meva karmANi manastvameva jahIhyavajhA mavadhehi cAtman // 2 // artha // daveAtmAne avidyAnoparihAra anesamatAnuMdharavu kahene heyAtmAtuMH khanekAraNe pravayoM mATe phuHkhatetuMjale emAgalapaNa sagalIvastunuM yAtmAjakAra NarUpajANavU valInarakarnukAraNatepaNatuMja valIsuravapaNatuMDe anemuktipaNatuMDe va lokarmapaNatuM ane manovyApAranA prakAzakapaNAthI manapaNatuM tekAraNamATe ava jhAjedharmakAryaneviSe anAdarakaravo eTalehamaNA dharmanathIthAto topatrekarIza ityAdi ka kalpanA tyajone avadhehikahetAM dharmakAryaneviSe sAvadhAnarahe // 2 // niHsaMgatAmehi sadA tadAtmannartheSvazeSvapi saamynaavaat|| avedi vighanmamataiva mUlaM zucAM sukhAnAM samataiva ceti // 3 // thartha // havesarvatrapaNe niHsaMgapaNAnuM prAdhyAnyapaNuMkahele heyAtmA tekAraNamATe sakalapadArthaneviSe samatAnAvaNI sadAya niHsaMgapaNAne pAma thanevalI henipuNaprANi Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e adhyAtmakalpajuma. sakalazoka-mUla te mamatAjane anesakalasurakhanumUlate samatAjale ehaq jANIne ma matAne tyaja ane samatAne Adara itinAvaH // 3 // strISu dhUliSu nije ca pare vA saMpadi prasaradApadi cAtman // ta __ tvamedi samatAM mamatAmuk yena zAzvatasukhAdhyamepi // 4 // artha // jeniHsaMgatAte mamatvamukavAthIjathAyace temATemamatAtyajavAnuM upadeze be heAtmA te pUrvoktakAraNathI tuMmamatArahitayako strIneviSe anedhUlineviSe valI svajananeviSe aneparazatrUne viSa tathA vali saMpattine viSe ane vistArapAmatIyApadAne viSe samatAnepAmavekarIne sarakhopariNAmarAvaje eTalemodasukhanonoktAthAiza // 4 tameva sevasva guruM prayatnA dadhIva zAstrANyapi tAni vighn||n de vatatvaM parinAvayAtmana yebhyo navetsAmyasudhopanogaH // 5 // artha // davesamatAteja sakalapadArthano sArakarIneupadezene hevikSan heAtman tuMudyamakarIne tehijaguruneseva thanegurusevanAkarInezAstrapaNa tehijanaNa tathAzAstra nagIne tatvarahasyapaNa tejacittamAMciMtava kejeguruthI anezAstrathI tathAjetatvathI sama tArUpIyuM jeyamRta tenoupanoga AsvAdapAme eTalejejepadArthanetuM samatA-kAraNajA Ne tetepadArthanusvarUpakara kemakebIjAsarvapadArtha tenirarthakaDe // 5 // samagrasatrAstramahANevanyaH samutaH sAmyasudhAraso'yaM ||nipii yatAM de vibudhA laneva mihApi mukteH sukhavarNikAM yat // 6 // artha // havetrAcAryagraMthane upasaMharato graMthanInapAdeyatAdekhADe hepaMmitajano tamesamagra jalAMje dharmazAstra terUpIyo jemahAsamu tehathIudhasyuMje esamatArUpiyuM sudhArasake0 amRtarasatepratye tumeM pIyatAMkahetAM AdarasahitasAMjalo tathAnaNo je thI tamevAlokepaNa muktinAsukhanI varNikAkahetAM vAnagInepAmo kemakesamatArasa maya jIvate yAlokepaNa muktisurakhane anunaveDe // 6 // zAMtarasanAvanAtmA munisuMdarasUriniH kRto graMthaH // brahmaspRhayA dhyeyaH svprhitodhyaatmklptruressH||7|| thartha // davegraMthaneneDe AcAryapotAnAma anegraMthanAma jaNAvavAkahe sva parahitakahetAM graMthakarttAne tathAparajezrotApramukha ebehunehitakArI evojevAadhyA Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmyasarvasvAdhikAra. tmakalpaDumanAmegraMtha tetapagabAdhirAja zrImunisuMdarasUriyeMkIdho te egraMtha paMmiteM vra majejhAna tehanI vAMbAyeM naNavU athavA brahmaje mukti tehanIvAMbAyeM ciMtava, // 7 // imamiti matimAnadhItya citte ramayati yo viramatyayaM nvaajaak||s ca niyatamato rameta cAsmin saha navavairijayazriyA shivshriit|| artha // havephalopadarzana bAreM maMgalaganita upasaMhAra vAkyakahe jemativaMta puruSa adhyAtmakalpajumanAme graMthanenaNi potAnA cittaneviSeramADe rAtradivasa ciMtave tepuruSa saMsArathakI thoDAkAlamAM viraktathAya anevalIehanAja ciMtanathI tepuruSaneviSe saM sArarUpIyA zatrunIje jayalakSmI teNesahita zivazrIjemohalakSmI temAM ramikeNAzra yonerahe eTaletesaMsArarUpa zatrunejItIne modarUpalakSmIpAme. itiadhyAtmakalpame sAmyasarvasvanAmA SoDazodhikAraH smaaptH|| 16 // e zrIadhyAtmakalpadrumanAme graMthano bAlAvabodhArtha napAdhyAyazrI ratnacaMgaNikata tathAnapAdhyAyazrI vidyAsAgaragaNikRta ebeTIkAjor3ane meM mahArIbujhine anusAreM muja sarakhA svalpabuddhivaMta prANinA upakArane artha lezamAtra lakhyo temAM anAnogathI tathAajhAnathI tathAghrAMtithI jekAMsUtranA tathATIkAnA anusArathI obuMthadhakuM ayukta lakhANuhoya tehageM milAmIchakka athavAkihAMeka sugamapaNAneathai kihAMeka sAhacaryathI kihAMekarUDhithI jekAMza vinakti vacana liMga kAraka anvaya pramukhano viparyAsa kIdho hoya teaparAdha bahuzruta gItArtherakhamavo tathA upakArabuddhe azubha TAline gurUkaravaM. atha prshstiH|| zrImattapagaNagaganAM gnnnaasntrunntrnnininH||shriiraajvijysuu rirbanUva nuvi nari vitaanyshaaH|| 1 ||yotyaadiidinvN ghanaM suvihitAnuSTAnabahAdaro lokaM kokamiva prabodhamanayajonizca gosvaamivt||bitvaadiikittdrpmujvlpttaaNshcke vi zeSojvalAn yo vAcAlitamAlavezvarasitatrapranAvojvalaH // 2 // ratnatrayaprathitasaMya manRttadIya paTTeSvaratna vijayAvhayasurirAsIt // yena prazAMtarajasA prazamArNavena ratnA karAyitamanalpaguNogharaMjaiH // 3 // tasyAnvaye nikhilanUtalagItakIrtiH zrIhIraratna itisUrivaro vireje // svargagatopya khilanaktasamIhitAni yodyApi pUrayati navya vAma rapuH // 4 // tatpaDanUSaNamaNirjayaratnasUriH sarvAgraNI NiSu nUriguNAzrayo'nUt // zrI nAvaratna iti nAvavidAM vareNya statpaDanRUyati saMprati suuriraajH||5|| zrIhIraratnasUre Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmakalpajuma. mukhyAH ziSyAH sunirmlaanikhyaaH|| zrIlabdhiratnavibudhAH shaastraarnnvpaardRshvaanH||6|| zrIsidhiratnanAmnA pAThakavaryAstadanvaye tadanu // zrIharSaratnavAcaka, varA varIyoguNavaM dyAH // 7 // lakSmIratnagaNIzAAsana urvAdidanujalakSmIzAH // zrIjJAnaratnagaNayasta dAzravAH sAMprataM jayaMtu ciraM // 7 // taccaraNakamalasevA nNgsttsNgsmytrNgH|| suvihi takalyANavimala gaNivara vihitaarthiniinunnH|| 5 // bAlAvabodhavArtA madhyAtmasuradru mArakhyazAstrasya // munihaMsaratna etA matanottanubuddhisatvahitAM // 10 // zodhyaM sutatvavi niryatho 'yaM dhIdhanaiH prvaacymaanshc|| sannAvasaMpadADhyai rAcaMjJaka ciraM jytaat||11|| iti zrImunisuMdarasUrikataa'dhyAtma kalpadrumo bAlAvabodhasahitaH saMpUrNaH // atha zrI sItalanAthaSTakaM // vRSanatulyagatiM vRSadaM sadA vyajitadarpakarNakannedakaM // amitazaMnavanItivivarjitaM jinamahaM praNamAmi suzItalaM // 1 // dRDharathAkhyakunAganinaMdanaM sumatidhAma vicada gapuMgavaM // bavi vinirjitapadmapranaM varaM jinamahaM0 // // yamasupArzvavinUSitavigrahaM vizadacaMpranAnanabaMdhuraM // suvidhiraMjitanavyajanavajaM jina // 3 // vibudhamodakazi talavAgjaraM sakala zreyasikAmakuTopamaM // suvasupUjyapadaM zivadAyakaM jin|| 4 // vi malanIrajapatravilocanaM gRhamanataguNasya rupAparaM // sadayadharmapravRtti prarUpakaM // jina // 5||jgti zAMtivitAnanipAdakaM dhRtazamaM kila kusthamaniMditaM // vigatado pamaraM navinauninaM // jin||6||yugkssaayjyprtimnnN kanakavarNadharaM munisuvrataM // namata dAnavamAnavarAjitaM // jina // 7 // vitatadharmarathAMgakanemikaM nikhilaviSTapa pArzvamadUSaNaM // sabalamohavinAzanavIrakaM // jina // 7 // iti stutaH zrIjinazIta lAkhyaH sthitaH pure rAyadhanAnidhAne // zrIvIracaM'sya manUkacaM nAnA vineyena vazAM zriye stAt // e // iti zrImahItalanAthArakhyadazamatIrthAdhipateraSTakaM samAptam // Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - stotra. // atha zrI kalyANasAgarasUrikRta maannikysvaamistvnpraarNnH|| nmHsinyH||strgdhraabNdH||svaamii mANikyapUrvastrinuvanatilakazciMtitazrIsurAdi strai lokodyotakartA prathitatarayazA citranAmamaMtraH // zrImannAnAninUpAnvayagaganaravi maMcakalyANakAMtI rASTre sadahiNAkhye nirupamamahimA khyaatikaariprtaapH|| 1 // juta vilNbitlNdH|| pravaradharmadhanArpaNakAmagau rmRtvaaggunnrNjitnaagrH||ripusmuuhnivaar sanaTo vRssncinhitpaadkusheshyH|||| hrinniibNdH|| gunamatikarazcAdityAdhiko taranAsvara strinuvanamaNi vizvAdhAro dharezvarakIrtitaH // upazamarasAsaktasvAMtopyanaMta catuSTayI guNamaNikhaninaTAriSTAmayAdhijarAvyathaH // 3 // paMcacAmaratvaMdaH // akharva deharAjito yatIzvaro ghuNAprazItamAnasaH kalAdharaH // anekalabdhimaMDito tRSAkaraH zivAdhikSicaMmA natAsuraH // 4 // jujNgpryaatchNdH||prcaarudevshvidaaldaadlii naH sadAcAratIlAvilAsAtizAlI ||mhaamohmaatNgpNcaasykdo hitArthI kalAzi lpavijJAnanASI // 5 // maatiniilNdH|| jaladhininaganIraH sArasAraMgaghoSo jitaviSa yavikAro jnyaanbuddhiprdaataa|| khalasamirapTadAkurdevadevAdhirAjaH samavasaraNazonAsiMdhu pUroghameghaH // 6 // nArAyachaMdaH // zvetAtapatracAmarairyukto mnojnypujlaiH|| navyAMgirAzi vaMdito dharmArthamodasAdhakaH // 7 // aaryaabNdH|| devaiyeyo vimalaH suMdaravaMzo nRSUsarA tmApi // mAnyaH satAmajalaM sadodayo varAtizayadharaH // 7 // gItibaMdaH // trailokyA vAptavinuH samastaguNaratnakalitasAdhumanAH // enastamonizezaH suzlokairdhavalitA za AzAdaH // e // nagasvarUpiNIbaMdaH // sadAryamArgadezako pyameyanAgyadhArakaH // pranUtasatvapAlako vivekniitikaarkH||10|| maannvklNdH|| kukhaharo nAkinuta stya ktamahAdoSanaraH // pAragatastIrthakaraH zIlazAlI jhAnadhanaH // 11 // tottkbNdH|| kama lAnanamohitasanyajanaH samayArthanirUpaNaramyasudhIH // nRzilImukhakhelanatAmarasaH pu ruSottamapurayanidhirvaradaH // 12 // mnnimdhyvNdH|| sadaeNapatayA sAratanu nijitamA yAlonakaliH // AhatasAdhvAcAraratiH sAdaradevAdhIzapatiH // 13 // caMpakamAlADa dH|| kevalayugmAlokitalokA lokavijAgaH saMyamisevyaH // iMghiyabANAneditacetA shcNpkmaalaamNdditgaatrH||14|| hNsiibNdH|| prAptAnaMdo juvanamukuTa stIrthasvAmI vistRta nayanaH // sazrIkAtmA surutanilayo yogIze vai vijitakapaTaH // 15 // zAlinI dH|| AdeyAkhyo muktijasphArasaukhyo vizvottaMso uSTakarmArihaMtA // cakrezvaryArAdhito gomukhezaH kaaNtaakaarshcoptdhrmaadhikaarH||16|| kekiirvhNdH||jgtiishpuujyo jayatAki 13 Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stotra. nezaH kuzalArthavanotativAridhAraH // vizadAvadAtAvalicittanAmA navavAdipotaH ku lapAkanAthaH // 17 // kulkN|iNshvnaabNdH||evN mayA saMstuta Adidevo nUyAt sadA saMghagaNasya nUtyai // demaMkaro vizvajagatsudIpaH klyaannmaaNglyklaapkoshH|| 17 // ||ath suurypuriiyshriisNnvjinstvnpraarNnH|| vasaMtatilakAbaMdaH // kAmaM namo'stu satataM jinasaMnavAya caMzananAya kamalAmala locanAya // dehapranAsthagitalokacamatkarAya urthyAnapAdapavijedanasiMdhurAya // 1 // devaiH stutAya navasAgarapAragAya kIrtiprasUnasuranIkataviSTapAya // sanmUrtikAMtitatiraM jitamAnavAya senAMgakudivaraguktikamauktikAya // 2||abjopmaay jinazAsanadIpa kAya sUryAkhyabaMdaramanoramamaMDanAya // javyAbjakAnanavinAsananAskarAya nAnArtha daanhricNdnsnninaay||3||aadeynaamklitaay gunAzayAya sidhyaMganAmilanasAdara lolupAya ||raakssaaNthaaiikthnottrkovidaay tejaHpranAvayazasAmavanIzvarAya // 4 // ajJAnamohanayasaMjvarajeSajAya saunAgyanAgyaguNaratnakaraMDakAya // aSTApadAnatanuva rNavirAjitAya nirlonahaMsaratikhelanamAnasAya // 5 // zrAvhAnamaMtravinivAritapAtakA ya kalyANasAgarataraMgakalAdharAya // uSTAricAlavaNAMbudharopamAya vAcAsudhAzravaNaha rssitnaagraay|| 6 // samarmamArgavidhidezanadezikAya duHkhaughvaarnnmRgeN'praakmaay|| lokAtizAyimahimAcalanUSaNAye gNdhrvlNbnsushonitptkjaay||7|| sasyaughakSika raNAya jiteMDiyAya zukSAnvayonnatikarAya kpaalyaay||mithyaatvtaapshshicNdnpaadpaa ya puSkarmavAyucujagAya nraarcitaay|||| saMkalpakalpanavivarjitamAnasAya gAMnIryadhai | ryamaNisaMnavarohaNAya ||sjnyaanbudighrdaay guNAkarAya kauzalyavadinaparivaInamaMDapA ya // e // iMzvaMzAbaMdaH // stotraM caturyutavinaktisaMyutaM dhyAyati ye saMnavadevarAgi gaH // tiSThaMti tadAni gunAH samRkSyaH kalyANasaMpAdanakAmadhenavaH // 10 // zA duulvikriiddithNdH|| lakSmIkeligRhaM sadAvalinataM zrIsaMnavAkhyaM jinaM sanmArtaDapurA majAcalavaromope navAbdhau tttN| devAdhIzanarezazeSapaTalaiH saMsevitaM kAmahaM muktistrI sukharaMgalonamanizaM seve mudA sikSye // 11 // ||ath shriisuvidhijinstvnpraarNnH|| drutavilaMbitachaMdaH / / suvidhinAyajinaM nayanAmRtaM suvidhinAyajinaM mhimaalyN|| suvidhinAtha jinaM nararaMjanaM suvidhinAthajinaM varakevalaM // 1 // suvidhinAthajinaM kama lAkara suvidhinAthajinaM navadaM paraM // suvidhinAtha jinaM hyatikIrtidaM suvidhinAyajinaM Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stotra. hama - suvidhipradaM // 2 // suvidhinAthajinaM rajatamavi suvidhinAjinaM jaDatApa // suvi dhinAyajinaM makarAMkitaMsuvidhinAtha jinaM jagadaMcitaM // 3 // suvidhinAthajinaM rajatA hitaM suvidhinAtha jinaM paramezvaraM // suvidhinAtha jinaM zrutasUriNaM suvidhinAthajinaM zi vapAragaM // 4 // suvidhinAjinaM gunadarzanaM suvidhinAtha jinaM janatAnataM ||suvidhinaa thajinaM varadaM viu~ suvidhinAtha jinaM namitAsuraM // 5 // anuSTuplaMdaH // sitetarapurA dhIzaH suvidhirnavamo jinaH // saMghasya sukhado nUyAt kalyANasUriNA stutaH // 6 // ||ath zrIzAMtinAthajinastavanaprAraMnaH // putvilNbitvNdH||skldevnreshvrvNditN vibudhmaanvsNstutpuujit|kmllocnrNji tanAgaraM nvikpaatktaamsnaaskrN||1|| nikhilavAMbitadAnasurAgamaM viditazAstravicA rnyaagm|ktinkrmdvaanlniirdN prmshaaNtirdaamRtshaaNtidN||||vividhlkssnnrNjit saMcaraM suvidhimaargprkaashnttprN||cplmttmtNgjgaaminN kamalakomalamAMsalapANi nN||3|| dalitadanamahAdhativigrahaM vihitmohmhaablinigrhN|| dRDhaparISahavAyunujaMga maM kila gunaMyumanISTasamAgamaM // 4 // navicakorasukhAya kalAnidhi vinayadhairyaguNo tkarazevadhiM // muniSaDaMndinivAsakuzezayaM vidhusudhAmadhusAratarAzayaM // 5 // kusumasa ninadaMtavirAjitaM sunaganAgyasukhAkarazojitaM // nijajAbalasAdhitarASTakaM jita vipadagaNaM natarAjakaM // 6 // kuzalakelivilAsanuvaM paraM vizadakIrtivikA zidigaMta raMgakumatasiMdhura siMdhuravairiNaM sumatikAmitasajatikAraNaM // 7 // varasuvarNasavarNasuvarNa jitahaSIkamadharmanivArakaM // hariNase vitapAdakajaM jinaM hitakaraM stutanirasaU naM // // pravaravArSikadAnaguNairvaraM hatadArizparaM paramezvaraM // samadharIkatamerusuramaiH pracurasarvaguNAdadhikottamaiH // 5 // vikaTarjayamanmathazaMkaraM janakalApighanaM vigato taraM // lapananirjitacaMmasaM nRzaM vigatadoSakaliM ca mahaujasaM // 10 // azivavighna ghanAghanamArutaM viSayatApavazaM janatAmataM // zivavadhUpariraMnaNasolupaM vimalakevali sAdhukulAdhipaM // 11 // jajata zAMtijinaM tu zivaMkaraM kuzalasAgaravRddhikalAdharaM ||th tularUpavazIkRtamAnavaM praNatasAdarakinnaradAnavaM // 12 // dAdazaniH kulakam // mA linolNdH||nuvnnlinnaanoH zAMtidevasya na navajalanidhiseto iikhdaarishyhrnuH|| nijahRdayavizujhyA stotrametatpaThati pratidinamapi ye te saMpadaH prApnuvaMti // 13 // ||ath shriishaaNtijinstvnpraarNnH|| sragdharAbaMdaH // dadyAdrIzAMtidevo.varakanakatanuH sArasaukhyAni zavabhaktAnAM nakti Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 stotra. nAjA tribhuvananagare sphArakoTIrahIraH // cArvAkAreH praNetA praNatahitakaraH kAma do mArivAraH sarvajJAkhyAtanAmA prakaTitamadimA prAptakarmAripAraH 1 // tottkhNdH|| suramAnavapUjitapANikajaH kamalodayakArakadharmadhanaH // vigatAmayadUSaNajanmatatiH gunasAgarasomanino vimalaH // // iti prathamAMtavinaktikAvya yugmaM // nujaMgaprayAta caMdaH // ajayyaM vilu vizvapUjyaM prasannaM jinaM satpranaM zaMkaraM devadevaM // sadAjhAnava hanItatI meghamekaM stuve zAMtinAthaM kalau kaamkuNn||3|| hrinniibNdH|| kamalavadanaM prA tAnaMdaM natAzunacaMcataM gajapatigatiM vizvAdhAraM sureshvrvNdit|sdyhRdyN tyaktAtakaM vi nirjitazocanaM paramapadadaM jJAtArthoghaM trikAlavidaMcitaM // 4 // iMzvaMzAbaMdaH // arca ti devA navapAragaM jinaM kalyANakAraM muMniyaMdasevitaM // trAdisanavAladitaM ki tAvAnaMdasaMdohakaraM sudhAmayaM // 5 // iti vitIyAMtavinaktikAvyatrikaM // zAlinI vH|| prAjyaM rAjyaM cakravartitvasaMgaM tyaktvA datvA svrnnruupyaadidaan|shrutvaa vAkyaM brahma lokAMtikAnAM yenAvAptaM saMyamaM muktiyogyaM // 6 // drutavilaMbitahaMdaH ||amitpunny vatA janatAvatA kugativAraNatatparasajirA // natanarAmara kinnarazAlinA jagavatA avi zarma vidhaayinaa||7||iti tRtIyAMtavinaktikAvya kssy|iNshvcaabNdH||shriishaaNtidevaay namo'stu netre vighnauyaha zivamArgadAtre // cakrAMkahastAya samastanatrai zaMkheM'dArojjva sazaktakaH // 7 ||ryoktaabNdH // darzanAmRtanilInajaMtave vizvazAstranayanItiheta velonasAgarasuvelasetave vAparAvalitamitranAnave ge| iti caturthI vinaktikAvyayu gmaM // upeMzvabAbaMdaH // thadhAni nazyaMti purAkatAni prazastanAmnAtizayaprasatteH // anekasaMsAranibaMdhitAni pragADhabaMdhasthitisaMcitAni // 10 // mAlinIbaMdaH // nava ti sukhamanaMtaM zAMtinAthaprasAdAhariNazaraNadAturvizvasenAMgajAtAt // natanavikaja nAnAM prItirAjAprakAmaM niravadhijinarAge lagrasanmAnasAnAM // 11 // iti paMcamyaM tavinaktikAvyakSyaM // zikhariNIbaMdaH // sadA dhyAnaM zAMterakhilaguNadhAnaH zunavato dharati zrIkAraM sumatimatikAraM nayaharaM // narA navyAH zaktyA vigatamadataMjJaH zrutapa rAstrisaMdhyaM sayAnaM prabalataranAgyodayamataH // 12 // vidyunmaalaabNdH|| zAMteH zAMteH pAda66 navA navA sazrIkAH syuH| nonoH zrAkSAAyuSmaMtastuSTayAnaMdaM kRtvA kRtvaa|| 13 // iti SaSTIvinaktikAvyadikaM // vasaMtatilakAbaMdaH // cetosti cenavapayonidhi pAramApta tIrthakare jinapatau kila zAMtideve // naktiM kuruSva satataM vipulAmudArAM hatyA pramAdamapi karmavizeSajanyaM // 14 // dodhakacaMdaH ||uurgtisaagrpiitsmuni calasaMyamapAlanamero // zAradAkSasudhAkaravakaM zaMkhasamAnaniraMjanacite // 15 // nA Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stotra. rAcachaMdaH // kAruNyaraMgaraMjite kArpasyadoSavarjite // devAdhipe'cirAsute lokopakAraka maThe // 16 // iti saptamIvinaktikAvya trikaM // vaMzasthabaMdaH // svakIyavaMzAMbaranAskara prano vizAlagaMgAjalazunakIrte // apArasaMsAranayAca satvaraM rUpAparastvaM pariraha sevakAn // 17 // iti saMbodhanavinaktikAvyamekaM // maMdAkrAMtAbaMdaH // kalyANoktaM kuzalajananaM sarvasaMghasya nityaM nAnAvRttaiH prakalitamidaM stotrmettrikaal|muktvaa''l syaM nAti manujo nAvinAnAvitAtmA gehe lakSmInavati dRDhatA tasya dIrghAyuSa zva // 17 // shaarduulvikriidditbNdH|| kalyANodadhivanaM kaliharaM kauzavyamAlAspadaM saunAgyodhakaraM vinaktikalitaM kAyairvininaH paraM // zrIzAMteH stavanaM pati navinaH satpulyapalyAlayAsteSAM dhAni zune nivAsamatulAH kubaiti saMpattayaH // 15 // // atha shriiaNtriksspaarshvstvnpraarNnH|| vjaabNdH||vishveshvrN vizvajanezapUjyaM sarvArtha nisspaadnkaamkuNn| prakhyAtimaMta mahimoghaladamyA pArzva naje saMsthitamaMtaride // 1 // kalyANamAlAgRhamaMgideva vidyA dharAdhIzanutAMnhipadmaM // sarvatra rASTreSu vizAlakIrti paarshv|||| rogAdhiciMtArtisamU hatApanaiSajyamAcAravicArasUri // sannIlaratnanavinUSitAMgaM paarshv0||3|| saMsArasiMdhau varayAnapAtraM mukyaMganAsaktahadaM zarasyaM // vAmAMgajAtaM jagatIpradIpaM paarshv0||4|| zrI pArzvayAdhipamahitoyaM zrIzAlinaM serapurAvartasaM // vAcAsudhAkarSitasanyalokaM pA 0 // 5 // trailokyakoTIramanAthanAthaM dAridryavAtAhimanaMtazaktiM // zAstrArthanaipu syanidhi dayAlu pArzva0 // 6 // padmAvatIsevitapAdayugma mNhonrdhvaaNtdineshmaashu|| lAvasyasonAgyayazonirADhyaM pArva0 // 7 // jJAnAdidharmAcaraNaM varesyaM sahodhadAnA || dikamArgapAthaM yAnaMdavanItativAridhAraM pAca // 7 // kalazaH // stragdharAbaMdaH itthaM ye devavaMdyaM vividhasukhakaraM cAMtarikAkhyapAca nityaM dhyAyati naktyA hRdayarati yujo nAgyavaMto naropi ||lkssmiistessaaN nikAyye vasati dRDhatayA sarvadA kAmakI ka vyANazreNika nuvi viditatarA sarvasaMpattikAMtA // // // atha zrIgaumikapArthASTakaprAraMnaH // zArdUlavikrIDitabaMdAvAmeyaM marudezanUSaNataraMzrIpArzvayArcita kalyANAvalivahina siMcanapanaM zrIkSvAkuvaMzomavAbArASTrasamAgatairnaravaraiH saMsevitaM nityazaH zrImatIkara gauDikAnidhadharaM pArzva supArzva nje||1||naanaasaadhujnaughpNkjvne mADabiMbAyika vi pravyUha nivArakaM kaliyuge praaptprtaapaalyN|| vizvasyAM prapitAvadAnanikara nirdoSapullo Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 103 stotra. - jvalaM shriimtii||||sNpaannisudaankaamklshN trailokyaciMtAmaNiM samAcAmRtaraMji | tAmaranaraM samarmabodhapradaM // saunAgyAnutakAMtakIrtiyazasA saMpUritAzAMtaraM zrIma hI0 // 3 // mArge cAMtaranItivArinicite demaMkaraM sarvadA dAridyAzinipAtanAttakuti zaM ciMtAtirogApahaM // uravatrAsasamIraNauSanujagaM nAgAMkamaMhomathaM shriimtii|| 4 // kAruNyAMcitacArucittakamalaM satveSu saMsAriSu sarvairyAdiguNairasaMstatanuM lAvasyalIlA spadaM // saMsArArNavapItavAridhisamaM muktyaMganAvannanaM zrImatI0 // 5 // trailokye ti |lakAyitaM nirupamaM navyairna niH pUjitaM puSTAnAM nijasatvadarzanaparaM kSipraM satAM kaamdN|| nAnA dhvastasamastavairinicayaM rAkSAMtanirdezaka zrImatI0 // 6 // nUyiSTAmalanakti zaktikalitairdevaizvaturdA nataM sarvAzAkaraNaikakalpaphaladaM sarvAgicUDAmaNiM // ziSTAnaM tacatuSTayIvarataraM zrImerutuMgaM jinaM zrImatI0 // 7 // sphArAkAranirAjitAMgamatulaM sa vasyahemAkaraM vizvavyAptataraM pravAsasadanaM gaMnIratAsAgaraM // nAsodyotitavizvavizvama vanau kalyANasiMdhau vidhuM zrImatI0 // // aSTaniH kulakaM // anuSTupalaMdaH / ninna mAle sadAzreSThe gunnvbdnuussite|pusspmaale'traaniye nekavIhArasaMyute // 5 // zrI mataH pArzvanAthasya stavanaM jgto'vn|klyaannsaagraadhiishaiH sUrinI racitaM mudaa||10|| ||strgdhraabNdH // dhyeyaM zrIpArzvadevaM najata kila janA gomikagrAmarAjaM zazvatsarvArtha sikSyai vihitagunahitaM viSTape caitrpuurve|saanNdobaaslssttaaH kuzalagavibudhAH sarvaloke viziSTAnirdoSAcArapuSTA jinapapatiSu ratA prAptakalyANatuSTAH // 11 // // atha shriigomiipaarshvnaathstvnpraarNnH|| maaliniibNdH||jyti jagati caMdraH pArzvanAmA jineMze vikacakamaladRSTyA naMditAma ya'martyaH / / akalitamahimAghastorNasaMsArasiMdhurnujagakalitapAdaH punnypiiyuusspussttH||1 srgdhraabNdH|| zrIpArzva goDikAkhyaM najata navigaNe kalpadaM sugotraM nAnAdezeSu la bdhAtizayamahitatAvyUhavAraM sumUrti ||shriimNtN nIlaratnAdhikataravapuSaM sphAralAvaNyazA laM mohAnorA zikuMnonavamamaranutaM pArzvayadArcitAMhiM // 2 // paMcacAmarabaMdaH ||nmN ti pAcamaMgino narAlasA dhRtAtapatracAmaraiH suraiH stutaM // anaMtazaktimAlinaM gatAmayaM vivekaratnarohaNaM dayAkaraM // 2 // vsNttilkaabNdH|| karIkRtaM vratamanuttaramaMginetrA da tvA 'zu yena varavArSikadAnarAziM ||vaamohen muninAyakanAyakena kalyANakelini layena zunAzayena // 4 // jutvilNbithNdH|| mama namostvavate paramAtmane nagavate zivazarma vidhAyine // amitazauryatiraskRtamerave gundsherkmNddlmaulye|||| hari Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stotra. - nniibNdH|| amRtarasatAdhikyAnASTAnnarottamasaMgatAnuvanasunagAtpAGanikhyAdhinazyati pAtakaM // prasarati ca vai kIrtirdi ku prasUnavaujvalA pranavati punaH zIghra lIlAjayo nativaInaM // 6 // zAdUlavikrIDitahaMdaH // AkRtyA naradevadevamanuSAM saMtuSTikartussadA cetovananakAmasArthadadataH karmArihartunRzaM // AnaMdaughasaraHpravRddhikaraNe pAnIyadA turmudA pArzvasyAsti natiH samRdijananI kalyANa vistaarinnii||7||tottklNdH|nrl kaNanUSitavanyupure mukhanIrajaraMjita vishvjne||shrutdeshndrshitdhrmpthe jinanetariti pati naagyrmaa||nnaanujNgpryaatbNdH|| surAdhIzacakaiH stuta jJAnasiMdho jagannAtha netaH kapAlokabaMdho // vino pAhi mAM sarvadA naktinAja smaraM taM ciraM tvatpadAMnojanUMgaM // e|| zArdUlavikrIDatabaMdaH // stotraM pArvajinezvarasya satataM ye prANino nA vataH sahacApi pati hRdyamanasasteSAM gRhe saMpadaH // syurnityaM sthiranAvazona natarA dharmArtha niSpAdikAH kalyANArNavasUrinirviracitaM mAMgalyamAlAkaraM // 1 // shikhrinniibNdH|| sadA dhAya' cite stavanamanavayaM nayaharaM narainUnaM sidhai kuzalavana rAjau ghananinaM // avaMdhyaM naktAnAM jinaguNaratAnAM smRtimatAM sameSAM navyAnAM pramu dakaraNaM kAmitakaraM // 12 // // atha shriidaadaapaarshvnaathstvnpraarNnH|| // zvajAbaMdaH // kalyANagehaM guNaratnarAjaM sahehakAtyAjitanIlaratnaM ||stossye mudAzaMkaramaMgivaMdyaM dAdAnidhaM zrIvarapArzvanAthaM // 1 // samarmalInAzayamAzu vijJa kASTadAvAnalavAridhAraM // saMsArapAyonidhikarNadhAraM dAdA0 // // AcArava nItatidhinoraM satkIrtipuSpatavAsitAzaM // nAnArtharAjJAMtavicAradadaM dAda // // 3 // vairAgyaraMgArpitacArucittaM sadodhidAtAramanIhasevyaM // nAgeMisaMsevi tapAdapadmaM dAdA0 // 4 ||trailokycuuddaamnnimRdishonN saunAgyanAgyAvalipUrNa dehaM // navyaugharAjIvadinezamekaM // dAdA // 5 // sarvAMginetAramanISTavAcaM vizve zvaraM raMjitasanyalokaM // lokArtticiMtAnayakuHkhavAraM dAdA0 // 6 // hRdyArutiM kRttajarA ghidoSaM narAmareM; stutamartyasaMgha // sannAgacinhaM kuzalArthakAraM dAdA0 // 7 // sarvatra vi khyAtatarapratApaM kAruNyasatraM vi ziSTagotraM // ajJAnamiSyAtvatamisradIpaM dAdA // // aSTaniH kulakaM // zArdUlavikrIDitabaMdaH // zrImatIvaTapaznanagare zRMgAra hAropamaM kalyANAMbujanAnucaMDmasamaM vAmAMgajAtaM paraM // dAdAkhyaM jinapAvadevamana ghaM dhyAyati ye nityazasteSAM dhAni ramA nivAsamanizaM kurvati kalyANataH // e|| Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 stotra.. // atha shriiklikuNddpaarthaassttkpraarNbhH|| // vibudhAdirAjainatapAdapadmaM badulAgyasaunAgyalataughamegha // kamaThopasargAcala dhairyaniti kalikuMmapArzva suciraM naje'haM // 1 // kamalApradAne haricaMdanAMgaM sapayodhidezAnutalabdhakIrti // rucirArutau raMjitavizvavizvaM kalikuMma0 // 5 // mahimAvadAtottamanAmamaMtraM samatAnirAmaM kamalAninetraM // anilASadaM siddhi vilAsayaMtraM kati // 3 // uritAMdhakArAruNasannikAzaM karuNAzayaM ukhavane pu dAvaM // naradevapUjyaM sukhadaM sumUrti kali0 // 4 // kanakAdidAtAramanaMtazaktiM varanIlaratnAdhikadehavarNa // zivazarmarAja janatAnivaMdya kati // 5 // anaghaM sadA sajuNakelipAlaM gunalaNAlaMkatavaryagAtraM // kulanUSaNaM zatrutaNaudhadAtraM kalina // 6 // jagatIzvaraM karmavimuktasaMgaM viSamAyudhAlagnamanaHsvarUpaM // dharaNepArzvArcita pAdayugmaM kali // 7 // zunasiMdhutau zazinaM vareNyaM vacasA sudhAnena saharSasa nyaM // zrutasUriNaM pusya virAjamAnaM kali // 7 // aSTaniH kulakaM // iNshvvaadH|| | evaM stutaH zrIkalikuMDapAvaH kalyANanAnA mayakA nitaaNt|| ye prANinaH stotramidaM pati tamAni lakmIvilasatyavazyaM // 5 // // atha shriiraavnnpaaciissttkpraarNnH|| // zvanAbaMdaH // devAdhidevaM kRtapArzvasevaM nAgAdhirAjena natAnhipadmaM // padmAvatIsaMstutanAmadheyaM seve sadA rAvaNapArzvanAthaM // 1 ||aanNdkNdody vadhime meghadhvanidhvAnavizeSarAja // jitAridvaMdaM vigatAdhimohaM seve // 2 // vAmAMgajAtaM kulanaMdikAraM dhvastopasargotkaTakuSTarogaM // prakhyAtimaMtaM nuvane pranA vaiH seve|| 3 // sannIlanAsA hasiteMDnIlaM satkAMtakAMtyA ramaNIyarUpaM ||praaviimynaa nAtizayaiH pradhAna seve0 // 4 // saMjItihAramaMnatasauravyaM vizvezvaraM dyotitavizva lokaM // padmArthadAne suraratnadaM seve // 5 // ajJAnamithyAtvatamisranAnuM nAmaM malAlaMrutamauliSTaSThaM // vANIsudhAmoditasanyasaMgha seve0 // 6 // kauzalyamAMgavyanivA sagehaM pUrNIrUtAnISTapadArtharAziM trailokyadIpaM varasidinAja seve0 // 7 // saMsAra ratnAkarayAnapAtraM niHshessdoposhitdhrmmaarg||thaadeysaunaagyyshHsupaatrN seve|||| aSTabhiH kulakaMmAlinIbaMdaH // alavarapuraratnaM rAvaNaM pArzvadevaM praNatanasamuI kAmadaM devadevaM // amitaguNanidhAnA ye naraH saMstuti jagati viditasArA nA gyavaMto navaMti // // Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stotra. // atha zrI goDIpurapArzvajinastavanaprAraMbhaH // raagenngiiyte|gauddipurprnupaairvmmNdN darzanadarzanaparamAnaMda nmitsuraasurvRNd||1|| zrIjinazAsanacAruzaMgAraM aMtaraMgaripuvRkSakuThAraM skljgdaadhaarN| zAnirupamarUpavirA jitadehaM vidalitanAnAjanasaMdehaM amitgunndhngehN||3||'ritkaanndndaatrN ruci ralakSaNavinUSitagAtraM vAritakumatakupAtraM // 4 // dhanaghajinavaragotrasugotraM kAmakuMnama | NinirjaragotraM saMyamadRDhatAgotraM ||5||ditnvnymrnnaarissttN prakaTitamahimAtizayava | riSThaM jagadaizvaryagariSThaM // 6 // vihitAkhilanavijanakalyANaM pAlitayathAralyAtakalyANaM datsamArgakalyANaM // 7 // zrAdhibaMdhavadhagadartAraM vAMjitakuzalasaukhyakartAraM nuva natrayanAraM // // vikaTakaSTa nivAraNazUraM bAgamanayaprakAzanasUraM nAratIgaMgApU raM // e // dhRtikIrtibuddhilakSmIgaNa vizvaM kevalayugalAlokitavizvaM prAptajanepsita vizvaM ||10||sevkmnoniissttdaataarN raMjitadevanaranetAraM yanunUtakulatrAtAraM // 11 // iMznIlamaNivarNasuvarNa nikhiladezavikhyAtasuvarNa vAksudhAsArasuvarNa // 12 // mu ktisImaMtinIsaMgamalubdhaM caMcala viSayasukhasaMgAlubdhaM karmaparA vipralubdhaM // 13 // vaMdi tAmaramaulikuTIraM viSamakaSAyadavAnalanIraM utkaTaparISahadhIraM // 14 // aMcalagAnI radhisAraMga kIrtilatAvaInasAraMgaM urjanazalanasAraMgaM // 15 // vaMde'naMtacatuSTayirAja pUjitasurapatimAnavarAja pravaratIrthAdhirAjaM ||16||ssoddshniH kulkN| zivatAtipArva varadavarapArva mohatamistrasavitAraM nAgarAjarAja trinuvanapUjyaM labdhanavodadhipAraM // zujasAgaranityaprathitagarimANaM ye dhyAyaMti vinuM mudA lakSmIstAn samupaiti sakhara matulA sarvArthasikSipradA // 17 // // atha zrIpArzvajinastavanaprAraMnaH // toTakaIdaH // navikAMbujanAsananAnuninaM navatApasamAvanavAridharaM ||rcitaagm zAstravicAranayaM jaya maMgalakIrtiyazonicayaM // 1 // kamalAmalakeligRhaM vimalaM lasadAzayamusitasaMtamasaM // zunasAgaravaInacaMmasaM sakalAmarapUjitapAdakajaM // 2 // vikaTotkaTakarmamRgenaripuM khaganAganarezvaradevanataM // tarasA jitamoharipuM vinayaM | yamasaMvarasaMhitasAdhuhitaM // 3 // zunalAlaktihastayugaM gajarAjagati gatavighna ruja // jaDatAmayaneSajamIzavaraM dazanadyutiyotitacArumukhaM // 4 // kanakAcaladhIrama jISTataraM rasanArasaraMjitasarvasanaM ||nuvntrymNddlmoghtrN rucirAkatimohitadevajanaM ||||arihNtmnuttrtiirthkrN racitaM varabudhdhinaM jinapaM ||purussottmmsmrmrthnidhiN dhU - Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 stotra. |tikAMtiniketana maMginutaM // 6 // nijavaMzavataMsakamArtiharaM ravanirjitameghanadaM zivadaM / / dayitaM vi vizvajanInatamaM natanUtagaNaM jitalonanaTaM // 7 // zaraNAzritapAlakamu tipadaM dadhataM varazAMtarasaM navamaM // mahaseM maNipranadehadharaM dharaNeM niSevitapArzvayugaM // 8 // zramamaM nutapAirvajinaM satataM tapasA hRtasiddha manaMtabalaM // jalanAjana saMga virakta malaM malavarjitamuttara saukhyadharaM ||navaniH kulakaM // surarAja khecaranAga puraMdaradhara girA jasu sevitaM zrI pArzvajinezvaraM namita surezvarapadmAvatI saMstutaM // ye'naMtanatayA vizuddhaza tayA saMstuvaMti jinaM mudA yunasAgarapaThanAdbhavikaramAsametaM te lanaMti sukhaM sadA // 10 // // atha zrImadurapArzvASTakaprAraMbhaH // drutavilaMbitachaMdaH // vibudhamAnavamAnasanaMdanaM vibhavadAnavidhau haricaMdanaM // ni khilasanyajanaiH kRtavaMdanaM najata pArzvajinaM madurAnidhaM // 1 // yugala kauzikasA myatarAzayaM bhuvananAnunivAsaghanAzrayaM // viSayavAra kesarisanninaM najata 0 // // rukoTivijAdhikanAsvaraM kumudabAMdhavazutarAnanaM // varaganIraguNottamasAgaraM najata 0 || 3 || navikapadmavinAsananAskaraM jagati jAvaprakAzanadIpakaM // nayanapAThava pAvanataMtrakaM najata 0 ||4|| racitakAmatavArida saMcayaira khijadhairyasamanvita cetasaM // vikaTa karmasamora joginaM jajata0 // 5 // kamavanirmita pAMzukadaMba kaiH sthiratarotkaTanAva virAjitaM // jagati DujenasarpaviSApahaM najata 0 // 6 // prazamanUSaNabhUSaNanUghanaM sunaga nAgyaguNAva nimaMdiraM // dhavalakIrtiyazoMbaraghAsitaM najata 0 // 7 // sakala saMghasamIhi taka kaM nicitavinaparAjavahartRkaM // atizayAdbhutacArucaritrakaM najata0 // 8 // hari epI baMdaH // mahura jinapaM nityaM vaMde zivodadhivarddhanaM zazinamanizaM kievadhvAMte dineza mahodayaM // stavananaNane citAlhAdeH kRtAdarasevake vividhadhanadaM vizve vizve jineza natAnane || || drutavilaMbita baMdaH // madurapArva jinezvarasaMstavaM paThati yaH sudhiyoSasi nityazaH // vasati tasya gRhe kamalA 'khilA sthiratarAsumatAM varadAyinI // 10 // // atha satyaparIya zrImadAvIrastavanaprAraMbhaH // drutavilaMbitachaMdaH // tvamasi saguNanaMdana maMdarastvama simerula tAva nimaMmapaH // tvamasi khecaranA kinarastutastvamasi rUpavazIkRta viSTapaH // 1 // tvamasi yogijanI ziromastvimasi kAMtivikAzita diggaNaH // tvamasi nApitaraMjitanAgara stvama sisiddhivazAratimohitaH // 2 // tvamasi naGkaraH karuNAlayastvamasi naktacakora nizAkaraH // tvamasi darzana harSitamAna vastvamasi saMsRtisAgarapotakaH // 3 // tvamasi mohamahoruhamujarastvamasi dharmadhano dhanakAmadaH // tvamasi saMzayavAyujjujaMgama Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stotra. 207 nane stvamasi darzitajIvadayApathaH // 4 // tvamasi dhAritazIlavinUSaNastvamasi kAmi tadAmasuradrumaH // tvamasi devanarAdhipavaMditastvamasi jADayatamistrananomaNiH // 5 // tvamasi karmavanAvanipAvakastvamasi sevakapUjitapaMkajaH // tvamasi janmajarAmativA raNastvamasi zAzvatamodapadasthitaH // 6 // tvamasi maMjulasatkuladIpakastvama si sarvapadArthavizArada. // tvamasi lokanato natavatsala stvamasi devazilImukha puSkaraH // 7 // tvamasi nAthamanoharalakSaNastvamasi saMmatajIvagaNaH sdaa|| tvamasi saMvaramArgavidhAyakastvamasi dAnaguNAlpitakalpakaH // 7 // tvamasi citrakarAti zayAMcitastvamasi suurittiishvrsevitH|| tvamasi khijanAvanatatparastvamasi hArani naH ditimaMDale // 5 // tvamasi ziSTanarAmarasaMgatastvamasi lokacamatkRtanirma. maH // tvamasi kevalisAdhunato mudA tvamasi kugrahadoSa nivArakaH // 10 // tvamasi sadratanAravRSopamastvamasi vItamado vizadAzayaH / / tvamasi tIrthapate ru cirAvhayastvamasi guptipavitritamAnasaH // 11 // tvamasi budiparAjitagIHpa ti stvamasi hATakasanninavigrahaH // tvamasi nAgyavinAza niketanastvamasilona mahIdharavajakaH // 12 // tvamasi saptajayArNavatArakastvamasi ugheTasatyanayAdhva gH|| tvamasi sammadasaMtatikArakastvamasi sidikaro vrdaaykH||13||tvmsi vizva jagajanavananastvamasi rahitanUtakadaMbakaH // tvamasi purnaga'sthaharonizaM tvamasi vi stRtalocanaraMjakaH // 14 // tvamasi vizvapatiH zritabAMdhavastvamasi vaRtiraskRtacaM mAH // tvamasi vairisamughaTodbhavastvamasi tIrthakaraH pratibodhadaH // 15 // tvamasi navyazikhaMDibalAhakastvamasi baMdhuramUrtidharo'jaraH // tvamasi sarvavinurviga tAturastvamasi saMyamamaMDanamaMDitaH // 16 // tvamasi zAMtarasAzritacetanastvamasi pauruSanihitakArmaNaH // tvamasi urjanabodhinibaMdhanastvamasi kAmaghAdhikadAnadaH // 17 // tvamasi saMcitapuNyanidhiH parastvamasi vighnasarIsRpagAruDaH // tvamasi zu brayazonaramaMdirastvamasi saMghajayonnatiharSadaH // 17 // tvamasi satvahito mativa Inastvamasi dharmasarojasaraHsamaH // tvamasi cakrinato navizekharastvamasi pAraga taH paramezvaraH // 1e // tvamasi satyapurAmajanUSaNastvamasi saMzritapAdamRgAdhi paH // tvamasi kevalayugmavirAjitastvamasi vIrajino jinanAyakaH // 20 // tvamasi zAsanapotaniyAmakastvamasi saadhudyaalulnaamkH||tvmsi saukhyakara striza lAMgajasvamati vizvaguruH zunasAgaraH // 21 // hrinniibNdH|| jayati satataM vIraH zaM turnavodadhipArago jagati tilakaH pApadhvAMte ganastiranusaraH // kuzala nilayastIrthasvA Jain Education Interational Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 stotra. mI surAsurasaMstuto viditamahinAM vizve vishveshvraarcitptkjH||2|| vNshrthcNdH|| kulAvataMsaM yatidharmadezakaM kalaMdikApAragamaMgipAlakaM / / navImi vIraM matidaM hitA kdaM manorthasaMpAdanakAmakuMnakaM // 23 // nujaMgaprayAtabaMdaH / / pranuM devavaMdyaM jinaM vi zvanAthaM jagacArucUDAmaNiM vIranAthaM // stuve'haM jitAriM natasvarginAthaM sadA zAMti kAraM nareMAdhinAthaM // 24 // stragdharAkhaMdaH / / zrIrAja vIradevaM praNatasuramaNi devamA dhirAja kalyANAMnodhita kI vimalazazadharaM jAgyasaunAgyakAraM / / ye navyAH saMstuvaM ti pratidinamanaghaM cArunaktyA trisaMdhyaM prakhyAtiM te lanaMte trijuvanaviditAM kIrtiprA gnArakatrI / / 25 // tunyaM namaH samayadharmanivedakAya tulyaM namastrinuvanezvarazekha rAya // tujyaM namaH suranarAmarasevitAya tunyaM namo jinajanArcitapatkajAya // 1 // tu nyaM namo'nilaSate haricaMdanAya tunyaM namo vrkulaaNbrnaaskraay||tujyN namaH praNatade vanarAdhipAya tunyaM namaH pravararUpamanoharAya // 2 // tujyaM namo hariNanAyakanAya kAya tunyaM namo yatitatipratipAlakAya // tunyaM namo vikacanIrajalocanAya tunyaM namastanitanAdavirAjitAya / / 3 // tunyaM namaH kuzalamArgavidhAyakAya tunyaM namovi kaTakaSTaniSedhakAya // tunyaM namo uritarogacikitsakAya' tunyaM namastrijagato hadi jUSaNAya // 4 // tujyaM namo dalitamohatamojarAya tulyaM namaH kanakasanninanUghanA ya / / tunyaM namopya khilasadguNamaMdirAya tunyaM namo mukhakalAditacaMDikAya // 5 // tujyaM namo'tizayarAjivinUSitAya tunyaM namaH kumatitApasunaMjanAya // tunyaM na mo mukhapayodhivahitrakAya tujyaM namo vigatakaitavamatsarAya // 6 // tujyaM namo vidi tanavyajanAzayAya tunyaM namo nikhilasaMzayavArakAya // tujyaM namaH prathitakIrtiya zonvitAya tujyaM namo jitahaSIkamunIzvarAya // 7 // tunyaM namopramitaputanirmi tAya tunyaM namaH sakalavAGmayapAragAya // tujyaM namo navikacAtakanIradAya tulyaM namazcaraNavainavadAyakAya // 7 ||kulkm // vIrASTakaM paThati yaH satataM trisaMdhyaM tya ktvA sadA prabalamIhajaHpramAdaM / / tadAni maMtu kurute kamalA nivAsaM kalyANasA gara juvAmasatAmanISTaM // e|| // atha zrIloDaNapArzvanAthastavanaprAraMnaH // zrIkara kaSTahartAraM vidhivAdaprakAzakaM // dhiyA tarjitavAgIzaM paramAtmAnamanvahaM // 1 // kSamAgAraM rUpApAtraM gatAdhivyAdhidUSaNaM // kaM tu sarvakAryeSu zrIpradaM dlitaamy|||| dhanadhAnyakaraM loke ramAkelipadaM paraM // marmatAmadamA naughamUrkhatAdoSavarjitaM // 3 // bArtisaMtApajetAraM sUrizreNiziromaNiM // ripusAraMgasAraMga meMginAthaniSevitaM // 4 // - Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stotra. 100 tejasA maMdiraM ramyaM vAritAzeSarjanaM // niHsIma sarvagotrANAM zrImaMta guNasAgaraM // 5 // kathitAcAramArgaughaM kalyANakamale vidhuM // praNatAzeSadevezaM zAsanaM kAMtanUpa naM // 6 // gaditAmamasaMdohaM rasanAmRtasuMdaraM // sUrAdhikapratApAni rikthadaM damiteMDi yaM // 7 // nAgeM vibudhaiH sevyaM lokAnAM shaaNtikaarkN| jaDatAyA vivettAraM nayanAlhA dakAraNaM // // pAlakaM sarvasatvAnAM pAzrvayadeNa pUjitaM / / nAkimAnavavaMdyAMnhiM nAtha nAthaM jagatpranuM // e // kriyAsaMtatinetAraM trAsitAnekadoSakaM // kRtAMtArtha vicAraiM tAratAruNyarAjitaM / / 10 // saMsArasAgare potaM ghasmarAdhivivarjitaM // sarvazaM meghagaMnI raM hitaM vizvasya sarvadA // 11 // tejonidhiM mudA pAzrva navImi lomaNAnidhaM // ka vyANasAgarAkhyena saMstutaM hyAdimAdaraiH // 12 // bAdazaniH kulakaM // zrImajhoDaNa pAzrvanAthamavanau vikhyAtagotrAnidhe ye navyA varanAvanaktisahitAH pUjaMti saukhyA rthinH|| te satvAH sukhamAnakIrnikalitAH kalyANatuMgAH parA jAyate nuvane pratAparu cirA AdeyavAcaH sadA / / 13 / / ||ath shriiseriishpaarthaassttkpraarNnH|| kAmodhakartAramazeSadevAdhIzaissadAcarcitapAdapa // kalyANakAraM varanIlavarNa serI zapAzrvaM nutha loDaNArakhyaM // 1 // satpusyavadanIvanavAridhAraM niHzeSanavyAvatipUritA zaM // trailokyanatraM nuvanAdhinAthaM serI // 2 // sAraMgavANI jitacittadADhaya sAraMgagaMnI raninAdakAMta // sAraMgasArAMbakayugmarAjaM serI0 // 3 // vizveSu satveSu kRpAnidhAnaM sa myktvrtnaanrnnaaNkitaaNgN||HsvaaNgpshu dalitArivarga serI0 // // apArasaMsArasamuha pota sarvajJamAcArapavitravaMzArAmAMtazAstrArtharahasyadadaM serii||5|| vANIrasAnaMditavi zvavizvaM tIrthakaraM nAgapurezapUjyaM // sarvatra vikhyAtayazonirAmaM serI0 // 6 // tejonidhi kAmitakAmakuMnaM saujanyasauhArda vilAsapAtraM / / kalyANasUryAdivitAnahetuM serI0 // // 7 // AdityacaMjJAdhikadehanAsaM satprAtihAryASTakarA jirAja / / sphArAmatI mohi tadevadevaM serI0 // // klshH|| evaM kalyANavaMyaM trinuvanatilakaM loDaNArha supArzva kRtvaikAyyaM svacitte navasaphalarute jhaansNpttisikssyai| nityaM dhyAyati navyA jinasamaya ratAH zucalezyAnirAmAsteSAM harSAtprakAmaM navati ca sadane maMjupadmAnivAsaH // e / / ||ath shriisNnvnaathaassttkpraarNnH|| lAvalyagehaM kalahemavarNa udmozitaM suMdaravAhacinhaM // lakSmIkalApArNavadhi blyanAthaM devantaM saMnavanAthamIDe // 1 // zyenAMgajaM dAruNakarmazatrau vIraM varaM pU |tacaritrazonaM // demAspadaM sajuNaratnakhAni devaiH // 2 // ikSvAkuvaMzaM varatigmara dima Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 sUktamuktAvalI. rAkeMvatraM gatavakramAMdyaM // ajJAnavaizvAnarazAMtinIraM devaiH // 3 // khodadhau pIta samuimi // satprAtihAryASTakarA jirAjaM // damAnidhiM vistRta puNyamUrti // de vai0 / / 4 // navyairmudA sevitapAdapadmaM sajAnavajAhatamohanUdharaM / / saMsAradAvAkula martyamedhaM devai0||||stkiirtipaatrN uritArisevyaM jagajanAnaMdakaraM zaraNyaM // kAruNyasaM yuktapavitracittaM devai0||6|| kuMdAIdaMtaM kajalocanaM vai vapuH zriyAtarjitasUryakAMtiM / / pApAMdhakAre 'maladIpakaM taM devai // 7 // prasAdanAtatparasevakasyepsitArthadAne sura devadaM / sukhairanekairyutacArudehaM devai0 / / 7 / / kalazaH // ityaSTakaM zrIjinasaMnavasya pati ye mNjulnaavyukyaa||tessaaN gRhe puNyanidhAnanavyAH kalyANakArAzca navaMti jJa iyH||||iti zrImaGinanAyakasya zrIsUryapuranUSaNasya zrIsaMnavanAthasyASTakaM sNpuurnn| // atha zrIsUktamuktAvalI praarNnH|| mAlinI baMdaH // sakalasurutavallIvaMdajImatamAlAM nijamanasi nidhAya zrIji neisya mUrti // lalitavacanalIlAlokanApAnibarida katipayapadyaiH sUktamAlA tanomi // // athakramasaMgrahakAvyaM // zArdUlavikrIDitabaMdaH // tattvajJAnamanuSya sajanaguNAnyAyapratijJAmA cittAdyaM ca kunaM vivekavinayo vidyopkaarodymaaH|| dAnakodhadayAditoSaviSayAH sAkSAtpramAdastathA sAdhuzrAvakadharmavargaviSaye jheyA prasaMgAhyamI // 2 // athadevatatva viSeH mAlinIbaMdaH // sakala karamavArI mokSamArgA dhikArI // trinuvana napagArI kevalajhAnadhArI ||nvijn nita sevo deva e naktinA ve // ihija jina najaMtAM sarva saMpatti Ave // 3 // jinavarapadasevA sarvasaMpattidA ii|| nizidina sukhadAI kalpavAnI shaaii||nmi vinamilahIje sarva vidyA vaDAI // Sana jinaha sevA sAdhatAM teha pAI // 4 // athaguruviSeH // svaparasamayajANe dha mevANI vakhANe // parama gurukahyAtha tatva nIzaMka maanne|| navikakaja vikAze nA nujyU teja nAse // ihaja guru najo je gudamArga prakAze // 5 // suguruvacanasaMge nistarejIvaraMge // niramala nara thAe jema gaMgAprasaMge // suNiya suguru keshii|| vANi rAyapradezI // lahi surajava vAsI je hase modavAzI // 6 // athadharmaviSe // jalani dhi jalavelA caMthI jema vAdhe // sakala vinavalIlA dharmathI tema sAdhe // manutha janamakero sAra te dharma jANI // najinaji navi nAve dharma te saukhya khANI // 7 // iha dharama pasAye vikrame satya sAdhyo // iha dharama pasAye zAlino sAka vaadhyo| jasa nara gaja vAjI mRnikAnA jikeI // raNasamaya thayA te jIva sAcA tikeI // // 7 // athajJAnaviSaH // tana dhana ThakurAI sarva e jIvane // paNa ika uhilaM Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUktamuktAvalI. // jJAna saMsAramAM be // navajalanidhi tAre sarva je duHkha vAre // nijaparahita hete jJAna te kAM na dhAre // e // yavaRSi ika gAthA bodhathI nai nivAsyo || ika padathi cilAtIputra saMsAra vAsyo // zrutanAta sujJAnI mAsa tuMbAdi thAve // zrutathi ana ya hAthe rohilyo cora nAve // 10 // zrathamanuSyajanmaviSeH // navajalanadhi namaMtAM koi velA vizeSe // manujajanama lAdho Dulnaho ratna lekhe || saphala kara sudharmA ja janma te dharmayoge || paranavasukha jethI mokSalakSmI pranoge // 11 // manujajanama pA mI khAlase je game // zazinRpatipare te zocanAthI nameve || Dulaha daza kathA yUM mAnukhojanma e be | jinadharama vizeSe jor3atAM sArtha te be // 12 // athasana viSeH // sadayamana sadAI H khiyAM je sahAI // parahita matidAI jAsa vANI mi ThAI // guNakara gaharAI merujyUM dhIratAI // sujanajana sadAI teha yAnaMdadAI // 13 // jara purajana loke dUhavyA doSa deI || manamalina na thAe sajjanA teha teI // Dupa vajanakaputrI aMjanA kaSTayoge // kanakajima kazoTI te tilI zola joge // 14 // atha viSeH // guNagahi guNa jemAM te bahU mAna pAve // nara suraniguNe jyUM phUla zIze caDhAve // guNakari bahu mAne loka jyUM caMDmAne // prati kRza jima mAne pU ne tyUM na mAne // 15 // malayagiri kaDe je jaMbuliMbAdi soI / malayajataru saMge caMdanA te hoI // ima lahiya vaDAiyU~ kIjiye saMga raMge || gajaziracaDi beThI jyUM prajA siMhasaMge // 16 // athanyAyaviSe // jaga sujasa suvAse nyAyanI upAse // vyasana rita nAse nyAyathI loka vAse // ima idaya vimAsI nyAya aMgI karI je // na parihArI je vizvane vazya kIje // 17 // pazu paNa tasa seve nyAyathI jeM na cUke // anayapatha cale je nAi te tAsa mUke // kapikula mili sevyo rAmane sIsa nAmI // nayakari tajyo jyUM jAie laikasvAmI // 1 8 // haya gaya na sahAI yuddha kIrtI sadAI || ripuvijaya vadhAI nyAya te dharmadA // dharamanaya dhare je te sukhe vairi jI || dharamanaya viNA tehane vairi kope // 17 // dharamanaya pasAye pAMgavA paMca teI || kari yudhe jaya pAmyA rAjyatIlA laheI || dharamanaya vidUSNA kauravA garva mAtA raNasamaya vigUtA pAMmavA teha jItyA // 20 // athapratijJAviSeH // ''' na yana jikAMI zrAdayuM je nivAhe || ravi paNa tasa jovA vyoma jANI vagAhe // karigahana tivAhe tAsa nissaMta Ape // malina tanu pakhAle siMdhumAM sUra khAve // 21 // puruSarayaNa moTA je gaNIje dharAye // jie jima pa DivajyUM te na DhAMDe parAye // giriza viSa dharayo je te na adyApi nAkhyo // dura Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 sUkta mUktAvalI. gati nara leI vikramAditya rAkhyo // 22 // atha upazamaviSeH // upazama hita kArI sarvadA lokamAMhI // nupazama dhara prANI e samo saukhya nAhI // tapa ja pa sura sevA sarva je Adare ne // upazamaviNa je te vAri maMthA kare le // 23 // upazama rasa lolA jAsa citte virAjI // kima nara nava kerI ridhimA teha rA jii|| gaja munivara jehA dhanya te jJAna gehA // tapakari kRza dehA zAMti pIyU Sa mehA // 4 // atha trikaraNazudiviSaH // jaga jana sukhadAI citta evaM sdaaii|| mukhe ati madhurAI sAca vAcA suhAI // vapu parahita hete traNya e guma jene // tapa japa vrata sevA tIrtha te sarva tene // 25 // maNa vaca tanu trasye gaMgajyUM gurU jene // nija ghara nivasaMtAM nirjarA dharma tene // jima trikaraNa gude aupa dI aMba vAvyo // ghara saphala phalaMto zIla dharme suhAvyo // 16 // zratha kulaviSe sahaja guNa vaze jyUM zaMkhamAM zvetatAI // amRta madhuratAI cazmAM zItalAI kuvalaya suranAI idumA jyUM miThAI // kulaja manujakerI tyUM sunAve nalAI / / // 27 / jiNa ghara vara vidyA jo duve to na di|| jiNa ghara uya lAne to na saujanya vRddhi // sukula janama yoge te traNe jo lahIje // ajaya kumara jyUM to janma sAphalya kIje // 27 // atha viveka viSe // hRdaya ghara viveke prANi jo dIpa vAse / / sakala nava taNo to moha aMdhAra nAze / / parama dharama vastu ta tva pratyakSa nAse / / karama nara pataMgA svAMga tene vidhaMse // ze / vikala nara kahIje je viveke vihInA / / sakala guNa nayA je te viveke vilInA / / jima suma ti purodhA nUmi gehe vasaMte / / nagati jugati kIdhI je viveke nagaMte. // 30 // atha vinaya viSe // niziviNa zazi sohe jyU na zole kalAI // vinayaviNa na sohe yUM na vidyA vamAI // vinayavahi sadAI jeha vidyA sahAI // vinaya viNa na koI lokamAM saJcatAI // 31 // vinaya guNa vahIje jehathI zrI varIje / / sura nara pati lIlA jeha helA lahIje // para taNaya zarIre pezavA je suvidyA / / vinaya guNathi lAdhI vikrame teha vidyA // 32 // atha vidyAviSe // thagama ma ti prajye vidyayeM kona gaMje // ripu dala bala naMje vidyayeM vizva raMje // dhanathi bakhaya vidyA sIva eNe tamAse // gurumukha naNi vidyA dIpakA jema nAse // 33 // sura nara suprasaMse vidyayeM vairi nAze // jagi sujasa suvAse jeha vi dyA mapAse // jikari napa raMjyo noja bANe mayUre // jiNakari kumariMdo rIjavyo hema sUre // 34 ||athnpkaar visseH|| tana dhana taruNAI zrAyu e caMcalA / / Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUktamuktAvalI. parahita kari le je tAharo e same le // jaba janama jarA jAM lAgaze kaMTha sAI // kahi na tiNa same to koNa thAze sahAI // 35 // nahi ta ru phala khAve nA nadI nIra pIve / jasa dhana paraarthe so nale jIva jIve / / nala karaNa nariMdA vikramA rAma jevA / / parahita karavA je udyamI dada tevA // 36 // ||ath nadyama viSe ||rynn nihitarI ne udyame labiyANe // guru nagati harIne na dyame zAstra jANe // sukha samaya sahAI nadyame ve jalAI // ati alasa tajI ne udyame lAga nAI // 37 // nRpazira nipatatI vIja jAtkArakArI // nadama ka ri subuddhI maMtrie te nivArI // tima nija sutakerI AvatI urdazAne // nadama kari nivArI jJAnagarna pradhAne // 3 // atha dAnaviSe // thira nahi dhana rAkhyo tema nAkhyo na jAe // iNi para dhana jotAM eva gatyA jaNAe // iha suguNa su pAtre jeha de nakti nAve // nidhi jima dhana Age sAtha tehIja Ave // 3 // nala bali haricaMdA noja je je gavAe // praha samaya sadA te dAnakere pasAe // ima tdRdaya vimAsI sarvathA dAna dIje // dhana saphala karIje janmano lAdu lI je // 40 // atha shiilvisse|| aguna karama ghAle zIla zonA divAle // guNagaNa ajuAle ApadA sarva TAle // tasa nara bahu jIvI rUpa lAvaNya deii|| paranava zi va hoI zIla pAle jikeI // 41 // iNa jaga jinadAsa zreSTa zIle suhAyo // ti ma niramala zIle zIla gaMgeva gaayo|| kali karaNa nariMdA e samAM ne jikoii|| paranava ziva pAme zIla pAle tikoI // 42 // atha tapaviSe // taraNi kiraNathI jyUM sarva aMdhAra jaae|| tapakari tapathI tyaM kuHkha te dUra thAe // vali malina tha yUM je karmacaMmAla tIre // kima tanu na paravAle te tapasvarNa nIre. // 43 // tapaviNa navi thAe nAza karma kero // tapaviNa na Tale je janma saMsAra phero // tapaba li lahi labdhI gotame naMdirakheNe / / tapa bali vapu kIdhu viSNu vaikrIya jeNe // 44 // atha nAvaviSe // manaviNa milavo jyUM cAvavo daMtahINe // guruviNa naNavo jyUM jImavo jyU ajUNe // jasaviNa badu jIvI jIva te jyUM na sohe // tima dharama na-sohe nAvanA jo na hohe. // 45 // jarata nRpa ilAcI jIraNazreSThi nAve // vati valakala cIrI kevala jJAna pAve // balanada hariNo je paMcame svarga jAe // ihaja guNa pasAye tAsa nistAra thAe // 46 // atha krodhaviSe // tRNa dahana de haMto vastu jyUM sarva bAle / / guNa karaNa jarI yU krodha kAyA prajAle / prasamaja lada dhArA vandi te krodha vAro / / tapa japa vrata sevA prItivannI vadhAro. // 4 // DD .............. .. . . .. . . . Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 sUktamuktAvalI. dharaNi parazurAme kodhi nidAtri kIdhI // dharaNi sunumarAye kodhi nibrahmi sA dhii|| narakagati sahAyI kodha e sukha dAI / varaja varaja nAI prIti de je vadhA I / / 47 // atha mAnaviSe // vinaya vanataNI je mUla zAkhA vimoDe / / suguNa ka nakakerI zrRMkhalAbaMdha toDe / / manamada kari doDe mAna te matta hAthI / / nijavaza kari le je anyathA dUra ethii|| 45 // viSada viSa samo e mAna te sarpa jANo manuja vikala hove eNa maMke jaDANo / iha na parihayo jo mAna muryodhane to|| nija kula viNasADyo mAnane je vahaMto // 50 // atha mAyAviSe // niturapaNu nivArI hIyaDe heja dhaarii| parihara bala mAyA je asaMtoSakArI / / madhura mayura bole tohi vizvAsa nANe / ahi gilaNa pramANe mAyine loka jANe // 51 // ma kara ma kara mAyA daMna doSaThTha bAyA // naraya tiriya kerA janma de jeha mAyA // bali nRpa balavAne vimu mAyA vahaMtAM // jayapaNa layUM je vAmanArUpa letAM. // 55 // atha lonaviSe // suNa vayaNa sayANe cittamAM lona maanne|| sakala vya sanakero mArga e lona jANe // ika khiNa paNa ene saMga raMge ma lAge // nava java urakha de e lonane dUra tyAge // 53 // kanakagiri karAyA lonayI naMdarAye // nija aratha na AyA te hasyA devatAye // sayala nidhi lahI je svAya te vizva kIje // mana tanaha varIje lona tRmA na bIje // 55 // atha dayAviSe // surUta ka lapa velI lati vidyA sahelI // viratiramaNa kelI zAMti rAjA mahelI // sakala guNa nalerI je dayA jIva kerI // nija tdRdaya dharI te sAdhie mukti serI // 55 // nija saraNa parevo zenathI jeNa rAkhyo // SaTa dazama jine te e dayA dharma dA khyo / tiha hRdaya dharIne jo dayA dharma kIje // navajaladhi tarIje chaHkha dUre karI je // 56 // zratha satyaviSe // garaja amRta vANI sAcathI ani pANI // sUja sama ahirANI sAca vizvAsa khANI // supasana sura kIje sAcathI te tarIje // triNa alika tajIje sAcavANI vadIje // 57 // jaga apajaza vAdhe kUDavANI vadatAM // vasu nRpati kugatye sAkha kUDI naraMtAM // asata vacana vArI sAcane ci ta dhaarii|| vada vacana vicArI je sadA saukhyakArI // 5 // atha corIviSe // para dhana thapahAre svArtha cora hAre // kula ajasa vadhAre baMdha ghAtAdi dhAre // para dhana tiNa hete sarpa jyUM dUra vArI // jaga jana hitakArI hoya saMtoSa dhArI // 5 // nizidina nara pAme jehathI phuHkha koDI // taja taja dhana corI kaSTanI jeha orI // para vinava haraMto rohiNIcora raMge // iha anaya kumAre te grahyo buddhi sNge||60 // Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUktamuktAvalI. 115 atha kuzIlaviSe // yaza pamaha vAge lokamAM nIda jAge // durajana bahu jAge je kule lAja lAge // sajana paNa virAge mAM rame ela rAge // paratiya rasa rAge do koDa jAge || 61 || paratiya rasarAge nAza laMkeza pAyo / paratiya rasa tyA ge zIla gaMgeva gAyo // drupada janaka putrI vizva vizve vidIta // sura nara mili sevI 'zIlane je dharatI // 62 // atha parigrahaviSe // zazinadaya vadhe jyUM siMdhu velA najerI // // dhanakara mana sAe tema vAdhe gharI // irita naraga serI tUM kare e parerI // mamakara adhi kerI prIti ekerI // 63 // manuja janama hAre // duHkhanI koDi dhAre // pariya ha mamatA e svarganA sokhya vAre // adhika dharaNi levA dhAtakI khaMma kerI // sunuma, kugati pAmI cakirAye ghaNerI // 64 // atha saMtoSaviSe // sakala sukha narAe vizva tAvazya thA / javajaladhi tarAe duHkha dUre palAe / nija janama sudhAre yApadA dUra vAre // nija dharama vadhAre jeha saMtoSa dhAre // 65 // sakala sukhato te sAra saMtoSa jANe // kanaka ramaNikerI jeha ibbA na khAye // rajani kapila bAMdhyo sva nI lolatAe / namara kamala bAMdhyo te asaMtoSatAe // 66 // atha viSaya viSe // zivapada yadi vAMle jeha khAnaMda dAI // vivasama viSayA to bAMmi de duHkhadAI madhura amRta dhArA dUdhanI jo nahIje // prati virasa sadA to kAMjikA saMgrahI je // 67 // viSaya vikala tAlI kIcake nIma nAryA // dazamukha pahArI jA nakI rAmAya // rati dhari rahanemI krIDavA nemi nAryA / jisa viSaya na varjyA teha jANo anAryA // 68 // atha iMDiyaviSe // gaja magara pataMgA jeha lUMgA kuraM gA || ika ika viSayArthI te lahe duHkha caMgA // jasa paravaza pAve tehanuM yUM kahI je || ima dRdaya vimAsI iMr3i pAMce damIje // 69 // viSaya vana caraMtAM iMDi je DAe || nija vaza navi rAkhe teha de dukhaDA e|| zravaza karaNa mRtyU jyUM gupteM di pAme // svavaza sukha lahyA jyUM kurma guptIMdi nAme // 70 // atha pramAdavi // sadu mana sukha vAMbe duHkhane ko na vAMbe // nahi dharama vinA te saukhya e saMpaje // iha sudharama pAmI kAM pramAde gamIje // prati alaza tajIne udyame dharma kI je // 71 // iha divaza gayA je teha pAThA na Ave // dharama samaya khAle ko pra mAde gAve // dharama navi kare je khAyu yAle vahAve // zazi nRpatipare tyuM soca nA pAve // 72 // atha sAdhudharmaviSe // zArdUla vikrIDita chaMdaH // je paMca vrata meru nAra nivahe, niHsaMga raMge rahe / paMcAcAra ghare pramAda na kare, je duHparissA sahe // pAMce iMDi turaMgamA vaza kare, mokSArthane saMgrahe // evo DuSkara sAdhu dharma dhana te, je Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 sUktamuktAvalI. jyUM grahe tyaM vahe // 73 // mAlinIbaMda // mayaNa sarava momI kAminI saMga lom|| tajiya kanaka koDI muktisUM prIti joDI // nava nava naya vAmI gurU cAritra pAmI // iha jaga zivagAmI te namo jaMbu svAmI // 4 // atha zrAvakadharma viSe // zA dUlavikrIDitabaMda // je samyakta lahI sadA vrata dhare, sarvajJa sevA kare // saMdhyA vazya ka Adare guru naje, dAnAdi dharmAcare // nitye sadguru sevanA manadhare. evo ji nAdhIzare // nArakhyo zrAvakadharma doya dazadhA, je Adare te tare // 5 // mAlinI baMda // nizidina jinakerI je kare zuddha sevA // aSu vrata dhari je te kAma AnaMda devaa|| carama jina variMde je sudharme suvAsyA // samakita satavaMtA zrAvakA te prasaM syA // 76 // ima aratha rasAlA je racI sUktamAlA / / dharama napati bAlA mAli nI baMda zAlA // dharama mati dharaMtAM e ihAM puNya vaadhyo||prthm dharama kero sAra e varga sAdhyo / / 77 // iti zrImatsUkta muktAvavyAM dharmavargaHprathamaH samAptaH // 1 // ||ath arthavarga praarNnH|| nvjaabNdH|| athArthavarge hitaciMtanaM zrImitaMpacArthyasva mahIzasevA // khalAdimaitrI vyasanAdi caiva: mihAvadhAryAH katicitprasaMgAH // 1 // atha artha viSeH mAlinI baMda // aratha araji jeNe svAyate vizva hove // jiNa viNa gu Na vidyA rUpane koNa jove // aninava sukhakero sAra e artha jANI // sakala dharama ethI sAdhie citta ANI // 2 // aratha viNa kavano jeha vezyAi nA khyo // aratha viNa vasiSTe rAma jAto navekhyo // suMkata sujasa kArI artha te e upaarjii|| kuvarAja upajato artha te dUra va| // 3 // atha hita ciMtanavi H // parahita karavA je citta nabAha dhAre // parakata hitahIye je na koI visAre // prati hita parathI te je na vAMje kadAI // purupa rayaNa soI vaMdie so sadAI // 4 // nija ukha na gaNIne pArakU uHkha vAre // tihataNi balihAre jAie koDi vA re // jima viSanara jeNe maMka pIDA sahIne // viSadhara jinavIre bUjavyo te vahIne // 5 // atha lakSmI viSahari suta rati raMge je rame rAta saarii|| zivatanaya kumA ro brahma putrI kumArI // hitakari dRgalIlA jehane labi jove // sakala sukha la he so sohi vikhyAta hove // 6 // lakhami bali yazodA naMdane vizva mohe // la khami viNa virUpI saMnu nitU na sohe // lakhami lahiya rAMke je zilAditya nAM jyo // lakhami lahiya zAke vikrame vizva raMjyo // 7 // atha kRpnnvisseH|| kaNa Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUktamuktAvalo. 117 kaNa jima saMce kITikA dhAnyakero // madhukara madhu saMce jogave ko anero // ti ma dhana rupaNakero nopakAre divAye // imahi vilaya jAe anyathA anya khaae|| G // kRpaNa paSu dharatAM je nave naMda rAyA // kanaka giri karAyA te tihAM artha nAyA / ima manata karaMtAM du:kha vAse vasIje // kRpaNa paNu tajIje meghajyUM dA na dIje // // // atha yAcanaviSeH // niramala guNa rAjI tyAM lage loka rAjI // taba laga kahi jIjI tyAM lage prIti kAjI // sujana jana sanehI tyAM lage mi tra tehI // mukha thaki na kahIje jyAM lage dehi dehI // 10 // ja vaDapaNa vAMDe mAMgaje to na kAMI ||lng paNa jiNa hove kema kIje tikaaii|| jima laghu thai soneM vIrathI dAna lI7 // hari bala napa Age vAmanA rUpa kIbUM // 11 // atha ni rdhanaviSeH // dhanaviNa nija baMdhU tehane dUra DaMDe // dhanaviNa gRha nAryA teha sevA na maMDe // nirajala sarajevo deha nirjIva jevo // niradhana tRNa jevo lokameM te gaNe vo // 12 // saravara jima sohe nIra pUre jarAyo // dhana kari nara sohe tema nIte upaayo||dhnkriy suhaMto mAgha je jANa duuto|| dhanaviNa paga sUjI teha dIge maraM to // 13 // atha rAja sevaavisseH|| sujanasuM hita kIje urjanA sIkha dIje // jaga jana vaza kIje citta vAMDA varIje // nija guNa pragaTIje vizvanA kArya kIje // pranu sama vicarIje jo pranUseva kIje // 14 // nagatikari vaDAnI seba kIje jikAI // adhika phala na Ape karmathI te tikAI // jaladhi tariya laMkA sIta saMdesa lAve // hanumata karame te rAma kaboTa pAve // 15 // atha khltaavisse|| rasa vira sa naje jyUM aMba niMba prasaMge // khala milaNa duve tyUM aMtaraMga prasaMge // suNa su Na sasanehI jANi le rIti jehI // khala jana nisanehI teharoM prIti kehI // 16 magara jala vasaMto te kapIrAya dIge // madhura phala cakhAvI te kasyo mitra mITho // kapi kalija nakhevA matsa khelI khlaaii||jlmhiN kapi buddhI bAmi de te nalA ii|| 17 // atha avizvAza viSe // upajAti baMda // vizvAsisAthe na bale rmiije||n vairi vizvAsa kadApi kIje // jo citta e dhIra guNe dharIje // to lacilIlA ja gamAM vriije||1|| iNshvjaabNd|| cANAyake jyUM nija kAja saayo||je rAja nAgI napa teha mAsyo // jo ghUaDe kAka vizvAsa kiidho||to vAyase ghUkane dAha dIdhI // 1 // atha maitrIviSe // mAlinIbaMda // kari kanaka sarIsI sAdhu maitrI sadAI // ghasi kasi tapa vedhe jAsa vANI savAI // ahava karahi maitrI caMmA siMdhu jehI // ghaTa ghaTa vadha vAdhe sArakhA besanehI // 20 // iha sahaja sanehe je vadhe mitratAI // ravi pa Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUktamuktAvalI. ri na cale te kAjajyUM baMdhutAI || hari haladhara maitrI kRSNane je bamAse // haladhara ni jakhaMdhe se phisyo jIvi khAse // 21 // atha vyasana viSe // nalina malina zonA sAM thI jema thAe // iha kuvasanathI tyUM saMpadA kIrtti jAe // kuvisana tie hete sa vathA dUra kIje // janama saphala kIje kIrtti kAMtA varIje // 22 // zratha dyUta viSe // Du tavilaMbita baMda || suguru deva jihAM navi lekhave ||dhnvilaa sahue jisa khelave // java nave jamavUM jila kavaTheM // kahini ko rame tisA jUvaTeM // 23 // athamAMsa nakSaNa viSe // upajAtichaMda // je mAMsa lubdhA nara te na hove // te rAkSasA mAnuSarUpa sovai // zratha corI viSeH // je lokamAM narga nivAsa karI // nivArIe te paravyacorI // 24 // zratha ma viSeH // yaMgaprayAtabaMda // surApAnathI citta saMtrAMta thAye // gale lAja gaMbhIratA zI la jAye // jihAM jJAna vijJAna sUke na bUje // izU maya jAlI na pIje na dIje // // 25 // atha vezyAviSeH // kaho koNa vezyA taNo aMga seve // jise arthanI lAjanI hANi hove // jiNe koza siMhA guphAye nivAsI // ubyo sAdhu ne pAlagyo kaMbalAsI // 26 // atha kheTaka visseH|| chaMda // mRgayAne taja jIva ghAta je || saghale jIva dayA sadA naje // mRgayAthI dukha je lahyA navAM // hari rAmAdi nareMD je havA || 27 // parastrIviSeH caupAIchaMda || svarga saukhyanaNi jo mana zrAzA // bAMDe to paranAri vilAsA || jeNa eva nija janma duHkhae // sarvathA na paraloka sukhae // 28 // atha e viSayonA udAharaNo // zArdUlavikrIDita chaMdaH // jUvA khelaNa pAMvA vana jamyA, madye balI dvArikA // mAMse zreNika nArakI dukha lahyA, bAMdhyA nare cori kA || kheTe dazarathaputra virahI, kevanna vezyA ghare || laMkAsvAmi paratriyA rasa rame, je e taje te tare // 25 // atha kIrttiviSeH // mAlinI chaMdaH // dizi dizi pasaraM tI caMDmA jyoti jaisI || zravaNa suNata lAge jANa mIThI sudhAsI // nizidina janagAye rAmarAjiMda jevI || iNi kali bahu puSye pAmiyeM kIrtti evI // 30 // atha pradhAna viSeH // sakala vyasana vAre svAmisUM naktidhAre // svaparahita vadhAre rAjyanA kA ja sAre // naya naya vicAre kur3atA dUra vAre // nijasuta jima dhAre rAjya lakSmI vadhAre // 31 // atha kalAviSe // catura kara kalAno saMgraho saukhyakArI // i guNa jilAdhI DaoNla saMpatti sArI // tripura vijaya karttA je kalAne prasaMge // hi makara manaraMge se dho uttamAMge // 32 // atha mUrkhatAviSeH // vacana rasa na bhede mUrkha vArttA na vede // tasa kuMvacana khede tehane sIkha je de // nRpazira raja nAkhI jela mU rkhe vane // hita kahata haNIjyuM vAnare sugrahIne // 33 // zratha lAviSeH // nija nA'' Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - sUktamuktAvalI. vacana nivAhe lAja gyurAjya vAle // vrata naya kularIteM mAtajyU lAja pAle // saka la guNa suhAve lAjathI nAvadeve // vrata niyama lahyo je nAilajA pranAve // 3 // zAlinI baMda // evA je je rUyaDA nAva rAje // erovizve arthathI teha bAje // evaM jAgI sAra e saukhya kero // te dhorA je artha arje jalero // 35 // itizrI sUkta muktAvalyA arthavargo ditIyaH smaaptH|| 2 // ||ath kAmavarga praarNnH|| upajAti bNdH|| grAhyAH kiryataH kila kAmavarge kAmo nanAryo gunndossnaajH|| sulakSaNa yogaviyogayuktaH samAtRpitRpramukhAH prasaMgAH // ||ath kaamvisseH|| kaMdarpa paMcAnana teja Age // kuraMga jevA jagajIva nAge // strIzastra leI jaga je va dItA // tieNa devA janavaMda jItA // 2 // mAlinI bNdH|| manamatha jagamAhe 5 jayIje adyApI // trinuvana surarAjI jAsazastre satApI ||jlj vidhi upAse vA dijA viSNu seve // hara hima girijAne jeNa bardAga deve // 3 ||shaarduulvikriiddit bNdH|| ninnInAva calyo maheza umayA, je kAma rAge karI // putrI dekhi calyo caturmu kha harI, bAherikA AdarI // 2 gotamanI triyA vilasine, saMnoga te olvyaa|| kAme ema mahaMta deva jaga je, te jolavyA rolavyA // 4 // mAlinI baMdaH // nala nR pada vadaMtI dekhi cAritra cAle ||arh narahanemI te tapasyA viTAle // carama jina munI te cinnaNArUpa mohe // mayaNa sara vyathAnA eha unmAda sohe // 5 // atha guNadoSonAvanaviSe // rathotAbaMdaH // nattamA paNa narA na sNnve|| madhyamA tima na yoSitA duve // eha nattamika madhyamI pnno|| bedumAMhi guNadoSano giyo // 6 // tatra puruSaguNA yathA // shaarduulvikriidditbNdH|| je nitye guNa vRMda le parataNA, doSAM na je dAkhave // je vizve upagArine upakare, vANIsudhA je lave // pUrA pUnima caMda jema suguNA, je dhIra merusamAmA jeha gaMjIra sAyara jisyA, te mAnavA uttamA // 7 // dhanuSTupa bNdH||ruup saunAgya saMpannAH satvAdiguNazonanAH // te loke viralA dhIrAH zrIrAma sahazA nraaH||7|| atha puruSa doSA yathA // zArdUlavikrIDitabaMdaH // saMkAsAmi haraMti rAma taji je, zItAtaNI evakI // strIvecI haricaMda pAMmava nRpe, ka bNA narAkhI sako // rAtraM bAMmi nija striyA nala nape, e doSa moTA jnnii| jovo nattama mAMhi doSa gaNanA, kA vAta biijaatnnii|| // atha strIguNA yathA ||upjaa tibNdH|| susIkha Ale priya citta cAle // je zIla pAle gRha ciMta TAle // dAnA - Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 sUktamuktAvalI. di jeNe gRhadharma hoI // te gehi nitye gharalani soii|| 10 // atha strIdoSA yathA // upajAtibaMda // jo harayo je pati mArakAyeM // nArakhyo nadImA guka mAlikA ye // sudarzanazreSTi suzIla rAkhyo // te bAla deI anayAya dAravyo // 11 // vasaM tatilakA baMdaH // mAyo pradezi surikAMti viSayAvalIe // rAjA yazodhara harayo na yanAvalIe // duHkhI kasyo svasura nUpura paMDitAe // doSI triyA ima jaNI zaNa doSatAe // 12 // atha suladaNI strIviSeH--zArdUlavikrIDitabaMda // rUDI rUpavatI suzIla suguNI, lAvaNya aMge lase // lajAlu priyavAdinI priyataNe, citte sadA je vase // lIlA yauvana nanase naravasI, jANe naloke vazI // evI pusyataNe pasAya lahiye, rAme ramA sArazI // 13 // upjaatibNdH|| sItA sunA nalarAya rA NI // je zepadI zIlavatI vakhANI // je ehavI zIlaguNe samANI // sulakSaNA te jagamAMhI jANI // 14 // athsNyogvisseH|| mAlinI baMdaH priyasakhi priyayoge unna se netra raMge // hasita mukha zazIjyuM sarva romAMca uMge // kuca ika muka vairI namratA je na dAkhe // priya milaNa same je aMtaro teha rAkhe // 15 // atha viyogaviSeH dina varasa samANe raiNi kalpAMta jANe // hima raja kadalI je teha kAlA pramANe // zazirasikaraso je saraso soi lAge // priya viraha priyAne duHkha zaM zaM na jAge ||16||ath mAtA visse|| iMzvajAbaMdaH ||je mAtano bola kadA na lope||je vizvamA sU raja jema ope // jyAM dharma caryA bahudhA parIkhI // tyAM mAtapUjA sadumAM sarIkhI // 1 // je mAta moheM jina ema kodho // garne vasaMtAM vrata nema lIdho // je mAta na jJA vayaNe prabujho // zIlA tapaMte arahanna siidho||1||athpitaavisseH|| je bAla nA ve sutane rmaadde|| vidyA naNAve sarakhaM jmaadde|te tAtano pratyupakAra ehii||je teha nI nakti hiye vahehI // 15 // mAlinIbaMdaH // niSadha sagara rAyA je harIna caM sh|| tima dazaratha rAyA je prasannA muni // manaka janaka jete putrane moha nA syA // svasuta hita karIte tehanA kAja sAsyA // // atha putrvisseH||svaagtaabNdH mAta tAtapada paMkaja sevA // je kare tasa suputra khevaa||jeh kIrti kulalAja vadhA re // sUrya jema jagi teja sdhaare|| 21 // zAlinInaMdaH // gaMgAputre vizvamA kIrti ropI // yAjJA jeNe tAtarIna lopii|| te dhanyA je aMjanAputra jevAM // jeNe kI dhI jAnakI nAtha sevA // 22 ||tottkbNdH // ima kAma vilAsa ulAsa tae // ra sarIti hRde anunAvatae // jimacaMdana aMga vilepa tae // hiya hoya sadA sukha saMpatae // 23 // iti zrIsUkta muktAvavyAM kAma vargastRtIyaH samAptaH // - - - - Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUktamuktAvalI. atha modavarga prAraMnaH upajAtibaMdaH // grAhyAHkiyaMtaH kila modavarge krmkssyaasNymnaavnaadyaaH||vi vekanirveda nijaprabodhA ityevamete pravaraprasaMgAH // 1 // modArthaviSe mAlinI daH // iha nava sukha hete ke pravarte nseraa|| paranava sukhadete je pravarte anerA ||av ra aratha mI mukti paMthA arAdhe // parama puruSa soI jeha modArtha sAdhe // 2 // tajiya jarata kerI jeNa ve khaMDa nuumii|| zivapatha jiNa sAdhyo solame sAMti saamii|| gajamuni suprasikSA jema pratyeka bujhA // avara artha baMDI dhanya te moda luhaa||3|| atha kameviSe // karama nRpati kope duHkha Ape ghnneraa|| naraya tiraya kerA janma ja nme anerA // guna pariNati hove jIvane karma teve // suranarapatikarI saMpadA so deve // 4 // karama zazi kalaMkI karma nitU pinAkI // karama bali nareM prArthanA viSNurAMkI // karama vaza vidhAtA iMza sUryAdi hoI // sabala karama soI, karma jevo na koI // 5 // atha damAviSe ||'rit jara nivAre je kSamA karma vAre // sakala tapa sadhAre punya lakSmI vadhAre // zruta sakala arAdhe je damA moda sAdhe // jiNa nija guNa vAdhe te damA kAM na sAdhe // 6 // sugati lahi khimAe khaMdha sUrAsa sosA // sugati dRDha prahAre kUraga munIsA // gaja munisa khimAe mu kti paMthA arAdhe // tima sugati khimAe sAdhu maitArya sAdhe // 7 // atha saMyamaviSe svAgatA baMda // pUrva karma savi saMyama vaare|| janma vArinidhi pAra utAre // teha saMyama na kema dharIje // jeNa mukti ramaNI vaza kIje // 7 // tuMga zaila baladeva suhaayo|| je Na siMha mRga bodha batAyo / tema saMyama lahIya araayo| jeNa paMcama surAlaya pAyo // // atha dAdaza naavnaavisse.||ttr prathama anitya nAvanA ||maalinii baMdAdharaNa kaNa tanu jIvI vIja jAtkAra jevI // sujana taruNa maitrI svapna jevI gaNevI // ahamata mamatAe mUDhatA kAMi mArca // athira aratha jAgI eNazaM koNa rAce // 10 // dharaNi taru giriMdA dekhie nAva jeii|| sura dhanuSa pare te naMgurA nAva teI ima tdRdaya vimAsI kAramI deha baayaa||tjiy naratarAyA citta yoge lagAyA // 11 // vitIya asaraNa nAvanA // parama puruSa jevA saMhassA je kRtAMte // avara saraNa ke nuM lIjiye teha aMte // priya sutda kuTaMbA pAza beThA jikoI // maraNa samaya rAkhe jIvane te na koI // 12 // sura gaNa nara koDI je kare jAsa sevA // maraNa naya na lUTA teha iMjJAdi devA // jagata jana haraMto ema jANI anAthI // vrata grahiya vi lUTo jeha sNsaarmaathii|| 13 // tRtIya saMsAra nAvanA // zArdUlavikrIDitabaMdaH // Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 sUktamuktAvalI. tiryaMcAdi nigoda nArakitaNI, je yoni yonI rahyAM // jIve duHkha aneka murgatita gA, karmapranAve lahyAM // yA saMyoga viyoga roga bahudhA, yA janma janme urakhI // te saMsAra asAra jANi ihavo, je e taje so sukhI // 14 // iMzvajA baMdaH ||je hIna te uttama jAti jAe // je ucca te madhyama jAti thAe // jyUM modametArya munI jAe // tyUM maMgu sUrI purayada thAe // 15 // caturtha ekatvanAvanA puNye akelo jiva svarga jAe // pApe akelo jiva narka jAe // e jIva jA thA va kreykelo|| e jANine te mamatA mahelo // 16 // upajAti vNdH|| e ekalo jI va kuTaMba yoge|| sukhI sukhI te tasa vipryoge|| strI hAtha dekhI valayo akelo||n mI prabodhyo tiNathI vahelo // 17 // paMcama anyatvanAvanA // jo ApaNo dehaja e na hoI // to anyako thApaNa mitta koI ||je sarva te anya ihAM naNIje // keho ti hAM harSa viSAda kIje // 17 // dehAdi je jIvathakI anerAM // zyo kuHkha kIje tasa nAsakerAM // te jANine vAghaNine prbodhii|| sukosale svAMgana saarkiidhii||1|| atha azucinAvanA // kAyA mahA eha acitAI // jihAM navakAra vahe sadAI // kastU rikarpUra suvya soI // te kAya saMyoga malIna hoI ||20||ashuuci dehI nara nAri ke| // marAca je e malamUtra serii||e kAramI deha asAra dekh||cturth cakriya paNa te uvekhI ||21||sptmii yaashrvnaavnaamaaliniibNdH|| iha yavirati mithyA yoga pApAdi sAdhe zaNa naNa nava jIvA Azve karma bAMdhe // karama janaka jene AzravA je na ruMdhe // sa mara samaya AtmA saMvarI so prabuddhe // 2 // iMzvajAbaMdaH / / jekuMDarIke vratabAMDi dI, nAzta; tevali rAjya liidhuN|techuHkh pAmyA narake ghnneraa||tehetu evaashrvdosskeraa|23 aSTamI saMvaranAvanAje sarvathAthAzravane niruNdhe| tesaMvarI saMvaranAva saadhe|| te nAvavaMdo guruvaja svaamii||jenne triyA kaMcana koDivAmI // 24 // navamInirjarA nAvanA ||maalinii bNdH||jyds tapanede karma e nirjraae|utpti thiti nAze loka nAvA nraae|urln jaga bodhI'lanA dharmabuddhAnava haraNi vinAvo nAvanA ehguh||25||npjaatihNdH|| be nirjarA kAma sakAma tehii||akaam je te marudevi jehI // te jJAnathI karmaha nirja rAje // dRDha prahArI pari to tarIje // 26 // dazamI loknaavnaa|| mAlinI bNdH|| jima puruSa viloye e adho loka tevo // tiriya paNa virAje thAla syorasa je vo // uradha muraja jevo lokanAle prakAsyo // timaja navana nAnUM kevalI jJAna nAsyo // 27 // ekAdaza bodhidurkhananAvanA // svAgatA baMdaH // bodhi bIja lahi jeha arAdhe // te zlAsuta pare ziva sAdhe // dharma nAvana sahI navi jAvo // rAya - Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 sUktamuktAvalI. saMprati pare sukha pAvo // 27 // atha rAgaviSe // iMzvajjA baMdaH / / rAge ma rAce nava baMdha jANaje jANa te rAga vaze anANIgaurI taNe rAga mahesa rAgIyardhAga devA ni jabuddhijAgI // 2 // atha SaviSe ||rejiiv videSa mane ma aanne|| viSa saMsAra nidAna jANe / / sAsU naNaMde mili kUDa kIbUM // jUvaM sunA zira thAla dIDUM // 30 // atha sNtossvisse|| vasaMtatilakA baMdaH // saMtoSa tRpta janane surakha hoya jevU // te ivya lubdha janane sukha nAhi tevU // saMtoSavaMta janane saddha loka seve // rAjeMDa raMka sari khA kari jeha jove ||31||ath vivekvisse|| upajAti baMdaH ||jo jeha citte suvi veka nAse // to moha aMdhAra vikAra nAze // viveka vijJAnataNe prmaanne||jiivaadi je vastu svanAva jANe // 32 // iMzvajA bNdH|| bAlA paNe saMyama yoga dhaarii|| varSAzte kAcali jeNa taarii|| zrIvIrakero ayamana teI / / sujhAna pAmyo su viveka leI // 33 // atha nirveda vissshaarduulvikriidditbNdH||je baMdhUjana karma baMdhana ji sA, nogA nujaMgA giNe // jANaMto viSasArikhI viSayatA, saMsAratA te haNe // je saM sAraha rAgahetu janane, saMsAra nAvA duve|| nAvo te virAgavaMta janane, vairAgyatA dAkhave // 34 // vsNttilkaabNdH||nirved te prabala unara baMdikhANo ||je boDavA manadhare budha teha jaanno| nirvedathI tajiya rAja viveka lIdho yogI nartahari saM yama yoga lodho // 35 // atha aatmbodhvisse||e mohanIMda taji kevala bodha hete|| te dhyAna zuru jhadi nAvani eka citte // jyUM niHprapaMca nija jyoti svarUpa pAve // nirbodha je akhaya mota sukhArtha yAve // 36 // mAlinI bNdH|| navi viSayataNA je caMcalA sauravya jaannii||priytm priya yogA naMgurA citta paannii|| karamadala khape I kevala jJAna leii|| dhana dhana nara teI moda sAdhe jikaI // 37 // iti modava rgaH caturthaH samAptaH // ___ upajAti vRttaM // ityevamuktA kila sUktamAlA vinUSitA vargacatuSTayena // tanotu zonA madhikaM janAnAM kaMsthitA mauktikamAlikeva // 1 // zArdUlavikrIDitaM vRttaM // AsItsaguNasiMdhupArvaNazazI zrImattapAgalapaH sUriH zrIvijayapranAnidhagururbudhyA jita svarguruH // tatpaTTodayanUdharo vijayate nAsvAnivodyatpranaH sUrizrIvijayAdira nasugururvijanAnaMdanUH // 2 // AryAvRttaM / / vikhyAtAstAjye, prAjhAH zrIzAMtivi mlnaamaanH|| tatsodarA banavuHprAjJAH shriiknkvimlaavhaaH||3|| teSAmunI vineyo vidhAna kalyANavimala ityaavhH|ttsodroktiiiyH kesaravimalAnidho 'varajaH // 4 // || tena caturnivaM gaiM,racitAnASAnibarucireyaM // sUktAnAmiha mAlA, manovinodAya | - / - Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 zAtasudhArasa.. bAlAnAM // 5 // vedezyirSi caM, pramite zrIvikramAhRte varSe // agraMthi sUktamAlA kesara vimalena vibudhen||6||iti zrIsUktamuktAvalI saMpUrNa. // zrI zaMkhezvarapArzvanAthAya nmH|| atha zrI vinayavijayajI upAdhyAyakRta zAMtasudhArasa graMtha arthasahita prAraMnaH shaarduulvikriidditbNdH||niirNdhre navakAnane parigalatpaMcAzra vAMnodhare nAnAkarmalatAvitAnagahane mohAMdhakArothure // bhrAMtAnAmida dehinAM sthirakRte kAruNyapuNyAtmanistIrtha zaiH prathitAssudhArasakiro ramyA giraH pAtu vaH // 1 // artha // prathamagraMthakartA graMthaneyAdeM zrItIrthakaradevanI vANInI stutikarI maMga lAcaraNakare henavyo jemAM ko'biznathI eTalenikalavAno bAraNonathI valIjemAM samastaprakAreM pAMcadhAzravarUpa megha varasIrahyaM tathAnAnAprakAranA jJAnAvaraNIyAdi ka kaunIpratirUpa veliyekarIvyApta anemoharUpa aMdhakArekarIyukta ehavothAsaM sArarUpavana temAMphiranArAje prANIyo tene sthirakaravAneathai karuNAyeMkarIpavitrale aMtaHkaraNajehano ehavA caturvidhasaMgharUpa tIrthanAIzvaraje zrItIrthakaradeva teNeupade selI amRtarasane varasatI ehavIramaNIyajevANI te tamArUM rakSaNakaro // 1 // drutavilaMbitaM ttatrayasphurati cetasi nAvanayA vinA na vi uSAmapi shaaNtsudhaarsH|| na ca sukhaM kRzamapyamunA vinA jagati mohaviSAdaviSAkule // 2 // yadi navabhramakhedapa rAGmukhaM yadi ca cittamanaMtasukhonmukhaM // zRNuta tatsudhi yaH zunanAvanAnRtarasaM mama zAMtasudhArasaM // 3 // suma naso manasi zrutapAvanA nidadhatAM yadhikA daza naavnaaH|| yadiha rodati mohatirohitAbhutagatividitA samatAlatA artha // havejezAMtasudhArasate nAvanAyovinA sphuratonathI tekahe vijJAnaloko Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAMtasudhArasa. 125 nA aMtaHkaraNa mAM zAMtirUpamRtanorasa tenAvavinA sphuratonathI dhane moha tathA kheda tadrUpaviSekarI vyApta ehavojejagata temAM zAMtasudhArasavinA kiMcitmAtra thomopakhanI || || mATevAzAMtasudhArasanAmA graMthasAMnalavAno upadezakarele hemaMta jotamA mana saMsArabhramaNa karavAnA khedekarI parAGmukha uparAMtUM thayohoya jemAM anaMta sukhale ehavojemok tenAsukhapAmavAne viSe sanmukhathayo hoya tojemAM manoharanAvanAno rasana relobe evomAro khAzAMtasudhArasanAmA graMthasAMjalo // 3 // ve navanAtha samatApragaTathAyateka deve hepaMmitajano AsaMsAramA jenuMzravaNamA karavAthIja pavitratAnekaranArI ehavIbAranAvanAle to tene dhAraNakaranAro jejIva tenAdayamA mohaje jJAna tene yAcAditakaranArI anejehanI anutagatibe ehavI prakhyAta samatArUpa velIpragaTathaze // 4 // rtho6taavRttN||aartrau'prinnaampaavk laSTabhAvuka viveka sauSThave // mAnase viSayalolupAtmanA va prarohatitamAM samAMkuraH // 5 // artha || havesamatApAmavAne je yogyahoyatekaDe jenuMmana pAMceMDriyanA vIsa viSayAne viSe lolupa ehavA prANane yA ror3adhyAnekarIne utpanna thayelI eha vIje mAThApariNAmarUpa agni teokarIne jAvanAnA rasaneviSe je caturapuruSoDhe tenA vicArarUpa rUDApaNuM jemAMthIbalIgayuMbe ehavAprANIkhonA manamAM samatAnoaMkura kahAMthI utpannayAya arthAtanajathAya // 5 // vasaMtatilakAvRttaM // yasyAzayaM zrutakRtAtizayaM vivekapI yUSavarSaramaNIyaramaM zrayaMte // sadbhAvanA suralatA nadi tasya dUre lokottara prazamasaukhyaphalaprasUtiH // 6 // artha || havesamatApAmAne yogya hoya tekahene siddhAMtazravaNAdikekarIne atyaM tapaNe saMpUrNa narelA vRddhipAmelA tathA vivekarUpa amRtavRSTInI ramaNIyajekrIDA te karIne ramyake0 manohara zobhAyamAna ehavAMjenAM aMtaHkaraNale tevAM aMtaHkaraNo mAM sAvanA zrayaM ke pravezakarebe tethItepuruSane lokottaraje prazamake0 zAMtara sanAsukha arthAtmasukha tenAphalane prasavanArI ehavIje suralatAke0 kalpalatA te dUranathI arthAt tehane moha dUranathI // 6 // 0 Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAMtasudhArasa. anuSTutta6 // nityatAzaraNate navamekatvamanyatAM // zauca mAzravaM cAtman saMvaraM paribhAvaya // 7 // karmaNo nirjarAM dharma sukRtAM lokapatiM // bodhirlanatAmetA jAvayanmucyase navAt // 8 // artha || haveve shlokeNkr| zrAgraMthamAMnAvavAnI bArajAvanAnAM nAmakale 1 anityanAvanA 2 azaraNanAvanA 3 saMsAranAvanA 4 ekatvanAvanA 5 a nyatvAvanA 6 cinAvanA 7 zrAzravanAvanA saMvaranAvanA // zrAtmAtuM enA arrat vicArakara // 7 // e karmanirjarAnAvanA 10 dharmabhAvanA 11 rUDAprakA ranI lokasvarUpa jAvanA 12 bodhiDurlana jAvanA // zrAtmAtuM ebAranAvanAo no vi cArakaratoyako saMsArathakI muktathaisa // 8 // 126 puSpitAgrAvRttaM // vapuravapuridaM vidavalIlAparicitamapyatinaMguraM narA NAM // tadatibhirayauvanAvinItaM bhavati kathaM viduSAM mahodayAya // e // artha || haveprathamatryanityabhAvanA nAvatAM zarIratuM anityapadekhADeDhe devi 6 njana zrajagatamAM alIlAnIpareM kalanaMgura khanejehano jayakaravo atyaMta kaThI na meat taruNavasthAyeMkarI unmatta madanaje kAmadeva tenAjedatuM suMdara eha je manuSyonuMzarIrate vidvAnje paMmitaloka tenApala mahoTA udayakaravAnuM kAraNa zIrIteMthAya pitunahIjAya // e // zArdUlavikrIDitaM vRttadhyaM // tryAyuvIyutarattaraM gataralaM lagnApa daH saMpadaH sarve pIDiyagocarAzca caTulAH sNdhyaabhrraagaadivt|| mitra strI svajanAdisaMgamasukhaM svapne'jAlopamaM tatkiM vastuna ve navedida madAmAlaMbanaM yatsatAM // 10 // prAtarbhrAtarihAva dAtarucayo ye cetanAcetanA dRSTA vizvamanaH pramoda viDarA jA vAH svataH suNdraaH|| tAMstatraiva dine vipAkavirasAt hA nazya taH pazyatazcaitaH pretadataM jahAti na navapremAnubaMdhaM mama // 11 // || havebekAvyeMkarI saMsArano nityapadekhAmele heprANI yAsaMsAramAM vA karI caMcalayayalA ehavAje pANInAtaraMga tehanIpareM AyuSapaNacaMcalabe valI vicitraprakAranI saMpatti tepaNa vipattiyeMkarIyukta dhane samasta rUparasAdikaje Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAMtasudhArasa. viSayace te saMdhyAkAlanA AkArAjevAsuMdara eTale saMdhyAnA anrarAganIpareM suMdara to paNa antrarAganIpareM thoDIvArapani vinAzazIla tathA mitra strI svajana ityA dikonoje samAgama teNekarIne thayedhuMjesukha tesvapnasarI kiMvAjAlasarakhaM te vAreM AsaMsAramA satpuruSone AzrayakaravAyogya kazvastubevAruM, arthAtkojanathI sarvavinAzazIla anitya itinAva // 10 // valI cAtake henAI AjagatamA je prajAtasamayeM svahakAMtivAna tathA atyaMtapaNe jagatane AnaMda ApanArA thane svatAsuMdaraje cetanapadArtha ane acetanapadArthanA nAvadIvAhoya tepadArthono kAla paripAka thayAthI tehijadivaseM zonAyeMkarI hIna thajAyane ane nAzapAmele e havApadArthone jonAro ehavo mahArUM hatake naSTathaya je aMtaHkaraNa te saMsAra saMbaMdhane mUkatuMnathI e kahevI mahoTI khedanIvAta // 11 // // prathamanAvanASTakaM rAmagirirAgaNa gIyate // mUDha muhyasi mudhA // mUDha muhyasi mudhA ||dhuvpdN // vinava manuciMtya hRdi saparivAraM // kuzazirasi nIramiva galada nilakaMpitaM // vinaya jAnIdi jIvitamasAraM // muu||1|| arth|| havevalIvizeSa anityanAvanA nAvatothako saMsAra- anityapaNuM dekhADe je hemUrkhaziSya tuM parivArasahita potAnIsaMpattinuM ciMtanakarIne muvyarthamohapAmele vAyuyeM halAvyothako kaMpAyamAnathayIne galIjanAro ehavo darjanAayanAgeM rahenA roje pANI, biMDo tenIpareM devinaya thA tahAruMjIvitavya asAra emajANa erIteM vinayavijayajInapAdhyAya potepotAne pratibodhakarato bIjAnepaNa upadezakare // 1 // pazya naMguramidaM viSayasukhasauhRdaM pazyatAmeva nazyati sahAsaM // etadanuharati saMsArarUpaM ryaajvlkaaldbaalikaarucivilaas|muunnaar artha // valIhemitratuM jo ke yAviSayasukhate daNanaMgura jemakoI hAthatAlIdeI ne hasatAMhasatAMja nAzIjAya tenIpareM viSayasukhapaNa jotAMjotAMja nahatA eha vAjAyaje valI thA saMsAranu svarUpate vegekarIne janArI ehavIje vAjalI tenA jabukAnI kAMtInuM anukaraNa kare eTale esaMsAranuM svarUpate vIjalInIpareM cNcl| haMta hatayauvanaM pubamiva zauvanaM // kuTilamati tadapi laghu dRSTanaSTaM // tena bata paravazAparavazA htdhiyH|| kaTukamiha kiM na kalayaMti kssttm||muunn||3 | Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 zAMtasudhArasa. artha // yA ekamahoTI khedanIvAta ke puSTatAruNyapaNuMte kutarAnI puraDIsarikho vAMko ane jehane jotAvAraja turatanahIevothaIjAya arthAt nAzapAmIjAya eha vA tArumyapaNAne paravazAke0 parAdhInathayalA hatadhiyake naSTabuddhivaMtaje puruSoLe te saMsAramA paravazAke 0 strIyo te kaSTakArI kaDavAphalanIyApanArI ehavaM jANa tAnathI mATe bataitikhede epaNaekamahoTuM khedanoja kAraNa // 3 // yadapi piNyAkatAmaMgamidamupagataM // juvana yjraapiitsaarN|| tadapi gatalajjamumatimano nAMginAM vitthmtikuthitmnmthvikaaraamuunnaa|| artha // jopaNa tralokanA prANIyo jene jItavAne atyaMtaasamartha ehavIje jarAyavasthA teNekarIne jepuruSay sArake0 satvapaNuM jaturajhuMDe eTale jarAyeMkarI zarIradIpatharaMgayuMje ehavaM ezarIra kurbala thayuM hoya topaNa nilaprANIyonAM mana niSphala buddhithI utpannathayalA kAmavikArane mUkatAnathI // 4 // sukhamanuttarasurAvadhi ydtimerN||kaaltstdpi kalayati virAmaka taraditarattadA vastu sAMsArikaMsthirataraM navati ciMtaya nikAmaM ||my artha // juyoke pAMcayanuttara vimAnanAM ghaNAja puSTakArIsukha tenIpaNa maryAdA ne te paNakAleMkarI maryAdApurIthayAthI virAmapAme to pAMca anuttaravimAna karatAM evI bIjIkavastuLe jesaMsAramA vadhAresthirInUtathase evAtanotuM mahoTovicArakara yaiH samaM kImitA ye ca nazamI mitA yaiH sahAkRSmadi priitivaad|taan janAnvIdaya bata nasmanUyaMgatAnirvizaMkAH sma iti dhipramAdAma artha // jenIsAthe ApaNe harahamesa ramatA khelatA krImAkaratA tathA jenIyA paNe atyaMta stutikaratAM ane jenIsAtheM AparoMprItIyeMkarI bolatAhatA tehijaprA NIne jasmanata tharaMgayalA dekhIne paNa joameM nizaMka rahiyeM bayeM to bataitikhede evoje amAro pramAda tepramAdane dhiHkArahojo // 6 // asakadunmiSya nimiSaMti siMdhUmivaccetanAcetanAH srvnaavaaH||iNjaa lopamAH svajanadhanasaMgamAsteSu rajyaMti mUDhasvanAvAH // ma // 7 // artha // jema samunA kanola vAraMvAra utpannathayIne nAzapAme temaja jagata mAM sthAvara ane jaMgamapadArthonA nAvaDe emajANavu ane jagatamAM ivyAdikano jesaM baMdhane tesarva iMjAla sarikhole to ehavA padArthoupara hemUrvaprANItuM chUrAjapAmele 7 Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAMtasudhArasa. 12 kavalayannavirataM jaMgamAjaMgama jagadaho naiva tRpyati kRtAMtaH // mukhaga tAn khAdatastasya karatalagatairna kathamupalapsyate'smAniraMtaH // muu0||8|| artha // valI sthAvara ne jaMgamAtmaka jagatane niraMtara nae karanAro ehavoje ka tAMtake0 yamate tRptthaatonrth| emahoTogrAzvaryave tomukhamAM yAvyAprANIno naka rAje kAlatenAjahAthamA rahenArA mebaiye te zramAromRtyu keviiriitenthaay|| 8 // nityamekaM cidAnaMdamaya mAtmanorUpamanirUpya sukhamanubhaveyaM // prazamarasanavasudhApAna vinayotsavo bhavatu satataM satAmida na ve'yaM // ( // itimahopAdhyAya zrIkIrtivijayagaNiziSyopA dhyAya zrIvinaya vijayagaNiviracite zAMtasudhArasageyakAvye anityabhAvanA vinAvano nAma prathamaH prakAzaH // artha | temATe nitya ekacidAnaMdamaya je mahAroyAtmA tehanuM svarUpajoIne su khano anutva huMkarIza ihAM vinayavijayajI upAdhyAyaka hebeke yA manuSyanavamAM zAMtirasarUpaje nUtanamRta tehanepAnakaravAno utsAha satpuruSone niraMtara hojo e iti zrImanmahopAdhyAya zrIkIrttivijayagaNi ziSyopAdhyAya zrIvinayavijayagaNa viracite zAMta sudhAra segeya kAvye anityanAvanA vinAvanonAma prathamaH prakAzaH // zArdUlavikrItaM vRttaM // pakhaMDamadImadInatarasA nirjitya babhrAjire ye ca svargabhujo jorjitamadA mermudAmerAH // tepi krUrakRtAMtavakkaradanairnirda vyamAnA dAdatrANAH zaraNAya hA daza dizaH preta dInAnanAH // 1 // artha || havebIjI azaraNanAvanA nAvebe yAsaMsAramA mRtyuAvetha ke kone ko InuM zaraNanathI emadekhADele hAitikhede jepuruSa mahoTAparAkramekara bakhamaSTathavI jIti zobhAnepAmyA ehavA cakravartI tathA jeharSekarI puSTathayalA ane jehanI jAtromA utkRSTabalale eTale svarganA sukhanogavIne AnaMdapAmyAne havA devatAo nepaNa jevAyeM krUra hRdayavaMta je yama tepotAnA mukhamAMleI dAMtonA balAtkArekarI na kare tevAreM terraNa thayAthakA dInamukhakarI koInuzaraNa levAnenArthaM vaze dizAyeM jUsale topaNatene kAlanAdAMtamAMthI mUkAvavAne koI samarthanathAya // 1 // svAgatAvRttaM // tAvadeva madavibhramamAlI tAvadeva guNagauravazA lI // yAvadattamakRtAMtakaTAneMdito vizaraNo narakITaH // 2 // Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 zAMtasudhArasaM. artha // mATejeno rakSaNakaranAra koInathI ehavo emanuSyarUpIo kITajekIDo te hanejihAMsudhi sahanakaravAne ulana ehavojekAla teNe potAnA kaTAkarI joyuna thI tihAMsudhI madaje ahaMkAra tenAvilAsekarI zonele ane tihAMsudhIja guNono gauravapaNuM dhAraNakare // 2 // zikhariNIvRttaM ||prtaapaikpnnN galitamatha tejoniruditairgataM dhairyodyogaiH zlathitamatha puSTena vpussaa||prttN tadravyagrahaNaviSaye bAMdhavajanairjane kInAzena prasanamupanIte nijavazaM // 3 // artha // paNa jeprANIne jevAreM yamarAjAyeM potAne svAdhInakasyo tevAreM teprANI no pratApapaNa nAzapAmyo ane uditathayajeteja hatuM tepaNagalIgayuM tathA dhairya tha ne udyoga paNa jatuMraghu valI zarIrapuSTahato tepaNa zithilathaIgayuM anetepuruSa ekatuM karelu ivya levAne artha bAMdhavajana je nAIyo pramukha hatA te pravartayayA // 3 // dItIyanAvanASTakaM mAruNIrAgaNa gIyate svajanajano bahudhA hitakAmaM priitirsairniraam|mrnndshaavshmupgt vaMtaM radati kopi na saMtaM // 1 // vinaya vidhIyatAM re zrIjinadharmaH shrnnN|| anusaMdhIyatAM re zucitaracaraNasmaraNaM // viNa ||2||dhruvpdN| artha // phiri samyakadRSTIjIveM vizeSekarI azaraNanAvanAne AvIrIteM nAvavIte kahe jepotAnA svajanaloka teghaguMja hitanAvAMbaka tathA prItinArAkhanAra ityA dikarIte ghaNAprakAreM rUDAce paNatesarva svArthanimittejANavA e tAtparya paraMtu hesa spuruSo jevAreM jIva maraNaavasthA pAmavAne taiyArathayo tevAreMtenuM saMrakSaNa karanA ra koiinthii||1|| temATegraMthanAkA zrIvinaya vijayajI upAdhyAyakahele ke hevi naya tuM zrIjinadharmanu zaraNakara ane pavitra ehaje cAritratenuM smaraNakara // 3 // turagarathenanarAtikalitaM dadhataM balamaskhalitaM // dara ti yamo narapatimapi dInaM mainikazva laghumInaM // vi0 // 3 // zrartha // ghoDA ratha hAthI pAyadala ecaturaMgaNI senAyeMkarIyukta tathA potepaNa yaskhalita balane dhAraNakaranAro eTalekoIkAleM khalanApAmenahI ehavo mahAparA kramavaMta rAjA tenepaNa jerIteM mainikake0 mAbasAnomAranAra jaTadeIne laghumI nake nhAnA dInamAnalAone pakaDIliye terIteM yama pakajhIliye // 3 // Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAMtasudhArasa. pravizati vajamaye yadi sadane tRNamatha ghaTayati vadane / tadapi na muMcati hatasamavartI nirdayapauruSanartI // vi0 // 4 // arthajo vajamaya eTale vajanAja paramANuyeM banAvelA gharamAMpravezakare athavA mukhamA tRpaSalAdhAraNakare paraMtu nirdaya ane parAkameMkarI nAcanAro tathAjehanI sarvenevirSe samAnaghAtakaravAnIjattine ehavojeyama te tenepaNa mUkatonayI // 4 // vidyAmaMtramahauSadhisevAM sRjatu vazIkRtadevAM // rasatu rasAyanamupacayakaraNaM tadapi na muMcati maraNaM / vi0 // 5 // artha // heprANI jo devatAnusAdhanakarI potAnesvAdhInakaro athavA mahoTIma hoTI vidyAyo sAdhanakaro maMtrasAdhanakaro tathA mahoTI auSadhiyosAdhI zarIrapu STI karavAnearthe Arogo topaNa maraNa muuktuNnthii|| 5 // vapuSi ciraM niruNadhi samIraM patati jaladhiparatIraM // zira si gireradhirohati tarasA tadapi sa jIryati jrsaavi|||| artha ||henvyo jo samAdhIcaDAvI zarIrane ghaNAkAlasudhI vAyunorodhakaro atha vA samujne pahelAkAMThe jaIbezo athavA balAtkAreM parvatanAzikharanapara caDIbezo topaNa jarAavasthAthI dIpatha te kaaiibNdhthtunthii|| 6 // sRjatImasitaziroruhalalitaM manujazirovalipalitaM // ko vidadhAnAM dhanamarasaM pranavati rokuMjarasaM // vi0 // 7 // artha // kAlAkezeMkarIne ghaNojasuMdara ehavo manuSyano kAlomastaka tene sapetapa pAnI karanArI tathA zarIranA mAMsanonAzakaranArI khokharAsarIkhokarI nazonasane jadIkarIdekhADanArI pRthavInapara meghasamAna zarIratene zuSkakarInArakhanArI ehavIjarA avasthA jevAreM prANIne prAvaze tevAreM tenorodhakaravAne koNa sahAyanUtathale tha rthAt koIpaNa vRkSAvasthAno rodhakaravAne samarthanathAya // 7 // nayata nagrarujA janakAyaH kaH syAttatra sahAyaH // eko' nanavati vidhuruparAgaM vinajati kopina nAgaM ||vi0 // 7 // artha // heyAtmA jevarakhateM tAharUMzarIra nagarogekarI vyAptathAze tevakhateM tujane koNasahAyathAze ! jUtho jemacaMmA ekalopoteja rAhunA grahaNanI pIDAjogave pa Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 zAMtasudhArasa. raMtu nakSatra athavA tArAkoIpaNa tenAUHkhamAMvinAgaletAnathI tema tujanepaNa jevAreM rogAdika puHkhaprAptathaze tevAreM tAharoko'paNa saMbaMdhI techuHkhmaaNvinaagnaarnthii||5 zaraNamekamanusara caturaMgaM parihara mamatAsaMgaM // vinaya racaya ziva saukhya nidhAnaM zAMtasudhArasapAnaM ||vi0 ||e|| iti zrIzAMtisudhAra sa geyakAvye azaraNanAvanAvinAvano nAma vitIyaH prkaashH|| artha // mATe dAna zIla tapa ane nAva ecAra aMga jehanA ehavAeka dharmanuMja tuM zaraekara ane mamatvano saMga parihara hevinaya tuM zivasurakhano nidhAna ehavo je zAMtasudhArasa tenupAnakara // e // iti zrI zAMtasudhArasageyakAvye azaraNatvamA vanA vinAvanonAma ditIyaH prkaashH|| zikhariNITattatrayaM // zto lonaH honaM janayati puraMto davazvo lasallAnAMnoniH kathamapi na zakyaH zamayituM // itastRSNA'dA NAM tudati mRgatRSNava viphalA kathaM svasthaiH syeyaM vividhanayanI me navavane // 1 // galatyekA ciMtA navati punaranyA tadadhikA manovAkkAye dA vikRtirtirossaattrjsH|| vipatIvarte UTiti patayAloH pratipadaM na jaMtoH saMsAre navatti kthmpytivirtiH|| // 2 // sadittvA saMtApAnazucijananIkudikuhare tato janma prApya pracuratarakaSTakramahataH // sukhAnAsairyAvaspRzati kayamapyartivi rati jarA tAvatkAyaM kavalayati mRtyoH sahacarI // 3 // // have trIjI saMsAranAvanA nAvene A saMsAramA puraMtake ghaNomahoTo jehano aMtanathI anedAvAnala sarikho arthAt vanaagnIsarakho eDavojelona tenekoIpaNarI teM udayanepAmanAro je lonarUpa aMnoniHke udakate zAMtakarI zaktonathI paNaulaTo donane utpannakare valIihAM saMsAramA mRgatRSmA jevIrIteviphala tevorIteiMjhiyonI tRmA preraNAkarene tepaNaviphala toehavA anekaprakAranA nAnAvidhanayeMkarI bihA maNA saMsArarUpa araNyamAM zIrIteM svasthapaNe rahiza kiyeM // 1 // saMsAramA eka ciMtAmaTijAya topharI tekaratAMpaNa adhika bIjIciMtAdhAvI utpannathAyaDe valIma na vacana ane kAyAnAvyApArekarI vikArathAya tathAatyaMtakrodhanA yogeMkarI rajo guNane pAmavApa[prAptathAyaDe erIteMsaMsAramA vipattirUpa khAznApANInI camarImA 3 Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAMtasudhArasa. pagajepagale paDanArA prANIyone koIvArekuHkhano aMtazrAvatonathI // 2 // valI pahe lAto apavitramAtAnA udaraneviSe nAnAprakAranA udarasaMbaMdhI saMtApone sahanakara to kaSTanIparaMparAyeMkarI tAmanatarjanAyeyuktathako rahene ane janmapAmyApale jeTalAmAM surakhAnAsa karavAnezrarthe koipaNapotAne yatIpImAyo dUrakarele paraMtu eTalAmAMto mR tyunI sahacAriNI ehavIje jarAavasthA te AvIne prANInAdehano grAsakare te vAreM saMsAramA sukhatesuMbe arthAt kAjinathI // 3 // upajAtihattaM // vizrAMtacitto bata baMbhramIti padIva rucastana paMjareMgI // nunno niyatyA'tanukarmataMtusaMdAnitaH sannihitAM takautuH // 4 // anuSTubvRttaM // anaMtAn pujalAvartAnanaMtAnaM tarUpanat // anaMtazo bhramatyeva jIvo'nAdinavArNave // 5 // artha // prArabdhe preraNAkarelo mahoTAkarmarUpa taMtuyeMkarI bAMdhelo kAlarUpa binA DAnIpAseM betelo ehavoprANI bataitikhede zarIrarUpa piMjarAmAM padInIpareM saMdhyotha ko brAMtivaMta cittekarIphire // 4 // erIteManaMtAnaMta zarIronodhAraNakaranAro ejI vaanaMtIvAra anAdikAlano saMsArasamuzmA anaMtA pujalaparAvartarUpa pANInI va marImA pratighramaNa karatothako phire // 5 // // tRtIyanAvanASTakaM kedArArAgeNa gIyate zAMtasudhArasakuMmemAM edezI // kalaya saMsAramatidAruNaM janmamaraNAdinayanIta re ||mo haripuNeda sagalagrahaM pratipadaM vipadamupanIta re||knn||1|| artha // valIvizeSaprakAre saMsAranAvanAnAvato saMsAranIbIkadekhADele moharUpa zatruyeM galoyodezne pakaDayuM teNekarI pagale pagale vipattInepAmelA arejIva yA saMsArate janmamaraNAdikanA nayeMkarI atyaMtanayaMkarane evaM tuM jaann|| 1 // svajanatanayAdiparicayaguNairida mudhA badhyase mUDhare ||prti padaM navanavai ranunavaiH parinavai rasakRupagUDha re ||k0||2|| artha // hemUrkhayAtmAtuM svajana ane putra ityAdikonAM paricayaguNekarIne guMthA saMsAramA vyarthabaMdhAyace valI pagalepagale navAnavA anunavekarI thane navAnavA parA navekarI vAraMvAratuM thAliMgitabo eTale yuktabo // 2 // Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 zAMtasudhArasa. ghaTayasi kacana madamunnateH kvacidaho donatAdIna re // pra tinavaM rUpamaparAparaM vadasi bata karmaNAdhIna re||k0||3|| thartha // heyAtmAtuM kihAMkato rAjalakSmIpramukha saMpattInAmadane dhAraNakarele valokihAMkato hInatApAmI rAMkajevo nIkhArIthaI dInatApaNAne dhAraNakarele e vAAzcarya hejIvatuM karmAdhInathako janmajanmaprateM aparaaparake navAnavAja rUpadha rele koInavenIravAra ko navarAjA koinavetiryaca konaveMnArakI valIekanavamAMpaNa rAjAraMkapaNuMpramukha anekarUpadhAraNakare e kehevo mahoTo khedanohetu // 3 // jAtu zaizavadazAparavazo // jAtu tAruNyamadamatta re|| jAtu urjayajarAjarjaro // jAtu pitRpatikarAyattare ||knn||4|| artha // arejIvatuM ekajanavamAMpaNa koIkavAreMto bAlakathavasthAne AdhInara he ane koIkavAreMto tAruNyaavasthAnA madekarI unmattathAyane valIkoIkavAreM urjaya jarA avasthAyeM karI kukhavaMtathAyaDe anekoIkavAreM yamarAjAnA hAthamAM sapa DAjAyaDe ehavI avasthAone pAme // 4 // vrajati tanayopi nanu janakatAM // tanayatAM vrajati punareSa re ||naav yan vikRtimiti navagate // styajatamAM nRnavazunazeSa knn||5|| artha // heyAtmA bAsaMsAramAM koInavamAMto dIkarote bApathAya pharIkoIka navamAM bApatedIkaro thAyaDe ehavI saMsArI puruSonI gatiyonI phajetIjoIne manu SyajanmamA jenA puNyazeSarahyAne edavo tuM zrAsaMsArane mUkIbApa // 5 // yatra suHkhAtigadadavalavairanudinaM dahyase jIva re|| haMta tatraiva rajyasi ciraM mohamadirAmadadIba re // k||6|| artha // arejIva AsaMsAramA duHkha tathA AratijeciMtA thane rogarUpa dAvAna leMkarIne tuM nityanityaprate dAjele topaNamoharUpa madirAnA madekarI unmattathaIne temA jaghaNAkAlasudhI anuraktathAyaje mATebataitikhede mohanAphaMdeja jiivpuHkhiithaayje||6 darzayan kimapi sukhavainavaM // saMharaMstadatha sahasaiva re // viSa laMnayati zizumiva janaM // kAlabaTuko 'yamatraiva re // // // artha // arejIva jemakoilaghubAlakane ugavAsAru kozkacIjatenAhAthamA yA pIpAjI jInavIlaye tema daMtatikhede aAjagatamAM kAlarUpIo baTTakake cora te Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAtasudhArasa. 135 tujane kAikasukha aizvaryAdika dekhADIne akasmAt tesurakhane jANenajahatA tevA karInAkheDe ema bokarAne ugavAnI rIteM kAlarUpabaTuka lokone Thagele // 7 // sakala saMsAranayanedakaM // jinavaco manasi nibadhAna re // vinaya pariNa maya niHshreysN||vihitshmrssudhaapaan re|||| iti zrI zAMtasudhArasa geyakAvye saMsAranAvanA vinAvano nAma tRtIyaH prkaashH|| artha // temATe arevinayatuM zAMtisudhArasanupAnakarI samastasaMsArikanayanA nAzakaranAra ehavA jina zrI vItarAganAvacanane manamAMdhAraNakara ane mopAma erIteM vinayavijayajInapAdhyAya potejapotAnA AtmAnesIvAmaNa Apele // itizrIzAMtasudhArasageyakAvye saMsAranAvanA vinAvanonAma tRtIyaHprakAzaH // 3 // svAgatAsattAeka eva nagavAnayamAtmA jhAnadarzanataraMgasaraMgaH // sarvamanyaupakalpitametat vyAkulIkaraNameva mamatvam // 1 // arth|| havecothI ekatvanAvanA nAveje ekaja nagavAnate AAtmAle ane jJAnadarza na tathA cAritrarUpa taraMgekarIne saraMgake0 vilAsone paNate bAtmAsivAya bIjAje kAI kalpitapujanAdikale tesarva mamatAspadamAMja vyAkulakaranArAje // 1 // prbodhtaavRtttry|abudhaiH paranAvalAlasAlasadajhAnadazA vshaatmniH|| paravastuSu hA svakIyatA viSayAvezavazAzi kalpyate // 2 // kRtinAM dayiteti ciMtanaM paradAreSu yathA vipattayavividhArtinayAvadaM tathA paranAveSu mmtvnaavn| 3 ||adhunaa paranAvasaMtatiM dara cetaH paritovaguMktitaNa mAtmavicAracaMdanadrumavAtormirasAH spRzaMtu mAM // 4 // artha // paravastunapara rahelIatyaMtazabAnA yogekarI upanIje ajJAnayavasthAnI AdhInatA te jenA aMtaHkaraNamA vyApIche ehavAmUlne je parakIyavastunapara svakI yapaNuMkalpeDhe temAtra zabda rUpa rasAdikaviSayonA AvezekarIjakalpyojAya e e ka mahoTuM khedanUkAraNa // 5 // puNyavAnapuruSa parastrIne potAnIstrIkarI ciMtavanaka ravaM tejemavipatnInU kAraNathAyaDe temaja parakIyavastuupara je mamatvakara, tepaNa | nAnAprakAranIpImA, dhane anekaprakAranA jayatuM kAraNathAyaDe // 3 // mATeheyA - Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAMtasudhArasa. smA have cArebAjuyeM viMTelI paravastunI saMvRti je AbAdana tenetUMdUrakara ane zrAtmavi cArarUpa caMdanavRda uparanA vAyunIlaherInuMje rasa tenuekadaNamAtra sparzakara // 4 // __ anuSTubvRttaM // ekatAM samatopetAmenAmAtman vi nAvaya // lanasva paramAnaMdasaMpadaM namirAjavat // 5 // __ artha // arejIva AsamatAyeMkarIyukta eharbuje ekatvapaNuM tene tuM potAnA thA tmAmA vicArIjoIzato nemirAjaRSInAjevo paramAnaMda saMpadAnepAmiza // 5 // // caturthanAvanASTakaM parajIyArAgeNagIyate // vinaya ciMtaya vastutatvaM jagati nijamida ksykiN||nvti matiriti yasya hRdaye uritamudayati tasya kiN|| viNa // 1 // eka utpadyate tanumAnaka eva vipadyate // eka eva hi karma cinute // sakakaH phalamaznute // vi0 // 3 // artha // havevalIvizeSe ekatvanAvanAnAve ihAMzrI vinayavijayajI upAdhyAya poteja potAnIvAtmAne upadeze ke hevinaya tuM vastutatvaje AtmajJAna tenuM ciMta vanake vicArakara AjagatamA koznosvakIyapaNuMThekeguM ehavIbudi jenAkradayamAM tatpannathAyaDe teprANIne uritapApAdika udayapAme suM apitutene pApodayapAmatuMja nthii|| 1 // heaAtmA tAharojIva ekaloja upaje ekaloja maraNapAme eka loja karmanebAMdhe ane tebaMdhAyalA karmonAphalanepaNa ekaloja nogave // 2 // yasya yAvAnparaparigrahaH // vividhmmtaavaavdhH|| jaladhi vinihitapotayuktyA patati tAvada saavdhH|| vi0 // 3 // svasvanAvaM madyamudite navi vilupya viceSTate ||dRshytaaN pa parajAvaghaTanAtpatati vilupati jUMnate // vi0 // 4 // artha // jihAMsudhI jeprANInemAthe paraparigrahanapara nAnAprakAranI je mamatva ta dUpanArapaDayo tihAMsudhI to pacarApramukha vajanadAravastuyeMnarelo jihAja jema samuz nAtaliyAmAM jazbeseDe tema teprANI paNa saMsArarUpa samunnA taliyAmAM pamelojA gaIM // 3 // jema madekarI nanmattathayalo puruSa svakIyasvanAva eTale mUla svanA vane lopI jamInanaparapamI ceSTAkarene temaja paravastunI ghaTanAyeMkarI unmattathayalo puruSa saMsArarUpa jaminamAMpaDe loTele ane jaMjAyamAna thayothakoraheDe // 4 // Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAMtasudhArasa. 137 pazya kAMcana mittarapujalamilitamaMcati kAM dazAM // kevalasya tu tasya rUpaM viditameva bhavAdRzAM ||vi0 // 5 // evamAtmani karmavazato bhavati rUpamanekadhA // karma malaradite tu bhagavati nAsate kAMcana vidhaa||vi||6|| artha || masuvarNamAM bIjAdhAtunI mizratAthavAthI viparItadazAnepAmebe ne suvarNanA zuddha svarUpanIto hejIva tahArAjevAne khabarajabe // 5 // temajazrAtmA viSe karmarUpa nyadhAtunA baroMkarI nAnAprakAranA rUpathAyaDe paNakarmamalarahita zuddhajJAnasvarUpI yAtmAto suvarNasarakho dedIpyamAnanAse // 6 // jJAnadarzanacaraNaparyava parivRtaH paramezvaraH // eka evAnubhavasadane sara mtaamvinshvrH||vi0|| // iti rucirasamatAmRtarasaM kaNamuditamAsvAda ya mudA // vinaya viSayAtIta sukharasaratirudaMcatu te sdaa||vi0||naaitishrii zAMta sudhArasageyakAvye ekatvanAvanAvibhAvanonAma caturthaH prakAzaH ||aatmaa jJAna darzanAne cAritranA paryAyeMkarIyukta ehavo yavinAzIje ekapara mezvara mahArA anubhavagRhamAM ramyamANathajo // 7 // mATe heyAtmA prAptathayalo ehavo ya tisuMdara samatArUpa amRtarasa tenoekamAtra paNa saMtoSeMkarI khAsvAdanakara ne he vinaya sarvakAla viSayasukhathI pratIta eTajejUdA ehavAje zAMtisukha rasa tenA upara tAha prIti hojo // 8 // 30 zAMtasudhArasa geyakAvye ekatvanAvanA vinAvanonAmacaturthaH prakAzaH upajAtivRttaM // paraH praviSTaH kurute vinAzaM lokoktirepA na mRSeti manye // nirvizyakarmApunirasya kiM kiM jJAnAtmano no samapAdi kaSTaM // 1 // || have pAMcamI anyatvanAvanA nAvatoyako zrIvinayavijayajI upAdhyAyakahe Maharani bIjApravezakasyo eTaje pahelAnonAzakarebe ehavaM lokonuM bolavu mane kholA gatuMnathI kemake mahArAzrAtmA jJAnasvarUpI temAM karmarUpa paramANuyeM pra vezaka ne AtmAne koNakoNa kaSTona thIpI arthAt sarvakaSToyApIjale // 1 // svaagtaavRttm|| khidya se nanu kimanyakathAtaH sarvadaiva mamatA parataMtraH // ciMtayasyanapamAnkathamAtmannAtmano gaNamaNInna kadApi // 2 // artha // jIvatuM sarvakAla mamatAne svAdhInathaI anyaje pujalAdika tenIja goSTI pIDitako kAMkhedapAmele ne jehanIkoinapamAjanathI evA tArI zrAtmA nA gurUpaje maNIratna tenuMkovAreMpaNa ciMtana kemakaratonathI ekeTanuM prayuktale 2 // 18 Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 137 zAMtasudhArasa. zArdUlavikrIDitaM vRttakSyam ||ysmai vaM yatase bineSi ca yato yatrA nizaM modase yayabocasi yadivasi hRdA yatprApya peprIyase // snigdho yeSu nijasvanAvamamalaM nirloThya lAlapyase tatsarvaM para kIyameva nagavannAtmanna kiMcittava // 3 // uSTAH kaSTakadInAH ka tina tAH soDhAravayA saMsRtau tiryaGnArakayoniSu pratihatacinno vininno muhuH // sarva tatparakIyaurvilasitaM vismRtya teSveva hA rajyanmuhyasi mUDha tAnupacarannAtman na kiM lajjase // 4 // artha // heyAtmAtuM jenevAste ghaNIyatnakarele ane jenAthako ghnnobiihitorhe| tathA jethakI sarvakAla AnaMdapAme valI jenAarthaghaNuMzocakare athavA jenetuM tAharAdayamAM harahamesa ibe valI jenAdekhavAthI atyaMtaprItipAmele jeneviSe tuM ghaNuMsneharAkhI potAnA nirmala jhAnAdika svanAvano nAzakarIlAlanapAlanakare 3 tyAdikakriyAte sarvaparakIyajale paNa heAtmasvarUpI nagavan emAMsvakIya tAharokAM inthii||3||arejiivtuNpuurvoktprkaarekrtothko AsaMsAramA tiryaca ane nArakInI yonImAM atyaMtauSTa ehavI anekakadarthanAyo teMnogavInathIkesuM apitu nogavItole ja kemake muhuke vAraMvAra narakAdikayonIyomA haNANuM bedANuM nedANuM ehavIeha vI tahArI avasthAzotha topaNahemUrkha tesarva parakIya eTale svarUpavinA pujalanAsaMga thI urvilAsathayA tene vismRtakarI pharitenAnaparaja premadharIne mohapAme aMnetehanu ja sevanakaratoyako kemalajAtonathI mATe hAitikhede epaNamahoTI khedanIjavAta anuSTubvRttaM // jJAnadarzanacAritraketanAcetanAM vinA // sarvamanyavinizcitya yatasva svahitAptaye // 5 // artha // heAtmAtuM jJAna darzana ane cAritranI AzrayanUtaje cetanA tevinA bIjAje vinAvika padArthoDe tesarvane nizcaya thakI tahArAthI anyake jUdAjANIne potAnA hitane artheyatnakara // 5 // // paMcamanAvanASTakaM zrIrAgeNa gIyate // tujaguNapAranahisUSaNoedezI // vinaya ninAlaya nijanavanaM tanudhanasutasadanasvajanAdiSu kiM ni jamiha kugateravanaM ||vi||||yen sadAzrayase 'tivimohAdidamadami tyavinedaM tadapi zarIraM niyatamadhItyajati navaMtaM dhRtkhed|vinn|| - - Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAtasudhArasa. athii|hve vizeSe anyatvanAvanAnAvatA zrIvinayavijayajI upAdhyAya potAneupa dezakarele ke hevinaya tuMtahArApotAnA AtmArUpagharane jo ane yAsaMsAramA zarIra ivya putra ghara svajanAdikamAM koNatujane durgatithI rahANa karavAlo arthAtkoja nathI eTajetuM svajanAdikaneyarthe mAgakarmakarele tekarmanAyogathI jevAreM narakAdika urgatimAMjaisa tevAreM tahArohAthapakamIne tujane koiurgatithI vaariiraakhshenhii||1|| bIjAtodararahyA paNajenIsAthe tuM atyaMtamohanAvazayakI aikapaNuMkare ehavaMje zarIratepaNa nizcayathIadhIroje sevaTa khedakarAvI tujane mUkIcAlyojase athavA kheda nokaranAratuMDo ehavA tujanemUkI cAlyojase // 2 // janmani janmani vividhaparigradamupacinuSe ca kuttuNb|| teSu navaM taM paranavagamane nAnusarati kRzamapi suMbaM // vi0 // 3 // tyaja mamatAparitApanidAnaM ||prpricyprinnaamN // naja nissaMgata yA vizadIkRtamanunavasukharasamanirAmaM // vi0 // 4 // artha // heprANItuM janma janmane viSe vividhaprakAranA parigrahane saMpAdanakarele temaja nAnAprakAranA kuTuMbane saMpAdanakarele paraMtu janmAMtareMjAtA te pUrvekaparigraha mAMthI ekadokaDo paNa tAharIsAtheyAvatonathI // 3 // mATe mamatAnAyogeMkarI a tyaMtatIvratApana mukhyakAraNa evo parakIyavastuno pariNAma tenotyAgakara ane niHsaMga tvapaNekarI svajathayar2yA AlhAdanokaranAra ehajeanunavasukha tenuMsevanakara // 4 // pathi pathi vividhapayaiH pathikaiH saha kurute kaH pratibaMdhaM // nijanijakarmavazaiH svajane saha kiM karUpe mamatAbaMdhaviNa praNayavihIne dadhadanipaMgaM // sahate bahusaMtApaM // tvayi niH praNaye pujalanicaye vahasi mudhA mamatAtApaM // vi0 // 6 // artha // jemapaMthImANasane jUdejUdesthAnakeM mArgamArgamAM vATAlulokanuM milApa thatojAyace paNate vATamArganIsAtheM kopratibaMdhakaratonathI temajapotapotAnA karma nevaze AvImalyA ehavAvATamArgutuvya je tArAsvajanaloka tenIsAthetuM mamatvano pratibaMdhakAMkare // 5 // jemakoi snehazUnyapadArthahoya athavAmanuSyahoya tenAupara snehadharanArAprANI bahusaMtApane sahanakarele temaja tuMpaNa tAhArAupara nisnehI e havoje pujalanosamudAya eTalepotAnuzarIra tepaNapujala yanejesvajanAdika zarIrI Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 . zAMtasudhArasa. jIva tepaNa pujalajale tathA navavidhaparigraha tepaNapujalane ehavApujalanA samudAyaupa ra vyartha mamatA rUpa tApa dhAraNa karIne saMtApa sahana kare // 6 // tyaja saMyogaM niyataviyogaM // kuru nirmalamavadhAnaM // nahivida dhAnaHkathamapi tRpyasiAmRgatRSNAghanarasapAnaM ||vinnaaaanj jinapatimasahAyasahAyaM // zivagatisugamopAyaM // piba gada zamanaM prihtvmnN||shaaNtsudhaarsmnpaayN // vi0 // 7 // izAMtasudhArasageya kAvye anyatvanAvanAvinAvano nAma paMcamaH prakAzaH __ artha // mATenizcayeMkarI jehano viyogathavAnole ehavApujalAdikasAthe je teM saM yogakakhule tenotyAgakara anenirmala eDavojepotAno zukSAtmanAvateneviSe avadhAna ke0 svasthatha ekAgrapaNelakSAkha kemakekopaNaprANI mRgatRsmArUpa jalanupAnaka rIne kadApikAleM tRptathavAnonathI tematuMpaNa paravastunapara mamatvarAkhI kokAleM zrAtmaratimAM tRptipAmanAranathI // 7 // mATereyAtmA tuM asahAyane sahAyanAkara nAra eTaleSazaraNane zaraNanUta ehavAtIrthakaradeva tenuMsevanakara aneniradoSa moda gatimAMjavAnuM je sugamopAya athavA jemAMthI pariztake nAzapAmyuMDe vamanaMke mokSanAsukhano vamavApaNuM valI gadazamanake0 saMsArarUpa rogano samAvanAra ehavo je zAMtanAmA sudhArasake0 amRtarasa teno pibake pAnakara // 7 // itizrIzAMtasu dhArasageyakAvye anyatvanAvanAvinAvano nAma paMcamaH prakAzaH zArdUlavikrIDitaM vRttaM // sacize madirAghaTaH parigalattalleza saMgAzuciH zucyA mudyamRdA bahiH sa vaduzo dhautopi gaMgo dakaiH // nAdhatte zucitAM yathA tannatAM kAyo nikAyo mahAbI natsAsthipurISamUtrarajasAM nAyaM tathA zukSyati // 1 // artha // havebahI azuci nAvanA nAve jema madirA gAlavA-yaMtra jArInImApha ka bikarI sahitathAya tenizemAMthI madirAgalAve tethI tenizemA madirAnA kaNiyAnuM aMzarahojAyace telezamAtra paNa madirAnAsaMgekarIne apavitrathayakhaM ehavoje madirAnA nAjanano bii tenepavitrakaravAne artha bAhirathI mATIsAthe gasI ne paDe gaMgAnadInA pANIyeMkarI ghaNAvakhata dhodhogne sAphakaravAmAMmiyeM topaNate madirAgAlabAnA bize kozvAreM pavitra thAyanahI temaja manuSyano atyaMta bInatsa - - Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAMtasudhArasa. shareravAyogya hAma rakta mala mUtranosthAnakarUpa zarIra tene mATIyeMgasavAthI athavA gaMgAdikanApAlIye navarAvyAthI paNapUrvokta dRSTAMtekovAreM zuthAtuMnathI 1 maMdAkrAMtA ||snaayN snAyaM punarapi punaH snAMti zudhAbhiranirvA raM vAraM bata malatanuM caMdanairarcayate // mUDhAtmAno vaya mapamalAH prI timityAzrayaMte no zuDyaM kathamavakaraH zakyate zoGkumevaM // 2 // artha // mATejagatamAM jenuMaMtaHkaraNa mUDhathayuMbe ehavAloka snAnakarIne vA raMvAra zarIrazuddhi karavAneyarthe pharipaNa snAnakarebe tathA vAraMvAra malanAsthAna karU pa zarIrane caMdanekarIcarcele ne meMnirmalathayA ekahIne prItikarele paNa ema na thI jANatAje ezarIra to kivArepaNa zuddha yAtuMnathI kemake khAtranuM ukaraDo teko irIte zuddha thAyasuM arthAt najathAya // 2 // zArdUlavikrIDitaM vRttaM // karpUrAdinirarcitopi lazuno no gAdate sauranaM nAjanmopakRtopi daMta pizunaH saujanyamA laMbate // dedopyeSa tathA jahAti na nRNAM svAbhAvikIM vistra tAM nAnyaktopi vibhUSitopi bahudhA puSTopi vishvsyte|| 3 // artha // jemalasamA karpUrAdikapadArthono nelakasyo topaNa nasaNakAM sugaMdhI vaMta thAyanahI tathA janmaparyaMta upakArakasyohoya topa durjana puruSa kAMi saujanyatA dhAraNa karatonathI to haMtaitikhede yAmanuSyanuMzarIra tepaNa svanAvasiddha durgadhane mUkartuthI zarIrane vividhaprakAranA sugaMdhI te jeMkarImasavyo vastrAlaMkArekarI nUSitakasyo tathA khavarAvI pIvarAvIne atyaMta puSTakasyo topa vizvAsanopAtra thA yahI eTale ezarIra havesAsthayuM ehavo vizvAsa kadApi nahI || 3 || 141 napeMzvajJAvRttaM // yadIyasaMsargamavApya sadyo navecchucInAmazucitvamu caiH // pramedhyayonervavapraposya zaucasaMkalpamodoyamado mahIyAn // 4 // artha | zarIranosaMbaMdhapAmine pavitrapadArthone paNa apavitratApaNuM yAveLe kema ke zarIrane uttamajAtinA caMdanAdikeM mardanakaro to tecaMdanAdika thoDIjavAramAM potAnuM sugaMdhatApaMmUkIne durgaMdhatAnedhAraNakarene temaja uttamaprakAra nAnojana khava rAvyAthI tepaNa turata naragamaya thayIjAyabe evo yA apavitravastune utpattinuMkAra jezarIra tenepavitrapaNuM karavAnA saMkalpano moharAkha emahoTozrAzvaryakArI ne 4 Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAMtasudhArasa. svAgatAvRttaM // ityavetya zacivAdamatathyaM pathyameva jagadekapavitraM // zodhanaM sakaladoSamalAnAM dharmameva hRdaye nidadhIyAH // 5 // artha || rIteM zarIrane pavitrakaravAnovAda voTojANIne jagatamA ekapavitra pathya to samastadoSarUpamalano zodhaka ehavojedharma tehane kadamAMdha // 5 // // SaSTanAvanASTakaM vyAsAvarIrAgeNa gIyate kAgAre tanucunicunijAve dezI. // jAvaya re vapuridamatimalinaM vinaya vibodhaya mAnasanalinaM // pAvanamanuciMtaya vimekaM / paramama domaya mudita viveka ||naa // 1 // dampatiretorudhira vivarte kiM zubhamida malakara malagate / nRzama 0 pipihitaH sravati virUpaM ko bar3hamanate' vaskarakUpaM // nA // 2 // artha || have vinaya vijayajI upAdhyAya poteMpotAne upadezakarato prazucipa jAve hevinaya zarIranetuM ghaNujamalInajANIne potAnuMmanarUpakamala praphullita kara lI paramatejasvI khanejenAthakI uttamavicAra utpannathAya ehavo ekapavitra paramAtmAnuM citavanakara // 1 // strInorakta khane puruSano reta tenApariNAma svarUpathI utpannathayuM evaM manamayaje kazmalake cIkhalatenI gartAke0 khAi rUpa yA zarIra temAMsasAraMbe joyAzarIrane atyaMtaDhAkIrAkhyaM topaNatemAMthI virUpapa ye mAge gaMdhaja sravebe toevAMkacarAnA kUvAne koNaruDokarI mAnanArale yarthAt kopa karaDArUpa kacarAyeMkarI narelA kUvAne nanuMmAnasenahI // 2 // najati sacaM zuci tAMbUlaM // kartuM mukhamArutamanukUlaM ||tisstth ti surabhi kiyaM kAlaM // mukhamasugaMdhi jugupsitalAlaM // nA0 // 3 // cprasuranigaMdhava hoMtaracArI // cvarituM zakyo na vikArI // vapurUpa jighrasi vAraMvAraM // dasati budhastava zaucAcAraM // naa04|| artha // suMdaratAMbUlamA karpUrapramukhanAkhIne mukhasaMbaMdhI vAyu anukUla karavAneca tha arra paraMtu niMdAkaravAyogya neghalIja DugaDA karavAyogyale lAlajenI valI pa vitrajenogaMdha ehavA tahArAmukhanI sugaMdhIte keTaloka vakhatarahase // 3 // zarIramAMcAla nA vividhaprakArA vikArekarIsahita asuranigaMdhano vahenAro je tAharAmukhano vA tene DhAMkI mUkavAne samarthathayonahI totAharAcaMgane sugaMdhI padArthono lepakarI vAraM vAra tehano suvAsaliye e tAro pavitratAno khAcArajoine paMDitalokohasebe // 4 // 142 Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAMtasudhArasa. 243 chAdaza nava raMdhrANi nikAmaM // galadazucIni na yAMti viraam|| yatra vapuSi tatkalayasi puut|mnye tava nuutnmaakuutaanaa|| azitamupaskarasaMskRtamannaM jagati jugupsAM janayati hnn|' savanaM dhainavamapi lIDhaM navati virditamati jnmiiddh'aanaa||6|| artha // atizayeMkarI jemAMthI rAtradivasa apavitravastuzraveLe paNakozvAreM virA mapAmatinathI ehavAstrInA bArabi ane puruSanAnavani tebikarIsahita ehavA zarIrane tuMpavitrapaNejANele mATee tAharoko navoja AcArajaNAyaje // 5 // nA nAprakAre vagArapramukhanA saMskArekarI saMskRtakareluM pacAveluM ehaje anna tepaNa yA zarIramA ArogyAthakI hanake viSTArUpathaijAyace teNekarI jagatamAM jugupsA ke0 ugabAnatpannakare vanI AzarIrane vIryanIvRddhikaranArUM gAyatuMdha prAzanaka rIne pharItepuruSa mUtritakayothako tepaNaatyaMta niMdAkaravAyogya thapaDe // 6 // kevalamalamayapujalanicaye azucIkRtazucinojanasicaye ||vpu pi viciMtaya paramidasAraM shivsaadhnsaamrthymudaa|| naa||7|| yena virAjitamidamatipuNyaM taciMtaya cetnnaipunnyN||vishdaagmm dhigamya nipAnaM viracaya zAMtasudhArasapAnaM ||naanaatishrii zAMtasudhArasageyakAvye azaucanAvanAvinAvanonAma SaSThaH prakAzaH artha // mATe kevalamalarUpa pujalanosamUha ane pavitranojanane apavitrapaNu yA panAra ehavAzarIramA mAtraeka modasAdhana karavAnuje sAmarthya ehijamahoTo sAra nUtajANa // 7 // modasAdhanekarI nUSitakasyothako e zarIrapavitrathAya tecetanA nIja cAturyatAjANavI paNajemAM nirmalasikSAMtarUpa jalamilele ehavo jalasthAna kajoDne zAMtasudhArasanopAnakara // // itizrI zAMtasudhArasageyakAvye azucinA vanAvinAvanonAma paSTaH prakAzaH nujaMgaprayAtaM vRtt|ythaa sarvato nirai rApataniHprapUryata sadyaH payonista ttaakH|tthaivaashrvaiH karmaniHsaMnRtoMgInavedyAkulazcaMcalaH paMkilazca // 2 // artha // havesAtamI AzravanAvanA nAvele jema sarvabAjuthI pamatA pANInA nijaraNAyeMkarI tatkAlatalAva jarAjAya paDe pANInAtaraMgeMkarI caMcalathAyane te ---- - Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 zAMtasudhArasa. maja kAdavavadhene ityAdike vyAkulathAya tema AzraveMkarIyuktaprANI karmarUpapANI thI narapUrathaI vyAkula ane caMcalathako pAparUpakAdaveM sahitathAyaDe // 1 // zArdUlavikrIDitaM vRttaM // yAvatkiMcidivAnunUya tarasA karmeda nirjIryate tAvaccAzravazatravo'nusamayaM siMcaMti nUyopi tat // hA kaSTaM kayamAzravapratinaTAH zakyA nirozeM mayA saMsA rAdatinISaNAnmama dahA muktiH kathaM nAvinI // 2 // artha // te jeTalAmA anunavale ne balAtkArekarI mahArA atmAmAMthI kAzkaka maine DhuM zuSkakarUMDhe teTalAmAMvalI AzravarUpazatru samayasamayaprateM karmone pharI sI canakarele mATe hAitikhede mane evaM kaThaNalAge ke hu~ AzravarUpazatrune kevIrIte jItizakuM ane erIteMto atyaMtanayaMkara saMsArathakI mahArobUTako paNa soriiteNthse||2|| prhrssnniivRtt| mithyAtvAviratikaSAyayogasaMjhAzcatvAraH sukRtinirAzravAH pradiSTAH // karmANi pratisamayaM sphuTairamInirbanaMto bhramavazato bhramati jIvAH // 3 // artha // puNyavaMtapuruSoe 1 mithyAtva 2 ati 3 kaSAya yoga ecAranAma nA cArAzravakahyAne te samayasamayaprateM ecAradhAzravanA yogekarI karmone bAMdha nArA jIvo te camekarI cAragatirUpa saMsAramAMname // 3 // rathocatAvRttaM // iMDiyAvratakaSAyayogajAHpaMca paMca caturanvitAstra yH|| paMcaviMzatirasakriyA iti netravedaparisaMkhyayA 'pymii||4|| artha // pAMcaDiyo tathA prANAtipAtAdika pAMcaavrata ane krodhAdika cAraka SAya valI manAdika trayoga tathA kAyikAdika pacIsa asatkriyA erIte sarva malIne Azrava betAlIsa prakAraceMDe // 4 // iNshvnaavRttN|| ityAzravANAmadhigamya tatvaM nizcitya satvaM zrutisannidhA naat||essaaN nirodhe vigalavirodhe sarvAtmanA jAgyatitavyamAtman // artha // ehavaM AzravanuM tatvajANIne nizcayathakI zAstrasannidhAnapaNuM eTale Agama siddhAMtarUpa zAstranuM batApaNuM tejenAthakI virodhagayuMDe ehavA AzravarUpa zatruno nirodhakaravA viSe heyAtmAtuM turata yatnakara // 5 // - Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAMtasudhArasa. saptamanAvanASTakaM dhanAzrIrAgeNa gIyate // jolImArehaMsAreviSayanarAciyeM edeshii|| pariharaNIyA re sukRtinirAzravA hadi shmtaamvdhaay|prnvN tyete re nRzamucchkhalA vinuguNavinavavadhAya // pari // 1 // kuguru niyuktA re kumatipariplutAH // zivapurapathamapahAya prayataMte'mIre kriyayA uSTayA pratyuta ziva virhaay||prinnaashaa artha // surutavaMtapuruce hRdayamA samatAdhAraNakarI yAzravanoparihArakaravo are jIva aa lokhadanA zAMkalanIpareM bAMdhIrAkhanAro je zrAzrava te viluje paramAtmA tenAguNarUpa aizvaryatAno nAzakaravAne samarthathAyaDe // 1 // kuguruyeMkarelIpreraNA ane kumatiyeMkarI yuktathayalA heuSTajIva tuM kAyikAdika uSTakriyAmAM pravasave karI modapurIyeM javAno mArgamUkIne ulaTomodamArgano nAzakaravAja yatnakare // 2 // aviratacittA re viSayavazIkRtA vipadaMte vitatAni // zda paraloke re krmvipaakjaanyvirlHkhshtaani|| prinn||3|| kariUSamadhupA re zalanamRgAdayo viSayavinodarasena // daMta lanaMte re vividhA vedanA bata prinntivirsen||pri0 // 4 // artha / / jenAcittamAM vairAgyanathI ehavA viSayane parAdhInathayalAprANI ihalokeM tathA paralokepaNa niraMtarapaNe karmanApariNAmothI mutpannathayalAM zaikamAsuHkhojeM sahanakare / / 3 / / hasti matsya camara pataMga ane mRga evA pAMcajAtanA prANIyo anukrameMsparza rasa gaMdha rUpa zabda e ekekAviSayanA vinodarasekarI nAnAprakAranI vedanAyone eviSayonA pariNAma je virasa eTale mAnArasa teNekarIpAmeDe e maho TuMkhedanuM kAraNa // 4 // naditakaSAyA re viSayavazIkRtA yAMti mahAnarakepu pariva tate re niyatamanaMtazo janmajarAmarakeSa // pri0||5|| manasA vAcA re vapuSA caMcalA urjayapuritanareNa ||npli pyaMtere tata zravajaye yatatAM kRtamapareNa ||pri||6|| artha // ane krodhAdika kapAya nadayamAMdhAvyAne teprANIyo pAMcayionA viSayone svAdhInathayalA teNekarI mahoTA narakamA jAya ane anaMtivAra janma jarAmaraNakare // 5 // yAveMkarI caMcala thayalA prANI mana vacana ane kAyAnA Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 zAMtasudhArasaH yogeM purjaya ehajepApa teNekarI yuktathAyale mATe caturapuruSe Azravane jItavAnu prayatnakara, ane navA karma bAMdhavAnahI // 6 // zujhAyogA re yadapi yatAtmanAM stravate zubhakarmANi // kAMcana nigaDAMstAnyapi jAnIyAt hatanitizarmANi // pari0 // 7 // modasvaivaM re sAvapApmanAM rodhe dhiymaadhaay||shaaNtsudhaarspaa namanArataM vinaya vidhAya vidhAya // // itizrI zAMtasudhA rasa geyakAvye AzravanAvanAvinAvanonAma saptamaH prakAzaH thartha / / jeNepotAnuM manasvAdhInakayuM tenAzukSyogaje le te zukSyoga jopaNa zunakarmoneja savele eTale gunakarmonIja prAptikarAvele paraMtu tekarmopaNa mokSasukha nA nAzakaravAne zonAnIbeDIsarakhA jANavA // // mATe vinayavijayajI upAdhyAya pote potAnekahene ke gharevinaya thAvAprakArekarI pAzravasahita jepApa tenoni rodhakaravA sapara budhirAkhI vAraMvAra zAMtisudhArasano pAnakarIkarIne thaanNdpaam|| itizrIzAMtasudhArasa geyakAvye AzravanAvanAvinAvano nAma saptamaH prakAzaH svAgatAttadhyaM // yena yena ya idAzravarodhaH saMnaveniyatamau pyiken|| Azyisva vinayodyatacetAstattadAMtaradRzA parinA vya // 1 // saMyamena viSayAviratatve darzanena vitathAninive zaMAdhyAnamArtamatha raujamajastraM cetasaH sthiratayA ca nisNdhyaaH||2|| artha // havecAumI saMvaranAvanAnAveje arevinaya thAjagatamA je je upAyeMkarI nizcayathI Azravanorodha thatohoya te te upAya tAharI aMtaradRSTiyeMjo teneviSe citta lagAmIne tenesvIkArakara // 1 // eTale saMyameMkarIne viSayamapara vairAgakara samyakta darzanekarIne thaninivezake0 mithyAtvano AgrahamUkIyApa thane cittanA sthirapariNAma paNe karIne Arta tathA raur3a eve dhyAnatuM niraMtara ruMdhanakara // // zAlinITattaM // krodhaM dAMtyA mArdavenAnimAnaM danyA mAyAmArjavenI jvalenAlonaM vArAMrAzirauI niraMdhyAH saMtoSeNa prAMzunA setunev||3|| artha // kamAyeMkarI krodhano jayakara mAIveMkarI animAnano jayakara saralapaNe karI mAyAjekapaTa tene haNInAkha valIsamujevo puSkara je lona tehano uMco setu sarikhoje saMtoSa teNekarI rodhakara // 3 // Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAMtasudhArasa. svAgatAvRttaM // guptinistisRbhirevamajayyAn trIn vijitya tarasA'dhamayo gAn // sAdhusaMvarapathe prayatethA lapsyase ditamanIditamidaM // 4 // artha | maja managupti vacanagupti ne kAyagupti etraNa guptiyeMkarIne je jIta vAne ghaNajalena niMdanIka ehavA traNa kuSThayogya tene jItI rUDAsaMvara mArgane vi Se yatnakara eTale prakAzavaMta dedIpyamAna ghane koikAleM vinAzane na pAmanArA eha vA je hitArtha tene pAmIsa dharthAt mokSasukhane pAmIsa // 4 // maMdAkrAMtAtaM // evaM rudveSvamalahRdayairAzraveSvAptavAkyazravAcaMca tsitapaTapaTuH supratiSThAnazAlI // zudhairyogairjavanapavanaiH prerito jIvapotaH strotastI javajalanidheryAti nirvANapuryA // 5 // 247 artha | vAprakArekarI svaSThadayavaMta puruSa yAzravano rodhakaravo pale khAtake 0 potAnA ditavAMtaka tIrthakarAdika puruSonA vAkyontapara jezrArAkhavI tejAlIyeM vAhane viSe ekasuMdara anekajvala vAvaTocaDAvyo ehavo nUtanapIvabaMdha thayo thako manoyoga zuddhavacanayoga zuddha kAyayoga etraNayoga tehija jANiyeM koika vega vAnavAyaro teNekarI prayothako jIvarUpIo jahAja te saMsArasamuDno pravAhata ne turata mokSarUpa nagariyeM jaipahocele // 5 // // aSTamanAvanASTakaM naTarAgeNa gIyate mahAvIramero lAlana evezI // zRNu zivasukhasAdhana saDapAyaM saDapAyaM re saDapAyaM // zRNu zivasa khasAdhanasaDupAyaM // jJAnAdikapAvanaratnatrayaparamArAdhanamanapAyeM // 0 // 1 // // viSayavikAramapAkuru dUraM krodhaM mAnaM samAyaM // lonaM ripuMca vijitya sahelaM // naja saMyamaguNamakaSAyaM // zR0 // 2 // artha || he vinaya tuM mokSasAdhanano rUDoupAya sAMbhala ekato nirdoSapavitra jJAnAdika ratnatrayanuM dhArAdhanakara bIjo pAMceM DiyonA viSayasaMbaMdhIje vikArole te hanedUrakara trI jomAyAsahita krodha mAna alonarUpa zatrudhanI helanAkarI saheja mAM zramabinA ecArekaSAyane halakaTajevA jANI jItI jeine kaSAyathI zUnyathayato ehavoje saMyamarUpa guNa tenuMsevanakara // 2 // Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24ta zAMtasudhArasaH napazamarasamanuzIlaya manasA roSadahanajaladaprAyaM // kalaya virAgaM dhRtaparanAgaM hRdi vinayaM nAyaM nAyaM // za0 // 3 // Arta roI dhyAnaM mArjaya // daha vikalparacanAnAyaM // yadiyamarudhA maansviiy|| tatvavidaH paMthA nAyaM ||shu0 // 4 // artha // krodharUpayanIne zamAvavA meghanIpareM zAMtinokaranAra ehavoje upazama rasa tehane tuM manamA dhAraNakara he vinaya rudayamA dhAraNakareloje parapujalAdika saMbaMdhI nAga tehane tahArArudayamAMthI nItvAnItvAkeM kADhIkADhIne atyaMta guNavA naje vairAgya tene dhAraNakara valI ArtadhyAna anerau'dhyAnane dhaarnnkriisnhii||3|| tathA saMkalpa vikalpanIjejAlo tene bAlI jasmakarInArakha kAraNake mano yoganA mArgane ruMdhI na rAkhavo evokAMza tatva vettAno mArganathI tatvavettA puruSa neto manoyoga mokalo rAkharbuja nahIM // 4 // saMyamayogairavaditamAnasazudyA caritArthayakAyaM // nAnAmata rucigadane nuvane nizcinu zubhapathaM nAyaM // // // brahma vratamaMgIkuru vimalaM bibhrANaM guNasamavAyaM // naditaM guruvadanAupadezaM saMgRhANa zucimiva rAyaM // 20 // 6 // artha // saMyamanAyogathI thayalIjemananIzuddhi teNekarIne kAMpaNa kRtArthakara nAnAprakAranI rucisahIta vicitraprakAranA matekarI gahana eTalevyApta ehavo Aja gatamA nayarUpa zukSmArga eTale syA dAda zailIrUpaje jainamArga tenozodhakara // 5 // valI guNanA samudAyane dharanAra atyaMtanirmala ehavAbrahmacaryavrata ne svIkArakara ane guruyeMkaralAupadezane jerIteM zukSvya no saMgrahakariyeM terIteMsaMgrahakara // 6 // saMyamavAGmayakusumarasairati suranaya nijamadhyavasAyaM // cetana mupalakSya kRtaladaNajhAnacaraNaguNaparyAyaM // // 7 // vadana malaMkuru pAvanarasanaM jinacaritaM gAyaM gAyaM // savinaya zAMtisu dhArasamenaM ciraM naMda pAyaM pAyaM // // // iti zrIzAMtasudhA rasageyakAvye saMvaranAvanAvinAvano nAma aSTamaH prakAzaH thartha // saMyamanA pratipAdana karanArA ehavA paramezvaranI vANImaya jepuSpa te puSponA rasanIsugaMdhI potAnA adhyavasAyaneatyaMtapaNekara ane jJAnAdika guNaparyA - Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAMtasudhArasa. 24e yarUpa lakSaNano karanArUM ehavoje tahAraM caitana tene tuM aolakha // 7 // pavitra ane nalAraseMkarI sahita eha paramezvaranAcaritronuM gAyana karIkarIne potAnA mu khane alaMkatake zonitakara (nUSitakara ) valI vinayasahita thA zAMtisudhArasano pAna karI karIne ghaNAkAla sudhI pAnaMda manamA rahe // itizrI zAMtigudhArasa geyakA vye saMvaranAvanAvinAvano nAma aSTamaH prkaashH|| iMjvavATattAyanirjarA dazadhA niruktA tat hAdazAnAM tapasAM vine daat|| hetupranedAdida kAryanedaH svAtaMtryatastvekavidhaiva sA syAt // 2 // artha // have nirjarA nAvanAnAve nirjarAje bAraprakAranI kahI tebAraprakAranA tapane jekarIthAya ihAM kAraNanenedeM kAryano nedathAya teNekarI bAraprakAra kahevAya nahIkA svataMtrapaNeto nirjarA ekaprakAranIja // 1 // anuSTabsattakSyakASThopalAdirUpANAM nidAnAnAM vinedtH||vndi ryathaikarUpopi pRthagrUrUpo vivyte|||| nirjarApi ghAdazadhA tapo nedaistthoditaa|| karmanirjarA NAtmA tu saikarUpaiva vstutH|| 3 // artha ||jem kAraNarUpa kASTa bane pAravANanA jUdAjUdA nedale tenAnedekarI yadya pi agniekarUpale tathApi ninnaninnarUpa dekhAyale eTale thA amuka kATanIyani athavA yA amuka pAkhANanI agni ityAdika agninA nedakahevAya // 2 // te maja tapanAnedekarI nirjarA bAraprakAranIkahI paNa vastutatveM vicAratAM karmanirja rA svarUpa je je teto eka rUpaja // 3 // peNshvvaatttN|| nikAcitAnAmapi karmaNAM yajarIyasAM nuudhrdhraannaaN| vinedane vajamivAtitIvra namostu tasmai tapase'jutAya // 4 // artha // parvatajevA udara ehavA mahoTA nikAcitakarmono nedakaravAviSe vajanI pareM atyaMtatIvra ehaqanutaje tapa tene mahAro namaskAra hojo // 4 // upjaatiyttN||kimucyte sattapasaH pranAvaH kagerakarmArjitakilbi popi // dRDhapradArIva nidatya pApaM yato 'pavarga lanate' cirenn||5|| yathA suvarNasyazuci svarUpaM dIptaH kRzAnuH prakaTIkaroti // tathAtmanaH karmarajo nidatya jyotistapastazidIkaroti // 6 // artha // tapanA rUmApanAvarnu keTaluM vakhANa kariyeM jeTaluM vakhANakaritheM teTaluM Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - 250 zAMtasudhArasa. thomuMja kemake dRDhaprahArI jevA puruSoe mahoTA kaThora karme karIne atyaMta pApono saMpAdAna kahato tepaNa tapasyAnA pranAveM samasta pApono nAzakarIne thoDAja kA samAM moda prateM pAmyA // 5 // jema pradIptapani suvarNatuM pavitrasvarUpa pragaTakarene temaja tapaje tepaNa AtmAmAthI karmarUpa rajano nAzakarIne sAkSAt yAtmAnuM jyotisvarUpa pragaTakare // 6 // srgdhraavRtt| bAhyenAnyaMtareNa prathitabadunidA jIyate yena zatruzreNI bAhyAMtaraMgA bharatanapativat naavlbdhjddhimnaa|| yasmAtprAunaveyuH prakaTitavinavA labdhayaH sikSyazca vaM de svargApavargArpaNapaTu satataM tattapo vizvavaMyaM // 7 // thartha // jenA bAhya thane anyaMtara nedekarI ghaNAnaMda prakhyAtale ehavA tapanA upara vizeSanAvanA yogeMkarI jehane dRDhapaNuM labdhake0 prAptathAyato te takarI usa | manAdika bAhyazatru thane rAgAdika dhaMtaraMga zatru tenIje zreNIke paMkti tene jarata rAjAnIpareM jItIjavAyaDe valI jetapathakI aizvaryatAne pragaTakaranArI agyAvIsala bdhIzro thane Asidiyo pragaTathAyaje tathA je svarga ane modanA sukhathApavAmA kuzala valIjagatane pUjavAyogya ehavojetapa tehanehu~ niraMtara namaskArakarUMbu // 7 // athanavamanAvanASTakaM sAraMgarAgeNa gIyate // jiNaMdarAyasaraNa tihAre aayoedesh| vinAvaya vinaya tpomhimaanN||dhruvpdN||bdunvsNcit pkRtamamunA // janatelaghulaghimAnaM // vi0||1|| yAti ghanApi ghanAghanapaTalI // kharapavanena virAmaM ||njti ta thA tapasA uritAlI // kSaNabhaMgurapariNAmaM vi0||2|| thartha // vinayavijayajI potAne upadezakarake tharevinaya tuM tapanAmahimAnI jAvanAkara jenAyogathakI ghaNAnavarnu saMcitakarelu pApa turataja halakApaNuMpAme // 1 ||jem tIkSaNavAyuyeM karI mahoTI mahoTI meghanIpaMktiyo nAzapAme temaja takarIne mahoTImahoTI pApanIpaMktiyo eka kSaNamAtramA naSTathaijAyaje // 2 // vAMbitamAkarSati dUrAdapi ripumapi vrajati vysy|| tapa zdamAzra ya nirmlnaavaadaagmprmrhsyN||3||anshnmuunodrtaaN vRtti hA saM rasaparidAraM naja sAMlInyaM kAyaklezaM tapa iti baahymudaarN|| Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAMtasudhArasa. 251 thartha // valI je vAMnitArtha ghaNuMdUrahoya tenepaNa najIkathANIvApele tathAzatru nepaNa mitrakare ehavAetapane zAstranuM paramarahasya jANIne nirmalanAveM zrAdara // // 3 // tetapanAbAraneda 1 anazana 2 nanodarI 3 vRttihAsa eTale vRttisaM kSepa 4 rasaparidAra 5 sAlInyatA eTale iMDiyonorodha, ekAMteMbesa, 6 kAyakleza euprakAra, mahoTuM bAhyatapale tenuM tuM sevanakara // 4 // prAyazcittaM vaiyAvRtyaM svAdhyAyaM vinayaM ca // kAyotsarga zunadhyAnaM AnyaMtaramidamacAviNAzamayati tApaM gamayati pApaM ramayati mAnasadaMsAharati vimodaM dUrArodaM tapa iti vigtaashNsNH||vinn|||| artha // 1 prAyazcitta 2 veyAvacca 3 svAdhyAya vinaya 5 kAyotsarga 6 zuna dhyAna ebaprakAranA dhAnyaMtara tapa teneseva // 5 // etapa anekaprakAranA saMsArI katApanI zAMtikare anepApanonAzakarene tathA manarUpahaMsane ramADe valI niHsaM zayapaNe thAjagatamAM duHkhonedUrakaravA asamartha ehavoje mohateno nAzakare // 6 // saMyamakamalAkArmaNamujvalazivasukhasatyaMkAraM ciMtitaciMtAmaNimArAdha ya tapa iha vAraM vAraM ||vinnaa|| karmagadauSadhamidamidamasya ca jinapati matamanupAnavinaya samAcara saukhyanidhAnaM zAMtisudhArasapAnAviNAta itizrIzAMtasudhArasageyakAvye nirjarAnAvanAvinAvanonAmanavamaHprakAzaH __ artha // valIetapate cAritrarUpa lakSmIne vazakaravAnI vidyA tathA suMdara mo danA sukhathApavAne vizArada valI ciMtitArtha devAne ciMtAmaNIratnasarakhole eha vA tapane AjagatamA hevinaya tuM vAraMvAra aMgIkArakara // 7 // hevinaya karmarUpa roganu auSadha ane tIrthakarono je mata tele anupAnajehana tathA samasta sukharnu nidhAna ehavoje zAMtasudhArasa te-tuMpAnakara // 7 // itizrIzAMtasudhArasa geyakAvye nirjarAnAvanAvinAvano nAma navamaH prakAzaH napajAtiTattaM // dAnaM ca zIlaM ca tapazca nAvo dharmazcaturdhA jinavAM dhven|niruupito yo jagatAMditAya sa mAnase me rmtaamjstrN||1|| artha // havedazamI dharmanAvanA nAve tIrthakaradeveM lokahitArthe dAnazIla tapatha ne nAva erIteM cAraprakArano dharmakahyo tedharmamArAmanamA sarvakAlaraho // 1 // Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAMtasudhArasa. vaatttryN|| satyaktamAmArdavazaucasaMgatyAgArjavabrahmavimuktiyu ktH|| yaH saMyamaH kiMca tatopagUDhazcAritradharmo dshdhaaymuktH|| 2 // ya sya prabhAvAdiha puSpadaMtau vizvopakArAya sadodaye te // grISmoSmajI mAmuditasta milAn kAle samAvAsayatti ditiM ca // 3 // nalo lakallolakalAvilAsairnAplAvayatyaMbunidhiH kSitiM yat // na ghnaMti yat vyAghramaruddavAdyA dharmasya sarvopyanunAva eSaH // 4 // 152 artha // 1 satya 2 mA 3 mAIva 4 zauca 5 tapadharma 6 saMgatyAga brahmacarya vizeSaprakAreM mukkieTale nirdonatApaNuM e saMyama 10 akiMcanatA teNekarIyukta e teM dasa prakAra cAritradharma kayuMbe // 2 // je dharmanApasAyeMkarI jagatamAM caMDsUrya paNa sarvaprANImAtrane upakAra karavAne vyarthe nityaudayapaNuM pAmeLe valI grISmakatuma nI atyaMta taptathayalI jamonane varSARtumAM megha varSAdakarIne ThaMmikareLe // 3 // ta yA samupotAnA mahoTAkaloleMkarI pRthvIne buDAvatonathI ane vyAghra tathA dAvA nala ne pavana ityAdikokone mAratAnathI epratApasarva dharmanojabe // 4 // zArdUlavikrIDitaM vRttayaM // yasminneva pitA ditAya yatate bhrAtA ca mAtA sutaH sainyaM dainyamupaiti cApacapalaM yatrA phalaM daurbalaM // tasminkaSTadazAvipAkasamaye dharmastu saMvArma taH sajjaH sajjana eSa sarvajagatastrANAya bodyamaH // 5 // trailokyaM sacarAcaraM vijayate yasya prasAdAdidaM yotrAmu tra hitAvahastanutAM sarvArthasiddhipradaH // yenAnarthakadartha nA nijamahaH ssAmarthyato vyarthitA tasmai kAruNikAya dha vinave bhaktipraNAmo'stu me // 6 // artha || jevakhata potAnAhitane bApa nAi mAtA putra atyaMta udyogakarele paNa dharmanojapratApa jAvo anevalI dhanuSyanAyogeM karI capalathalo je sainyake 0 lazakara tepaNa dainyake dInapaNAne pAmeve tathA jevakhatapotAnI mujAzrotuMbala niSphalayAyale evI kaSTaprabasthAnA pariNAmakAleM paNa sanaehabuMje yAdharmarUpa mitrate potAnA aMgamAM bakhtara jevuMbaI jANe eka dharmarUpa bakhtaraja pahesuMhomanI eTa Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAMtasudhArasa. le yAMgamAM barastarapadeyA nIpareMthayIne sarvajagatanA rakSaNArthe udyogakare // 5 // valI jehanApasAyathakI sthAvara ane jaMgamasahita jagata zone tathA je bAlokeM prANIyone hitakaravAne yogyathayIne sarvaarthanI sitAne pamADele jeNepotAnA tejasvIsAmarthaMkarI pAparUpaviTaMbanAno nAzakarInArakhyane ehavo je dayAvaMta dharmarUpa pranu tene mahAro namaskAra hojo // 6 // maMdAkrAMtArattaM // prAjyaM rAjyaM sunagadayitA naMdanAnaMdanAnAM ramyaM rUpaM sarasakavitA cAturI susvaratvaM // nIrogatvaM guNaparicayaH saGanatvaM subuddhiM kiMtu brUmaH phalapariNati dharmakalpadrumasya // 7 // artha // mahoTuMrAjya suMdarastrI putra putrIyo ramaNIkarUpa ghaNIja sarasa kavitA karavAnI caturAI susvarapaNuM ArogyatApaNuM guNonoparicaya tathAsaGanapaNuM ane rUDIbudi esarvavAnA te dharmarUpa kalpavRknA phala // 7 // ||ath dazamanAvanASTakaM vasaMtarAgeNa gIyate navitumevaMdorehIra vijayasUrirAyA edesh| pAlaya pAlaya re pAlaya mAM jinadharma // maMgalakamalAkelinike tana karuNAketana dhIra // zivasukhasAdhana navanayabAdhana jagadA dhAra gNniir||paa||1|| siMcati payasA jaladharapaTalInUtalamamRta mayena // sUryAcaMmasAvudayete tava mahimAtizayeta ||paa0||2|| artha // he jainadharma tuM mahAruMradaNakara mahArUM rakSaNakara tuM mAMgalikarUpa lakSmI geM kImAgRhabo valIkaruNAno sthAnakaDo tathA modasukhana sAdhano ane saMsA ranA samastanayano nAzakaranArako temaja jagatanA jIvone yAzrayanUtabo aneSatigaM jIro // 1 // je meghano samUhate pRthvItalane amRta sarakhA pANIyeM karIne siMcana karele ane caMda sUrya je nitya nage tesarva tAharoja mahimA // 2 // nirAlaMbamiyamasadAdhArA tiSThati vasudhA yenAtaM vizvasthitimUlastaM naMtaM seve vinyen|paa||3||daanshiilshunnaavtpomukhcritaarthii'k tlokH||shrnnsmrnnkRtaamid navinAM duuriikRtnyshokH||paa0 // artha // nirAlaMba pRthvIneko AdhAra nabatAM jenAAdhArathakI rahe ehavo jaga tanIsthitIno mUlastaMna je dharma tene DhuM nilyaprateM vinaya eTale naktiye karI seq|| dAna zIla gunanAva ane tapa ecAraprakArekarI lokone cAritrArthano karanAro ane Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 zAMtasudhArasa. je prANI yA jagatamAM e dharmano smaraNa karebe tathA yAzraya karebe te prANInA naya tathA zoka dUra karanAro ehavo e dharmale // 4 // kSamAsatyasaMtoSadayAdikasunagasakalaparivAraH || devAsuranarapUjita zAsana kRtabahujavaparihAraH // paa||5|| baMdhurabaMdhujanasya divAnizamasa hAyasya sahAyaH // bhrAmyati jIme javagar3haneMgI tvAM bAMdhava mapadAya pAN6 artha || jeno kSamA satya saMtoSa dayA yAvevene samastaparivAra suMdarane valI devatA vaitya ne manuSyoe jenI khAjJAmAnyakarIbe tathA aneka janma jarA maraNa no parihAra karanAro te e dharmajaDhe // 5 // valI he dharmatuM jenekoi jAinathI tenonA i tathA jeneko sahAyanathI tene rAtradivasa sahAyano karanAra bAMdhava rUpalo tema tA bAMdhavarUpa tuja mUkIne prANIyo saMsArarUpa araNyamAM phireve / / 6 / / gati gar3hanaM jalati kRzAnuH sthalati jaladhiracireNa tava kRpayA'khila kAmitasinA kiMtu pareNa // pa0 // 7 // ida yaccasi sukhamuditadazAMgaM pretyAdipadAni ||krmtojnyaanaadiini ca vitarasi niHzreyasa sukhadAni // 8 arth|| he dharmarUpamitra tahArIkRpAthakI khArasya te mahoTA nagara jevo thAya tathA pANIsarakhIyAyAne samute sthala sarakho turatayaijAne vadhAre suM kartuM tahArI kRpA kI prANImAtranA sarva manoratha pUrNathAyabe // 7 // yAlokamAM jenA yaMganeviSe dayArUpa dharma udayayAvyave to tene ihAMpaNa pUrvoktaprakAreM sukhAle paravejJAdika devatAyonI padavIprApele valI kramekarI mokSasukhane yApa nArA havA jJAnAdika guNA // 8 // sarvataMtra navanIta sanAtana sivisadanasopAna // jaya jaya vi nayavatAM pratilaMbitazAMtasudhArasapAna // pA0 // // itizAMta sudhArasa yakAvye dharmabhAvanAvibhAvano nAma dazamaH prakAzaH artha || sarvazAstromAM navanIta eTale mAkhaNajevo sAranUta ne sanAtanake0 zA zvata tathA siddhirUpagRhano sopAna eTale nisaraNIrUpa khAne je vinayavaMta ziSyo ne zAMtisudhArasa pAna karAve ehavoje dharma te jayapAmo jayapAmo // e // itizrI zAMtasudhArasa geyakAvye dharmabhAvanA vinAvano nAma dazamaH prakAzaH Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAMtasudhArasa. 255 mAlinI vRttaM // saptAdhodho vistRtA yAH pRthivyaratrAkArAHsaMtiratnapranA yaaH||taaniH pUrNo yostyadholoka etau pAdau yasya vyAyatau sptrjH||r artha // have gyAramI lokasvarUpa nAvanAnAve sAtaadhodho eTale ekabI jAne nIceMnIceM vistIrNa batrAkAreM ratnapranAdika sAtaTathvIyoDe teNekarI paripU rNa evA adholokarUpa sAtarajjupramANe jenA mahoTAbepaga // 1 // tiryagloko vistRto rajjumekAM pUrNo dIpairaNavAMtarasaMkhyaiH // yasya jyotizcakrakAMcokalApaM madhye kArya zrIvicitraM kaTitraM // 2 // artha // ane eka rajju pramANa vistAravaMta asaMkhyAtA dIpasamukarI vyApta eha vo tiryaglokamAM kazapaNAnI zonAyeMkarI yuktale valI jyotiSa cakrarUpa kAMcIka lApAyeM yukta jenuM suMdara kaNadorone // 2 // loko'thorce brahmaloke dhuloke yasya vyAptau kUrparau paMca raja // loka syAMto vistRto raGgumekAM sidhajyotizcitrako yasya mauliH // 3 // artha // jeno karvalokeM brahmanAmA devaloka pAMcarajjupramANe vyApta te koparAsa rakho kUrapara ghane jenuM lokaneyaMte ekarajjuvistArapaNeje si-6 shilaatemstk|| yo vaizAkhasthAnakasthAyipAdaH zroNIdeze nyastadastakSyazca // kA le'nAdau zazvadUrvadamatvAdvibhrANopi zrAMtamumakhinnaH // 4 // artha // jenA mathanakaravAnA daMDane sthAnakeMpagaDe eTale bAsamathana karavAnA damanI pareM jenA pagapasarelA jeNe potAnI kaTIupara behAtha rAkhelAle ehavothako dhanA dikAlatuM niraMtara kadamapaNe jiteMjhyithako zAMtamujhadharIrahyo paNa khinnnthii||4 soyaM jJeyaH pUruSo lokanAmA SaDvyAtmA' kRtrimonaadynNtH|| dharmAdharmAkAzakAlAtmasaMjhai IvyaiH pUrNaH sarvataH pujlaishc|| 5 // thartha // SaTavyarUpa jenA AtmAnuM svarUpale jenekozya kasyonathI jeno janma athavA mRtyuthayonathI valI dharma adharma yAkAza kAla jIva ane pujala epAMca vyekarI sarvasthale paripUrNa evo thA canadarAja lokanAmA puruSajANavo // 5 // raMgasthAnaM pujalAnAM naTAnAM nAnArUpairnRtyatAmAtmanAM ca // kA lodyogasvasvanAvAdinAvaiH karmAtoyainartitAnAM niyatyA // 6 // artha // valI je kAla udyoga svasvanAvAdikanAveM karmarUpavAjireM niyatiyeka - Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 zAMtasudhArasa. rI nAnAprakAranA rUpekarI nacAvelA jIvonuM ane nAcanAroje puzalarUpa nATakI yo tenuM raMgasthAna eTale raMgamaMjhapane evo eca-darAja lokanAmA puruSale // 6 // evaM loko nAvyamAno viviktyA vijJAnAM syAnmAnasasthairya hetuH|| sthairya prApte mAnase cAtmanInA suprApyevA 'dhyaatmsaukhyprsuutiH||7|| artha // erItelokane vivakta eTale jUdoudo spaSTapaNe nAvyo thako vijJAnIpuruSo nAmanane sthirakaravAno kAraNa tehIjathAyaDe jevAreM mana sthirathayo tevAreM yAtmAne hitakaranArI adhyAtmika sukhanI prAptisulanathAya // 7 // saptanirmAlanIsttaiH kulakaM // atha ekAdazanAvanASTakaM kAphIrAgeNagIyate aajskhiimnmohno|| edezI vinaya vinAvaya zAzvataM // hRdi lokAkAzaM // sakalacarAcaradhA raNe pariNamadavakAzaM vi0||||lsdlokprivessttitN gaNanAti gamAnaM // paMcanirapi dharmAdiniH sughaTitasImAnaM // vi0 // 2 // thartha // vinayavijayajI upAdhyAya potAne samajAveje arevinaya zAzvato cirakAla rahenAro ehavo lokAkAzatuM tAharA hRdayamA dhAraNakara jemAM samasta sthAvara anejaMgamapadArthone dharavAviSe pUrNadhavakAza // 1 // valIzonAyamAna tha lokeMkarI veSTitake0 viTayu tathA je gaNanAke0 parimANa mUkIne rahyo kemake asaMkhyAto lokAkAza mATe, valI jenIsImAdhamodika paaNcvyNk| sughaTitake rUmIracanAyeM karI racita ehavo e candarAja lokanAmA puruSale // 2 // samavaghAtasamaye jinaiH paripUritadehaM // asumadaNukavividhakriyA gunngaurvgedN||vinn||3|| ekarUpamapi pujalaiH kRtavividhavivarta // kAMcanazailazikharonnataM kacidavanatagarta // vi0 // 4 // artha // valI lokanAmA purupaneviSe zrItIrthakaradeva samujAtanA samayeM potAnI yAtmAnA pradezekarIne canaderAjalokanA samastanAga paripUrNakare tathA asuMmatke prANI ane aNuke0 paramANu temanI nAnAprakAranI jekriyA aneguNa tenAgauravapa pArnu sthAnakajANavu // 3 // valI e lokAkAza puruSamA yadyapi rUpane dhAraNakara nAruM eka puganavya teNe nAnAprakAranA karelA ehavA kihAMka merUnA zikharapra mANecA suvarNamayaparvatoDe valIkihAMkato gartA eTale khAmAyoje // 4 // Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAMtasudhArasa. 257 vacana taviSamaNimaMdirairuditoditarUpaM // ghoratimiranarakAdiniH kvacanAtivirUpaM // vi0 // 5 // kaciutsavamayamujvalaM jayamaMgala nAdaM // kvacidamaMdadAhAravaM // pRthuzokaviSAdaM // vi0 // 6 // arth|| valI kihAMka to devatAyonA nuvana tenI sUryakAMta maNIratnanI zonAyeM karI suMdararUpa paNAnA udayane pAmyoDe eTace uditodita rUpanepAmyone valI kihAMka nayaMkara aMdhakAra bhane narakAdikeM atyaMta virUpa eTale mAgarUpa paNAne pA myo // 5 // valI kihAMkato utsavamaya eTale ujvala jayamaMgalanA vAjitra nA nArvekarI yukta tathA kihAMkato atyaMtazoka ane khede karIyukta jemAMthI maho To hAhAkAra zabda nikalIrahyoDe eha pujala vyale // 6 // baDhuparicitamanaMtazo nikhilairapisatvaiH janmamaraNaparivartiniH kR tamuktamamatvaiH // vi0 // ihaparyaTanaparAGmukhAH // praNamata nagavaM taM // zAMtasudhArasapAnato dhRtavinayamavaMtaM // // itizrIzAMtasu dhArasageyakAvye lokasvarUpanAvanAvinAvano nAmaikAdazaH prakAzaH artha // valI lokamAM pujalano svarUpa vizeSe kahe jene janma maraNAnA yogeMka rI phiranArA prANI pUrvapUrva mamatvanI paraMparAyeMkarI anaMti anaMtivAra zlezanema kyoDe anejenuM sarvaprANIyoe anaMtivAra ghaNuMparicita kayuM ehae pujalavya // 7 // mATe hejIva tuMjo bAlokarUpa puruSamA phiravAne viSa parAGmukha thayo hoya to zAMtisudhArasanA pAnekarI vinaya dhAraNa karanArASonuM rakSaNa karavA vAlA je jagavaMta paramAtmA tene namaskArakara // // itizrI zAMtasudhArasa geyakAvye loka svarUpanAvanAvinAvano nAma ekAdazaH prakAzaH mNdaakraaNtaadRtt|ysmaadhismaapyitsumnHsvrgsNpdilaaspraaptollaa sAH punarapi janiH satkule nuurinoge|| brahmAkSatapraguNapadavIprApa kaM niHsapatnaM taduSprApaM nRzamurudhiyaH sevyatAM bodhiratnaM // 1 // thartha // davebAramI bodhilana nAvanAnAvene jenAthakI devatAyopaNa vi smayapAme ehavo svargasaMpattino vilAsa pAmIne jIva yAnaMda pAmanAra thAyale va lIjenAthakI anekaprakAranA atyaMta nogeMkarI yukta ehavA rUmAkulamA punaHpunaH ja Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 zAMta sudhArasa. mathAya tathA paraMparAyeM dvaita brahmapadavI pADavAmAM jeneko zatrunathI jenIprApti pAmavI atyaMta kaThINa ehavuMje bodharUparatna tenobuddhimaMto tamesevanakaro // 1 // jujaMgaprayAtavRttatrayaM // anAdau nigodAMdhakUpe sthitAnAmajastraM janarmR tyuH khArditAnAM // parINAmazuddhiH kutastAdRzI syAdyayA daMta tasmAdi niryAti jIvAH // 1 // tato nirgatAnAmapi sthAvaratvaM trasatvaM punarlanaM dehanAjAM // trasatvepi paMcAkSaparyAptasaMjJisthirAyuSkavatvaM durlabhaM mAnu patvaM // 3 // tadetanmanuSyatvamApyApi mUDho mahAmoha mithyaatvmaayopguuddhH|| bhramanduramagno navAgAdhagarte punaH kva prapadyeta todhiratnaM // 4 // artha | paNa anAdi kAlanA nigodarUpa aMdhakAra tadrUpa kuvAmAM rahenArA niraM tara janma maraNanA duHkhekarI pIDAyalA prANIkhone tevI pariNAmazuddhi kemathAya kemake jethakI mahoTA yAnaMde sahita jIva nigoda rUpa aMdhakAra kuvAmAMthI bA herapaDe // 2 // te nigodamAMthI nIkalIne paNa sthAvaramAM upajakuMthAya kemake prANIne trasapaNuM pAmato durlanabe valI trasapaNAmAM paNa paMceMDriyapaNuM pAmakuM 5 na temAM valIparyAptipaNuM pAmakuM dUrlanabe temAMpaNa saMjJI paMceMzyipaM dIrghAyu zra ne manuSyapaNuM pAmato paramadurlanabe // 3 // mahAmoha mithyAtva tathA mAyA ekarI yukta ko mUrkhaprANI yA manuSyapaNuM pAmIne saMsArarUpa agAdha khADAmA phirato phirato buDayothako rahebe teprANIne bodhiratna pharIne zIrIteM prAptayase // 4 // zikhariNIvRttaM / vibhinnAH paMthAnaH pratipadamanalpAzca matinaH kuyukti vyAsaMgairnija nijamatollAsara sikAH // na devAH sAnnidhyaM vidadhati na vA kopyarasikastadevaM kAle'smin ya iha dRDhadharmA sa sukRtI // 5 // artha // dharmonA ninnaninna mArga ane ninnabhinna sthAnakeM kuyuktinA vyAsaMgeM e Tale yAseM karIne potapotAnA matanA udaya viSerasika ehavA ghaNAmatavAlA zrA kAlamAMbe jo devatAne pUlavAjaiyeMto deva kAM koipAseM yAvatonathI emajaeha vo atizaya vAlapaNa koinathIke jene pUri nirNaya karIyeM to evA yA duSkarakAla mAM prANI dharma para dRDhatA rAkhe teja prANI puNyavAna jANavo // 5 // Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAMtasudhArasa. 15e shaarduulvikriidditrtt|| yAvadehamidaM gadairna mRditaM novA jarAjarjaraM yAva tvatakadaMbakaM svvissyjhaanaavgaahdm|| yAvaccAyuranaMguraM nijahite tA va(dhairyatyatAM kAsAre sphuTite jale pracalite pAliH kathaM badhyate // 6 // artha // jihAMsudhA zrAzarIra rogAkrAMta thayonathI temaja jihAMsudhI thAzarIra jarAyeMkarI jarjarInUtathayonathI tathA jihAMsudhI thA pAMcaMDiyano samUha potapotA nA viSayo levAne samarthaDe ane jihAMsudhI AyuSya vINathayunathI tihAsudhI hejIva tuM potAnA kalyANaviSe yatnakara kemake talophuTIne pANI bAhera nIkalI jase topaDe pAlate kevI bAMdhIsa // 6 // anuSTuttaM // vividhopavaM dehamAyuzca kSaNabhaMguraM // kAmAlaMbya dhRti maDhaiH svazreyasi vilaMbyate // 7 // artha // zrAzarIra nAnAprakAranA upaveMkarI yukta AyuSa kaNabhaMgurale emaDatA koNamUrkha tenAupara saMtoSa rAkhI potAnA kalyANathavAnA kAryamA vilaMba kre| ||vaadshnaavnaassttkN dhnshriiraagenngiiyte||hiicerehiicerepiiyaahiNddolddeedeshii|| budhyatAM budhyatAM bodhiratilanA // jaladhijalapatitasuraratnayu tayA samyagArAdhyatAM svaditamida sAdhyatAM // bAdhyatAma dharagatirAtmazaktyA // bu0 // 1 // cakrinojyAdiriva na ranavo purkhano bhrAmyatAM ghorasaMsArakate // badunigodAdikA yasthitivyAyate // mohamithyAtvamukhacoralade // bu0 // 2 // artha // jema samunApANImAM pamogayatuM ciMtAmaNIratna pAgehAthamA thAvatuM atiddhana tema bodhipAmavIpaNa atiurlana mATerUmIrIteM bodhinuM dhArAdhanakarI potAnuM hitasAdhaq banepotAnI zaktIyeMkarI urgatino bAdhakaravo // 1 // ghaNI ni godAdika kAyasthitiyeM karI vizAla ane moha mithyAtvapramukha lAkhogame coraTA ye yukta ehavo A ghora saMsArarUpa araNyamA phiranArA jIvone cakravartinA bhojana sarakho manuSya janma pAmavo urlana // 2 // labdha zda naranavo 'nAryadezeSu yaH sa navati pratyutAnarthakArI // jI vahiMsAdipApAzravavyasaninAM maaghvtyaadimaargaanusaarii||bu0 // 3 // Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 260 zAMtasudhArasa. AryadezasTazAmapi sukuljnmnaaN|| urlanA vividiSA dharmatatve ||r taparigrahanayAdArasaMjhAvartini haMta magnaM jagahusthitatve // bu||4|| artha // jo thA jagatamAM prANI anAryadezamAM manuSyanava pAmyoto ulaTo ana rthana kAraNathAya kemake jIvahiMsAdika pApAzravanA vyasanavAlA jIvoto mAdhava ti je sAtamI narakAdiko tenA mArganuM kAraNa thAya // 3 // rUDAkulamA janma pAmelo hoya anevalI AryadezamA rahenAra hoya tenepaNa dharmatatva jANavAnI zvA thavIunana kAraNake ratake 0 maithuna parigraha naya ane ahAra e cAra nAmanA 5 sthitapaNAmAM sarvajagata bamopaDayole // 4 // vividiSAyAmapi zravaNamatiurlanaM dharmazAstrasya gurusannidhAne // vita yavikathAditattasAvezato vividhavikSepamaline'vadhAne // bu0 // // 5 // dharmamAkarNya saMbudhya tatrodyama kurvato vairivargo'taraMgArAga pazramAlasyanijJAdiko bAdhate nihatasukRtaprasaMgaH // bu0 // 6 // artha // kadAcakoine dharmatatva jANavAnI bAhoya ane gurusaMnidha beThohoya topaNa vRthA vikathArasanA AvezathI nAnAprakAranA vikekarI jotenuaMtaHkaraNa malIna thayuMhoyato dharmazAstronuM zravaNa urjanahoya // 5 // valI jeprANI dharmane sAMjalI dharmanepAmyo ane dharmaneviSe udyogapaNa karavAbege tevA prANInepaNa puNya rUpa prasaMganA nAzakaranArA je rAgadeSa zrama Alasa niza ityAdika aMtaraMga zatru no samUhale tepIDAkare tethItene dharmapAma urjanathAya // 6 // caturazItAvado yoniladeSviyaM ka tvayA karNitA dharmavAtI // prAya zo jagati janatAM miyo vivadate jhddhirsshaatgurugaurvaartaa||7|| evamatiulanAtprApya urlanatamaM bodhiratnaM sklgunnnidhaan|kuru guru prAjyavinayaprasAdoditaM // zAMtarasasarasapIyUpapAnaM // bu0 // 7 // 30 zAMtasudhArasageyakAvye bodhinAvanAvinAvano nAmahAdazaHprakAzaH artha // mATe ahoiti Azcarya hejIva corAsIlada jIvA yonImAM kihAM paNa teM dharmanIvAta sAMjalI haseke arthAt nahIja sAMjalI hase kemake ghaNukarIne thA jagatamA dhigArava rasagArava sAtAgArava etraNa mahoTA gAraveMkarI pIDAyalA lokoto paraspara ekabIjA sAthe vAdakare paNadharmanI vAtosAnalI dharmamArge prava Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAMtasudhArasa. tAnayI // 7 // ema atinana vastu karatAM paNa vizeSa urlana ane samasta guNanu nidhAnaevaM je bodhiratna te pAmIne guruno atyaMta vinayakasyo terokarIne prAptathayu e havaM je zAMtisudhArasa rUpa jaloamRta tenu tuM pAnakara emAMka yeM potAnAma paNasu cavyuM // // itizrI zAMtasudhArasa geyakAvye bodhinAvanAvinAvanonAma dAdazaHpra kAzaH erIteM anityAdika bAranAvanAmono adhikAra sNpuurnnthyo|| anuSTrabattaM // sarmadhyAnasaMdhyAnadetavaH shriijineshvraiH|| maitrIpranatayaH proktAzcatasro nAvanAH praaH||1|| tthaaduH||maitriiprmodkaarunnymaadhy sthAni niyojayet // dharmadhyAnamupaskartuM taddhi tasya rasAyanaM // 2 // artha // have maitryAdika ghAranAvanAyo nAve zrItIrthakaradeveM satyadharmadhyAnanI dhArAnI hetunUta maitrIzrAdedezne bIjI cAranAvanAyo kahIle // 1 // tezrItIrthakaradeveM kahI temaja nAviyebaiye 1 maitrI pramoda 3 kAruNya bane 4 mAdhyasthya ecAranAva nAte dharmadhyAnanA nUSaNArthe eTale dharmadhyAnanI zonAnearthe yojanA karIthakI dhyA vanArane cAranAvanAyukta je dharma te rasAyana (auSadhI) tulya thAyale // 2 // upajAtiTattAmaitrI pareSAM hitaciMtanaM yat navetpramodo gunnptnpaatH|| kAruNyamAgirujAM jidItyupedaNaM uSTadhiyAmupedA // 3 ||srvtr maitrImupakalpayAtman ciMtyo jagatyatra na kopi zatruH // kiyadina sthAyini jIvite 'smin kiM khidyate vairidhiyA parasmin // 4 // sarvepyamI baMdhutayA 'nunUtAH sahasrazo'sminnavatA navAbdhau // jI vAstato baMdhava eva sarve na kopi te zatruriti pratIdi // 5 // sarve pitRbhrAtRpitRvyamAputrAMgajAstrInaginIsnupAtvaM // jI vAH prapannAbaduzastadetatkuTuMbameveti paro na kazcit // 6 // artha // je bIjAnAhita, ciMtanakaravU te maitrInAvanA jANavI guNIno padapA takara te pramodanAvanA jANavI sukhIprANInA ukha urakaravAnI bArAkhavI te kA ruNyanAvanA iSTabuddhIvaMta prANIupara upedAkaravI te upevaNanAvanA // 3 // heyA mAtuM sarvatra maitrItApaNuMkara eTale zrAjagatamA koipaNa mahAro zatruDe ehavo tuM tAharA manamA bIlakula lAvIsanahI kemake thoDAdivasa rahenAro alpamAtra tAha ro jIvatavyapaSule temAM bIjAupara zatrubudi rAkhIne suM vRthA khinnathAyaDe // 4 // Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 zAMta sudhArasa. jIva saMsArasamuimAM e samasta prANI sAyeM hajArovakhata teM nAipaNo anuna vyo temATe esarva tAharA nAiyojale paNa koi tahAro zatrunathI evIrIteM tuMjAe // 5 // sarvajIvo mAtra, saMsAramAM mAtA pitA baMdhu kAko putra putrI strI, bahena DhokarAnIstrI ityAdikarIteM tAharIsAthe zekaDo vakhata sagapa karIcukAle temA sarva tAhAro kuTuMba paNa emAMkoi parakIyanathI emavicArI sarvajaMtu upara mai tritA pazuM khAdara // 6 // iMjvAvRtyaM // ekeDiyAdyA api DhaMta jIvA. paMceMziyatvAdyadhi gatya samyak ||bodhiN samArAdhya kadA lanaMte nUyo navabhrAMtiniyAM virAmaM // 7 // yA rAgaroSAdirujo janAnAM zAmyaMtu vAkkAya manojaDhastAH // sarvepyudAsInarasaMrasaMta sarvatra sarve sukhino bhavaMtu // 8 // artha | phira jIva tu evo vicArakara ke yA saMsAramA je ekeMDriyAdika jIvobe tepaNa rUDAprakAreM parcer3iyAdikapaNu pAmIne jJAnArAdhanAkara koikAleMpa e saMsAramA namavArUpa nayanuM aMtakarase evaMjANIne tejIvonI sAthai paNa mitratA kara // 7 // valIje prANIkhone rAgadveSAdirUpa pIDA mana vacana kAyAnA gunayo gono sohakarele te sarvaprANI udAzInatApaNuM pAmIne sarvaloka sukhIthAo evomai trIpaNuM tuM sarvajIvo upara rAkha // 8 // // zratha trayodazanAvanASTakaM dezAkharAgeNagIyate rejIvajinadharmakIjiyeM evezI // vinaya viciMtaya mitratAM // trijagati janatAsu // karmavicitratayA gatiM vividhAM gamitAsu ||vi0 // 1 // sarvete priyabAMdhavA nahi ripurida kopi // mAkuru kalikaluSaM mano nijasukRtavilopi // vina0 // 2 // artha | vinaya yA trasyalokamAM karmanI vicitratAyeMkarI nAnAprakAranI tithe cAdika gatine pAmelAprANI je be tesarvaprANImAtranA samUhaupara tuM mitra tAva rAkha ke sarva tAharA paramapriya bAMdhavajabe paNa emAMko tahArozatru nayI mATe phokaTamanane zekarI kaluSatA makara kAraNake krodhajebe te tahArA potAnA puno nAzakaranAro // 1 // 2 // e bekAvyano arthaekole. yadi kopaM karute paro nijakarmavazena // yapi bhavatA kiM nUyate hRdi roSavazena // vi0 // 3 // anucitamida kalaM satAM // tyaja samarasamIna // naja viveka kalahaMsatAM // gunnpricypiin||vi||4|| Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAMtasadhArasa. 263 artha // mATe jo bIjoko' potAnA karmAdhInapaNAthakI tAharAnapara kodhakare ne to tuMpaNa tahArAhRdayamA tenAnapara krodha zAvAste karele // 3 // arejIvatuM sa matArUpa pANInA talAvatuM matsathazne satpuruSone ayogya eharbuje kalaha tenem kIyApa aneguNono paricaya karavAne puSTakArI ehavoje vivekarUpa sarovara temAM ramaNa karavAne haMsa jevo thA // 4 // zatrujanAH sukhinaH same matsaramapahAya // saMtu gaMtumanasopyamI shivsaukhygRhaay|| visakRdapi yadi samatAlavaM hRdayena li daMti // viditarasAstata iha ratiM svata eva vahaMti // vi0||6|| artha // hejIvatuM samasta zatrulokonI maMmalIupara matsaratAnAvano tyAgakarI ne paramasukhIthA ane modarUpa sukhanA gharane jANavAne tAharu manakara // 5 // joe kavArapaNa samatAnA lavarnu tAharA hRdayamA AsvAdana karIsa to rasajhathaine samya tanapara potAnI meleja prItikarIsa // 6 // kimuta kumatamadamUrbitAM jariteSu pataMti jinavacanAni kathaMda dA na rsaaupyNtiaavi|||| paramAtmani vimalAtmanAM pariNamya vasaM tu||viny samAmRtapAnato janatA vilsNtu||vijaanaatishriishaaNt sudhArasageyakAvye maitrInAvanAvinAvanonAma trayodazaH prakAzaH artha // he jIvatuM zAvAste kumatAyeMkarI mUrjitathazne narakamAMpaDe thane zAMta rasathIja narelA zrItIrthakaradevanA vacanonu kema saMrakSaNa karatonathI // 9 // nirma laaMtaHkaraNavAlA jIvonAmana paramAtmAnA svarUpaneviSeja pariNata tha raho bane lokonAsamUha te samatArUpI amRtanA pAnekarI vinayano vilaaspaamo|||| itizrI zAMtasudhArasa geyakAvye maitrInAvanAvinAvano nAma trayodazaH prakAzaH srgdhraatt|dhnyaaste vItarAgAHdapakapathagatihINakarmo parAgAstrailokye gaMdhanAgAH sahajasamuditajJAnajAgradvirA gaaH||adhyaaruhyaatmshdhyaa sakalazazikalAnirmaladhyAnadhA rAmArAnmuktaH prapannAH kRtasukRtazatopArjitAtyaladamI ||||tessaaN karmayotthairatanuguNagaNai nirmalAtmasvanAvairgAyaM Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAMtasudhArasa. gAyaM punIma stavana pariNatairaSTavarNAspadAni ||dhnyaaN manye ra sajJA jagati bhavatastotravANIrasajJAmajJAM manye tadanyAM vitayajanakathAkArya maukharyamanAM // 2 // niryathAstepi dha nyA girigahana guhAgandarAMtarniviSTA dharmadhyAnAvadhAnAH samarasasuditAH pakSamAsopavAsAH // yenyepi jJAnavaMtaH zrutavitatadhiyo dattadharmopadezAH zAMtA dAMtA jitAkkA jagati jinapateH zAsanaM nAsayaMti // 3 // dAnaM zIlaM to ye vidadhati gRhiNo jAvanAM jAvayaMti dharma dhanyA caturdhA zrutasamupacitazracyA rAdhayaMti // sAdhvyaH zrAdhya zra dhanyAH zrutavidazadhiyA zIlamudrAvayaMvyastAnsarvAn muktagarvAH pratidinamasakRdbhAgyanAjaH stuvaMti // 4 // artha || have pramoda nAvanA nAvele rupaka zreNInA mArgamAM pravezakaravAne karma rUpamalane jeNe hI kasbe ne lokamAM gaMdhahastisarakhA svasvanAvamAM ramaNa karanArA sahaja ne pAmelA kevalajJAnekarI jAgRtathayuMLe vairAgyajehanuM ehavA zrIvItarAga eTale tIrthakaranedhanyale kemake je yAtmazuddhikarIne pUrNa caMkalAsa rikhI nirmala je dhyAnadhArA taDUpa anaMtapuNyanA samUheMkarI saMpAdana karelI tIrtha karIlakSmI tenuM zrArAdhanakarI muktineprApta thAyale || 1 || zrIvinaya vijayajI upA dhyAya ke huM te tIrthakaronA karmakSaya kI utpannathayAje ghaNA guNanA samUha stutikaravAviSe jehanA pariNAmahoyabe evA khAtmAnA nirmalasvanAyeM sahita 164 stuti karIrIne varanA vyAvasthAnako prateM pavitrakaM khane yA jaga tamAM tIrthakaronI stutinA rasane jANanArI jivhAne dhanyamAnuMnuM tevinA bIjIje niSphala lokavArtA ne kAryonA vAcAlapaNAmAM vartanArI jivhAne mUrkhatulya mAnuM // 2 // valI parvatamAM dharalyamAM guphAguhiramAM nivAsakarIne dharmadhyAna para ekAgracitta rAkhanArA tathA samyaktarUpa rasekarI saMtuSTathayalA valI pakSa mAsa vigerenA upavAsa karanArA ehavA je nigraMthasAdhu tenepaNa dhanyabe tathA valI bI jAje jJAnI puruSo zAstra para pasarelI buddhiyeMkara dharmopadezApe khane zAMtaguNI dAMtaguNI jiteMyi ehavA mahApuruSa je jagatamAM pravarttatAthakA zrI tIrthaMkaradevanA Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAMtasudhArasa. 265 zAsanane prakAzitakarele tenepaNa dhanyaje // 3 // valIje gRhasthAvAsamA rahyAthakA paNa supAtrane dAnApele zIlapAle tapakare nAvanAyo nAve tathA cAraprakA reM karI dharmadhyAnane bArAdheLe ane puSTazradAyeM zAstra, ArAdhana karele tenepaNa dhanya valIje sAdhvI tathA zrAvikAyo zAstrathakI svallathayalI bur3iye zIlapAle ne tenepaNa dhanya erIteM he nAgyavaMta navyapuruSo tame sarvathA garvamUkIne e pUrvokta samasta uttamapuruSonI nityaprateM niraMtara stutikaro ke jethakI tamAru klyaannthaay||4|| upjaatitttt| miTyAzAmapyupakArasAraM saMtopasatyAdiguNaprasA rN|| vadAnyatAvaina yakaprakAraM mArgAnusArItyanumodayAmaH // 5 // artha // e pUrvokta samyak dRSTI jIvanI stuti karavI te to zreSThajale paraMtu ameM mithyAdRSTIno paNa nattama upakAra jANIyabai kAraNake jo temano saMtoSa satyA dika guNano prasAra tathA dAtArapANu ane vinayanA prakAra eTalAvAnA mArgAnuM sArIle to ehavojANIne tenIpaNa anumodanA kariyeMDe // 5 // sragdharAttaM // jivhe pravhI nava vaM sukRtisucaritoccAraNe su prasannA nUyAstAmanyakIrtizrutirasikatayA me'dya karNau suka # // vIdayAnyaprauDhalahamI drutamupacinutaM locane rocanalaM saMsAre'sminnasAre phalamiti navatAM janmano mukhyameva // 6 // artha // hejIvo jo tame saralabo ane puNyavAna puruSonA puNyano nacAra kara vAne prasannato eTale Aja amArA kAna bIjA puNyavAna puruSonI kIrti zravaNa nA rasikapaNe karI sukarNaraho ane bIjAnI prauDha aizvaryatAjoine amArI ca? prakAzapaNAne dhAraNakaro ehavA jo tamArA vicAra to thA saMsAramA eja tamArA janma saphala paNAno mukhya phala // 6 // upajAtiyattaM // pramodamAsAdya guNaiH pareSAM yeSAM matiH saUti sA myasiMdhau // dedIpyate teSu manaHprasAde guNAstathaite vishdiinvNti|| artha // bIjAnA guNo sAMjalI saMtoSapAmine jenIbudi. samatArasarUpa samuha thI saMhananathAyaDe teprANInA manano prasAda dedIpyamAna thAyaDe temaja tenA potA nA guNa paNa sarva svaja thAya // 7 // Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 266 zAMtasudhArasa. // atha caturdaza nAvanASTakaM ToDIrAgeNagIyate rupanakImeremananagativazI edezI // vinaya vinAvaya guNaparitoSaM // dhruvapadaM // nijasukRtA ptavareSu pressu|| parihara dUraM matsaradoSaM // vi0 // 1 // artha // hevinaya tuM guNIpuruSanAguNa napara saMtoSa karavu manamAlAva ane po | tAnA puNyaprAptinAvakhateM bIjAnapara matsarakaravApaNAnA doSane dUrakara // 1 // diSTyAyaM vitarati badudAnaM varamayamida lanate bahumAnaM // kimiti na vimRzasi paraparamAgaM // yakSnijasi tatsukRtavinAgaM vi|||| artha // amuka manuSya atyaMta dAnathApe ebahu kalyANakAraka kAmakare atha vA amukapuruSa amukasthAnake bahumAnapAme. epaNaghaNujarUoNDe ehavo rUDovicAra tuM kemakaratonathI ThekANekANe lokonA guNotkarSa karavA ehija surUta vinAgaDeza yeSAM mana iha vigatavikAraM ||ye vidadhati nuvi jgupkaarN|| teSAM vayamucitAcaritAnAM // nAma japAmo vAraMvAraM // 3 // artha // thA jagatamAM jenA mananeviSe koiprakArano vikAranathI eTale nirvikA rItA pRthvInevipe lokono upakArakare ehavA pavitra sadAcArI puruSonA nAma yameM vAraMvAra japiyeM.yeM // 3 // adada titihAguNamasamAnaM // pazyata nagavati muktinidaan|| yena ruSA saha lasadanimAnaM // UTiti vighaTate karmavitAnaM ||vinn // 4 // artha // jenIbarAbarI karavAne koI samarthanathI ehavo muktinuM kAraNaje kSamA guNa te zrItIrthakaradeva noyo ke jeNekarI krodhasahita animAnekarI zonanA ro ehavoje karmano samUha te turata nAzapAmele // 4 // adadhuH kecana zIlamudAraM // gRhiNopi parihataparadAraM // yaza zda saMpratyapi zuci teSAM // vilasati phlitaaphlshkaarN||vinn||5|| artha // jegRhastho parastrI, tyAgakarI mahoTuM zIlavratapAle te hamaNApaNa thA jagatamA pavitra yaze phalIbhUta thayAthakA saphala thAMbAnA vRdasarikhAzonele // 5 // yA vanitA api yazasA sAkaM kulayUgalaM vidadhati sptaakN|| tAsAM sucaritasaMcitarAkaM // darzanamapi kRtsukRtvipaakN||vi|||| artha // valIje strIaopaNa zIla pAlIne potAnA mAvitra tathA sasarA banne ku Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAMtasudhArasa. lone yazanI supatAkake dhvajAkare evIstrIono puNya paripAke karI prAptaya yezuM jedarzana te paNa puNyarUpa dhananuja saMpAdakale // 6 // taatviksaatviksujnvtNsaaH||kecn yuktivivecnhNsaaH|| alama kRpata kila nuvanAnogaM // smaraNamanISAM kRtshunyogN||vi||7|| artha // kharekharA satvaguNane dhAraNakaranArA saUnalokonA mastakanA nUpaNasa mAna ane jema haMsa dUdha tathApANIno vivecanakare tenIpareM yuktiyeMkarI vivecana nAkaranArA ehavA je sarvotkRSTaprANI te A praNenuvanane zojAyamAna karavAne tatpara to tevApuruSonuM smaraNakaravU te paNa zunayogano karanArathAya // 7 // iti paraguNaparinAvanasAraM // saphalaya satataM nijamavatAraM // kuru suviditaguNanidhiguNagAna viracaya shaaNtsudhaarspaan||vinnaat|| iti zrI zAMtasudhArasageyakAvye pramodanAvanAvinAvanonAmacaturdazaH prakAzaH __artha // he AtmA epUrvoktarIteM paranAguNano vicAra karavU ehija jemA sAra ne evaM A tahAro potAno avatAra tene tuM niraMtara paranAguNo smaraNakarIne sapha lakara tathA zudaguNonA nidhi ehavAje manuSyo tenA guNonu gAyanakara bane zAM tasudhArasamuM pAnakara // 7 // itizrI zAMtasudhArasageyakAvye pramodanAvanA vi nAvano nAma caturdazaH prakAzaH // maaliniitttt|| prathamamazanapAnaprAptivAMgavidastA stadanu vasa navezmAlaMkRtivyagracittAH // pariNayanamapatyAvAptimiSTeMDi yArthAnsatatamanilapataMH svasthatAM kvAssutIran // 1 // artha // have kAruNyanAvanA nAve prathamato azanapAna prAptikaravAnI zvA ye vyAkulathayalA tadanaMtara vastra ghara alaMkAra ityAdikonI prApti karavAne viSe je manucitta vyagrathayuMje tevArapani lagakaravAnI zvA tepani putraputrI prApta karavAnI jA thane iMDiyArthaje pAMcaiMDiyonA vIsa viSayoteprateM inAra ehavAje saMsAra vAsI jIvo tekevIrIteM svastha thAya // 1 // zikhariNIrattaM // napAyAnAM lahaiH kathamapi samAsAdya vinavaM navA nyAsAttatra dhruvamiti nibadhnAti hRdy|| athAkasmAdasminvikira ti rajaH krurahadayo ripurvA rogo vA nayamuta jarA mRtyurthvaa||2|| Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 zAMtasudhArasa. artha || he prANI yA jagatamAM lakSAvadhi upAyokarIne koipArIteM aizvarya tA melavI janmojanmanA zranyAseMkara tehanAnaparaja manane sthira rAkhe paNa enA uparato ethInaMtara je akasmAtika krUra hRdayavaMta zatru kiMvA rogaprApti jaya jarA athavA mRtyu eTalAvAnA dhulanAkhe // 2 // stragdharAvRttaM // spardhete kepi keciddadhati hRdi mitho matsaraM krodhadagdhA yudhyaMta kerupyA dhanayuvatipazu kssetrpaadidetoH|| ke calate vipadamanupadaM dUradezAnarTataH // kiM kurmaH kiM vadAmo nRzamaratizatairvyAkulaM vizvametat // 3 // artha || koi krodhekarI dagdhathayAthakA deSakarele koi paraspara hRdayamAM matsara dahara koinA saMdhyAnabatA svabaMdapaNe ivya strI pazu khetra gAma ityAdiko ne vAste jaDe valI koika loneMkarI vipattiye jogita thayAthakA dUra dezAMtaromAM raTana karIkarIne vyAmUDhathAyaLe to have suM kariye dhane suM boliyeM yA jagata to atyaMta zekaDA duHkhekarI vyAkulabe // 3 // upajAtivRttatrayaM // svayaM khanaMtaH svakareNa gartAnmadhye svayaM tatra ya yA pataMti // tathA tato niSkramaNaM tu dUre 'dhodaH prapAtAdiramaMti naiva // 4 // prakalpayannAstikatAdivAdamidaM pramAdaM parizIlayaMtaH // magnA nigodAdiSu dopadagdhA duraMta DaH khAni dadA sar3hate // 5 // evaMti yenaiva hitopadezaM na dharmalezaM manasA sTazati // rujaH kathaMkAramathApaneyAsteSAmupAyastvayameka eva // 6 // // prANIpoteM potAne hAyeM khADokhodIne temAM evIrIteM paDeleke pharIkoi prakAreM temAMthI nIkalabuMto dUraratyuM paraMtu ulaTo nIcenIceM jaipaDavuM tenuM kivAre aMtaja zrAvanAra nathI eTalo naMDokhADo khodebe // 4 // je nAstikAdika vAdaka pIne pramAdano yanyAsakaranArA doSekarI dagdhathayIne nigodAdikamAM bumArahyA thakA jenota ghaNuMmAge ehavA mahA klezakArI duHkhone soseDhe to hAhA itikhe de evAta kelI khedana relIve // 5 // jeprANI hitopadeza sAMnajatonathI ne dharma zyAne to manekarIpaNa sparza karatonathI teprANInA duHkho sIrIte dUrakarIyeM teno yA ekaja upAyale prAgalanA zlokamAM kahebe // 6 // Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAMtasudhArasa. anuSTuvavRttaM // paraHkhapratIkAramevaM dhyAyati ye hadi // lanaMta nirvikAraM te sukhamAyatisuMdaraM // 7 // artha // jeprANI pUrvoktaprakAreM bIjAnA duHkhono pratIkAra hRdayamA dharene teNe karIjenA pariNAma suMdarathAyaDe tene nirvikArI sukha prAptathAya // 7 // // paMcadazanAvanASTakaM rAmakulIrAgaNa gIyate // hamAro aMbaradedumurArI edeshii|| sujanA najata mudA nagavaMtaM sujanAnajata mudA ngvNtN||dhruvpdN|| zaraNAgatajanamiha niSkAraNakaruNAvaMtamavaMtaMre // suja0 // 1 // artha // hesaUno thA jagatamAM kAraNavinA dayAnA pAlanArA ane je potAne zaraNe Avyo tenIradAnA karanArA je jagavaMta tene tume harSekarI njo||1|| haNamupadhAya manaH sthiratAyAM pibata jinaagmsaarN|| kA payaghaTanAvikRtavicAraM tyajata kRtAMtamasAraM re|| suja // // artha // ekaNamAtra potAno manasthirakarI jainAgamanA sAranuM pAnakaro ane | je kRtyomA kutsita mArganI ghaTanAyeM karI ApaNo viveka vikAravaMta thAya evA asAra niMdanika kRtyano tyAgakaro // 3 // paridaraNIyo gururavivekI bhramayati yo mtimNd|suguruvcH sakRdapi paripItaM prathayati paramAnaMdaM re // suja // 3 // arthaavicAritaguruno saMgamUko kemake je guruo maMdabuddhivaMta puruSone brAMti sahi ta karele ane sugurunA vacano jo eka varavata sAMjavyA topaNaparamAnaMda utpannakarele 3 kumatatamojaramIlitanayanaM kimu pRcchata paMthAnaM // dadhibudhyA nara jalamaMthanyAM kimu nidadhata maMdhAnaM re // suja0 // 4 // artha // kumatarUpI aMdhArekarI jenI aAMkhoDhakA gayalI tevAprANIne mova mArgano rastosuM pUbavaM heloko tame dahInI bur3iye pANIneviSe mathanikAne kema nAkhoDo kemake e pANImAthI kAMDa mAravaNa nikalavAnu nathI // 4 // aniruddhaM mana eva janAnAM // janayati vividhAtaMkaM // sapa di sukhAni tadeva vidhtte|| AtmArAmamazaMkaM re // sujnn|||| artha // potAmana potAne svAdhIna na rAkhyo batA tehija potAne nAnAprakAra Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 270 zAMtasudhArasa. nAkho natpannakareje ane tehija manapotAne svAdhIna rAkhyoutA AtmArAmane nizaMkapaNe vividha prakAranA sukhApeje // 5 // paridaratAzravavikathAgauravaM madanamanAdivayasyaM ||kriytaaN sAMvarasAptapadInaM ||dhruvmidmev rahasyam re| suj0|| 6 // artha // he sAno tame Azrava ane vikathAnuje gauravapaNuM tathA anAdikAlanu mitraje kAmadeva tenI sAthai mitratAno tyAga nAva karIne saMvararUpa san mitrakaro e hija eka gupta tatva // 6 // sahyata iha kiM navakAMtAre // gadanikuraMbamapAraM // anusa ratAditajagaupakAraM jinapatimagadaMkAraM re|| suj0||7|| * artha // hejIva yA saMsArarUpa araNyamAM rAgadeSAdika apAraroganA samUhane tuM sose teno tyAgakarI ne jagatanA upakAra karanAra ane saMsArIjIvone rAga deSa mada matsara ityAdika rogono nivAraNakarI nirogatAnA ApanAra ehavA zrI tIrthakaradevarUpa auSadhanI sevanAkara // 7 // zaNutaikaM vinayoditavacanaM niyatAyatiditaracanaM // racayata sukRta sukhazatasaMdhAnaM zAMtasudhArasapAnaM re ||sujaat||iti zrIzAMtasu dhArasageyakAvye kAruNya nAvanAvinAvano nAma paMcadazaH prkaashH|| artha // mATehe navyo vinayavijayajInA kahelA athavA vinayeMkarIne kahelA A graMthamAhelA vAkyo tene eka niyameM karI eTale tadAkAra vRttiyeM karI barAbara dhyAnarAkhIne sanilo e vacano sAnalavAthI uttaraphalanI prAptithavAnA kAlaneviSe hita raMjananA karanArAne ehajANIne e vAkyo te ekaniyamathI sonlo||7|| iti zrIzAMtasudhArasa geyakAvye kAruNyanAvanAvinAvano nAma paMcadazaH prakAzaH // paMcApi shaaliniittttaani||shraaNtaa yasmin vizramaM saMzrayaMte rugNAH prI tiM yatsamAsAdya sdyH|| lanyaM rAgadveSaviSirodhAdaudAsInyaM sarva dAtatpriyaM nH||||loke lokA ninnaninnasvarUpA ninnaininnaiH karma nirmamaniniAramyAramyaizceSTitaiHkasya kasyatavibhistUyate ruSyate vaa||2||mithyaashNsnviirtiiryeshvrenn rorbu zeke na svaziSyo jamA liH|| anyaH kovA rotsyate kena pApAttasmAdaudAsInyamevAtmanI Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAMtasudhArasa. nN||3|| atopi prAjyazaktispRzaH kiM dharmodyogaM kArayeyuH pra sahya // dadyuH zuddhaM kiMtu dharmopadezaM yatkurvANA ustaraM nistrNti|| tasmAdaudAsInyapIyUSasAraM vAraMvAraM daMta saMto lihaMtu // AnaMdA nAmuttaraMgattaraMgai vayinujyate muktisaukhyaM // 5 // artha // have solamI mAdhyastha nAvanA nAve jemakoprANIne thAkacaDelo hoyate prANI vizrAMtinAsthAnakeM vizrAMtilele temaja udAsInatA jete saMsAra rUpa araNyamA camaNakaranArA prANIne vizrAMtilevAnuM sthAnako ane jenejo rogIpurupa tatkAla prItivaMtathAyale eTale gametevA rogekarI pIDitahoya tathApi jene udAsInatA paNuM prAptathayuM to tene te roganI vyAdhi kAMipaNa jANavAmAM na AvatA ulaTo harSavadhene valI jenIprApti rAga ane deSarUpa zatruno rodhakaravAthI yAyale ehavIje udAsInatA te amone sarvakAla priyale // 1 // bhAjagatamAMnA loko aMtaranA AzayekarI marmanAjede ninnaninna karmekarI ane ramyArabhya vyA pArekarI ninnaninna svarUpavaMta paNa badhAprANInI ekaprakRti to nathIja tivAreM have vidhAnapuruSe kenIkenI ramyAramya ceSTA napara saMtuSTathA kiMvA ruSTathA athoM t vijJAna puruSeto sarvaprANI upara saMtuSTa athavA ruSTanathatA samadRSTIja rAkhavI nalI // 5 // jUjhokezrI vIranagavAna pote tIrthakara batA mithyAsahita bolanA ro potAno ziSya jamAlI tene sa~dhIzakyAnahI to bIjo koNa koine paNa pApa thakI raMdhIrAkhanArale mATe udAsInapaNuM rAkhatehIja thAtmAnu hitakArI ema jANavu // 3 // jUdhoke zrItIrthakaradeva atyaMta zaktinA dharanArahatA tathApite koine balAtkArekarI dharmodyoga karavAne pravartAvatAhatA kesuM te to jeNekarI na vyapuruSo umtara saMsAra samuzmAMthI tarI pArapAme ehavo kevala zurudharmanoja upadeza mAtra ApatAhatA // 4 // tekAraNe hesatpuruSo tamevAraMvAra harSesahita audAsInya tArUpa sAranUta amRtano AsvAdanakaro ke jethakI jIva AnaMdanA vahenArA mo jAyeMkarI sahita modasukha jogave // 5 // // SoDazanAvanASTakaM pranAtirAgeNa gIyate // AdarajIvakSmAguNAdara // edezI anunaya vinaya sadAsukhamanunava // audAsInyamudAraM re // ku zalasamAgamamAgamasAraM // kAmitaphalamaMdAraM re // anu0 // 1 // . Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 173 zAMtasudhArasa. paridara paraciMtAparivAraM // ciMtaya nijamavikAraM re // vadati ko pi cinoti karIraM // cinute'nyaH sahakAraM re // anu0 // 2 // artha // valI vizeSaprakAre mAdhyasthapaNuM nAve he vinayatuM sarvakAla sukhano anunavakara jema vAMbita padArtho zrApavAmAM kalpavRhamukhya tema vAMDita modasu | khanI pamADanArI ane sarvazAstromAM mahoTI sAranUta ehavIje udAsInatA teja tuMsevanakara // 1 // arejIva tuM bIjA vikArIpadArthonI citavanAno karAvanAroje tAharo parivAra tenotyAgakara ane potAnA adhikAri svarUpay ciMtanakara // 2 // yopi na sahate hitamupadezaM // tapari mAkuru kopaM re // niSpha layA kiM prjntptyaa||kurusse nijasukhalopaM re||anu0 3 // sUtra mapAsya jaDA nApate // kecana matamutsUtraM re // kiMkurmaste pa rihatapayaso yadi pIyaMte mUtraM re // anu0 // 4 // artha // jopaNakoi hitakArI upadeza sAMjalato nathI topaNa tenAnapara krodhaka rIsanahI niSphala lokoupara saMtApakarI potAnA surakhano lopakAMkare // 3 // keTa lAka mUrkha sUtra tyajIne bole keTalAka utsUtra nASaNakarele evIrItanA bola nArA jonirmalapANIne mUkI laghunItarnu pAna karavAlAgA totene amesuMkariye // 4 // pazyati kiM na manaHpariNAmaM nijanijagatyanusAraM / yena janena yathA navitavyaM tabhavatA vIraM re // anu0 // 5 // ramaya hRdA hRdayaMgamasamatAM // saMdaNu mAyAjAlaM re|| tathA vahasi pujalaparavazatAmAyuHparimitakAlaM re||anu||6|| artha // hejIva potapotAnI gatyanusAreM sarvajIvonAmanano pariNAma jUdojUdo ke tetuM kemajotonathI kemake jeprANIne jevI navitavyatAle tenA manano pariNAma paNa tehavoja to te tahArAthI urine eTale tahArAthI vArIzakAya temnthii||5|| mATe hRdayane AnaMda ApanArIevIje samatAtene manamA dhAraNakarI AnaMdanepAma ane mAyAjAlane tyAgakara vyartha pujalane paravaza kAMthAyane kemake tahArobAyuSa pa rimitakAla eTale pramANasahita teneTatAM vAralAgasenahI // 6 // anupamatIrthamidaM smara cetnmNtsthitmniraamre||cirNjiiv viza dapariNAmaM // lanase sukhamavirAmaM re // anu0 // // parabrahmapari Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 173 zAMtasudhArasa. NAmanidAnaM // sphuTakevala vijJAnaM re // viracaya vinaya vivecita jhAnaM // zAMtasudhArasapAnaM re|| anu0|| // itizrI zAMtasudhAra sa geyakAvye mAdhyasthyanAvanAvinAvano nAma pomazaH prkaashH|| artha // henavyo tame manamA rahenAlaM AnaMdanuM kAraNa ehavaM anopama udA sInapaNArUpa tIrthanuM smaraNakaro ane je kokAleMpaNa virAma pAmatAnathI ehavA mokSasukhapAmi cirakAla svabapariNAmeraho // 7 // ane parabrahmatArUpa pariNAmonuM je nidAna taDpa vijJAnane je pragaTakarele ehavaM vivecananuMkaranAraMjemAM jJAna be ehavA zAMtasudhArasanuM pAna te he vinayatuM niraMtarakara // 7 // iti zrIzAMtasudhAra sa geyakAvyemAdhyasthyanAvanA vinAvanonAma SoDazaH prkaashH|| stragdharAttadhyaM // evaM sanAvanAniH suranitahRdayAH saMzayAtI tgiitoniitsphiitaatmtttvaastvritmpsrnmodnijaammtvaaH|| gattvA sattvA mamattvAtizayamanupamAM cakrizakrAdhikAnAM saukhyA nAM maMhu ladamIM paricitavinayAH sphArakIrti zrayate // 1 // urdhyAnapretapImA pranavati na manAk kAcidaIsaukhyasphA tiH prINAti cittaM prasarati paritaH saukhyasauhityasiMdhuH // dIyaMte rAgaroSapranatiripunaTAH sidisAmrAjyalakSmIH syAcha zyA yanmahimnA vinayazucidhiyo nAvanAstAH zrayadhvaM // 2 // artha // have zrIvinayavijayajI upAdhyAya AgraMtha samAptakarIne upadezarUpa potAnA AniprAyanuM kathanakare. AvIrIteM pUrvoktaprakAreM sannAvanAdhonI sugaMdhiyeM jenAhRdayamA saMzayarahita gAyanakaravAthI tArkikakakhuDe spaSTa AtmatatvajeNe ane je nAmoha nizA ane mamatva turata nAzapAmyA ke evAprANI mamatAnu atizaya paNuM mUkIne cakravarti tathA iMsAdikonAsukhothakI paNa adhika evA vinayadharanArA tha nupama sukhonI puSkala kIrtivaMta lakSmIne pAme // 1 // jehanA mahimAyeMkarI 'rthyAnarUpa pretanIpIDA lagAramAtrapaNa thAtInathI paNa koieka apUrva tha66 sau khyanI vRddhithAyaDe ane cittaprItivaMtathAyade ane yAtmAne cAre bAjuthI saukhya tR ptinI nadIpasarele valI rAgakSeSarUpazatru dIpathaijAya siddhirUpa sAmrAjyalakSmI Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 zAMtasudhArasa. vazathAyaDe ehavIje jAvanAtho tene he navya loko tamArI vinayeMkarI pavitrabu diyazkatA te nAvanAornu Azrayakaro // 2 // pathyAvRttaM // zrIhIravijayasUrIzvaraziSyo sodarAvanUtAM // zrIsoma vijayavAcakavAcakavarakIrti vijyaakhyau||3|| artha // zrIhIravijaya sUrIzvaranA ziSyabenAihatA temAM eka somavijayavAca ka ane bIjA kIrtivijayavAcaka // 3 // gItikSyaM // tatra ca kIrti vijayavAcakaziSyopAdhyAyavinaya vijyen|shaaNtsudhaarsnaamaa saMdRSTo nAvanAprabodho 'yN||4 zikhinayanasiMdhuzazimitavarSe harpaNa gaMdhapuranagare // zrI vijayapranasUriprasAdato yatna epa saphalo 'nUt // 5 // artha / temAM kIrti vijaya vAcakanA ziSya zrIvinayavijayajI napAdhyAya teNe zAMtasudhArasa nAmA nAvanAno prabodhakasyo // 4 // yA prayatna saMvata satarasone trevIsanA varSe zrIgAMdhAra nagaramAM zrIvijayapranasUrinA prasAdathakI harSasahita saphalathayuM // 5 // napajAtiTattaM // yathA vidhuH SoDazaniH kalAniH saMpUrNatAmetya jaga tpuniite||grNthstthaa SoDazaniH prakAzairayaM samagraiH shivmaatnotu||6|| artha // jema cazmA sokalAye pUrNatApAmI jagatane pavitrakarele tema A graMthapaNa solakalArUpa solaprakAzekarI jagatanuMkavyANakaroevomahAroAzIrvAda6 iMjvavATataM // yAvajjagatyeSa sahasranAnuH pIyUSanAnuzca sadodaye te|| tAvatsatAmetadapi pramodaM jyotiH sphurbaangmymaatnotu|||| artha // jekAlaparyaMta jagatamAM caMsUrya nage tihAMsudhI jemAMprakAzamAna vA pI mayarUpa jyotine ehavo A zAstra te satpuruSone zrAnaMda bApo // 7 // -- - iti zrImanmahopAdhyAya zrI kIrtivijayagaNiziSyopAdhyAya zrI vinayavijayagaNiviracite zAMtasudhArasagraMthe pomazaH prakAzo'rthasa hitaH samAptimagamata. TRENER28828 Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stotra. // atha zrIjinapranasUrikRtacaturviMzatijinastavanaM // pAtvAdidevo dazakalpavRdA yasmAdadhItyehitadAnavidyAm // apapujan yaccaraNau nakhAtivyAjena nUnaM navapannavaiH svaiH // 1 // gatyA vijitya diradaM svasevAM cinha bulAnvazvadacIkaradyaH // yasyodaye havyanujA nRNAM vo banUva nUmA nuvi so'ji to'vyAt // 2 / ' sadyaH sa nidyAnavasaMnavaM vaH zrIzaMnavo yasya piturjitAreH // rA jAdhirAjatvajuSopi senApatitvamevAnimataM batAnUt // 3 // jAtopi yaH saMvarataH svayaM yadajIjanat saMvaramanutaM tat // sa kIzaketurjitamInaketurjito'ninaMdyAdaninaM dano vaH // 4 // sunanaM meghanavasya yasya muktAphalasyeva na darzanaM kaiH // caMzava dAtaM sumatiM tamAryAH sarvazriyAmAzrayamAzrayadhvaM // 5 // na nejivAn vakragati ka dAcit nacAticAraM satataM ca saumya // padmapranaH zoNatanupranopi navya zriye ko pi dharAMgajanmA // 6 // pRthvyAM prasUtaH sumanonirartyaH suparNakAMtirbadukavyupAsyaH // zreyaHphalazrIrjayatAudagraskaMdhaH supArzvagurapAstatApaH // 7 // caMprano'vyAt vapuraM gujAlairAliMgitAMgIjanatA yadIyaiH // prasenanirvANaramAvimuktakaTAdaladasnapiteva nAti // 7 // nAvAhave puSpazaraM vijitya nazyadhvajaM yo makaraM gRhItvA // Aropa yannApade dhruvaM sa svanRtyatAM me suvidhirvidheyAt // e|| pitraMgadAhaprazamena nAva dAhapramAthepi khalu svazaktiM // ajiparnagatopi vijJAn yastaM stumaH zItalamaba zIlaM // 10 // zreyAn zriye dauhRdi mAtRruvAt garnasthite yatra mahArhatalpAt // 'yaMtarIzak prAnAzamoharAjAya pUtkartumivAhitotthaH // 11 ||nvyaaNginaaN yasya ruciprapaMcairaMgAni cetAMsi ca raMjitAni // sa vAsupUjyo jagadekapUjyaH saMpUjyatAM ni rjitaurjayAriH // 11 // damAnaraM dhartumaziditAMkaDalena sevAM pratipadya yasmAt // dhatte tatastaM sa kilAdikolaH kAMpiDhyajanmA vimalaH sa jIyAt // 13 // anaMta jinnaMturanaMtasaukhyaprado'stu dostaMnitavairivAraH // yatnAMjanaM zyenamapi pradRzya vizva sya nazyaMtyatha vartikaughAH ||14||paapaanijmudiikssy dIpraM yantraNaM nakticikIru petaH // tadvaMzazaMkI muhurAluloke zakraH svapANiM sa dhinotu dhrmH||15|| arAtiramye | pyanarAtiramye sannAniyoge'pi dRddhaaniyoge|| cakre sthitA yasya sukhaM jayazrIH sa pAtu vaH paMcamacakravartI // 16 // bAgaM dhvajaM yasya tanau vilokya tatpremato havyanujA dhruvaM yaH // sarvAMgamAligisuvarNavarNanAH supUradaMnAtsa mude'stu kuMthuH // 17 // sudarzanA Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 276 stotra. jAta iti prasahya daM vyadhAdyastamasaH khavRtteH // pituH kramaM pAlayituM kilAsau stAnaH kalAsauSTavaruGinoraH // 17 // yasya priyA no vihitArilopAmuza nava dyo na papau nadInaM // nistArakAtmA nayamAlayastho navyaH zriye kuMjanavaH sa mahinaH // 15 // yasyAMgarociHpaTalaM samaMtAtprasatvaraM naMgakulAnirAmaM // uccATanadhyAnami vAsa sAkSAjAvadiSAM naMdatu suvrato'sau // 20 // yalocanaspadividherviditvA svaM sAparAdhaM jagadekanAthaH // yo lAlakSyAbaraNaM zrito zaka nIlotpalenAstu namaH sa nUtyai // 21 // yakSkrayogAtsunagaM vidan svaM mahAzayotpannatayA kRtaH // yaM ke burajhakimiSAtsiSeve taM nemimadhyemi yaprakAMDaM // 22 // yaddehadIptiM tuliteMDnIla pranAM ciraM cAruninAlayaMtaH // nairmalyakoTiM ghaTayaMti dRSTeH ziSTA aniSTaM sa pinaSTu pArzvaH // 23 // prAcyaM vimocyAspadamudbhavAtprAk sthAnAMtare ropitavAn hariyaM // prAcIkasatsaguNazAlinUyaM yasyAghamasyAnnamatAM sa vIraH // 24 // jayaMti garnAgama janmadIdA jJAnApavargotsavavAsarANi // jainAni nAkAyitanUtalAni trailokya lokapramadapradAni // 25 // yadAplavAMnaH zirasA'nivaMdya sumerurAjani gotrmukhyH|| tIrthAdhinAthAH prathayaMtu sevAhevA kinAM te kupathapramAthaM // 26 // kuvAdivatrAzgui hAMtarAnna prayogaghakAliralaM niretuM // yasmistapatyastatamaHsamUhe zrIvIrasimAMtaraviH sa jIyAt // 27 // vyAmohanUpAlavaraM vijitya tasmApAtaM tu sitAtapatraM // ya syAH kare rAjati puMjharIkaM sA nAratI yavatu vAMvitaM vaH // 27 // iti jinapranasU rinirIDitA jinavarAzcaturuttaraviMzatiH // naratavarSanavA nuvanezvarAH svarasasidisu khaM vitaraMtu nH|| 2 // // iti zrIcaturviMzatijinastavanaM samAptam // // iti zrIcaturviMzatijinastavanaM samAptam // Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAstika nAstika saMvAda. // zrI vItarAgAyanamaH // // atha zrI cAstika tathA nAstikano saMvAda prAraMbhaH // 1 nAstikaH:-yA jagata ne temAMnA padArtho sarva zUnyabe; ene sasalAnAM zIMgaDAM, yAkAzanAM phUla tathA vAMjaNInA putra vagaire je padArthonI traNe kAlamAM siddha tA yatI nathI, tevA padArthonI upamA devAya kadAca tame kahezo ke, jema zazazRM gAdika dekhatAM nathI, tema e padArtho paNa dekhAyA na joiye, tema to nathI. jaga tato pratyakSa dekhAya; tene e upamA kema devAya; pratyakSa pramANavaDe siddha padArtha ne zUnya kema kahevAya ? eno uttara e ke, je e padArthone dekhe be, te camiSTa be. je puruSane ma yo hoya, tene ekanuM bIjuM nAze; tema tamane paNa thayuM kahevA ze. tame e dRSTAMtono marma samajI zakatA nathI, tyAre tamArA dhyAnamAM saheja yA ve evo bIjo dRSTAMta kahuM huM te sAMnalo; yA jagata svapnasamAna be. jema svapna asa be, tema jagata paNa satya be ne svapnanA padArthonI paThe yA jagatanA padArtho paNa satya be. je dekhAya be te svapnanI paThe bhrama mAtra be: emAM saMzaya nathI. prAstikaH - are nAstika, huM tane eTaluMja puhuM huM ke tArA siddhAMtano kahenAra jIva 295 jIva, eno uttara tArAthI zuM devAze ? jIva athavA khajIva kahyAvinA cAla zeja nahI. jo tuM kahIza ke te camarUpa meM, to te eka rIte vyavahAra dRSTIe yogya kavAze kharaM, kema ke je pote camarUpa hoya tene badhuM camarUpa nAze. jo ema ho ya to mAro kAMI bAMdho nathI; paNa jo tAro siddhAMtI camarUpa Tharaze nahI, to jevo Tharaze tevA bIjA padArtho paNa kabUla karavA paDaze ane kabUla kasyAvinA cAlanAra nathI; kema ke, bIjuM badhuM bhramarUpa hoya dhane tAro siddhAMtIja mAtra yatrama hoya ema saMnave nahI. tyAre eka siddhAMtI ne eka siddhAMta e ve padArtha mAnavA joiye be. e ve padArtha jo tuM mAne to jIva ne jIvapaNuM siddha thAya be ke nahIM ! evI rIte jagatamAM paNa ghaTapaTAdika je vastu be te vastuja be vyavastu nathI. temaja ghaTate ghaTa be, ne paTa te paTa be. ghaTa paTa nathI, ne paTa ghaTa nayI. eka padArthamAM bIjA padArthano nAva hoya be, paNa ghaTa ghaTapaNe nAvarUpeM be; ne paTa paTapaNe nA rUpeM . ityAdika sarva padArtho viSe jAlI jevuM. je nAvarUpa hoya te satyaja hoya be. e rIteM yA jagata nAvarUpa hovAthI satya be. kema ke sarva vastu potapotAnA rU 23 Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27 Astika nAstika saMvAda. |peM anAdi siha , ane jeno aMta nathI tene zazalAnA ziMgaDAM pramukhanI upamA devI e kevI mUrkhatA je vAru ! mATe e bolavU bAlakanA jevU kahevAya. - jo svapnajevaM jagata mAnazo, to tamArA potAne mahoDe pote baMdhAzo. svapna je le te svapnapaNe nAvarUpa anejAgratapaNeanAvarUpaDe;temajAgRta je je te jAgRtapaNe nAvarUpa ane svapnapaNe anAvarUpaDe; paNa kevala anAvarUpeM koI padArtha kahevAya nahI. jyAre svapnanAvarUpa De tyAre tenA jevo je jagata tame kahoDo te kema anAvarUpa kahevAya, ane svapnane jo anAvarUpa kahezo to dekhAya le kema? je anAvarUpa te to de rakhAya nahIM; ane svapna to rAtre dItuM te rAtre dItuMkahevAyaje.ane divaseM dItuM te dIvaseM dI tuM kahevAya: mATe je varakhate svapna dekhAya te varakhate te dekhAvArUpe ane saMprAptarUpeMsa tya le. ane jAgRta asatya be. temaja jyAre jAgRta dekhAya ne tyAre svapna asatyane ema nAvAnAvarUpa padArtha hoya te sAdyaMta hoya . valI vizeSa evaM samajavU jo ye De ke, yadyapi svapna to sAdyaMta je paNa svapnano je vikalpa De te zrAdyaMtarahita zA zvata le. temAMthI koIka samaye svapna nanava thAya . mATe svapnanuM dekhaq koI kAle De temaja yadyapi jagatamAMnA padArthone palaTavApaNe natpAda vyayanI apekSAyeM paryAyapa Ne sAdyaMta je. tathApi vyarUpe sadA zAzvata dhruva je. kemake paryAyapaNe dharma, adharma, AkAza, kAla, jIva ane pujala e bae ivya zAzvata : jo paNa belA traNa vyanA paryAya azAzvata kahevAya , to paNa svarUpeM ivyaparyAya sadA zAzvataja De; tene asatya kema kahevAya ? are bhramiSTa, tame jIvane mAno bo ke nahI? jo nA kahezo toA bole lete koNa ? ane jagata asatya koNa terAve ? je poteja asatya hoya te bIjAne guM satyAsatya kahevAnone ? je potesatya hoya te bIjAne satya athavA asatya kahevAne samartha yAya. mATe jIva padArtha nathIja ema jo kahezo to tame poteja kAIka padArtha jo e vAta tamArAthI nA kahevAze nahI. ane jagatane asatya mAno bo tevAre tameM pote to satya urazoja; kemake je potAthI atirikta vastune asatya mAne te pote te nA jevo asatya hoto nathI, kiMtu tenAkaratAM viparIta svanAvavAlo satya hoya. te no pA pratyada dAkhalo De ke, jagatane tame svapnaje gaNobo, tyAre tame pote jAgRta bo ke nahI ? kemake tame pote jAgRta avasthAmAM na ho to svapnane svapna kaho nahI svapnAvasthAno tame pote anunava karelo , tyAreja tenAviSe kathana karI zako bo, te Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Astika nAstika saMvAda. 17 maja jagataviSe paNa tame anunava karIne kathana karo bo, tethakI jagatathI judA tha nunava kartA bo mATe jIva bo. ane jo jIvana hoya to gatAgatanAga, nAva, jApA, kArya tathA kAraNa ityAdika viSayono anunaya karavo, pAMca iMDiyono nigraha karavo, traNayoge zarIranI cAla nA karavI ityAdika ceSTA karanAro koNa ? e ceSTA caitanya zaktithI thAya ne ethI cetanA lakSaNavAna jIva jANavo. jyAre zarIramAMthI cetanA nIkalI jAya je tyAre ceSTA thatI dIThAmA zrAvatI nathI; mATe te ajIva kahiye. evI rIte jIva ane ajIva e banne padArtha De ema siha thAya le. sarva vastunA be prakAra thAya , eka pakSyane bIjo pratipakSya. jIva padI ane ajIva pratipadI athavA ajIva padI ne jIva pratipakSI le. arthAt jIva tathA ajIva e be padArtho sadA zAzvata avinAzI , evaM kevalInuM vacana , te avazya mAnya karavU joye. dohA, kharI zIkha e mAnajo, manamA rAkhI nAva; sadahANa jina vacana, karo dharI cita cAva. 1 2 nAstikaH- jIva ane ajIva nahI mananArA mUrkha le. kemake, jIva to pAMca mahAnUtonA saMmelanathI natpanna thAya le. jyAre pAMca mAhAnUtonuM prathakakaraNa eTale juu~thavApaNuM thAya le. tyAre jIvano nAza thAya ne e vAta sAcI je. AstikaH- pAMca mahAnatothI to tamArA matapramANe pAMca judAjudA padArthonI utpatti thAya be. te yApramANeH- pRthvIthI asthi, jalayako rudhira, amithakI jana rAgni, vAyuthakI zvAsozvAsa ane AkAzathako zUnyatA thAya be. e badhAthI jIva to judo je, te zAthakI nutpanna thAyo vAru ? caitanyane natpanna karavAnI zakti kayA nUtamAM ? caitanya kayAnUtanA aMsathakI natpanna thayuM ? te kaho. pAMce mahA jUta pote jaDa : te caitanyane kema karI zakaze ? mATe e pAMca mahAnUtanuM samela na jIvanI natpatti kare je ema tame kahyu De te paNa saMnave nahI; kemake, saMmelana koI evo padArtha nathI ke jethI koI padArtha utpanna thaI zake. mATe jIvano natpanna karanAro koI nathI, paNa e to anAdi paMca mahAbhUtathakI judojale. dohA,jinavaca nAmRta pAna kari, pAmo amara svarUpa; jIva anAdI anunavo, e De zIkha anUpa.2 3 nAstikaH- sarva jANe ve ke jIva te zAzvata padArtha le, tenI mutpatti kema saMnave ! jyAre utpatti kahezo tyAre nAza paNa thaze. ane cetana to natpatti. ta Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAstika nAstika saMvAda. thA nArA rahita be; to cetanalakSaNavaMta jIvane nUtathI upano kahiye te yukta nathI kemake pAMca mahAnUtanA aMsathI to mAtra zarIranI utpatti thAya be. prAstika:- e vAta paNa kalpita be. yadyapi jIvaviSe to tArA sArA vicAra ja be, tathApi jahAMdhI jinokta vacanajanya jJAna nathI yayuM, tahAMzudhI sarva mi ra. eka jIvane zAzvata jAlyo tethI guM yayuM ! koI jAnA mukhayakI nava kAra pramukha jevA tAdRzya aharono acAnaka uccAra thAya tethI guMtene tenA pha aal prApti thAya be! tema teM jIvane zAzvata jAeyo tethI zuM samyakta jJAnavAna ka devA ! kadI nahI. ne zarIra paMca mahAbhUto kI utpanna yAya be; evaM je teM yuM te satya be. zarIranI utpatti to pulathakI thAya be. bIjA saMvAdamAM prasthayA dikanI utpatti mahAnUtathI kahI ne te paNa miyyAve; kemake, asthi je be te pRthvI no aMza nayI, paNa pRthvInA jevA kaThaNa ve: rudhIra be tejalano aMsa nathI, paNa jala na paThe pravAhI biMdhArA yAya be; jaTharAgni je be te agnino aMza nathI, paNa agnInIpa The hama be, zAMkhozvAsa je be te vAyuno aMza nathI, paNa vAyunI paThe puruSano vikA ra; AkAza te AkAza nAjana be. tema batAM zarIra paMcamahAbhUto kI utpanna yA be ema kahezo to e paMcamahAbhUtomAMnA pRthvI, apa, teja ne vAyu e nAM zarIra zAthaka utpanna yAya le ? e pRthvyAdikapaNa jIvarUpa be: ane tesro zarIra sahita be. jema kAcI mATI sajIvana le mATeja temAM vanaspati uge be; yane je kAra nUni jIva be temAM vanaspati utpanna yatI nathI. temaja e paMca mahAnUta te sarva sajIva tathA nirjIva e banne rUpeM be, mATe jo jagata upajavAnAM kAraNa e pAMca mahAnUtane kahezo to pAMcamahAbhUta zAtha kI pedA thayA kahezo ? mATe enAthI zarIra athavA jagatanI utpatti saMnave nahI. jIva ne jaDa e banne padArthothI jaga tanI pravartti ne ema jANavuM. dohA, yAgama agama agAdhakRta, jJAna lahyo nara je ha; bezi vacana jinakalpataru, jahe cAha phala teha. 3 4 nAstikaH -- jIva to IzvaranA aMzathakI utpanna yAyale ema jaNAya be. prAstika:-- jo IzvaramA aMzathakI jIva thAya be to Izvara pote khakhaM rUpa be te ghaTaghaTaprate khaMDakhaMDa nAvane pAmaze. Izvara nirlepa ne to karmalepa sahita kemathAya be? janmaroga jarAroga khane maraNaroga rahita be te janmAdika sahita kemathAya be ? ni rAvara te sAvaraNa kema thAya be ? ehavo mUDhato jagatamAM koI nathI je pradhAnapada mUkI adhamapada yAdare ! mATe paramezvarane evI buddhi kema thaI je paramezvarapada mUkI 180 Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAstika nAstika saMvAda. 181 ne jagata vAzI jIva thayo. kemake sarva matamatAMtara vAlA paramapadanI vAMDanAye po tapotAnA mArganI kriyA kare be. potAnA grAtmAne nirlepapaNuM cAhe ve to svameva Izvarapada janma jarA maraNa rahitapaNuM pAmIne valI janmamaraNa sahita upAdhipaM mAdare be ? mATe e tamArA vacana viruddha jaNAya be. 5 nAstika:-- kAMI navI yukti kahADIne bole te. yA bIjAyonI mati to mArI maga te ke be. jIvane koI zAzvata kahe be, ne koI azAzvata kahe be. vagaire jenA manamAM jema yAve be te tema mahoDethI bole be. paNa marma koI jAe to nayI yApaNe pratyakSa anubhava kareluM be ne yAMkhe dekhIe baie ke jIva padArtha utpa ttivAna be, ne koIka samaye teno aMta paNa thAya be. strIpuruSano saMyoga thayAthI te khonA raja tathA vIryathI mAtAnA udaraneviSe zarIrarUpa eka piMma baMdhAya be, ne pI niyamita samaye temAM cetanA zakti khAve be, tene jIva kahe be. valI zarIra kAMI ro gAdikane vaza maraNa pAme be, tyAre jIva paNa tenI zAthe nAza thAya be, e pratyakSa ara a. hAthanA kAMkaNane khArIcaM zAsAru joye. mATe jIva padArtha koIkAneM na vo pedA thAya be, tethIjIvanI yAdi be ema jalAya be vAstika :- nAI, tuM to valI badhAthI dAhyo dekhAya be ! cetananI utpatti tathA nAza saMjave nahI. karmanA vaze jIvane janmAMtara thAya be, tethI navuM zarIra dhAraNa kare be; paNa jIva navuM yatuM nathI. valI zarIrano nAza thayAthI jIvano nAza pa yato nathI. jIva to bIjA zarIrane dhAraNa kare be. tema batAM jo vadhAre yAgraha karI za, to yA mArA praznano uttara khApa ke, jIva kaI vastu palaTIne temAMthI utpanna thA ? athavA kaI vastuno pariNAma be ? kemake kAraNa vinA kAryanI utpatti thAya nahI vo niyama be; eTanuM samajAvyA batAM paNa jo nahI mAnIza, to tuM pote jIva nayI paNa jaDa ho evaM varaze. tyAre jaDanI sAthe koNa mAthAkUTa kare ! 6 nAstikaH - kadAca jaDa vastuno pariNAma jIva ne jIvano pariNAma jaDa yAve, ema kahIe to kAMI doSa yAve ke ? ghaTitaghaTanApaTIyazI mAyA be, te Hing in a mATe me to ema mAnIe baie ke, jaDa vastu badalIne tethI jI vanI utpatti thA . AstikaH - nAI, e tamAruM bolavaM kevala avicAranuM be, ema to koI ajJAnI pa mAnanAra nathI je jaDa vastuthI jIvanI utpatti thAya; eka svanAvavAlA padArtha thI bIjA svanAvavAlA padArthonI utpatti thAya nahIM evo niyama be. jema ke, mA Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 Astika nAstika saMvAda. TInA mithakI paTa thAya nahI ane taMtunA puMjayakI ghaTa thAya nahI. tema ajIvathI jIva natpanna thAya nahI ane jIvathI ajIva utpanna thAya nahI. je acetana hoya tene jaDa kahe je ane je cetana hoya tene jIva kahe . e banne padArtha paraspara svanAve amilita , tema batAM jaDa vastuthakI jIvanI natpatti kahevI, enA jevI bIjI mUrkha tA kaI ! guM koIka evo masAlo haze ke jo te jaDa vastumAM paDe to temAthI cetana pedA thAya ? evI kAMI cIja tame zodhI kahADI hoya to thamane dekhamAvo nI ! mATe e ajJAnarUpa aMdhArUM hRdayamAMthI kahADI nArakho, ne zukSa dharmane aMgIkAra karo. dohA zuH dharma jana je lahe, te pAme pada moda:pragaTa vastune mUkine,kAM jana jrame parokSa nAstikaH- svabaMdInA jevI mukhamujha karIne bolavA lAgyo ke, jIvane karma lAge De ke nahI ? e viSe vicAra karavo joiye. amArA matapramANe jI vane karma lAgatAM nathI. __ AstikaH- tame to valI badhAnA ziratAja thayA jaNAtho bo! paNa karmavinA kAI banatuMja nathI; ema mAnyAvinA cAlaze nahI. karmane to sarva aMgIkAra kare be,emAM koI vAMdho kahADe evaM nathI. jo kameM na hoya to pApapuNyanu phala tharbu na jozye: te to pratyada dIgamAM zrAve : jeNe pApa kayuM te phuHkhI , ne jeNe puNya kA le te suravI; valI jo ema hoya to, dAna, dhyAna, snAna ta thA pUjA pramukha je satkarma be, te sarva matavAlAtho zAsAru kare ? tamArA ka hyApramANe tenuM phala to kAMI thanAra nathI; paNa te zuna kameM jAegIne loko thA dare je. jyAre karma nathI tyAre janma dhAraNa karavAnuM huM prayojana ? mATe joja nmamaraNa tathA sukharapa , to karma paNa hovAM jozye. karma le te jIvane raja rUpa le. rAgAdikathI baMdhAya ne, ne jogavyApalI bUTe je. jahAMlagi karma ne tahAMla gi saMsArI jIva kahevAya ne, karmono kSya thavAthI mukta thayo kahevAya je. mATe tamAre nizcaya mAna jozye le ke jIvane avazya karma lAge . dohA, karmathakIA jIvane, sukha duHkha saghalAM thAya ; kRtya zunAguna jehathI, zaphala thayA kahevAya. nAstikaH--tame kaho bo ke, jIva navAMtara thakI AvIne thAhiM napaje . tyAre eka navanI vAta bIjA navamAM kema karato nathI ? jo navAMtara hoya to te nIsmRti jarUra thavI jozye; te to koIne paNa yatI nathI. tyAre navAMtara je ema zAnaparathI samajAya? thAstikaH-dhAgalA navanI smRti thatI nathI te uparathI navAMtarano dhanAva le e Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Astika nAstika saMvAda. 273 ma jANavU nahI. bAgalA navanI vAta to rahI, paNa yA navamAMja madyAdika padA rthanA yoge, gayA divasanI vAta pUbavAthI mANasa barAbara kahI zakato nathI ju o ke, koI manuSya tADanAdikanA yoge mUrjAvAna thayo hoya, koI puruSe surApAna kaDe hoya, athavA niAvaza thayo hoya, tyAre gayA divasanI smRti rahetI nathI; tenuM kAraNa madyAdika padArthonuM AvaraNa le tema jIvane jJAnAvaraNI karmanA udayathI pUrva navanA vAtanI smati thatI nathI. valI jema thA navamAMja mAtAnA na daramAM nAnA prakAranA kuHkha sahana karelA hoya, te vAta janmyApalI kAMI kahI zaka to nathI: to navAMtaranI vAta kema kahI zake ? mATe navAMtaranI vAta to vizeSa jJA nIvinA bIjo koI jANI zakeja nahI, ema samajavu. dohA, jhAnAvaraNI karmathIna vavismRti thai jAya: vizeSa jJAnI kahi zake, pUrva janma mahimAya 6 ___e nAstikaH-animAnayukta mujJa karIne bole be-tame ema mAno bo, ke jIvane karmano lepa lAge .ne valI ema paNa kaho bo ke, jIva vAstavika svarUpe guma . tyAre je guma hoya tene lepa kema lAge? mATe jIva guja Detene koI karmano lepa lAgato nayI ema mAnavaM jozye. vAstikaH-TraMkAmAMja samAdhAna karane ke, yadyapi jIvana vAstavika svarUpa guca be, tathApi yunAyuna karmane yoge tene lepa lAge je; tethIja jIva baMdha kahevAya De ane jene karmano lepa nathI, te mukta kahevAya je. mukti to simatA pAmyAvinA saMna venahI ane jahAMsudhI muktino anAva De, tahAMsudhI baMdhanI kalpanA avazya kara vI jozye. te baMdha jIvane anAdi kAlathI cAlyo Ave je. jema dhAnane tUsa lA gelAja hoya be tema jIvane karma ane karmajanya zarIra lAgeluMja hoya . jema dhA nane tUsa lAgavAnuM kAraNa botarAM hoya . tema jIvane karmabaMdha jAgavAna kA raNa mithyAtva tathA rAgaveSAdika hoya je. jema dhAnyamAMthI tUsa tathA tatsaMbaMdhI bo tarAMrUpa baMdha hetu padArthanA anAvathI zurU karA dekhAya : tema jIvamAMthI mi thyAtva tathA rAga deSAdika karmabaMdha hetuno anAva thayAthI zukSa nirmala thAya be. jema anAjano zuddha thayanuM dANuM uge nahI. tema jIvapaNa zukSa nirmala thayA yo janmamaraNa pAme nahI. dohA, karma lepanA yogathI, baMdha jIvane hoya; karma khape muktI lahe, janma maraNa nahi koya. 7 10 nAstikaH-saMmA vicAramA paDelA jevI muzathI bolavA lAge ne.karma pote to jaDa padArtha je. tezrono jIvanI sAthe svataMtra saMbaMdha saMnave nahI. koI paNa preraka hovo | . Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 Astika nAstika saMvAda. joye. mATe IzvarebAthI jIvane karma baMdha thAya je; ane teja preraka ve ema jANavU. AstikaH-lagAreka hAsya karIne bole . Izvare potAnA aMzarUpa jIvane utpanna kasyA ke tethI jIva Izvarano aMza kahevAya, e uparathI jIva tathA Izvarano aMzAMzInAva saMbaMdha tamArA kahevA pramANe Thare le. jo Izvara aMza je ema mAnIe,to IzvaranA jevo jIva hovo joye. kemake, aMzAMaMzImAM neda hoto nathI. tethI Izvara nI pate jIva paNa nirmala ne, ema mAnavaM joye. tyAre evA nirmalasvarUpI jIvane karma lagADIne malasahita karavAnuM kAraNa jhuMhatu! ApaNe koI zubha vastu vApa ravAne arthe jyAre lAvIe baiye, tyAre jahAMsudhI bane tahAMsudhI tene malIna karavA detA nathI; ane svanta rAkhavAno ghaNo prayatna kasyA karIye be. tyAre potAnA aMza rUpa jIvane jANI joIne mela lagADavU e IzvaraneviSe saMnave nahI. ema to koI sAdhAraNa mUrkha manuSya paNa kare nahI, tyAre Izvara te tema kare! ane je potA nA aMgano tiraskAra athavA nAza kare te AtmaghAtI kahevAya. tema IzvarapaNa AtmaghAtI kahevAze. kadAca tame ema kahezo ke, Izvara pote paNa karmakalaMkasahita ne tyAre je pote kalaMkasahita hoya, te bIjAno kalaMka jhuM maTADI zakavAno hato! ane te Izvara paNa zAno! mATe game tevI manakalpanA karIne nirdoSI Izvarane doSa lAgu karavo e keTalI mUrkhatA ! mATe IzvaranI sAthI kAMI paNa thatuM nathI. je thAya ne te karmayI thAya ne ema jANavU. dohA, karmabaMdha thA jIvane, Izvara ibArUpa; kahe ema te mUrkha , Iza akIya anUpa. G 11 nAstikaH-yA jagatanI je abhuta racanA dekhAya , teno kartA koI paNa hovo joye. kemake, evI kati svAnAvika thaI zake nahI. tema karmAdika jaDa padArthothI | paNa jagatanI nutpatti saMnave nahI. mATe je jagatane natpanna kare , teneja Izvara kahiye; ane evI lokavadaMtA paNa be, ke jagata sarva Izvara kRtya . astikaH-- jagatano kartA Izvara hoya, to sarva prANImAtranuM Izvara kAraNa tha yu. ne sarva padArtho IzvaranA kArya thayA. pitA jema putranI utpatti kare le temaI zvara sarva prANI mAtranI utpatti kare le. tyAre Izvara pitArUpa ane sarva padArtho putrarUpa mAnavA joye. putranI upara pitAno pyAra hoya e svAnAvika si . tema Izvara no paNa sarvanI napara pyAra hovo joye. jo ema hoya to sarva prANImAtra sukhI hovA joye. tema to dIvAmAM AvatuM nathI.koI sukhI, koI duHkhI, koI pApI, koI puNyavAna, koI narakagAmI, tathA koI svargagAmI vagaire sarva jIvo Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Astika nAstika saMvAda. 175 nI vartaNuka judI judI dIvAmAM Ave je. ema kema kIje ? valI jagatanA jI vone pravattavinAro Izvara , ema paNa tamArA kahyA naparathIja siha thAya ne. tyAre hiMSue gAyanI pUjA karavI, ane mlele teno vadha karavo, e buddhi paNa Izvare yA pI kahevAze. jo evI buddhi denAro Izvara mAnazo nahI, to bIjo koI mAnavo joze. kemake tamArA mata pramANe preraNA karanAro koI judoja hoya je: ane je preraNA kare le te Izvara . tyAre te bIjo preraNA karanAro Izvara mAnavo paDaze. IvI rIte Izvarano Izvara teno Izvara ityAdika mAnazo to anavasthA doSa prApta tha ze. valI pote potAne phuHkhI koI paNa karato nathI. sarva potAne surakhanI cAhanA kare je. temaja potAnA saMbaMdhIyoviSe paNa sukhanI cAhanA kare . tamArA kehevA pramANe to je jIva narake jAya re tepaNa Izvarano aMza, ane je svarge jAya te paNa Izvara noja aMza je. eTale sukhI tathA chu:khI thAya te sarva Izvara poteja be ema tayuM. e pramANe Izvara poteja saMsAramA parinramaNa kare. te potAnA sevakanAM janma maraNAdika duHkha kema TAlI zake! ane jIvone narakathI athavA bIjI kugatithI kema bacAvI zake ? ityAdika vicAra karatAM jagatano kartA Izvara nathI; kiMtu svAnAvika sihale. dohA, ja |ga kartA Izvara kahe, te vidhAna na hoya; Izvarane kartavyanahi, svanAva sihaja joya. / / 12 nAstikaH- jagatanI natpattikartA nale Izvara na hoya, emAM duM kazI vAMdhI leto nathI. paNa Izvara sarvavyApaka De ke nahIM ? AstikaH- jo Izvara sarvavyApaka hoya, to jIva zivAya bIjo koI padArtha ja hovo na joye. kemake, Izvarato cetanavaMta je; te sarvamA vyApaka hoya, to cetanA vinA koI jagA khAlI na jozye, ke je ThekANe bIjo padArtha rahI zake; ane jagatamAM to jIva ajIva padArtho judA judA dogAmAM Ave . ethI spaSTa siha thAya ke Izvara sarva vyApaka nathI. valI brAhmaNa, kSatriya, vaizya tathA yUpa, e cAra varNa anukrame zreSThatA tathA kaniSTatA kema pAmyA je! jema ke,brAhmaNa sarvathI zreSTa, tenAthI datriya kaniSTa, datriyathI vaizya, ane vaizyathI zUjha kaniSTa ne, ane sarvathI kaniSTa caMmAlAdika jAti ; tezromA zreSTa kaniSTatA na thavI jozye. ke make, Izvara to sarvamA eka ane samAna be; temAM nattama madhyamatA pramukha saMjave nahI: ane uttama madhyama to pratyada dIThAmAM Ave . valI bIjA paNa udAhara Na aneka ; jema ke, koI puruSa guna kRtya kare De, ne koI puruSa agujakatya ka re ,ema na tharbu jozye. Izvara to badhAmA vyApaka je. tethI gunAguna kRtya zAsA 24 Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Astika nAstika saMvAda.. ru kare ? e naparathI evo nizcaya thAya ne ke, Izvara sarva vyApaka nathI. dohA, vyApa ka Izvara je kahe, teha na jANe marma; jarme jUTyA sarva mata, vinA eka jinadharma.10 13 nAstika:- Izvara sarva vyApaka ho ke na ho, tenI sAthe amAre jarUra nathI: paNa A jagatano adhipati Izvara ane jagatarUpa tenuM aizvarya : tethIja Izva ratAne pAmyo be. je zvaryavAlo hoya tene Izvara kahiye. AstikaH- jagatanuM bAdhipatya levAnuM Izvarane zuM kAraNa hatuM ! ane jagata rUpa jaizvarya paNa tene zAsAru jotuM hatuM ! jhuM jagatanI utpattinI pUrve te auzvarya ne pAmyo na hato! aizvaryavinA IzvaratA saMnave nahI. e naparathI je jagatanI utpa tinI prarve anIzvara hato. te utpatti karIne IzvaratAne pAmyo : evo tamAro Azaya jaNAya ne nahI vAru ! paNa e badhuM khoTuMbe. IzvaraneviSe evI kalpanA karavIja nahI joye. jutro ke, tamArA kahevA pramANeja jema prajAnI apedAye rAjA kahevAya je, athavA dhananI apedAye dhanADhya kahevAya be: tema jagatanI apedAye Izvara kahevAya je. eTale jevAre jagatane napajAve tevAre jagatanuM Izvara paNuM kahiye; ethI jagatanI pUrve Izvara na hato ema thaDe: ane jevAre jagatano pralaya thAya tyAre Izvarano paNa anAva thaI javo joye. jo e vAta kabUla karazo to je koI kAlamAM hoya ne koI kAlamA na hoya te kSaNika kahevAze. jo kSaNika mAnazo to bIjA ghaNA doSa prApta thaze; mATe Izvarane jagatano evI rIte adhipati kahevo te yogya nathI. dohA, adhipati jagano je kahe, Izvarane matavAdi ; te ekAMta kaniSTa ne, nattama aneka vAdi. 11 14 nAstikaH- ATalA saMvAda thayA, tezromAM Izvararnu yathArtha kAraNapaNuM koie kahyu nathI. jagatanI utpattinI pUrve Izvarane evo saMkalpa thayo ke, mAjhaM sAmarthya pragaTa karUM; e vAta vedamAM kahI je. te AvI rIteH- 'ekohaM baduSyAmi' eTale eka DhuM bahu rUpe thAnaMevA kAraNathI jagatanI utpatti karI je; tethI Izva rane kAraNa kahyo . AstikaH-- potArnu sAmarthya pragaTa karavAnI ilA to tene thAya ke, jeneviSe ajJAna hoya. Izvarato sarvajJa le, te guM potAnuM sAmarthya jANato nahoto! mA rAmAM keTaluM sAmarthya , evo jene saMzaya hoya, te Izvara zAno! sAdhAraNa manu | Sya prANI paNa potAnu sAmathrya jaaeg| zake le, to Izvara kema na jAgI zake ! Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Astika nAstika saMvAda. r 51 mATe ema kahe te mUrkhatA beH dohA, nija samarthane jANavA, kayuM Iza jaga eha; kAraNa vAdI je kahe, zatamUrakha le tehaH 12 15 nAstikaH-- Izvare potAnuM sAmarthya batAvavA sAru jagatanI utpatti karI ne ema jANavU jozye. AstikaH-- kone batAvavA sAru jagatanI utpatti karI? jIva ane jaDa pa pArtho to Izvareja utpanna kasyA de, ema tame kaho Do. tyAre bIjo koNa jagatanI prarve hato ke, jene dekhADavA sAru Izvare yA jagatanI utpatti kara le ! mATe e vAta paNa asatya le. dohA, bIjAne dekhADavA, potAnuM sAmarthya; jaga upajA vyu Izvare, ema kahe te vyartha. 13 16 nAstikaH--jema mANasa savAramA tI vastrAdika paherIne prArIsAmAM potAnu svarUpa dekhe je; te sArUM dekhAya to AnaMdita thAya , tema Izvara paNa pote potArnu svarUpa jovAsAru yA jagatarUpa zRMgAra karI potA rUpa vistArIne dekhe ; ema jANavU jozye. AstikaH-mANasa potAnuM rUpa ArIsAmA juve , tenuM kAraNa e ke, mAru rUpa sAruM dekhAze nahI, to loko hAzI karaze: athavA koI khoDa kAhADaze: tema Izvare bIjA konA nayayI potAnA rUpano vistAra kasyo ? IzvaranA jevo bIjo Izvara koI nahI; tyAre jonAro koNa! mATe e vAta paNa jUThI le. dohA, pote jovA Apane, racyo jagata A Iza; konA jayathI te kaho, matavAdI taji roza. 15 17 nAstikaH-- "eka eva hi nUtAtmA, nUte nUte vyavasthitaH: ekadhA badudhA ceva, dRzyaMte jala caMvat" evIrIte aAtmA eka batAM sarva prANImAtramA judo judo dI vAmAM yAve : jema caMmA eka batAM aneka jalasthAnakomA pratibiMba rUpe judo judo dIvAmAM Ave je: tema Izvara ekaja ne paNa ghaTa ghaTamAM judo judo dekhAya ke eTale Izvara biMbale ne sarva jIva pratibiMba : ema jANavU. __ AstikaH-- jema eka cazmAnA aneka pratibiMbo doya je, te jevo cazmA hoya tevA dekhAya . tathA kAcanA nuvanamAM eka manuSya batAM aneka pratibiMba rUpe dIvAmAM Ave . temAM mUla AkRtithI judI Aruti dekhAtI nathI. jemake, bIjathI te pUrNimAsudhI game tevI cazmAnI Akati hoya, tevo pratibiMba dekhAya ; tathA kAca nuvanamAM manuSyanI jevI pAruti hoya tevIja tAdRzya de khAya le. kANo hoya to kANo dekhAya, AMdhalo hoya to aAMdhalo dekhAya; vagaire Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 Astika nAstika saMvAda. biMbanA jevoja pratibiMba dekhAya le. tema Izvara sarva prANIyomAM sarakho dekhAto nathI. koI sukhI, koI duHkhI, koI pApI, koI puNyavAna vagaire aneka prakAre de khAya le. tyAre IzvaranA pratibiMba kema saMnave ? je pratibiMba hoya, te biMbanA jevoja hoya je ? tema to e nathI. valI jema caMmAno udaya thatAM pratibiMba paNa teja va khate natpanna thAya be. ane caMmAM asta thayAthI pratibiMba paNa maTI jAya je. tema Izvara ane jIvoneviSa yatuM nathI. Izvara utpatti nAza rahita be; tema jIva paNa hovA joye. Izvara jema akriya le, tema jIva paNa karmavinA hovA joye. jevo biMba tevA pratibiMba hovA joye. tema to Izvara ane jIva nathI; mATe caMbiMba no dRSTAMta sarvathA asatya : kemake sarva jIva potAnA karmodayathI uttama madhyama paNuM pAmeDe. dohA, biMba ane pratibiMbatA, Izvara jIva pramAna; caMda biMbavata e nahI, tethI satya na jAna. 15 17 nAstikaH- jIva varNAdike karI sahita ; ema mAna joye. AstikaH- jIva varNAdike karI rahita , ane cetana lakSaNavaMta je; ane kAlu, rAtuM, nIlu, pIlu, tathA dholU e pAMca varNa; sugaMdhi tathA jurgadha e be gaMdha; tIra, ka DavaM, kazAyacaM, khATUM tathA mItuM e pAMca rasa; zIta, nuna, nigdha, lUvaM, karakaza, mRGa, guru, tathA laghu e ATha pharasa; ane parimaMgala, vrata, trayAMza, canaraMsa tathA Ayatana e saMsthAna pramukha sarva jaDa padArthanA guNa je; te caitanyamAM nathI. cetana no AkAra zarIrane Azraye je. jema pANIno AkAra jalAzayathI jaNAya ne tema cetanano AkAra pujalathI jaNAya . 1e nAstikaH- jIva karmone kema grahaNa karato daze vAru ? AstikaH-jema vastranA taMtu te vastranA aMza je; tema jIvanA pradeza te jIva nA aMza je; jema vastrAMtargata taMtunA sUkSma taMtu le . tema jIvanA paryAyaje. jema vastrano varaNa tema jIvana sadUlahaNa je. jema vastrane mela lAgavAnuM kAraNa, temajIvane mithyA vAdika hetuye rAgaSa pAzrave karmarUpa mela lAgavAnuM kAraNa je. jema vastrano mala TA lanAra dhobI tema potAnA aMtarano mala TAlanAra AtmA pote je. jema vastrane sAbuye karI mala Tale , tema jIvane gunadhyAnekarI karmarUpa mala Tale je.jema vastrane agni, tema jIvane tapasyA be. ityAdika kasyAthI karmano daya thAya le. je jIva karma sahi ta hoya tene karma lAge, paNa karmarahita hoya, tene navAM karma lAge nahI. jema sUtrakA tanArI nADI kAte, temAthI thoDI bAkI rahe, tyAre tenI sAthe bIjI valagA Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cyAstika nAstika saMvAda. De, paNa pahelI hoyaja nahI, to tenIsAthe bIjo saMbaMdha sAthI kare! tema jIva pa dina karmasahita be, anAdi jIvanuM ehavuMja svarUpa cAlyuM khAve be; mATe jahAMdhI karma sahita tahAMsudhI navAM karma paNa grahaNa kare be; paNa prathamayI muka vakhateja jIva navAM karma grahaNa karI karmamala sahita thayo; evI yAdi nathI. 20 nAstikaH -- jIvane karma kyAre jAgAM be ? karma jAgavAnI koI pala khAdya joyeM je padArthano ta yato hoya, tenI yAdi paNa hobI joye. jJAne karI ka mauno ta thAya be. ema tameja kaho bo. tyAre yAdya paNa kabula karavI paDaze; te dino samayako Theravazo? kema ke, jIva prathama nirmala hoya toja tene karmarUpa mana lAgyo kahevAya. prAstika:--e vacana dUSaNa sahita be. kemake, jIva prathama jyAre nirmala hato tyAre tene karma lAgavAnA pariNAma kema thayA ? je nirmala hoya te potAne mala sahita thavAnI vA kare nahI. tema batAM jIve karmonI vAMDhA kema karI? mATe jIvanAdino karma sahita be. jIvaneviSe karma svanAve anAdisiddha . dohA, yadi jIva nirmala hato, paDhi valagyAM ve karma ema kahe te nA lahe, jina vaca nono marma. 16 ema 21 nAstikaH--sarvamAM vyApaka zrAtmA eka be; ane zarIro judAM judAM be; mAnavuM joiye. 18 prAstikaH -- jo badhAmAM AtmA eka hoya to mAtA, pitA, strI, puruSa, nAI, bena, putra, rAjA, prajA, cora, sAhukAra, caMmAla, kSatriya, uMca, nIca, naraka, deva tA, puNyavAna, tathA pApI ityAdika ninna ninna kema dekhAya be ? sarvamAM AtmA eka hovAthI teja dekhAyuM joiye; ane eke kIdhenuM pApa sarvane lAganuM joiye; te maja ekekIlA pulpanA sarva nAgIdAra thavA joiye; ekanA mukta thayAthI sarva mu ta thavA joiye; pratyeka mANasanuM jur3e jur3e anuSTAna niSphala yavuM joiye; tema to tuM nathI. je karele te jogave be; e kahevata pramANe badhAyAtmA ninna ninna de khA. mATe sarvamAM eka AtmA vyApakapaNuM kahevuM te samIcIna nathI; ema jANavuM. dohA, cAtma sarvamAM eka be, ninna ninna yA deha; ema kahe ekAMta ma ta; sata kahIje teha. 17 22 nAstikaH-- sarva kArya ne kArya IzvaranI icArUpa ; ane IzvaranI 5 bIja sarva yA be; ema jANavuM joiye. Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 prAstika nAstika saMvAda. ? yA stikaH -- jo ema hoya, to janma dhAraNa karavAmAM mAtApitAnuM zuM kAma viSa khAdhAthI maraNa thAya be, temAM viSanuM su vAMka be ? temaja no janathI kudhAnI nivRtti, pANIthI tRpAnI nivRtti, pramithI zItanivRtti, va lI tApathI khedotpatti, varSAthI dhAnyotpatti, pathI vairotpatti, namratAthI sneho tpatti, corI karavAyI tADana, yArI thakI nirlaU, pApathakI naraka, puNyayakI svarga, ityAdi sarva kAraNo ne kAryo vyartha thaze ane sarva vasto svaguMNa rahita kavI jo. rAga karanAro snehI nahI, tema dveSa karanAro vairI nahI kahevAze. na pakAra prati upakAra karavAnI kAMI jarUra raheze nahI. ne pApa puNya phalarahita A. kema ke, sarva kArya karavAnuM mUla kAraNa eka Izvara ivA thaI, mATe sarva Izva ra bArUpa be, ema kahetuM te samIcIna nathI. tamArA kahevA pramANe puNya pApanuM karttA paNa Izvara ne noktA paNa Izvara thayo. dohA, Izvara ivArUpa yA kRtya sa jagamAMhi ema kahe guNatA Tale, sArAsAra na kAMhi 18 23 nAstikaH-- yAtmA paMca nUto thakI thayo be; e vAta asatya nathI, kiMtu sAcI be, evaM mane jagAya be. prAstikaH - nUta zabdano artha tra kAlamA astitva thAya be. eTale je be be ne be, tene nUta kahiyeM. nUtano to koI kAle beda yato nathI; mATe e astitvarUpa nUtano aMza to saMnave nahI; tema prAkAzAdika paMca mahAnUtano aMza paNa kahI zakAyeM nahIM. valI pAMca nUtanA aMze karI zarIranI utpatti thAya be, tyAre jJAna cetanA kA aMzathI utpanna thayAM ? mATe nUta zabda e bhramajAla be. ane cidAnaMda jJAnarUpa AtmA to zAzvata be. te koI samaye jUno tathA navo yato nathI. te jIva pUrvopArjita karme karI zarIra bAMdhe be. te jala pudgalanuM grahaNa be. temAM nUtanuM kAMI prayojana nathI; nUta kevI vastu be ? jIva be ke jar3a be ? rUpI be ke rUpI be ? IzvarAzrita le ke navA pragaTa thAya be ? batA rUpa be ke saMyoge yA be ? e viSe kAMI vicAra karI zakAto nathI; mATe nUta e zabdaja vyartha be. te nAthI jIvanI utpatti kema manAya ! dohA, jIva Upaje nUtathI, e mata be jama rUpa; jIva cidAnaMda satya be, anAdi nAva anUpa. 10 24 nAstikaH -- tamArA kahyA pramANe jIvane navAMtara thAya be. javanI prApti ka mInusAra be. jevAM karmoM kasyAM hoya tevA navanI prApti thAya be. zubha karmanuM phala sAro nava be, ghane guna karmanuM phala narazo java be. te vAta satya be, paraMtu ko Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Astika nAstika saMvAda. e I jIvane eka khaMDamAM zarIra mUkIne bIjA khamamAM bIjaM zarIra dhAraNa karavU pame. to eTalo dUra jatAM tene keTalo vakhata lAgato ho ! ane koI jIvane eka za rIra mUkI tarata teja gAmamAM upaja hoya, tene kAI dUra javu paDatuM nathI, tethI kAMI vadhAre varakhata lAgato nahI daze, paNa jene dUra javU paDatuM haze tene rastAmAM cAlatA vadhAre karavata lAgato daze nI! __ AstikaH- najIka athavA dUra navAMtara karavAmAM vadhAre vakhata lAgato nathI; sarakhoja vakhata lAge je. jema ghANI, raheMTIyo athavA bAra| ityAdika jyAre phare le, tyAre tezronA mAhelA tathA bAheranA nAgane pharatAM sarakhoja vakhata lAge be. yadyapi aMdarano detra thoDo hoya De, ne bAherano ghaNo hoya ; tathApi pharatAM varakhatamAM vadhaghaTa thatI tathI. valI jema dIpakane zalagAvIe te kANamAMja prakAza kare. vacamAM koI aMtara paDato nathI: tema je varakhate eka nava mUke ke lAgaloja bIjo nava pAme ; temAM lagAra paNa avakAza raheto nathI. te nava par3I dUra deza dhAraNa karavo hoya, ke najIka dezamAM dhAraNa karavo hoya, game tyAM nava dhAraNa kara mAMvAmAM vakhatano vAra phera thato nathI. 25 nAstikaH-jIvane karma kevI rIte lAge je. AstikaH-AtmAnA gunAguna pariNAmathI jIvane karma lAge je. jo zuna pariNAma hoya, to sArA karma lAge je; ane aguna pariNAma hoya, to narazAM karma lAge be. ane tenAM phala paNa tevAM thAya ne. karmane kAMI jhAna nathI, je A jIve pApa kasyuM mATe hu~ ene pAparUpa karma thaI lAguM. . 26 nAstikaH-karma to jaDa be. tethI tezromAM jJAna zakti nathI tyAre jIve nara zAM athavA sArAM kI kasyAthI pApa athavA puNyarUpa pariNAma kema thAya be ? e pariNAma to chAnavinA thAya nahI. tethI evaM jaNAya je ke karma lAgavAmAM Izvara hetu le. karma karavApaNuM jIvane ; ne tenuM phala devu Izvarane be. - AstikaH-karma lAgavAmAM IzvaranuM kAMI kAma nathI. karmono evo svanAvaja le ke pariNAmane pAmavaM. jema koI puruSa viSamizrita nojana kare, te maraNa pAme ne maravu e viSano pariNAma : paNa viSa jama padArtha hovAthI tene evaM jhAna nathI ke mane je khAya , te marIjAyaje: tema batAM tethI tevo pariNAma thAyaDe ke nahI! valI jema koI puruSa miSTAnna nojana kare, tethI puSTa thAya le paNa te nojana ema nathI jANatuM ke, mArAthakI A zarIranI puSThI thAya . tema batAM teno pariNAma Jain Education Interational Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 Astika nAstika saMvAda. | tevo thAya . eto eno svanAva be. tema gunAguna karmone yadyapi jhAna natho, topaNa teyono evo svanAvaja , ke phalarUpe pote pariNAmane pAmavaM. karmoM no evo svanAvajale ke guna kasyAthI puNyakarma baMdhAIne uttama gatinI prApti thAya je, temaja azunaviSe paNa jANI levu. evo kono anaMta kAlano svanAva . valI jema camaka pAhANa lohane potAnI tarapha kheMcI liye le, tenuM camakane kAMI paNa jJAna nathI, ke hu~ lohana AkarSaNa karUMbaM: paraMtu te kriyA svAnAvika thAya be. tema jIva gunAguna pariNAmanA upayoge gunAguna karma AkarSaNa karI thA | tmApaNe lolInUta kare : evo anAdi kAlano svanAvaja je. emAM IzvaranuM kAMI kAma nathI. ___ 27 nAstikaH- jIva evo koI padArthaja nathI: badhuM zUnyaja le. tyAre gunAzuna karmo te kone lAgavAnA hatA! e badho narma be. jIva koI veja nahI. AstikaH-nAI, tUM pAko bujhino dekhAya le. jIvaneja narADI nAkhyo eTale badhI khaTapaTa cUkI gaI ke nahI vAru ! are mUDhamati vicAra to kara, ke jo zarIramAM jIva na hoya, to zarIranI ceSTA kema thaI zake ? zarIra to jama be, temAM cetana zakti na hoya to kriyA kema thAya? jo AtmA na hoya to A zarIra, hAya, paga, kAna, nAka, jIna, aAMkha, mana, buddhi, dhana, dhAnya, rAjya, tathA saMpatti pramukha sarva potAthI judA padArthomAM zarIra mAruM , dhana mArUM , vagaire evo bolanAra koNa ! mArUM , evaM kahenAra padArthathI judo hoya je. ema to koI paNa kahe to nathI ke DhuM zarIra , hu~ mana bUM vagaire, mATe zarIrAdika sarva vastuno ninna vya vahAra hovAthI jIva le evaM Thare le zarIramAMthI jIva nIkalI gayA paDI vicAra karavU, bolavU, tathA cAlavU vagaire kAMI paNa kriyA thaI zakatI nathI. tethI zarIra thakI jIva judo koIka je ema nako jAyaje. valI zarIramAM jyAre jIva De tyAre bole , ne ghaTa paTAdika padArthomAM jIva nathI tyAre bolatA nathI. tethI jIva vya te zarIra thakI ninna De evaM zikSa thayuM. tene Aja nahI ema tuM kema mAne ? jo jIva na hoya to vyavahAra kema cAle? mATe jIva avazya le ema jANavU. 27 nAstikaH- jIva samaya samayaneviSe navo thAya ne. hameza eka jIva rahe to nathI. - AstikaH- e vAta tadana juThI je. jIvatva navaM koI samaye yatuMja nathI. jIvanA paryAya ivya, kSetra, kAla, nAva, tathA udaya nAvAzrita to judA judA - Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Astika nAstika saMvAda. 253 hoya , paNa jIvapaNuM navaM hotuM nathI. jIva samaya samaya pratye jo navo tha to hoya, to bAlapaNanI vAta yauvanAvasthAmAM zAMjalavI na joye. tathA gata sama yatuM zAMjalelu, dItenuM, jogavelu, lIdhelu, tathA dIdhenuM pramukha kAI paNa smaraNamA yAvyuM na joye. tenI smRti to thAya le. tethI jIva tehija . jo jIva navo thato hoya to eka jIvanuM karelu kArya bIjo jIva kema jANI zake ? e to prasida vAta je. tethI jIva ivya sadA sara De; emAM koI kAle paNa phera paDato nathI, ema jANavU. e nAstikaH- jIva je nAnA prakAranAM karmo kare le, teyono karAvanAra Izvara je. IzvaranI preraNA vinA jIva thakI karma thAya nahI, ema jANavU. AstikaH- jo jIvane karma Izvara karAvato hoya, to karmano karttAja Izvara Tharaze: kemake je kIyAno preraka hoya , teja kartA hoya . jo Izvara karttA terA vaguM to je kartA hoya , teja noktA hoya je. e rItathI Izvarane noktApaNuM paNa Avaze. noktA Izvara thayAthI pApapuNya Izvaraneja lAge , ema mAnavU paDaze. jema koI puruSa potAnA hAthamAM khaDga laIne bIjAne mAre. tenu pApa khaDagane lAgatuM nathI, paNa te khaDaganA mAranArane lAge . tema puruSe kIdhenuM pApa paNa Izvarane lAganAra le. karmano karanAra to khaDaganA jevo ; tene karma lAgavA na joIe. tethI karma Izvarane lAge je ema siha thayu. ema mAnanArane eTaluMja pUba joye ke, karmano karttA tuM nathI, tema karmano noktA paNa tUM nathI; kartA joktA Izvara le. tyAre sarva manuSyo potapotAnA mata pramANe kriyA karavAnI buddhi kema kare ? madya mAMzano tyAga, ane snAna, saMdhyA, strotra, tapa, japa, vagaire zAsAru kare ? potAne koI pApa pramukha lAgyuMhoya to tenuM nivAraNa zAsAru kare ? akArya zAsA ru karatA nathI ? pApa thakI zAsAkai bIha ! kattoM zo noktA ema zAsArUM kahe ? pote kare le, te jogave be; tema batAM valI kahe je ke he pranu, mArAM pApa TAlo. pa || ema nathI kaheto ke pranu tamArAM pApa TAlo. je corI kare tene daMDa thAya ne je beda kare tenAM prANa jAya. ane hiMsA kare te avazya naraka gAmI thAya. vagaire e sarva vyartha mAnavA joze. mATe kartA jIva ne Izvara nathI ema mAnavu joye. 30 nAstikaH- ame mAnya karelu Izvara sarvaka ke ema jANavU. ane zAstromAM paNa "sarvajJo Izvara." evAM ghaNAM vAkyo dIvAmAM Ave je; mATe Izvara badhuM jANe . Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAstika nAstika saMvAda. Astika- yadyapi tame kahobo ke Izvara sarvajJa be, e vAta satya be. tathApi te sarvajJatAnI rIta kAMka jUdIja be. je tame mAno bo te Izvara sarvajJa nathI. a eTaluMja pUDhIe baie ke, jyAre Izvara sarvajJa be, tyAre potAne duHkha denArA rAva gAdikane te zA sAru utpanna karayA ! jyAre e rAkSasonI utpatti pote kIdhI tyAre potAneja yuddha kara paDyuM. e uparathIja vicAra karo ke jo Izvara sarva jANato hoya, to evI nUla kema kare ? jo ema kahiye, ke rAsAdika prANI Izvara kI jANamAM utpanna thayA jalAya be: to IzvaraneviSe ajJAnarUpa dUSaNa prApta thaze. ne jo ema kahIzuM ke jAlI joIne utpanna karayA be; to I varanA jatane paNa saMgrAma ucita nathI; to Izvarane te kema saMgrAma kArya uci ta thayo ? mATe ema kahetuM tadana saMnavita be. 31 nAstikaH - Izvara jyAre jagatano saMhAra karele, tyAre pote prAgavamanAM pAMda sipara poDhe be ne jyAre jagatanI utpatti karavAno saMbhava hoya, tyAre jAgRta thAya be: e vAta to sAcI be ke nI ? 104 prAstika. - e vAta te valI jUThI hoya ! paNa huM tamane pUhuM huM ke te prAga as dharakAzamAM rahe be ke, pRthvI upara hoya be ? temAM adhara rahe be, ema to tame kabUla karazo nahI, kema ke tame valI ema paNa mAno bo ke, badhuM jalamaya thaI jAya be; ne tenI upara mAtra prAgavama dekhAtha be; tyAre pRthvI paNa kabUla ka ravI pamaze. jo pANI, pRthvI, tathA prAgavama e badhA padArtha mahA pralaya thayA paDhI paNa rahe beM, tyAre saMhAra te zAno kasyo kahevAya ? jo ema hoya to sarva padArtho zAzvata thayA ema jagAya be. pharI jyAre Izvare sRSTi utpanna karI, te pa hela kA pramANe pAMca mahA nUta tathA prAgavaDa hato tyAre navuM te guM kI dhuM e vagaire vicAra karavAyI ema jalAya ne ke, e badhA gapATA be. jenA manamAM jemAyuM, te tema zAstromA lakhI nAkhyuM jagAya te. 32 nAstikaH - brahmA, viSNu, ane maheza e traNe sarvajJa Izvara be; ema me mA niye baiye. prAstikaH - tame game tema mAno temAM pramAruM guM gayuM ! ame to jema haze te ma mAna. tame kA te traNe jo sarvajJa hoya to jJAnane kema aMgIkAra ka re ! juvo ke, mahAdeve potAnA putra gaNezanuM mAdhuM kApI nAkhyaM tenI khabara po tAne kema na paDI ? rAvaNa sItAnuM haraNa karI gayo te vakhate rAma sarvajJa bata Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAstika nAstika saMvAda. zalya pazu, pakSI, tathA vRkSa pramukhane kema pUchato hato ? ane brahmA pAthI rAkSaso veda kema corI laI gayA ? e rIte brahmA, viSNu bane ziva ajJAnI Thare be. evA jJAnI tene Izvara kema kahiye ? 33 nAstikaH - sarva yoniyomAM manuSya yoni uttama be evaM zAstromA kayuM be te satya be ne valI anubhava siddha paNa be. ka prAstikaH - nA koNe kayuM be ? manuSya yoni to uttamaja be. paraMtu tame tema aMtaHkaraNapUrvaka mAnatA nathI dekhAtA. mahoDAthIja mAtra kaho ho. kema ke tamAre to ethakI paNa bIjI uttama yoniyo mAnavI joiye be. je yonine I zvare aMgIkAra karI be, te yoni tamAre paNa sarvotkRSTa mAnavI joiye. manca, , tathA varAha, pramukha yoniyomA Izvare avatAra lIdho be; te yoniyo manu Sya yonikaratAM uttama mAnavI joiye. jo manuSya yonija uttama hoya to Izva ra pote bIjI yoni ma dhAraNa kare ? mATe tamArA bolavA pramANe to manuSya yoni karatAM varAhAdika yoni uttama jagAya be. Izvara jyAre pazumAM avatAra liye be, tyAre pazumukhI, pazuvAhI, tathA pazurUpI hoya . tene deva mAnavo te yogya be. yAhAra, asti, tryAyudha, savArI, tathA vyAvAza e pAMca padArtha IzvaranA naktane paNa tyAga karavA kayuM be; to Izvara pote tenuM kema grahaNa kare ? mATe varAhAdi yoni dhAraNa karanAro Izvara mAno, to manuSya yoni karatAM te yoni uttama kahevI joze; jo tema nahI kahezo to Izvarane apamAna lAgo. 34 nAstikaH - zarIrano tyAga karIne jIva paraloke gayA patIpATho yA loka mAM kemAvato nathI ? je be tene to yAvyuM joiye. prAstika::- yA saMsArano saMbaMdha maTI gayA paDhI jIvanuM pharI yAvatuM yatuM na thI; tenuM kAraNa karma be. jIvanuM zrAvatuM januM karmAdhIna be. jyAM karma naI jAya tyAM jIva jAya be ne je je nava pAme be te te javanA kArya kare be. yAna mAM paNa hameza eka rIta rehetI nathI jema ke bAlapaNAnI prIti hoya te koI kAmI jAya. ghaNA kAla lakSmIno saMbaMdha batAM koI kAje tUTI jAya be. tyAre dAridrya yAve . koI karmanA yoge prANI baMdIkhAnAmAM paDe, te vAre teno atyaM ta snehI hoya te paNa pAse yAvato nathI. koI puruSa eka strIupara bIjI kare tyAre prathama strInI upara prIti rahetI nathI; ane pUrvano saMbaMdha paNa tUTI gayA je buM thAya be. to pUrva janmanA saMbaMdha te kema yAda Ave ? jJAnAvaraNI karmanA yo Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 Astika nAstika saMvAda. ge bIjA navanuM smaraNa paNa thatuM nathI. e viSayane malatI pradeza rAjA ane ke zI gurugI pramottararUpa carcA De te kaDaM buM. pradezI rAjA:- mAro adharmI dAdo narakamAM gayo je, te tamArA matapramANe tyAMthI zrAvIne mane adharma karato vAre tyAre hu~ mAnu, ke vAta sAcI. __kezI guruH- tArI strInI sAthe koI puruSane kAmanoga karato tane dIvAmAM A ve, ne te tArA hAthamAM pAvyA panI te tArI vInatI kare ke, mane thoDIka vAra rajA Apo, to DhuM mArA kuTaMbane kahI AIM ke, kAmanoga kasyAthI bAvu Hkha thAya ne to te vAta kabUla karIne tene tUM rajA ApIza ? rAjAH- nA tene eka kSaNa paNa buTo mUkuM nahI. ___ guruH- temaja tAro dodo paNa pApasaMcI, gunehagAra thaI, narakamAM gayA panI, paramAdhAmI tene kema mUke ? tethI te AvI zake nahI. rAjAH- mArI dAdI svebAcArI thaI, jainadharmane aMgIkAra karIne svarge gaI, te pAbI kema kahevA AvI nahI; ne Ave to tene jhuM harakata le ? ___ guruH- koI puruSa snAnakarI, kuzuma tathA dhUpa pramukha laI devanI pUjA karavA jeto hoya, tene koI cAMmAla saMmAzamAM javAne kahe to te tyAM jAya ke ? evI ka dI ibA paNa kare ? rAjAH-nA te evA kharAba sthale kema jAya ? kadI paNa jAya nahI. ___ guruH- tema tArI dAdI svargalokamAM gaI , te setakhAnA tulya thA manuSya lo kamAM kema Ave! yA lokamAM AvavAnI lA paNa thAya nahI. rAjAH- eka core corI karI, teno insApha karIne tene lohAnI koThImAM ghA lI dIdho. tenuM mukha baMdha karIne upara sArI rIte kalaI karAvI. temAM pavana paNa praveza karI zake nahI ebuM kayuM. palI te cora koThImAM marI gayo. teno jIva te koThInA kyA rastethI nokalI gayo ? temAM to koI biz dIvAmAM Avyo nahI. have jIva te kema manAya ? ___ guruH- moTI zAlAmA eka puruSane nerI sahita ghAlIne tene cotarapha baMdha ka rI lIdhI hoya, temAM te nerI vagADyAthI teno avAja bAhAra zaMnalAya . te vi ivinA bAhAra kema Ave ? tema jIva paNa vivinA bAhAra nikalI jAya . rAjA:- eka coranA kaTakA karI eka kuMjamA meM narI rAkhyAhatA. tenuM mahoDuna parathI sArI rIte bAMdhI jI, hatuM, ke jemAM pavana paNa praveza karI zake nahI. te Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Astika nAstika saMvAda. keTalAka kAla par3I ughADI joyuM, to temAM aneka krama paDelA dekhAyAM. te biha vinA kyAthI AvyAM ? ___ guru.- agnimAM lohano golo nArakhyo hoya temAM nivinA agni kema praveza kare! je vastu animAM nAkhIe temAM bii nahoya, to paNa ani praveza kare . tema jIvano praveza thavAmAM nizceM kAMI kAma nathI. rAjAH- eka corane meM te jIvato hato tyAre toDyo, ane marI gayA panI paNa tolyo: tyAre jIva nIkalI gayo batAM nAramA kAMI phera paDyo nahI. tenuM zu kAraNa hovu joye? __ guruH- jema khAlI mazaka tathA pavanathI narelI mazaka tolI jotAM vajanamAM pheraphAra thato nathI. tema jIva vAyurUpa hovAthI te zarIramAMthI nIkalI gayA pa bIkAMi tolamA phera paDato nathI. ___ rAjA:- bAlaka ane yauvananA zarIramA phera le paNa jIvamA kAMI phera nathI. banne vANI sarakhI bole meM ne tenuM zabda paNe kAnamAM sarakhI rIte svara jAya ; tema batAM upayoga sarakho kema thato nathI? yuvAna je kiyA karI zake te bAla kathI thatI nathI tenuM kAraNa guM te kaho. guruH- jema jUnuM dhanuSya hoya tethI bANano upayoga judI rIte thAya ne na buM dhanuSya hoya to tethI bANano napayoga judI rIte thAya : dhanuSyamA phera hovA thI bAganI kriyAmAM phera paDe be. tema bAlaka ane yuvAnanA zarIramA phera hovA thI jIvanI kriyA sarakhI thAya nahI. eTale bala vIrya pramukhamAM paNa phera phArathAya . rAjA:-yuvAna ane vRkSa mANazanA zarIramA jIva sarakho batAM yuvAnanI pate 16 kema nAra upADI zakato nathI? guruH-jema kAvaDavaDe jAra napADanAro puruSa sArI navI kAvaDa hoya to vadhA re nAra upAmI zake De, ne jUnI kAvaDa hoya to kAMIka thoDo nAra napADI zake ne. tema jIva to teja paNa yuvAna zarIraM hoya to vadhAre nAra napAmI zake, ne vRkSa zarIra thAya to thomo nAra napADI zake . rAjAH-eka corane mArIne tenA aneka khaMDa kIdhAM, paNa jIva tathA jIvanA rahevAnuM vekAeM dIvAmAM AvyuM nahI; mATe jIva koI beja nahI.... / guruH-jema kASTamAM agni rahI je, tema zarIramAMjIva rahyo De, te dekhAya kema ? jo kASTamAM agni dekhAya to zarIramAM jIva dekhAya. kAThIyAro hameza lAkamA - - Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ raena Astika nAstika saMvAda. kApele paNa tene agni koI vakhate paNa dIvAmAM AvatI nathI. ne te agrinuM ra hevArnu ThekANuM paNa dInAmAM zrAvatuM nathI tema jANI levU. rAjAH-mane pratyakSa jIva dekhAmI Apo ke jethI hU~ jIvane jAeM. guruH-tame bAdara vAyu kAyanA jIvane joI zakazo ke ? tene paNa joI zaka zo nahI to je arUpI jIva ne tene kema joI zakazo? rAjAH-hAthImAM ane kImImAM jIva kema sarakho hoya le ? guruH-hAthInuM tathA kImona zarIra mahoTuM nAnuM , paNa jIvamAM adhika nyUna tA nathI jIva bannemAM sarakho ne. - rAjA:-lokamAM jIva ane jaDa eka kSetra avagAhI niraMtarapaNe nirAbAdha kema rahyA ? ___ guruH-jema dhanI narelI kaDAImAM sAkara. elacI, ane kezara nArakhI hoya te kema samAI jAya le ? dUdhazukSAM cAre vastu eka kSetra avagAhI niraMtarapaNe kema rahe le ? ekaja ThekANe cAre vastu aninna nAve rahelI je. enA varNa, gaMdha, rasa, pharaza niraMtara nirAbAdhapaNe H tema jIva ane jaDa jagatamAM niraMtara eka detra avagAhI nirAbAdhapaNe rahyA le. 35 nAstikaH- sarva lokamAM jIva narapUra ne tyAre dekhAtA kema nathI ? AstikaH- jema sUkSma jIva sarvatra pUrNa le. te jyAre divaze taDako paDe tyAre gharamAMnA koI vikSArAyeM thoDoeka taDako gharamAM Ave je. te taDakA tarapha jotAM keTalA eka paramANu jevA dIvAmAM Ave , te badhA sUkSma jIvo le. te bAyamA mAM taDako Ave tyAre uDatA dekhAya je, bIjI rIte dekhAtA nathI. tema jIva a ne jaDa sarva lokamAM narapUra utAM badmasthane dekhAya nahI; kiMtu kevala jJAnarUpa aa tapanA yoge dekhAyaDe. arthAt kevala jJAnIja jANI zakele. 36 nAstikaH- caM, sUrya, bAyA, yAtapa, mAtA, pitA, svarga, naraka, jIva, jaDa, ghaTa, paTa, staMna, tathA kuMna pramukha sarva camamAtra ; vasturUpa kaMIjanayI. ___ AstikaH- jema aMdhakAramA AkAzaneviSe koI puruSa cAlyo jAya, te nirA bAdhapaNe jaI zake je; paNa vacamAM jo niMta AvIjAya to Agala calAtuM nathI ne te kAryamAM aparAbAdhaka thAyaje. e pratyakSa vrama ke satyale ? tathA koI koIne mAre, kUTe, dAna diye, e vastu gatye satyaje: asatya ane namajAla to svapna ane saMkalpane kahiye. Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ee Astika nAstika saMvAda. 37 nAstikaH-sarva jagatamA ekaja Izvara ne. izvara vinA bIjuM kAMI nathI, e ma jANavU joye. yAstikaH- jo sarva jagatamAM eka Izvara hoya, to dAnano denAra paNa Izva ra, ane lenAra paNa Izvara kahiye. senAra ane denAramA kAI neda thayo nahI. I zvare pote potAnI pAzeyI dAna lidhuM tyAre dAna dIdhArnu puNya kone thayuM ? ethI dAna tathA puNya vyartha gayA. valI mAranAra paNa Izvara ne maranAra paNa Izvara kahevo joye: to Izvare Izvarane mAsyo tenu pApa kone lAgyuM ? dhaNI paNa Izvara ne cora | paNa Izvara; to Izvarano mAla Izvare coyo kahevAya, tyAre corInI tapAza zAsA ru karavI joye ? puNye karI svargamA gayo te paNa Izvara, tathA pApe karI narakamAM | gayo te paNa Izvara; tyAre svargamAM puNyavAna jAya ane narakamAM pApI jAya; emaka hetuM vyartha je. e uparathI tamAruM bolaasaMnavita le. jagatamA ekaja Izvara ne ema je kahetuM te asatya . ghaTaghaTapratye jIva judA judA ne, ane tethonI kara NI paNa judI judI jANavI. 37 nAstikaH- ghaTa paTAdika sarva padArthomAM Izvara ekaja , ema jANavU joye. AstikaH- jo sarvamA eka Izvara hoya to jAta, kula, rAjA, tathA caMDA lanI ninnatA kahI na joye; koI zreSTa tathA naSTa kahevAya nahI. eka puNya kare te nuM phala sarvane thaq joye, temaja koIeka pApa kare tenuM phala paNa sarvane tha, jo ye. eke nojana kasyAthI sarvanI tRpti thavI joye: eka narakagAmI thayAthI sagalA na rake javAjoye; eka svargagAmI thayAthI sarva svargamAM javA joye; ekano noga sarvane jogavyo joye: karma judAM judAM nogavAM na joye; tema to dekhAtuM nathI; je kare te jogave evaM spaSTa dekhAya je. tyAre sarvamA eka Izvara kema kahevAya? mATe ema ka he te samIcIna nathI; badhA jIva judA judA , ema kahe yogya je. 3e nAstikaH-svarga, naraka, puNya, pApa, caMda, sUrya, nadI, samupa, dIpa, nara, nArI, nagara, grAma, tathA mAtA, pitA ityAdika corAzI lada jIvayoni pramu kha sarva asatya be; ethomAM satya padArtha koI nathI. AstikaH-sarva padArtha satya be. jalanI buMda paNa asatya kahevAya nahI, to svargAdika padArtho kema asatya kahevAya? je vastu thAya tyAre thaI kahevAyaDe, Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 Astika nAstika saMvAda. ane vaNaze tyAre nAza thaI kahevAya. e pratyakSa pramANe sima be; te mUDha paNa jANe de to he nAstika tUM kema jANato nathI! 40 nAstikaH-jagata Izvara racita ne. AstikaH-jo jagata Izvarakata hoya, to jeTalA IzvaranA nakta je. te badhA sukhI hovA joye; tema to dIvAmAM AvatuM nathI. hiM' tathA musalamAna badhA sukhI tathA kuHkhI dekhAyale; tene paNa pUMbiye tevAre ema kahe je sadu potapotAnI karaNI pramANe pAmele, ema kahIbUTe; tyAre tamArA kahevA pramANe to sukha tathA duHkhano denAra karmavinA koI bIjo hovo joye teno to vicAra thaI zake nahI, mATe he mUrkhabudi A jagatano koI karatA nathI; e to svanAva siha . ane jI va jevI karaNI kare, te pramANe sukha tathA duHkha jogave. 41 nAstikaH-sukha suHkhano denAro Izvara be, ema mAnavaM joye. AstikaH-sukhaHkhano kartA ApaNo AtmA , teja sukhaphuHkhano noktA jANavo. mATe sukhaHkhano denAro bIjo koI samajavo nahI.. 42 nAstikaH-(pratyakSa pramANa vAdI) puNyathakI sArUM thAyaDe, ne pApa thakI naraguM thAyale; te amane pratyada dRSTie dekhADo to mAnIe.. __ AstikaH-puNyapApa to sadama pugala samUharUpa. jema zabdanA pujala kAnapratyeA vetyAre zabdanuMjhAna thAyaje; mATe te satya je. paNa pAvatA dekhAtA nathI. tema sugaM dha, ugaMdha, pramukhanA pujala iMDiyo pratye yAvatA dekhAtA nathI; paNa tenuM jJAna thAyaDe; tethI anumAna pramANa vaDe jaNAya ne ke e satya be. tathA zarIramA vAyu ane garamI pramukha je thAyale, te roganA udayathI jANyAmAM AveLe, paNa pratyada dInAmAM zrAvatAMnathI. tema puNya tathA pApa paNa phala jogavyAthakI jA eyAmAM Avele. teyonA pujala badmastha dRSTie Ave nahI. 13 nAstikaH-bAlyAvasthA tathA taruNAvasthAmAM jIva sarakho . to te banne avasthAmA vijJAna, vidyA, nASA, tathA parAkrama sarakhAM kema nathI dekhAtAM ? / AstikaH-jema vRdanA bImAM aneka vRda, phala, phUla pramukha rahelA De; paraMtu jevA sAdhano malele, tevI nAnavatAne pAmele. jema ke, devanI nUmi sArI hoya ne pANInI paNa barAbara sAhyatA hoya, to kRSi phalarUpa dhAnyanI natpatti sArI thAyale. tema sArA sAdhanovaDe jema jema zarIranI vRddhi thatI jAya, tema tema nASA paNa prauDha tAne pAmatI jAyaje; paNa avasthAMtara thayAthI buddhi bAherathI AvatI nathI. kiMtu Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cyAstika nAstika saMvAda. 201 zarIrana paThe buddhi avasthAMtara thAyabe sarva AtmaguNa zrAtmAne viSe sadA na vAjale. paNa yogya samayamAM udbhava mAtra thAyale. kAMI bAherathI navA yAvatA nathI. jema mayUranA zarIramAM aneka raMga rahelAbe, paNa samaya pAme pragaTa thAyale. tema bAlyAvasthAmAM paNa sarva guNa satvanAve be, paraMtu jevI rIte puruSa balavAna ba tAM dhanuSyavinA bANa calAvavAmAM samartha thAya nahI; galolA, gophaNa, tathA khaDga pramukha badhA zastra teyonA upakaraNathI upayogI thAyale, te vinA thAya nahIM; tema jIva paNa zarIropakaraNa avasthArUpa sAmagrI thakI sarva kArya sAdhI zakele. ceta Hii pheranI, cetana sadAsarvadA sarakhuMja be. 44 nAstika:- :- jagata sarva IzvarakRta hovAthI sarva padArthamAM tathA sarva jIvamAM I zvaranI kalA be. prAstikaH - jo ema hoya to ghaTa, paTa, staMna, kuMna, zAstra tathA bhASA ityAdika neka vastu jJAna koI eka jIvane be, ne koIeka jIvane nathI. je jIvane zeya padArthaM jJAna be, tene to he mUDhamati, tUM Izvarano aMza mAnebe, tyAre zvAna, zUkara, rAsana, mAMjara, vyAghra, pramukha zvApada caupada jIvone ghaTAdika padArthonuM jJAna nathI tetha teomAMzuM Izvarano aMza nathI ? tame to jIvamAtrane Izvarano aMza mAno bo tene bAdha yAvaze. je Izvarano aMza hoya te ajJAnI kema hoya ? ethI jagata na karttA Izvara vivekI Tharele ne sarvamAM IzvaranI kalA be, e bolavu paNa satya be; kemake jo ema hoya to sarva sarakhA jJAnI hovA joye. tema to dekhAtuM nathI; mATe evAta paNa miyyA be. tema sarva jIva IzvaranA aMzarUpa be, ema je tame mAno bo, te paNa jJAnI hovAne lIdhe mAnobo mATe saMnave nahI. 45 nAstika :- Izvara naktavatsala be ne svevAthI janmadhAraNa kare. prAstikaH - jo ema hoya, to naktone zarIra mUkatAM vedanA kema thAya be ? a ne svajanAdikanA kolAhala zabdo sAMjalIne jakkane vatsalanAvakArI AyuSyavRddhi kema nathI karato ? maraNAdika kriyA to sarva IzvaranA svAdhIna be. e yadi vi cAra karatAM tamAruM bolatuM badhuM pokala be. jIva to karmane khAdhIna be. jema ke pha lIjo prANI tenI laherane svAdhIna thaI jAyabe, tema jIvaviSe paNa jANI jevuM. janmamaraNa paNa karmAdhIna be; tene je dhAraNa kare te Izvara zAno ! te to saMsArIja kahevAya. Izvara to karmathI mukta hoyabe, mATe tamAruM bolavu badhuM vyarthale . 46 nAstikaH - yA paMca mahAnUtothI utpanna yaeluM je vizva, te mahA pralayanA 26 Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 203 Astika nAstika saMvAda. samaye potAnA kAraNa paMca mahAbhUtomA lIna thaze; ne paMca mahAbhUto IzvaramAM lIna thaze. AstikaH-jo ema hoya to Izvara jaDa mizrita thAya. ane te samala tathA nirmala e be avasthAvAlo kahevAze. tyAre kevala jyotisvarUpapaNuM kyAM gayuM ? je paMca mahAbhUtothakI jagatanI utpatti thaI kahoDo te to sadA zAzvata le. te aomA pRthvI, Apa, teja tathA vAyu: e cAre nUto potapotAnI kriyA kare, ke ma ke, vanaspati ghane jaMgama sanI utpatti kare te kriyAvinA thAya nahI. evI rIte to jIvanI na khAna zAzvata sadA kAla le, tyAre pralaya te zAno thayo ? jo ema kahezo, ke paMca mahAnato jagata vinirmita kriyA karatA nathI, tyAre to te nUtavyarUpa kathana mAtraja uraze. ane hareka vastu potapotAnA guNavinA rahe nahI evo niyama le. valI jo kahezo ke nUta to anaMta kAlanA le. tyAre to saMsAra paNa anaMta kAlano taraze. tenI nutpatti tathA pralaya kema kahevAya ? e to jema le tema le. valI Izvara manasA vAcA karmaNA kari rahita be, ane eka thI aneka thA evI mananI ibA yaI tyAre jagatanI utpatti karI. e be vAkyo no paraspara virodha be; kema ke, prathama vAkyapramANe Izvara inArahita tare : ne bIjA vAkyamA jhAsahita kaho bo: evo pUrvApara vacanavirodha hovAthI tamArUM bolavU sarva asamIcIna je. __4 nAstikaH- sarva vastuno Izvara adhiSThAna je. IzvaranI bAthI kRta tathA aLata sarve thAyane. - thAstikaH- jo emave to ghaTa te paTa kema thato nathI ? paNa tema thAya nahI; kemake, ghaTanuM kAraNa mRttikAnuM piMka De, temAMthI ghaTaja thAyane. paNa paTAdi kArya nathI thatA. temaja paTanuM kAraNa taMtu le, tethakI paTaja thAya; paNa ghaTAdi ka bIjA kAryanI mutpatti thAyanahI. jo ema yatuM na hoya to kAraNathI kArya thAyaDe, e pravRtti mithyA thAya. mATe IzvaranA adhiSThitapaNAtale IzvaranI sAthI kRta tathA arUta sarva thAyane e tamArUM kahe sarva vyartha ne. - nAstikaH- jIvane navAMtara thAya ne khalaM, paNa vedano beda thato nathI. puruSa veda te strI veda na thAya, strIveda te puruSaveda na thAya ; tema strI tathA puruSa te napuMsa ka veda na thAya ; ane napuMsakaveda te puruSa tathA strI veda na thAya. ema jANavU joye AstikaH-pujalanA pariNAmano niyama nathI. enA punaH punaH rUpAMtara thayA ka Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 203 Astika nAstika saMvAda. rele. mAtra avastupaeM pAmatA nathI, vastupaNe game te rUpe thaI jAyaje. jema neMsa nA ziMgamAMthI kela thAyaje; kAzathakI seraDI thAyale, mAkhInA hiMgArathakI kada lInI nAjI thAyale. evI rIte karmanA pariNAme gatyaMtara thAyale. zrAgAmika java | neviSe kAyaveda palaTAIne te navA navarUpe pariNamele. jema sonInA yoge suva | Na nAnA prakAranA AkArarUpe pariNAmane pAmele. tema jIva karmanA yoge nAnA vidha gatio pAmele. te to rahyu, prA navamAM paNa ekasarakhI sthiti rahetI na thI. jema ke, rAjA te raMka thaI jAyale, ne, raMka te rAjA banI jAyale, suravI te chaH khI, tathA suHkhI te sukhavAna thaI jAya. ityAdika yA navamAM paNa paryAya palaTAI jAyace; to navAMtaramA kema ekarUpe rahe ? karmanA baMdha sAdile, mATe jevo karma no nadaya tevA phalanI prApti thAyane, eviSe koI niyama thaI zake nahI. game te veda badalI ne game te veda karmanA yoge thAyane ema jANavU. ___Ye nAstikaH-ema kaDaM le ke brahmAnA mukhamAMthI brAhmaNo nutpanna thayA, nuja thakI kSatriya thayA, tathA jaMghA thakI vaizya thayA, mATe etraNe varNa uttama ,a ne pAdathakI zUjha utpanna yayA mATe adhama be, ema jANavU. AstikaH- e vAta nivita nathI. juvo ke, nabarAnA vRdamA peDa, dAla, tathA patrane viSe sarakhAM phala lAge. te sarva phalona rUpa sara hoyace; tathA te zromAM rasa paNa sarakhoja hoya. tezromAM koI prakAre uttama tathA adhamatA ka hevAya nahI. temaja brahmAnA zarIra thakI utpanna thayA je cAra varNa, te sarva cetana rUpa hovAthI sarva jIva sarakhA jANavA. uttama madhyama vagaire sarva lokika kArya thakI kahevAyace. paNa cetanapaNe to sarva sarakhA le. enA upara eka dRSTAMta kadaM 7. cAre varNanA manuSya eka talAvane kAMThe bezIne pANI piye je; tethI koI vaTa lato nathI. paNa te talAvamAMthI pANI narIne potapotAnA vAsaNomAM lIdhA panI halakA varNanA vAsaNana pANI naMcA varaNavAlo mANasa pIe to vaTane le. pharI cAre varNanA narelA pANInA vAsaNo mArnu pANI te talAvamAM nAkhIne pI tAM koI vaTalatuM nathI tenuM kAraNa zuM ? mATe pANImAM baTalavApa' nathI. ne vA saNa to sarvanAM sarakhA le. mATe vaTala e mananI mAnItA : ane evIloka ma ryAdA je. jyAM sudhI manano mithyAnAvale, tyAM sudhI ninna paNuM ne ema jANavaM. Uo nAstikaH- samadRSTIne viSe mithyAnAva hoto nathI, tema batAM te ninna nAva kema rAkhe ? Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 Astika nAstika saMvAda. AmtikaH-loka maryAdA lopavI nahI e nIti ke teno lopa karavo nahI. je kAryanI jagata niMdA kare te kArya karavo nahI evaM zreSTonuM vacana le teno paNa lopa karavo nahI. tethIja samadRSTi paNa tevu AcaraNa kare paNa manayakI sa ma dRSTine kA nathI. 51 nAstikaH- sarva kAryano kartA Izvara , ema mAnavu joye ke nahI ? AstikaH- ema mAnavU nahI joye. e vacana pralApa je. IzvaraviSe kartatva hoyaja nahI. ghaTa, paTa, kRSi, saMgrAma, khAna, pAna, dAna, mAna, snAna, tapa kriyA, vinaya tathA vyAvaca ityAdika sarva padArthonAM kAraNa kAla, svanAva, ni yata, pUrvakata karma, tathA parAkrama e pAMca le. jema ke, taMtunA puMjamAthI paTanI na tpatti thavAno je samaya te kAla samajavo; taMtunA puMjane paTanI utpatti karavAnIje yogyatA te svanAva jANavo: taMtunA puMjamAMthI paTanI utpattina je nimitta tha, te pUrva karma samajavU, ane taMtunA puMjamAthI paTanI utpatti karavAno je udyama karavo te parAkrama jANavo: e pAMcamAthI eka pro hoya to vastunI natpatti thaI zake nahI. e pAMcanAM samudAyathI ghaTapaTAdika sarva kAryonI nutpatti thAya: egu6 mata jANa. __51 nAstikaH- jo kuna hotA hai, so anAdutAlAke dukamaseM hotA hai; aura kisIkA kiyA kuna hotA nahI: yahI bAta rAsta hai. __ AstikaH- jo aise hovai, to allAdutAlAne paidA kiye huye, imAme hasana au dusana, kAphiroMke hAtaseM kaise mAre gaye ? ve to khudAke pyAre baMde the, tinakU kAphirone mAre, ye bar3I ajAyabakI bAta hai. tinakU bacAneke vAste khudA nA kauvata thA ? imAma kisIke gunehagAranI nahI the; ve kyaM mAre gaye ? isavAste jo hotA hai, so takadIraseM hotA hai. jo jaisA karatA hai, so taisA pAvatA hai, tAmeM anAhutAlAkA kuba vAstA nahIM hai. yahI bAta rAsta hai. ___53 nAstikaH- anAhutAlAne imAmeMkA dila dekhaneke vAste AjAba diyAthA. zAstikaH- AjAba diye zivAya tinoMke dilakI vAta khudA nahI jANatA thA! jo kahoge kI nahI jANatAthA, to khudAmeM khudApanA kyA rahA ! khudA to saba jAnatA hai, aise tumAre kurAnezarIphameM kahA hai. ese hoke no imAmoMkU mAranekI dayAnata jo kApharone karIthI so khudA jAnake nI kaise cupa rahA ! savAste ye bAta nI galata hai. Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Astika nAstika saMvAda. 205 ___54 nAstikaH- AdamI maragaye bAda jIkU phirasta lejAte haiM ye bAta to saca hai kI nahI ? __ AstikaH- isa bAtarphe kauna phUTha kahatA hai ? lekIna samajameM kula pharaka hai. tuma kahete ho kI koyAmatataka jIkU eka ThikAne meM rakhate haiM, pIche khudAke pAza ne jAke insApha karavAte haiM; aise nahI dovai hai. lekIna nasIvarasta jI apanI ta gadIrake liye ajA yA burA phala pAvatA hai. tumanI surava, phuHkha, nehesta zrI doja ka to mAnate ho ! so jaisI jIne karanI karI hovai tesI gati usaku malatI hai. ___ 55 nAstikaH- anAdutAlAne ase pharamAyA hai kI jo kisIkU ijA detA hai so mArane lAyaka hai. __AstikaH- kabU mAbApa bokarekU ijA dete haiM, yA kabu bokarA mAbApakU jA detA hai; kabU pora murbidakU ijA detA hai, zrI kabU murSida pIraijA detA hai; kabU naukara khAviMdakU ijA detA hai, kabU khAviMda nokarakU ijA detAhai; aise khudAkI khalakatameM jahAMta ke jI haiM, ve saba ijA denevAle honete jo saba mArane lAyaka ho vai to khaira mahira kaise rahegI ! au rahama karane lAyaka koI bhI nahI rahegAM aura imAmokU jaba kApharone jA dI, taba tinokU kAyake vAste imAmone mAre nahI isa vAste jo ho hai so tagadiraseM hove ese jAnanA cAhiye. 56 nAstikaH-mAMsAbAhArI pApiSTa kahe . yA UnIyAmAM jalacara, sthalacara, tathA khecara pramukha je nAnA prakAranA jIva , teyone vezaka mArI nAkhavA, thane tethonuM mAMsa nakSaNa kara. ema amane sAhebe pharamAvyaM ne, te pramANe karavAmAM guM gunAha tathA pApa ? AstikaH-tamArA kahyA pramANe jIvane mAravaM e khudAno dukama le, te koI e pheravavo joye nahI. jo pheravIe to gunehagAra tarIe, ema siha thAyale ; tyAre | koI vAgha athavA siMha pramukha manuSyano thAhAra karanAra jIva, tamane mAravA thA veDe, tethI marIne tame kema nAzI jAyoDo? thane te prANIne nAnA prakAranA ha thIpAra vagairenI sahAyatA va kema mAravA taiyAra thAyoDo? ghane jo te jIva tamArA dAvamAM zrAvI jAe to kema mArInArakho bo? jema khudAe tamane jIva mA ravAne pharamAvyu le tema tezrone paNa manuSya mAravAne pharamAvyu ! te pramANe tezro potAnuM kRtya karele; tethone mAra lAyaka nathI. jo tethone mAravArnu ta mane lAyaka dIzatuM hoya, to je jIvone tame mArobo, tezroe athavA tethone vA Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 Astika nAstika saMvAda. ste koI bIjA prANIe tamane mAra, paNa nAlAyaka nathI ; lAyakaja be. mATe jema vAgha vagaire prANIyo jIva ghAtaka hovAthI mAravA yogya le. tema tame paNa jI va ghAtaka hovAthI mAravA yogya bo. ema tamAre kabUla karavU joze. jo kabUla nahI karazo, to khudAnA gunehagAra Tharazo mATe he mahAmadIyana musalamIno vagaire, jIva mAravAmAM khudAnodukama hoyaja nahI. jo ema hoya to khudA rahama vinAno Tha re. khudA to rahamadila De, evaM tamArA rasUlilAe kurAnezarIphamAM pharamAvyu : tene bAdha Avaze. e naparathI ebuM jaNAya ne ke, koI eka puruSane koI kAraNane lI dhe acAnaka mAMsano AhAra malI gayAthI, tene teno svAda lAgo tethI, vyasana par3I gayuM, ne panI lokApavAdasAru khudAe pharamAvyu , ema kahIne bacArA khudAne hiMsaka Theravyo jaNAya che. temAM keTalo gunAha ! eno vicArato karo! te prANIprone mAra vAne khudA pharamAve tyAre bIjI annAdika vastuo pedA zAvAste kare ? e naparathI sApha jaNAyace ke, annAdika vastu khAvAyogya , paNa mAMsa khAvAyogya nathI. te ma batAM je jInanA svAdane artha khAyace te rAdasatuvya jANavA. valI musalamIna pramukhane bIjuM yuktithI samajAve le ke, tamArA kitAbomAM zrA bane pAka vastu kahIne, ane pizAbane nApAka vagnu kahIne, pAka vastuthI je pe dAza thAyale, te pAka kahevAyaDe,ane nApAka vastuthI je pedAza thAya te nApAka kahevAyace. jema ke, anna vagaire padArthoM je pANI thI pedA thAyale, te pAka thane pizAbathI je kITakAdika pedA thAyaDe, te nApAka le. evaM tame paNa mAno bo. paraMtu tema cAlatA nathI. kemake mAMsAhAra karo bo. judhoke prANimAtra pizAbanI pedAza le. te pizAba jyAre nApAka tyAre tethI pedA thayelA prANIyo kema pAka hoya! te onA mAMsane tame pAka mAno ho, e keTalI bevakUphI vAru ! jo mAMsane pAka mA nazo to pizAbane nApAka kahevAze nahI; ne jo pizAbane nApAka mAno to mAMsa ne pAka mAnaze nahI. je, kAraNa tevo kArya evo munIyAmAM niyama le. jyAre pi zAba jevo mAMsa be, tyAre teno thAhAra kasyAthI dojakamAM gayAvinA kema rahezo! eno pAko vicAra karIne mAMsa nahANa mUkI dyo; ane pAka pANInI pedAza anna phala, tathA phUla vagaire aneka svAdiSTa padArthono yAhAra karone ! paraMtu tame mAnazo nahI. kemake eto janmanI Adata paDIgaI le. kayuM ke, tahADa jAe rue ne bAda ta jAya mue; tema tamArI thAdata hamaNA janAra nathI; paNa yAda rAkhajo ke kiyA matane dahADe jabAba devo paDaze tyAre aAMkho, phATIne paDolA thaze ho ! Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAstika nAstika saMvAda. 207 57 nAstika:- yAjJika nAstiko prazna kare le ke, yajJaneviSe homa karavAsAru jI vane mAra yogya. kema e kRtya zAstravihita be; mATe emAM pApa nathI; paNa puNya be. yajJArthe je jIva mare be. te svargamAM jAyate; mATe te kema na karavuM ? prAstikaH- yajJAdikane arthe je jIvanI hiMsA karavI te yogya nathI. kemake, hiMsAno pariNAma te puNya hoyaja nahIM; kiMtu pApa hoya. evo niyama be. je zA stroma pazu homavAnuM kayuM be, te zAstra nahI paNa kuzAstra be ne tenI racanA kara nArA manuSya nahI paNa manuSyarUpe rAkSasa be: ema nizcaya jANavuM. je pApane puNya mAne tenA karatAM bIjo pApI koNa ! yajJamAM homAyanuM jIva jo svargamAM jatuM hoya to yajJa karanArA tathA karAvanArA pote homAIne kema svargamAM jatA nathI ! pote ema karatA nathI tethIja jalAya ne ke, e kalpita vacana be; yajJamAM pazvAdikano homa ziva, brahmA khane viSNu vyAdika devatAne yarthe karele. khane teno balI noga te devatAo liye. e vAta jo sAcI hoya, to te devatAo mAMsAhArI Tharo. devatAne jo mAMsa bhakSaNa karavAnI yAdata hoya, to teyo manuSyanA hAthe zA sAru lIye ! guMte pote zrAhArane arthe mAMsa melavI zakatA nathI ? tesro to moTA sAmarthyavAna kahevAyace. te sAmarthya kema phoravatA nathI ! je jIvanA mAMsano balidAna khone yApeDhe, te jIvonI utpatti paNa tesro poteja karebe; ema tame mAno bo. pote jIvone utpanna karI tene manuSyanA hAthe marAvIne teno balidAna pote jevo e cuM devatAkhone yogya te ! ema to koI sAdhAraNa mANasa paNa kare nahI, te kRtya devatAne kema saMjave ? jo te devatAone mAMsa nakSaNa karavAnI hosa hoya, to potAne mATe judIja jAtanA koI jIva vinAnA evAja svAdavA lA padArthanI utpatti karI, te padArthano prahAra karavAne guM harakata be ? mATe dhI vAta manakalpita be, uttama devatAyoneviSe evI kalpanA karavI yogya nathI. jo e vAta tamArA kahyA pramANe sAcI hoya, to te uttama deva nahI, paNa zradhama kavAya. yAjJika loko homAdikane arthe jIvaghAta karI, teno balidAna dIdhA yI potAne jakta samaje be. paNa ehavuM naktanuM lakSaNa hoya nahIM; devanatanuM aMtaHkaraNa zuddha hoya. temAM malina vAsanA utpanna yAyaja nahIM. jo malina vAsanAvAlAne nakta kahiye, to anaka kone kahIbhuM ! mATe evaM hiMsArUpa kRtya karanArane jakta mAnavo nahI; paNa ajakta mAnavo. ane te nizcaya narakagAmI be, emAM raMcamAtra saMzaya khApavo nahI. e ba Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 207 Astika nAstika saMvAda. 57 nAstikaH-koi vedadharmI prama karele ke, tamArA jainamatamA jIvanA svarUpA dikaneviSe kevIrIte varNana kareluMje ? tene uttara diye le ke, sarvajJa kevalIe AvI rIte kahyu :-sarva lokaneviSedharmAstikAya, adharmAstikAya thAkAzAstikAya,kAla,jIvA stikAya tathA pujalAstikAya eba ivya narapUra je. e bae 'vya potapotAnA guNa tathA paryAye karI pUrNa ne. sadA nAvarUpa le. jagatanI sthiti jema vartamAna kAlamAM , te maja jUta kAlamA hatI. ane naviSya kAlamAM paNa evIrIteja jANavI. te madhye jIva ane pudgala anaMta kAla lolupanUta . eTale jema vIra tathA pANI ane mRttikA tathA dhAtunuM mizraNa thayAthI eka rUpa banI jAya le. tema jIva tathA pu jalopaNa ekarUpe rahe le. samaya samayane viSe navAM karma jIvabAMdhe je. ane samaya sa mayane viSe pUrva karma nijarIne chUTI paNa jAya le. karmonI utpatti tathA nArAmAM Izvara- kAMza kAraNa paNuM nathI Izvara to akartA le, tene viSe kA paNuM kalpAya nahI. mATe Izvara koInuM kAraNa nathI. kAla, svanAva, niyata, pUrva karma, tathA pu ruSAkAra e pAMca kAraNo natpattinA kahyAM be. eNe karIneja puNya pApa janya sva rga narakane viSe gamanAgamana thAya . ane damakamAM je naraka, tiryaca, manuSya ta thA devatAnI covIza gatiyo kahI je. te pramANe navaparaMparAne pAmeje. ane po tAnA napArjelA zunAzuna karma nogave . te te navane viSe jhAnAvaraNAdika A Tha karmane anusAre varte je. jema mATInI narelI tUMbI jalamAM nAkhIe to te mA TInA nArane lIdhe mUbI jAya je. pI jema jema te mATI, temAMthIyobI thatI jA ya tema tema te tUMbI upara AvatI jAya . jyAre badhI mATI nIkalI jAya tyAre pA NInI napara taratI rahe le. paNa pANIthI napara jAya nahI tevI rIte jIva pApa karmathI pAyo thako adhogatine pAme be. panI jema jema te karmanI nyUnatA thatI jAya tema tema te kardhva gatine pAmato jAya je, jyAre badhA karmAno nAza tha I jAya le. tyAre te jIva lokAyane viSe prApta thAya che; paNa tenI upara aloka mAM gamana karato nathI, jevI rIte tuMbI jalanA yoge tuMcI Ave , tema jIva dha mAstikAyanA yoge lokAMta rUpa kavaM gati pAmele. vAdI dhAzaMkA kare le ke, manuSya zAnA balathI sAta rAja loka sudhI Urdhva ga mana kare ? jIva to caudame guNagANe ayogI yAya je. eno uttara diye le ke, jema dhanuSyathI je bANa bUTe be. te pUrva joranA balathI cAle. tene vacamAM bIjo ko I calAvanAro joI to nathI, jyAre dhanuSyamAthI bANa lUTe , te haNane viSeja ni - . - Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Astika nAstika saMvAda. yamita ThekANe pahoto ema samajavU. e viSaya upara bIjA paNa traNa dRSTAMto . kuMnakArano cakra, amino dhUmADo, tathA eraMDIyo e cAra dRSTAMta vaDe jANI levU. ee nAstikaH-karmadaya thayA panI jIva alokaneviSa kema jato nathI! jo jAyato vacamAM tene koNa rokanAro ? AstikaH-calana zaktine sahAya ApanArUM je dharmAstikAya ivya, tenuM tyAM AlaMbana nathI. dharmAstikAya ivya loka pramANeja . te thakI adhika nathI. tethI alokamAM javAne jIva tathA pujalanI gati thatI nathI. ___60 nAstikaH-karmono kyaM karIne sijhAvasthAne pAmelA je siha jIvo te sidhdetre samazreNIe jAyale. paNa sthAnAMtaraneviSe jatA nathI tenuM kAraNa guM ? __ Astika--te samayaneviSe koI preraka nathI. preraNAvinA cakranamaNa thAya nahI, tethI sijhanA jIvo samazreNIe simasilA upara jAya. 61 nAstikaH-sine zarIrano anAva thAyale. tyAre avagAhanA kema kahI ? AstikaH-jema DhArAnuM vAsaNa banAvavAne arthe prathama tenA jevo meno A kAra karavo paDele. temAM te rasa zrotyAthI te dhAtuno tevo AkAra thAyaje. te vAsaNa meNathI bUTU kasyA palI paNa meNano AkAra thAya. kadAca meNa gAlI nArakhIe to paNa te AkArapaNuM jatuM nathI, kemake vAsaNano AkAra je kAyama rahe. te paNa te meNanA AkAra jevoja De; tethI AkArapaNuM kAyama rahe tema jIva je zarIrAkAre thayo. te zarIrano anAva thayA palI paNa sima puru pano AtmA te zarIranI avagAhanArUpe rahe. eTale AnakhAne aMte jevo si banA zarIrano AkAra rahe. tevoja jIvanA pradezono arUpI zrAkAra rahe. __62 nAstikaH--jema jalamAM jala male te ekarUpe thaI jAyaje. ninnatA dekhA tI nathI, tema anaMta siha ekarUpe thaI raheche ke cetana ivyapaNuM juDaM juDaM be. __ AstikaH- jyAre jalanA biMo malIne eka jalano piMma thAya; tyAre eka ja jala kahevAya. paNa jyAre jalanA biMDa judA judA hoya tyAre biMDa kahevA yale. eka jala kahevAya nahI. tema siha paNe sarva ekaja be; paraMtu cetana 6 vye karI sarva ninna ninna le. te upara dRSTAMta; jema aneka zIpIyothakI utpanna thaelA aneka motIo judA judA hoyaje, tethomAMnA keTalAeka laIne eka moTo Dhagalo kariye. ne par3hI teyo viSe vicAra kariye ke e DhagalAmA ekatA anekatA guM ? to tarata jaNAze ke te motIyo najvalatA guNarUpe sarva eka be. paNa Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAstika nAstika saMvAda. kArarUpe sarva judA . tebha siddho sarva siddhatArUpe to eka be. paNa cetana ivya rUpe judA, eviSe dhAnyanA puMja vagaire ghaNA dRSTAMto be tethI vicAra jevuM. valI sarva sonuM siddharUpapaNuM eka sarakhuM hovAthI jAti vAcakapaNe tesro ekaja kahevAya; paNa ivyapaNe anaMtA kahevAyave, mATeja jagatamAM evI vadaMtA beke, " prabhu ekamAM aneka be, ghane anekamAM eka be" koI siddha mAM moTA nAhanApa nathI, sarva samAna be moTAmAM moTApaNuM tenI potAnI apekSA e nathI yatuM paNa bIjA nAhanAnI apekSA e thAyale, moTo potAnA svarUpe karI cuM moTApaeM pAmeve, jo moTo kahetuM to koI kAle nAhAno thavAno saMbhava thaze ane nahA no thayAthI svarUpamA apUrNatA yajJe, mATe siddha badhA sarakhA be. ema jANavuM. khane siddha jananA karmanA aMza sarva daya thaI gayAthI punarapi jagatamAM yAgamana tuM nathI. jema guMjelA anAjanA dANAne pRthvImAM vAvIe to te uge nahI; tema si-6 paNa pADhA saMsArI jIva thAya nahI. kemake saMsAramAM yAvaduM karma vinA yatuM nathI. 63 nAstika:- Izvara pRthvIno nAra utAravAne arthe avatAra dhAraNa karele e vAta satya ke mithyA ? 210 prAstika:- Izvarane to koI zatru mitra nAva nathI. tema batAM dAnavane mAra vAsAru tathA devatAyAne nirbhaya sukhI karavAsAru avatAra dhAraNa kare to dAnava zatru ne devatA mitra tayA ke nI! jene zatru mitra nAva hoya to te Izvara zAno ! khane dAnavone prathama utpanna zAsAru kasyA ke jeone mAravAsAru po tAne mAtAnA udaramAM yAvI nAnA prakAranI vedanA sahana karIrI saMgrAmAdika Apatti veThavI paDI ! valI dAnava ne devatAoono Izvara to ekaja be, sarvamAM teja IzvaranI kalA be. tema batAM dAnavanI utpatti karI tethI IzvaramAM jJAnapaeM vaze saMsAramAM traNa prakAranA jIva hoya be. eka dharmI, bIjA pApI, trIjA mahApApI. je koIne mAre nahI te dharmI kahevAyale. je bIjA jIvane mAre te pApI kavAyave ne je potAnA jIvano ghAta kare te mahApApI kahevAyale. Izvare deva tathA dAnava vagairenI utpatti kara temAM pote aMzarUpe praveza ko aai tene mAkhAthI AtmaghAtI Tharaze ne tema tasyAthI mahApApI kahevAze. 64 nAstikaH - snAne karIne zuddha vuM e muktinuM aMga be. prAstikaH - peTamA roga hoya ne zarIranI bAhera lepa lagADIe to te roga kadI maTe nahI. tema zrAtmAnA karma vikAra te zarIra gucithI koI kAle jAya nahI. e Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Astika nAstika saMvAda. 11 upara dRSTAMta kahU~ . jema koI moTI havelImA bAlaka mUtasyo hoya te zurU karavA ne jeTalI nUmi bagamI hoya teTalIja dhovI jAiye. tema zarIrarUpa havelI karme karI malIna thaI hoya teTalIja tapasAyeM karI zurU karavI. paNa AkhA zarIrane snAna, maUna, svaja vastrAdika, tathA sugaMdhyAdika karavAnu kAMI kAma nathI; snAna to sola zRMgAramAMno prathama zRMgAra .te sarva zRMgArano tyAga kare tyAre brahmacArI kahevAya. karma nirjarAne arthe munine brahmacarya vrata pAlavo kahyo tethI paNa snAna karavU nahI evaM siha thAya . 65 nAstikaH-yaha uniyA saba khudAne paidA karI hai. AstikaH-yaha 'niyA saba khudAkI karI hovai to jo khudAkA baMdA haravakhata khudAkI baMdagI karai, kurAna bAMce, namAja kare, au rojA rakhai, tisIkU unIyAMkI niyAmate jaisekI Ala aulAda zrau paisA vagairA milanA cAhiye; au hiM' va gairA saba phakIrake mAphaka honA cAhiye. taise to nahI hotA hai. dUsare nI tha bI saltInata vAle AMkhoke sAmane maujUda hai. isa vAste ye bAta rAsta nahI hai jo hovai hai so saba takadIrase hovai hai. 66 nAstikaH-yA saMsAra rAme utpanna kasyo be. __ AstikaH- jo thA jagata rAmanu upajAvekhaM hoya. to jetho hameza rAmanIna kti kare. purANa vAMcele. vaMdanA kare. tathA ekAdazI Adika vrata rAkhe tezrone sarva vyAdika saMpatti malavI joye. bIjAyone vipatti hovI joye. te ma to dogAmAM AvatuM nathI. bIjA musalamAnAdika paNa mahA saMpattivAna dIThA mAM Ave ne tethI badhuM karmAdhIna be. __67 nAstikaH- aMgadAna ( kanyAdAna ) dIdhAthI puNya thAya ne. kemake. strIpu ruSa halImalI maithuna kriyAnA surakhane pAme le. tenuM phala dAnadenArAne thAyale. ___ AstikaH-nAI, tArA jevo pUrvapadI to eke malyo nathI. teM to ADo AMka vAlyo. paNa nAI, maithuna kiyA to sarva thakI agu6 : yavana loko paNa imAma nA dazarAnI kriyA kare: tyAre maithuna sevyAnA vastra paherIne karatA nathI kemake te vastrane tezro nApAka kahe. temaja hiMDyo devapUjAmAM, vratane divaze tathA tIrthayAtrAmA maithunano tyAga kare. je mumukha (muktinI nA karato hoya) teNe prathama maithunano tyAga karavo. e kRtya narakano hetu dovAthI sarvathA niMdanIka le. iti zrI bAstika nAstikano saMvAda saMkSipta rUpeM samAptaH Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 samyakta saDasambola sakAya. // zrI jinAya namaH // atha zrIyazovijayajI upAdhyAyakRta samyaktanA saDasava bolanI sajAya prAraMbhaH // // // dohA // saTha bolanI / kahi I sukRta vallikAdaMbinI / samarI sarasati mAta // samakita saDa madhurI vAta // 1 // samakita dAyaka gurutaNo / pacnuvayAra na thAya // nava koDAkoDe karI / karatAM sarva upAya // 2 // dAnAdika kiriyA na diye / samakita vi zivazarma // temATe samakita vaDUM / jANo pravacana marma // 3 // darzana moha vinAzathI / je nirmala guNagaNa || te nizcaya samakita kahyo / tehanA ehi // 4 // // DhAla || dei dei darasaNa ApaNU, edezI // // cana saddahaNA tiliMga be | dazavidha vinaya vicArore // tri buddhi paNa dUSaNa | khAva prajAvika dhArore // 5 // caTaka // pranAvika praDa paMca nUSaNa / paMca lakSaNa jANiyeM // SaT jaya pad yAgAra nAvana | vidA mana thApiyeM // 5 // SaTa vAla samakita taNA saDasava | neda eha udAra e // ehano tatva vicAra karatAM / lahIje navapAra e // 6 // DhAla // cadu viha sadahA tihAM / jIvAdika paramabore // pravacanamAM je jASiyA / lIje te airat // 7 // e // tehano artha vicAra kariye / prathama sahA kharI // bIjI sahaNA tehanA je | jAe muniguNa javaharI || saMvega raMga taraMga kIje / mArga zuddha kahe budhA || tehanI sevA kIjiye jima / pIjiye samatA sudhA // 8 // DhAla // sama keta jeNe hI vamikaM / ninhava ne baMdAre || pAsabAne kuzIliyA te / veSa vimaMbaka maMdAre // e // trUTaka // maMdA khanANI dUra DhaMko / trIjI saNA grahI // parada zanIno saMga tajiye / cothI sahahaNA kahI || hINAtalo je saMga na taje / teno guNa navi rahe || jyUM jaladhi janamAM nayUM gaMgA | nIra jUpaNU lahe // 10 // || DhAla || kapUra hove prati kajalUM re; edezI // // traNa liMga samakita tapAre / pahilo zruta nilASa // jehathi zrotA rasa lahere / jevo sAkara khre| prANI, dhariyeM samakita raMga / jima lahiye sukha anaMga re / prANI, Teka // 11 // taruNa sukhI strI parivakhore catura suNe suragIta || tehathi rAge prati ghaNo re / dharma sulyAnI rI tare / prANI0 // 12 // nUkhyo ghaTavI tasyo re / jima dvija ghevara caMga || be tima je dharmane re / tehija bIjUM liMga re / prANI0 // 13 // vaiyAvacca guru devanUMM 1 Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyakta saDasambola sajAya. 213 re / trIjuM liMga nadAra // vidyA sAdhaka taNi pare re / Alasa naviya lagAra re / praannii||1|| // DhAla // prathama govAlAtaNe navejI, e deshii|| ||arihNt te ji na vicaratA jI // karma khapI duA si6 // cezya jiNa paDimA kahI jii| sUtra siddhAMta prasiH / catura nara, samako vinaya prakAra / jima jahiye samakita saar| catura // 15 // dharma khimAdika nAkheyo jii| sAdhu tehanA geh||yaacaary thA cAranA jii| dAyaka nAyaka jeha / catura // 16 // napAdhyAya te ziSyane jii| sUtra naNAvaNa hAra // pravacana saMgha vakhANiye jii| darasaNa samakita sAra / ca tura // 17 // nagati bAhya pratipattithI jii| hRdaya prema bahumAna // guNa thuti avaguNa DhAMkavA jii| AzAtananI hANa / catura // 17 // pAMca neda e daza ta No jii| vinaya kare anukUla ||siice teha sudhA raseM jii| dharma hada mUla / ctur|| // 1 // DhAla // ||dhobiiddaa tUM dhoe mana, dhotIyU re|| ||edeshii|| ||trnn disama kitataNI re / tihA~ pahilI mana zudire // zrI jinane jinamata vinA re / phUTha sa kala e buddhi re|| catura vicAro cittamAM re / Teka // 20 // jina jagate je navi thayu re / tebIjAthi navi thAya re|| evaM je mukha nAkhiye re| te vacana zuddhi kahivAya re / ca tura0 // 21||ledyo nedyo vedanA re / je sahato aneka prakArare ||jinn viNa para sura navi name re| tehanI kAyA zurU nadArare / catura // 2 // ||ddhaal ||muni jana mAraganI, e dezI // // samakita dUSaNa pariharo / temA pahilI ne zaMkA re // te jina vacana mAM mata karo // jehane samanapa raMkAre / samakita dUSaNa pari haro // Teka // 23 // kaMkhA kumatanI vAMDanA / bIjUM dUSaNa tajiye ||paamii surataru prgddo| kimabAgala najiye // samakita // 24 // saMzaya dharmanA phalataNo / vittigilA nAme // trIjUdUSaNa prihro| nija guna pariNAme // samakita0 // 25 // mithyAmati guNa varNano / TAlo coyo doss|| unmAragi zugatAM duve / unamAraga poSa ||smkit0 // 26 // pAMcamo doSa mithyaamtii| paricaya navi kIje // zma guna mati araviMdanI / na lI vAsanA lIje // samakita // 27 // // DhAla // noliDA haMsAre viSaya na rA cIye, e dezI // ATha pranAvika pravacananA kahyA / pAvayaNI dhuri jANa // va tamAna zrutanA je arthano / pAra lahe guNa khANa // dhana dhana zAsana maMmana mu nivarA / Teka // 27 // dharma kathI te bIjo jANiye / naMdikheNa pari jeha // ni ja upadezere raMje lokane / je hRdaya saMdeha / dhana dhana ||she|| vAdI trIjore ta ke nipuNa nasyo / manavAdI pari jeha ||raajdaarere jayakamalA vare / gAjato jima Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 samyakta saDasambola sajAya. meha / dhana dhana // 30 // navAdu pari jeha nimitta kahe / paramata jIpaNa kA ja // teha nimittIre cotho jANiye / zrI jinazAsana rAja / dhana dhn0||31|| tapa guNa kapara rope dharmane / gope navi jina ANa // Azrava lopere navikope ka daa| paMcama tapasI jANa | dhana dhana // 32 // to vidyAre maMtra taNo bali / jima zrIvayara muNiMda // sima sAtamore aMjana yogthii| jima kAlika muni caMda / dhana dhana0 // 33 // kAvya sudhArasa madhura artha nayA / dharma hetu kari jeha // siisena pari narapati rIjave / ahama vara kavi teha / dhana dhana // 35 // java navi hove pra nAvika ehavA / tava vidhi pUrava aneka // jAtrA pUjAdika karaNI kare / teha pranAvi ka ka / dhana dhana ||35||ddhaal|| satIya sunjnynii| e deshii|| ||sohe samakita jehthii| sakhi jima AnaraNe deha // jUSaNa pAMca te mana vasyAM / sakhI mana va syAM / temAM nadI saMdeha / mupha samakita raMga acala hoyo / Teka // 36 // pahi khaM kuzalapaNuM tihAM / sakhI vaMdana ne paJcakhANa // kiriyAno vidhi ati ghaNo / sakhI Acare teha sujANa / mupha // 37 // bIjUM tIratha sevnaa| sakhI tIratha tAre jeha // te gItAratha munivarA / sakhI tehasU kIje neha / mupha0 // 37 ||n gati kare guru devanI / sakhI trIjU nUSaNa hoya // kiNahi calAvyo navi cale / sakhi cothu nUSaNa joya / mupha0 // 35 // jinazAsana anumodanA / sakhI jeha thI badu jana DhuMta // kIje teha pranAvanA / sakhI pAMca jUSaNanI khaMta / muka0 // 40 // // DhAla // ima navi kIje ho, e deshii|| // lakSaNa pAMca kahyAM sa makita taNA / dhura upazama anukUla / suguNa nara // aparAdhI sUM paNa navi ci tthkii| ciMtaviyeM pratikUla / suguNa nara / zrI jinanASita vacana vicAriye / Teka0 // 41 // suranara sukha je duHkha kari lekhave / vaMDe zivasurakha eka // su0 // bIjUM lakSaNa te aMgIkare / sAra saMvega suMTeka / su shriijin0||42|| nAraka cAraka sa manava mngyo| tAraka jANine dharma / su0||caahe nikala, nirveda te / trIjU la kRSNa marma / su0 / zrI jina // 43 // ivyathakI duHkhiyAnI je dayA / dharmahI pAnI nAva / su0 // cothu lakSaNa anukaMpA kahI / nija zakate manalyAva / su0 zrIjina 44 // je jina nAkhyaM te nahi anyathA / ehavo je dRDha raMga / su0 te AstikatA lakSaNa pAMcamuM / kare kumatino e naMga / su / zrIjina // 15 // // DhAla // jina jina prati vaMdana dise, e dezI // para tIrthI paranA sura teNe / cai tya grahyAM vali jeha // vaMdana pramukha tihAM navi karavU / te jayaNA SaTa neya re / - Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyakta saDasambola sajAya. 15 navikA, samakita yatanA kIje / Teka // 16 // vaMdana te kara joDana kahiye / na mana te zIsa namADe / dAna iSTa annAdika devU / gaurava jagati dekhADere / navi kA0 // 47 // anupradAna te tehane khiye| vAra vAra je daan|| doSa kupAtre pAtra matiye / nahi anukaMpA mAna re / navikA0 // 40 // aNa bolAve jeha nA khavU / te kahiye AlApa // vAra vAra bAlApa je karavo / te kahiye saMlApa re / navikA // 4 // e jayaNAthI samakita dIpe / vali dIpe vyavahAra // emAM paNa kAraNathI jynnaa| tenA aneka prakAra re / navikA0 // 50 // DhAla // lalanA nIdezI // gurU dharamathI navi cale / ati dRDha guNa AdhAra lalanA // to paNa | je navi tehavA / tehane eha AgAra / jalanA // 51 // bolyu tehaq paaliye| daMti daMta sama bola / lalanA // saGananA urjana taNA / kanDapa koTine tolAla lnaa|bo||5||raajaa nagarAdika dhaNI / tasa zAsana aniyog| lalanA / tehathI kArtikanI pare / nahi miyyAta saMyoga / lalanA ||bo||53||melo janano ghaNa khyo| bala corAdika jANa / lalanA ||ssetrpaalaadik devatA / tAtAdika guru vANa / ja snaa||bo||5||vRtti kurlana AjivikA / te nIkhaNa kaMtAra / lalanA // te hete dU SaNa nhii| karatAM anya yAcAra / lalanA ||bo||5||ddhaalaaraag mhaar|| nAvije resamakita jehathI rUaDUMte nAvanAre nAvo manakari prvdduuN||jo samakita re tAjUM sAjU mUla re // to vrata taru re dIrya zivapada anukUla re||56||truuttk|| anukUla mU la rasAla samakita / tehaviNa mati aMdha re // je kare kiriyA garva jariyA / teha phUlo dhaMdha re||e prathama nAvanA guNo rupddii| suNo bIjI nAvanA // bAra' samaki | ta dharmapuranuM / ehavIte paavnaa||5||ddhaalaatriijii nAvanA re samakita pITha jo dRDha sa hI // to moTo re dharma prAsAda mage nahI // pAzye khoTe re moTo maMmANa na zonI ye // teha kAraNa re samakitasUM cita thonIyeM ||||truuttk||thoniiyeN cita nita ema nAvI / cothI nAvanA nAviye // samakita nidhAna samasta guNanuM / eha, mana lA viyeM // teha viNa bUTA ratna sarikhA / mUla uttara guNa save // kima rahe tAke jeha haravA / cora jora nave nave ||nnaaddhaal||naavo paMcamI re nAvanA sama dama sAra re pRthavI pare re samakita tasa AdhAra re // baThI nAvanA re nAjana samakita jo mi le|| zruta zIlano re to rasa tehamAM navi ddhle||6||truuttkaanvi Dhale samakita jAva nA rasa / amiyasama saMvarataNo // SaTa nAvanA e kahI ehmaaN| karo Adara a ti ghaNo // ima nAvatA paramArtha jalanidhi / hoi ninu Ukajola e|| ghana pavana Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyakta saDasambola sajAya. puNya pramANa prgtte|cidaanNd kalola e||61||ddhaalaaje muniveSa sake navI mI e desh| Thare jihAM samakita te thAnaka / tehanA paTa vidha kahiye re|| tihAM pahilaM thAnaka ka ne cetana / lakSaNa Atama lahiyeM re // khIra nIra pareM pujala mizrita / paNa ehathI ve alago re||anunv haMsa caMca jo lAge / to navi dIse valago re||6|| bIjU thAnaka nitya AtamA / je anubhUta saMnAre re // bAlakane stana pAna vAsanA / pUrava java anusAre re // deva manuja narakAdika tehanA / je anitya paryAya re // ivyathakI avicalita akhaMmita / nija guNa AtamarAya re // 63 // trIjU thAna ka cetana kartA / karmataNe ne yoge re // kuMnakAra jima kuMjataNo je / daMmAdi ka saMyoge re // nizcayathI nija guNano kartA / anupacarita vyavahAre re // ivya karmano nagarAdikano / te upacAra prakAre re // 64 // cothU thAnaka te noktA / puNya pApa phala kero re // vyavahAre nizcaya naya dRSTaM / cuMje nija guNa nero re // paM cama thAnaka ke parama pada / acala anaMta sukha vAso re // Adhi vyAdhi tana ma nathI lahiye / tasu anAve sukha khAso re // 65 // tuM thAnaka modataNU / saM yama jJAna upAyo re // josahije lahiye to sghle| kAraNa niHphalathAyo re // kahe jJAna naya jJAnaja sAcUM / te viNa phUThIkiriyA re // na lahe rUpU rUpU jANI / sIpa jaNI je phiriyAre // 66 // kahe kiriyAnaya kiriyAviNa je / jJAna teha sUM karaze re||jl pesI kara pada na halAve / tArU te kima tarase re|| dUSaNa nUSaNa je zahAM bagulA / naya ekekane vAde re // siddhAMti te behu naya sAdhe / jJAnavaMta a pramAde re // 67 // iNi pare saDasaTha bola vicArI / je samakita bArAhe re // rAga deSa TAlI mana vAlI / te samasukha avagAhe re // jehano mana samakitamAM nizcala / koI nahI tasa tole re // zrI naya vijaya vibudha paya sevaka / vAcaka ja sa ima bole re // 6 // 22. ICHAR 102) 10.20.CcCOG // iti zrI samyakta saDasambola sajAya samAptaH 1R PAR CARA Ghorah, SNCU 55 CCC drabindu SHANT mala MHAPA CCC Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zRMgAravairAgyataraMgiNI. OM zrI jinAya namaH atha zrI zaMgAravairAgyataraMgiNIprAraMnaH saMskRtaTIkAnA ko AraMnamA maMgalAcaraNa kare. napajAtiuttaM // zrIpArzvanAyaM praNipatya naktyA puri sthitaM zrIphalavacikAyAM // zaMgAravairAgyataraMgiNI yA vyAkhyAnanAvyA kriyate mayA sA // 1 // arthaH- zrIphalavakiAnAmanI purIneviSe sthita zrIpArzvanAtha nagavAnane na ktivaDe praNAma karIne zaMgAravairAgyataraMgiNI nadInI nAvikArUpa vyAkhyA huM karuMnu. __ avataraNa-zrIsomapranAcArya, vairAgyanI vAsanAvaDe zRMgArane dUSita karanAra | tAM thA zRMgAravairAgyataraMgaNI nAmano graMtha karavAnI kaamnaaekr| strIrUpa niM dA karavA yogya ve evaM pratipAdana kre.|| 1 // zArdUlavikrIDitaMTattam // dharmArAmadavAgnidhUmalaharIlAvaNya lIlAjupa stanvaMgyA yamitAnvilokya tadado vAlAnkimu tkaMThase // vyAlAn darzanatopi muktinagaraprasthAnavighnada mAn matvA dUramamUn vimuMca kuzalaM yadyAtmano vAMbasi // 2 // arthaH-aho ! A dharmarUpa vananeviSe dAvAgninA dhumADAnI paMktinA jevA zyA mavarNavAlA, sUkSmaaMgayukta zarIravAlI strIyonA bAMdhelA je vAlo ne, tene joii| ne tUM kema AnaMdane pAmele ? jo tUM potArnu sAru thavAnI ilA karato ho to, je nA darzanekarI muktirUpa nagarInA mArgamAM vighna thAyaDe, evA vAlone vyAla (sa pa) rUpa mAnIne dUrathI tyAga kara. eNekarI vairAgyarasa dAvIne zaMgArane dUSita kasyo; jema sarpa lAMbA ane kAlA hoya, temaja strInA vAla paNa lAMbA ane kAlA hovAthI, tezrotuM sAdRzyapaNuM kajhuMDe; jema sarpane jotAMja ApaNe dUra nAzI jaiye baiye. tema te vAlone jotAMja teyono tiraskAra karavo jozye. zakunazAstramA kaDaMDe ke, koI bAhera gAma kAme jato hoya te vakhate jo mA rgamAM sApa male to te kAmamA vighna paDatAM te kAryanI sidi thAya nahI; temaja Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 zRMgAravairAgyataraMgiNI. muktirUpa nagarInA mArgamAM stronA vAlarUpa sarpa jo khADe yAve eTale tezromAM moha utpanna yAya to moTo vighna thAyale, mATe e sarvathA tyAga karavA yogya d. upara kaM ke, strIpranA bAMdhelA vAlane vyAlarUpa jAe; e ThekA kavie ca matkAra rAkhyo ne ke, vAlazabdamAM yakAra malyAthI vyAjazabda thAyabe; mATe vA lane vyAla kahetuM yogya be. ene zleSAlaMkAra kahele. yA vRttamAM, sarpa cAlatI vakhate jema vAMkocUko thaI jAyate; tema strInA ke za viDIyAlA hoya tene kaviloko zreSTha kahebe khane jema sarpano raMga yati kAlo hoya, tema strInA yati kAlA raMgavAlA vAla hoya, to te zreSTa kahevAya be evaM rIte vAlana] je zreSThatA be, te viSayaka zRMgAra rasa darzAvyobe, ghane je ma mArgamA sarpa grAma yAve to kAryasiddhi thAya nahI; tema guNasthAnaka nisara fii caDatAM puruSane vacamAM strInA kezano moha utpanna thayo to tethI zreNI yAro hanI siddhi yatI nathI; evI rIte vAlanI je nirbhartsanA kIdhIle te viSayaka vairA gya rasa darzAvyo. // 1 // ye kezA lasitAH sarorudadRzAM cAritracaM pranAbhraMzAM noda sahodarAstava sakhe cetazcamatkAriNaH // kezAnmU rttimato'vagamya niyataM dUreNa tAnutsRjenacet kaSTaparaMpa rAparicitaH zocyAM dazAmeSyasi // 2 // artha :- he sakhA, kamalapatranA jevAM netrovAlI strInA dedIpyamAna keza, cA ritrarUpa caMDnI jyotino nAza karavAviSe meghajevA be; ane je tArA aMtaHkaraNamAM camatkAra utpanna karebe, tesro mUrttimAna caturiMDiyagamya kleza be; ema nizcaya jAlIne dUra nAkhI de. jo egrono tuM tyAga karIza nahI, to tuM kaSTaparaMparAeM yukta rutunt zoka karavAyogya vyavasthAne pAmIza. yA zlokamAM strInA kezane klezanuM sAdRzya kayuMbe, te khAvI rIte " lasita " e zabda mUlamAM be, eno artha lakAre kasita ke tAM yukta, kezazabdanI kleza zabda thAyale. yA vRttamAM, meghanA varNanI sAthai strInA kezanI barAbarI karIbe. jema yA kAzane viSe megha prati zobhAyamAna dIgamAM yAve, tema strInA mastakane viSe keza prati lasita eTale dedIpyamAna dIgamAM zrAve. strInAM keza je calakatA ho yate zreSTha kahevAya. e mukhya kezanI zreSTatAno viSaya kahetAM aMtaragata te keza Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zRMgAravairAgyataraMgiNI. dhAraNa karanArI strInAM netrone kamalapatra jevAM kahyAMThe ; e badho zRMgAra rasa jANa vo. ane strInA evA keza joIne puruSanA aMtaHkaraNamA madanAdi vikArarUpa cama tkAra utpanna thAyaDe, mATe te klezarUpa kahyAle; kemake, kAmAdi vikAro kvezarUpa kahyADe, klezo aMtaranA viSaya hovAthI caDhunA viSaya nathI, tethoeja jANe keza rUpa mUrti dhAraNa karI hoya nI ! evI natprekSA thAyale. ekAraNathI strInA dedIpya mAna kezane kvezarUpa AgIne teno tuM tyAga kara: evaDe vairAgya rasa drshaavyo.||2|| vsNttilkaadttm|| ye zubodhazazikhaMDanarAducaMmAzcittaM haraMti tava vakrakacA dRzAMgyAH // te nizcitaM sukRtamartya - vivekadehanirdAraNe nanu navakrakacAH sphuraMti // 3 // arthaH- he puruSa, nirmala jJAnarUpa caMna grAsana karavA viSe, strInA vAMkA ke za, rAdu jevA krUra le. te tArA aMtaHkaraNamAM camatkAra utpanna karele. arthAt rA du jema caMino grAsa karele, tema e vAMkA keza tArA jhAnano nAza karanArA le. ane te jANe surUtarUpa manuSyanA vivekarUpa dehaveM vidAraNa karavAne navI karvata ja hoyanI ! e natprekSA le. emAM "vaka kaca" eTale vAMkA keza te " navakaka ca" eTale navI karavatanA jevA je. emakahyAthI zleSarUpa camatkAra jANavo. zrA vRttamAM, strInA vAMkA keza hoya te zreSTa kahyAne. strInA vakrakeza puruSanA manane mohita karele, ethIja aMtaHkaraNamAM camatkAra natpanna karele ema kardA je, mATe e zRMgAra rasa leane strInA vAMkA kezana darzana thatAMja puruSay mana vivhala thAyaje, dehanI paNa zudi rahetI nathI, ane jJAnano nAza thaI jAyane tethI tezrone rAhurUpa kahyAle. temaja vivekarUpa zarIrane kApavAne navI karvata jevA kahyAne, evA jANIne tezrono tuM tyAga kara. e vairAgya rasa jANavo. // 3 // npjaativRttm||alNkRtN kuMtalanAramasyA vilokya lokaH kurute prmodm||vairaagyviirccirN puraMta mamuM na kiM pazyasi kuNtnaarm||4|| arthaH-he puruSa, puSpAdikekarI gUMthelA strInA bAMdhelA kezono samUha eTAne AMboDo joIne loka AnaMdane pAmele; paraMtu e vairAgyarUpa vIranuM chedana karaNA ruM prAsa nAmaka suHsaha zastra le. ema tUM kAM joto tathI? arthAt strInA alaMkRta " kuMtalanAra" eTale je zaNagArIne bAMdhelA keza le, te kuMtanAra eTale prAsa nAma Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 zRMgAravairAgyataraMgiNI. ka zastraja je ema jANavaM. yA tekANe asaM eTale lakArarahita, kRta eTale kare lo, je kuMtalanAra zabda, teno kuMtanAra evo zabda thAya: te yogya le. __ yA vRttamAM, puSpAdikekarI zRMgArelo strInA kezono aMbomo puruSane evo rama pIya lAge ke, te joIne vairAgyavAna puruSano vairAgya paNa magI jAya; evI zreSTatA kahIle, te zRMgArarasa le. ane te duHkhe karIne paNa sahana na thAya evA prAsa nAmaka zastrarUpa batAM vairAgyano nAzakaranAro : mATe teno tyAga kara: e vairAgya rasa . // 4 // . vasaMtatilakATattam // kastUrikAtilakitaM tulitASTamI citte viciMtayasi saukhyAnimittamekam // vAmadhruvAM yadalikaM tadado alIkamityAkhyayaiva parayA pravadaMti rUpam // 5 // arthaH-he puruSa, jemAM kastUrIno tilaka kasyore, tethI aSTamInA caM jevI jenI suMdara nRkuTI dekhAya , te aditIya saukhyanuM kAraNa , evaM tuM aMtaHkaraNa mAM ciMtana kare, te vyartha le. aho ityAzcarye! te strIyo- alika eTale jela lATa de, tene paMDita loko alIka eTale mithyA kahele. arthAt alika evAM be rUpa lalATa vAcaka De; tezromAMnA pahelA rUpane bIjA rUpe karI jANa, eTale la lATane mithyA jANa; e paNa zleSaja le. - yA vRttamAM, aSTamIno caM ardhagolAkAra batA banne khUNAe sarakho dekhAyaje, tenA vacamAM zyAma varNanA cAMdalAnA jevU dekhAyaDe, tethI te ati zonita lAgene, tema strI- paNa vAMkuM lalATa batAM temAM kastUrIno tilaka kasyo hoya. to ati ma nohara dekhAyaDe, te joIne puruSanA mananeviSe ghaNo aAnaMda thAya; te zRMgArarasa be. ane e je kastUrInA tilaka sahita strI- lalATa ati zonAyamAna dekhAyaDe, temA kAMI artha nathI, kiMtu vyartha be; mATe teno tyAga karavo e vairAgyarasa ve. // 5 // upajAtivRttam // na bhUriyaM paMkajalocanAyAzcakAsti zRMgArarasai - kpaatrm||nuuH kiMtvasau sAdhutarA prasUte nibaMdhanaM mohvissmsy||6|| arthaH-he puruSa, kamalapatranA jevAM locanavAlI strInI zonAyamAna cukuTI ne, te jANa zRMgArarasa, eka pAtraja De; te atizaya zreSTa nUmi De kemake, ethakI moha rUpaviSanA vRdano prA va utpanna thAyaDe: arthAt cU eTale cukuTI, te sAdhutarA Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zRMgAravairAgyataraMgiNI. 121 nU eTale bhUmi thAyaDe, ema kayuM; temAM khAvI rIte zleSa ve:- sA eTale prasiddha, dhutarA eTale repharahita evo, cU zabda bhUmivAcaka zabda thayo te yogya be. ya yA vRttamAM, strInI je zobhAyamAna cukuTi, tene zRMgAra rasanA pAtrarUpe kahI be, kemake, ene jotAMja puruSane moha utpanna thAyale, mATe e zRMgAra rasa be; ne e cukuTi nathI paNa moharUpa vipanA vRhane utpanna karanArI sArI bhUmi be, ema kavAtha vairAgya rasa jANavo. // 6 // mAlinIvRttam // navakuvalayadAmazyAmalAn dRSTipAtAn kRta paramadanAzAn vicipatyAyatAhI // iti vadasi mudaM kiM moda rAjaprayuktAn prazamanaTavadhArthaM vidyamanRSTipAtAn // 7 // artha :- he puruSa, vistIrNa netrovAlI strInA kuMvalayanI mAlA jevA zyAmava vAlA, anyamadanA nAza karanArA je kaTAkSa, te mArA upara nAkheDe, ema jANIne tUM zAsAru harSita thAyabe ? are, e je dRSTipAta ( kaTAkSa ) be te prazama rUpa zUravI rano vadha karavA sAru moha rAjAe preraNA karelA kaSTipAta eTale talavAranA pAta (ghA) be; ema jAe; hI dRSTipAtano iSTipAta yAvI rIte thayo be:- dRSTipAta zabdanuM vizeSaNa mUlamAM " kRtaparamadanAzAn "be; eno zleSa karI yAvo artha thAya be:- kRta eTale kasyo, parama eTale pratyaMta, danAza eTale dakArano nAza thayAthI RSTipAta zabda thAya be te yogya be. yA vRttamAM, vistIrNa netrovAlI strI kahI be, ethI strInA vizAla netrone kavIkho e uttama kahyA be, ema jANavuM, evA vizAla netronA je kaTAkSa, te kuvalayanI mAlA jevA, ne anya madanA nAza karanArA kahyA be; eTale je puruSa napara ku valayanI mAlAnA jevA kaTAkSa pame te puruSa bIjA game tevA madavAlo hoya to paNa tarata te strInI upara mohita thaIne tenA kiMkara jevo thaI rahebe, khAne te potAnI upara strInA kaTA paDayA joine prati AnaMdita thAyale, mATe e zRMgA rasa be; khane evo jubdha elo puruSa moharUpa rAjAne vaza thayo thako duHkhI thAyaDe; kemake, netrakaTArUpa talavAranA ghAekarI tenA prazamarUpa zUravIrapaNAno vadha thAyale. teno tuM tyAga kara, e vairAgya rasa be // 7 // zArdUlavikrIDitaM vRttam // tasyAH kopapadaM yadAnanamaDhorA traM smarannAtmanaH saMtApaM vitanoSi kAnanamahI jhAlA sa Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222 zRMgAravairAgyataraMgiNI. khe tttyjeH|| etasmin vasatA manonavamadAsarpaNa daSTaH pumAn kAryAkAryavivekazUnyahRdayaH kasko na sNjaayte|| arthaH-he sakhA, koparnu sthAna je strI, Anana eTale mukha, tenuM rAtradivasa sma raNa karIne tUM potAne saMtApa karIle ,aho iti khede ! te thAnana nathI paNa kAnana eTale vana : ema jANIne mUkI de, kemake, e vanamA rahenAro je kAmarUpa sarpa, te je puruSane daMza kare, te puruSano hRdaya kAryAkArya vivekathI zUnya thaI jAyaje, evo koNa De, ke je ukta vivekazUnya na thAya! kiMtu sarva thAyaja le. sAmAnya sarpanAviSe karIne mUrbita thaelo puruSa paNa zUnya hRdayavAlo thaI jAya, to jene sarpa daMza kasyo hoya tenuM guM kahe ! ahIM kopapada Anana kAnana . ema kayuMje, tethI kopapada eTale kakAra ne upapada eTale samIpapada jeno evo Anana zada kAnana zabda thAya ne te yogya be, ezleSa le. . A vRttamAM, strInU mukha kopAyamAna karyu tenuM kAraNa e ke, strInI mukhamujJa yatkicit kopAyamAna puruSane dIvAmAM Ave to tene kAmavikAra natpanna thAyane athavA koI kAraNane lIdhe strIne rIza AvIne puruSane potAnI mukhamujJa kopAya mAna karI dekhADyAthI tene prIti utpanna thAyaje, ane vividha prakAre tene sama jyAvyAnI AturatAne lodhe kAmavikAra natpanna thAyale te ahIM zRMgArarasa jANavo, ane strInA mukhane vana jevaM kartuM , ne temAM kAmarUpa sarpa rahe je te daMza karIne puru panA hRdayane zUnya kare eTale sArAsAra vivekarahita kare ; arthAt mRtakatu vya kare , tethI teno tuM tyAga kara. e vairAgyarasa jANavo. // 7 // upajAtiTattam // sAkAramAlokya mukhaM taruNyaH kiM mugdhabujhe muda maaddhaasi||idN hi cittabhramanATakasya vicaraNairAmukhamAcaca // // arthaH- herUDIbuddhivAna puruSa, taruNa strI, sAkAra eTale suMdara mukha joIne 'tu zAsAru AnaMdita thAya! e mukhane vidhAna puruSa nizcaye karI citta bhramarUpa nATakanu thAmukha eTale AdyAraMna kahele. ahIM sAkAra eTale AkAra sahita je mukha hoya te yAmukha le, te yogya ve. _ thA vRttamA, taruNa strIne suMdara mukha kayuM , tenuM kAraNa e ke mukhanI suMdaratA tArumpapaNAma hoya. te game tevI sArIbuddhivAlA puruSanI buddhine vinrama kare be. eTale mohita karele. e zRMgAra rasa le. ane taruNa strI, mukha cittavinramarUpa Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 223 zRMgAravairAgyataraMgiNI. nATakano AdyAraMna . eTale strInu mukha joIne mohano AraMna thAya le. jema nA Takano yAdyAraMna sUtradhAra ane naTIpramukhanA gAyana mArA thAyale, te jonArA puruSanA cittane moha utpanna karele. tema e paNa jANavU. teno tuM tyAga kara. e vairAgya rasa De. // e|| vasaMtatilakAvRttama ||kaamjvraatrmte tava sarvadA''syaM vA madhruvAM yadi kathaMcidavAptumitrA // yatnaM vinApyakhilaja nmaparaMparAsu tajjAtameva navato nanu sarvadAsyam // 10 // arthaH- he kAmarUpajvarathI pIDAyamAna thaelI mativAlA puruSa, jo sarvadA eTale sarva kAla suMdara cukuTivAlI strIne Asya eTale mukha, koI paNa prakArekari tane prApta thavAnI ibA hoya, to nizcayekari yatnazivAya saMpUrNa janmaparaMparAne viSe sarvadAsya eTale sarvanuM dAsapaNuM tane thayajhuMja De, ema jANavU. bAzlokamA be ThekANe 'sarvadAsya " e zabda Avelo . te baneno artha ninna ninna thAya be. tethI ahiM yamaka jANavo. __ yA vRttamAM, suMdara cukuTIvAluM strI, mukha kayuM , ethI je strInI trukuTi sA rI hoya, te surUpa dIgamAM AveLe. tenu mukha kAmI puruSane ati priya lAge. ane tene jotAMja kAmIpuruSanI mati kAmajvarathI pIDAyamAna thAyaDe, eja zahAM zRMgAra rasa De. ane evA strInA mukhanI prAptinI bA je puruSa karele te janmo janmane viSa parAdhIna rahe. mATe teno tUM tyAga kara e vairAgya rasa jaannvo.||1|| zArdUlavikrImitaM uttam // tasyAH sAdhuradaM vilokya vada naM yaH saMzrayatyaMjasA mukkhA muktipathaM dahA pravizati bhrAM tyA sa uga vanam // taccAtyaMtamacArubazvasatiryenAtra rA gAdinizcorairdharmadhanApahArakaraNAtkaSTaM na kiM praapyte||12|| arthaH- te strIneM "sAdhu radaM" eTale sArA dAMtavAluM vadanaM eTale mukha jo ine je puruSa vege karI teno Azraya kareje, eTale temAM lubdha thAyaDe te puruSa, hA hA iti khede ! muktimArgane mUkIne, vasatine aramya karIne duHkhekari pa Na gamana na thAya evA vananeviSe brAMtie kari praveza kareje. te vana maryAdArahi tale, temAM gamana karanArA puruSatuM dharmarUpa dhana rAgAdika coro haraNa karI jAya ne tethI ye kaSTanI prApti thatI nathI? ahiM sAdhuradaM vadana je je te vana ne e Jain Education Intemational Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 zRMgAravairAgyataraMgiNI. makaM . grAmaH- - sAdhuradaM e zabdano padaccheda kariye to sAdhuH khadaM e be pada judA thAyale emAMnA yadaM padathakI dakAra rahitapaNuM yAyale, ema vadananuM vana thAyale, te yogya be. yA vRttamAM, sArA dAMtavAlI strInuM mukha jotAMja puruSanuM mana lubdha thaI jA be. muktino mArga je dharmadhyAnAdika tene te mUkI de be. jene vasati sArI jA gatI nathI, madanane vaza thayo thako vanAdika ekAMta sthalamAM te strIsahita athavA strInA yAgamananI vAvAna thayo thako vAsa karebe, ane tethI mahAkaSTa sahana karele, evo strInA mukha darzanano je prabhAva te yahiM zRMgAra rasa be. ane strInA mu kharUpa je vana temAM je puruSa praveza karele tenuM dharmarUpa dhana rAgAdika cora lUMTI jiye be. mATe temAM lubdha yavuM nahIM. e yahiM vairAgya rasa be. // 11 // pRthvIvRttam | yiyAsasi navodadheryaditaTaM tadeNIdRzAmadInamadharaM dharaM parihareH paraM dUrataH // idAsphulanato'nyathAvizadavAsanAnau stava vajiSyati vizIrNatAM na bhavitA tato vAMbitam // 12 // arthaH- he puruSa, jo tuM yA saMsAra samuDno pAra jebAnI ivA karato ho, to ha riNI jevAM netrovAlI strIyonA hIna eTale mRtAdivaDe paripUrNa, adhara eTale praSTarUpa ghara eTale parvata je be tene tuM dUra nAkhI de. te jo tuM nahIM mUkIza to te tanA saMghaTTananA yoge tArI nirmala vAsanArUpa nokA nAMgI jajJe. tethI tAruM ive luM pAra paDaze nahI. jema samuDmAM parvatanA lAgavAthI vahANa nAMgI jAya to javA yAvavAdika iSTasiddhi yatI nathI. te pramANe tuM paNa yA jaba samuDne pahele pAra pahocI zakaza nahI. yahIM yahIna adhara je ve te ghara eTale parvataja be, ema kahyuM be, te grAmaH- je hIna eTaje prakAre kari hIna eTaje rahita adhara zabda te dhara zabda thAya be, te yogya be. pa yA vRttamAM, strInAM netrone hariNInAM netronI barAbarI karIle, eTale hariNI nAM netro ati vizAla ghane suzobhita hoya tema strInA netro paNa prati vizA la tathA suzonita hovAthI puruSanuM mana kheMcI liye, tathA je kAmI puruSa be tene strInA adharAmRtane viSe ghaNI prIti hoyate, mATe amRtekarI pUrNa adhara kahyAM be, te gAra rasa bene te adhara be te parvataja be, kemake, je puruSa te adha raviSe lubdha thAyale te saMsArathI bUTI zakato nathI. e vairAgya rasa be // 12 // Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zRMgAravairAgyataraMgiNI.. 225 zikhariNIdattam // na jAtIdaM bhrAtaH sphuradaruNaratnaughakiraNapratA naM tanvaMgyAstaralataralaM kuNddlyugm||dm jugdhaM puMsAmiha virahasaM yogadazayovalacokAnaMgajvalanayugidaM kuMDayugalam // 13 // arthaH- he nAI, dedIpyamAna raktavarNa ratnono kiraNasamUha le jenAviSe, tathA " tarala taralaM" eTale je atyaMta caMcala le. evA kRzAMgI eTale pAtalA AMgavAlI strI nA je "kuMmalayugaM" eTale je be kAnanA kuMmalabe te zojatA nathI; kiMtu virahadazA ane saMyogadazAmAM zoka tathA kAmAgmiekarI yuktale eTale virahAvasthAmAM zokAvi nAva, tathA strIpuruSanI saMyogAvasthAmAM kAmAnino AvirbhAva thAyale. ane yA saMsAraneviSe puruSanA zAMtirUpa dUdhane bAlavAvAlA e kuMmayugala eTale be kuMma ema jANa. ahIM kuMmalayuga te kuMmayugala thAya be. te yAvIrIteH-kuMmalayuga zabdanuM vi zeSaNa taralataralaM evaM be. eno zleSArtha Ama :- taralatara eTale caMcala ne.sa eTale lakAra jemAM evo je kuMmalayuga zabda: temAMno lakAra kahADI nAkhiye to kuMmayuga zabda thAyaDe; ane yuga zabda thayA panI tenA aMtamAM lakAra joDIye to kuMmayugala zabda thAyale. te yogya . _ yA vRttamAM, strInA kAnaneviSe dedIpyamAna ratnajaDita je be kuMmala hoya, te strInA rUpamA ati vRddhi kare. ane caMcala hovAthI ati suzonita dekhAyale temAM paNa kazAMgI eTale pAtalA aAMgavAlI strIne ati zone. e zaMgAra .a ne e je be kuMmalabe te zonAkAraka nathI paNa virahadazA tathA saMyogadazAmAM zo ka tathA kAmAninA natpanna karanArA be, e puruSanI zAMtirUpa dUdhano nAza karanA rA ne tethI kuMDarUpa , teno tUM tyAga kara. e vairAgya rasa . // 13 // anuSTuttam // tADaMkaM saspRhaM tasyAH pazyan mUDhaH pare , nave // naro narakapAlenyastADaM kaM na sahiSyate // 14 // arthaH- he mUrkha puruSa, te strIna sAnilASa "tAmaMkaM " eTale karNanUSaNa ava lokana karatAM Agala AvanArA navamadhye naraka pAlana karanArA adhama paramAdhA mI puruSonI pAzethI "kaMtADaM" eTale koNa AghAta sahana karanAra nathI? tha pitu sarva AghAta sahana karaze. ahI "tADakaM" e zabda be vAra aAvyoDe, tezro no artha ninna ninna . e yamakAlaMkAra . Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 zaMgAravairAgyataraMgiNI. / A vRttamAM, strInA kAnanA kuMmala jotAMja puruSane evI anilASA thAyane ke e kuMmalekarI zonAyamAna strI mane prApta thAya to sAlaM. e zaMgAra rasa be; ane a jilASAe karI strInAM kuMDalone je puruSa juve ne te thAvatA navamAM narakanA pA lana karanArA paramAdhAmI devatAyonI mAra khAyaje; mATe eno tyAga karavo e vai rAgya rasa . // 14 // vasaMtatilakATattam // sAraM galaM yamaraviMdavilocanAnA mAlokya cetasi mudaM kalayaMti muuddhaaH|| dA nizcitaM raci tamuktipurapravezavyASedhamargalamamuM na vicArayati // 15 // arthaH-- he mUDha, kamalanA jevAM netrovAlI strIono je sAra eTale zreSTa, gala eTale kaMTha avalokana karIne puruSo aMtaHkaraNamAM harSa pAmele. paraMtu hA iti khe de ! e je gala le te muktinagarImA praveza karavAneviSe pratibaMdha karanAra hovAthIya gela De, evo vicAra karatA nathI. yahIM sAra eTale arasahita gala zabda te argala zabda thAyale. te yogya le. - A vRttamAM, strInA kaMThanI zreSTatA kahIje. jo strIno kaMta sAro hoya to te ne jotAMja puruSa AnaMdita thAyaje; arthAt kAmanI yA utpanna ghAyale, te a hI zRMgAra rasa De; ane evA anitASI puruSono muktirUpa nagarImA praveza thato nathI. mATe teno tyAga karavo e vairAgya rasa le. // 15 // zikhariNIttam // alaM prApya sparza kucakalazayoH paMkajazAM parAM prItiM prAtaH kalayasi sudhAmanazca kim||avskNdN dharmaditipa pakaTake dAtumanasA prayuktaM jAnIyAH kalupavaraTena spshmim||16|| arthaH- he cAta, jenA kamalanAM patra jevAM netra , evI strIonA stanarUpa je kuMna , tene asaM eTale atyaMta sparza pAmIne amRtamA magna thaI janArAnA jevo je tuM te guM natlaSTa prItine pAmele ? e sparza, dharmarUpa rAjAnI sainyane prahAra ka ravAnuM ke jenA manamAM, evA kaluSa eTale pAparUpa nIle mokalelo spaza eTale jAsUda ; ema tuM jANa. ahIM asaM sparza je je te spaza De; ema kajhuM. repha ane sakAra ekaja hoya : evo niyama le. mATe alaM eTale jemAM repha nathI evo spa ze zabda je je te spaza zabda thAyaDe te yogya be. - - * Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zRMgAravairAgyataraMgiNI. 227 yA vRttamAM, strItA stananI utkRSTatA kahIle, eTale puruSane strInA stanano spa tAja amRtaviSe mana thaI gaelA puruSanI paThe khAnaMda utpanna thAyaDe; e zRMgAra rasa be; ane e stana je be te dharmano nAza karavAne parthe pApano eka bA no jAsUda ve, mATe teno tuM tyAga kara. e vairAgya rasa be. // 16 // vasaMtatilakAvRttam // pInonnataM stanataTaM mRgalocanAyA lokase naraditaM yadapUrvametat // mohAMdhakAranikarakSya kAraNasya vidyAstadastataTameva vivekajJAno // 17 // arthaH- mRganA jevAM locanavAlI strInAM je puSTa ne unnata stanataTa eTale stano le, te narahita eTale puruSane hitakAraka nAse, ghane pUrva eTale pra tiNa puruSane camatkAra utpanna kare be; tenuM tuM avalokana karele; paNa te moha rUpa aMdhakAranodaya karavAnuM kAraNa vivekarUpa sUryanA grastataTa be. arthAt e kI jJAnarUpa sUryano prasta thAyale. yA padyamAM stanataTa je le tene tuM prastataTa jAla ema kayuM, kemake, narahita ne pUrva e ve stanataTanAM vizeSaNo te, tekho mAMthI vo artha nikale be:- narahita eTale nakArekarI rahita ne pUrva eTale jenI khAdyamAM prakAra be, ema kasyAthI stanataTano zrastataTa zabda thAyale te yogya be. yA vRttamAM, mRganA jevAM locanavAlI strInA mAMsathI narelA ne uMcA rahelA je stana be, te puruSane ati sukha karanArA lAgele; khane puruSanA manamAM kAmavi kAra utpanna kare mATe e zRMgAra rasa be ne eja stanonuM vilokana karanArA puru Sono vivekanAza thaI jAyave, eTale kAmavivhala thayo thako tene kAMI sujatUM na thI tethI eno tyAga kara e vairAgya rasa te // 17 // zArdUlavikrI mitaM vRttam // kaMdarpadvipakuMnacAruNi kucadvaMdve mR gAdayA mayA nyasto hasta iti pramodamadirAmAdyanmanA mA smabhUH // kiMvA janma yadarjitaM bahuvidhAmanyasya kaSTakriyAM dasto'yaM sukRtasya tasya sahasA'dAyIti saMcitayeH // 18 // // he sakhA, kAmarUpa hastinA gaMmasthala jevA manojJa je mRgAdI strInA be stana, te viSe meM hastasthApana kasyAM be, ema jAlIne harSarUpa maMdirAekarI mado mattaHkaraNavAlo tuM nahIM thA. kemake, nAnA prakAranI taponuSThAnAdirUpa je ka STasAdhya kriyA ve, teno anyAsa karone janmekarI saMpAdana karelA je sukata eTale Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 zRMgAravairAgyataraMgiNI. puNya, tene teM yA hAtha dIdhuLe. jemake, koI bAherathI zrAvanArA puruSane hastapra dAnasaMjJAekarI niSedha kare, tema kuca 6 6 neviSe hastapradAnekarIne sukRtano teM ni Sedha karoLe. evo je tuM te manamAM vicAra kara. yA padyamAM stana upara hAtha rA khj ne sukRtane hAtha dIdhuM eja camatkAra be. yA vRttamAM, kAmarUpa hastI kobe ne tenA gaMmasthalarUpa strInA be stana ka hyAve. te jyAre puruSa hAthaneviSe grahaNa karele tyAre madanAtura thayothako ma hAhane pAMDe, e guMgAra rasa be; ane nAnA prakAre kaSTa karane saMpAdana karejAM sukRtano niSedha karebe; mATe teno tyAgakara e vairAgya rasa be // 18 // vNshaavRttm|| kaMThopakaMThe lulitaM vibhAvayerbhujaM yuvatyA nujagaM garAjitam // etasya saMsparzavazAdapi daNAda zepacaitanyamupaiti saMktayam // 17 // arthaH- kaMThanI pAze vajelA gara eTale viSe karIne ajita evA je taruNa strI nAja eTale bAhu, te ujaga eTale sarpaja be; ema tuM jAe. sarpanA sparzamA karI saMpUrNacaitanya kSaNamAtramAM nAzane pAmele. jema sarvanA sparzekara / caitanya no nAza thAyale; temaja taruNa strInA nujasparzathI caitanyanAza thAyale. nuja no jaga yAvI rIte thAyale:- nuja zabdanuM vizeSaNa garAjita be, teno artha ga kAra karekarI rAjita eTale yuktathayAthI bhujaga zabda thAyabe ; te yukta be. yA vRttamAM, kaMThanI pAze vAMkA vajelA strInA ve hAtha puruSane thaDakatAMja puruSa yati mohita thayothako potAnA zarIranI zuddhi paNa rahetI nathI. e zRMgAra rasa be ne e ve strInA hAtha ve te sAkSAta sarparUpa be, kemake, eno sparza yayAthI puruSa bezuddha thaI jAyabe, mATe teno tuM tyAga kara. e vairAgya rasa te. // 19 // upjaativRttm|| kaMThAvasakte kupite navAdau varaM bahiH prANadare pramo daH // vidhvastadharmAMtarajIvite naH straiNe na vAdau viSAM sa yuktaH 20 : arthaH- bAhya prANano nAza karanAro krodhAyamAna je navAhau eTale navIna sa rpa, te puruSanA galAmA saMlagna thAya te sAraM; paraMtu dharmarUpa atyaMtara jIvita nAza karanArA je strIsaMbaMdhI vAhau eTale nuja, te puruSanA galAmA saMlagna thayAthI je harSa thAle, te paMmita puruSane yogya nathI; kemake, sarpa, kaMvasaMlagna batAM bAhya prA no nAza kare; paNa strIyonA je bAhube, te kaMThasaMlagna thayAthI aMtara prANa Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zRMgAravairAgyataraMgiNI. zae no nAza karele ; mATe strIe potAnA hAthathI kareluM AliMgana sarpa karatAM paNa va dhika phuHkha denAraM . A zlokamAM navAdau zabda be vakhata yAvyo teno artha judo . __ yA vRttamAM, strI jyAre potAnI nujAvaDe puruSane AliMgana karele, tyAre puruSa potAnA prAganI paNa paravA rAkhato nathI, evo kAmAtura thAyaDe ; e zRMgArarasale. ane sarpa galAmAM bAkI prANa liye te sAraM, paNa strInuM AliMgana nakhaM nahI; ke make, tethI mAtA karma baMdhAIne aMtarAtmAno nAza thAyave. mATe teno tyAga kara vo nacita je e vairAgyarasa . // 20 // iMvaMzAttam // koyaM vivekastava yannatavAM doSAvagUDhaH pramadaM vi gaahse||ytH smarAtaMkaparItacetasAM kiM suMdarAsuMdarayovivecanaM // 21 // arthaH- he sAdho, A tAro kayo viveka De ke, namra le cukuTi jeonI evI strInA doSAvagUDha eTale nujAe AliMgita thayo thako tUM nalaSTa madane pAme ! kemake, kAmarUpa romekarIne jenA aMtaHkaraNa vyApta thayADe, evA puruSane sArA tathA narasAnuM vivecana yatuM nathI. jema apasmArAdi (marI) rogavAlA puruSane gu nAzuna jJAna hotuM nathI, tema tane paNa thayuMDe. athavA tAro viveka doSAvagUDha eTale doSekarIne yukta ne evo artha paNa thAyaDe, mATe e tAro kevo viveka je ema kahevaM yogyaja . __ yA vRttamAM, puruSane strIe bAliMgana kakhuDatAM, te game tevo vivekI doya to paNa te eka kore rahIne kAmAtura thayothako harSita thAyale ; e zRMgAra rasa ne; ane strInA AliMganathI puruSanA vivekano nAza thAyaDe, bane aMtaHkaraNamA a viveka Avene, mATe teno tuM tyAga kara e vairAgya rasa je. // 21 // vasaMtatilakAttam // haMdo vilokya paramaMgadamaMganAnA mAnaMdamughadasi kiM madanAMdhabujhe // satyaM vivekanidhanai kanimittametat medhAvino hi paramaM gadamujhaNaMti // 22 // arthaH- he kAmekarI aMdhabuddhivAlA puruSa, strIyonA paramaMgadaM eTale utkRSTa bAjUbaMdha joIne jhuM AnaMda karele ? paMmita loko je je te e bAjUbaMdhane jJAnanonAza karanAro parama eTale utkRSTa gada eTale roga kahe; te satya je. kemake, jema roga jIva nA nAzano hetu de, tema strIno bAdunUSaNa paNa jJAnanA nAzano hetu . e padyamAM paramaMgadaM ebe vakhata Avyo, teno artha judo judo ,evo yamakarUpa camatkAra . Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 zRMgAravairAgyataraMgiNI. yA vRttamAM, strInA bAhunuM bhUSaNa je bAjUbaMdha be, te puruSanA manane evo mo hita kara liye ke puruSa kAmAMdha thayothako mahAharSane pAme. e zRMgAra rasa be; bane e je bAjUbaMdha be te AnaMda karanAro nathI, paNa jIvano nAza karanAro moTo roga be; ema jANIne teno tUM tyAga kara. e vairAgya rasa be // 22 // yaM jano valayanaraM vilokate mRgIdRzAmadhinajavalli bAlizaH // na budhyate sukRtacamUM jigIpataH samudyataM balanaramena menasaH // 23 // artha :- ayaM eTale pratyakSa mUrkha jana je be, te hariNAcI strIonA juja latAne viSe valayanaraM eTale je kaMkaNasamUha le te juvele paraMtu e valaya je be te sukRta je zIjAdika, tekhone jItavAnI ivAvAlo evo pApano sAvadhAnInUta balara eTale senAsamUha be; ema jAe. yA padyamAM vajayanara je be, te balanara be ema ka; bakAra ne vakAranuM aikyale valayanara zabdanuM vizeSaNa tryaM e zabda be. eno artha rahita yaM thAyabe ; tethI valayanara zabda, bajanara thayo te yogya be.. yA vRttamAM, strIdhonA hAthamAM je kaMkaNa hoyaLe, tene joIne je mUrkha jana be te naMdane pAme, egAra rasa be; ane e je kaMkaNano samUha be, te zIlAdika no nAza karanAro be, mATe teno tuM tyAga kara. e vairAgya rasa be. // 23 // vasaMtatilakAvRttam // ye dRkpathe tava pataMti nitaMbinInAM kAMtAH karA jmipllvnprviinnaaH||no vetsi tAn kimapava gaMpuraprayANapratyUDhakAraNatayA karakAnavazyam // 24 // artha :- he jamatAnA prakaTIkaraNa karavAviSe nipuNa puruSa, nitaMbinI strIyonA kAMta eTale manojJa kara eTale hAtha tArI dRSTirUpa mArgamAM khAve, tethone moharUpa nagarI te jatAM karaka eTale karAnI peThe vighna karanArA kema jANato nathI ! bAhera jatAM jo mArgamAM karAnI vRSTi thAya to ibelA kAryanI siddhi thAya nahI, evaM za kunazAstramAM kayuMbe. yA padyamAM strInA kara je be te karakaja ema katyuM be. te yA vI rIteH - karazabdanuM vizeSaNa kAMta zabda be, eno artha ka le jenA aMtane viSe evo thAyale; arthAt kara zabdanA aMte kakAra rAkhiye to karaka thAya te yogya be. yA vRttamAM, jaDatAnuM prakaTIkaraNa karavAviSe strInA hAtha nipuNa be, eTaje strI nA hAyavatI puruSane sparzAdi yatAMja te game tevo dharmAdikane viSe sAvadha hoya to Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zRMgAravairAgyataraMgiNI. 231 paNa digmUDha eTale kAmane vaza thaI jAya ne, ne temAM te potAne paramAnaMda mAne De: e zRMgAra rasa je. ane strInA karasparzAdikekarI stabdha banI gaelA puruSane modano mArga je dharma, te sUjato nathI, mATe teno tuM tyAga kara. e vairAgya rasa le. upajAtivRttam // nIvyAptamasyA haripadApAyA yaMvodaya dAra hRdiha prmessi||vivekpNkeruhkaannsy tameva nIhAramudAdaraMti // 5 // arthaH--nIvI eTale vastra, tenI gAMTha paryaMta hariNAcI strIno je laMbAyamAna hA ra, tene joIne tUM potAnA manamA zrAnaMdane pAmele, te dArane paMmitaloka, jJAnarU pakamalanA vanane nIhAra eTale hima kahele. jema hima, kamalanA vanane nAza kara nAro ne, tema strInA hRdaya Uparano je hAra te jJAnane nAza karanAro be. yA padyamA hArane nIhAra kahyole, te thAmaH-hArazabdanu vizeSaNa nIvyApta je. eno artha thA -nIzadekarI vyApta eTale je yukta hArazabda te nIhArazabda thAyaDe te yogya be. yA vRttamAM, strInA hRdayano je lAMbo hAra te jotAMja puruSane ati AnaMda na tpanna thAyaDe; e zRMgArarasa je; ane te hAra je je te jJAnarUpa kamalanA vanane bA lavAmAM hima jevo meM, eTale te hAramA jubdha thaelA puruSa, jJAna nAza thaI jAya be, mATe teno tUM tyAga kara. e vairAgya rasa je. // 25 // vNshsthttm||viloky kiM suMdaramaMganodaraM karopi modaM madanajvarA tur||no Idase urgatipAtasaMnavaM navAMtare nAvinamaMganodaram // 26 // arthaH-kAmajvaravaDe pIDAne pAmelA he puruSa, suMdara aMganA eTale strIna nadara joIne tUM kA mohane pAmele ? aMga eTale he puruSa, e udara nayI paNa janmAMtarane viSe ane narakane viSe paDyAthI utpanna thanArA je dara eTale naya; teja De; evo kA vicAra karato nathI ? A padyamAM aMganodara e pada be varakhata be; tezrono pada vinAgekarI ninna artha be, te ahiM yamakarUpa camatkAra jANavo. thA vRttamAM, strIneM udara joI puruSa mohane pAmIne kAmajvaranI pIDAne pAmele e zaMgArarasa; ane e udara nathI paNa janmAMtara tathA narakamAM thanAro jaya ne, ema jANIne teno tUM tyAga kara e vairAgya rasa . // 26 // vasaMtatilakAvRttam // sphUrjanmanonavanujaMgamapAzanAnI nAnI kuraMgakadRzAM dRzi yasya lagnA // nAnImayaM jagadazeSamudI hate'sau yo yatra rajyati sa tanmayameva pazyet // 27 // Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 zRMgAravairAgyataraMgiNI. arthaH- dedIpyamAna kAmarUpa sarpa- pAzanAnI eTale rahevAnuM sthAna je hari gAdI strIyonI nAnI eTale avayava vizeSa: tene viSe je puruSanI dRSTi lagna eTale lAgelI, te puruSa anImaya eTale nirnaya avalokana karato nathI, je puruSa je ThekANe anurakta thAyaDe te puruSa saMpUrNa tapa thAyaje. yA padyamAM dRSTi saMlagna nAnI, nAnImaya saMpUrNa jue. e zabdazleSa cmtkaarH| ___ A vRttamAM, strInI je nAni le te kAmane rahevAnuM sthAna meM, eTale te nAnine jo tAMja puruSane kAmavikAra utpanna thAyaje, e gaMgAra je; ane je puruSa e nAninevi the thAsakta thAyaDe, te aneka nayane pAmele: mATe eno tuM tyAga kara; e vairAgya // 27 // navajATattam // jamopayuktaM jaghanaM mRgAyAH samIdaya kiM toSana raM tnossi||amuN vizuzAdhyavasAyahaMsapravAsahetuM ghanameva vidyaaH||shn|| arthaH- he sakhA, jama eTale mUrkha, tezrone upayukta eTale yogya, evA hari gAdI strInA je jaghana eTale jAMgha, joIne tuM kA AnaMda pAmele ? e jaghana je ne te nirmala cittAniprAyarUpa haMsanA pravAsa ne kAraNa jata ghana eTale megha be: e ma tuM jANa. arthAt jyAre varSA paDene tyAre haMsa potAnuM sthAna mUkIne mAnasasa rovara Upara jAyaje. eprasidale. tema manuSyanI dRSTine viSe strInI jaMghA Avene, tyAre cittanA nirmala aniprAya maTI jAyaje. zrA padyamAM jaDopayukta javana je je te ghana , ema kA , makAra ane lakAra, sAvarNya hovAthI jaDopayukta zabda no jalopayukta zabda karavo eTale makAranA lopa sahita je jaghana te ghana thAya be, te yogya. // 2 // yA vRttamAM, strInI jAMgha mUrkha kAmI puruSone ati priya lAge je ne te temA lubdha hoya e zaMgAra rasa ; ane nirmala cittanA aniprAyano nAza kare , arthAt strInI jaMghA nirakhyAthI puruSatuM citta malina thAyaDe, mATe tyAga karavA yogya e vairAgya rasa . // 27 // napajAtiTattam // nitaMbamullAsitatApanodaM didRdase yatkamalekSaNAnA m||srvaatmnaa'tyNtkttuN viditvA taM niMbameva tyaja dUratopi // 25 // arthaH- saMtApanI preraNA karanArA kamalanayanA strInA je nitaMba, eTale kaTi no pAbalo nAga, jovAnI tuM jA kareje: te nitaMba, patra, puSpa tathA phala ityA dinA samUhekarI atyaMta kaDuvA phADanA jevA , ema jANIne dUra nArakhI de. arthA Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zRMgAravairAgyataraMgiNI. 233 t niMbarnu phADa sarva prakAre kaDavU hoya, tema strInA nitaMba sarva prakAre glAni karavA yogya , teno tuM tyAga kara. yA padyamA unasita tApano denAra je nitaMba te niMbAja ne, ema kahyu, te AmaH-nanasita eTale vikasita de takArano apa noda eTale nAza jene viSe, evo nitaMba zabda niMbazabda thAya te yogya be. _yA vRttamAM, kamalanA jevAM netrovAlI strInA je be nitaMba , te saMtApanI prera NA karanArAne, eTale strInI kaTino pAulo nAga joyAthI atyaMta madana vikAra natpanna thAyale, te inA pUrNa na thayAthI tenA manamAM saMtApa thAyaDe, evo te ni taMbono je pranAva le, te zaMgAra rasa je; ane strIyonA nitaMba niMbaDAnA jADajevA kaDavA , mATe eno tuM tyAga kara; e vairAgya rasa dde.|| 2 // zArdUlavikrIDitaM vRttm||nuunN nUpurametadAyatadRzo rAgAdi vipiNAM krIDArtha paramityavetya na dRzApyAlokanIyaM va cit // yenAsmin mukhamAtracaMgimaguNairAkRpya tairulbaNe isya prasanaM cirAdapi sakhe muktinavitrI na te // 30 // arthaH- he sakhA, nUnaM eTale nizcayekarI vizAlanetrovAlI strIyonAM je thA nUpura eTale caraNanUSaNa, rAgAdizatrune krIDA karavAnuM pura eTale nagara ; ema jANIne kyAre paNa najarekarI joIza nahI. jene potAnuM sAraM thavAnI nA ho ya, teNe kyAre paNa zatrunu nagara jovU nahI. kemake, e nagara prasi-6, nadAra, ta thA mukhyatve zreSTa guNe AkarSaNa karI blaatkaarekr| tane bAMdhIleze, tethI pharI tUM bUTI zakanAra nathI. arthAt te nUpuramA jo tuM aAsakta thaze to, phasAI paDa ze; A padyamAM strIonA nUpurane zatrunuM nagara kahyu, te AmaH-nUpurazabdanuM vize paNa je nUna ,teno artha na zadekarikana eTale je rahita , evaM nUpura De,ema jANavU. yA vRttamA' strIonA paganAM nUpura puruSanA manana haraNa karI lie.e zRMgArarasa je; ane te nUpura zatrunuM nagara ke ema jANIne teno tyAga karavo, e vairAgya rasa be. 30 upajAti uttm||yaastriitinaamnaa binate zamAdau zastrI prabuddhairavabudhyatAM saa|| enAM puraskRtya jagatyanaMganaTo yataH puNyanaTaM ninnatti // 31 // arthaH-je strI evaM nAma tuM aMtaHkaraNamAM dhAraNa karele, te zamAdau eTale upaza mAdi dharma karmane viSe zastrI eTale eka AyudhavizeSa De, ema sujANa puruSoe jA - Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 zRMgAravairAgyataraMgiNI. gavaM.yA saMsAraneviSe kAmarUpa yodo, e strIrUpa zastrIne pAgala karIne dharmarUpayo hArnu nedana karele. jema saMgrAmaneviSe eka moTo yoko, potAnA zastrekarIne prati yokSAnuM nedana karele; tema kAmarUpa yo ho strIrUpa zastrIe karI dharmarUpa yohAna ne dana kare. yA padyamA strIne zastrI kahI, te AmaH-yA strI zamAdau bijUte, e Tale je strI prathama zakAra dhAre, arthAt strIzabdanI bAye zakAra AvyAthI zastrI zabda thAyaDe te yogya . ___ yA vRttamAM, prasi6 zaMgArarasa nathI, paraMtu strInI nirlsanA dArA vairAgyAMtara | gata zRMgAranI paNa sUcanA karI // 31 // vasaMtatilakATattam // yeyaM vadhUravasitA hRdaye pramodasaMpA danavyatikaraika nibaMdhanaM te // sA gajurgatipathena jaganni nopodhUreva manmatharathasya vinAvanIyA // 32 // arthaH- he puruSa, tArAhadayaneviSe harSasamUha natpAdana karavAnuM kAraNa je vadhU eTale strI, avasitA eTale AvIne rahI, te strIne tuM je hRdayane harSa utpanna karanArI mAnele, te vadhU, atyaMta urgama narakanA mArgekarI leI javAviSe ibA ka ranArA kAmarathanIdhU eTale dhurI : ema tuM jANa. arthAt e strI nathI, kiMtu naraka nA mArgakarI saMsAraneviSe laIjanAro je kAmaratha, tenI dhurI . yA padyamA va dhU kAmarathanI dhurI be, ema kardA; mUlamAM vadhU zabdanu vizeSaNa avasitA zabda , eno artha vakArekari sita eTale rahita thayAthI vadhU zabdano dhU zabda thAyaDe te yogya ve. __ yA vRttamAM, strIne harSasamUha utpAdana karanArI, ane puruSanA mananeviSe rama Na karanArI kahIle, e zRMgAra rasa be; ane e vadhU nathI paNa kAmadevanA rathanI dhurI De, ema jANIne tuM tyAga kara, e vairAgya rasa . // 32 // maMdAkrAMtAvRttam // prIti tanvaMtyanalasadRzo yAstaruNya stavaitA devadyutyA kanakaninayA ghotitAzA vivekin // satyaM tAsAmanalasadRzAM saMyamArAmarAjyAM mAnUH pA Npyasi yadi zivAvAptaye bacabuddhiH // 33 // arthaH- he vivekavAn puruSa, jenI analasa eTale Alasya rahita dRSTi se, ane Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zRMgAravairAgyataraMgiNI. 235 jenI suvarNanA jevI zarIranI kAMtIe dizAoM prakAzita karIle, evI taruNa strIzro tane harSa utpanna karele, te analasadRza eTale agninA jevI strIpronI sattA saMyama eTaje cAritrarUpa vanaparaMparAviSe be, ema jAe. arthAt jema misaMparkekarI vana da thAyale, te strIsaMparkekarI cAritra dagdha thAyale. jo mokSaprAptinI buddhi tane thaI hoya, to strIyonI samIpa paNa jato nahI, yA padyamAM analasadRza pada be vAra yAvyove, teno artha nokho nokho be, e camatkAra jANavo. yA vRttamAM, caMcaladRSTivAjI strInA zarIrano varNa sonA jevo hoya, to puru nA manamA yati AnaMda utpanna kareM. e zRMgAra rasa be; ane strI agni jevI be, te saMyamAdika vanaparaMparAne bAlI nasma karanArI be, mATe eno tuM tyAga kara, e vairAgya rasa be // 33 // mAlinIvRttama // ka iha viSayanogaM puNyakarmAyazUnyaM spRdaya ti viSanogaM nAvayestatvatastvam // smarati na karaNIyaM mUrti to yena jaMtuH patati kugatigateM nekkate moktamArgam // 34 // arthaH- yA saMsArane viSe kayo puruSa puMNyakarmano prAya eTale lAna, ekarI zUnya eTale rahita je viSaya joga eTale pAMca iMDiyanA sukhanI ivA karebe, kemake e je viSayoga be, te viSanoga eTale viSanakSaNa be, je viSayabhoganA yoge mohane pAmelo prANI, smaraNa karavAyogya te karato nathI, tethI narakarUpa khA DAma paDele. te phara mohamArgane pAmato nathI, jema viSa khAnArA puruSane sma raNAdi rahetAM nathI, tema viSayopabhoga karanArAne paNa smaraNAdika rahetAM nathI. yA padyamAM viSaya joga je be te viSanoga be, ema kayuM; te grAma- viSayopabhogI padanuM yazUnyaM e vizeSa ve, eno artha yakArekarI zUnya eTale rahita thAyale; ema yakArarahita je viSayabhoga te viSajoga be, te yogya be. yA vRttamAM, pAMce viSayono tiraskAra kasbo be, tezronuM mUla kAraNa strI viSaya sukha zAstromA kayuMbe, te yazlokamAM yadyapi pragaTa kahyuM nathI tathApi arthA tU si6 yAyale, tethI e zRMgAra rasa be; prane viSayanogane viSanoga kahyAne e vairAgya rasa be. // 34 // nRpajAtivRttam // sakhe sukhaM vaiSayikaM yadetadAbhAsate tannarakAM tamaMtaH // satyaM tatsarpadagha prabaMdha nibaMdhanatvAnnarakAMtameva // 35 // Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 zRMgAravairAgyataraMgiNI. artha :- he sakhA, yA je viSayasukha be te tArA aMtaHkaraNamAM kAMta eTale ma nohara lAgebe, te satya be, mithyA nathI, paraMtu vistArane pAmanArI je pApa paraMparA, tenuM e kAraNa be, mATe jeno aMta naraka be, eTale narakane denArA be; ema jANa. yA padyamAM prathamanA nara kAMta e ve zabda jinna be, ane pAThajanA narakAMta ebe pada ekasArakhA be, e kAvyacamatkAra jANavo. yA vRttamAM, viSayasukha je be, te puruSanA manane ghaNA sArA lAgele, ema kahyuM be, te zRMgAra rasa be; ne e viSayasukhathI pApaparaMparA vistArane pAmebe, mATe tyA ga karavA yogya ve e vairAgya rasa be // 35 // zikhariNIvRttam // smarakrIDAvApyAM vadanakamale padamaladRzAM dRDhA' saktiryepAmadharamadhupAnaM vidadhatAm // pradarasthA baMdhavyasanaghaTanA zamatI vidagdhAnAM teSAmida madhukarANAmiva nRNAm // 36 // artha :- kAmanI krIDArUpa je vApI eTale kuvo be, teneviSe strInA dharoSTharUpa madhupuSparasa pAna karaNArA je puruSa be, jethonI strInA mukhakamalaneviSe dRDha yA sakti be; evA moha pAmanArA je puruSa be, tezrone yA strInA mukha kamalaneviSe jamarAnI paThe zekarI iHsaha evA baMdhanoe vyasana ghaTanA eTale kaSTaracanA samIpa 'varttinI : jema madhupAna karanArA jamarAyonI kamaloneviSe dRDhAzakti baMdhane karI ka STa denArIbe, tema adhararasapAna karanArA puruSone strInA mukha kamajaneviSe dRDha je yAsakti te premabaMdhanekarI kaSTa denArI be. yA vRttamAM, strIno adharAmRta jamarAyonI paThe puruSone prati prema utpanna kara nAro be, e zRMgAra rasa be, ane tethI te jamarAnI paThe baMdhanane pAmebe, mATe tyAga karavA yogya be, e vairAgya rasa be. // 36 // sakhe saMtoSAMnaH piba capalatAmutsRja nijAM zamArAme kAmaM vira caya ruciM cittahariNa | haraMtyetAM tRSNAM na yuvatinitaMba sthalanu vo vimuktA nIrAgairvipamazarasaMpAtaviSamAH // 37 // artha :- he sakhA, yA citta hariNanA jevo be, kemake, jema hariNa pratiyaMcala hoya, tema citta paNa mahAcaMcala hoya; mATe mRga ne cittanuM sAdRzyatva ka be; evI capalatAne tyAga karIne saMtoSarUpa jalanuM pAna kara; ne atyaMta zama rUpa vananI prIti kara. yA je yuvatI eTale taruNa strIyo be, teyonA nitaMba eTale Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zaMgAravairAgyataraMgiNI. 237 je keDanI pAlano nAga le, te sthalanaminA jevo je, tyAM tArI tRSA maTanAra na thI. e sthalanUmi kevI ne, nIra eTale pANI ane aga eTale vRda, eNekarI rahi ta je. jala athavA vRdanI bAyAvaDe tRSA nivAraNa thAyale, e bannemAMno koI e sthalanamine viSe nathI. ane e nUmineviSe vyAdhyAdika uSTa puruSa bANa nAkhene, te vAgyAthI ghaNo saMtApa pAmone tAruM maraNa thaze: paNa tRSA maTavAnI nathI. va lI te nitaMba nUmi kevI ke ? ke rAgarahita puruSoe jeno tyAga kasyo, ane vi pamazara je kAmadeva, tenA bANanA saMpAtanA yoge bihAmaNI le. mATe yuktInA nitaMbanI ilA tuM nahI kara. evo citta pratye upadeza . A vRttamAM, strInA nitaMbarnu varNana kayuM le ; e zRMgArarasa De; ane te sthalanUmi nI pate cittarUpa camarane pIDA kare. e vairAgyarasa je. // 37 // zArdUlavikrIDitaM vRttam // cetazcApalamAkalayya kuTilAkA rAM kuraMgIhazo dRSTA kuMtalarAjimaMjanaghanazyAmAM kimuttA myasi // dharmadhyAnamahAnidhAnamadhunA svIkartukAmasya me pratyUdArthamupasthiteyamuragazreNIti saMcitayeH // 30 // arthaH- he citta, kuTila eTale vakra AkAravAlA meghanA jevA kAlA athavA kAjalanA jevA atyaMta zyAmavarNa, je hariNAhI strInA kezanI paMkti je. tene joI ne tuM zAsAru vyAkula thAya ? e strInA kezanI paMkti je je te dharmaciMtanarUpa ma hAnidhAna svIkAra karanAro tuM tene sAMprata kAlaneviSe vighna karavAsArU taiyAra thaI le. evI naragazreNi eTale sarpapaMkti : ema jANa. koI kArya karavAsArU nayukta puruSane sarpadarzana niSida be; ane nidhAna grahaNanA samaye to atyaMta aniSTa ne. mATe strIkezapaMktirUpa sarpiNIna darzana tuM nahI kara. kemake, ema kasyAthI dharma ciMtanarUpa nidhAnanA grahaNa samaye tane vighna Avaze nahI. __ yA vRttamAM, strInA kezanI paMktine sarpapaMkti kahI. ane tenI zyAmatAne me ghanI tathA kAjalanI upamA dIdhIne; e zRMgArarasa : ane te sarpanI patre vighnakArI hovAthI sarvathA tyAga karavA yogya : e vairAgyarasa . // 3 // yAtuM yadyanurucyate zivapurI rAmAnitaMbasthalI muMcerdUramimAmanaM gakalanakrIDAvihArocitAm // nocedyauvanacaMDavAtavitatavyAmo dadhulIkaNaklAmyadRSTiradRSTazAzvatapathaH prAptosi janmATavIm // 3 // Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 zRMgAravairAgyataraMgiNI. artha :- he puruSa, jo tane muktirUpa nagarI pratye javAnI aniruci hoya, to tUM kAmarUpa gajazine krIDAne arthe, vihAraviSe yogya evA yA strI nitaMbarUpa sthalI eTale bhUmi, tene tUM dUra mUkIde. jo tUM e nUmine mukIza nahI, to yauvanarU pa prabala vAyue kara vistArane pAmelA vyAmoharUpa rajaHkaNo tArAM netromA pamaze tethI mArga sunAra nathI arthAt mokSamArga malanAra nathI. yAMkhomAM dhUla gayAthI mArgane joI zakAtuM nathI. e prasiddha be; ema saMsArarUpa araNyamAM bhramaNa karIza. yA vRttamAM, kAmane hastinAbAlaka jevo kahyobe. tene krIDA karavAne strI nitaMba rUpa pRthavI be, arthAt kAmakrIDAnuM sthAna je strInA nitaMba kahyAve. e zRMgArarasa be; pRthavIne viSe yauvananA yoge netroneviSe rajaHkaNo pamayAthI mArga sUjato nathI; arthAt strI nitaMbarUpa bhUmineviSe je puruSa yAvI jAyabe te viSayarUpa rajaHka karI hRdaya aI jAyabe. mATe etyAga karavA yogya be. e vairAgyarasa be. // 39 // mAlinIvRttam // zamadhanamapahartuM kAma caurapracAraM viracayati nikAmaM kAminI yAminIyam // sapadi vidadhatI yA moha niSAsamudrAM janayati janamaMtaH sarvacaitanyazUnyam // 40 // arthaH- yA kAminIrUpa yAminI eTale rAtri, upazamarUpa dhana haraNa karavAne sArU kAmarUpa corano atyaMta pracAra pragaTa karebe; tathA moharUpa nidAnI samRddhi kara nArI je rAtra, te jana eTale manuSyone aMtaHkaraNane viSe sarva caitanya thakI rahita kare. je rAtrine viSe sarva manuSya nizti batAM ivya haraNa karavAsAMrU cora phire betenI paThe jANI jevuM. yA vRttamAM, strIne moha utpanna karanArI rAtri kahIle, ne kAmane cora kahyobe, rthAt strI kAmotpatti karanArI be, e zRMgArarasa be; ghane e rAtrine viSe manuSya jrama kare to kAmarUpa coranA sapATAmAM khAvI potAnI saMpatti tathA prANa pramukha sarva khoI diye, mATe eno tyAga karavo yogya ve e vairAgya rasabe // 40 // upajAtivRttam // mRgeNA nUnamasAvasImA bhImATavI buddhimatAmatI // yAvanI niranaMganilno badhvA narAn saMjayate na muktim // 41 // arthaH- je buddhimAna puruSone pratikramaNa karavA yogya nathI, jene maryAdA nathI, jenA mRganA jevAM netra be, evI yA strI te jayaMkara vana be; jenI bADhulatAe karI, Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zRMgAravairAgyataraMgiNI. 23e kAmarUpa nIla, manuSyone bAMdhine pharI boDI mUkato nathI, arthAt bAMdhelone bAMdhelo ja rahevA diye. jema araNyamAM mArge cAlanArA lokone cora, velivaDe bAMdhine teSonuM sarvasva haraNa karIlIye, temaja mRgedaNA strI potAnI bAhulatAe kaMThane viSe baMdhana kasyA panI puruSane mUkatI nathI. zrA vRttamAM, strIne maryAdArahita kahI, tethI hAvanAva sUcavyA ne, strIne vanarUpa kahI ne tenI nujAne latArUpa kahI, emAM koI puruSa sapaDAya to phasI paDele, a rthAt strIe nujAvaDe AliMgana kartuMbatA tethI puruSa lUTI zakato nathI, e zRMgAra rasa , ane e vanamA kAmarUpa coraTA vaze te mokSamArge janArA puruSatuM dharma dhana pramukha haraNa karI lenAra be,mATe tyAga karavA yogya be, e vairAgya rasa De. // 41 // zikhariNIrattam ||shyN vAraM vAraM dyutitulitarolaMbavalayaM na vakra bhrUcakaM calayati mRgAdI mama puraH // kudhIkArAgArApasaraNamati mAM skhalayituM prapaMcatpaMceporvadati nivaDaM lodanigaDam // 4 // arthaH- mRgalocanA je strI , tenu je vAMkuM trukuTicakra , te namarAyonA jeI kAMtivATuMbe, te mArI sAMbe vAraMvAra caMcala karele, ema nathI; paNa narazI bu virUpa kArAgrahathI dUra nAzI javAnI ilAvAlo je DhuM buM, temane nAzI javA na detAM kAmanA prapaMca yukta duHsaha je lokhamanI beDI dhAraNa karelI , arthAt jema corane bemI nAkhIne baMdIkhAnAmAM nAkheDe, temaja mane paNa vaza karavA sAru A strI kuTI cakrarUpa kAmadevanI lokhaMmanI beDI dhAraNa kare. __ A vRttamAM, strIneM trukuTicaka evaM le ke je puruSa tenA phAsAmAM Ave te pharI lUTI zakato nathI, arthAt ati moha natpanna karanArUM ; e zRMgAra rasa ; ane strIna cukuTicaka kAma devanI lohanI bemI ne, mATe teno tyAga karavo joye e vairAgya rasa . // 42 // maMdAkrAMtA uttam // yAmonyatra tataramito mitra yatkaMThapI nAyaM dArazcakitahariNIlocanAyA cakAsti // nAnIraMdhe viditavasati yosti kaMdarpasarpastanmuktoyaM sphurati ruciraH kiMtu nirmokpttttH||43|| arthaH-he mitra, A ApaNe sthAnakane mUkIne jaladIbIje tekANe javu joye. ke make tRSAvAna thaelI hariNInA netranA jevAM jenAM netra , evI strImonA kaMThamAM je -- - -- ----------- - --------------------------------- ------- ---- ---- - - -- - - -- - Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 zRMgAravairAgyataraMgiNI. A dAra zone de, te hAra nathI; kiMtu nAnirUpa raMdhraneviSe rahenAro je kAmarUpa sa pa, teNe mUkebuM A manohara nirmokapaTTa eTale kaMcuka dInAmAM Avene, teja A kANuM mUkIne bIje kANe jAgI javAnI sUcanA kare. sarpa, kaMcuka jayano hetu , mATe nAnIrUpa je kAmarUpa sarpane rahevArnu rAphahuM, ane A hArarUpa sarpanuM kaMcuka le, ema jANIne nAzI javu yogya . yA vRttamAM, strIonA kaMThanA hAranI zonA kahIne, tathA nAninu varNana karelu be, e zaMgArarasa De; ane e banne kuHkhanA sAdhana hovAthI tyAga karavA yogya ve e vairAgyarasa . // 3 // vasaMtatilakA vRttam // yaH kAmakAmalaviluptavivekacatuH svargApavargapuramArgamavIkSyamANaH // jJAnAMjanaM prati nirA daratAmupaiti bhrAta: patiSyati sa nImanavAMdhukUpe // 4 // arthaH- je puruSanA vivekarUpa cahu kAmarUpa kAmala eTale netra rogekarI grasta je; te svarga ane apavarga eTale modarUpa nagarano mArga joI zakato nathI : emabatAM je puruSa jJAnarUpa aMjanano Adara karato nathI, te puruSa jayaMkara saMsArarUpa aMdhakU pamAM paDe ; jema kamalAnA rogekarIne jenAM netro grasta ayalA hoya, te jo aAM khoneviSe aMjana nAkhavAno anAdara kare to aMdha kUpamAM par3I jAya, tema jJAnAM janano je nirAdara karele, te A saMsArarUpa AMdhalA kUvAmAM paDele. __ A vRttamAM, kAmane netra roganA jevo kahyo, eTale jene kAmalo pramukha ne traroga thAyaje, te kAI joI zakato nathI tema kAmarUpa netra roganA yoge puruSa nilaU thAyale, evI kAmanI mahimA le, te zaMgArarasa : ane kAmAMdha puruSa yA saMsArarUpa bAMdhalA kUvAmAM paDe, mATe tyAga karavAyogya De, e vairAgyarasa . // 44 // zikhariNI vRttam ||nvaarnnyN muktvA yadi jigamiSarmaktinagarI ta dAnI mAkArSIviSayaviSaTadoSu vstim|| yatazgayApyeSAM prathaya ti mahAmodamacirAdayaM jaMturyasmAtpadamapi na gaMtuM pranavati // 4 // arthaH- he puruSa, jo tuM navATavIne mUkIne mukti nagarIprate jAvAnI zvA ka rato ho, to viSayarUpa viSadane viSe vasati nahI kara. kemake, A vRdanI bA yA paNa mahAmohanA vistArane pamADele. e viSayavRtanI bAyAno sparza paNa mo Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zRMgAravairAgyataraMgiNI. 241 ha kAraka be. e kAraNa mATe yA prANI eka pagaluM paNa cAlavAne samartha thato nathI. jema vananeviSe viSavRkSanI nIce beThelo puruSa, matta thayelo hoya, te varakhate te vana mUkIne nagaramA javAnI nA kare to eka pagalu, paNa nAkhI zakAtuM nathI. mA Te modanI ibA karanArA puruSe viSayasevana karavAnI buddhi karavI nahI. __ yA vRttamAM, viSayanA sevana thakI puruSa kAmAMdha thaI jAya , ema kaDaM te zaM gArarasa , ane te sarvathA tyAga karavA yogya je ema kaDaM te vairAgyarasa je. npjaatittttm|somprnaacaarymnaa ca yanna puMsAM tmHpNkmpaakroti|| tadapyamuSminnupadezaleza nizamyamAne'nizameti nAzam // 46 // iti zrIzatArthatikArazrIsomapranAcAryaviracitA zaMgAravairAgyataraMgiNI samAptA. ___ arthaH-somapranA eTalecaMkAMti, ane aryamanA eTale sUryakAMti je manuSyo no tamaHpaMka eTale ajJAnAMdhakArasamUha dUra karatA nathI, te paNa A alpa upa deza zravaNa kasyo batAM nAzane pAmele, arthAt caMkAMti tathA sUryakAMti ajJAnarU pa aMdhakArano nAza karavAne samartha thatI nathI, ane yA upadeza aMtarano ghaMdhakA ra maTADavAne samartha le. ethI yA upadeza ati natkRSTa ne. zrA padyamAM graMthakartA e potAnuM somapranAcArya evaM nAma cAturye karI gopana kareluje, te jhAtAoe jANI levU. // 46 // - yA graMtharnu nAma graMthakartAe zRMgAravairAgyataraMgiNI rAkhyune, enoartha zRMgAra ane vairAgyarUpa taraMgovAlI nadI, evo thAyace. te nadInA banne prakAra naMdalAla nAmanA TI kAkartAe spaSTarIte darzAvyA , tenoja nAva laIne yA ame artha kasyo ne. graMtha nA aMtamA TIkAkartAe traNa zloka rAkhyA 2 te yApramANeH.. saMvatsaradipamunIM'mitasya mAse mArge trayodazamite divase nagI ca / svalpA tarI viracitA sukhabodhikArakhyA zleSaughauttarataraMgiNikAsuzAstre // 1 // AgArAnAni nagare naMdalAlena dhImatA // dAnavizAla ziSyAnurodhena kRpayA guroH // // yugmam // somapranAcAryaruti surgamA vitaevatA svalpadhiyA mayA'tra yat / / nyUnAdhikokana malpabuditaH kRtaM vizodhya katiniH kRpaaluniH||3|| iti zrIzaMgAravairAgyataraMgiNInASAMtaraM samAptaM - Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242 stotra. // atha zrIvIrastavana prAraMbhaH // svaHzreyasasarasIruha, sUraM zrIvIraM RSivaraM seva // savizeSaharSarasavaza, surAsura vyUhasevyAM'nhiM // 1 // azvovasIyasasaraH, zoSasahasrAMzurAzrayaH sahasAM // saMsAra lAlasA vo, nUyAllavazo vazI vIraH // 2 // viSayAzIviSavIzvara, hiMsArasa sarasavA riruhazizira || vizvasya zeSazArvara, saMhArarave zivAya syAH // 3 // zrAzaMsavaH zi zrI, vilAsalIlAM vihAya surayoSAH // yaM zizriyuH svarIzAH zrIvIraH zreyase'sau vaH // 4 // haradAsahaMsazazihA, rahAriyazasoH zivaiSisaMzrayayoH // Ihe varivasyAyai, vIrezasyAMndisArasayoH // 5 // zIlasarovaralaharI, vihArazizirA asaMvarIyo vaH // vIrasya vyAhArA, vhiyAsurazarIrazauryaharA // 6 // naru saMzaya zailasvaru, rarihA vIrAvha yo varavRSAMsaH // yavaseyAllaulyaM vA, varSAruhavArivAharavaH // 7 // saralAzayAH suzI lA, riraMsavaH zrAyasa zriyA saha ye // yeSAM zrIvIrezvara, sevArasa eva harSAya // 8 // vIra zivAlayasarasI, varalAvara sarvaviSaya villAsya // saMvarasArasavAsara, sarveSAM lolavISyavR SaM // e // zIlazriyo vivAhAvasare vizvAzrayo rasAvalaye // yAvarSa vasuvarSI, vi zAM vizAlairayairAsIH // 10 // zrAzaMse sahasAhaM, vAsavasevAI zivarasAla hare // ru havizrasAvasAya, vyavasAyAyAsavirahavaraM // 11 // haruSayorvizarAru, zrIsarvasvaM hi zazisaroruhayoH // zarArusvAsyazrI, lAsyavilAsairvilojayasi // 12 // saMsA rasalilarAzeH, zoSe RSiraurvazeyazva vIraH // sarvAzAlA siyazo, rAzira hiMsArahaHzA lA // 13 // urasizayAluH zreyaH, zriyA asaMvarasaroruhazazIva // rAyAlayaM zi vAvaha, rasAvihAraH svasevAyAM // 14 // saMdAnikaM // viSahya ziraH zUlaM, vizva liho viSayavairivArasya // vyAharasi vRSarahasyaM, zasyAya zarIrivisarAya // 15 // zaiza va eva susAraH, svarahArya zirovilola sevyAM he // saMharasi helayAMhaH, siMhazva vazezvaraM sahasA // 16 // zizirAMzu zizira leiyai, rAryavyavahAralAla sairaruSaiH // saMzrIyase ka pIro,rIyavallIvAsivaraiH // 17 // ullAsaya svasevArasazIle vizi zivAbaloM vI ra // avirala viSaya halAhala, lahI saMhAra suzirISa // 18 // zravasI vazayasi sauvai, hArarasaiH surAsurAdivizAM // yaiH saha rasAlayA'hA, si hArahUrArasAnarasa // 189 // raihArizarIrazrIH, surAsurAvAryavIryazAlI yaH // saMvaravairiyazaH zazi, rAhurazeSazriyAM vAsaH // 20 // varivasyaH sUrivarai, vihAya khAzArasA vihAriyazAH // aMho'suravaMza : Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stotra. 343 hariH, surazailazilAvizAlorAH // 21 // zuzrUSuziSyavisara,zravaHsuharSarasavarSisaMrA | vaH // avilayavAryaizvarya, zrIyoSAzleSarasavivazaH // 2 // saiSo'sahAyavIraH, zivA rivArAhaveSvasusaheSu // vizvasya surorvIruda, AyuSyaH zreyasAM vIraH // 23 // saMsAro ruviSAlaya, vArivizoSaurvahavyavAho vH||avyaaniilaa'lssur, vilayAhAvA'viSaya | zIlaH // 24 // paMcaniH kulakaM // anhiyo'lasasya ziSyA,vayavalavasyA'yavirahAvi rasasya // zrIvIra vIrayarayA lezyA azreyasIrasya // 25 // yaH paMcavargaparihAramano kametatazcamatkRtikaraM guNakIrtanaM te // jivhAyavarti vitanoti vipakSitAnAH zrI vIranAgyayuji na pranavaMti tasmin // 26 // iti paMcavargaparihAreNa zrIjinapranasU riktazrIvIrastavanaM samAptam // // atha zrIgautamastavanaM // zrImaMtaM magadheSu gaurvara iti grAmonirAmo'sti yastatrotpannamasannacittamanizaM zrI vIrasevAvidhau // jyotiHsaMzrayagautamAnvayaviyatpradyotanadyomaNiM tApottIrNasuva varNavapuSa jatyenUtiM stuve // 1 // ke nAma nA gurajAgyasRSTaya dRSTayai surANAM || sTahayaMti saMtaH // nimeSavighnositamAnarnejyotsnA manohatya tavApibadyA // 2 // nirjitya nUnaM nijarUpaladamyAtR NIkRtaH paMcazarastvayA sH|| itthaM na cettarhi kutastrine tranetrAnalastaM sahasA dadAha // 3 // pItvA giraM te galitAmRtejAH surAzciraM cakrurano jyamiMDaM // sudhAnhade tatra munIza manye lakSmabalAt zaivalamIkSyate'taH // 4 // sau nAgyanaMgyApi samAdhidAne pratyeti lokaH kthmetdshH|| yattvAMsamagrAthapilabdhikA tAH samAliliMguH samakAlameva // 5 // tvatpAdapIte vilumtyamastijehanRtyAH | kila klpvRkssaaH|| tairapyamAhaMta tavopamAnopameyanAvaH kathamastu vastu // 6 // pado nakhAlI tava rohiNIyaM mude na kasyA tarucaritrA // vaMdArupuMsAM vadaneuraMtaHpraviSTaviM bopi zivAya yasyAH // 7 // yatkevalajJAnamavidyamAnamathAtmani svAMtiSadAmadA stvaM // lokottaratve nanu tAvakAnAM diGmAtrametacaritAnutAnAM // 7 // navajuNAnAM stutayo guNavidhIyamAnA vibudhAdhipAyaiH // stutyAMtarastotrakathAmaNasya samApta ye vRtkaraNInavaMti // e // na rAgavAno najaseticAraM nAlaMbase vakragati kadAcita // puraskRte nopi ghanAghanAzI tathApi pRthvItanayosi rUDhaH // 10 // prano mahAvIra mupAsya samyak tvayArjitaM yatzakalArahasyaM // gRhe yatitveSyanirUparatnatrayojuSA kIrtiratAni tena // 11 // tvamANimAdhuryajitA palAyya sitopalA kAcaghaTIM vive Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244 stotra. - - sh|| tatrApi jItiM dadhatI zalAkAvyAjena jagrAha tRNaM nu vkre||12|| zrIvIrasevA rasalAlasatvAt tadAdhinI kevalabodhalakSmI // apyAyatAmAdariNIM varItuM tRNA ya matvA tvamiva tvamasthAH // 13 // apoDhapaMke kavininiSevye nirastatApe baddha naMgajAle // vino navAGmukhagAMgapUre phurvA dipUgAstRNavattaraMti // 14 ||raakaa maye digvalaye samaMtAt yazaHzazAMkena rute dhruvaM te // kuhUdhvaniH kevalameva kaMThadezaM pikAnAM zaraNIcakAra / / 15 // jagatrayonAsi yazastavetat kaspatAM sAimanena caM H // yasyAparAIpi tRNasya naiva pranApranAvo lanate'vakAzaM // 16 // upadmAdiSu rUDhimAtraM tvannAni tu zrIrvasatIti mussttiH||kutonythaa taUpadIkSitAnAM puraHpuro nRtya ti nityamRdiH // 17 // vasunUtisutopi kautukaM vasuMnUtejanakaH praNemuSAM // nagava nanavopi vartase kthmNgiiktsrvmNglH|| 17 // nAdhaHkaroSi vRSamIza gaNAdhipopi dhatse sadAsa yamapAzamapi prcetaaH||shriidopisuutritymaalyvaaskelistvN pAvakopi harase harahetipAtaM // 15 // yattapatyapi kalau jinapranAcAryamaMtramanuzIlatAM sphuret // hetutA'tra khalu tatvadekatAdhyAnapAramitayaiva gRhyte||20|| mayaivaM durdaivaM zamayitumalaM nUbhumahimA sutastvaM zena zrutarathadhurA gautmguro|| kurUdyotaM klIva dinapatisudhA gauta masime prano vidyAmaMtra pranava navato gautama nmH||1||iti zrIgautamastavanaM smaaptm|| ||ath nemistavanaM kriyAguptaM // zrIharikulahIrAkara, vajamaNirvatrapANinA prnntH|| tvamavadyamukta neme, praNamuSAM zemuSImazujAM // 1 // avdy||myi prasAdapravaNaM kRpAnidhe vidhehi zaiveya nijaM manasta thaa|| yathA jagannAtha madhuvrata vrataM nave nave taarkpaadpdmyoH||shaanve||nyen neme yA vaMzamauktika zriyAnivAsastava pAdapaMkajaM // duHkhormisaMghaTTavighahitAtmanA tenAti gaMnIratame navAMbudhau // 3 // Ati // unayArNavamahAtarIninAH syAtpadopahitavastu vistarAH // pAtakAni navadIritAgirA'jaMtu jAtazivadAnalAlasAH // 4 // ajaMtu // khannakhazreNimayUkhalekhA nirvAsitAzAvalayAMdhakAraM // avAryasauMdarya vilAsa ge'haM tavAMdhriyugmaM zaraNaM prapadye // 5 // ge|| yastvayA RjupathaH satAM mato devavaMDitakutIrthi | kavargaH // taM prapadya niravadyamudyatA nedayaMti nanu muktipuriijhaak|| 6 ||uude|| varivasyA vidhau yaste sdivekvinaarutH|| tasyAnimukhamIdaMte na jAtu sukhsNpdH||||ast|| karmakadAvalIpAvakaM tAvakaM purnayAhaMrUtitrAsanaM zAsanaM / / ye prapannA guNasnehino dehinaste surArAdhyakuHkhAni suzriyAM // 7 // asuH // vinavarAjyakalAsurarA jatAMvaramaNIramaNIniralaM mama // hRdi padAMburuhasmaraNaM cate giri ca tathyaguNastava Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stotra.. 245 naM tava // // cate // jagahAnazravaNapuTAmRtavaTA tamopahAM sulalitarA gapezalAM // udIrayan giramiladezanAvanAvarA gatAmayasukhasaMpadA satAM // // 10 // dharAH // navyAn navanramaNanIrukacittavRttIn saddezanAniranitastvamuruSa nAvaH // doSAsamAgamanimIlitamalakhaMDamAzvAsayenna kimurshminirNshumaalii||11|| yAvaH // nUtyAninUtapuruhUtapurAnirAmatAM kuvaiti saMtatamahotsavajAjamurvarAM // svabaMdanaMdadhumayAni mahAnutAni te kalyANakAni juvaneza vinAvya cetasA // 1 // ayAni // nAstvayA bramaravinramavarNo he munIM vapuSi pracarimuH // pApazAtravaniba INakama dhyAnasaMtatirivAzritamUrtiH // 13 // kahe // urbodhaM me sapadi padakInata vAstoH pate sadanagazreNIkuvalayavanazyAmalanAyakAya // AkaumArAnuvanajayini yasya te brahmavarma svaiH kAdaMbane khalu madanaH spraSTumapyamISTa // 14 // zya // nAno daninAdayAdavakulazrIkaMThapItIlun muktAhAramahArathaM ratipatiM nirjitya jainAjire // kIrti kairavakomalAmadhigataM tvAmeva deva pratuM zrImannemijinezcaM zaraNaM nIruna vaaraatitH|| 15 // emi // sevAhevA kinaH syustava padayugale ye'tra naktiprayuktAsteSAM devAH sadA piprati hatavipadaH saMpadaH suprasannAH // ciMtAratnaM prayatnAt karatalakati taM kurvatAM sarvakAlaM kAlaM netarnarANAmaTati sughaTatAM no mnoraajysidiH||16||pi prati ||nvtaa''ri jayo'rairyazaHprasaraiH zuktatayA jagatrayaM // jinasiviriti prasidinA ka sukhasAmrAjyamayI mhaapurii|| 17 // aari|| avagahatarAM svasevakaM mAM nagavan yAM ca zivasya vartinI tvaM ||krunnaaiimnaaH kuru prasAdaM mayi tasyAH sapadi prakAza nena // 17 // avak // marakatakamanIyakAMtikAya tvamaninateM kirITaghaTitAMnhe // ciramina mama caMcarIkacaryA hRdaya kuzezayakozamanvajastraM // 15 // aya // nikhilaja gatAM gotA guptakriyAstavasUtraNAditi kRtanutiH sAnaMdaM zrIjinapranasUrIniH // nava tu javatAM nettuM nUyo navajramasaMnavaM jayamanayadonImaH zrImaDivAtanayaHpranuH // 20 // iti zrIne mijinastavanaM kriyAguptaM samAptam // // atha shriivrdhmaanstvnpraarNnH|| kaMsArikramaniryadApagAdhArAguAvirAbadabaviM // udonirvividhairadhAradhIH stoSye'haM caramaM jinezvaraM // 1 // trailokyanetastava punayAlInirnAzanaM zAsanamAzrito yH|| ta syaivajAyudhamAvirasti karmazaileM'nidAvidhAne // 2 // kimekamAzcaryakaraM na te yat puSpaMdhayopyeSa vizeSavijJaH / / tyaktopajAtitramaNAnilASastvadaMgasaugaMdhyamanuprayAti // 3 // yaH sRjatyajara saurajasArairaMbujaistava padAMbujapUjAM // pretya tasya divi devamU Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 stotra. gAdayaH svAgatAni nigadaMti sarAgaM // 4 // vAjivAraNaratho 6 tAnaTairuGgaTA sunaga jogaginRt || rAjyaddhirupanannamIti taM nanamIti tava yaH padau mudA // 5 // nA kinikAyakaraprahatAnAM saMprataran gagane marujAnAM // janmamahe tava kasya na jajJe dattamado dhakadhatinAdaH // 6 // ye naktyAtacamaravilasitA jaH pAdAMburuhi tava vino // taiH zreyaH zrIrmadhuramadhurasAsvAdo sAdAt samajani kRtiniH // 7 // tatvA tatvAropalopapravINAM pravhaprANitrANa saMsthAdhurINAM // zrAjJAM dhatte maulinA navyajaM tuzreNiH zrAzAlinI tAvakInAM // 8 // vasudhAma sudhAmayavatra vidho tava nASita mAyate chavi yaH // sa sukhAni sukhAnirivodyamaNIn binRte parito'TakakIrti naraH // e // sragviNI kuMDalacA jigallasthalA tArahAradyutidyativacastaTA || rAji rAkhaMmalAnAmakhaMDAdarA pAdapIThe luvattAvake pAvake // 10 // kRNAdeva teSAM ziva zrIjaMgaprayAtaM vivRddhiM zubhaM karma puMsAM // navannAmamaMtrasya varNAnupUrvI rasajJAyava tirApAditA yaiH // 11 // drutavilaMbitamadhyaravadhvanad vividhatUryamane kamI mayaM // kusumavarSacitaM tava dezanAvanitalaM kazvaitya na modate // 12 // mukurojvale ga nRtAM hRdaye pramitAkSarApi bata vAk bhavataH // dhaniyattayA pratipaphAla jinadhva nito'rthatazca jagadarcyadhiyAM // 13 // jagatprano naktinarAdanudvijA dvijAtivaMzAda pahRtya kRtyavit || nareMDvaMzasthamacI kara bacIpatirbhavaMtaM harinaigameSiNA // 14 // vAcAM te nikhilanayAvirodhinInAM durbodhadrumadalane kuThArikAyAM // mAhAtmyaM bhuvanamanaH praharSiNInAM nirvaktuM kaiva yathAvadastu zakraH // 15 // siddhArtharAjakulanaMdanapArijA nAmyati tava kIrtirapArijAta // varNena dugdhamadhureNa matojanAga siMho sat sthiratA sumanojanA'ga // 16 // zrati mahati navormImAlinIha maMto jananamaraNavIcyA ghAtadodUyamAnAH // kathamapi pRthupuSyAH prANinaH prApnuvaMti prava aura harai aAvakInaM // 17 // lavaNimatarjitasmarapuraMdhirUpadarpA ghaTitaka TAlazaravikA mimarmA // kanakamaNImayAnara para rimaraMjitAMgI vyajayata vANi nI na javataH samAdhimu // 18 // prabodhaM navyAMnoruhavanamadhIzAdhigamayan ha ran mohadhvAMtaM parasamayatArAH kavalayan // niviSTaH siMhAsanyatamamalanAmaMDalayu to javAnAnAtismodaya zikhariNIva dyutipatiH // 19 // zramitadamitasroto mA caturaMgamasaMgama tridaza haraNInetro netratribhAga vilokitaiH // tava jina manaH zeke kartuM manAgapi na svasAJcalayitumalaM kiM hemAr3i yugAMtamahAbalAH // 20 // dAridryApatpa rijavajanurvistrasAmRtyuDuH khairAH ke ke na tava balava deva sevAM prapannAH // kiM syAoga Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stotra. // 247 prazamanapaToroSadhasyopayuktau maMdAkrAMtA jagati janatA duHsahenAmayena // 21 // za raDudita nizAkarAMzupranA jaitrakIrticcaTAdhavalita nikhila trilokItalaM zrayopAsate saranasa vinamatsurAdhIzacUDAmaNijyotiSAmaruNitapadapIThamUmiM nireSya va vistvAM pro // 22 // bANo nakhavikriyAM jayakarI dhUtollasa hAladhIrauI zabdama nIcakaiH prakaTayan nUyovanI kAdRtaH // tvazaktyA nRtakopyavApya nRpatAM mAMsAdaraM vardhayan dhatte'nekaparA jidarpadalane zArdUlavikrIDitaM // 23 // vidyAmaMtrairna kArya sura taru jiralaM vittena ca mRrta paryAptaM rAjyalakSmyA kRtamamaratayA hyAstAM suvadanA // sphU vekA tu stviyi mama manasi dhvastA khilamalA kaivalyazrIryayA syAt karatala nila yA sA'nhAya nagavan // 24 // zrIvIraH sarvadikkaiH kanakarucitanUro cirudI pradIpairmaMga vyaH sostu dIpotsava iva jagadAnaMdasaMdarbha kaMdaH // sUktijainapranIyaM mRDuvizadapadA snagdha rAdhIyamAnA navyAnAM navyanUtyai bhavatu navatude jAvanAnAvitAnAM // 25 // iti zrI vardhamAna stavanaM samAptam // // atha caturviMzatijinastavanaM // kanakakAMtidhanuH zatapaMcako dvitavRSAMkitadehamupAsmahe // ratipaterjayinaM pratha maMjinaM nRvRSa vRSanaM vRSanaMjinaH // 1 // dviradalAMbita vAMtidAyaka kramaluvatri dazAsuranAyaka // stutiparaH puruSo navati dvitA vajita rAjitarA jitarAga te // 2 // turaga lAMbanasaMnava saMvatyaharidaM jina yatra rasAdahaM // hRdi dadhe naNitIrguNanUruhAM zamahitA mahitAmahi tAvakIH || 3 || navamahArNava nistaraNeDayA tvamaninaMdana deva niSevyase || vratanRtAM kugateH smaranigrahaprasanayA sanayA sanyAtmanA // 4 // tribhuvanAmitakA mitapUraNe suratarorupamAmatigAmukau // tava vino najate navataH mAsuma suma sumaterdada || 5 || dharanRpAtmaja SaSTa jinezvara tvayi kRtapraNa yaH kriyate patiH // rajasataH prathitArthidari toparamayA ramayA ramayAnvitaH ||6|| prasupArzva jagatritayAUnuH pavitakAzipurI kavIlakSaNaH // sukRtinaH kRtinazvaritaM vi duHzujavato navato navatodanaM // 7 // kunayakAnananaMjanakuMjarAH zaziruce mahasena suta prano || nikhilajIvanikAya hitoktiniH zunavadA navadA navadAgamAH // 8 // |yudhi vijitya manojavamagrahInmakara maMka miSAdhvajamasya yaH // stutajanAH savidhiM kudRzAM surastutamasaMtamasaM tamasaMstutaM // e // dRDharathAMgajazItala zItaladyutikalA vi malA tava bhAratI // manasi kasya na harSasanAthatAM jina tatAna tatAnatatAyinI // 10 // Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cuc stotra. jayati gaMDakalakSmatanurjinaH zazimukhAMbujak dazamottaraH // kanakadIptiramarSitahIra kastavarado varado varadoryugaM // 11 // gunamayI vasupUjyasuta prano nuvananetramaho mahi ssaaNkitaa|| tava tanurvitanotu sukhaM satAmaruciraM ruciraM ruciraMjitA // 12 // sakalasa vasarojavikAsane ravirucirvimala trijagatpate // api zamaM nayate tava gIrjinAmRta rasA tarasA tarasA tRSaM // 13 // nijayazonaranindutajAnhavIjalavala dimakirtiranaM tajit // dizatu vaH kumatAsuranigrahe nRzamanaHzamanaMH zamanazvaraM // 14 // navanayaM tava dharma dhunotu vAkzrutipathA'tithitAM gamitA stii|| kimu karoti na pittarajaHzamaM varasitA rasitA rasitAjuSA // 15 // jayati zAMtijinaH sma jagaMti yA naTacamUryu ghi mohamahIpateH // raNakathAmapi naktinareNa te sasahasA sahasA sahasA'mucat // 16 // avati kuMthujinAdhiparAjyamAhimavata stvayi cakrahatAhitaM // tridivato'nya dhikA janidinidhanaraMsA nrsaanrsaarkN||17||jgddhiish sudarzana nUmipAnvayapayaH saridIza nishaamnne||prnniddhe'tissdo vizadavratA vanaratAnaratA naratAvakAn // 17 // hRdi narastavamannijinasmarannapi hi mUrtimupaiti mahatphalaM // nirAmayan samatAkaru egAMcitAM kimuditA muditA muditaadrH||1|| tvamina suvrata kApalAMno janaruci harivaMzavinUSaNaH // zivasukhAya tapaHparazubitA'zunavano navano nvnodhiyaaN||20|| virativarma taTAhatikuMgitasmarazaraH zaraNIkriyatAM tvayA // guNagaNasya namirbudhabaI vrajananA jananAjana nAvanak // 21 // anumitaM khala nemivinonavanramaNato mayakA yadi yaciraM // mahitapAdanavAn navataH kRpAnavanamAnavamA vanamAlinA // 22 // kamazAsana pArzvazivaMkare ramataeva manaH priyadharmaNAM // api kuMtIrthyaja nena urAtmanA tava mate'vamate'vamatejasaH // 13 // trijagadIkSaNa kesariladarA da Namapi pranuvIra mnogirau|| guNagaNAn mama mAsma virajyatAmudayitA dayitAdayi tAvakAn // 24||cyutijnuvrt kevala nirvRtivANadinAdadatAM mudmaarhtaaH|| vyaraci yairupayatridazaidRzAM navasuMdhA vasudhA vsudhaamniH||25|| iti jinapranavomayakAM'ti makramagatairyamakA'vayavarnutAH // balamamI vitaraMtu dhuristhitAHgunavatAMnavatAM javatAM tinit|| 26 // saupadezakara prasarakSitA'khilatamaskatayA tpnopmaaH|| dadatu tIrtha kato mama nirmamAH zamaramA mrmaa'mrmaanitaaH||27|| jayati unayapaMkajinIvane himttirmtikairvkaumudii||shmyituN timirANi jate mahAjinanAjina nAjinajAra tii||20||krktaamrphlaa eNatI jinapranavatIrtha minArimadhizritA // haratu hemarU ciH sudRzAM sukhavyuparamaM paramaM paramaMbikA ||2||iti caturvizatijinastavanaM smaapt| Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stotra. atha zrImahAvIrastavanaprAraMnaH parAkrameNeva parAjito'yaM siMhaH siSeve dhRtalArdanaH // sukhAni vaH ravAnirayaM ra mANAM vaimAturastIrthakaraH karotu // 1 // saptAzvatejAH karasaptakojaH karmedhasaptA sirasaptanItiH // praNItavAn saptazatI nayAnAM vIraH zriye vyaMjitasaptatatvaH // 2 // zakAnata prANatakalpapuSyottarAtvamASADhavalakSaSTayAM // devAdhideva vijadAradevA | naMdodare'narvihitAvatAraH // 3 // pasya naMdyAdasitA trayodazI vyazItyahAnaMta | taramIzitastataH // surezasenApatidezitAdhvanA dAtraM kulaM yatra pavitritaM tvayA | // 4 // pranUtanUtiyunavanuvA navaUnurmahe no'jani hejina dhruvam // jagatrayIjaMtu Su harSavarSiNI nirUDharUDhirmadanatrayodazI // 5 // tvayA svadehAtisaMvinAgasaMnAvi taM hema suvarNamAsIt // tAraMtu hInaM tvadanugraheNa urvarNamityApadavarNavAdaM // 6 // | bAlye vibodhAya hareH surAdiH pAdAyanunnastava yaJcakaMpe // citrIyatA tvattarasA rasAta nmUrdhAnamAdhUnayatisma nUnaM // 7 // banUva nAgyAtizayapranAvAta gurustavApi trijaga juroyaH // yuktyaiva taM merugiregariSThaM sidArthamapyAryagaNA gRNaMti // // kathaM gu NaiH prAptayazaHpatAkA nArISu nAstu trizalAzalAkA // yatkudizuktau vimalaH suTa to mautikyanUstvaM guNayuktihRdya. // // divi pravakaM suramIza muSTighAtena yajJAma natAmanaiSIH // garvA virvIkaraNazramaM tu cakarSa tIrthezvara zaizavena tat // 10 // mo daM gamI yaH khalu tannavepi gaMtuM kathaM sorhati lekhazAlA // itIva zako'palalApa pitroranaucitiM te vinayena dhImAn // 11 // vyAkurvataste haraye yadAgamaM saMgRhya bu dhyA katicit girAM lavAn // adhyApako yadidhe tauccakaireM vi vyAkaraNaM pra thAmagAt // 12 // yasyA na kasyo ditamuktimArgamArgasya kamA dazamI zamIza // prA jyaM prano yatra visRjya rAjyaM zramaNyasAmrAjyamupAyaMyAstvaM // 13 // zivAlaye pro jiphatavigrahaM yat tvatpAdamUle camaraM nilInaM // nAridaMnoliyamaH pracaMDo naspra TumApyaiSTa kimatra citraM // 14 // na bAdhituM jAtu dadhuH samarthatAM munIi dhAtori va nAnvavartiSuH // samAdhirUDhAM prakRtArthasaMpadaM tavopasargA vyazirSastu kevalaM // 15 // na kauzike rAgamupAsanApare karoSi roSaM sma na camakozike // aho nadAsInata yaiva nirjitA camUstvayA urviSahApi karmaNAM // 16 // nibarhituMgAM sura narturudyatastathA tathA yo uraceSTata tvayi // bahiH kRtaH svargisamAjasaMgamA Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 stotra. t sasaMgamaH syAnnakathaM janaMgamaH // 17 // ekAgrapakSatrizatAvasAne zrIvIratI re rujuvAlikAyAH // tavodagAt kevalarudhirastA'parAdharAdhasya zucau dazamyAM // 17 // ekAdamAdurmunayaH kathaM mAmitIva kopAt tvauparyazokaH // adIdRzat SaT padagarnapuSpavyAjasphurattArakaDhaksahastraM // 15 // surairvikIrNAstava dezanAvanA banuH prasUnaprakarAH samaMtataH // jayazlathInUtakarAtparicyutAH zarAzvAnaMgajaTasya kausumAH // 20 // sphuTInavanmAlakakozikImukhaprazastarAgastavasaMstavocitaH // pravizya di vyaH zravaNAdhvani dhvanimude na keSAM rajayan mRgAnapi // 21 // sthAtuM calaJcAmara yugmakaitavAt tvadIyadaMtayutijAnhavIjale // dhruvaM tvadAsyAMbujavAsinAratI yugye napetAM klhNsdNptii|| 22 // sthairya hataM yanavatA zizutve tadyAcanAya sphuTame pa meruH|| svayaMsamAgAditi tuMgahemasiMhAsane te karavaMti tarka // 23 // haMtuM damo | haM tama ekameva tadehi mesarvatamopahatvaM // itIva vijJApayituM siSeve jAmaMDalama dharo ravistvAM // 24 // dUrAUrAjanmanide navajIH sudhAsapItyai trijagaUnaughaM // nUnaM nadan saMsadi devadevairdivyAhato dunirAjjuhAva // 25 // medaM pramANAMtarada zitaM sannamasyate sarva itIva puNsaaN|| sitAtapatratritayabalena ratnatrayaM darzayatisma sA dAt // 26 // suparvasaMcAritahemapaMkajApadezatacaMkramaNakSaNe kisa // gatasTahasyA pi guNairvazaMvadAH padostale te nidhayo navAlun // 27 // trailokyasaMyuktaniraMkuzazri prAkArarekhAtrayaveSTitAMgaM // naidaMta dhanyAH katinAma rahAyaMtropamaM tvAM sumanorcanIyaM // 27 // tvatprAtihAryazriyamityavedaya ceto na yasyeza camaJcakAra // sa kevalI cenna tadA 'stu tasya narabruvasyAjananirjagatyAM // 27 // aniMdyavidyAvadanedarpaNA gaNA | dhipAste yadasUtrayan zrutaM // girastavaiva tripadIsudhAkiraH satAM manaHsvaprathitena gau ravaM // 30 // azeSanASApariNAmamaMjulaM vicitrasaMdehaviSAMtavaLAlaM // stuve vaca ste nayanirvirodhatA vidhAyi saMbodhavidhau nibaMdhanaM // 31 // taptvA tapaH SaSTamapAstana vyalokArtikaH kArtikadarzarAtrau // apApamApuH padamIza pApA puryA diyugasapta tivatsarAyuH // 32 // sve yatra bujhe sati phalgunISu jAle smaro'nUnmRtakalpamAnI tavizvavaMdyottaraphalgunISu banUva kalyANakapaMcakaM te // 33 // nuvanAdhipateranaMtayA navataH svAtigate'tra nAdhipe // udayAdhucitaM ghanAghanodakayogAnavamauktikazri yA // 35 // jJAtevAkukulapradIpa nagavan vaMdArutadArakazreNIratnakirITakAMtilaharI saMstrApyamAnAMhaye // mohorvIpatigarvaparvatanidi vyAdhAmadhAmazriyAmAMtaM jinasiM dasUrimahita zrIvIra tunyaM namaH // 35 // itistutiparAyaNe trijagadekacUDAmaNe prasIda Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stotra. paramezvara svarasanaktinane mayi // navenmama navenave navapAsanAvAsanA jinapranavasaM viMdAM varada pUrNametAvatA // 36 // iti paMcakalyANikamayaM zrImahAvIrastavanaM smaaptm|| ||ath zrImaMtrastavanaprAraMnaH // svaHzriyaM zrImadarhataH sikSAH sidipurIpadaM // AcAryAH paMcadhA''cAraM vAcakA vAcanAM varAM // 1 // sAdhavaH sidisAhAyyaM vitanvaMtu vivekinAM // maMgalAnAM ca sarveSA mAdyaM navati maMgalaM // 2 // ahamityadara mAyA bIjaM ca praNavAdaraM // enaM nAnAsva rUpaM ca dhyeyaM dhyAyati yoginaH // 3 // hRtpadmaSoDazadalasthApitaM SoDazAraM // para meSTistuterbIjaM dhyAyedadadaM mudA // 4 // maMtrANAmAdimaM maMtraM taMtraM vighnaughanigrahe // ye smarati sadaivenaM te navaMti jinprnaaH|| 5 // iti zrIjinapranaviracitaM maMtrastavanaM samAptam // ||ath shriivrdhmaanstvnpraarNnH|| zrIvaImAnaH sukhapadaye'stu yazaHpratApairanivartamAnaH // sikSAyikA rati yasya tIrtha vighnauSataH saMtatameva devI // 1 // jineMDa neza api tAvakInAM stotuM guNAn zaktijuSastathApi // jatyeritastAn katicinnavImi nAjJaH svamAtrAM vivinakti vIra // 2 // nayAdhvanAM nAtha kataikamatyairazrAMtamekAMtahitopadezaH // karairivoladyuti nA tamistrAstvayA natAnAM javanInirAsi // 3 // praNIyate'smAnutaratnacitraiH sa maM vimAnastridazAgamena // kalyANakaivalayaM tvadIya strivissttpaanyuunmnuundi||4|| navaMtamIzaM najato'nujAtu chaHkhAnyalaM kAni ca nApi taapaiH||paannisthciNtaamnnimNg jAjaM kA nitiH pIDayituM zazAka // 5 // sUryapranA mohatamaHsamUhavyApAdane saMzayava | nidAtrI // tvadezanAvAg jayati trilokIlokasya karNAmRtaSTitulyA // 6 // ripUn vijityAMtaragAnagAdhavIryeNa satjhAnaramAM nivezya // kararyakArSIrina muktipuryAH sA mrAjyamajyAni sukhotkareNa // 7 // nisseva pIyUSanujA janasya manAti mithyAtva viSormipUraM // tava pranA netrapuTanipItA katasthitivamaNi niHkalaMke // // vRttASTa kAdyadanAmadheyaistadaMtyavarNAhitanAmake'nhi // zyaM stutirvIra jinasya dRSTA karotu ka vyANamanutaraM vaH // e // iti jinapranasUrikRta zrIvaImAnastavanaM samAptam // ||ath shriipaarshvstvnpraarNnH|| pArzva pratuM zazvadakopamAnaM dakopamAnaM navavanhizAMtau // thArAdhatA dattaniraMtarA | yaM niraMtarAyaM padamAptumIDe // 1 // vIde jagannetra mahAna yatra mahAnayatrasya tavAMti Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ b stotra. yugmaM // yaH sa evA'vasaro'marAlI saro marAlIva niSevate yat // 2 // praNemuSAM pUrNa samasta kAmaM samasta kAmaM sakRdapyadhIza || navaMtamAnamya vimAnamAyA vimAnamA yAH prabhavo navati || 3 || nayADhyamudyajamanaMgamAla manaMgamAladitasarvanAvaM // kairnA ma dhImanimAni zAMtaM ramAnizAMtaM na vacastvadIyaM // 4 // nityaM pramAdena vinA zi tAmaM vinAzitAmaMgala maMganAjAM // tvannAma dhanyaH smaratIza sAraM ratIzasA raMgamRgeMD nAdaM // 5 // nRtyapi yotrA'vRjinaprabhAve jinapranAvaikarasastvayi syAt // sarUpavA nIrajAzvase gajAzva senezvaratAmupaiti // 6 // nUyAnnamo nIlatamA'lakAya tamAla kAyaprana tubhyameva // javAttvadanyaH katamo'vitA na tamovitAnaviduro'rka eva // 7 // tvayuktatyeSvavirAmavAme virAma vAmeya mayi prasIda // navyAn stavaH pAtu jina prano'yaM jinaprano yaM vidadhe yataH // 8 // iti jinapranasUriviracitaM zrIpArzvastavanaM samAptam // // atha zrIpArzvanAtha stavana prAraMbhaH // zrI pArzvapAdAnata nAgarAja protsarpadenaH kaphanAgarAja // satAM hRtA'satpariNAmarAgaM tvAM saMstumaH sthairyaguNA'marA'gaM // 1 // ye martyadevAsuramAnanIyaM pazyaMti te zrIna mAnanIyaM // sadyastrilokI tilakA'mitAni sidhyaMti teSAmiha kAmitAni // 2 // zoyaM padmadalAnukAraM nAzizrayatte kamajAnukA'raM // kuto'nyathA tvannatidIkSiteSu sa vaizriyAM prema tadIhiteSu // 3 // anyarhitaM navyakadaMbakAnAM harSaprakarSAllisa dabakAnAM // sevaMti ye tvAM vidhivananaM te nirvANasaukhyaM budhavallanaM te // 4 // raterahaMkRtyapanAyikA nirvapuH zriyA te suranAyikAniH // nAhoni cetaH parajAvalInamacitya vistAri zu nAvajInaM // 5 // prano tavA'stasmararAjamAne nakhAMzujAlena virAjamAne // kramAMbu je gRhe rasena kArcanIya stumahe rasena // 6 // yAkAMkSitA bahuvidhaM janatAni rAmA'sTaSTAmahodayapurI dhruvatAnirAmA || apyadhvarazrutitapaH savanAdRtena puMsA'' pyate jina tava stavanAdRtena // 7 // itthaM phaNI satatazritapArzva nA'tha strI vA stavaM paThati yastava pArzvanAtha // tasmai sSTahAmavRjinapranavAya navyA lakSmI vijarti sumanaHsa vAyavya // // iti jinapranasUriviracitaM zrI pArzvanAthastavanaM samAptam // // atha zrInaMdIzvarakalpaprAraMbhaH // ArAdhya zrIjinAdhIzAn surAdhIzAcitakramAn // kalpaM naMdIzvara dvIpasyAca devi zvapAvanaM 1 // yasti naMdIzvaronAmnA'STamodIpo ghusaMninaH // tatparidepiNA naM dIzvareNAMnodhinA yutaH // 2 // eta 6laya viSkaMne nakkAzItizcaturyutA // yojanA Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stotra. 353 nAM triSaSTizca koTyaH koTIzataM tathA // 3 // asau vividhavinyAsodyAnavAn deva nogataH // jinezapUjAsaMsaktasurasaMpAtasuMdaraH // 4 // asya madhyapradeze tu kamAt pUrvAdidikku ca // aMjanavarNAzcatvArastiSThatyaMjanaparvatAH // 5 // dazayojanasahasrA tiriktavistRtAstale // sahastrayojanAzcAI kumerUjyAzca te // 6 // tatra prAka devaramaNo nityodyotazca dakSiNaH // svayaMpranaH pratIcyastu ramaNIya udasthitaH // 7 // zatayojanAyatAni tadardha vistRtAni ca // visaptatiyojanoccAnyarhacaityAni teSu ca // // 7 // pRthak vArANi catvAryuccAni SoDaza yojanI // praveze yojanAnyaSTa vistA repyaSTa teSu tu // e // tAni devAsuranAgasuparNAnAM divaukasAM // samAzrayAdeva teSAM nAmanirvizrutAni ca // 10 // SoDazayojanAyAmA stAvanmAtrAzca vistRtau // aSTa yojanakotsedhAstanmadhye maNipIlikAH // 11 // sarvaratnamayA devakhaMdakAH pIvikopa ri|| pIThikAnyo'dhikAyAmojyanAjastu teSu ca // 12 // SanA varSamAnA ca ta thA caMzananApi ca // vAriSeNAceti nAmnA paryakAsanasaMsthitA // 13 // ratnamadyoyu tAH svasvaparivAreNa hAriNA // zAzvatAhatpratimAH pratyekamaSTottaraM zataM // 14 // nAganUtakuMDanRt pratime pRthak pRthak // pratimAnAM pRSTatastu bananRt pratimaikikA // 15 // teSu dhUpaghaTIdAmaghaMTASTamaMgaladhvajAH // batoraNacaMgeryaH paTalAnyAsa nAni ca // 16 // SoDaza pUrNakalazAdInyalaMkaraNAni ca // suvarNarucirarajo vAlu kAstatra namayaH // 17 // AyatanapramANena rucirA mukhamaMDapAH // predArthamaMDapA akvATikAmaNipItikAH // 17 // ramyAzca stUpapratimAzcaityavRddhAzca suMdarAH // idhvajAH puSkariNyo divyAH saMti yathAkramaM // 17 // pratimAH Somaza caturistU peSu sarvataH // zataM caturvizamevaM tAH sASTazatatadyutAH // 20 // pratyekamaMjanAjhINAM kakuvsu catasRSvapi // gate lade yojanAnAM nirmatsyasvanavArayaH // 21 // sahastra yojano dedhA viSkaMne lakSyojanAH // puSkariNyaH saMti tAsAM kamAnnAmAni po maza // 22 // naMdiSeNA cApyamoghA gostUpA'tha sudarzanA // tathA naMdottarAnaMdA su naMdA naMdivardhanA // 23 // naza vizAlA kumudA puMDarIkiNikA tthaa|| vijayA vai jayaMtIca jayaMtI cAparAjitA // 24 // pratyekaM yojanaM paMca paMcazatyA paratraca ||yo janAnAM paMcazati yAvadistAranAMji tu // 25 // lakSyojanadIghAgi maho yAnAni tAni tu // azokasaptabadaka cUta caMpakasaMjhayA // 26 // madhye puM SkariNInAM ca sphaTikAH patyamUrtayaH // lalAmavo dudyAnAdicinhA dadhimukhAi yaH // 27 // catuHSaSTisahasroccAH sahasraM cAvagAhinaH // sahasrANi dazA Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 stotra. dhastADupariSTAcca vistRtAH // 28 // aMtare puSkariNInAM dvau dvau ratikarAcalau // ta to navaMti dvAtriMzadete ratikarAcalAH // 29 // zaileSu dadhimukheSu tathA ratikarAr3i Su // tacAzvatArhacaityAni saMtyaMjana giriSviva // 30 // catvAro dIpavidikta tathA ratikarAcalAH // dazayojana sahasrAyAmaviSkaMnazAlinaH // 31 // yojanAnAM sa hasraM tu yAvaDuyazojitAH // sarvaratnamayAdivyA UllaryAkAradhAriNaH // 32 // ta yo ratikarAcalayordaciNasthayoH // zakrasyezAnasya punaruttarasthitayoH STathak // 33 // yaSTAnAM mahAdevInAM rAjadhAnyo'STadiktu tAH // lahAbAdhA jamAnA jinA yatanabhUSitAH // 34 // sujAtA saumanasA cArcimAlI ca prajAkarA // padmA zivA tathA cyaMjane nUtAvataMsikA // 35 // gostUpAsudarzane zrapyamalApsarasau tathA // rohiNI navamI cAtha ratnA ratnoccayApi ca // 36 // sarvaratnasaMcayA ca suvasurvasu mitrikA // va sunAgAdi ca vasuMdharAnaMdottare api // 37 // naMdottarakururdevakuruH kRSmA tato pica // kRSmarAjI rAmarAmA rakSitA prAk kramAdamUH 38 // sarva IyastAsu devAH kurva te saparidAH // caityeSvaSTAhikA puNya tithiSu zrImadarhatAM // 35 // prAcceM jana girau zakraH kurute'STAhikotsavaM // pratimAnAM zAzvatInAM caturdvAre jinAlaye // 40 // tasya cAzcaturdikustha mahAvApIvitardiSu // sphATikeSu dadhimukhapariteSu caturSvapi // 41 // caityeSvarhatpratimAnAM zAzvatInAM yathAvidhi // catvAraH zakradigpAlAH kurvate STA hikotsava // 42 // IzAneM stvottarAheM' janA vidadhAti taM // tallokapAlAsta chApI dadhyAsyAdiSu kurvate // 43 // camareMze dAkSiNAtyeM' janAvutsavaM sRjet // tadvApyaMta dadhimukheSvasya digpatayaH punaH // 44 // pazcimeM janazailetu balIMH kurute mahaM // taddi pAlAstu tadvApyaMtarnAdadhimukhAdiSu // 45 // varSadIpa dinArabdhAnupavAsAn kuTU tithau || kurvanaMdIzvaropAstyai zrAyasI zriyamAzrayet // 46 // naktyA caityAni vaMdA rustatstotrastutipAThanA // naMdIzvaramupAsIno'nupavadastarettarAM // 47 // prAyaH pU rvAcArya grathitairevAyamAcitaH zlokaiH // zrInaMdIzvarakalpo likhita iti zrIjina prAcAryaiH // 48 // iti zrIjinaprajAcAryaviracitanaMdIzvarakalpaH samAptaH // // atha zrIzAradAstavanaprAraMbhaH // vAgdevate naktimatAM svazaktikalApavitrAsitavigrahA me // bodhaM vizuddhaM navatI vidhattAM kalApavitrAsitavigrahA me // 1 // akaMpravINAkalahaMsapatrAkRtasmareNAnamatAM nihaMtuM // kaMpravINA kalahaMsapatrA sarasvatI zazvadapohatA 6H // 2 // brAhmI vije Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stotra. SISTa vinikuMdapranAvadAtA ghanarjitasya // svareNa jaitrI tunA svakIyapranA vadAtA ghanarjitasya // 3 // muktAdamAlAlasadauSadhIzA'nizUjvalA nAti kare tva dIye // muktAkSamAlA lasadoSadhIzA yAM prekSya neje munayopi harSa // 4 // jJAnaM pradAtuM pravaNA mamAtizayA khunAnA navapAtakAni // tvaM nemuSAM nArati puMDarIka zayAlunAnAnavapAtakAni // 5 // prauDhapranAvA samapustake na dhyAtA si yenAbi virA | jihastA // prauDhapranAvA samapustakena vidyA sudhApUramadUraHkhA // 6 // tujyaM pra NAmaH kriyate nayena marAlayena pramadena maatH|| kIrtipratApI nuvi tasya namramarAlayena pramadena mAtaH // 7 // rucyAraviMdacamadaM karoti velaM yadIyorcati teM'bdiyugmaM // ru cyA raviM dajramadaM karoti sa svasya goSThI viSAM pravizya // 7 // pAdaprasAdAttava rU pasaMpat levAnirAmoditamAnavezaH // navennaraH sUktiniraMba citronnakhAnirAsIdi tamAnavezaH // // sitAMzukAM te nayanAnirAmAM mUrti samArAdhya navenmanuSyaH // sitAMgukAMte nayanAjirAmAMdhakArasUryaH ditipAvataMsaH // 10 // yena sthitaM tvAmanu sarvatIryaHsanAjitA mAnatamastakena // purvA dinAM nirdalitaM nareMDsanAjitAmAnata mastakena // 11 // sarvajJa vakravaratAmarasAMkalInAmAlI natI praNayamaMtharayA dazai va // sarvazvakravaratAmarasAMkalInA prINAtu vizrutayazAH zrutadevatA naH // 12 // klaptastutinibiDanaktijamatvaSTaktairguphairgirAmiti girAmadhidevatA saa|| bAlo'nukaMpya ti ropayatu prasAdasmerAM dRzaM mayi jinapranasUrivA // 13 // iti zrIjinapranasUri kRtazrIzAradAstavanaM samAptam // ||ath shriijinsiNhsuuristvnpraarNnH|| pracaH pradadyAnmunipadipaMkte gArirAgopacitiM sadAnaH // samuhahan zrIjinasiMha sUri gArirAgopacitiM sadA naH // 1 // kalyANa gotrAyitamohareNI caMmAnilena sthiratAguNena // kalyANagotrAyi tamohareNonnatyaM tvayaivAhatazAsanasya // 2 // svA min manonveti na te mRgAdI manojavAnAM caturaMgamAnAM // bodhena kahIna kulaM gajA nAM manojavAnAM ca turaMgamAnAM // 3 // kaMdarpakAMtAra vinAvasUnAM prApte tvayIzAnyama kiM tapaHzrIH // kaMdarpakAMtAra vinAvasUnAM nidhirguNAnAM nuvi yattvameva // 4 // ja gaUnAMnojavane guNaughavakrAraviMdaM navinA tohaM // vaMde tvadIyaM sakalomupasya va krAraviMdaM navinArutohaM // 5 // sarva kaSAyAnalameghavArimohAya sUktaM zapu taM vijetuN||s rva kaSAyAnalameghavArivRttaM smara shriijinsiNhsuureH|| 6 // mude na kasyAstu dhuri sthi Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 stotra. tA te sarasvatI kuzvazIkarANAM // mAdhuryazaityAjayinI tri| sarasvatI kuzvazIka rANAM // 7 // sadoditAbodhamapUruSA apyAnaMditAvAgamRtaM zravonyAM // sadoditAbo | dhamapUruSA apyupAzamaMstana munISu teSAM // 7 // vyAmohabANAsuradarpamAtha padmAvaro dIrNatamovitAnaH // tvamedhi sanmaMtrajapAnirAma padmAvaro dIrNatamovitAnaH // 5 // yogena dhIrocita mAnanIya zriyastavoce zazinopamAnaM // yogenadhIrocita mAnanIya prakhyAtamUrva tmudaahraamH||10|| smarAgugAnAM hRdi meM gimarmAvidhAmarezAstra nidhehi tAni // tatvAni sUrI madAMnhineda vidhA'marezA'stranidhe hitAni // 11 // jinapra nAcAryamanAsamAnAvabodhamavyAH kavimAtmaziSyaM // jinapranA cAryamanAsamAnA pra no sphuratvasya tava prasAdAt // 12 // zrImaGinezvarayatIzvarapAdapadmazaMgAragaMgakaraNi jinasiMhasUriH // ityaM stutostu yamakaiH zamakairaveMrAnaMdakaMdalanalalito natAnAM ||13||iti zrIjinapranasUrikatayamakastabakitazrIjinasiMhasUristavanaM samAptaM / / // atha zrIpaMcanamaskRtistavanaprAraMnaH // pratiSThitaM tamaH pAre pArevAgvartivainavaM // prapaMcaM vedasaH paMca namaskAramaniSTumaH // 1 // aho paMcanamaskAraH kopyudAro jagatsu yH|| saMpado'STau svayaM dhatte datte'naMtA stu tAH satAM // 2 // datte'nukUlaevAnyo nuktimAtramapi prnuH|| eSa paMca namaskAraH prA tilomyapi muktidaH // 3 // namaskAranareMisya kimapi prAnavaM stumH|| yadIyaphUTatenA pi vizvaMti viSaH kRNAt // 4 // sihayopyaNimAdyAstA namaskAramadhiSThitAH // aSTASaSTayadAtmApi yadaso praNave'vizat // 5 // ziraHkAdidhiyAdhIraiH svAMgadezani vezitA // namaskRternavapadI kaTare vajapaMjaraH // 6 // varNyatAM zrInamaskArAn kArmaNaM kimatodhikaM // yatsaMprayogataHpAMgurapi saMvanayeUgat // 7 // namaskAraM numaH siI yatpadasparzapUtayA // padyAbAditasavIgaH shaaNtimaasaadye''vrii|| 7 // navavI nama skRtyAH kRtI pratipadaM japan // vidhatte vividhAninna vighnAvagrahanigrahaM // 5 // karNikA STadalADhaye hRtpuMDarIke nivezya yH||dhyaayetpNc namaskAra saMsAraM sa trettraaN||1||assttau koSTe padeSvasya varNAnAlikhya tAvataH // kuDyAdAvarcayan samyageti zAMtenizAMtatAM ||11||aadyaadaamypiissttaarth sidhyai syuH parameSThinAMbiMrapyAmUtaH kiM na nAzayeSivi kriyaaN||12||kraaNguliissu vinyasyAIdAdIn dhyAnamAnayan ||prtyuuhpnngvyuuhvypohe vainateyati // 13 // gurUn paMcakramAt dhyAyan muDyA parameSThinAM // gUDhapraruDha macirAt karmagraMthiM vimocayet // 14 // SoDazAvaragAna zramAparamaH prmesstthinH||praanniiprnni Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stotra. z dadhAnopyaupavastuphalamedhate // 15 // vidyulA minUpAlavyAlacaurArimArijaM // jayaM vacayate paMca namaskArasya saMsmaran // 16 // yArAdhya vidhivatpaMca namaskAramu dAradhIH // lakSajApena pApena muktamAtyamazrute // 17 // aihikaM phalamI sUnAmaSTa karmaprasAdhinI // muktyarthinAM ca syAdeSaivASTakarma niSedhinI // 18 // vipadAmani cArasyopAdAnasyAkhilaniyAM // smartA namaskRteH svargivargeNa varivasyate // 1 // caturdazAnAM pUrvANAmeSaivopaniSatparA // yAdyA sakalavidyAnAM bIjAnAM prakRtiH parA // 20 // iyaM payyodanaM pathyaM paralokAdhvayAyinAM // paramAstraM nRNAM moharAja yuddhAya satAM // 21 // prANI prANaprayANasya daNe dhyAyannamaskriyAM // janate su gatiM naikAn pApmanaH kRtapUrvyapi // 22 // namaskRtiM kRpAvittaiH zrotrayoH prAnRtI kRtAM // svIkRtya puSyasabhyaMca stiryacopi yanurdivaM // 23 // tridaMDinaM nigRhyA'siya STinA zreSTanaMdanaH || namaskArasya mahasA'sAdhaya tsvarNapUruSaM // 24 // smRtvA paMca namaskAraM praviSTAyAstamogRhaM // ghaTanyasto mahAsatyAH pannagaH puSpamAvyanUt // 25 // namaskAreNa saMbodhya mAtuliMgavanAmaraM // prANatrANaM svaparayorvyadhatta zrAddha puMgavaH // 26 || tAM huMDikaH prApat sukulaM caMDapiMgalaH / itastAdRk gueAsphItiM sudarza naH sudarzane // 27 // eSa mAtA pitA svAmI gurunaitraM niSak sakhA || prANatrANaM gatiH zAMtiH puSTirmahanmahaH // 28 // nidhayaH saMnidho kAmadhenurapyanugAmikA // nUto nRtAstasya yasya naiSa hRdo hiruk || 2 || nAsyeyattAM prajAvANAM kramavarti tayA girA || mitAyuSTvAcca sarvopi nyadeSa naSituM kSamaH // 30 // sarvAvasthocitaM sarvazrutasAraM sanAtanaM // parameSThimahAmaMtraM nakkitaMtramupAsmahe // 31 // ucairyojana lakSmAna vidito bitratsuvarNAtmatAM navyAnaMdananazAlamahimA rociSNucUlAMci taH // yastu zrI jinagehanAsvararucisthAnaM lasannirjaraH soyaM vaH parameSThipaMcakanama skAra : sumeruH zriye // 32 // sAmnAyAvayavAM jinpranagurupa sUtrayAmAsivAn di vyAM paMcanamaskRtistutimimAmAnaMdanaMdanmanAH // yasyaiSAMcati kaMThasImani sadA muktA latAvijramaM taM muMcatya cireNa vighnanicayAH zliSyaMti ca zrInarAH // 33 // iti zrI paMcanamaskRtistavanaM samAptam // // atha zrIvIra stavana prAraMbhaH // zrIva-ImAna paripUritanamrakAma cAmIkaraprana jinapranasUrireta // sosUyate ta va jagaUna harSavarSadIpotsavastabalavaM yamakAvadAtaM // 1 // zritAstvAM kamalAha 33 Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RALIA . - - 257 stotra. | H kalpapAda payoja ye // karau tAn prati vizvakakalpapAdapayojaye // 2 // ka ste natiM na sadbodhasiMdhurArAtilakSmaNe // raMke ca tulyacittAya siMdhurArAtilakSmaNe // 3 // hitveza dehaM darze tvAM zivazaMkArtike vidaH // nAnyatI* yatra luptA zivazaMkA nikevidaH // 4 // rudvAnyapavarNAnAmAdAnaM dIpAlikA satAM // koTiM parAM yatra te'nU dAnaMdI pAlikA satAM // 5 // kudRzAM zuzruve teM'tyadezanAzitadarpakA ||dhnyairevesh vairA gyadezanAzitadarpakA // 6 // tvanmuktyA'sIttamo haMtuM tarasA dada paavn||puuH pApA paappdmaa'lpetrsaaddpaa'vnii|| 7 // tvatsevAyAM hRSIkenahastipA'lasyahInatA // kaina nAma tadA rAjho hastipAlasya hInatA // 7 // dadhAnA 'ghorageSUktasvAtirekAvirAja tAM // deSu jAta tvanmodo svAtirekA virAjatAM // 7 // tvanniryANena karaNaM nA gasaMjhamaraMjayat // enAMsi nagavan kaM nA nAgasaMjhamaraMjayat // 10 // mUrnAgata sthezyiArthamamatA viSapAnataH // nAthopacaryA kuryAstvaM mama taavisspaantH||11|| tAvakaM yA pibatyuccai ramAyAnanasArasaM // dRSTirvidati sorasya ramAyA na na sArasaM // 12 // stUyAsamanvahamahaM navataH pRthivyAM siddhArthanaMdanayazonimataM smsyaaH|| sikSArthanaMdanayazoni mataM samasyAH sarvazriyAM jina nijaM hRdi ropyatAM me // 13 // itizrI jinapranasUriviracitazrIvIrastavanaM samAptam // ||ath shriiaadijinaadistvnpraarNnH|| praNamyAdijinaM prANI marudevAMgajAyate // haraNe pApareNUnAM marudevAMga jAyate // // garvamaidavamajAvamAnanasyapranoruNaH // sauMdaryeNAjitasvaira mAnanasya pranoru eNaH // 2 // mohasyAnApataMtrANaM zaMnaveza mitA raye // yasmai vizvaM namazcake zaM nave zamitAraye / / 3 // mude 'ninaMdanaH sUto rAjasaMvaradehataH // yatpAdAbje nRNAM nAvaM rAjasaM varade hataH / / 4 / / duHsthAnAM sumate dausthyaM sAdhvasAgadavAlanaM // dhyAyaMstvAM ca sa nIrogaH sAdhvasAgada vAlanaM // 5 // kaH padmaprana zaktIsta pranAvada mitA hitAH / / saMkhyAtumISTe caMjharkapranAvadamitA hitAH // 6 // moharAjaM supArtha tvaM nutamAyAmalolupaH / / naktau te'taH kostu vijJAnutamAyAmalolupaH // 7 // tava caMpranotpannamahase nadamenataH / na sevAvirahaM soDhuM mahasenakSme ntH|||| mayi bivrattanuM caMinAvaladapranodayAM / / tanyAstvaM suvidhe sarvanAvalada prano dayAM // // // zItalAptuM zriyodhAnA ravikalpamanAmayAH / / tvAM pratyAtmA hato nartaravi kalpamanA mayA // 10 // tvanmate ramate zreyan kamalAyatanetra yA // sA dhIpriyA me'stu kRtaM kamalAyatanetrayA // 11 // vAsupUjya savinAsta baMdhUkAruNyayogataH // Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stotra. zaraNaM tvakramau vizvabaMdhUkAruNyayogataH / / 15 / / zreyasaH zaraNaM navya tvaM ganna vimalaMkate / / hadi dehi ca natyAdiktvaM gavimarute // 13 // yaHrakhyAta stri jagatyArya sadAnutanayo'nizaM // haMvarkavanmohamayIM sadAnutanayonizaM // 14 // tvatpAdAne'lino harSAda malaM paTatAM padaM // zAMte mohaM jitaM manye damalaMpaTatAM padaM // 15 // suzrIkuMthu pratipravhA yamalArjana naMjanAH // yAstAvIirAgaroSayama lArjananaMjanAH // 16 // soDhuM samarthA nUdyasya natamAmavanirbalaM // soratvamarhacca kInata mAmava nirbalaM // 17 / / zaktiM navAbdherutu matimannInadehinaH // puNya dhAtarjane naktirmatimannIna dehi naH // 17 // yasyA vilAsAstrailokya padmAnaMdananA navaH // mA tu suvrata sA zakyA padmAnaMdananA na vH||1|| yatra nAMhimayI te vA na me rucirakomalA // tatra rAjepyanItAnAM namerucirakomalA // 20 // neme namaste doSajJa raMjanaH pranavimave // karmAsuravadhAyoccairaMjanapranavibhave // 21 // tApAgnau juhuve pArzva navatA paMcasAyakaH // zrito'tastvaM jano mohanavatApaM ca saaykH|| 22 // nA'khunyaH kAmasaukhyAya lokanetaraNIyasA // tena vIra jagatkarmAlokane ta raNIyase // 23 // tavAn paMcakalyANI dayA lokaamdaayinH|| pAyAstrijagate datto dayAlo kAmadAyinaH // 24 // trAtuM jIvavIdhAH saMvidA mAnava tAmitAH // jineM jhAH pAtu karuNA dadA mAnavatAmitAH / / 25 // yadArAdhyaMti gIrvANavajA'nayadazA sanaM // tat prajJA zaraNaM naktA bajAjayadazAsanaM // 26 // yasyA nezajirA jainyA suta rAmaghavAsanA // haMtvApadaH susaMghasyAsutarA maghavAsanA // 27 // ladamyASTikara jineM manapaM nAvalImaMdiraM vaMde tasya giraM natanramatamaH sUrya dhiyAM kAraNaM // sArvIyaprathita pranAvamakhilAriSTaughahAnipradaM daMnavyAlasRNiM vareNyasamayaM raMgajueM bodhidaM // 27 // iti zrIyamakayukta AdijinAdistavanaM saMpUrNam // // atha zrIpArzvaprAtidAyastavanaprAraMnaH // khAM vinutya mahimazriyAmahaM pannagAMkamaThadarpakoSiNaM // svAM punAmi kimapInara kitApannagAM kamadarpakoSiNaM // 1 // konurajyati dezanaukasi gazokataruNA vi nAsite // ratnahemaruciniH ditonasazagazokataruNAvinAsite // 2 // dehadIdhiti tiraskRto dayatsaurajAH sumanasaH sadAnavAH // dezanA nuvi kiraMti te sphurattoranAH sumanasaH sadAnavAH // 3 // tAdRzaH zravaNatastavottamA kArakAya vrdeshnaadhvneH|| prasthitaH kazva pApmanAM niraakaarkaayvrdeshnaadhvneH||4|| nAkinAyakayugena sAdaraM cAmarairviSadanAga vIjyase // tvaM na kainavasukhAyamuktaye caamvissdnaagviijyse||5|| Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stotra. vIkSiturnayanayornirAkRtA zaMsanAsuramaNIpanAvataH // prAtanoti kRtasiMha viSTaraM zaMsa nAsura maNIpanAvataH // 6 // iSTararpayati kIrtizucitA zAMtanAvalayamarya mohadaM // dIpyamAnamanumauli tAvakaM zAMta nAvalayamarthamohadaM // 7 // vyoni garji ninadaH pu rastavAmAna vairimudiro maharSiniH // kairna eMDuniravaH zrutastanau mAnavairimudi romaharSi niH // 8 // zemuSISu kupathAni mauktikanyAsa hRdyarucitAni cAyituH // trINi te jina zitoSmavAraNaM nyAsaharu citAnicAyituH // e // prAtihAryama himAlayastvaH zrIjinapraviti stuto mayA // pArzvakAmitaphalAya kalpatAM kalpapAdapa iveSa nemuSAM // 10 // iti jinapranasUrikRta zrI pArzvaprAtihAryastavanaM saMpUrNam // // atha zrIkalyANapaMcakastavana prAraMbhaH // 260 SaM niliMpalokAyita nUtalaM zriyA nayanmudaM nairayikAnapi daNaM // trilokalokasya rateH prapaMcakaM jineMr3a kalyANaka paMcakaM stumaH // 1 // niveditaH prItiparaiH puraMdaraizcaturda za svapnavinavitodayaH // mahAnidhAnAgama cArurarhatAM tanotu garbhAvatarotsavaH zivaM // 2 // kukukumArIkRtasUtisaMskriyaM suparvasaMpAditamanaNaM // sRjaMtamudyotama yaM jagatrayaM janurmahaM saMstumahe navadrahaM // 3 // suropanItaiH parivatsaraM dhanairyathA nilA paritoSitArthine // jinAdhipAnAM nikhilAM girakSiNe namastapasyApratipattiparvaNe // 4 // amartya nirvarttitadezanA'vanIkRtAdbhutaH kaivalavainavodbhavaH // amaMdanAMdIravapU ritAMbaraH karotu jainaH gunanAjanaM janaM // 5 // puraMdarakraM ditasaMca matramatsurodhamAliM gitamuktivallanaM // jinasya nirvANadinaM digaMtarasphurattamaH sattamazarmaNe'stu naH // 6 maharSayo nUtanavadbhaviSyatAmamutra kalyANakapaMcake'rhatAM // vinA bidehAn daza karmanU miSu smaraMti mAsa tithIn sanAtanAn // 7 // ityAdatastribhuvanaprabhusataka paMcaka vyAvajrakavacaM hRdi yo binartti // zastrANi te jitatarAkhyapi moharAjaH saubhAgya nAgyayuji na pranavaMti tasmin // 8 // iti zrIkalyANa paMcakastavanaM samAptam // // atha lakSaNaprayogamaya zrIvIrastavanaprAraMbhaH // nistIrNa vistIrNanavArNavaM rutkarNamAkarSitavarNavAdaM / suparNamaMdohi dame su parNa zrIparNava vinuvAmi vIraM // 1 // yairvyApyatAM prApyata tAvakInaM kramAMbujaM nAtha namaskaroteH // saMsAracakramaNAnidhasya gaNasya te vRtkaraNaM gRNaMti // 2 // tulyepi ne trAmRtavarSinAve kalaMka paMkacyutisaMyutiyAM // pradhAnaziSTaM vadanaM tvadIyaM manyAmahe 'nvAcayaziSTamaMDuM // 3 // dvigoriva tvatpraNatasya saMkhyA pUrvA pravRttirna kutIrthikA Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - stotra. 261 nAM // vino bahuvrIhisamAsavatvamanyArtha evopadadhAsi vRtti // 4 // vinaktimuktaM puru pairasaMkhyaiH samAzrita dhAtuvikArahInaM // apUrvametatkaTarutyaniSThApradhAnamAkhyAta mina tvadIyaM // 5 // yasminna saMdhirna ca varNalopo na saMstutirvigrahakArakANAM // navA vikalpaH kvacana prayogeSvaho navaM vyAkaraNaM tavedaM // 6 // dhyAtvA hRdA tvAM pha lameti navyo dRSTApi sAdAnna kRtItvanavyaH // tatsatyametadvahiraMgato yat syAdaMtaraM gotravidhibalIyAn // 7 // etAvataiva pratinAti vizvavilakSaNaM vIra javaJcaritraM // jAlena yuSmatpadasaMprayogepyataMni lokasya yajuttamatvaM // 7 // ekatra dhAtAvupasa rgapaMcakaprayoga iSTaH kavinirniraMtaraM // tvakSyAnadhAtAvupasargaviMzatiM suraH prayoktA na kathaM kuladaNaH // e // prano mahacitramidaM kadaMbake kutIthikANAmapi karma dhaarye|| yanmoharAjapradhaneSu puMvanAvo na kazcit pariposphurIti // 1 // guruyorvarada nAvakarma pordarzayan vikaraNasthiti pde||nirvinkti samudAharan padaM sAdhulaNavicaraNo na vaan||11||anupghaatinmev kilAgamaMpraNigadaMti jinezvara shaabdikaaH||ysumtaamupdhaa takaraHsTazat kathamivAgamatAMsa ktHpraiH||1 zAyopAdAnaM nazyataH pApapUgasyAsi vyA pyaM vaMdatesivAnAdhAraH zrIsaMpadA saMpradAnaM trailokyasya stotraratnopadAyAH // 13 // beDAvadyaHkaraNamuzatAM mohavAdi tarItuM kartA nAtediradaradana dazoniyazoniH // navyAnAM yastvamasi supathaprasthito hetukartA tasmai tunyaM jina mama ziro namratAkamrama stu // 14 // aMtasthAstava zAsanasya yazasAM kuMdAvadAtatviSAM galnaMte truvi saMpra sAraNavidhI mayAM na tatkautukaM // yatte nityamanAminopi kugurau urvattadeveSu ca ghrA jaMte guNavRddhinAjanatayA bamastadatyati // 15 // tAta trAtaridaM napuMsakamapi svAMta madIyaM navanmAhAtmyastutisuMdarI praNayataH pANau karotvekadA // tatsaMzleSasukhAnu nAvavazataH klaivyaM vidhUya NAt tatrotpAdayitA 'tha zAzvatacidAnaMdAnhayaM naMdanaM // 16 // itthaMkAraminAri laNanaraH sanadapaprakriyAcitraM stotramidaM vidaMnahRdayo jivhAgrajAgrattamaM // kurvANaH smarabAekuMThanakalAnimAtatAnartakI nATyAcArya jinapraneM padavIsAmrAjyamAsAdayet // 17 // iti zrIjinaprana viracitaladagata yogamayazrIvIrastavanaM samAptam // // atha shriiviitraagstvnpraarNnH|| jayaMti pAdA jinanAyakasya doSApahA dhvastatamovikArAH ||rverivaashcrymtaapkaa zva na kauzikaklezakarAH kharAzca // 1 // vAgjJAnapUjAnirapAyarUpAzcatvAra ete'tizayA stavaiva // devAdhidevatvamaniSTuvaMtazcatuHkaSAyadataye tu nAtha // 5 // zukSaprayogastavasaM - - Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 262 stotra. stavena kRtArthatAmeti kRtI kRtIza ||n vAcyatAM yAti kadApi loke yathA yathArthastava kaavykrtaa||3|| tvameva cencetasi jAgarUko jaMtorasi shriijinraajmnH|| navenna kiM sastrijaganmahanaH prapAtyate kiM nahi mohamanaH // 4 // tvameva devastrividhena yeSAM jagatra yIvaMdyapado hi pAdaiH // dhAtrI pavitrIkriyate kimatracitraM tadIya strijgtpvitraiH|| 5 // napAdhiyogAnmahato laghutvaM laghorapi praajygurutvmev||yaadrshke deva yathA dipasya pradI padIptau tu tanUnataHsyAt // 6 // kazcijuNAnAM hilavopi loke yo dRzyate sopi vinoH pranAvaH // akSatakalyANa nidherjine payovinA pallavitA nadaH // 7 // nAtaHparaM deva jaDatvamaMtaH pratyadaladopi navAnnabuH // sarvajhatApyasti vino na cAnyA tvameva de vo vidito ydiih|| 7 // vidaMti sarvepyaparAnadhIzAn natAnnatAste pravadaMti sarvAn // jagajagannAtha yathAsthitaM hi tvaM vetsihi tvAMtu na vetti citraM // 5 // bahiHsthita vetti parasvarUpaM na svasthitaM deva tava svarUpaM // cakuryathA pazyati bAhyarUpaM nacAtmarU paM tu kadApi loke // 10 // sadAtmavijJAna vihInadhInina jJAyate nAtha vinoH svarUpaM // svazIrSapazcAtpravinAgasamyanirIkSaNe kopi na bAhyahetuH // 11 // madhya sthanAvopi jina tvayIha guNadateH syAnuNino nitAMtaM // yathA'guNapratyaya eSadhAtoH karmaNyatho ko'tra vicArahetuH // 12 // tvaktinAvopyayathArtha eva navatpraNItArtha viparyayeNa // vidhIyate sarvahitopasargavargeNa dhAtvarthazvAnyathA hi // 13 // do dUyate yaHsvayameva rAgadeSAdiluMTAkanaTairyatheSTaM // saMstUyate sopi hi devabudhyA dahA mahAmohavija'nitaM tat // 14 ||aciNtymaahaatmynidhi prasannaM jaganjaraNyaM jagatopi pUjyaM // tvameva deva pravivesi hi tvAM prakAzate'nyena kimu pradIpaH // 15 // kima stinAstiti vivekapadA rAgAdipaddhatilabdhadadAH // ye zrIjagannAtha jinapranaste tvAmeva devaM jinamAzrayaMti // 16 // iti zrIvItarAgastavanaM samAptam / / ||ath shriicNprnsvaamistvnpraarNnH|| devairyaHstuSTuve tuSTaiH somalAMlitavigrahaH // dadyAcaMpranaHprItiM somalAMnitavigrahaH // 1 // yeSAM pUjA vidhiHkarmAjanahatkamalAlayaH // te jinAH pAtu vonavyajanahat kamalAlayaH // 2 // kutIrthasArthena urAsadaM nojhAniraMjanaM // zrutaM seveta mohAni sadaMno jhAniraMjanaM // 3 // pAtu gIrvAHkatAvidyoparamA kamalAsanA // yat prano vAja nailene paramA kamalAsanA // 4 // iti zrIcaMpranasvAmistavanaM samAptam // Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stotra. ||ath zrIjhaSanadevastavanaprAraMnaH // saMskRtanASA. niravadhirucirajhAnaM doSatraya vijayinaM satAM dhyeyam // jagadavabodhanibaMdhanamAdi jineM; navImi mudA // 1 // kastavamiti SiolaM vadituM parito guNAn gurunino pi // culukaiH pramimAsati vA kazva jalaM varamanIranidheH // 2 // tadapi tvannaktinara prataralito vacmi tAvakaguNAj // cApalanunno sphuTamapi lapan zigurvA nirapavA daH // 3 // jJAnapradIpajamiva snigdhAMjanamupahitaM caraNaladamyA // saghAnahagaMji tAya cikuracayaste sa yo ruruce // 4 // prAkRtanASA. tamakasiNa sapparavayamo,ra moranalAdute kilimmati // tuha sAsaNApidhaM je kueM ti vivihe tava kileso // 5 // takiya kannANasiri, pide vakanANasirivilAsagi hN|| tuha vaMde dehamahaM vilasiramohaMpi hymohN|| 6 // yugmaM ||tuh muharannAsayalA, raviMdalabI maraTTaphusaNeNaM // jaM vijituM himarastI niyakaMtI nivahasuhaDehiM // 7 // asaI tamani navanaraM susirira pahU sasaMkoso // uggaM khura iya ghaNapari,didaMna paranisehata // 7 // mAgadhI nApA. tuha zustidaivanAva, staM gadapatre zamayapathamacanna / te yiNa kumadala kazava,zi mizcAdisTI padadi nave // // // tamavayyavayyidamidhaM, Acirikada gusTu moskapulama ggaM // kAlA ciSTAmi hage, halizanale piskiDaM dhane // 10 // kelIhalAhaguNahaM, haliJakazavasTalAyi kilaNAha // tuha apulanavattilasaM, vaMdAmu hage zalIlAha // 11 // saMyaNidadhanakamale, ye paSkAlidamahaMdapaMkamale // dhidapalamahimazajUve, yaya navaM ze zadA kohe // 12 // paizAcI bhASA. vibudhAna rAcitrAnata, anantra sAmaJja vuna tisapanaM ||rNtuun hitapake me, katasi dIkutuMbinI pny||13||jttinraato dUre ciSTati yo tuha ramiyyatenena // kasaTajare caraNasudhA vihitasinAto na so noti // 14 // yumhAtisevi tede apuravasurapAta ve styyev|kiirtino yena ratIsa kathaM vapate suktbiij||15|| natthUna turitaripuno navavaM tihetumaM mimlruupaa|| vilasira pamatabIjala, parakAlitakA shvaapgtaa||16|| Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 264 stotra. cUlikA paizAcI. kA sinehaphalitA tuha vatana sevate lamA anavAdAnUna phaMkurakunaM pomaM saka laMkamapi ca vidhu // 17 // calathalamaMTalapaTimA cikurAlI zophate tavaMsayuke // cala nasirititasathenU caranAyala tacca nava tubA // 17 // tulaMsa kilitaTe phula,ti mavakha nAliba mNcukclaacii|| gatarucakapolatalaruci,phAsura sotaaminiitaamaa||1||li saphasumakkAnAvila canaparihina saMkhanIravAhakhaTA // pathasaM phuvi satvakalA nayanI tI tasiyA tumae // 20 // __ zaurasenI. kumada makayyanidAeM tAzdha navamANaviGade jagavaM // ciMdAvidAva nayye, va no di yAvANanAdha imA // 21 // kamya alaM haripadaviM kamya alaM vA mahatta visa yasuhe // khalu lahiya apuravapadaM paNajaNaM pAvidUNa khalu // 22 // dabAu vi rAgamido payyattaM roga uttaraleNaM // navari tuha nattipathi mAjiNarAyaM phura hi dayammi // 23 // yugmam // hImANahe navAdo cakidohaM ammahe ydighaavo||nnN tA yadha tAyadha maM sasevagaM sAmiA tatto // 24 // ||smsNskRtm // hemasaroruhanAsaM kalimalakamalA limaMthahimanAsaM // navanayadhUlimahAbala nA neya navaMtamanivaMde // 25 // tava caraNonayajalaruha pAlIsevAparAyaNAdeva // vidaM ti narAligaNA varasidiramAmaraMdalayaM // 26 // mahimadharaM tamasamahima, vimalaM varadhI saroruhevimalaM // samayadayArasasugama caraNaM seve tavAsugamaM // 27 / / tava nAmadheya ciMtAbagharasA nuvi narAvalIdhate // saMrumArinarAmaranaM, daramAliMgakelirasaM // 2 // ||apbhrNshnaassaa // tana reha thAlisAmali bidurAvali juypihi|| nihiyariubalamRNe uga suhaDana thasilahi // 7 // hau milhi visahajali, yAva(hiya jaNavavahAra // paI kAyahi muNiyaha, supharusaniya karaNapayAra // 30 // tAva mahAnavajalahija, linaru nivaDa duhurutti // jAvana pAsviya tudhra pa,dusAruNanAvaUDatti // 31 // sukaTu kahaM tidutA sutha, i kahaMta musanalaujammu // dividivi jIvAjuna kara,di pavuta ujiNadhammu ||3||ve hi kutitthiyaja, vayaNU avarupya rayaiMvirudyAta nerasivapaMmiya ta, iMjidevu pramANehiM surichu // 33 // ikAsi tehA nAva vi,Nu buDupaNamiya tuha paay||nuNjik Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stotra. hitA sura rahaI kariviSu urkvighaay||34|| masa kahaMtidu nAvari,na daDavaDa taNa udda | vekkU // sAmiya saTTalateu,lu Dunadu caMpa paracakkU // 35 // juttivi kiriya nANahari, gha yaMmaNa manasudijugaggi // kukunapadubai sivanaya, rituha sAsaNarahilaggi // 36 // pari kavi tuha taNu nUDahi,kaMcaNakAMti ravanna // viyasahi mahaNayapuTnama, tAmajha navajaha tina // 37 // nuttarapadyasyAgraMndI saMskRtaM samasaMskRtaM prAkRtaM 3 ditIye paizAcI cUlikA paizAcike // tArtIyike maagdhiishaursenyau||turye apbhrNshH|| nAyAlIhayamaMdayAmayamalaM nAsaM dharaMtaM paraM rAkAliM pavalotayaM akhacayAsattaM ka mAlAcitaM ||dhiilN loamahaM dadAvahakalaM binnAhamAyAladaM nAdhA nIdiresi vaMdana paI sANaM siisunnii||30|| // kavinAmagarnacakraM // taM prApto rucinakSyogarajasonmIlatpratoSAnvitaM zastaH sauSThavanamamoharavanaH kaM kaM jahastaviH // rucyA nAskaratigmasiviramaNIsaMskRptanAvaH paraM raMtA jJAnaramAMzamAsta ruSame tanyAH suvidyAM ciraM // 35 // jagati viditavAn yastvatkamAjhAsvarUpaM tava gu cipadanAvaM sNstvaaddhyvsy|| racayati nijakaMThAlaMkiyAM stotrametanavati navakarINAM siMhasonISTalakSmIH // 40 // iti zrIjinapranasUriviracitaM aSTanAvAtmakaM zrISana devastavanaM samAptam // ||ath zrImahAvIrastavanaM // citraiH stoSye jinaM vIraM citrarUcarita mudA // pratilomAnulomAdyaiH khaDDAdyaizvAticAruniH // 1 // ||prtilomaanulompaad|| vaMde 'maMdadamaM devaM yazamAya ymaashyH||naayenaaghghnaayenaa pAhatA mamatA kapAza ||anulomprtilom // dAsatAM tava nAgArA naceyAya matAmasA samatAmayayAcenarAgAnAvatatAM sdaa||3|| ||ardhprtilomaanulom|| varadAnavarAditva tvadirAvanadArava // yAjyadeva nayAnyAsa sanyAya nvdejyyaa||4|| ||acm|| zrIda vIra virenatvaM damitAda gtaagun|| vItAkSamAraMnitAre rada mAM sadaraMgavi5 34 Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stotra. // murajabaMdha // gIratArajatAra dhIratA sthiratArasA // sAratArazrutAvaMdhyA suratA jana tAvakI 6 // gomUtrikA // patitavedAsyAraviMdaM nakkibaMdhurAH ||n pataMti nave zasyAste vido bhagavannarAH // 7 // // sarvatobhaya // 266 namAsararasAmAna mAritAdadatArimA sAtA mayA yAmatAsArayAmamayAkSaraM // rathapadaM // tiryaGnara surAkIrNA nAsate nanate sanA // tvamAhAtmyAt kRtAzvarye yAzritA tatatA zriyA // e // // vyatarapAda // raigorAMgorugIgaMgA gaurIgururarogaruk // goraMgA gArarogAri rairiro raiguruM giriM // 10 // // ekAkSarapAda || jAjanAnolajIlAnaM tatatAta titAtate // mamAmamAmamamumA nanAne nonanAnana // 11 // // ekAkara zloka // aria arnata: kekAkokakake kika // rantaratha kakuH kaukoMkakAMkakaM // 12 // // saMyoga // marubhUmau tapatAviva cArusarovaraM // kutaH sukRtahInAnAM sulanaM tava zAsanaM // 13 // yugmaM // // dhAnyAM khaDDa saMdAnitakaM // sAraNi: purayavanyAyA nyAyamauktikazuktikA // kAmadhenurnayavidAM baMdhollAsana lAlasA // 14 // sAraM syAdvAdamujhayAstripadI navato'asA // sA me'stu hRdi kAM taikA khilena rahitena sA // 15 // // musalaM // zrI siddhArtha kuja vyoma divAkara niraMjana // kAMtavA mataM tIrthaMkara tavAzritAH // 16 // Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stotra. // trizUlaM // cuktA yA tvayi navyAlI dhanyA dhattesma cetasA // sAmatA tAmasAkAmamakAsAraMgasAgaraM // 17 // // danaM // trizalA kudipAthojarAjahaMsa jagadvino || jogAstRNamiva tyaktAstvayAmukti didRkSayA // 18 // // dhanu // surAsura namastunyaM namasyati jinottama // manaHprasAdasaMdarbhadalitA gunavAsanA // 19 // // zara // kathaM kartuM jano mohavyapohama hahamaH // manasA sAdaraM yastvAM na stauti timirApahaM // 20 // // zakti // bAlyo maruziraHkaMpa saMpatprativikrama // manojana kahavyA mama svAmI navAjavaM // 21 // // aSTadalakamalaM // mAnitAryakramAmAra ramAmAkaMda mAdhavaH || vadhamArge mamAkAsa sakAmAdhIH pratAni mA // 22 // // poDazadala kamalaM // vanayA na ghanasvAna dhyAnamauna kanana // jJAnasthAna jina zrInavanamenasvanaHsva naH // 23 // // stutyanAmagarbhaM vIjapUraM // jaya hemaay. zrI jaganmohApahAraka // jarAhivIna siMhAMka janmanIradhi nAvika || 24 // // daza // tubhyaM namostulanaya sthitikAya nItivanyAsupAvaka surastuta vIra netaH // vidyAla tAvipulamaMDapa hemarUpa kalyANadhIkaraNadacha natedamIna // 25 // 267 D Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36na stotra. // kavikAvyanAmAMkaM cakraM. // janAkatyapatho jinezvaravaro navyAja mitraH kriyAdiSTaM tatvavigAnadoSarahitaiH sUktaiH zravastarpaNaH janmAciMtyasukhapradaH suracitAriSTakyo vaH sadA dAtA zonanavAdidhIH ka jaladaM yAmekSaNaH saMvidA // 16 // ||caamrbNdhH|| zrIma-jhAma samagravigraha mayA citrasta venAmunA nUtastvaM puruhUtapUjita vino sadyaH prasRdyai dhime // khyAtajhAtakulAvataMsa sakalatrailokyaktRptAMtaraH sphArakrUratarajvarasmarana raH saMrabdharakSArataH // 27 // iti zrImahAvIrastavanaM samAptam // // atha zrIjIrApallipArzvastavanaM // jIrikApurapatiM sadaivataM daivataM paramahaM stuve jinaM // yasya nAma jagato vazaMkara zaMkaraM japati maMtravaUnaH // 1 // nAtha tattava mukheM'darzanaM darzanaM ca nayanAmRta stuve // yena meDaritatApahAriNA hAriNA lasati puNyavAridhiH // 2 // vizvavistRta mahApranAva te nAvateja iha mAtino yuge // ujate dinakare hi nAsure nAsurezvarapura sya kiM navet // 3 // arbudasya navatA vyanAvi yA nAviyAtrikajaneSvanItida // pazyatoharanRtApi sArasA sArasAdhunicitA navattarAM // 4 // grAmamAtramapijIrapa nikA panikAnanasahodarIva yA // tvatpadasthitibalena sAdhunA sAdhunAyakapurIvanA sate // 5 // tvAM namatyazivavAditArakaM tArakaMkaNasumaiH prapUjya yaH // prApya cinma yamanenasaM padaM saMpadaM sa samupaiti zAzvatI // 6 // tvatpuraH prakurute pranAvanAM nAvanAM jina nidhAya yo hRdi // nizcitaM sa janate na ugatI urgatIrNanavasAgara prano // 7 // yo dadhAti hadi teMndipaMkajaM paMkaja malamadhaH karoti saH // taptayepi na navaMti pA bhRtaH pArzvatasyatu navobhavanamAnAtvatsmRterapi janA nirAmayA rAmayA caramayA nirAmayA // yoginUSaNa navaMti nUSitA nUSitAHkila sudhAzanAzva ||e|| khaptadapraNa tilAlasAdaraM sAdaraM dadhati jAtunAvaniM / yatra yAMti nanu jAnunAnavo nAnavoda ya namastu tatra kiM // 10 // aMtaraMgaripavo'rupAparAH pAparAzihara pImayaMti mAM // satyapi tvayi vino kapAlaye pAlayeza zaraNAgataM tataH // 11 // tvanmayaM jagati yasya mAnasaM mAnasaMyamanatasya urA. // taskarAnalapayaH kareNavo reNavo jina na vaMti tatvayAt // 12 // devazArikhamaNidhenudevatA deva tAvadiha vAMbitapradAH // yA vadeva tava dhAmanAma nAma jaMtumanasi pradIvyati // 13 // jJAninaM jagadinaM niraMjana Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stotra. 26e raMjanaM trijagataH purAtanaM // tvAM smarAmi sakalaMca niSkalaM niSkalaMkamacalaM mahAba laM // 1 // zvaM yaH prayataH stavIti satataM zrIjIrapallIpurIvAsaM pArzvajinapracaM prakaTita prauDhapratApodayaM // sovazyaM sunagaM navibhuradhikaM dharmArthakAmAmRtazrIniH strIniriva svayaM guNagaNAzliSTAnirAzliSyate // 15 // iti zrIjIrApallIpArzvastavanaM smaaptm|| ||ath zrIphalavaddhijinapArzvastavanaM // sayalAhivAhijalahara, samUhasaMharaNacaMDapavamANaM // phalavahipAsanAhaM saMyuNi mo phaNaya phalaM // 1 // viduyAsaM vidyAsaM, vidyAsaM pattamaniyuSaMti tumaM ||shrm yarayA amayarayA, amayarayA pugazvamavayaNaM // 2 // samaNANaM samaNANaM, samaNA eM saMghiu phurai sattI // viNayANaM viNayANaM, viNayANaMdaNajayAhi mude // 3 // hirannA ahirannA, ahirannA viNiyamaMti kayapUyA // savvAhI savAhI, savAhINA tuha ya nattA // 4 // gayavAhA gayavAhA, gayavAhA arahiyApazpasane // paramahiyA paramadiyA, paramahiyA saha na TuMti narA // 5 // saddavaNA sadavaNA, sahavaNAmayari ka havaMti jaNA // suhayagayA suhayagayA, suhayagayA tuha pasAeNa // 6 // kaNayAu kaNyA, kaNyA rarakasI tumaMjavaNaM // nadavayo nadavazo, navayo riddhisiriyA NaM // 7 // nAeNaM nAeNaM, nAeNaM ciyati lohasuhasi // nayarAI nayarAI, nayarA I suguNaporANaM // // phalavar3I phalavadI, phalavar3I dANA tume vihiyA // sanna yarI sannayarI, sannayarImaMtayAjayA // // samaNAlI samaNAlI, samaNAlI eM tahAgame dhannA // caraNarayA caraNarayA, caraNarayA nAzcattasirI // 10 // nihappahassa nida, pahasta, nihappahasta mohadale // rayaNAyara rayaNAyara, rayaNAyara gahira tusa namo // 11 // itthaM thusi siripAsa jaganivAsa siMgArahAraphalavadipurIsirIe / buddhIyarAkayajigappahasU rivANI thUyaccame viyara aMtararogamurakaM // 12 // // iti zrIphalavadipArzvanAthastavanaM samAptam // ||ath zrIcaMpranasvAmistavanaM // // saMskRtaM // namo mahasenanareMitanUja jagaUnalocananaMgasaroja // zaravasomasamadyutikAya dayAmaya tunyamanaMtasukhAya // 1 // sukhIkRtasAdarasevakalada vinirjitarjapanAva vipada // surAsuravRMdanamaskRta naMda mahodaya kalpamahIruhakaMda // 2 // ||praakRtN // jaya nirasiya tiduyaNajaMtu naMti jaya mohamahIruhadalanadaMti // jayakuMdaka | Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stotra. niyasamadaMtayaMti jayajaya caMdappahavaMdakaMti // 3 // jaya paNyapAligaNakapparu raka jaya jagaDiya payamakasayaparaka // jaya nimmala kevalanAegeha, jayajayajiliM da paDimadeha // 4 // 270 // zaurasenI // foresees mohArike dUdayaM dalidaguru ridamadha vidikumadarakayaM // nAtaM nama dijosadaTanadavatsalaMna hadinidi gatiM sodadaM nimmalaM // 5 // // mAgadhI // sulasula visalanalanAya sevivapade namila jaya jaMtutudi dina sivapulapade // calana pula nilada saMsAlisalasIlude, dehi mahasA mitaMsAli sAsadapade // 6 // // paizAcikaM // talitA khilatosatayA satanaM madanAnalanIlamanAnaguNaM // nalinAruNapAtatalAMnamate jinano idhataM sazivaM janate // 7 // // cUlikA paizAcikaM // kalanAjikanAtulata pahalaM calanIkala cAluyazappa sarja lalanAcanakIta kunaMlu cilaM, cinalAvamahaMsamalA micinaM // 8 // // apabhraMza // sAsa sukkha nihAnAhana vidyo jehiM tavaM punnavihUnajAe nikala jammu tiha narapasu // // nimmala tuha muhacaMDaje pahupikkhuI pasari siu~ iya niruvamazrADa ti ha munisAmI viSphurai // 10 // // vayaM samasaMskRtaM // hArihAra haradAsakuMda suMdara dehAnaya kevalakamalAkelinilaya maMjulagulagalamaya // kamalAruNakaracaraNacaraNanaradharaNadhavala bala siddhirama pisaMgama vilAsalAlasamalama vadana // 11 // navanavadavajalavAha vimala maMgalakula maMdira vAmakAmakarikelihara harivaraguNabaMdhura || maMdara girIgurusArasabalaka ninUruhakuMjara dehimahodayameva deva ma ma kevanikuMjara // 12 // iti jagadaninaMdana janahRdi caMdana caMprana jinacaMzvara // SaDnApAniSTuta mama maMgalayuta siddhisukhAni vino vitara // 13 // iti zrIjinapranasUrikRtacaM pranasvAmisaktaM panApAstavanaM saMpUrNam // Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stotra. // atha shriivrdhmaannirvaannklyaannkstvnpraarNnH|| zrIsiddhArthanarezavaMzakamalAzRMgAracUmAmaNenavyAnAM DarapohamohatimiraproDAsane 'harmaNaH // kurve kiMcana kAMcanojvalarucenikalyANakastotraM gotranidarcanIyacara pAMnojasya viirprnoH|| 1 // prApya deva zaradAMdisaptatiM zItagau pavanadevatage // tAmupAyata rasena kArtikA'mAvasInizi zivazriyaM navAn // 2 // hastipAlakana pAlapAlitA pUrna pUrayatu mnmnHshucaa|| yatra darzazva caMmA javAnastamApa navatApa | hA punH||3||krjdrshnishi darzita dhyastatrapurya khilvrnnjaaHprjaaH|| tvanmahodayamahI tayA'dhunA'pyutsavaM viddhte'nuvtsrN||4|| yairdhvanistava pape zravaHpuTaiH SoDazapraharade shnaavidhii|| tAnnivezya dhuri dhanyatAjuSAM rekhayA na khalu supyte'nytH||5|| puNyapApa phalapAkavarNanAmadhyamadhyayanapaMktiyukzataM // vyAkathAH sphuTamaSTaSTaSativyAkRtIzca pariSadpurastadA // 6 // jIvati tvayi jinenUtinA tvatpraNAma vidhinNgniirunnaa|| nUna meSyata na deva kevalajJAnasaMpadanurAganAgapi // 7 // yavidheyamupadizya gautamaH preSi naktinadApi tvayA'nyataH // rogiNaH kaTukajAyupAnavajyAyase'sya carupe guNAya tat // 7 // tvadidRvavataratsurAvalI yA na dehamaNijaSaNAMzuniH // sA kudarajani ra statAmasA pUrNimAnizamupAhasaddhvaM // // nivate tvayi vilokya viSTapaM dhvAMtapUrapari puuritodrN||rodyNt iva rodasI pratizrunareNa ruruH purNdraaH||10|| vanhivAyujaladezva raiH suraistailprnnikkRtaaNgsNskRte||nuutimaatrmpi nUtidhAma te 'pasTazana bata na tAn ra jo'sttsht||11||nktito maditumIzavAsavAstAvakInahanusaMgrahaM vydhuH||nuunmdvij yAya tAvakAnugraheNa hnumtvmitrvH||1|| kugrahA na tava jAtu zAsanaM vIra bAdhituma saMnavibhavaH // ekakaH sa khalu jasmakagraho bAdhate nvupeditstdaa||13||jgmussi tva yi zivaM narAdhipAstatvaNaM gRhamaNInabodhayan / / ye bacaH kunayakAnanapluSastvatpratApa zikhinaH kaNA iva / / 14 / yanna kazcana munistvayA samaM yukti maiyaritarairjanairiva // kuSamA samayanAvaliMginAM vyaMjitena gurunirvyapeditA // 15 // prasthite tvayi zivAya tatvaM saMmumUrturadhiSTathvi kuMthavaH // kujIvabadulAmataH paraM sUcayaMtazva nAvinI mahIM // 16 // yatra yatra caraNau tvayA'rpito tattadAspadamagAdamApatAM // e kayA punarapApayA purApApayA'jani suroktinAmataH // 17 // yatra muktimagamaH zama kumAvApa pApatuhinArkatApatat // prItimIti tarukuMjanaMjane nAga nAgakaraNaM karo tu naH 17 // yaH paThatyazavadhIstava vIrastotrametadavadhAnasametaH // tatranAvaripurA Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stotra. - ji rayazrInAji na pranavati prabalApi // 17 // iti zrIvardhamAnanirvANakalyANa kastavanaM samAptam // // atha zrIarinAthastavanaprAraMnaH // jaya zaradazakaladazahayavadana jaya hatajagadasahanamadamadana // jaya natazamagataza manajakadana jayanagavadaraparamapadasadana // 1 // gatamalakamalasakalakaracaraNa jananamaraNanavanayanaraharaNa // racaya caraNarasanazabalasvana manavamasanavamarasarama vacana // 2 // navaracanaratadazazatanayana nayavanajaladajalajadalanayana // phalada kalakalayajayakarayajana namadazamapaharazamamananajana // 3 // amaraphaladapadahara padakamala gajakarasaralasabalakarayamala // janayasanayamatanatajanasakala matapha lamapamalakalamalamakala // 4 // nayamayavacanapavanasamavamata paramata lamanasamata // zamadamayamasamarasaramasamaya navapatanajanayamaja mama zamaya // 5 // ghanakhakanakazakalaghanavarana madakalakaraNakalanajayazarana // zaraNadacaraNanarakadara zamana sadayamadaghamaphalayagajagamana // 6 // natazatamakhatamakhalajanamadara ga mayaparamapadamanayadasadara // navanavanavavananavadazamagama zakalanagajakalagaladana vagama // 7 // tamacayamapanayatapamahatapana parasamayajarajaharapadajapana // samaja nadamanakamanagajakaraTa dalanasabalatamahatamadacaraTa // 7 // madanayanagamazaraNana razaraNa gataraNasadavataraNavarakaraNa // parasahacarasamarasajagadavana samavasaraNa ramadahamahanavana // e|| satatamacaracarajagadavagamaka mananajanakathanataratamazama k|| parapadanagaragamanaraNaraNaka maphaladazamasaphalayapathanaNaka // 10 // rasajara lasadanalasanamadamana navanapavanacaranarayatasamara // dalayabahalamalamaravaravazata mataratanarazatagataparavazata // 11 // kapaTazakaTajalazayasamanavaka janamavagamaya samayarasamavaka // gadagajaraNaphaNadharadakadahana dhanaharamarakajadaraharamahana // 12 // samatasatamahaparamatakalasa gaNadharagaNadharazamarasakalasa // navadanavadapadalayalasa davama vanamavanamayasahanamahanavama // 13 // evaM zrIdharatIrtharAja tava yo kuka marogavidA kAmaH kevalavarNasaMstavasudhAsvAdaM vidhatte sudhIH // zreyo vA na jarAmara vapadavIsaukhyAni bAhyaMtarA mitrAlI jaya suMdaraH sa niyata zizrIyate maanvH||14|| iti kevalAkramayaM zrIdharanAthastavanaM saMpUrNa // Jain Education Interational Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmamataparIdA. 273 ||shriiviitraagaay nmH|| - // atha zrIyazovijayajI upAdhyAyakRta adhyaatmmtpriikssaapraarNnH|| ||aaryaa vRttN||pnnmiy pAsajiNaMdaM, vaMdia sirivijayadevasU riMdaM ||appmyprikN, jahabodamimaM karissAmi // 1 // vyAkhyAH- sarva kalyANanI sidhine arthe, zrIpArzvanAthane praNAma karIne, tathA saMprati vijayamAna tapAgajAdhirAja je zrIvijayadevasUrI temanI vaMdanA karIne, po tAnA bodhane anusAre, A adhyAtmamataparIkSAnAmanuM prakaraNa DhuM karUM buM. upodghAtaH- koI AzaMkA kare ke, gurU tatvano je aMgIkAra tene adhyAtma kahe. temAM koI vivAda nathI: tyAre parIkSA te zAnI karavI ? je vastumA saMdeha pame tenI parIkSA karAya je; nissaMdeha vastunI zI parIdA ! mATe yA adhyAtmamata | parIdAnAmanuM prakaraNa karavAnuM kAMI prayojana dIvAmAM AvatuM nathI. tene kahe // 1 // asappaM NAmAI, canavidaM canavidA ya tavaMtA // taba zme anutriya, pAmeNazappiA aa|| // vyAkhyAH- adhyAtmanA cAra prakAra le. eka nAmaadhyAtma, bIjo sthApanAtha dhyAtma, trIjo ivyaadhyAtma ane cotho nAvaadhyAtma. cetana tathA acetana e bemAMnI koI paNa vastunuM adhyAtma evaM nAma rAkhebuM hoya te nAmaadhyAtma; a dhyAtmavaMta yatinA AkAra- citra kahADayUM hoya te sthApanAadhyAtma ; ane jetha kI nAvaadhyAtma utpanna thAya, jevAM ke, pratimAdarzana, sajurusevA, ane adhyA tmazAstrAnyAsa e traNe nAvAdhyAtmanA kAraNa ne, mATe te ivyAdhyAtma; tathA A mAnA je zubha pariNAmate nAva adhyAtma kahiye. tema adhyAtmInA paNa pUrvokta rIte cAra prakAra ke tezromAMihAM jeonA matano vicAra karttavya je, te nAmaadhyAtma vaMta be. tethonA matanI AzaMkAnuM nivAraNa karavU, te A graMthanuM prayojana // 2 // u:-pUrvokta cAra prakAranA adhyAtmamAno nAvaadhyAtma modanuM kAraNa . mATe tenuM vizeSekarI svarUpa kahejeH jA khalu sahAvasikSA, kiriA appANameva adigiva // nAz paramazappaM, sA daMsA nANa caraNamA // 3 // vyA:- jahAMzudhI kaSAya tathA iMDiyane vaza thayothako saMsAraneviSa AtmA 35 Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 adhyAtmamataparIdA. phare le, tahAMzudhI AtmAneviSe karmano adhikAra meM; svataH AtmAno adhikAra nathI. kemake, AtmasvanAvanu AbAdana thaekhaM je. jema malavyanA yoge suvarNa nuM AbAdana thaI jAya, tethI teno svanAva pragaTa thaI zakato nathI. temakarmanA yoge AtmAnuM AjAdana thaI jAyale, tethI teno jhAna, vijJAna, tathA amUrtatvA di svanAva pragaTa thaI zakato nathI. ane nAmakarma te AtmasvanAvane palaTAvIne nara, tiryaca, nArakI, tathA devatApramukhanA paryAyarUpa potAnA svanAvane pragaTakare ne. jema tIvra agnimAM suvarNane nAkhyAthI te mala jyAre balI jAya tyAre suvarNa no gustAdisvanAva pragaTa thAyale. tema zunapariNAma pUrvaka tapazcaryApramukha tha kI jyAre karmono ya thaI jAyale, tyAre AtmAno jhAnAdirUpa svanAva pragaTa thAyaje. eTale karmano adhikAra TalIne svataH AtmAno adhikAra pravarne ne, e adhikAranI je kriyA tene nAvaadhyAtma kahiye. te Atma jJAnarUpa eka vastu ho vAthI bodharUpa le mATe jhAna kahiye; temaja rucirUpa hovAthI samyakta darzana ka |hiye; tathA prANAtipAtAdika AzravanirodharUpa hovAthI cAritra kahiye. yataH "zrA smAnamAtmanovetti, mohtyaagaadyyaatmni| tadeva tasya cAritraM, tajjJAnaM tacca darzanaM." ___0 ko AzaMkA kare ke, nAvAdhyAtma tathA zuzopayoga e be zabdono artha eka le. jema upAdhirahita sphaTikano nirmala svajAva . tema paravyasaMgarahi ta jIvano nirmala svanAva le. teneja zukSopayoga kahele. ane eneja cAritra kahe. paraDvyasaMge jIvano je malina svanAva thAyale, tene azudhopayoga khe| enA be neda -eka gunopayoga bIjo azunopayoga. deva guru tathA dharmAdika na para je prazasta rAga hoya, tene gunopayoga kahele. jema rAtA phUlanA saMgathakI sphaTikano rAto raMga thAyaDe, tema jANavU. ane je aprazasta rAga tathA deSa hoya je, tene azunopayoga kahele. jema kAlA phUlanA saMgathakI sphaTikano kAlo raMga thAyale, tema jAga. e banne mUla svanAvane DhAMkI liye, tethI azubhopayoga kaheje. eneja zukSopayogarUpa cAritranA beda kaheH enA Ayatana paravya ne tyAre zvetAMbaraneviSe canda upakaraNarUpa paravyano saMga batA adhyAtma kema praga Ta thAya ? tene uttara kahe je // 3 // NavinA rAgadoso, apparasedi kiMci paDikUlaM // paradavaM navagaraNaM, kiMpuNa deDhuva dhamma // 4 // Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmamataparIdAH rAjya vyA0 mAtra rAgaveSavinA bIjU koI paNa paravya te gukhopayogarUpa adhyAtma ne pratikUla nathI. ema jo aMgIkAra nahI karazo to lokamAM sarvatra dharmAstikA | yAdika paravya nayA je, te badhAM pratikUla kahevAse. tema to saMnave nahI : mATe zukSopayogarUpa adhyAtmane rAga Saja pratikUla De, evinAbIjuM koI paravya pra | tikUla nathI ema jAgavU. jo ema kahezo ke parigrahIta paravya adhyA tmanuM virodhIja , paNa aparigrahIta paravya adhyAtmanuM virodhI nathI. tyAre za rIra rUpavya parigrahIta batAM kema adhyAtma utpanna thAyale ? jo ema kahezo ke, | zarIra dharmanuM kAraNa le. tethI adhyAtmano virodhI nathI. tyAre dharmopakaraNa paNa | dharmanAM sAdhana hovAthI adhyAtmanA virodhI thAya nahI. e sAmAnyapaNe uttara kayuM. na koI evI AzaMkA kare ke jyAMzudhI upadhi hoya. tyAM zudhI sarvathA a dhyAtmanI sidi thAya nahI tenuM mata dUSita karejeH- // 4 // vadhisadio Na sisai, satusA jada taMulA na sishNti|| zya vayaNaM parikataM, dUre ditavesammA // 5 // vyA:-upadhisahita jIva sikStAne pAme nahI. jema tUsasahita cokho sIke nahI, tema jANavaM. jema cokhAne tUsa doSarUpa le, tema upadhi jIvane doSarUpa be. evaM vacana amaracaMda nAmanA digaMbaranuM juuMja nArakhyu De, mATe e dRSTAMta sa mIcIna nathI. kemake, cokhAne tusarUpa doSa te svarUpathakI : ane jIvane na padhirUpa doSa svarUpathakI nathI. jIvane upadhirUpa doSa jo svarUpathI hoya, to paka zreNIe caDhelA yatinA skaMdhaupara vastra nAkhiye to tene kevalajJAna utpannatha, na joye. ane tUsasahita vastu sIke nahI. e paNa sarvathA saMjavita nathI. kemake, muga pramukha tUsasahita sItAM dIvAmAM AveLe. mATe e paNa ekAMta nathI, anekAMta . ___:- paravAdI je doSa upadhineviSe kahe, te doSa zarIrane viSe paNa saMnave lete dekhaDAve H- // 5 // jA ubagaraNe munnA, AraMno vA asaMjamo tassa // taha paradavammi raI, sA kima tuhaM sarIravi // 6 // vyA:- jo ema kahezo ke, upadhi rAkhyAthI mULa thAyale. tyAre zarIrakapara kema mULa thatI nathI. upadhinI mULa to zarIra mUrnAnimitta . tethI zarIrane Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 adhyAtmamataparIkSA. adhika mUrjA saMnave. enuM samAdhAna jo bhAvI rIte kariye ke, mUrbAnA be neda be:- eka mAruM mAruM evo mamatvapariNAma, ane bIjo pAmelI vastuupara avi yogano adhyavasAya ; e vArtadhyAnano neda le. tezromAMnI pahelI je zarIraviSe mamatvapariNAmarUpa mULa kahIle, te to samyakdRSTine paNa thAya nahI; kemake, te jJAnI le. ane mamatvapariNAma to ajJAnanimitta . ethIja samyakdRSTi viSayAdika- sevana karato batAM paNa tene paramArthathI viSayasevanarahita kahyo be; tyAre yatineviSe te guM kahevaM! arthAt yati to sarvathA viSayasevanarahita . ane bIjI ArtadhyAnarUpa je mUrjA le te dharmadhyAnanA pranAvekarI zarIraviSe thA ya nahI. eja samAdhAna upakaraNane viSe paNa jANI le. jo ema kahezo ke, upakaraNa rAkhyAthI tenA grahaNa tathA tyAgathI AraMja thAyale., e vAta paNa asaM navita le. kemake, AraMna to zarIranA karacaraNAdinI kriyA kasyAthI paNa thAya . jo kahezo ke zarIranA karacaraNAdikanI kriyA jayaNAekarI thAyale. to jaya pAekarI dharmopakaraNa letA tathA mUkatAM paNa AraMna thatuM nathI. jo ema kahe zo ke dharmopakaraNathakI gudhAtmapariNAma naMgarUpa hiMsA thAyale. tyAre zarIratha kI kema hiMsA thatI nathI? jyAre mUrnAvinA zarIrathakI hiMsAno saMnava thato na thI, tyAre mU vinA dharmopakaraNano paNa saMnava kema thaze! jo ema kahezoke, dharmopakaraNathakI paravyaneviSe rati hovAthI AtmavyamAM rati thatI nathI. tyAre zarIrathakI paNa vyarati kema nathAya ? kiMtu thavIja jozye eno vicAra karo. u:- paravyaratine be vikalpekarI dUSita kareH- // 6 // taha paradavammi raI, pariNAmo rakaNANubaMdho vaa|| uhao taNu samamuvahiM, pAsaMto kiM Na lakesi // 7 // vyA:- paravyarati te guM kAyayoganA pariNAmarUpa ke, saMrakSaNAnubaMdhI rauidhyAnarUpa ? jo prathama kAyayoga pariNAma kahezo to gunakAyayoge doSa kema lAge? arthAt ema to saMnave nahI. ane jo saMrakSaNAnubaMdhI ro'dhyAnarU pa kahezo to te paNa saMnavaze nahI. kemake, corAdikathakI sarva prakAre je vastrA dikanuM bacAva, tene saMrakSaNa kaheje, ne tenu je niraMtara ciMtana karavaM, tene anuvaM dha kaheje. erojhdhyAnano neda jo upadhithakI thAya to zarIrathakI paNa tharbu jozye. kemake, sarpa, cora, tathA kaMTakapramukha thako zarIranI radA karavAnA a Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmamataparIdA. 27 dhyavasAya paNa ghaNAneviSe dIgamA Avene. ene to ro'dhyAna kahetA nathI! jo| ema kahezo ke, yatine zarIrane viSe rAga nathI hoto, tema batAM sarpAdikathI zarIra nI rahA to dharmasAdhanane arthe karele. tethI tenA adhyavasAya azuna hotA nathI. ema paNa saMnave nahI! kemake, yatine zarIranI patre dharmopakaraNanapara paNa rAga ho to nathI. tema batAM tenIradA paNa dharmasAdhanane arthe karele. evI rIte zarIranA je vAMja dharmopakaraNa Tharele. tema batAM tezronI nabApanA karatAM tamane zarama thatI nathI! na:- koI AzaMkA kare ke, napakaraNa je je te dhyAnanA virodhI je. kemake. teonA pratilekhanAdi bAhyavyApAranA yoge aMtara yAtmatatvane viSe citta ekAgra tArUpadhyAnamAM vighna thAyaje. ema kahenArAne uttara diye je. // 7 // jo kira jayaNApubo, vAvAro soNa jANa pddivko|| soceva hoi jANaM, jugavaM maNa vayaNa kAyANaM // 7 // vyA:- Avazyaka paDilehaNApramukha je jayaNAekarI vyApAra thAyaDe te pa e dhyAnano virodhI hovojoye; ene to koI virodhI kaheto nathI kiMtu eto e ka kAlAzrita mana, vacana, tathA kAyAsaMbaMdhI dhyAnarUpa hoya. jemake, zujayo ge karImana ekAgra hoyaDe, eneja mana saMbaMdhI dhyAna kahe; niravadya vacana bolA yaje, ane sAvadha vacanano tyAga thAyaDe, eneja vacanasaMbaMdhI dhyAna khe| ane gunayoganeviSe yatnekarI kAyAnI dRDhatA thAyaDe, ene kAyasaMbaMdhI dhyAna ka hele. jo tame ema kahezo ke, nagavaMte ekasamayaneviSe be kriyAno niSedha kahyone; tema batAM ekasamayAzrita mana, vacana tathA kAyA saMbaMdhI dhyAna kema saMnave ? e no uttara yAmaH- nagavaMte je ekasamayaneviSe be kriyAno niSedha kahyone te ninna viSayaviSe ne eka viSayaviSe niSedha nathI kaho. jemake, vAMdaNAnA Avartananevi SetraNa yoganI kriyA ekaja samayaneviSe thAyale. yataH "ninnaviSaye NisiI, kiri yA ugamegayANa egammi : joga tigasta vinaMgiya, sutte kiriyA janaNiyA." u:- koI AzaMkA kare ke, dhyAna je je te yogano pariNAma nathI. ke jenI pravRtti bAhya vyApAra karatAM thAya. jo yoganA pariNAmarUpa dhyAna hoya, to lezyA ane dhyAna eka kahevAya. eaomAM koI nyUnAdhikatA hoya nahI. tema to nathI dekhAtuM. lezyAonuM rUpa paNa juuMle, ne dhyAnanuM rUpa paNa zAstromAM juI kajhuMDe. valI jo yogapariNAmarUpa dhyAna hoya to caudame ayogikevala guNa Jain Education Interational Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 adhyAtmamataparIkSA. sthAnake zuklathyAnano saMnava kema thAya ! e to yoganI pariNatirUpa nathI. kema ke, dhyAnato AtmasvanAva samavasthAnarUpa le. ane tenI utpatti bhAvIrIte thA yaH- sukhanI tRmAekarI mohanIyakarmane vaza thayo thako jIva paravyaneviSepra vRtti kareje, jyAre mohanIyakarmanI nyUnatA thAyaje, tyAre paravyaneviSe pravRtti thatI nathI. emathayAthI viSayaneviSe vairAgya thAya le. kemake, viSayaneviSe je rA ga hoya be, te viSaya prAptipUrvaka hoya. ane rAganA anAve vairAgya hoya. vairA gyathakI manano rodha thAyale. kemake, mananI pravRtti viSayavinA thatI nathI. jema tRNarahita sthAnakaneviSe paDelI agni potAnI meseja nAzane pAme. tema viSaya vinA mana potAnI meleja sthiratAne pAmele. manano nirodha thayAthI caMcalatA maTI jAya. ane panI mana ekAgra thaIne AtmAneviSe pravRtta thAyale. e yAtmasvanAva ne dhyAna kahele. yataH "jo kha vidamohakaluso, viSayaviratto maNeNa saMnittA; samavahido sahAve, so appANe davadijA dA." iti pravacanasAre. evaM saha cetana svanAvarUpa je dhyAna te, bAhya vyApAra karatAM, tathA paravya adhikaraNa kriyAbata kema pragaTa thAya ? eno nirNaya kare. // 7 // mANa tikaraNa payatto, Na sahAvo teNa jeNa sihss|| zda pANavinAgo, kaha sukkakSAganeANaM ||e // vyA0 mana vacana tathA kAyArUpa trikaraNa eTale traNa yogano prayatna kasyAthI dhyAnanI sidi thAya le; mATe yogapariNAmarUpa dhyAna ; paraMtu upayogarUpaja dhyAna nathI. ane lezyA paNa yogapariNAmarUpa . tethI yogapariNAmapaNe to dhyAna tathA lezyA e banne sarakhA ne; paraMtu bannenAM ladaNo judAM judAMje. lezyA je De te yogano calAcala pariNAma , dhane dhyAna je je te yogano nizcala pariNA ma . ayogIne yadyapi karaNavyApAra nathI, tathApi batA mana vacana tathA kAyA nA nirodharUpa prayatna kare be te prayatne karIne je traNe yogano nirodha thAya ne, te neja dhyAna kahele. ane hI jo AtmasvanAva samavasthAnarUpa dhyAna lazye to sidhne paNa dhyAnanuM kartRtva Tharaze. zAstromAM to sineviSe dhyAnaprati sarva ki yAno anAva kaho. jo ema kahiye ke, si-bane vyAvahArika dhyAna to nathI, paNa AtmasvanAvarUpa naizcayika dhyAna to . jo ema hoya to yogano nirodha kasyA vinA pUrvakomiparyaMta kevalIne dhyAnano niSedha kema karayo ? AtmasvanAva sama Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmamataparIdA. jae vasthAna to kevalIne sarvathakI adhika je. e kAraNa mATe ayogIne to yogani rodharUpa dhyAna , ane badmasthane karaNanA dRDhavyApArarUpa dhyAnale. evI rIte guna yogekarI pravartanIya je dhyAna, temAM vAda vivAda zAno hoya ! ___0 koI AzaMkA kare ke, jo upakaraNa hoya to rAga paNa hoya, mATe napa karaNa sarvathA tyAga karavA yogya je, tema jo na kariye to utsargamArga kema rahe? epraznano uttara diye :- // 5 // jA khalu sarAgacariA, sAviya nssggmggsNlggN|| mottuM avavAyapayaM, appasaMgI paraviseso // 10 // vyA je sthivirakalparUpa sarAgacaryA kahetAM sarAgamArga be. te paNa utsa rgamArgane lAgeloja je. arthAt apavAda mArga ane natsarga mArga nikaTa saMbaMdhI be. yadyapi sthivirakalpI paNa apavAdano to tyAga kareDe, tathApi koI kAraNa ne lIdhe tene grahaNa paNa kara, joye. ane jinakalpI to kadApi apavAdanuM graha ega kareja nahI. evI rIte sthivirakalpI tathA jinakalpInA apavAda tathA utsa rgamArgamAM alpa aMtarAya . eTale apavAdamArga thakI natsargamArganI kAIka utkRSTatA , tethIja be neda thayAve. ane jinakalpanI apekSAe sthivira kalpa | kahyone. temaja utsargamArganIapedAe apavAda mArga kahyo be. jo utsarga mArga thakI kAIka nyUnatA vAlo apavAda mArga, tathA apavAdamArgathI kAIka adhikatAvAlo utsarga na kaheguM to caudamA guNasthAnakanA aMtanA samayasudhI utsargamArgano saMnava thaze nahI. kemake sarvotkRSTa saMvara tihAMja . mATe je ThekANe je mArga utkRSTa kahyo hoya te ThekANe teja utsargamArga le. jemake sthi virakalpaneviSe cauda upakaraNaja utkRSTa hovAthI te utsarga mArga le.|| 10 // u0 mUla gAthAvaDe pUrvapadI AzaMkA kare :naNu basaMgaM sAdaNa, mavavAna aMtaraMgamussaggo // jA puNa sarAga cariyA, samucciyA Neva sidhaae||1||pddisevnno puNalo, avavA - phuDo annaayaaro||taa vanAI gaMtho, No nassaggo Na avvaan||1|| vyA:- paravyamAtranI je nivRtti, eTale paravyano kAI paNa parigraha rahyo na hoya, mAtra Atmavyanoja pratibaMdha hoya, teja saMyamanuM aMtaraMga kAraNa ; Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmamataparIkSA. "" ene utsargamArga kahe. evI sAmagrInI prAptivinA zuddhopayogacUmikAe car3hI zakAtuM nathI, tyAre tenI sAhyatA karanArI je upadhi hoya tenuM dhAraNa kara tene apavAda kahe. te upadhi baMdhano hetu nayI, mATe niSedha nayI kahI. kemake, e upadhi saMyamarahita puruSanA upayogamAM yAvatI nathI. kiMtu saMyatIneja upayogI be ne mUrkhAno hetu yatI nathI. yataH yamamikuDuM navahiM, apana piUM asaM jada jaNohiM muSThAdijaNAra hiMdaM, gehasamaNoyajadi vizrapyate " te upadhi yA be:- eka to yathAjAtaliMga pula, eTale jevo mAtAnA udaramAMthI nIkalyo hoya tevo khAkAra dhAraNa karavo, bIjo vacanapuGgala, eTale jethI zuddhAtmatatvano bodha yAya; tenuM grahaNa karatuM ; trIjuM gurvAdika vinayarUpa mananA pujalanuM dhAra kara; ane codhuM sUtrAdhyayananA pujalane dhAraNa karaM. yataH " uvayaraNaM jiema ggo, liMgaM jaha jAdarUpamidi naNidaM guruvayapi viu, suttayAM ca pa nattaM " evo je pavAdamArga tene sarAgacaryA kahe. arthAt zuddhopayoganI nyU tAlI padamArga kahevAya be. paNa je vastu pratiSiddha eTale sevana karavA yogya na hoyane tenuM je sevana karavuM tene apavAda kahatA nathI. tene to pragaTa nAcAraja kahe. te matA saMyatIne vastrAdika sevana karavAyogya nathI kemake, anAcAra be. mATe e sarva parigrahano tyAga karavo joye. vastrAdika parigrahanuM je grahaNa kara te utsarga paNa nathI ne apavAda paNa nathI; kiMtu anAcAra be, te ma karavo ? eha je kahete tene uttara thApI teno samAdhAna karebeH - // 11 // 12 // navakui jada sarIraM, suvanaMgaM tadevamuvagaraNaM // jamdA tanuM muNI, sue Age guNA na i // 13 // 280 vyA0 : - jema zarIra paravya batAM zuddhopayoganuM sAhyakAribe ; tethI parigraha ka devAya nahI. te upakaraNa paNa zuddhopayoganAM sAhyakArI hovAthI parigraha kahevA ya nahI. kemake, e vAta, siddhAMtoneviSe paNa dharmopakaraNanA aneka guNa kAbe tethI siddha thAyale. jemake, rAtrIyeM canakAleM kAla grahaletAM vastre karI yatIne zIta nI pIDAle be ne jo vastra na hoya to zItanI pImAne lodhe minA tApa pramukha nI ciMtanA thAya tethI yatidhyAna utpanna yAyale. vastrekarI sacitta STathi vI, dhUMharI khosa, vRSTi, tathA hiramaja pramukhanI rakSA thAyaDe. ne jo vastra na hoya ane udhAkuM zarIra hoya, to zarIranI garamInI bAphathakI te jIvone duHkha utpanna yAya Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmamataparIkSA. tara. saMpAtimarajareNu pramArjavAne arthe muhapatI rAkhavI, khevAdevA pramukhanI kriyAe pU rve pramArjavAne arthe tathA jainaliMgane arthe ugo rAkhavo. tathA puruSa vedanIyoda yAdika varjane arthe colapaTa rAkhavo. ityAdika vastranA guNa kahyAve. anAnoge lIdhelA je saMsakta gorasAdika, te pAtrekarIne vidhie paravAI zakAyace. pAtravi nA hAthamAMja sIdhA hoya to yogya ThekANe kema paravI zakAya? tathA hAthamA sarasa vastu lIdhAthI teno biMDa jo nIce paDe, to tethakI kIDIyopramukha aneka jaM tuyonI virAdhanA thAya. gRhastha nAjanane arthe upanogepaNa pazcAtkarmAdika doSa napaje; ane jo pAtra hoya to teNe karI glAna athavA purbalane pathyAdikaM lAva vAne arthe upayogI hovAthI napakAra thAyale. alabdhivaMta tathA labdhivaMta asa martha tathA samartha prAduNAne vAstavya pAtra hoya to annapAnAdikane ApaNI napa kAra kare. anyathA kema kare ? ityAdika vastra tathA pAtraneviSe aneka guNajANI zarIranI paThe dharmahetu hovAthI temAM parigrahapaNAnI AzaMkA karavI nahI. // 13 // naH- upahAsayukta pUrvapadInI mUla gAthA varDa AzaMkA kare : jai vahinAragahaNaM, i mulANavaLaNaNimittaM // to seyaM thIgahaNaM, meduNasammANiroha // 24 // vyAo:- zIta tathA tApapramukhanI pIDAe karI ArtadhyAna upaje nahI : te sA saMtame eTaso badho upadhino nAra veTho bo; tyAre maithuna saMjhAnimitta ArtadhyAna no tyAga karavAsAru eka strIno parigraha paNa zAsAraM rAkhatA nathI? jyAre jI dika vastra rAkhavAthI mULa thatI nathI, tyAre aMganaMga thaelI tathA kurUpa strI rAkhavAthI mUrjA kema thAya? // 14 // u:- e AzaMkAno uttara diye: eyaM vi dUsagANaM, vayaNaM mayaNaMdhavayaNamiva mohA // amaha samovadAso, dedAdArAgahaNevi // 15 // vyA:-tamA bolavU nAMDa (maskarA) nA jevaM nAsele. jema holInA dAhA DAmA kAmI puruSo game tema bakyA kare. ane kAmane vaza thayA thakA lAja upa jAve evAM vacano bolyA kare . tema tame paNa mithyAtvanA paravazekarI ajJAnane lIdhe maskarInA vacana bolo bo. te vacanothI amane to kAMI thavAnuM nathI, paNa tame pote tevA dekhAI Avo bo. kemake, tame pote paNa nUrakhanI pIDA TAlavAsArUM 26 Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 adhyAtmamataparIdA. - - | khAvAne na maleto thArtadhyAna thAya tene TAlavAsArUM, tathA zarIrane jIvatuM rAkha vAsAru thAhAra levAnuM mAnobo, tema strIparigraha zAsAru mAnatA nathI? mATe jema thAhAramA guNa ne, doSa nathI. tema dharmApakaraNamAM paNa guNa je, doSa nathI. e rUmuM samAdhAna le. ekAraNathI dharmanAM sAdhanoneviSe je rAga thAya , te prazasta jANIne teneparigraharUpa doSa jANavo nahI. // 15 // na:- samyakjJAna thavAsAru rAga prazasta je ane deSa aprazasta le te khejeH-|| rAgarasa va dosassava, nahissa suhAsude suhAsuhayA // jazapuNa visayAvekA, kaha dojA to vinAgosi // 26 // vyA:- sArA naddezekarI arihaMtAdikaneviSe je rAga karavo, te prazasta rAga kahevAya. yataH "arihaMte suyarAgo, rAgo sArIsu banayArIsu ; esa pasako rAgo, aUsa rAgANa sAhUNaM" iti Avazyake. azunane tajavAsAru je deSa karavo paDe tene prazasta deSa kahiye. jema ke, mithyAtva, ajJAna, tathA avirati pramukhanapara je deSa thAya , te prazasta deSa kahevAyace. kemake, tezroviSe jo deSa na thAya to tethono tyAga kema thAya! kevala viSayanI apekSAeja deSa thA yaje ema na mAna. jo mAtra viSayaneyartheja deSa thato hoya to tenA prazasta ta thA aprazasta e be vinAga thaI zake nahI. temaja nattamayatIne viSa tathA nuttama dharmanevirSe paNa je A lokAdikane arthe rAga thAyale te aprazasta kahevAya. koI kaheze ke, rAganA upara kahelA be vinAga thaI zakele kemake, tenA saMkleza tathA vizuddha e be aMga. tema deSanA e be vinAga thaI zake nahI; kemake, te no bIjo vigu6 aMga nathI. mAtra saMklezarUpa hovAthI aprazasta be. yataH "pa riNAmo do baMdho, pariNAmo rAga dosa moha judo; azuno moha ya doso, suhova aho hava di rAgo." iti pravacanasAre. ema kahenArAne ema kahevU ke, tama ne sAmAyakaneviSe pApa gahInA adhyavasAya kema thAyane ? je vastuviSe Sana thAya tene tyAga karavAnA pariNAma thAya nahI. tevA pariNAmo to thAyaDe te aprazasta deSa kahevAya? kiMtu prazasta deSaja kahevAya. kemake, parane tApa karavo te krodhano aMza , mATe krodharUpa je deSa te paNa rAganI paThe be prakAre hoya. na:-cAra nipAe karI rAga tathA kSeSatuM vivaraNa kare :- // 16 // - Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmamataparIkSA. 203 maM vA davie, rAgo doso abhAva caThaneyA // kammaM joggaM ba, basaMtamudIraNovagayaM // 17 // No kamma davarAva, gAyo vIsa sApa gaMgA ya // saMkAi kusuMbhAI, doso DubAI ||18|| jaM rAga dosa kammaM, samunnaM je to apariNAmA // te jAvarAga dosA, vo miDha ya samocyAraM // 19 // koDho mANo doso, mAyA lono rAga pajAyA || saMgahaNayamayameyaM, doso mAyA vi vadArA // 20 // nakusu assaya koho, doso sesesu ci gaMto // kodociya lohociya, mANo mAyAva sadassa // 21 // vyA0 rAga tathA dveSanAM nAma, sthApanA, ivya tathA nAva e cAra cAra prakAra hovAthI bannenA cAra cAra bheda thAyale. jema ke, nAmarAga, sthApanArAga, vya rAga, tathA jAvarAga e cAra bheda rAganA thAyale. temaja nAmadeSa, sthApanA dveSa, ivyadveSa, tathA jAvadveSa e cAra neda dveSanA thAyaDe. jenuM rAga evaM nAma hoya te nAmarAga kahevAya. rAgavAnanuM je citra kahADenuM hoya te sthApanArAga kahevAya. ivyarAganA be prakAra be :- eka karma vyarAga, bIjo nokarmaivyarAga, emAMnA karma vyarAganA cAra prakAra be:- eka yoga bIjo baDyamAna, trIjo ba-5, khane cotho udIraNAprApta. je mohanIyakarmanA pujalabaMdha pariNAmane abhimukha thayA hoya te yogakarma vyarAga kahebAya. je mohanIyakarmanA pujalabaMdha kriyAnA pariNAmane pAmyA hoya te badhamAna karmavyarAga kahevAya. je mohanIyakarmanA pula baMdha pariNAmanI niSThAne pAmyA hoya tebaddhakarma ivyarAga kahevAya. khane je mohanIya karmanA pula udayane pAmyA hoya te udIraNAprApta karma vyarAga kahevAve. tema nokarma vyarAganA be prakAra be:- eka vizvasA, bIjo prayoga. je saMdhyArAga pra sukha dekhAyace te vizvasAno karma ivyarAga kahevAya; ghane je vastrAdikane viSe ku suMnAdika rAga dekhAyane te prayogano karmavyarAga kahevAya. khane jAvarAganA paNa be prakAra be: - eka udayaprApta, bIjo pariNAma. mohanIyakarmano udaya thAya te udayaprApta nAvarAga kahevAya ane mohanIyakarma pariNAmane pAme te pariNAmAvarAga kahevAyale. jenuM dveSa evaM nAma hoya te nAmadveSa kahevAya devAnanuM je citra kahA meluM Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 284 adhyAtmamataparIkSA. hoya te sthApanAdveSa kahevAya. ivyadeSanA be prakAra:- eka karmavya deSa : bIjo nokarmavyadeSa. emAMnA karmavyadeSanA cAra prakAra be:- eka yoga, bIjo badhamAna, trIjo ba-5 ghane cotho udIraNAprApta. je mohanIyakarmanA pujala baMdha pariNAmane zrabhimukha thayA hoya te yogakarmavya dveSa kahevAya; je mohanIya karma nA pula baMdhakiyAnA pariNAmane pAmyA hoya te badhyamAnakarmavyadeSa kahevA ya; je mohanIyakarmanA pula baMdhapariNAmanI niSTAne pAmyA hoya te badakarma ivya deSaka vAya; ne je mohanIyakarmanA pula udayane pAmyA hoya te nadIra lAprAptakarmavyadveSa kahevAyale. tema nokarmavya deSanA ve prakAra be :- eka vi zrasA, bIjo prayoga. je saMdhyArAga pramukha dekhAya be, te vizrasAnokarmaivyadeSa kavAya; tathA je vastrAdikaneviSe kusuMnAdika rAga dekhAyace te prayogano karma ivya deSa kahevAya be. ane nAvadveSanA paNa be prakAra be:- eka udayaprApta, bIjo pariNAma. mohanIyakarmano je udaya thAya te udayaprAptabhAva dveSa kahevAya; zrane mohanIya karmapariNAmane pAme te pariNAmanAva dveSa kahevAyale. ve nayeka rAgadeSanuM vivaraNa kare :- saMgraha nayanI rItie krodha tathA mAna e banne prItino pariNAma hovAthI dveSa kahevAya; khane mAyA tathA lona e banne prItino pariNAma hovAthI rAga kahevAyaDe. vyavahAranayanI rItie mAyAnI yojanA paranA upaghAtane arthe thAyale mATe trIjI mAyA paNa deSaja kahevAya. ane nyAyopAtta ivyapramukhaneviSe je lona thAyale te rAga kahevAya. paraMtu anyAyopArjita ivyAdikane viSe je lona thAyale te rAga kahevAya nahI ma ke, ethI kaSAyAdikanI utpatti thAyale. RjusUtranayanI rItie krodha prItinoja pariNAma hovAthI ekAMta dveSa kahevAyaDe. bAkInA traNa je mAna, mAyA ne lona te ekAMta dveSa kahevAya nahI kiMtu anekAMta kahevAya ; kema ke, mAna jyAre svotkarSa pariNAmarUpa hoya ne tyAre rAga kahevAyale, ne jyAre paraniMdApariNAmarUpa hoyaLe tyAre dveSa kahevAyale. temaja mAyA tathA lona paNa jyAre pUrva pariNAmarUpa hoya te tyAre rAga kahevAya be; dhane jyAre paroha pariNAmarUpa hoya tyAre dveSa kahevAyale. dhane zabdanayanI rItie krodha tathA lona e be kaSAyarUpa hovAthI emAMnA mAna tathA mAyA prItinA pariNA marUpe thaIne jyAre krodhamAM prAvIne malI jAya tyAre te deSa kahevAyave ; ne prIti nA pariNAmarUpe thaIne jyAre lonamAM khAvI malI jAya tyAre rAga kahevAyale. // 21 // Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmamataparIdA. nya paradabaMmi pavittI, Na mohajANiyA va mohajANAvA // jogakayAdu pavittI, phalakaMkhA rAgadosakayA // 22 // vyA:- paravyaneviSe je pravRtti thAya ne tenu nizcayathI moha kAraNa nathI. kemake, pravRtti to mana vacana tathA kAya yogathI thAyaDe, ane phalanI hA rAga SathI thAyaje. mATe phalanI nAvinA yatijo dharmopakaraNa dhAraNa kare to tethI ayogya guM thayuM kahevAya ? kemake, phalanI zvAvinA rAga tathA dveSa thatA nthii.||2|| vabANevagaMtho, mugINa mubaM viNeva gadaNA // taha dehapAlaNA, jaha AhAlA tuha vicho // 23 // __ vyA:- yatine vastrAdikano graMtha thato nathI. kemake, mAtra zarIranI rakSA kara vAsAru grahaNa karele. temAM mULa raMcamAtra paNa hotI nathI. jema zarIranI rahAne artha yati niravadya AhAranuM grahaNa karele paNa temAM mULa hotI nathI. tema dharmoM pakaraNoviSe paNa jAgI levu. // 23 // jaha dehapAlaNA, juttAdAro virAhago Na munnii|| jaha juttavanapattA, virAhago va nnidigho||24|| vyA:- jema zarIranu pAlana karavAne arthe niravadya AhAra letAM yatine virA dhaka kahyo nathI. tema niravadya vastra pAtra rAkhyAthI paNavirAdhaka na kahevAya kiMtu ArAdhakaja kahevAya. koI ema kahe ke, zukSopayoga je je te pradIpa jevo , bane nojana tathA zarIra saMcalana je je te telapUraNa tathA vATasaMcAra jevo be. eto yogya le paNa supadhi ayogya le. ebuM amaracaMda bola asamIcIna le. kemake, dharmopakaraNa dhAraNa karavAM te pradIpane nirvAtasthale rAkhavA jevAM be. mATe yogya. aNasaNa sahAvajogA, jada asaNaM asaNaM tijutta miNaM // juttaM tada vanAI, sahAvana tappariNayassa // 25 // vyA:- jema sarva nojananI tRmAthakI rahita batAM aMtaraMga AtmasvanAvanI nAvanA karatAM tenA napaTanane artha AhAranuM je grahaNa karaI te paramArtha anAhAra ja kahevAya. yataH "jasta asaNamappA, taMpi to tappa DigasamaNA; aNa nirakamaNe saNa, madhatesamaNANAhArA." iti pravacanasAre. temaja sakala pari - - Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 286 adhyAtmamataparIkSA. graharahita batAM zrAtmasvanAvanI nAvanA karatAM tenA upaSTaMjane arthe vastrAdika rA khatAM paNa paramArthe vastrAdikarahita kahevAya. te yuktaja be. // 25 // evaMca sacelAeM, kadana sattaM nave acelataM // ica patassa turda, ko ghararako vAn // 26 // vyA0 :- evIrIte sUtramAM kahetuM je sacela yatine pracelapaNuM te kema saMnave; ema kahetAM tamane potAnuM saMnAlatAM kaThaNa thaI paDaze. kemake, tamArA zAstramA jayatIne AhAra karatAM anAhArI kahyAve. tyAre mUrkhArahita sacelane paNa ce la kahetAM cuM ghaTita thAya ! // 26 // jar3a cela jogamettA, Na jiyA celaya parIsado sA dU // jhuMjato prajia khudA, parIsado to tumaMpatto // 27 // vyA0 :- jo ema kahezo ke vastra vApasyAthI acela parIsaha jItAya nahI. tyA re yAhAra kasvAthI kudhAparIsaha kema jItAya ! jo ema kahezo ke, tIvra kudhA lA tara aneSaNI AhAra levo nahI. kiMtu jo zuddha yAhAra maje toja prAtmAne upagraha karavo. evIrIte kudhAparIsaha jItAyaDe. temaja zItAdika vaDe ghaNI vedanA thatI hoya topala yatie sadoSa vastra jetuM nahI; kiMtu nirdoSa vastra male toja zrAtmAne upagraha kara, evIrIte acelaparIsaha paNa jItAyaDe. ema nizvayathI alapaNuM jANavuM // 27 // u0 vyavahArathI acelapaNuM darzAve be:-- jada jalamavagADhaMto, nAI celaradina sacelovi // tadavacoju kuciya, celAvi pracelayA sAhU // 28 // vyA0 :- jema koI mANasa potInaM paherIne talAvapramukhanA pANImAM snAna ka ravAsAru peze te potinaM batAM lokamAM namra kahevAya. tema yati jIrNavastrane dhAra ega kare te celaja kahevAya. // 28 // navayAreNa celA, sesayupI sabadA jiNaMdAya // saMdhAna deva dUsaM, cavai tana ceva Araza // 20 // vyA0: tIrthakara vinA bIjA yati upacAre acelA kahevAya. kemake, teja va aari paNa vastra gobe. jema koTI dhanavAna batAM teno abhimAna na hoya Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmamataparIdA. 207 to te nirdhana jevoja hoya . ema sacela sAdhuviSe paNa jANI levu. sarvathA tha cela to jyAre skaMdha UparathI devakuSya vastra paDe tyAre tIrthakara kahevAya. // 3 // eeNa jai acelA, jiNaMda jiNakappiAzyA suma pItA esocciya maggo, Namotti parAkayaM vynnN||30|| vyA:- eNekarI, jinatIrthakara tathA jinakalpipramukha acelA, tethI eja mArga uttama ; ane sthivirakalpano mArga uttama nathI : ema kahenArAnuM nirAkaraNa kayuM. kAraNake, je jinakalpIche te paNa ekAMte acelA nathI. kemake, je jinakalpIne pAtranI labdhi hoya, hAtha birahita zrayA hoya; kiMtu vastranI labdhi na hoya te omAMnA koiekane rajoharaNa, muhapati, tathA eka kalpaka e traNa napadhi hoya ne ; koikane rajoharaNa, muhapati, tathA be kalpaka mattI cAra upadhi hoya : ko ikane rajoharaNa, muhapati, tathA traNa kalpaka manI pAMca upadhi hoya; jene va stranI labdhi hoya, kiMtu pAtranI labdhi na hoya tene saptavidha pAtraniryoga, rajoha raNa, tathA muhapatI malI nava upadhi hoya ; jene banne labdhimAMnI eke labdhi na hoya tezromAMnA kokane sAta pAtrA, rajoharaNa, muhapatI tathA eka kalpaka malI daza upadhi hoyaDe; kokane sAta pAtrA, rajoharaNa, muhapati tathA be kalpa ka malI agyAra upadhi hoyaDe, ane kozkane sAta pAtrA, rajoharaNa, muhapati, tathA traNa kalpaka malI bAra napadhi hoya. arthAta potAnI zaktine anusAre upa dhi hoya. ane jene banne labdhIyo hoya tene paNa rajoharaNa tathA muhapati e be upadhi to nizcayathI hoya. evo niyama. // 30 // jiekammeva ya kammaM, jaz kAya ta tuhaM zdayaM // gvaesa sissa dikA, guruvayaNAIdi kiM kajjaM // 31 // vyA:- jo tame kahezo ke, je kArya jinezvare nathI katyuM te amAre paNa ka ra nathI ! tyAre dharmopadeza, ziSya, dIdA, tathA guruvacanAdikanuM tamAre mu upa yoga je ! jema nagavaMte jJAna upanA panI dharmopadeza dIdho , kiMtu kevalajJAnanI pUrve koIne upadeza kasyo nathI; tema tamAre paNa kevasajhAna utpanna thAya tyAreja upadeza karavo joye. tenI pUrva kAMI paNa dharmopadeza pramukha karavU joIye nahI vAru !!! // 31 // piratisayANaM kappo, therApadina ai tava // pamivajjana jiNakappaM, paMcadi tulaNAi jutto to|| 32 // .. Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15thmii adhyAtmamataparIkSA. - - vyA:- je sAdhu labdhirahita hoya, tene sthivirakalpa mArgaja hitakArI je. te samaye jinakalpa tyAga karavA yogya ve. jyAre AtmajJAna thAya tyAre jinakalpa Adaravo. paraMtu asamartha batAM utkRSTa mArgano je aAdara karavo te kevala bhArtadhyAnano hetu thAyale. yataH 'akAlau tsukyasya tatvataHArtadhyAnarUpatvAta dharmavido" // 3 // vejjuvadiI saha, miva jiNakahiyaM hiaMta maggaM // sevaM to doz suhI, iharA vivarIaphalanAgI // 33 // vyA:- mATe nagavaMte kahelA mArgane je naje te sukhI thAya; ane jagavaMte je ma kayuM tema je karavA mAMjhe te viparIta phalane lAyaka thAya. jema rogI vaide kahelI auSadhI jo seve, to rogarahita thAya paNa vaidanA kasyA pramANe na kare to apathya sevana karato batAM jema akAle nAza pAme. tema e paNa jANI levu.||33|| aNagRhito sattiM, muMjatovi jada po caya' mggN|| agahiMto sattiM, taha navagaraNaM dharaMtovi // 34 // vyA:- sakala Atmazaktine phoravanAro yati saMyamAdikane arthe, jema AhA ra karato batAM jinamArgano tyAga karato nathI : tema svAdhyAyAdikane arthepaNa te yatie dharmopakaraNano tyAga karavo nahI. yata : "tihiM nANehiM vatthaMdharejA, taM jahA, harivattiyaM, ugaMbavattiyaM parIsahavattiaM" iti. lajA athavA gaMDA maTA DavAne tathA saMyamane artha vastra dhAraNa karavAM joye. jo vastra na hoya ne nagna hoya to lajAthAya, ane saMyama pale nahI; jo vastra na hoyato loka niMdA kare ke, e dharma sAro nathI kemake jemAM sAdhu naghADA pharene. te TAlavAne arthe vastra dhAraNa karavA : jo vastra na hoya to TADha tathA tApapramukha lAge tethI cAritranaMgarUpa ArtadhyAna utpanna thAya te maTADavAne arthe vastra dhA raNa karavAM. ema kAraNIka vastra hovAthI ame sAhasavaMta batAM kema dhAraNa kariye : ema jo kahezo to thAhAra paNa kAraNIka kahyu batAM tepaNa tamAre ka ravo na joye. yataH "bahiM ThANehiM samaNe NiggaMthe thAhAra mAhAre mAge kama taM veyaNa veyAvace iriyahAe asaMyamahae taha pANa pattiyAe bahaM puNa dhammaciM tAe" ityAdi kAraNane lIdhe yati thAhAra kare tethI AjhArnu atikramaNa thAya nahI. tenA kAraNa Ale:- kudhAnI vedanAne maTADavAne arthe, veyAvaca karavAne arthe IziodhavAne arthe, saMyama pAlavAne arthe prANadhAravAne arthe, tathA svAdhyA Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmamataparIkSA. nae yapramukha dharmaciMtAne arthe sAdhu thAhAra kare . paNa bala tathA rUpAdikane arthe karato nathI. temaja vastra paNa kAraNane lIdhe dhAraNa kare ne teno tyAga karavAnuM kA raNa gaM! AhAra levo ane vastra mUkavA ! ema karavAne tamAro guM aniprAya | te jANatu nthii||3|| avijiya hirikulANaM jai nUNaM saMjameNa adigaaro|| tAkada ajiya gaMga talANaM taba adigAro // 35 // vyA:- jo ema kahezo ke jeNe lAja tathA gaMDA pramukha jItyAM na hoya te ne cAritrano adhikAra nathI. tyAre jeNe kudhA tathA tRSA jItyAM na hoya tene cA ritrano adhikAra kema kahevAya? jyAre kudhA tathA tRSA mUlaguNanAM ghAtaka na tyAre sahA tathA gaMDA paNa mUla guNaghAtaka kema kahevAya ? mATe yahIM tamAre aninivezavinA bIjU kAI kAraNa dIThAmA AvatuM nthii||35|| aha diri kubA hisayA hiri kuba sahAva nAvaNo Nocet // edA budAdi tAkada taya nAva sahAva sNbuddhii|| 36 // vyA0:- jo kahezo ke, yatine lar3A tathA ugaMThA hoya to tethI viparIta je alakA tathA agaMDArUpa yAtmasvanAvanI nAvanA te na thAya. tyAre kudhA tathA tRSA batAM tethakI viparita je ahudhA tathA atRSArUpa yAtmasvanAvanI nAvanA te yatine kema thAya ! mATe zAMta dAMta pramukha zreSTa guNayukta je yati , tenuM mana zukSa hoya tenAbalathI AtmasvanAvanAvanA TalatI nathI. e samAdhAna thAhAra ane upakaraNa e baneneviSe lAgu paDe // 36 // ssaggavavAyANaM mittIe ahaNa noaNaM // ssaggavavAyANaM mittI tadeva navagaraNaM // 3 // vyA:- jo ema kahezo ke, utsarga tathA apavAda e banne mAneviSe sApekSa tAekarI nojana kara, te ayogya kahevAya nahI ; tyAre sApekSatAekarI upakaraNa dhAraNa karavAmAM jhuM ayogyatA ke ? // 37 // e pasuvagaraNeNaM paccarakApassa davananaMgo ||shykpp pAvi vidavA jovaNamiva lipphalA eA // 30 // Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pum adhyAtmamataparIdAH vyA:- jo ema kahezo ke, upakaraNa je je te nAvathI to mUrbArahita le paNa ivyathakI parigraharUpa le. tethI paJcakhANano naMga thAyale. kemake ivya, deva, kAla tathA nAva e cAra prakAre je paccarakANa le temAMno prathama ivyapaJcarakANa upakaraNa batAM saMnave nahI. evI je adhyAtmanI kalpanA le te vidhavAyauvananI pate niSphala le. kemake. ivyAdika cAra prakAre sarva mUrbAno je tyAga karavo teja | siddhAMtono paramArtha je. ema jo na mAnIe to zarIra paNa ivyaparigraha , teno | tyAga kema thAya ! ane paJcarakANanA je cAra prakAra kahyA 2 te to sarva nAva pa zakhAno vistAra , ema jANavu. yataH "apariggadiyAsutte, tijAya muDA pa riggahonimaH; sabavesu pasA, kAyavA suttasapnAvo," iti vizeSAvazyake. // 3 // sivaMta sidharaNaM vagaraNaM taM muNINa suhakaraNaM // ada hoi pAvaharaNaM iya amdaM viti AyariyA // 3 // vyA:- evIrIte sikSAMtaneviSe upakaraNa dhAraNa karavAnuM kartuM ne, tejayaNAekarI rAkhyAthI yatine sukhakAraka thAya ne, tathA pApanuM daraNa karele ema uttarAdhyayana bRhattipramukhaneviSe amArA pUrvAcArye kayuM , te avazya mAnya kara, joye // 3 // punA diaMbarANaM kevalamapiANa vdaaso|| amhANaM puNa dUdara dohna vivadi aarvaavaaro||40|| vyA:-thAgraMthaneviSe digaMbarIyoe je prazna kasyAM ne, tathA adhyAtmIyoe je hAMsInAM vacano kahyAMDe, e banneno thamAre pratikAra karavAno adhikAra le. evIrIte dharmopakaraNa tathA nAvaadhyAtma e bannenuM potapotAmAM avirodhapaNuM btaavyu.||40|| u:- adhyAtmanI prApti kema thAya te kahejeH paMca samina tigutto suvihiya vavadAra kiritha parika mmo // pAva paramasappaM sADhU vijidiappsro||41|| vyA:- jepAMca samiti tathAtraNagRptie kari sahita hoya, bAlaya, vihAra, nASA, tathA vinayapramukha vividhaprakAre kiyA pAlato hoya, tathA iMDiyo nIti hoya, te sAdhune utkRSTa adhyAtmanI prApti thAya . // 41 // luMpaz vazaM kiriyaM jo khalu zrAdacca nAva kadaNeNaM // sodaNa bodivIaM nummaggaparUvaNaM kAnaM // 42 // Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmamataparIkSAH zaera vyA:- koI ema kahe ke, vyavahArarUpa bAhya kriyAthI artha siha thAya evo | niyama nathI; kemake, kriyA kakhAvinA narata cakravartine kAca juvanamA anitya nAvanA nAvatAM kevala jJAna utpanna thayuM bane bAhya kriyA karatAM rauSa dhyAnanA yoge prasannacaM dhAna prati bAMdhi sIdhI. mATe vyavahAra kriyA karavI nahI, kiMtu nizcaya kriyAno aMgIkAra karavo. ema kahenArA unmArganI prarUpaNA karIne potAnA bodhabIjano nAza kareje. mATe te vacana mAnya karavAM nahI. kemake,naratA dikanuM svarUpa kadAcita nAvamA kahevAya. eTale evaM kadAcitaja banene, paNa ni yamathI emaja thAyaDe evaM koInAthI kahevAya nahI. ane vyavahAra paMthamAM to vya vahAra kriyAvinA nizcaya kriyA saMnaveja nahI. thane e kAraNa mATe eka nizcaya aMgIkAra karine kriyA mUkI devI nahI kiMtu banna avazya karavIH // 5 // sarva sahAvasajaM Ni paparakayaM ca vavahArA ||e gate mitaM jaya payamayaM paNa vayANaM // 43 // vyA:- nizcayanayanI rItie sarva vastu svanAve utpanna thAyaDe, viziSTa vastu pariNAmane svanAva kahele. jyAre bIjane aMkurapaNe utpanna thavAno pariNAma thA yaje, tyAre bIjaparyAya TalIne aMkuraparyAya utpanna thAyale. paNa tene bIjA kA raNanI apekSA hotI nathI. yahIM koI thAzaMkA kare ke, jo bIjA kAraNanI tha pekSA na hoya to koThAmA paDelA bIjano kema ghaMkurarUpe pariNAma thato nathI? eno javAbaH- koThAmA paDelA bIjane aMkurarUpa pariNAma thavAnAM bIjAM kAraNo joyeDe, mATe vyavahAranaya paNa aMgIkAra karavo joye . tene sAmagrI kahene, te sAmagrI mabyAvinA bIjano aMkurarUpe pariNAma thAya nahI. kiMtu sAmagrInA yoge te pariNAma thAya . koI AzaMkA kare ke jo sAmagrIthIla kAryanI utpa tti thatI hoya to tene pariNAma evaM nAma rAkhavAnuM kAraNa guM? kiMtu sAmagrIya kI kAryanI utpatti thAyaDe, evo aMgIkAra karavo jozye. eno javAba ke, sAmagrIthI kAryanI utpatti thAyaje ema mAniye to vyavahAranaya sima thAya paNa nizcayanaya umI jAya. tethI ekAMtapaNuM thAya te mithyAtva kahevAya. mATe banne nayanuM mata pramANanUta mAnavaM, jo ekalo nizcaya naya aMgIkAra kariye ne vyava hAranaya aMgIkAra nahI kariye to sAmagrI thakI pariNAma vizeSanI utpatti manA ya nahI, ane ekaja vastu kAraNa tathA akAraNa e banne nAve kahevAze. tyAre READ - Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zaeza adhyAtmamataparIkSA. akAraNa vastuthI. pariNAmarUpa kAryanI utpattino saMbhava kema thaze. kAryanI utpa ti to kAraNathI thAyale paNa akAraNathI thAya nahI, ityAdika sUkSma vicAra kasyA thI banne pada aMgIkAra karavA yogya je evaM sahaja jaNAI zrAvaze. // 3 // anaMtara basANaM balijjAbalitaNaMti jaz buddhi||nnnu kayaraM aba lattaM vecittaMvA vivesammaM // 44 // NippattIva phala aNicaya jogo phaleNa vA siddhaM // paDhame samasAvaggI bi ti e vAvAra ve sammaM // 45 // tati e doNa visamayA sanada parako puNo asi ghotti // teNa samAverakANaM doma visamayatti vbuiii|| 46 // vyA:- koI kahe ke, karmarUpa aMtaraMga hetu je je te balavAna le. ane udyamA dirUpa bAhyahetu je De, tenirbala je. ema kahenArA nayavAdIne ema pUQ ke, karma rUpa aMtaraMga hetu kevI rIte balavAna De ? jo kahezo ke eka jAtano udyama karanArA puruSone karmanI vicitratAne lIdhe sukhaHkhanI adhika nyUnatA dIzele, tethI karmarUpa aMtara hetu- bala sipa thAyale. to te karma zAthI thayA le ? eno vicAra kayAthI pUrva navanA udyamathIthayAMjeema naraze. ethI udyamanI vicitratAne lIdhejakarmanIvicitratA ||4||jo kahezo ke, sukhanA kAraNa batAM paNa azAtAvedanIyakarmanA udaye jIva ne chuHkha Upaje, e karma, balavaMtapaNu jANavU; ahIM dRSTAMta e ke, jema koika manuSya ne dUdhanA pAnathIpaNa uHkha thAyale. e vacanapaNa samartha nathI vahIM paNa navAMtaranA udyamanI apedA De, kemake, ugdhapAnAdike karI paNa pittAdikanA yoge tiktarasAdika nu udyodhana thayAthI kuHkha Upaje. // 45 // jo kahezo ke, karma potAnA nogane artha bAhya kAraNane liye,te bala le. to janmAMtaranoudyama janmAMtaranA phalanogane arthe, aMtarAle kAraNa karmAdika kAraNa utpanna karele ema paNa kahevAI zakAyace. joka hezo ke, kacit bAhyakAraNavinA kAryanI utpatti thAyaje; paNa aMtaraMgakAraNavinA koI kAryanI utpatti thAyaja nahI; e balajANato ema paNa saMnave nahI; kemake, sAdAt athavA bAhyakAraNathIja kAryanI utpatti thAyaDe, te vinA kArya thAyaja nahI. kiMbahunA kAlAdika bAhya kAraNavinA koI kAryanI utpattija thatI nathI. mATe paramArthatAe bAhya tathA aMtaraMga e bannekAraNa sarakhAMja . e vastusthiti kahetAM be nayane anurodhe pramANamArga . // 46 // . a0 nizcayanayanuM mata kahe : - Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmamataparIkSA. yi sakaciya saMvaM No parakayaM davai vanuM // pariNAmA baMUttA yabaMUM dANa daralAI || 47 // vyA0 :- nizvayanayacI sarva vastu zrAtmapariNAmathI utpanna yAyale; paraMtu para zrI paravastunI utpatti yatI nathI. kevala puSya pApakarmanA vipAkane avasare pAze cAvelA je aMganA sarpAdika bAhya artha te nimitta mAtra be tene vyavahAra baddha mUDha jIva kAraNa karI mAne be. vyavahAravAdI kahele ke, jyAre parakAraNatva nathI, tyAre sAdhune dAna dIdhAthI gunaphala ne parazvyanuM haraNa kasyAthI guna phala kema thAyale ? nizvayavAdI samAdhAna kare be ke nirdoSa yAhAra sAdhune detAM te denarAnA je zubha pariNAma hoyale, tethI gunaphala thAyale, paraMtu yannAdika pujalarU pa hovAthI, tethI phala yatuM nathI. kemake, pujala ivyathakI pujala pariNAma thAya be; paraMtu zrAtmapariNAma nathI yato: temaja paravyanuM haraNa karavAyI je zuna phala thAle, te paNa AtmAnA asuna pariNAme karI thAya be, paraMtu ivyarUpa pu jala thakI nathI yatuM // 47 // a0 :- nizcaya thakI dAna paNa zrAtmapariNAmarUpale, pujala pariNAmarUpa nathI ema kahe : dito vaharaMto vA rAya kiMci parassa dei avadaraI // deza sudaM pariNAmaM darai vattaM appaNIceva // 48 // vyA0:- nizvayathakI to sAdhune nirdoSa yAhAra detAM tathA paravyanuM haraNa ka ratAM te dAna denAra tathA ivya haraNa karanArane viSe kAMI devuM, tathA jevuM banyuja nathI. koI koIne dAna deto nathI, tathA koI koInuM ivya haraNa karato nathI. sAdhu AhArAdikanuM dAna detAM denAro pote potAneja parAnugraha buddhirUpa gupa riNAma diye; tathA paranuM ivya haraNa karatAM te haraNa karanAro jIva ghAta bu die karI poteja potAnA zuna pariNAmanuM haraNa kare. paraMtu parane viSe kAMI de buM jevuM saMnave nahI. // 48 // ya dhammAva sudaM vA parassa deyaM gayA viharaNijaM // kayaNAsA kayoga, ppamudA dosA phumAi harA // 49 // vyAo :- jo parAtmA parane deto hoya to potAno dharma tathA potAnuM sukha bIjAne devAI zakAya be; ghane jo parano khAtmA paranuM haraNa karato hoya to 13 Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - zapatha adhyAlamataparIdA. bojAno dharma tathA bIjAnuM sukha pote levAI zakAyace. e banne pakSamA kRtanAza bhane arutAgama doSa prApta thAyaDe: kemake, jo potAno dharma tathA potAnuM sukha bIjAne devAI zakAtuM hoya to pote karelA katano nAza thaI gayo kahevAya, ya ne lenArane arutano bAgama thayo kahevAya. kemake, tene nakarelo dharma tathA te nuM phala je sukha, tenI prApti thAyane, tathA karelo adharma tathA tehanA phalano nAza thAyaje, te kRtanAza kahevAya je. temaja bIjAno dharma tathA bIjAnuM muMkha potAtha kI AvAI zakAtuM hoya to teNe karelA katano nAza thaI gayo kahevAya, yane potAne astano Agama thayo kahevAya; kemake, potAne nahI karelo dharma tathA tenA pha lanI prApti thAyaje, tathA karelo adharma tathA tenA phalano nAza thAyaDe, te kRta nAza kahevAya . // 4 // nattA poggalANavi paM dANa haraNA hoi jIvassa // jaztaM saMciya dujA to dijA vA avadarinA // 50 // vyA:-naktapramukha pujalanuM devu tathA jetuM jIvaneviSe thAya nahI, kemake, je vastu potAnI hoya tenuM devaM tathA le thAyane : paranI vastunuM levU devU thatuM na thI, ne paravastunuM levaM devaM to pratyada kariye baiye te kema bane ? jyAre pujala ivya thApaNuM nathI tyAre levU devU kema karAya ? // 50 // jogavaseNuvapIA ivANidhA ya poggalA jeda // aramANe jIvA jIvo aglo adito // 1 // vyA:- nAmakarmanA pariNAma je mana vacana tathA kAyanA yoga je; tenA va ze pujalanuM grahaNa thAya: jema ke, sugaMdha tathA urgadhanuM grahaNa karatAM kAya yo ganA vazekarI pujalanuM grahaNa thAya: tethAtmatatvanA jJAnayakI jIvane rAgadeSanA kAraNa thAya; paNa te AtmAthakI anya je. ane thAtmA tethakI anya de. kema ke, pujala grahaNa guNa je; ane thAtmA upayoga guNa be. // 51 // tamhAsa parivinAgo poggaladabaMmi pani nniby|| nogAnogaviseso vavadArAceva sapasastaM // 5 // vyA:-- mATe nizcayanayathako eTalo vizeSa le ke, je ApaNane joga yAvene, temAMnu nyAyopArjita vitta doya te thApaNuM; ne je parane nogAve te paratuM jaannvuu.||55 - Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmamataparIdA. za pulapayaDINa nadaye nogo nogAMtarAya vilaeNaM // ja iNiacittacitra, to nogo kiNa kiM vinnaannN||53|| vyA:-- sAtAvedanIyapramukha puNyaprakRtInA udayathI nogAMtarAyakarmano vila ya thayA palI paNa jo jIvane noga thatA hoya to kapaNane paNa noganI prApti tha vI jozye, tema to nathI thatuM ; kemake, kapaNane paNa lAnAMtarAyakarmanA zyopa zamayakI ivyanI prApti to thAyane, paraMtu nogAMtarAya karmanA vazathI jogavI zakato nathI. mATe je ApaNane nogavAyogya hoya te svavya kahevAya, ne bIjaM badhuM para vya je ema jANavU. evI rIte vyavahAra nayanA mate paNa ekAMta nathI; mATe e sarva pujala ivyane parakarI jANavU joshye.|| 53 // yathA sarva pujala ivya parakIya je ema je jANe nahI tene zrAtmasvanAvanI prApti na thAya. te kahe . jo paradavaMmi puNo kare mUDho mamatta saMkappo // so kadAya sahAyaM ginco visaesu navaladaI // 54 // vyA:-- vyavahAramUDha jIva parazvyanI upara mamatvasaMkalpa karele, te viSaya lolupa thayo thako AtmasvanAvane pAmato nathI. kemake, zarIrAdikaneviSe 'DhuM mA telo bhu, dUbalo hu~, DhuM goro buM tathA hu~ kAlo buM' ityAdika ahaMkAra jIvane utpanna thAyale; tathA 'mAruM zarIra, mAruM kuTuMba; ityAdika mamakAra utpanna thAyaDe; tethI viSayoneviSe dRDhapravRtti thAyaje, ane viSayanA abhyAse teyoneviSe dRDha nAva thAyaDe, evI paraMparAe karIthajJAnanI vRddhi thaI gayAthIthAtmajJAna kema thaay!||54|| pAhaM domi paresiM Na me pare pani mshmihkiNcii|| zya appanAvaNAe rAga hosA vilaUMti // 55 // dhyA:-hu~ bIjA koIno saMbaMdhI namI, tema mAro koI bIjo saMbaMdhI nathI, thA jagataneviSe mAruM kAI nathI, kemake, paravya, astitva ninna le; ane mArA thA tmavyatuM astitva ninna , zarIra kuTuMbAdika karmanA yoge saMyoga lakSaNa nAvaDe; temA mAruM kAI lAgatuM valagatuM nathI, kemake, teyono viyoga paNa thAyaDe, jeno koI kAle saMyoga tathA koI kAle viyoga thato hoya te potAnuM ivya kahevAya nahIM jeno koI kAle viyoga thAya nahI te potAnuM ivya kahevAya be, evo to Atmastra Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmamataparIdA. nAva , jeno AtmAthI viyoga thato nathI; jema jJAna darzananAdika vanAvonuM koI kAleM AtmAthI viyoga thato nathI. evI rIte zAstroktamaryAdAe karI thA tmanAvanA kasvAthI rAga deSano nAza thAya . // 55 // . to pariNAmAnacciya baMdho moko va pichayaNayassa // aigitiyA aNacaM tiyA puNo bAhiro jogo // 56 // . vyA:-mATe jIvane baMdha athavAmoda nizcayanayathI AtmapariNAmathIja thAya 2. ajJAnarUpa pariNAmathakI baMdha thAyaje, ane yAtmajJAnarUpa pariNAmathI moda thAyaje. jema himathakI thaenI je zItanI vedanA te agninA tApathakI nivRtta thAya , tema AtmAnA ajJAnathakI thaelo je karmabaMdha, te AtmajJAnathakI nivRtta thA yaje. kemake, ema siddhAMtomAM paNa kayuM ke, tapathakI kuzcIrNa karmano kya thAyaDe te paNa jJAnanA saMyogathIja phala thAyaje. kemake, ajJAnI komAkoDI varSekarI je karmano kSya kare, te karmano kSya jJAnI eka ucvAsamAM karele. bAhya yoga prANAti pAtAdika, tathA kriyAnuSThAnAdika ekAMtika nathI, tema AtyaMtika paNa nathI. ke make, bAhya hiMsAvinA mananA kliSTa pariNAme karI, tAlamanca, sAtamI naraka pRthvI neviSe utpanna thAyaje. ane apramatta yatine jayaNAe cAlatAM anAnoge jIvadhA tathI paNa te pratyayika karmano baMdha thato nathI. tathAvidha kriyAnuSTAnavinA paNa kevala jJAna utpanna thAya ne. ne anavya jIva yatIne liMge utkRSTa bAhya kriyA pA le le tenA bale te navamAM graiveyakasudhI jAyaje, to paNa zuddha pariNAmavinA saMsArano pAra pAmatA nathI // 56 // siddhI biyacciya dohaM saMjoga aveyattaM ||k va karbaI dohavi navago tullavaMceva // 5 // vyA:- saMsArapAra gamana siladaNa nizcaya kriyAthIja thAyaH emAM paNa zrA TalI vizeSatA ne ke, paNAne vyavahArathakIja nizcaya AveDe. ane kozka naratAdi kane pUrva cAritrAnyAsekarI tathA naSyatvanA paripAkekarI sahaje paNa thAyale. ka paNuM kahetAM yogyapaNuM te nizcaya tathA vyavahAra e bannenA saMyoga thakIja thAyaDe. eviSe simAMtamAM cAra nAMgA kahyA je. pahelo je rU' sArUM nahI ne bApa paNa sA rInahI, tenI pate e nAMgo carakaparivrAjakapramukhaneviSe le. kemake, te rUpAnA Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmamataparIkSA. z jevo zuddha pariNAma nathI, tathA bApanA jevo veSa paNa nathI. mATe teyonA artha satI thI, ne te vaMdana karavAyogya paNa nathI. bIjo rUpuM khoSTuM, hoya ne bApa kharI hoya e nAMgo, pAsatyA, usannA, pramukhaneviSe thAya be; pramukha za dekara digaMbarAdika paNa sevA. kemake, tekhone rUpAnA jevo zuddha pariNAma nathI mAtra bApana paThe veSa tevo be. paNa pariNAmavinA teyonA prarthanI siddhi yatI nathI. veSa va mATe jahAMsUdhI doSa jANyA na hoya tahAMsUdhI vaMdanA karavAyogyabe, paraM tu doSa jAyA paDhI jo vaMdanA kariye to mAhA doSa lAge. yataH "jaha velaM bagaliM gaM, jANaM tassa emanaM dhuvaM doso; hiMdasattiNAU, Na vaMdamANe dhuvaMdoso " ityA vazyake. eno artha :- jema koi jAMDe yatino veSa lIdho hoya tene jANIne vaMdana ka - ratAM nizvayekarI doSa lAgele. tima nirde isa jANI veSa mAtra joine vaMdanA karatAM dhruva doSa lAge. trIjo rUpuM cokhuM hoya paNa bApa kharI na hoya e nAMgo pratyeka budhane lAgu thAyale. kemake, tesro anyaliMge paNa hoya tathApi tekhone rUpAnI paThe nAvacAri to be, tethI potAnA khAtmAno artha to siddha karebe, paraMtu sAdhunA payya vinA vaMdana karavA yogya nathI. cotho jAMgo rUpuM paNa cokhuM tathA bApa paNa cokhI hoya tenI paThe sarva zuddha jAvaM. je mahAnubhAva yAlaya vihArAdika sarva zuddha, yatinI samAcArI pAle, ne vizuddha cAritravaMta hoya, ene rUpAnI paThe zuddha pariNAma be, tethI zrAtmAno artha siddha karebe, tathA sAdhunuM pathya be, mATe vaMdavA yogya tathA pUjavAyogya paNa be. eva evA ThekA zuddha pariNAmarUpa nizraya balavaMta be. sAdhu veSAdirUpa upacaritA sanuta vyavahAra te nirbalabe tathA koIka ThekANe vyavahAra ne nizcaya e banneno sarakho upayoga be. yahIM jJAna ghane kriyAnuM udAharaNa jevuM jJAnanayanI rItie grAma kahyuM a. jJAnavinA kriyAmAtrathI phalanI siddhi yatI nathI. kemake, mithyAjJAnekara sIpaneviSe rUpAnI buddhi pravartte be ne tenI prApti to yatI nathI mATe mithyAjJAnajanya je kriyA, tethI phalanI prApti yatI nathI; kiMtu satyajJAnajanya kriyAthI phalanI prApti thAyale. paraMtu kriyA to jhAnekarIneja thAyale, temAM mithyAjJAnajanya kri yA niSphala thAyale ne satya jJAnajanyakriyA saphala thAyaDe, evIrIte kriyAnuM kAraNa jJAna hovAthI pradhAna be khane jJAnanuM kArya kriyA hovAthI pradhAna be, te maja kriyAnayanI apekSAe ema kasuMbe :- jJAnajanya kriyAe karIne saMpAdana ka reluM je phala, te koI kAraNane lIdhe kIla thaI jAya to te pAhuM kriyAthI prApta thA; mATe kriyA pradhAna be. ane jJAna apradhAna be. juvo ke, jJAnavAna batAM * 38 Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ za adhyAtmamataparIkSA. kriyA na kare to te jJAnamAtrathakI phalanI prApti yatI nathI. yahIM dRSTAMto kahe be :- jema koI puruSane mArganuM jJAna sArI paThe hoya, paNa jo calanakriyA na kare to vAMti nagara pratye pahocI zake nahIM; jema koI puruSane nRtyakalAnuM sAraM jJA na hoya paNa jo nRtya ninaya kriyA na kare to jonArA lokanuM manaraMjana karI zake nahI; tathA tene kAMI ivyanI prApti thAya nahIM tathA jema koI puruSa tarI jAto hoya eTale jalataraNajJAnavAna hoya, paNa jo hastapAdacalanarUpakriyA na ka to vitasthale na pohocatAM vaJceja bUDI mare, evI rIte jJAnanaya tathA kriyAnaya no paraspara vivAda be; tene ekakore mUkIne mAtra sArAMzano vicAra jo kayo hoya to paramArthadRSTi phalasiddhine viSe banne samAna balavaMta be. kemake, zailezIyava sthAne viSe kevalajJAnarUpa jJAna, tathA saMvararUpa kriyA e banne yogathI mukti thAyale paNa e bannemAMnuM koI eka na hoya to mukti thAya nahIM, e pramANa pakSa beH // 57 // to nizcayanayanI apekSAe kahe : tulttamavekAe piyamAsamudAya jogamadi gica // kiricyA visassae pue nApAna sue jana naNiyaM // 8 // jamdA daMsaNa nANaM saMpunnaphalaM na diti patteyaM // cA rittajucyA divida visassae teNa cAritaM // 50 // vyA0 :- yadyapi kArya karavAnI apekSAe jJAna ne kiyA e bannenuM sarakhaM ba labe ; tathApi jJAna karatAM kriyAne cATalI vizeSatA be:- jyAre zuddha kriyA ho art STAdisthAnake niyame zuddhajJAna hoya. paNa jyAre zuddhajJAna ho tyAre zuddhakiyAno niyama nathI. kemake, caturthaguNasthAnake samyaktanA pratA pekarI zuddha jJAna to hoyale, paraMtu avirati hovAne jIdhe zuddha kriyA hotI nathI. eviSeyAvazyaka niryuktimA kAMbe ke, jemATe darzana tathA jJAna e pratye ke saMpUrNa phala daI zakatA nathI, paNa jyAre cAritraneviSe ekatA malebe. tyAre saMpUrNa phala diye. temATe darzana tathA jJAna karatAM cAritra zreSTha be // 58 // 59 // evaM vavadArAva balavaMto pica naNeyavo // ega mayaM vavahAro samayaM ca vatti // 60 // ya, vyA:- evI rIte vyavahArathakI nizcayatuM bala adhika kayuM tathA prAvIrIte paNa nizvayanI vizeSatA be:- je ekanayanuM mata te vyavahAra, ane sarvanayanuM mata Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmamataparIkSAH za te nizcaya kahiye, yathA nUtapadArthanuM je kathana te nizcayanaya kahevAya be ne e nUtA ear to heard, nizcayanayano viSaya nAva je be te sarva samAna be. yataH savaNayA nAvamiti " iti vizeSAvazyake // 60 // 66 0 evaM nizcayanayanuMmata sAMgalIne siMhAvalokananyAyeM vyavahAravAda / boje be:prahicyA jara tuha kiricyA hicyA nANaM vi tassa devatti // kAraNaguNApuruvA kajaguNANeva vivarIcyA // 61 // vyA0:- pUrva kahelI rItie jyAre tuM kriyAne adhika mAne be, tyAre jJAnane paNa adhika mAnatuM joyele. kemake, jJAna kriyAnuM kAraNa be. kAranA guNa jevAja kA nA guNa hoya, tethI viparIta hotA nathI. jemATe jJAna kriyAnuM kAraNa be, temATe tena guNe karIne kriyAne kArya paNAnI pradhAnatA de, tethI jJAna atyaMta pradhAna be, jo zoke, mokSarUpa kArya kriyAthakI thAyale. mATe kriyA adhika be ; to tema paNa nave nahI. kemake, jyAre kriyA jJAnanuM kArya be. tyAre kriyAnuM kArya je moha, te paNa paraMparAe jJAnanuMja kArya jANavuM yataH " dAseA me kharo kI, dAsovi me kharovi me." eTale mArA dAse khara vecAto lIdho, te dAsa paNa mAro ne khara paNa mAro be; ema siddhAMtoktanyAyathI jANI jevuM // 61 // yaha jada saba eyamayaM vaM picina igamayaM ca vavadAro // sosA salAdesA vigalAdesA kahaM hoUM // 62 // vyA0 pUrve kA pramANe nizcayanaya je be te sarva nayanuM mata be, jo ema hoya to te sarva nAMgAnuM grahaNa karanAra sakanAdeza pramANarUpa mAnavo joze. tyAre te nayarUpa vikalAdeza kema mAnaze ? // 62 // 0 evIrIte vyavahAra tathA nizcaya e bannenaya paraspara vAda karatA joIne madhyasthapaNe pramANavAdI kahebe : mukAmuka vibhAgo icAmete paci egaMto // ja tito vinA caraNaM sAroti taM mukhaM // 63 // vyato vyavahAra tathA nizcaya ebanne nayonA mukhya tathA mukhya e ve vibhAga potapo tAnI ivAe thaI zakebe, koIka guNane laIne nizvayanI mukhyatA kahevAle, ane koIka guNane naIne vyavahAranI mukhyatA kahevAyaDe. paraMtu ekhIne viSe ekAMtapaNuM saMca Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 300 adhyAtmamataparIdA. ve nahI; kiMtu anekAMtapaNuM saMnaveje. kema ke, nizcaya tathA vyavahAranA mukhya tathA amukhya vinAga svanAvikadharmarUpa nathI: kiMtu ApekSika je. jema zrAmalaka badaranI apedAe dIrgha kahevAya'; ane ghaTAdikanI apekSAe mhasva kahevAya. tema e banne nayo eka bIjAnI apekSAe mukhya tathA amukhya kahevAyaDe, ema batAM paNa jo vyavahAranayavAdI potAnA matanuM mukhyapaNuM prakAzavAnuM mAmI na vAle to teNe valI thA yuktiyekarIne potAnA mananuM samAdhAna karI levu joye ke vyavahAranuM je mukhyapaNuM 2 te mAtra kahevArnu , ane nizcayatuM mukhyapaNuM to kAryano upayogI ne ; kema ke, sAmAyaka AdidaIne cauda pUrvaparyaMta jJAna- sAra te cAritra kahyu , yataH "sAmAzyamAIcaM, suanANaM jAvaM viMsArAlaM; tassa vi sAro caraNa, ssAro caraNassa nivANaM" iti aavshyke.|| 63 // savaNayamayattaM puNa savesiM sammaja visa // NayaNivyassa teNaM sayala disatta megassa // 64 // vyA: nizcayanayane sarvanayamaya paNuM je pUrve kayuM te sarvanaya sammata tha rtha mAne temATe kayuM ema jANyAthI ekatA nizcayanayane sarvanayasamUharUpa pramANAtmaka sakala dezapaNuM paNa doSanuM karanAra thaze nahI. // 6 // jeNaM sayalA deso aneya vittIya nnicyaadhiinno|| teNeva sopamANaM Na pamANaM hoi vavahAro // 65 // ___ vyA: jihAM eka dharmanI dhArAe sarva dharma je sakalAdezaneviSe pratipAdana karAya ne , tihAM astitvAdika eka dharmanI sAthe bIjA sakala dharmonuM anedapaNuM je jANavU te nizcayanayane Ayata be, evI apekSAekarI nizcayanayane pramANa kahyo ; dhane vyavahAranayane apramANa kahyole; paraMtu ekAMta nizcayanaya pramANa kahyo nathI. // 65 // jama guvayArovicalaM kAsagaMtiaMdave tNpi|| ega ssa mukanAve NiyamA avarovayArotti // 66 // vyAH koI ema kahele ke nizcayanaya paramArthayAhI temAM koI upacAra na hI hovAthI te balavAna, ane vyavahAra naya paramArthayAhI nathI, temAM ghaNA upacAra hovAthI te nirbala, epaNa ekAMta nathI; kemake, bannenaya vastugrAhI , vyavahAranaya aMzagrAhIle, temAM jyAre nizcayanayanI mukhyatA vivadie tyArenizca Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmamataparIkSA. 301 yanaya paNa napacArasahita thAyaDe, zahAM koI vizeSatA nathI, yataH "arpi tAnarpitasihe tatvArtha" zabdekarI nayanI pradhAnatAnI je vivakSA karavI te arpita | kahiye, ane nayAMtaranI apekSAe tenI apradhAnatAnI je vivadA karavI te ana rpita kahiye, ebanne prakAranI vivadAthI je padArthanI sidi thAyane, te tatvArtha sidi kahevAya. // 66 // picayaNayassa visayaM nAvaMciya je pamANa maadNsu|| tesiM viNeva de kaUppattI kAmerA // 6 // vyAH koIka yAma mAne ke, nizcayanayano viSaya je nAva le teja pramANa be, to te nAvano hetu ivya be, ivya vinA nAvanI utpatti thAya nahI jo vyavi nA nAvanI utpatti aMgIkAra karIye to maryAdA rahe nahI. ane kAraNavinA kA ryanI natpatti thatI nathI evo niyama ke teno naMga thaze! jo ema kahezo ke, ivya kriyA saMsAramA anaMtavAra prApta thaelI, mATe te apradhAna ; to nAva paNa ya prazasta anaMtavAra prApta thaelo ve te kema pradhAna kahevAya ? jo kahezo ke, guma nAva apUrva le, to gu6 ivya paNa apUrvaja De, te zAsArUM nahI mAnavU joye ! // 6 // khAgvasamiganAve sujho deU suhassa khazassa ||t nAveNa kayA puNa kiriA tanAvabuddhi karI // 6 // vyAH chAyopazamika nAve kIdhelI je kriyA teja dAyopazamika nAvanI 6 karanArI je; mATe gurUnAvathI kriyA avazya karavI yogya : thane tema na kasvAthI nAvanI hANI thaI jAya. // 6 // dhi sabhA suda vivizsa vimatI tatta dhamma jonnittii| talladhammanAvA vaI nAvatattaNaM tatto // 6e|| evaM pavanAvo kameNa guNagaNasimimArudiya // parakINaghAkammo kayakicco kevalI ho // 70 // vyAH dhRti, zrA, zuzrUSA, vividiSA, tathA vijJapti e pAMca padArtha dharmanAM kAraNa ne, eviSe pataMjalipramukha graMthomAM paNa kahellaM , ugAdino tyAga ka rIne citta svastha karatuM te dhati kahiye, citta svastha thayAthI mArgAnusAriNI ruci utpanna thAya je te zradA kahiye ; mArgAnusAriNI buddhi thayAthI chAyopazama nAva - Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 302 adhyAtmamataparIkSA. utpanna yAyale, tyAre jema sarpa bAhera khAmo tiDo cAle paNa jyAre rAphaDAMmAM pe sebe vyAre pAMsaro yaI jAyale tema zravaNAdikane viSe buddhinI je saralA thavI te zuzrU pA kahiye, zravaNAdika kasyAthI jema jema buddhi zuddha yatI jAyale, tema tema yA tmatatvaciMtananI utpatti yatI jAyabe te vividiSA kahiye, grAtmatatva ciMtanatha kI zuzrUSA je te zravaNAdiguNarUpa thAyave, tevinA te khAnAsamAtra kahevAya ; paNa guNa kavAya nahI, yAtmatatvaciMtana vaDe zravaNAdika guNa utpanna thayAthI samya tanI utpatti thAyale, te samyaktanA pAMca liMga zama, saMvega, nirveda, anukaMpA, tathA prAstikyatA; evo khAtmAno je guna pariNAma tene paramatane viSe vijJapti kahebe, prA tmAnA sunapariNAmathI dharmano nAva utpanna thAyale; teNekarI nAvAMtaranI vR Fs thAle, ema uttarottara, jAvavRddhikarI pravirati deza viratyAdika guNasthAna zre caDhI ghAtakarmano yakarI kRtakRtya kevalIyAya eno sArI rIte vicAra kara juvo eTale sahaja jalAI yAveLe // 6e // 70 // 0 evaM yuktipUrvaka vacana sAMjalIne pIDitakarNa thayo thako paravAdI bolyo:na jaya so kayakicco gharasadosaviradina devo // tA budatA nAvA jui kammA kavalanojI // 71 // vyA0 deva to DAradoSarahita be; ghane kRtakRtya be; e sarva mAnyabe ne tame paNa jo emaja mAnatA hoto tene kavajAhAra karanAro kema kahobo ? kava lAhAra aMgIkAra karayAthI kudhA tRSA paNa aMgIkAra karavA joIze. kema ke, kudhA tRSAvinA kavalAhAra saMnave nahI. jo kudhA tRSAne paNa aMgIkAra karazo to paramezvarane DAradoSarahita kema kahI zakazo? kema ke, kudhA khane tRSA e be doSa to kavalAhAranA grahaNAthI siddha thAyale. tyAre zuM kevajI soladoSarahita be, jo ema mAnazo to zrAgamavacanano apamAna thaze. yataH "kutpipAsA jarAtaMka, janmAMtakanayasmayAH // na rAgadveSamohAzca yasyAptaH sa prakIrtyate . " iti digaMbarayaM thAMtaragata upAsakAdhyayane kudhA, tRSA, jarA, kSaya, janma, yama, ihalokA dinaya, ya haMkAra, rAga, dveSa, moha, ciMtA, arati, nizA, vismaya, viSAda, sveda, tathA kheda ; e DAra doSa kevalIne nathI ema kayuMbe. tezromAnA kudhA tathA tRSA e ve doSa tAM kRtakRtyatA ke saMnave ? mATe kevalIne jo kavalAhArI kaho to be doSa aMgIkAra karo. // 71 // Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmamataparIkSA. 0 e AzaMkAno uttara kahe be:-- to sakkAvuttuM je budatahAI jissa kiradoso // jai taM dUseja guNaM sAhAviyamappaNo kiM vi // 72 // dUsa abAbAda ya ja tuha sammana tayaM doso // mayattaNaM vi doso tA sittassa dUsarA // 73 // vyAH kudhA ne tRSA e ve doSa aDAra doSamAM gaNIne, kRtakRtya je kevalI viSe te be doSano teM je nAva kahyo; te vacana tArAja matAnuyAyimAM kahetA zonAprada be; paraMtu paMmitonI parSadAmAM zonAne pAme nahI; kiMtu mUlya vinA nA kahe vAya kemake, kudhA ne tRSA e banne doSamAM tyAre gaNI zakAya ke jyAre koI svAnAvikAtmAnA guNane dUSaNa lAgatuM hoya; tema to kAMI yatuM nathI, kema ke, e nAva vedanIyakarmanA karelA be; te kevalajJAnane dUSita karI na zake. ke make, kevalajJAnane dUSaNa karanAra jJAnAvaraNIya karma be. tema kevaladarzanane dU Sita karanA darzanAvaraNIya karma be; tema samyaktacAritrane dUSita karI zake nahI kemake, samyaktacAritrane dUSita karanAruM mohanIyakarma be. temaja dAnAdika pAM calabdhine paNa dUSita karI zake nahIM; kemake, labdhiyone dUSita karanAruM aMtarA ya karma be. e kAraNa mATe kudhA yane tRSA e be doSa kahevAya nahIM. yahiM ko I zaMkA karaze ke jema kudhA tathA tRSAvame udmasyane IrSyA samiti zrutAnyAsA diko jaMga dIgamAM yAveLe ; tema kevalIne paNa cAritrajJAnamAM pratibaMdharUpa zA sArU na thAya ? eno uttara yA beH yadyapi kudhA tathA tRSA e be bahiriMDiya vRttinI glAni karavAne lIdhe ekeMdriya jJAnAdikanA virodhI thAyale. tathApi yatIM yi jJAnano ghAta karI zakatAM nathI, koI evI AzaMkA kare ke, jIvano ya vyAbAdha guNa be. eTaje nirAkulatvarUpa je jIva, tene dUSita karanArI kudhA tathA tR SA be. kemake, te yAkulatA pariNAmarUpa be. je yAkulatAnI kudhAvame nivRtti thAyale, tekkudhAnI pariNAmaka De ne kudhA teno pariNAma be; ane je khAkula tAnI tRSAvaDe nivRtti thAyale, te tRpAnI pariNAmaka be ne tRSA teno pariNAma a. ne ema kahe ke, kevalIno siddhatva guNa be, tene dUSita karanAruM manuSyapaNuM paNa doSarUpa kema na kahevAya ? ityAdika vicAra karI potAnI kalpanA mUkIne ghAtikarmA karelA mAra doSa jevI rIte pUrvAcArya kahyAbe, tevI rIteja mAnavA 303 Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 304 adhyAtmamataparIkSA. jozye, yataH "aMtarAyA dAnalAna, viirynogopnoggaaH|| dAsoratyaratI nIti, rju gupsA zoka eva ca // 1 // kAmomithyAtvamajhAnaM, niza cAviratistathA // rAgodo pazca no doSA, keSAmaSTAdazApyamI // 2 // " jJAnaguNano ghAta karanAUM ajJAna, dazenaguNano ghAta karanArI nijJa, samyaktaguNano ghAta karanAruM mithyAtva, cAri traguNano ghAta karanArAM hAsya, rati, arati, jaya zoka, ugaMDA, kAma, avirati, rAga, tathA deSa ; ane dAnAdi labdhirUpavIryaguNanA ghAta karanArA dAnAMtarAya, lAnAMtarAya, nogAMtarAya, upanogAMtarAya, tathA vIryAtarAya; eaDAradoSa ghAti karmanA kahyAne, paraMtu kevalIne ghAtIkarmono kya thaI jAyaje, mATe te nirdoSa ka hevAya. tema batAM kudhA ane tRSAne aDAradoSomA je gaNe te yuktAyukta vi cAra nakaratAM kevala svamatanuM poSaNa krele;|| 72 // 73 // aha ja jiNassa khazaMsakaM mukaM virubhae tennN|| to sAmaramAnAve visesajuttA kahaM sattA // 4 // vyA:- koI AzaMkA kare ke, jema kevalIne dAyika jhAnAdika De, tema kA yika sukha paNa je, tihAM duHkhanoleza paNa nathI, to tudhA tRSA kemalAge ? // 7 // to veyaNijjakamma udayappattaM kaI dave tassa // Naya sopadesanadana samayammi vivAga naNaNAd // 5 // vyA:- upalI AzaMkAnuM uttara diye ke, kevalIne jo dAyaka sukha mAna tA hoto siddhAMtaneviSe kevalIne vedanIyakarmano udaya kahyole, te zAsAru na mA navo! arthAt mAnavo joze. jema jJAnAvaraNIyakarmano nadaya batAM dAyika jhAna yatuM nathI, tema vedanIyakarmano udaya batAM dAyika sukha paNa thatuM nathI, koI zaMkA kareke, kevalIne evA vedanIyakarmano udaya hoyale ke, jenA pradeza AtmapradezanI sAthe malele, te sthiti pramANe rahIne kINa thaI jAyale. paraMtu ke valIne tenI AkulatA thatI nathI. ernu uttara eke, yadyapi evo pradezodaya ama ne paNa mAnya je; to kevalIne dAyika sukha saMnave nahI. tema batAM anyuJcayatA thI amAre kaheQ joye ke, kevalIne vedanIyakarmano pradezodaya beja nahI. kiM tu siddhAMtomA vipAkodaya kahyo. // 75 // AvassayaNijjattI payaDipasabodavaeseNaM // jA tA suhAyAna asudapaDivarakavayaNeNaM // 76 // Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmamataparIdA. 305 - vyA:- Avazyaka niyuktineviSe pratino prazasta udaya kahyo , tathA digaM baranA pravacanasAranAmaka graMthamAM paNa " puNaphalA arihaMtA" ityAdika vacano kahyAMDe, evI rIte asukhanA pratipada vacanathI kevatIne sukhano vipAka . // 76 // __ a0 koI AzaMkA kare ke, je kAraNa mATe sukha vipAka , tethIja phuHkhavi pAka nayI ? tenuM samAdhAna kare. // 76 // tattasuttanANA ekArasadA parIsahA ya jiNe ||ted viuhatahAi khazassa sahassa paDikalaM // 7 // vyA:- amArA zrInagavatIsUtraneviSe kevalIne agyAra parIsaha karAve. tadyathA " ekavihabaMdhagassaNaM te sajogi navA kevalista kA parIsahA pahA ttA ? goyamA, ekArasa parIsahA paramattA, va puNaveNa titte" tathA behune "e kAdaza jine" evIrIte zrItatvArthasUtramA agyAra parIsaha kahyAne; eNekarI ke valIne kudhA tathAtRSA prApta thazbatAM dAyika suMkhanI hAni thatI natha evaM Tharele ahIM ukta " ekAdazajine " e sUtrano artha keTalAeka potAnuM mata poSaNa kara vAnA hetuthI evaM karele ke 'ekenAdhikAnadaza" eTale ekaadhika daza na thAya; arthAt agyAra parIsaha nahI. e apavyAkhyAna jANavaM, kemake, evo samAsa saM' nave nahI. valI keTalAeka sarvArthasikSipramukha "nasaMti" evaM bAherathI vAkya liye, teto jANe potArnu utsUtranASaNaja pragaTa karato hoyanI ! paraMtu tethoe yAvo vicAra karavo joye ke, parIsahanAsvAmI ciMtAnA adhikAraneviSe prasiha batAM teno anAva kema thaze ! je dhanarahita hoya te dhanano svAmI kahevAya nahI. valI keTalAeka thAvIrIte vyAkhyAna karele ke, kevalIne vedanIyakarma hovAthI kAraNa kAryopacArekarIne agyAra parIsaha kahyA e vyAkhyAna paNa nadImAM bUDatAM ghAsa no yAzraya levAjeQ , kemake, svAmitvaciMtAe upacAra saMjave nahI, jo upa cAra mAniye to batA mohanIyakarmanA hovAthI napazAMta mohaguNasthAnakaneviSe paNa bAvIsa parIsaha kahyA joze, e prakAre karI sUtranAM ghaNAM apavyAkhyAno no tyAga karIne paramArthano vicAra karavo joye. // 7 // assAya veyaNiUM budatahAINa kAraNaM jANa // paU ttisatittaudaya jaliaMtarajalAdittANaM // 7 // vyA:- AhAra paryAptinAmakarma tathA asAtA vedanIyakarma e bannenA udaya %3 Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 306 adhyAtmamataparIkSA. thI prajvalita thalo je jaTharAgni, teNe karIne jIvane kudhA tathA tRSA lAgele, te badha kAraNa kevalIne viSe batAM be tene kudhA tathA tRSA kema na lAge ? tekaho // 78 // to vAdI AzaMkA kare: na buddha tA tA modudana pattiyAriraMsa || mAtA mahukaM tayati // 7 // vyA0: Fer tathA tRSA e maithunanI ihAnI paThe tRmArUpa hovAthI te moha nIyakarma kI utpanna yAyale. mATe kevalIneviSe e saMnave nahI. kemake, kevalI e to mohanIyakarmano prathamaja nAza kasyobe. eno uttara khAvIrIte be:- tRmA duHkhamA ghaNI ninnatA be, tRmAneja DuHkha kahevAya nahI. paraMtu saMsArIne tRmAkI duHkhanI utpatti thAyale. // 79 // to mA utpanna thavAno prakAra kahele: modAniNiveseNaM cadi vi namakodhyAI deUdi // pagarisa pattAtalA jAya yAhArasamati // 80 // vyA0:- mohanIya karma aniniveze cAra kAraNathI AhArasaMjJA utpanna thA ya. te utkarSa pAmyAne lIdhe tRSmA kahevAyale. te cAra prakAra zrIgaNAMgamAM ka hyAve; yataH " cahiM gaNehiM yAhArasamA samuppakara; namakocyAe, buhAveha li |kassaNaM kammassa udaeNaM, matIe, tadahovanageNaM, " eno arthaH- cAra kAraNekarI yAhArasaMjJA utpanna thAyale. koThokhAlI thayAthI, kudhAvedanIyakarmanA udayathI, yAhArAdikanI kathAnuM zravaNa kasyAthI, tathA vAraMvAra khAhArano upayoga karavA yI AhArasaMjJA utpanna yAyale. arthAt e cAra kAraNa mavyAthI mohanIya karma nA baje prahArasaMjJA utpanna thAyaDe. ataeva gomaTa sAraTIkApramukhane vi pe paNa yAhArasaMjJA AhArA nijAparUpa kahIle. te tRmArUpa hovAthI yatine e vinA rAnapAnAdikane viSe pravRtti be te kahebe :- // 80 // sAimma pavittI ettocciya taM viNA susAhUNaM // rAja dutta vividANo yAro haMdi siddine // 81 // vyA0 e hetuthIja yatine paNa yAhArasaMjJAvinA prazanAdikane viSe pravRttile . ma ke, vidhi pAlatAM gatine aticAra kahyA nathI; dhane zrAhArasaMjJA to ati Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmamataparIkSA. 307 cAramAM be. mATe je ema kahebe ke thAhArasaMjJAvinA yatIe thAhAra karavo nahI tene yAcAramAM paNa aticAra kahyA be // 81 // eyaM viNA nuttI mehuNasamaM viNA jaha prabaMnaM // i ya vayapi paresiM eeNa parAkayaM yaM // 82 // vyA0 jema maithunasaMjJAvinA brahmacarya na thAya, tema yAhArasaMjJAvinA keva jIne mukti thAya nahI. evA paravAdInA vacananuM yAvIrIte nirAkaraNa kasyuM beHjema yatie zrAhArasaMjJAvinA khAhAra karavo ucita be, tema kevalIneviSe pala mAnI jevuM joIye // 82 // rAhu sAhu ciya pavittI vaya supasahakANadevatti // yA hArocca prabaMnaM pramada tuha doi pichosaM // 83 // vyA0 zrAhAra varjanIya hovAthI ucita be, tathA udmastha yatIne prazasta dhyAnanuM kAraNa be. mATe yAhArasaMjJAvinA kevalIne yAhAra levo saMnave be. ane maithuna varjanIya hovAthI anucita be; tathA durdhyAnanuM kAraNa be. mATe maithunA dika nucita pravRtti prazasta rAgadeSavinA kevalIne thAya nahI. evA arthano vicAra karIne tenuM grahaNa kara joye. // 83 // AdAra ciMtana meyaM AhArasamamAsaka // ma hANaM ichA lone mUDhANaM // 84 // vyA0 hAranA ciMtanathakI je yAhArasaMjJA utpanna yAyale, teneviSe mohita yatA mUDhajIvane jo te zrAhArarUpaiSTavastunI prApti na yAya to te 'vastu kyAre prApta yaze evA ciMtanarUpa yArttadhyAna karebe. paraMtu te vyabhilASA maTatI nathI. 84 tatto mANasaDukhaM lahai jina kaMdAi kuto // lahuM vivisa ra cite praviyogaM // 85 // vyA0 tyAra paDhI pUrvokta rItie jo tene zrAhArAdika iSTavastunI prApti na thAya to te jIva kuchedanIyanA udayathI prajvalita thaelA udarAnalanA yoge za rIDaHkha pAmebe ghane pachI kaMdana rodanAdika kasyAthI kharatimohanIyakarmanA aarne lodhe gADha cittopatAparUpa mAnasaHkha pAmete. kadAca puNyaprakRtinA paripAke iSTavastunI prApti thAya to paNa ratimohanIyakarmanA udayathI te vastu Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 adhyAtmamataparItA. nA aviyoganI ibA kayAkare, teNe karI te vastu upara gADhAnurAgekarI Arna dhyAnanA vaza thayo thako jIva muHkhaja pAme , mATe mohamUDha je jIva le tene paramArthathakI kadI paNa sukha nathI. // 5 // to modaNijakhayana tanavaDakANubaMdhi vilaeNaM // lahaI suhaM savala caeNo puNa buhaM caznaM // 6 // vyA:- mohanIyakarmanA vyathI jIvane AhAra karavAnI rati tathA arati utpanna thAyaDe, ne mohanIyakarmanA udayathI jIvane mAnasa puHkha natpanna thAyale. te duHkha kevalIne maTI jAya; paNa asAtAvedanIyakarmanA udayayI kevalIne je hudhA tRSA lAge; teno te tyAga karI zake nahI. // 6 // ghAzva veyaNIaM iya jai modaM viNA | uskayaraM // payarDa paDirUvAna tA amAna vipayaDIna // // . vyA:- pUrvapadI kahele ke, vedanIyakarma ghAtI karmanA jevUne, mATe mohanIya karmavinA te khadAyaka thAya nahI. uktaMca. "ghAdIvavedaNIyaM; mohassudaeNa ghAdade jIvaM:" iti karmakAMme. tenuM samAdhAna grAma:- jo tamArA kahyA pramANe hoya to asAtAvedanIyanI pate kevalIne bIjI pratiyo paNa mohanIya karmavi nA potAnA kAryanI karanArI hovI joye. ane tame vedanIyakarmanIsAthe ghAtIkarmanI tuvyanA kevIrIte karoDo ? ghAtIyAnA rasanA jevo teno rasa hoyaDe ema sarakhA paNuM karoDo, ke svakArya karavAneviSe ghAtIyAnI apedApaNuM kalpobo; ke ya thavA doSanuM hetupaNuM kahoDo, ? jo kahezoke ghAtIyAnA rasanA jevo rasa hovo joye to aghAtIkarma prakati ghAtInA jevI hovI joye. kemake, jyAre aghAtInI prakRti sarva ghAtinI prakRtinI sAthe vezye tyAre te sarva ghAtinIpratino vipAka dekhADe, tathA jyAre deza ghAtinIno vipAka dekhADe, ane ekalI vezye tyAre mA tra te ekalo potAnoja vipAka dekhADe; mATe pada saMnavato nathI. jo kahezo ke, svakArya karavAneviSe ghAtIyAnI apekSA hovI joyene, to nAmakarma paNa pU vai mohanIyakarmanI apekSA karatuM batAM jema kevalIne mohavinA thApaNu kArya karele; tema vedanIya karma paNa mohanIyakarmanI apekSA vinA kArya kareH mATe bIjo pakSa paNa saMnave nahI. jo kahezo ke vedanIyakarmathI doSa lAgeje, to te Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmamataparIdA. 30e paNa manAya nahI, kemake, ludhA ane tRSAneviSe doSapaNAnuM pUrveja khaMDana kayuM ne; evIrIte svabudiekarI sArI paThe vicAra karIne juvo. // 7 // aNukUlaM paDikUlaM ca veyaNaM lakaNaM sudauhANaM ||nn du eso egaMto apamattajaIsu tayanAvA // 7 // vyAH zraudayika sukha batAM anukUlatva vedana thAyaje, te rAgarUpa ne ane au dayika phuHkha batAM pratikUlatva vedana thAyaDe, te 6SarUpa ; mATe kevalIne au dayika sukha tathA kha e banne hotAM nathI; kiMtu dAyika sukhaja hoya. ema keTalAeka kaheDe, te yogya nathI. kema ke, jema apramattayatIne audayika sukha tathA kuHkha e banne hoya. paNa rAga tathA deSa e be hotA nathA: tema kevalIne viSe paNa jANI levU. emAM ekAMtapaNuM na mAnaQ. // 7 // adhuvANa sudauhANaM nogo nogeNa kammabaMdho ya // gadu eso egaMto apamattajaIsu tayanAvA // jae // vyAH sukha tathA phuHkha e banne padArtha zAzvata nathI, kiMtu azAzvata le. te thono evo niyama le ke, avazya logane diye. kajhuMDe ke, " nAnuktaM dIyate karma" ityAdi. ane nogathakI karmabaMdha thAyaje. e kAraNa mATe kevalIneviSe te saMnave nahI. kemake, sukha tathA kuHkha e banne padArtho adhruva je. ema keTalAeka kahe, te paNa yogya nathI. kemake, sukha tathA puHkha adhruva batAM apramattayatI ne hoya; to paNa tenAthI karmabaMdha thato nathI: tema kevalIviSe paNa jANavaM jozye. yahIM paNa ekAMta nathI. // 7 // annApajaMtu urakaM nANAvaraNakaeNa khayamez / tatto sudamakalaMkiya kevalanANA puhanUyaM // 7 // ___vyA:-- jyAre hareka padArthano sUkSma artha jANyAmAM yAvato nathI, tyAre jI vane mahApuHkha utpanna thAyaje. kemake, yathArthavastu jANavAnI vA pramANe jANyAmAM na Ave to tethI jIvane AkUlatA thAya. teja uHkha jAga. e duHkha vastuno sUkSma artha na jANyAthakI thAyaDe, mATe ajJAnarUpaja be. tha jhAna jJAnAvaraNIyakarmanA yathI nAza thAya , te duHkhanoja nAza jANavo. kevalIne jJAnAvaraNIyakarmano kSya thaI javAthI duHkharUpa ajJAnano leza paNa Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 310 adhyAtmamataparIdA. rahyo nathI bane kevala jJAnano nadaya thayo te sarva sukharUpa le. te sukha keva lajJAnathakI pRthaknUta nathI. kemake, kevala jJAna je je te svanAvanA pra tighAtarahita hovAthI anAkUlatArUpa meM; tyAM yAkulatA beja nahI, jyAre thA kulatA nathI tyAre tajanya je uHkha te kyAthI hoya! ane kuHkha nathI tyAre parama sukhaja le. evI rIte "jaM kevalittinANaM, taM sorakaM paraNa saMcasoceva // khedo tassa naNIdo, jamhAghAdIkhayaM jAdA" e pravacanasAranAM vacana asaMnavita . topaNa ghATalo vizeSa :-- kevala jJAna dAyikasukhaprakriyA saMnave nahI; kemake, dAyi ka sukha to vedanIyakonAkSyathakIja natpanna thAyaje. // e0 // Naya sukaM dhukaM vA dehagayaM iMdinapravaM satvaM // a nANa moha kake pamANasidhena saMkoe // eka // vyA0 digaMbara ema kahe-ke zarIragata sukha duHkha sarvaiMDiyathakI utpanna thAya ne kema ke, badmasthane je sukha tathA uHkha utpanna thAya te evI rIteja thA yo. prathama parokjhAnanA kAraNathI iMDiyonI upara maitrI pravarne ne, iMDiyonI maitrI thakI viSayoneviSe tRmA utpanna thAyaDe. jema agnithI tApelo lohano golo hoya; tema viSayonI tRmAekarI iMDiyo tapta hoya. te mahAvyAdhisthAnIya be. ane tRmA TAlavAne arthe viSaya, sevana thAyale; te vyAdhInA auSadhasthAnIya be. te yadyapi vyavahAra dRSTie to sukha kahevAyaje, tathApi paramArthatAe phuHkharUpa je. uktaMca. "pappAihe visae, phAsehi samAsa desa dAveNa ; pariNamamANoappA, sayameva suha gayavadirehotti." iti pravacanasAre. e kAraNa mATe dehagata sukha eM yika . temaja kuHkhapaNa aiMkhyika De. evA aiMDiyaka viSayonA deSathI kuHkha ka pajele. mATe dehagata sukha tathA phuHkha kevalIneviSe nathI. tethIja kevalI atIhi ya thayA . uktaMca. "sorakaMvA puNa urakaM, kevalanANissa nabi dehagayaM ; jamhA ya didibattaM, jAvaM tamhA tiNeyaMti." iti pravacanasAre. enuM samAdhAna kareleH-dehagata | sarva sukha tathA kuHkha iMkhyiAdhIna nathI kema ke, iMjiyonI parAdhInatAthI je ajJA na tathA mohathakI sukha tathA phuHkha natpanna thAyale, teyoneja iMDiyonI apekSA, paraMtu apramattayatIne je mAnasa sukha thAyaDe, tathA sAtAdikakarmanA udayathI hu dhAdika doSa utpanna thAyaDe, temAM iMDiyonI apekSAno niyama nathI, jo ema na mAniye ne iMDiyAdhInaja sukha tathA phuHkha mAnIye to ratimohanIyakarma tathA gharati . Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmamataparIdA. mohanIyakarmanuM nAmAMtaraja vedanIyakarmanA udayathI asAtA vedanIya karma thAya ne | ema uraze. tyAre vedanIyakarma jur3a kahevAze nahI. jo vedanIyakarma mohanIyasAthe mAnIye to sAtaja karma Tharaze. ATha karmano saMnava thaze nahI. ema karatAM sarva jaina prarUtino nanda thaze. valI dehagata sukha jo kevalIne na mAnIye to tIrthakaranAma karmano vipAka kema saMnave! jo ema kahiye ke tIrthakaranAmakarma jIva vipAkI che, mATe tethI jIvagata sukhato kapajele. paraMtu dehagata dudhAdika duHkha saMjave nahI. to jema sukhane paNa dehanI apekSA , tema phuHkhane paNa dehanI apekSA , mATe dehaga taja mAnavA yogyaje, ityAdika sUkSma vicAra karI madhyasthabuddhiye nyAya karo. // 1 // ettoccitra badu Hkha, skaeNa tesiM budAzveyaNiyaM // NiMbarasa lavuva pae appaMti naNaMti samaya vika // e|| vyA kevalIne ajJAnAdi jaghanya ghaNAM duHkha maTIgayAM ne, mAtra eka kudhAve danIya rahyu be, te paNa ghAtIkarmanI sAthe malelA jevo potAno vipAka dekhADe le kema ke, kevalIne puNyapratino vipAka prabala . yataH "assAyamAzyAyo, jAvitra asuhA havaMti payaDIna; viMburasa kiMbuvapaSu Na hu~ti tA asuha yAta sta." e AvazyakagAthAmAM tIrthakarane asAtA prakRti duHkhadAyinI thatI nathI. jema dUdhanA ghaDAmAM niMbanA rasano biMDa nAkhyAthI kaTutA thAya nahI, ema zrIna bAda svAmIe kahyu je, jematene prabala puNyaparAnava karele, paraMtu tethI kudhAdika kapa je nahI ema na jANavU, evo nAva jaNAya. panI vizeSArtha to baduzruta jaanne.||e|| Naya taM kavalAjoggaM veyaNiyaM agaNimaMdayAnAvA // Naya darajjukaNaM veaNi haMdi suprasiddhaM // e3 // vyA:- kevalIna vedanIyakarma kavalAhAra yogya thAya nahI ema na kahe. kemake, kevalIne agnimaMdapaNuM nathI. AhAraparyAptanAmakarmano udaya ane ve |danIyakarmano udaya dovAne tIdhe udarAgni prajvalita thAyaje. e banne kAraNo ho vAthI kevalIne vedanIya karma kavalAhArayogya thAyaje. jo koI kaheze ke, vedanI ya karma doraDInA jevU de, tethI kevalIne vyAbAdha karIzake nahI. tene Avo ja bAba devo ke, e vacana praghoSa , zAstranuM nathI. kemake, zrIsuyagaDAMganI TIkAmAM Ama kaDaM ke, " yadyapi dagdharakusthAnakatvamucyate vedanIyasya tadapyanA Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 312 adhyAtmamataparIdA. gamikamayuktisaMgataM vAgamehyatyaMtodayaH sAtasya kevalinyanidhIyate. yuktirapi ghA tikarmakSyAhAnAdayastasyA anUvan vedanIyonavAyAHhudhaH kimAyAtaM yenAsauna na vati na tapobAyAtapayoriva sahAnavasthAnalakSaNo virodho nApinAvAnAvayo riva parasparaparihAreNa lakSaNakacidirodhostIti sAtAsAtayozcAMtarmuhUrtapari vartamAnatayA yathA sAtodaya evamasAtodayopIti anaMtavIryatvaM satyapi zarIraba lApacayakuvedanIyonavA pIDA ca navatyeva nacAhAragrahaNe kiMcitdIyate. ke vala mahopuruSikAmAtrameveti paMcAzItirjara vastraprAyAH zeSAsayogini. " evaM je guNasthAnakakamArohamAM kayuMje, te to thoDI sthitinI apedAe jA evaM ; paNa rasanI apedAe na jANavU. kemake, sattAnI prakRti to evI kahI, paNa udayanI prakRti evI kahI nathI. ulaTo tIrthakaranAmapramukhano pra bala nadayaja kahyo. ema jAgIne "ataeva dagdharakalpena navopagrAhikalpanA pi satA kevalinopi na muktimAsAdayeyuH " e AvazyakabahattinuM vacana je, te joIne paNa vyAmoha karavo nahI. teTalA mATeja ihAM paNa sthitinI apekSAema kevalIne karma doraDInA jevAM kahyAMce. "ataeva navopayAhitvAlpagrAhitva vizeSaNaM" kahyAMle. evaM amane pratinAsele. valI vizeSa gItArthaneviSe jema pUrvAparavirodha na thAya, tema vicAravaM. keTalA eka prameyakamalamAtamanA aniprAyane anusarIne AvIrIte kahele ke, apUrvakaraNaguNatANAe pApaprakRtino rasa kasyo, mA Te kevalIne tathAvidha sAtodaya thAya nahI. mohasApedaprakati thAya. teno moha nA ghAtathI avazya ghAta thAyaje. anyathA parAghAtanAmakarmanA udayathI kevalI parahananAdika kema na kare ! e bolavU paNa durAgrahanuM jANavU, kemake, jema rasano ghAta thAyaDe, tema sthitino paNa ghAta thAyale. mATe jo rasa proDo thato hoya to sthiti paNa thoDI thavI joye. jema bakSyamAnakarmanI sthiti ghaTI jAya tema ba 6yamAna karmano rasa paNa ghaTI jAya, eja samAdhAna. tathA parAghAtanAmakarma nuM phala kevalIne thAyaja, thane parahanana to mohavinA thAya nahI. keTalAeka ema kahe ke vedanIya karma kevalIne viSe hatavIrya meM, mATe teneviSe dudhAdika parI saha bAyArUpa je. ema je kevalIneviSe kahe teNe zvetAMbaranI prakriyA jANI nathI, e ma jANavU. keTalAeka kahe ke, kevalIneviSe udIraNAvinA pracura pujala AvatA nathI, mATe asAtAvedanIyodaya balI doraDInA jevoja je. ebola paNa avicAra | rUpa je. kemake, evIrIte to sAtAvedanIyodaya paNa maMda hovo joye. ityAdika Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmamataparIdA. 313 matano vicAra karatAM vAstavika artha sahaja dekhAI Avaze. mATe sUkSma dRSTivaDe te artha zodhana karo. // 13 // Naya kevalanANAI budAIpaDibaMdhagaM jiNaMdarasa // dAdassiva maMtAI iya juttaM taMtajuttIe // e4 // vyA:- jema dAhanA pratibaMdhaka maMtrAdika , tema hudhAdikanuM pratibaMdhaka ke valajJAna . e vacana paNa zAstrAnusAra nathI. kemake, jema hAthaneviSe maMtrelo ani rAkhyo batAM hAtha balato nathI evaM pratyada dInAmAM bAvele, tethIja maMtrAdi ka je je te dAhanA pratibaMdhaka be, evI kalpanA karAyaDe, tema jo kevalIneviSe ve danIyAdika karmodayarUpa kAraNa batAM dudhAdika nanaya utpanna thatAM nathI ema jo sammatazAstramA kayuM hoya to evI kalpanA thaI zake; tevinA bolavU vyartha De; mATe zAstranI yuktie jimapUrve kaDuM ne tema Adara, yogya ve. // e4 // khijaya balaM budAe Naya taM jujjai aNaMtaviriNaM // iya nuttuM piNa suttuM balaviriyANaM jana ne // 5 // vyA:- kevalIne jo nUrava lAgatI hoya to balanI hANI thAya. te to tene viSe saMnave nahI. kemake, vIryAtarAyakarmanA kyane lIdhe kevalI anaMtavIryavaMta je. e vacana paNa ayogya le. kemake, bala ane vIryamAM neda be. zarIrano je parAka ma te bala kahevAyaDe, ane aMtaraMga je zaktivizeSa te vIrya kahevAyale. tema batAM kudhAekarI zarIranuM bala ghaTene, eviSe ame nA kahetA nathI e yogapratyaya le; yoga je je te zarIranAmakarmapariNativizeSarUpa le. ane nAmakarma to jagavaMtaneviSe dINa thayuM nathI. // 5 // a0 pUrvepadI AzaMkA kare: baMdho parapariNAmA so puNa nANA | vIyamohANaM // jo gakayA pidu kiriyA to tesiM do NivIA // e6 // vyA:- grahaNa tathA mocanAdika parapariNAmathI jIvane karmabaMdha thAyaje. te pariNAma vItarAgane jJAnanA pratApe thAya nahI. uktaMca " gehadi Neva Na muMcadi, Na paraM pariNamadi kevalI jagavaM; penadi samaMtadoso, jANadi savaM niravasesaM" ti pravacanasAre. kevalIne to yoganI kiyA paNa nathI, tyAre nojananI zI kathA arthAt kevalIneviSe jojana paNa saMnave nahI jo nojana kriyA kevalIneviSemA Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 314 adhyAtmamataparIkSA. niye to tethI yogakriyA siddha thaze. te to kevalIne viSe saMnave nahI. juvo ke, sthAna niSadyA, vihAra, tathA dharmopadezAdikakriyA paNa kevalIne yatI nathI, tyAre jojana kriyA te kema thAya ! jo kahezo ke sthAna niSadyA, vihAra, tathA dharmopadezAdikakriyA kevalIne pratyakSa vidyamAna batAM nA kema kahevAya ? to te kriyA yadyapi, tathApi prayatnapUrvaka nathI. kemake, prayatna rAgadveSa vinA yatuM na thI. to kevalIneviSe nathI, mATe e kriyA svanAvasiddha be. jema prakAzane viSe vAdA samaya vizeSe svanAveja saMcAra karebe, rahebe, garjanA karebe, tathA varSA kare. tema kevalIne paNa sthAnanivadyA, vihAra tathA dharmopadezAdika svanAveja thAyale. uktaMca " ThANaliseU vihAro, dhammuvadeso aNiya dilA tesiM; arihaMtANaM kA le, mAyAcArova ivI" iti pravacanasAre. ataeva kevalIne je yadayikI ki yA be, teneviSe moha nahI hovAne lodhe paravya pariNAmanA virathI kAyikIja jAvI. yataH maphalA arihaMtA, tesiM kiriyA pulohi yodayigI; mohAdi viradiyA, tamhA sAkhAi gatimadatti " // 76 // 0 evI pUrvapadInI zaMkAnuM uttara yApele: " jogaM viNAvi kiriyA navaka kadaM Na tassovi // tulnaM kirivecittaM tad tulla mabuddhivattaM // 7 // vyA0 :- kevalIne viSe sthAnaniSadyAdikriyA jo svanAveja thatI hoya to praya na nirarthaka thAya. ema to kAM dIgamAM yAvatuM nathI. prayatna sArthakaja hoya. kema, prayatnavinA ceSTA yatIja nathI. mATe kevalIne viSe prayatnano saMbhava thAyale, mAtra svAnAvikatAnoja upayoga karavo nahI. jo kahezo ke, kevalIneviSe prayatna janya ceSTA nathI kiMtu tethI vilakSaNa be. arthAt kevajInI ceSTA prayatna vinAja yAyale. to jema ceSTA vilakSaNa be, temaja prayatna paNa zAsArU vilakSaNa na mAni ye ? ane jema vilakSaNa ceSTA mohavinA thAyaDe, tema vilakSaNa prayatna paNa moha vinA yatuM joye. jo kahezo ke, kevalInI ceSTA manaHpUrvaka nathI, to te pramANe prayatna paNa manaHpUrvaka nathI ema zAsArU na mAno evIrIte sarva ThekANe sarakhaM sa mAdhAna jANI jevuM // 7 // evaM sahAvavANI kaha juttA jeNi tesi vayajogo // deU va suprassA va kammakhavaNAya // ee // Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmamataparIkSAH ___ vyA:-pUrve kahelA hetue karIja digaMbaro kahele ke, kevatIne rAga nathI hoto tethI teneviSe vacanavyApAra saMjave nahI. tema batAM je vacanavyApAra thAyale te svanAveMja mastakamAMthI dhvani nIkale be ema jANavo, paNa adararUpa vANI saMnave nahI. e zaMkA paNa ayukta je. kemake, kevalIne kevalasthanI pUrve jevIrIte vacana yoga hato, temaja kevalajJAna thayA panI paNa jANavo. ane kevalIne rAgavinA paNa kriyAnuM sAmathya batAM adararUpa vANI kema na saMnave ? koI AzaMkA kareke, kevalI kRtakRtya be. tyAre te upadeza zAsArU kare ? tenu samAdhAna e ke tIrthaka ranAmakarmano vipAka evIrIteja nogavAya. tethIja kevalI upadeza kare. e kevalIno svanAvaja . jo kahezo ke, kevalI padekarI ekAMte kRtakRtya? to tema paNa na samajabu. yataH aigaMteNa kayo; jeNe dinnaM jiNaMdaNAmase. tadavaMka phalaM tassa ya khavaNo vA amavejana : iti vizeSAvazyake. jo kahezo ke.paropa kAranI zvAvinA upadeza devo saMnave nahI, ane vA teja rAga kahevAyale. ghane rAgato vItarAganeviSe saMnave nahI. evo vyAmoha paNa na karavo. kemake ev| hA te kRpA kahevAya ne : paNa tene rAga na samajavu. // e|| Naya vayaNapayatteNaM kheassodIraNaM jiNaMdassa // ida rA sudassa pAvaz taM Naya vA amapayamINaM // ee|| ___ vyA0:- jo kahezo ke, vacana bolavAnA prayatnekarI jIvane kheda thayAnI na dIraNA thAyaje. to te saMnave nahI. kemake, manuSyanA dhAukhAmAM sAtAasAtA ve danIyakarmanI nadIraNA pramAdaparavazekarIneja hoya; pramAdavinA bIjAM kAraNo batAM udIraNA thAya nahI. jo ema nakahiye dhane bIjAM kAraNothI udIraNA thAya je ema kahiye ; to kAyayoganeviSe sAtAvedanIyanI nadIraNA, paNa tene kema thAya ? kemake, udIraNAnuM to Avu lakSaNa kahyu:- je sthitinA dalika, udayAvalikA thI bAhera vartele, tene kaSAyasahita yoganAmanA vIryakarI yAkarSaNa karIne te nadayAvalikAne viSe je pradepana karavU, te udIraNA kahevAyaje. // ee|| eNaya taM viriaviradiyaM jAya apavattaNaca karaNaMti // kevalasadAvaparakaM sugayassa mayamaNumayaM jANa // 10 // vyA:- jo kahezo ke te udIraNA vIryavinA thAyaje, to te saMnave nahI. ke make, udIraNA jeje te apavartanAnI parIkaraNa vizeSa. eTale sthAnAMtara karAvavA Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 316 adhyAtmamataparIdA. | nuM kAraNa ; ane kAraNa jene te prayatnarUpa ne, ema namAnatAM jo kevala svanAva | vAda mAniye to bonuM mata anumata yAya, mATe prayatna paNa aMgIkAra karavujoye. khena pArija kevalajogehi to viSu pamAyaM // nanu dayadepanavo dIsa puNa so vi tattullo // 11 // vyA:- kevalI yoga pramAdavinA kheda nadIrato nathI, paraMtu nadayanA hetu te hAM nadIraNAsarakhA dIvAmAM Avene, tethI kheda jene te nadAritanA jevo jaNAyale paNa paramArthatAe te udIraNA kahevAya nahI // 11 // nuttI sudapattI taM puNa jogAudIriyaM dujA // esA parajuttilayA eeNa pakaMpiA NeA // 10 // vyA:-jukti kahetA je kavasAhArale. teNekarI kevalIne je sukha utpanna thA | yaLe; te yogathI udIyuM, ane kevalIne to yoganI udIraNA saMnave nahI. kemake, | tene vedanIyanI nadIraNA hotI nathI mATe kevalIne kavalAhAra saMnave nahI. e vI je parayuktirUpa velI te AvIrIte kapAI gaI. ke pramAdavinA udIraNA thA yaja nahI. ema nizcaye jANavU // 10 // paya uppaNihANaM piDhu, kevalajogANa doi nuttIe // taM rAgabosakayaM, te paNa tesiM vilINatti // 103 // zya sattamAi phAsaga, koDinnAINa kavalanoIe ||nnevy uppaNihANaM, suppaNidANassa mAdappA // 104 // vyA:- yAhArekarI kevalInA yogane duHpraNidhAna thAya nahI. kemake, yogaHpra NidhAna te rAgadeSavaDe thAyale. te rAgadeSa to kevalIneviSe nathI. ataeva sapta mAdi guNagANe caDelA je koDinnAdimaharSi, tethone AhAra karatAM paNa praNidhA na yoga nathI thato. vidhiekari AhAra karatAM teone yAtmalInatAnA mAhAtmyathI pramAda thato nathI. kiMtu apramAdaja rahe. sAtamA guNagANAneviSe navA vyApArano thAraMna yato nathI. paNa pUrve dhAraMnelA vyApAranI niSTA hoya. jema devatAnA AnakhAnA baMdhano pAraMna thato nathI. paNa bane guNagANe bAMdhavA mAMDyo je deva tAno vAnakho, te bAMdhatA thakA paNa sAtame guNagANe avAyaDe. mATe navA thAraM Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmamataparIkSA. 317 janA abhiprAyeja "ityetasmin guNasthAnAni saMtyAvazyAni SaT " evaM guNasthAna kramArohane viSe kahyule. te saMnavitale. // 103 // 14 // deU pamattayAe AdArakadava va AdAro // hoU jaz pAro amahatI eva teNAvi // 15 // vyA:- AhAranI kathA karatAM sAdhu pramatta thAyale. tyAre thAhAra karatAM ke ma pramatta na thAya ? ebuM pranAve kahe te ayukta jANavU. kemake, AhArakathA pramAdanuM kAraNa nathI. tema batAM jo banne sarakhA kahiye to jema thAhArakathA karatAM aticAra thAyale. tema AhAra karatAMpaNa yatIne aticAra thavo joye||10|| pidAviNa eNa dena nuttI sadayArametta aottIe // jeNa sue NihichA payaDI sA daMsaNAvaraNI // 106 // __vyA:- jo kevalI AhAra karato hoya to tene niza hovI jozye. ema je kahe te paNa apramANa jANavU. kemake, nizakAraNa AhAra nathI. yA hAra to mAtra nijhano sahacArI ne. sikSAMtoneviSe niAne darzanAvaraNIyakarma nI prakRti kahI. kemake, AhAra karatAM paNa kevalIne darzanAvaraNIyakarmano anAva le. mATe kevalIne nijJa hotI nathI. // 106 // paya tassa thovayAe jeNa aNumA ta ta cho|| pidava udhyA jidAI pasaMga tassa // 10 // vyA:- zAstromAM kaDaM be ke thoDo thAhAra karavo, mATe thAhAra uSTa De, e ma kahe, paNa ayogya : kemake, ghaNo thAhAra kasyAthI darzanAvaraNIyakarma nA vipAkano udaya thAyaje. eTalA mATe ghaNo thAhAra karavo uSTa kahyole. pa e svanAve AhAra uSTa nathI. // 10 // AhAro Na pamA nanna avavAznattikAUNaM // - avavAyA bolINA vIyanayANaM jiNANa jana // 1 // vyA:- AhAra apavAdamArgane pratibaMdha karanAro hovAthI pramAdarUpa meM, e ma nakahevU. kemake, vItanaya tIrthakarane koI apavAda nathI. apavAda to je na tsargamArga karI zake nahI, ane cAritranA tyAgathI bIhe, tene be. jinane to te nahoya. e kevala potAnI kalpanA nathI, kemake, dharmabiMjneviSa nirapekSyatidha mainA adhikAre apavAdatyAgasUtra kahyu, e gItArthe yathA sUtra vicAravo // 10 // Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 317 adhyAtmamataparIdA. pattaM mamattadeU juttaM vottuM puNo Na deDhuva // iharANI mamanAvo jiNANa kada pANipattANaM // 10 // vyA:- AdAra karanArane pAtra rAkhavAM jozye, te pAtrato mamatvanuM kAraNa . ema kahevU nahI. kemake, pAtra to zarIranI paThe dharmasAdhana . jo ema na mAniye ne mamatvanuM kAraNa mAniye to tIrthaMkarapramukha je pANipAtrI ne tezroneviSe ni mamatvapaNuM kema saMnave? jo kahezo ke, bAhya pAtra mamatvanuM kAraNa , to te pa Na asamIcIna ne. kemake, jeTaluM pujala ivya le te sarva pAtmAthI bAhya , mA Te yuM te mamatvanuM kAraNa thAya ? // 10 // jANaM tavovaghAna AdAreNaMti te maI minA // mANaM selesIe tavo aNivisassa tesiMti // 110 // vyA:- jo kahezo ke, AhArekarI kevalInA dhyAna tathA tapano vyAghAta pAya, mATe yAhAra levo ayogya le. to evaM je tArImatimA nAse 2 te paNa mithyA je. kemake, dhyAna to zailezIya je. paNa pUrve utkarSatAthI dezenaNI pU rvakoDI sudhI nathI. ane vizeSekarI kevalIne koI tapa paNa nathI. gaNAMga neviSe kevalIne je aNuttara tapa kaDaM, te paNa zailezyAvasthAnAva dhyAnarUpaka yuM . ane somilanA praznanA adhikAre zrInagavatImAM "kiM naMte jattA somi lA, jame tava Niyama saMyama sasAya sazApavassayamAIsu joesu jayaNA" evaM kaDaM De tehAM paNa tapanuM phala . temATe upacAreM tapa kahyu . // 11 // rAliyadehassa ya liI avuphIya No viNAdAraM // teNaM pia kevaliyo kavalAdAritaNaM juttaM // 11 // vyA:-audArikazarIranI sthiti, tathA tenI vRddhi AhAravinA thatI nathI mATe kevalIne kavalAhAra yukta . // 111 // paramorAliadeho kevaliNaM nA haveja mohakhae // rudirAzdhAnaradina teamana anapaDaluvo // 11 // vyAH-pUrvapadI zaMkA karele ke, mohanIyakarmanA kyathI kevalIne paramaudA rika zarIra thAyale. te rudhirAdika saptadhAturahita parama pavitra hoya. noDala Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmamataparIkSA. 31 nA paDalana paThe kevala tejamaya hoya. evA zarIrane kavalAhAranIapekSA nthii|||| 112 a0 upalI AzaMkA samAdhAna kare : saMghayaNaNAmapagaina kevalidedassa dhAvara hiyate // poggala vivAgiNI kaDha pratArise poggale hoU // 113 // vyA0 :- kevalInuM zarIra jo saptadhAturahita kahiye to tene vajrakaSanaeNnArAca saMgha nAmakarma prakRtino udaya kema thAya. kemake, te prakRti to pula vipAkanI be. te prastha pulane viSeja vipAka dekhAme be. jo dRDha saMsthAnamAtra pugalane viSe te vipAkane dekhADatI hoya to devatAne paNa vajraRSananArAca saMghayaNa kahevuM joye. 113 mohavilaeNa nANaM NAmudayAceva tassa pArammaM // to vAiviseso taM hoUNa dhAnaradiyattaM // 114 // vyA0:-- mohanIyakarmanA vijayathI kevalIne kevala jJAna upaje be. paNa za rIrane viSe kAMI vizeSapaNuM yatuM nathI. zarIranAmakarmanA udayathIja zarIrane viSe vizeSatA yAyale. mATe kevalInA zarIraneviSe pusyaprakRtinA mAhAtmyathI varNagati sArasatvAdikanI vizeSatA yuktaja be. paraMtu dhAturahitapaNuM yAya nahI. atae va zAstroneviSe kayuMbe ke, " saMghayaNarUva saMghA, e vannagai sArasatta kasAsA; e mAittarAI, davaMti NAmodayA tassa. " ema batAM je kevalInA zarIrane viSe syyAdi pula palaTIne anya viSeja pujala utpanna thAyale. evI kalpanA karavI te dRSTiviparIta hovAthI prayogya be. kemake, puNyaprakRtino udaya thayAthI tathA vidha labdhivaDe zarIravarNAdika vizeSa dRDha hoya. ema jANavuM // 114 // rAlipattaNaM tada paramorAlicyaMvi kevaliNo // kavalAdArAvekaM vi ca buddhiM ca pAThAI // 115 // vyA0:-- tIrthakaranuM zarIra jo paramaiaudArika hoya to paNa sene kavalAhAra sA peja sthiti tathA vRno anubhava yAya. kemake sAmAnyapaNe zradArikazarIra neviSe evo niyama grahmo ke, yAhAravinA zarIranI sthiti hoyaja nahI // 115 eya mainANapasattI, kavalAhAreNa hoi kevaliNo // pupphAI visayaM praNa dayAlAi girijA // 116 // " vyAH -- jo kevalI prahAra kare to tenA yAsvAdathI rasanAnuM matijJAna thAya Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 320 adhyAtmamataparIktA. nahI; jo ema mAniye to samavaraNanU mikAne viSe gUNapramANa phUla pAtharelAM hovAthI, tenA parimalathI ghrANeMr3iyanuM matijJAna kema na thAya ? yAsvAda vinA tRpti yAya nahI, ema paNa na kahetuM, kemake, ratirUpa tRpti yatI na hoya to te mAre paNa iSTa be. paraMtu kudhAnAzarUpa tRpti to yAhAravinA thAyaja nahIMI // 116 // iricyA vahicyA kiricyA, kavalAdAreNa jai e kevaliNo // gamaNAiNA vinave, sA kiM tuha pANa pahiyatti // 117 // vyA0 jo kahezo ke, kevalIne kavalAhAra karatAM iriyAva kI kriyA lAgele. to gamanAgamanAdika kriyAe karI kevalIne iriyAvadiyA kriyA kema na lAge ? mATe jema kevalIne gamanAdika kriyA be, tema jojana kriyA paNa jAvI, evaM prathamaja kahyuM che. // 117 // er paruvAraDhANI teNa sayA joggasamayaNiyaee // ya vAhisamuppattI divyamicca prAhAragahaNA // 118 // vyAo :-- kevalI jo kavajAhAra kare to dharmopadezamAM aMtarAya paDe, tethI paro pakAranI hAni thA, ema kahevu na joiye. kemake, te tRtIyapraharane viSe muhUrta mAtra niyatasamayeja AhAra kare. tethI bAkIno sarva kAla upadezane yarthe rahe be. jo kahezo ke, kevalI AhAra kareto zUlAdika vyAdhi utpanna yuvAno saMna va yAya, to e kalpanA paNa vyartha be. kemake, te sArI rIte jAlIne niSvaM pariNAmarahita hita mitAhAraja kare be mATe teneviSe zUlAdikano saMbhava thAya nahIM. ne ethI teneviSe rAganI kalpanA paNa thAya nahI. // 118 // purIsAi DugaMbiya mesi ddi modIcyA || isaya naya paresiM vivittade se vihANAya // 11 // vyA0:- jo kaheza ke, kevalI prahAra kare to tethI vaDinIta pramukha kara jo iye, to gaMvAnuM kAraNa be; ema paNa kahetuM nahI. kemake, DugaMdhAnuM mUla mohanI ya karma be. tenuM to prathamaja unmUlana kareluM ve ane tIrthakarano evo yatizaya ah, tenAM prahAra tathA nihAranI vidhine koI dekhI zake nahI. e kAraNa mATe bIjAne paNa gaMDA utpanna yAya nahI. valI sAmAnya kevalI ekAMte nihAra ka rene tethI paNa bIjA koIne DugaMDA utpanna yAya nahI. pUrvapachI kahele ke, tIrtha karane pUrve paNa nihAra hoya nahI to paDhI te kema saMnave ? yataH "6 tivaya Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmamataparIkSA. 321 rAtapiyaro, haladhara cakkIya vAsudevAya; maNuyANa jogabhUmI, AhAro evie hAro. " e to koI pUrva matabe. kemake, zAstroneviSe evo koI atizaya ka hyo nathI; tema evI udarAni paNa nathI ke jethI nihArano nAva thAya. tema tAM jo e vAtasAcI mAniye to nasmakavyAdhinI paThe te doSarUpa thaze. khala rasIkRta yAhAra mAtra jo nasma thAya to pUrve kema na thAya ? mATe te kevala Apa rucimAtra be // 115 // jo puNa ticpranAvI kevalilo so vAyA mitteNaM sAheka suda kha isatti jaMpeI // puSpaM // 120 // vyA0 :- jo kahezo ke, kevalIne je juktino anAva be. te atizaya jAe vo. to ema kahyAthI tame pote potAnA vacane batIvastune batI karo ho tyA re prakAzanA puSpa paNa te ema kahezo to koNa nA kahenAro be! paNa e vaca no sapramANa na kahevAya // 120 // evaM kavalAhAro juttIi samaci vAyariehi jar3hA tadeva lese vyAo :- ema je prakAre pUrvAcArya kevalIne viSe kavalAhAranI samarthanA karI be te prakAreja yA ThekA yame lezamAtra kAMbe. // 121 // te kevalanANI kayakicco caiva kavalanoI // nAlAI guNA parighAyAbhAvana siddho // 122 // vyA0:- mATe kevala kavalAhAra karatA batAM paNa kRtakRtyaja be. kemake, jJAna darzana cAritra tathA vIryaguNano svanAvaparAvRtti eTale pAula haTavArUpa pratighAta nathI. jJAnAdika guNa saMpUrNa siddhaja hoya. mATe te sarvathA kRtakRtya to si ija be. ema kahetuM joiye. tathApi jJAnAdiguNacatuSTayanI vidyutAne lIdhe kevalIne deza kRtakRtya kahetAM paNa kAMI virodha yAve nahIM. // 122 // saMsu // jamdA nANaM pappA appA nANaM tasaM vA // 123 // nAssa visudhI pA egaMtana vyAo :-- jo kahezo ke, zrAtmA jJAnarUpa be. tethI jJAnanI ekAMta zuddhatAne alt mA paNa ekAMta zuddha thAya che. ema na kahevuM. kemake, jJAna te zrAtma jivarANaM // vo // 121 // 41 Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmamataparIdA. rUpaja hoya. kemake, AtmAvinA jJAna rahe nathI. ane AtmA je 2 te jJAnasvarUpa paNa hoya. ne tadanyasvarUpa paNa hoyane: e hetuthI kevalI jJAnAdiguNane svanAvekarI guma paNa . ane avyAbAdhAdiguNanA svanAve a zukSa paNa . ema jANavU. // 123 // evaM paramappattaM nANAzjvAragaM muNeavaM // savaha paramappattaM sikSANaM ceva sNsiddh||14|| vyA:-- evI rIte kevalIne paramAtmApaNuM jJAnAdikaguNekarI dezathIja jANa g; sarvathA paramAtmA te lipaja kahevAya. mATe Ata doSanA virahathI ATha guNa teneja pragaTa thAyale. AtmA traNa prakArano hoya. eka bAhyAtmA, bIjo aM tarAtmA, ane trIjo paramAtmA, AtmabuddhithakI je kAyAdikanuM grahaNa thAyaDe, te bAhyAtmA kahiye. zarIrAdikano adhiSThAyaka je cetana te aMtarAtmA kahiye; a ne je sarva napAdhirahita zukSa AnaMdamaya hoya te paramAtmA kahiye. yataH "A tmadhiyA samupAttakAyAdiH kIrtyate atra bahirAtmA kAyAdezamadhiSThAyako nava tyaMtarAtmA tu cidrUpAnaMdamayo niHzeSopAdhivarjitaH zudaH apratyadonaMtaguNaH para mAtmAkIrtitastadariti yogazAstre. " keTalAeka ema kahe ke, je mithyAtvA di pariNAmavAna hoya te bAhyAtmA kahiye : je samyaktAdi pariNAmavAna hoya te aMtarAtmA kahiye ; ane je kevala jJAnanidhAna hoya te paramAtmA kahiye. mi thyAtvAdi traNa guNatANA sudhI bAhyAtmA kahevAya: aviratisamyagdRSTinAma nA cothA guNagANAthI laIne dIpamohanAmanA bAramA guNavANAsudhI aMtarA tmA kahevAyale: mATe mithyAdRSTine paNa nizcayathI samyagdarzana tathA kevala jhA na je. te zaktiekarI aMtarAtmatA tathA paramAtmatAne pAmeje. kemake, avirati samyagdRSTyA dikane paNa nizcayathI kevala jJAna . ane bAhyAtmA te nUtapUrvanaye karI kahevAyaje. kemake. tene mithyAdarzana paryAya pUrve thayAve. jema madhuthI na relA ghaTamAMthI madhu kahADI lIdhA panI paNa madhughaTa kahevAyale. te nyAya ahiM paNa jANavo. vyaktaM paramAtmAte bAhyAtmA tathA aMtarAtmA pUrvatanayathI kahevAya . kemake, tene mithyAdarzana tathA samyakadRSTayAdi e banne paryAya pUrve thyaave.||124 tassa ya sahAvasikSA, kiriA guNa karaNa joga adigiva // kammuguNI Avihave, muMjaNakaraNaM tu adigicca // 15 // Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmamata parIkSA. 323 vyA0 :- te kevalIne guNakaraNa zrAzrI svanAvasiddha kriyA hoya. tene keva lI jJAnAdi guNaparyAya upajatAM AtmAthI anyakarmAdikAraNanI apekSA nathI kAlavAvAdike tenA kAraNapaNe sarva yAtmAMtaranUta beM manovAkkAyarUpa yuMja nAkAraNa yAne kevalIne karmopanItakriyA paNa thAyale. mATe te zekarI ke vala svanAvasiddha kriyAna nathI // 125 // graha so selesIe, kANAnaladaDUsayalakammamalo // aria sabacciya, la6sadAvo davai si // 126 // vyA0 :- - have kevalI je be te, zailesI avasthAne viSe yuktadhyAnarUpa amieka sarvakarmarUpamalane dagdha karIne yamiekarI nirmala kidhelAM suvarNana paThe sa thA labdhasvanAva thaIne sivaparyAyano najanAra thAyabe // 126 // tassa vara nANa daMsaNa, vara suda sammatta caraNa nicca viI // avagAhANaMtA, muttANaM yaI praviriyaM ca // 127 // vyA0 :- jJAnAvaraNIyAdika prAThakarmathI jIvane ajJAnAdika doSa hoya te nAza pAmyApI sine yA yAva guNa prApta thAya:-- pahelo jJAnAvaraNIya karma nA kI anaMta kevalajJAna utpanna thAyale; bIjo darzanAvaraNIyakarmanA daya anaMta kevaladarzana utpanna thAyale; trIjo vedanIyakarmanA kayathI kAyika sa myakta utpanna thAyale cotho cAritramohanIyakarmanA dayathI kAyika cAritra na tpanna thAyale; pAMcamo grAyuHkarmanA dayathI akSaya sthiti utpanna yAyale ; ba st nAmakarma tathA gotrakarma e banneno daya thayAthI eka siddhAvagAhaka sthAnane vi pe kI zarkarAnI paThe anaMta siddhAvagAhanA utpanna yAya; yahIM mohanIyakarmanA thI be guNa utpanna yAyale ema kayuM, tathA nAma khane gotra e ve karmanA dayathI eka ja guNa utpanna thAle ema kayuMbe ; e ThekANe svaparibhASAja zaraNa be. // 127 // thirayAvaggaDhAva, patteyaM nAmagottakammakhae // caraNaMvicya modakhae, i 6 guNatti viMti pare // 128 // * vyA0:- keTalAeka mohanIyakarmanA yathI ekaja cAritraguNamAnebe, ta thA nAmakarmanA yathI yAtmapradeza sthiratArUpa guNa kahele; temaja gotrakarmanA Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 324 adhyAtmamataparIdA. yathI avagAhanA guNa mAnele. // 12 // ya je AcArya sikne cAritra gu Na nathI mAnatA, te sUtranuM avalaMbana karIne pUrva pada kare: naNu siddhAMte siho, jo cArittI a No acaarittii|| napina vavadAraNayA, pina hoI cArittI // 12 // vyA:- " sike yo cArittI No acArittI " e sUtraneviSe simane cAritrI no acAritrI kahyole, evaM vacana to cAritra na hoya to saMnave, jema navyatva na hI hovAthI javyatvane ThekANe ajavyatva kahevAyale, tema batAM simanA guNomAMcA ritranI gaNanA kema kIdhI ? // 12 // a0 koIeka e sUtranuM samAdhAna kare: naNu zda desaNisehe,No sado teNa tassa desassa // anu Niseho kiriyA,ruvassa pa sattirUvassa // 130 // vyA:- " No cAritrI No acAritrI" e vAkyamAMnA " no" zabdathI deza no niSedha thAyaDe. eTale cAritra be prakAraceM hoya be, eka kriyArUpa ne bIjo pari pAmarUpa le. tethomAnAM kriyArUpacAritrano sineviSe niSedha ; paraMtu zaktirUpa cAritrano niSedha nathI ; ema jaannvuu.|| 130 // a0 kevalIneviSe kriyArUpa cA ritra le, paraMtu zaktirUpa cAritra nathI ema kahevU nahI te kahejeH ja kiriyArUvaM citra, cArittaM va pAyapariNAmo // to kiriyArUvaM citra, sammattaM nnaayprinnaamo||131|| vyA:- je predotprekSAdikriyAje, te cAritra kahiye ; ane ta'payogarUpa cA ritra te nAvacAritra kahiye, nAvacAritra jJAnarUpaja be. tyAre nizaMkatAdyAcArarU pa je kriyA; teja samyakta kahiye, ane zraddhAnapariNAma te jJAna kahiye, ema nirNaya karatAM jJAna tathA darzanano neda thAya nahI, jyAre AtmaguNarUpa samyakta ne tyAre cAritra paNa AtmaguNarUpa kema na kahiye ! ataeva marudevAdikane bAhyAcA ravinA paNa cAritra saMnaveje. // 131 // a0 " iha navie naMte, caritte paranavie cari te, tajjayanavie caritte goyamA, iha navie caritte; No paranavie caritne po taDna yanavie caritte" evAM jagavatI sUtranAM vacanoe karI cAritra navAnanugAmI kahyuje. mATe mokSaneviSe cAritra saMnave nahI, ema je kahene, tenuM samAdhAna bAvIrIte : Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmamataparIkSA. 325 jaM puNa taM zda navizra, taM kiriyArUpameva NeyatvaM // ahavA navo Na muko, No tammi nave aM adavA // 13 // vyAH-je cAritra iha navika kahyuje, te kiyArUpa jANavU : ane bIju je mo hanIyakamanA kyathI utpanna thAya te cAritra modaneviSa hoya, tenI ame pa Na nA kahetA nathI, athavA modanA navamAM vivadA karI nathI mATe iha navika cAritra kahyu, athavA modaneviSe cAritra to be, paraMtu karmanirjarArUpa prayojana tihAM nathI, tethIja iha navika kahyaM // 13 // Naya morakasude lathe, tayaNughANassa haMdi vephallaM // takAraNassa iharA, nANassa vido vephallaM // 133 // vyA0 cAritranuM phala moda le, te pAmyA panIcAritra rahetuM nathI. ema kahevU nahI. thanyathA jJAna- phala virati , te pAmyA par3I cAritra rahetuM nathI; ema kahevU na hI; anyathA jJAna- phala virati , te pAmyA paDI jhAnapaNa saMnave nahI. jyAre sighane jJAna- phala nizcayathI lokAlokaprakAzarUpa le; tyAre cAritra- phala paNa nizcayathI gudAtmasvanAvAnunavalakSaNa zAsArU na hoya. // 133 // Neva pazmAnaMgo, adiyAvadi pUraNami caraNassa // sAvA kiriyArUve, suakaraNe jaM karemitti // 134 // vyA sine jo cAritra mAniye to yAvaGIvatAnI pratijhAno jaMga thaze. e ma paNa na kahevU. kemake, oDA kAle pratijJAno naMga thAya ne ; paNa adhika kA le pratijJAno naMga na thAya. athavA te pratijJA kriyArUpacAritranIyaja jANavI. kemake, "karemi naMte " esUtra zrutakaraNArtha kamule. te zrutakaraNa guMjanAkaraNa rUpa cAritraja avalaMbIne pravaH je. guNarUpa cAritra te AtmasvarUpa je. mohavi rahathI teno AvirnAva mAtra thAya. // 134 // ada caraNa manughANaM, taMNa sarIraM vipatti jai buddhI // teNa viNA nANAI, tA tassa dekaaM pattaM // 135 // vyAcha jo cAritra anuSTAnarUpale, te zarIravinA sikhaneviSe saMnave nahI. ema jo kahiye to zarIravinA jJAnAdika paNa sineviSe kema saMnave ! pUrvAvasthAmA zarI rathI utpanna thaelA jhAnAdikanA nAzanA kAraNavinA sikne dhruva kahiyeMDe. // 135 // Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 326 adhyAtmamataparIdA. kiriyA phaladAyagI, khazyaM caraNaM vi dohna maha nenA sAteNa basacaraNaM, basaMtariyaM tu pariNAmA // 136 // ___ vyA0 bIjUM kriyA le te zarIranAmakarmanA nadayathI ne ; zarIravinA kiyA thA ya nahI. zarIravame cAritrarUpa kriyA thAyaDe te bAhyacAritra kahevAya. evA bAhyacAritrarUpa zukSa jainasamAcArIrUpa kriyAnuM sevana karIne anavya jIva paNa na vamAM graivayakasudhI jAyale , evo bAhya cAritrano mahimAbe. ane kevalIne to kA | yika cAritra kaDaM. mATe te bAhyacAritra kahevAya nahI; kiMtu te zubha yAtmapa riNAmarUpa hovAthI e aMtaraMga cAritraja kahevAya // 136 // AyA khalu sAmAzya, AyA sAmAzassa aghotti // teNeva imaM suttaM, nAsa taM AyapariNAmaM // 13 // vyA " AyA sAmAIe AyA sAmAzyasta ahe" e sUtra paNa cAritrane yAtmapariNAmarUpaja kahele. paraMtu bAhyakriyArUpa nathI kahetA // 137 // Naya khazyaM vicaritaM, jogiNirodeNa taM vilayameI // ammada vidalaM patto, virado cArittamohassa // 130 // vyA0 kevalIne je dAyika cAritra natpanna thAyaje, te jyAre yogano nirodha karI ne modaneviSe gamana karele, tenA prathamasamayamAM nAza thAyaje. ema kahevU nahI. kemake, dAyikanAvano nAza thatoja nathI. jo ema na mAniye ane dAyikanA vano nAza mAniye to cAritramohanIyakarmano nAza kahevAze nahI. tema batAM balekarI nAza aMgIkAra karayuM to paNa te nirarthaka thaze. kemake, cAritramohanI yakarmanA nAzathI dAyika nAvato natpanna thayonahI tyAre e nAzapaNuM guM kAma nu ? jema jJAnAvaraNIyakarmanA nAzanuM phala kevala jJAna le; tema cAritramohanIya karmanA nAza- phala yathArakhyAta cAritra je te jo sineviSe na hoya, to moda nIyano nAza niSphala kahevAze // 137 // teNaM suvange, caraNaM nANAna daMsaNaM vanaM // kAraNakajavinAgA, saMtaMtamiya kiM na sidhesu||13|| vyA0 te kAraNa mATe zukhopayogarUpa cAritra yadyapi upayogarUpatAjJAnathI anyathA , tathApi tezromAM kAraNakAryanAvaneda le. jJAna cAritranuM kAraNa - Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmamataparIkSA. 327 be, tema cAritra jJAnanuM kAraNa be; jema samyakta tathA jJAnanA viSayomAM neda na thI, arthAt banneo ekaja viSaya be, tathApi tatvarocakarUpa te jJAna kahevAyabe, tathA tatvarucirUpa te samyakta kahevAya. evo banneno neda be. tema jJAna ane cAritrano paNa neda jANavo. temaja jJAnAvaraNIyAdika karmono neda paNa saMve be evI rIte jJAnathI anya cAritra upayogarUpane jJAnathI ananya anekAMtasvarU pasineviSe kema na thAya // 139 // a0 e pramANe siddhaneviSe cAritranI sa marthanA karI, te upara siddhAMtapane avalaMbIne pUrvapadI samAdhAna karele. eca samAdAvidI, jo mUlaguNesa duja thirajAve // so pariNAmA kiriyA, juMjaNakaraNaM paciMto // 140 // vyA0 mUlaguNaneviSe je sthira nAvarUpa be, teja cAritra kriyArUpa kahetuM. make, te manovAkkAyayogarUpa guMjanAkaraNanI apekSA kare. koI pUDhe ke, ema kahyAthI vIryarUpa cAritra thAya. te saMnave nahI. jema jhAnAcArAdikathI jJAnA dika anya be, tema cAritrAcArathI cAritra paNa anyaja saMnave. tene ema kaheM ke, jo ema kahiye to vIryAcArathI vIrya paNa kAM anya na kahiye ! jo kahezo ke, yogarUpa cAritra hoya to te upazamika jAve kema thAya ! kemake' yoga te nAmakarmanA udayikanAve varttebe, upazamika nAva to mohavinA anya karmano yA yaja nahI. ema paNa. na kahetuM, kemake, yogapariNAma vizeSa paNa cAritramoha nIyakarmanA upazamAdikanI niyameMkarI apekSA karele te upazamAdika nAveja kahiye, kemake, pradhAnanI apekSAe vyavahAra hoya. ataeva iMDiyaparyApta u daya jaghanya paNa iMDiyapradhAnanI apekSAe zAstramAM kSAyopazamika kahevAyave // 140 asada vakkajaDAeM, caMmANaM caMmaruddapanaINaM // vesiyA cAritaM vanaM gotti kAkaNaM // 141 // vyA0 jo yogasthairyarUpa cAritra na kahiye, ghane zuddhopayogarUpa cAritra ka hiye, to vakra jamane cAritra kema saMnave ? kemake, tene tathAvidha mAyA a nopayogarUpa be. ane te to zuddhopayogano neda be, tathA krodhamohanIyaka mainA paravaze je caMmaruAcAryAdika sahaje kopanazIla be, tene paNa cAritra kema saMbhave ? kemake, tene paNa anopayoga be. mUlaguNane viSe yogasthairya te tene paNa saMjave. jema vA aniekarI kama thAya, to paNa vajrapaNuM mUke nahI. je Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 328 adhyAtmamataparIkSA. ma yathAvidha kaSAyathI asthiratA paNa kaSAyapariNati pramAdarUpa tene thayo, to paNa yogasthairyano ghAta thAya nahI. jo yogakriyArUpa cAritra kahiye to te marude vAdikane kema saMnave ? evo saMdeha paNa na karavo. kemake, marudevAdikane pala saMsAranivRttirUpa manoyogapariNatiyukta be. uktaMca. "jagavadarzanAnaMda, yogasthai mupeyuSI, kevalajJAnamamlAna, mAsasAda tathaiva sA." iti yogazAstra vRttau // 141 // caraNaM jai navago, jilA tA DhuMti tinni navago // do tanAve, taM tissa pakapaNA mohA // 142 // vyA0 jo zuddhopayogarUpa cAritra kahiye, to kevalIne yA traNa upayoga ho vA joiye. jJAnopayoga, darzanopayoga, tathA cAritropayoga. ima sAmAnyathI pa e tera upayoga thavA joiye. ane zAstroneviSe to bAra upayoga kahyAve. jJA na tathA darzanamAMja cAritra jeliye to trIjuM kayuM cAritra kahIcaM. je kahiye te prayAsamAtra thAya. jo sAkAropayoga cAritra jelie to sAkAropayoganA yAta neda paNa saMnave upayogarUpa cAritra mAnyAthI ityAdika aneka dUSaNa yAya // 142 // 0 jo vIryarUpa cAritra kahiye to paNa zaileza avasthAne viSe te kema saMjave ! kemake, te samaya viSe pravRttirUpa vIrya nathI. ema je kahebe, tenuM samAdhAna kare. selesIe jatto, Nivittiruvo saceva thirajAvo // yaso siddhANaM piya, jaM tesiM vIritryaM ci // 143 // vyA0 zaileza avasthAne viSe yadyapi rUpa yatna nathI, tathApi yoganirodhathI ni vRttirUpa yatna beja, teja parama sthiranAvarUpa cAritra be, te sthiranAva siddhane nathI, kemake teno vIrya nathI, mATe cAritrane dAnAdika pAMca labdhie kSAyika nA va sAdisAMta kahyAne, tathA sUtramAM paNa siddha vIrya kahyAve. // 143 // To jo cAritra kriyArUpa kahiye, to prakriyA modakAraNa kahI kema saMnave ? yataH " sANaM naMte kiriyA kiM phalA : goyamA, si-5gamaNapatavasA ephalA pannatA" eha je kahele, tenuM samAdhAna karebe: aMte takiriyA, sailesI akiriyatti egadhA // nAkiricyAhi morako, etto ci jujjae evaM // 144 // vyA0 aMtakriyA, zailezI tathA prakriyA e sarva zabda ekArthaka kahyA be. yaMta kriyA eTale sakalakarmadhvaMsarUpa beluM prayojana; jethI koI anya kriyA bAkI rahe Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmamataparIkSA. 3 20 nahI te; zaileza eTale meruparvata, tenI paThe je nizcala vyavasthA te zailezI kahevAya; jevasthAne viSe pravRttirUpakriyA na hoya te prakriyA kahevAyave yataeva 'jJAnakriyAyAM mokSaH " e vacana yukta be. kemake, sarva saMvararUpakriyA yakriyA rUpaja be // 144 // 0 koi yAzaMkA kare. 66 nae joga niroheNaM, cAritaM sAsayaM paraM hoU // maha teNa Na morako, nanava kAle prasaMteAM // 145 // vyA0 paramArthatAthI cAritrano pratipakSI yadyapi cAritramohanIyakarma be, tathA pi jema coranI sAthe rahenAro cora paNa karmAkita thAyaDe, tema mohanA sahacA rathI yoga paNa cAritranA virodhI be. mATe yoganA nirodhekarI parama yathAkhyAtacA ritra zailezIne caramasamaye kapaje te zAzvatacAritra siDane paNa hoya. jo te cA rite samaya viSe utpanna thaIne AAgala moha thavAnA samaye nAza pAmatuM hoya to te utpanna thavAnuM prayojana zuM ? tathA jo kAryanA samaye kAraNa na hoya to kAryanI utpattipaNa kema thAya ? // 145 // kaI biMti muNI, sahAvasamava dave caraNaM // taM lavasahAvAeM, siddhANaM sAyaM jutaM // 146 // to lAekaka ke, pUrvokta doSane sIdhe yuddhopayogarUpa cAritra thAya nahI. svanAvasamavasthAnarUpa cAritra hoya. te yAtmasvabhAva yaviratyAdi dazA vAdana kI be. jyAre cAritramohanIyakarmano vijaya thAyave, tyAre te zrAtmasvanAva pragaTele. te labdhasvanAva sine zAzvatarUpa cAritra yukta be. // 146 // u0 e kahelA paramatanuM samAdhAna kare : caraNariNo Na jogA, aba samAeNa sava saMvaraNaM // si tamma sahAve, samavAti sito // 147 // vyA0 jo ema kahiye ke, yogacAritranA virodhI be, tethI yogano nirodha kathA thakI parama cAritra Upaje be. e kahetuM yogya nathI: kemake jo sahacArathI yoga cAritranA virodhI thAya: to darzananA paNa virodhI thavA joye tema to na kahevA ya. jyAre zailezIvasthAne viSe sarva saMvara kahevAya be, tyAre teja samayane viSe sakala karmanirjarA kAraNa cAritra be, evA aniprAye svanAvasamavasthAnarUpa cAritra pasi - kahe joye. ke jo yogapariNAma thI jinnasvanAvavAna cAritra siddha hoya // 147 // 42 Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 330 adhyAtmamataparIkSA. najjusue maeNaM, selesIcaramasamaya nAvitti // tryaMta mana cciya jaho, deU deUssa kajjammi // 148 // vyA0 ema je suMbe ke, zailesInA belA samayaneviSe cAritra upajebe, te Rju sUtranayanAmate kSaNaparyAya jaMgurabe tathA kAraNano aMtyasamayaja kAryano hetu be. e priyekarI mohanA dayayIja sAdisAMta kAyikanAvarUpa bIjuM cAritra na paje be // 148 // ya caraNa mohabaMdho, sikSaNaM caraNANa saMtANaM // viraya paccana so ipasaMgI have iharA // 149 // vyA0 sine cAritra nahIM hoya to tene cAritramohanIyakarmano baMdha thavo joye; mATe ema na kehetuM kemake virati ne virati e ve svataMtra pariNAma be // 149 // jaMca jilakaNaM te navaiyaM taca lakaNaM liMgaM // te viSA so jujjai dhUme viNA duA suva // 150 // vyA0 " nANaM ca daMsaNaM ceva, caritaM ca tavo tahA; vIriyaM navago ya, evaM jIssa larakaNaM " evIrIte zrIuttarAdhyayanasUtranI gAthAekarI jIvanuM lakSaNa cA ritra kaLe. mATe te sine paNa hovuM joye. ema kahetuM nahI. kemake cAritra je be te upayoganI paThe yAvat ivyanAvi lakSaNa nathI. yAMhI lakSaNazabdano liMga jAvo. jema dhUma agnino liMga be. tema cAritra jIvano liMga kAMbe. jema dhUma vinA ani tapta lohane viSe hoyabe, tema cAritravinA jIvapaNa hoyane, ema koI virodha nathI, ataeva aMtaraMga lakSaNa kahIne bAhya lakSaNa kahevAne rthe upara kahelI gAthA uttarAdhyayanavRhadvRttineviSe avataraNa karelI . // 150 // ya aiyassa nANe aneyavittI kaDhaM caraNavirahe // saMtaM citra parivajjai phaleNa jaM soya saMtaM vi // 151 // vyA0 jo sineviSe cAritra na hoya to jJAnamAM cAritranI khaneda vRtti kema nave ? kemake, sakalAdeze batAMja sarva dharma eka dharmavAcaka zabde bole evI yA zaMkA paNa na karavI, kemake, te samayamAM cAritra nathI to paNa cAritranuM phala be. | mATe cAritra be ema manAyabe, e nayanA mate cAritranA phalavinA bateM cAritra pa tuM mAne. // 151 // Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmamataparIkSA. viprAyAcaraNaM ci AyA sAmAiyaMti vayaNaM // daviyAyA nayA caraNAyA savathokutti // 152 // vyA0 "chAyA samAIe, chAyA sAmAIassa he " e sUtrane viSeyAtmaparyAyarU pa je cAritra, te ivyArthika nayanA yAdeze AtmarUpa kayuMbe, mATe te cAritra yAvat ivyanAvI yAtmasvanAvarUpa na jANavuM kemake, ivyAtmA, te najanAe cA ritrAtmA kAMbe, tathAhi " jassa davidyAyA tassa caritAyA jayapAeti " evI te jagavatI sUtrAM kAMbe, tathA yAtmAnA je ghAva neda kahyA be, tezromA cA ritrAtmAne sarvastoka kayuMbe, mATe zrAtmA teja cAritra ema na kahetuM // 152 // eto ciya siddhANaM, khaimmi nApadaMsaNagAdaM // sammatta jAgaNaM, bahUNa dosA ee saMkaMtI // 153 // vyA0 valI sineviSe cAritra nathI, te mATeja siine kAikanAvamAM jJAna tathA darzana e beja kahyAMDe. jo koI kaheze ke, samyaktasamAna cAritrale. tethI samyaktanA graha ethI cAritranuM paNa grahaNa thAyale. ema kahetuM nahI. kemake, zuddhopayogarUpa cAritrano pUrveja niSedha karo. ne yogasthairyarUpa tehanIja vyavasthApanA karIbe // 153 // mhaMNAniNivesA, siddhANaM caraNassa parakammi // tada vinaNimo ratIrai, jaM jiNamayamanna dAkAnaM // 154 // vyA0 sine cAritra nathI, e pakSamAM yadyapi mane aniniveza nathI, tathA pi ghAluM vyavasthApana khATalAsArU kariye baiye ke, zrIvItarAganAM vacana anyathA na yAya // 154 // 0 evI rIte sine cAritra nathI, evI samarthanA karo, tyAre sinA guNomAM cAritranI gaNanA kema karIbe ? evA pUrvapadanuM samAdhAna karebe:javi jaimo sito, ithaM kesiMvi tadavi sUrINaM // siddhANaM cAritaM, tesimae taM mae mir3hiyaM // 155 // arro yadyapi siddha cAritra nathI; evo siddhAMta be, tathApi keTalAeka yAcA cAritra mAne, < yataH anyetu dAnAdilabdhipaMcakaM cAritraM ca siddhasyApIcaMti, tadAcaraNasya tatrApyanAvAt zrAcaraNAnAvepi ca tadasatve kSINamohAdi Svapi tada satva prasaMgAt // tatastanmate nacAritrabhAvanAM siddhAvasthAyAmapi sadbhAvenA paryavasi tatvAdasmin dvitIyanaMga eva kAyiko nAvo na zeSeSu triSvapi " iti vizeSAvazyaka 331 Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmamataparIkSA. TIkAyAM" e AcAryanA matekarI ame sighanA guNomAM cAritranI gaNanA karIne. e mata je je te pUrvamatathI viru6 De mATe apramANaja. ema kahevU nahI. kemake, avijinaparaMparAeM AvelAM je e be mata, te anatizaya puruSathakI nivAraNa thAya nahI. jo kahezo ke, eka ekanI yuktinI samarthanA karatAM pratyekamAM doSa Avaze, evo vicAra paNa na karavo. kemake, jinavacanakapara aruci thayAvinA samyaktano baMza thato nthii.|| 155 // tesiM savA kiriA, sahAvasikSA paNa kmmaannN|| bahaMpi kAragANaM, egaThe samAveso // 156 // vyA te sidhne sarva kriyA svanAvasima le, eka paNa vinAva kriyAnathI. ke make, karmarahita sine na kAraka eka arthe vizrAMti pAmele. te kahejeH- kathaMcita jhAnathI anyathA atmAjJaptikriyA svataMtrapaNe kare. mATe AtmA je je teja kartA be, e paheluM karttAnAmA kAraka jJapti kiyA svataMtra aAtmAneviSe prApyamANa le, mA Te teja prAtmarUpa karma ke; e bIjuM karmanAmA kAraka jeNe karIne jJAnasvanAvathI tathA jJaptisvanAve AtmA kriyA kare , teja AtmarUpa karaNa hovAthI AtmAja kartA De ema jANavU. e trIjuM karaNanAmA kAraka je svAnuphalavedyane arthe yA tmA kRptikriyA kareje, teja AtmarUpa saMpradAna le; e coyuM saMpradAnanAmA kAra ka je pUrvajJeyAkArane vizleSe uttarajheyAkAramizrita jJAnasva nAva AtmA najele, teja AtmasvanAvarUpa apAdAna be. e pAMcamuM apAdAnanAmA kAraka tathA je jhA narUpaguNanuM nAjana je AtmAnAme ivya teja AdhAra ve ema jANavU; e bahuM AdhAranAmA kAraka kahyu e jJAna AzrIna kAraka kahyA, emaja sarva bIjA dharmoM AzrI jANI levu.|| 556 // te puNa panarasa neA, tinAtibAya sicneennN|| taba zyINaM siddhiM, Na khamA khavaNo aninnivesii||15|| ___ vyA0 te simanA paMdara neda kahyAne, yataH tIrthasiha, atIrthasiha, tIrthakara siha, atIrthakarasiha, svayaMbujhisiha, pratyekabujhisiha, budhabodhitasiha, strIliMga si6, puruSaliMgasiha, napuMsakaliMgasikSa, svaliMgasika, anyaliMgasiha, gRhaliMgasi 6, ekasima, tathA anekasiha. have eno artha kare tIrtha eTale je caturvidha saMgha, athavA prathama gaNadhara utpanna thayA panI je sikSa thayA te tIrthasikSa; tIrthanI natpa Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmamataparIkSAH 333 tti thayA pahelA athavA tIrthano viveda thayA panI je siha thayA te atIrthasida, tIrthakarapadavI jogavIne je siha thayA te tIrthaMkarasi; sAmAnya kevalI batA je sima thayA te atIrthakarasiha, bAhya kAraNa dIvAvinA je poteja jAtismaraNA dikathI pratibodha pAmIne sima thayA te svayaMbujhisipratyeka bAhya kAraNa va panAdi dekhI pratibodha pAmIne je siha thayAne te pratyekabudisiha, budhaje | gurvA dikathakI bodha pAmIne sima thayA te budhabodhitasi6, strIliMganA traNa | prakAra . veda, zarIranivRtti, tathA pathya, e traNamAM atre zarIranivRttino adhi | kAra levo. veda tathA pathyano adhikAra nathI. kemake, e be prakAra modanA aMga nathI mATe zarIrekarI vartamAna batAM je siha thayA te strIliMgasi; puruSa zarIre karI vartamAna batAM je siha yayA te puruSaliMgasi; napuMsakaliMge karI vartamAna batAM je siha thayA te napuMsakaliMgasi6 ; rajoharaNAdikasvaliMganeviSe vyavasthi ta batAM je siha thayA te svaliMgasi6 : parivrAjakAdika cAra anyaliMganeviSe je | siha thayA te paraliMgasi6 ; gRhasthaliMganeviSe vartamAna batAM je siha thayA te gR hasthaniMgasi ;je ekalA sima thayA te ekasi; ane je anekanI sAthe sima thAya te anekasi kahevAyale. e paMdara nedamAMnA strIliMgasine aninivezane vaza thayA thakA digaMbarIzro mAnatA nathI. // 157 // tassammayathIsicA, je puci ceva khISayIveA // evaM purisa NapuMsA, thI pajAeNa No siddI // 15 // caraNaviradeNa hINa, taNeNa pAva payaDINa bADhallA // maNapagarisavirahAna, saMghayaNAnAvaceva // 1 // vyA te digaMbarIyona AI mata le ke, strIliMgasi to kahiye ke jo pUrve strIvedano kya karI ane paDI banne vedano daya karI si6 thatAM hoya; temaja na puMsakasi6 paNa to mAniye ke jo prathama napuMsakavedano tathA paDhI banne vedano daya karI sima thatA hoya ; zarIre karito puruSaja siha thAyaDe ; paraMtu strInA pa oye karI siktAne pamAtuM nayI. kemake strIne cAritra hotuM nathI. cAritra je le te zukopayogarUpa yAcelakyamUlaguNamayale; ane strIto acelaka thAyaja nahI. ta thA puruSa thakI strIhIna hovAthI paNa tene sitAno saMnava nathI. napuMsakatva tathA strItva mahApApe karIne arjAyaDe, ema pApapratinI bAhulyatAne lIdhe paNa strIne Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmamataparIdA. - - mukti thAya nahI. tathA jema strIne sAtamI naraka pRthavIe javAyogya tIvra aguna ma napariNAma thatA nathI: tema mukti pAmavAyogya tIvra gunamanapariNAma paNa strIne thatA nathI. mATe strI sima thAyaja nahI. ane sAtamI narakapTavie strIthI javAtuM nathI, mATe tene vacaSananArAca saMghayaNa nahI hovAthI paNa strIne muktino saMnava nathI. // 15 // 15 // evI digaMbarIyonI yuktine graMthakartA dUSaNa diyejeH tamibA veyakhana, sarIraNivatti NiyamaNiyanatti // caraNavirahAzyA puNa, save tuha dozo sidhA // 16 // vyA digaMbarIyo strIsikSAdikanA prasiha arthane mUkIne je anya artha karele te saMnavita nathI. kemake, jene strIvedAdikano pUrveja kya be, evA napuMsakAdika zarIrekarI varttatAM zreNI kare teneviSe , mATe vIsaNapuMsagaveyA " ityAdika sva zAstravacana samarthavAne arthe e kalpanA kevala kadAgraharUpa jaNAya; jo ema kahiye ke, nadI vedanoja pUrve kya karavo to teneviSe paNa zAstrokta vyavasthA saMnave nahI. zAstromAM to ema ka jhuMDe ke, jo puruSa zreNino AraMna kare to teNe pUrve napuMsakavedano daya karavo, par3I strIvedano, par3hI hAsyAdika na prarutino, ane paDI puruSavedanA traNa khema karI temAMnA be khaMmano ekavAra daya karavo, a netrIjo khaMma saMjvalana krodha mAna khapAvavo. jo strIe dapaka zreNino yAraMna kara vo hoya to teNe pUrve napuMsaka vedano kSya karavo, panI puruSa vedano, paDI hAsyAdi kaba pratino ane vaTa strIvedano kSya karavo joye. ane jo napuMsake dapaka zreNIno AraMna karavo hoya to teNe pUrve strIvedano kya karavo, paDhI puruSaveda no, paDI hAsyAdika u pratino, ane sarasevaTe napuMsakavedano kSya karavo joye ityAdika rIti jAgI levI. // 16 // a0 strIliMge siha thavAtuM nathI, temAM cAritravirahAdika je hetu kahyAne, te asimale, ema kahejeH gaMti yamitrINaM, uttaM saMjamo ciyA lajjA // tAsiM carittavirade, cAnavAmo kahaM sNgho||161 // vyA0 strIne cAritra na hoya temAM kAraNa guMje ? strIneviSe je puHzIlAdika doSa hoyaDe te ekAMta nathI ; kemake, paramazIlavAna je suzIlasAdika zrAvikA thaI le te Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmamataparIdA. 335 unI nagavaMte pote prazaMsA karI. valA strI jema keTalAeka puruSa puSTa tema paNa mahAraMna mahAparigrahI dekhAyaje, mATe strIna iSTatva kAMI ekAMte nathI. jo kahezo ke, strIne lakjA maTatI nathI, mATe cAritra thAya nahI; ema paNa na kahe ; kemake, nagnatAja cAritrAMga nathI, vidhie karIne dharmopakaraNonuM dhAraNa karatAM cAritrano naMga thato nathI. jo kahezo ke, strIna zarIra hiMsAyatana le, mATe tene hiMsA nathI: eka he, paNa asanyapaNAnuM be. kemake, azakyaparihArasthalaneviSe hiMsA thAya nahI. pramA danA yoge hiMsA thAya , pramAdanuM je vyaparopaNa teja hiMsA kahiye. valI jo strIne cAritra na mAniye to cAra prakArano saMgha kema saMnave? jo veSadhAriNI zrA vikAja sAdhvI kahiye to cAritra jANyAvinA je veSadhAraNa kara e to moTI viTaMbanA kahevAya ! jo kahezo ke, cAritraleza strIne thAya de, to temAM ame pa Na nA kahetA nathI, paNa jo kahezo ke, strIne cAritra modanuM kAraNa thAya nahI to te kadAgraha mAtra jANavu. kemake, adhyavasAya vizeSekarI puruSanI paThe strIne paNa cAritrano utkarSa hoya : emAM kAMI virodhatA nathI. // 161 // hINataM puNa mANaM, ladinadi balaM ca adigicca // No paDikUlamasiI, tiriyaNasArammi sNtmmi||26|| vyA strIne je puruSathI hInapaNuM kahyule, te jo viziSTa pUrvajJAnanI apekSA e kahiye to te pratikUla nathI, kiMtu anukUlaja be. kemake, tathAvidha jhAnavinA paNa guruparataMtratAe mASatuSAdika cAritranA pAlaNAra thayAne jo labdhinI ape chAe kahiye to paNa pratikUla nathI, kiMtu anukUlaja be, kemake, tathAvidha labdhi vinA paNa mAnuSyAdika kRtakRtya thayAle ; jo zadinI apekSAe kahiye to paNa pratikUla nathI kiMtu anukUlaja . anyathA tIrthakarAdikanI apekSAe amahArdika gaNadharAdika bre, tene muktino saMnava kema thAya ? strI puruSane avaMdya , mATe te cAritra die karI hIna hovI joye, evI AzaMkA paNa na karavI, anyathA zi SyAdika AcAryAdikane avaMdya ne, tepaNa cAritradie karI hIna hovA joye, jo balanI apekSA kahiye to tepaNa pratikUla nathI, kiMtu anukUlaja De, kemake, strI karatAM nirbala je paMgupramukha te paNa adhyavasAyavizeSe mukti pAmele, jo kahezo ke, hInabalane viziSTAdirUpa cAritra kema thAya! emapaNa na kahevU, kemake, cAri tra te yathAzakti AcaraNArUpa je; mATe te strIne paNa saMnave le, uktaMca "vAdivi Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmamataparIkSA. kurvaNatvAdilabdhivirahe zrute kanIyasi ca jinakalpamanaHparyayavirahepi na sima virahostI" eNekarI anupasthApyapArAciMtaka prAyacittanA anupadezathI strIne pa Na hInapaguMje, e asaMbar3ha jANavU, kemake, yogyatAnI apedAe zAstraneviSe vi citratapano upadeza be. naktaMca "saMvaranirjarArUpo bahuprakArastapovidhizAstre yogacikitsAvidhiriva kaMsyApi kathaMciupakArIti " // 16 // pAvANaM payaDINaM thINivattIya baMdhajaNagINaM // sammatteNeva pae po tAsiM pAvabadalattaM // 163 // vyA strIne je pApanI bAhulyatA kahI, te vacana paNa mithyADe, kemake, je vAre strIpaNuM bAMdhyu le. tevAre yadyapi bahula pApaprakati mithyAtvAdirUpa te ne, tathApi te prakRti jevAre tathAnavyatvane paripAke samyakta guNa pAmIne kya kare tevAre strIne pApanI bAhulyatA nathI. jahAMsudhI strIzarIra hoya, tahAMsudhI jo tenAM baMdhakAraNa mithyAtvAdika rahe to strIe samyakta paNa na pAmyuM joye. jo kahezo ke, puruSathI tIvra kAma paNa adhyavasAya , mATe napuMsakanI paThe strI mukti pAme nahI, ema paNa na kahevu. kemake, tIvra kAma paNa adhyavasAya vizeSa pAme ; mATe te muktineviSe vighnakAraka nahI hovAthI e hetu aprayojaka jANavo anyathA strI mukti pAme. kemake, te napuMsakathI hInakAma, mATe tene puruSanI paThe jANa vI. e hetu paNa atre lAgu yAya. // 163 // eNya tAsiM maNa viriaM asuhaM ca sadaM viNeva kiTaM // tArisaNiyamAnAvA teNa dane caramadevi // 164 // vyA0 jo kahezoke, jema sAtamI naraka pRthavIe javAyogya strIne adyuna ma novIrya nathI, mATe tene muktineviSe javAno paNa tathAvidha manovIrya thAya nahI. ema kahevU nahI. kemake, evo niyama nathI, ke, jeTalo adhogati javAno adhyava sAya thAya teTaloja Urdhvagati javAno adhyavasAya thAya. kemake, jujaparI sarpa bIjI pRthvIsudhI utkarSathI adhogatie jAyaje, padI trIjI pRthavIsudhI jAyaje. catuSpada cothI pRthavIsudhI jAyace. naraga pAMcamI pRthvIsudhI AyaDe. strI banI naraka pRthvIsudhI jAya; puruSa ane maba sAtamI naraka pRthvIsudhI jAyale, e strI tathA puruSavinA bIjA pUrvokta sarve prANIyo natkarSathI sahazrAra AThamAM devalokasudhI urdhvagamana kare. evI rIte yadyapi strI sAtamI naraka Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmamataparIkSA. 337 pRthvIsudhI jatI nathI, tathApi tene modasurakhanI prApti thAyaDe emAM koI virodha nathI. keTalAeka kahe ke, adhogatine paramotkarSa hoyaDe, te ekAMtatAthI saMnave nahI. kemake, jevI kAraNanI utkarSatA hoya, tevIja kAryanI utkarSatA kahevA | ya; evo niyamale paraMtu ethI anya koI niyama nathI. strIneviSe jo yudAdika mahAraMnarUpa kAraNano saMnava hoya, to sAtamI naraka pRthvIsudhI javAya: terbu | koI kAraNa nahI hovAne lIdhe strIthakI tyAMsudhI javAtuM nathI, kiMtu baThIsudhIja javAyale; ane puruSa tathA matsyaneviSe tevA kAraNa hovAthI tezrothI sAtamInara ka pRthvIsudhI javAya. evI rIte adhogatineviSe javAsArU puruSa ane strInA | kAraNonI vilakSaNatA hovAthI sarakhaM gamana thatuM nathI, paraMtu UrdhvagatineviSe javAsArU bannenAM kAraNo sarakhAM hovAthI sarara, gamana thavAno avazya saMnava . jema puruSaneviSe zIlAdika guNarUpa UrdhvagamananA kAraNa hoya tema strIneviSe | paNa hoya. e hetuthIja strIne vajaSananArAcasaMghayaNano saMnava je. ema na mAnavAmAM koI yukti nathI. e prakAre strInA nirvANanA nirodhaneviSa digaMbarIyo | nA hetuno niSedha kasyo ; have strIno nirvANa thavAmAM anumAna kahejeH-hareka va | stunA anumAnamAM pada, sAdhya, hetu tathA dRSTAMta e cAra prakAra hoya. eTale e cAra padArthoe karI siha thaelI vastune anumita kaheDe; ane ecAra padArthoe karI siha thavA yogya vastune anumeya kaheje. jema ke, agniyukta parvata siddha kara vo hoya, te anumeya kahevAyaje; ane eja pada kahevAyace. anumAna karatI vakhate "parvatampadIkatya, vandimatvaMsAdhyate, dhUmatvAt itihetuH, pAkagRhavat, ya trayatradhUmaH tatratatra vanhiH" parvatano pada karIne tene agniyukta siha kareje; emAM hetu parvatanapara nIkalatuM dhUmAthu be, jema rasoI karavAnA gRhamA agni hovA thI dhUmAthu nIkalele, kemake, jyA jyAM dhUmAthu hoya tyAM tyAM agmi hoyaDe, e dRSTAM ta . tema "kAMcitstrIvyaktiM padIkatya, mokSAvikalakAraNatA sAdhyate, dIkSAdhi kAratvAt, puruSavat, yeye dIdAdhikAriNaH te te modA vikalakAriNaH" koIe ka strInI vyaktIne padaya karIne tene modanA avikalakAraNavaMta lika kare; emAM dIkSAno adhikAra hetu je; ane puruSajAtinI paThe e dRSTAMta De, kemake je je dI dAno adhikArI hoya te te modanA avikalakAraNavaMta hoyaH // 16 // Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 338 adhyAtmamataparIkSA. basa kapissava ivIe kapitryAi siddhIvi // e viNA visiddha caritryaM tAsiM tu visidhakammakhanaM // 165 // pAvaM tada cittaM ya pumaphalAe kevalI dave // paramA sunU rAya paramorAlina deho // 166 // vyA0 koI AzaMkA kare ke, jema jAtinapuMsakane mukti yAya nahI, tema strIne paNa mukti yatI nathI. ema batAM jo kahezo ke, jema kRtrimanapuMsakane mukti thAyale tema vidyAprayogAdikekarI yukta strIne mukti thAyabe; to tema paNa na saMnave; ke make, strIne viziSTa kriyAnuSThAna hotuM nathI; viziSTa kriyAnuSTAnavinA viziSTakarma no yathAya nahIMH ne viziSTa karmano daya thayAvinA mukti yatI nathI. tathA strIpaj je be te pApaprakRtirUpa nadInuM karaNaM be; te puNyarUpa suratarunA kevalajJA narUpaphalane sevana karanArA kevalIneviSe kema saMnave! arthAt pApaprakRtirUpastrI ne kevala jJAna saMnave nahI. tathA strI parama azucibe, tene paramodArika zarIra paNa saMnave nahI. kevalInuM zarIra to paramodArika hoya. tevuM to strInuM zarIra kavAya nahI, mATe strIne kevala jJAna kema saMnave ? // 165 // 166 // 0 zaMkAne yuktivaDe dUSita karele : eya mayuttaM jamdA vicittabhAvA vicittakammakha // cittaM prAvaM jilANa pAe gae vitti // 167 // te vyA0 strIne kriyAviziSTavinA viziSTa nirjarA na thAya, ema je vAdie kahyuM prayukta a. kemake, nAvavizeSe phalavizeSale kriyAvizeSavinA nAvavizeSa na thAya; emAM ekAMtatA nathI. kemake, jo zaktino nigraha karIne kiyA kariye to janAvanI hAni thAle, anyathA nAvanI hAni yatI nathI. tathAstrI paNuM pA parUpa be, emAM paNa ekAMtatA nathI, kemake, samyaktanA bajayI mithyAtvAdika pApa no daya yAya. ema pUrvekahI yAvyA baiyeH ghaNuMkarIne tIrthakarane viSe strIpaNuM na zrI hotuM, eTale bahudhA strI tIrthakara yatI dIgamAM yAvatI nayI tethI strIpaNuM pApa rUpa be ema jo kahiye to vipratvAdika paNa tevAMja kahevA joye kemake, bahu dhA tIrthakarane viSe vipratvAdikano paNa anAva hoya; arthAt ghaNuMkarIne tri yAdika tIrthakara yaelA dIgamAM khAve. tethI yuM viprAdikane mono saMbhava na Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmamataparIkSA. 33 zrI. paramodArika zarIrano to pUrveja niSedha karacobe, mATe te hoya ke na hoya tenI zAsArU carcA karavI ! // 167 // iyacI siddhI siddhA sidaMtamUlajuttIhi // I sardatA cikkaNakammA muvA // 168 // vyA0 evI rIte siddhAMtamUlayuktie karIne strIne mukti thAyate evaM siddha karayuM matAM je havekarIne e arthanI sadahaNA karatA nathI, te cikalA karmavAlA jAvA. evA prakAre strIneviSe muktinI vyavasthApana karaNAthI siddhanA paMdara nedanI vyavasthA thaI thI saprasaMga sarva siddhanuM svarUpa kayuM. siddhasvarUpanA varNanathI parama nAvAdhyAtmanuM nirUpaNa yayuM ne nAvAdhyAtmanA nirUpaNathI graMthArtha pUrNa thayo. 168 to have graMthArthaM parama rahasya kahe : iyaM paramarahassaM eso sappakarAgakasavaDI // esA ya parA ANA saMyamajogesu jo jatto // 16 // * , vyA0 saMyamayogano je udyama karavo, teja sarva zAstranA nayavistAra jANavAnuM phala be ne eja parama rahasyanUta be. yataH " savesiM pie yAeM, bahuvihavattava Ni sAMmittA; taM sarvvayavisu, jaM caraNaguNani sAhU." ityAvazyakAdau tathA zrAzravo navahetuH syAt saMvaro mokkAraNaM; itIyamAItI muSTi, radanasyAprapaMcanam ; eno artha:- prANAtipAtAdika je yAzrava be, te saMsAranuM kAraNale prANAtipA tAdikakI viramavArUpa je saMvara te monuM kAraNa be: e paramArthane vistArekarI jANavAsArUja sarva zAstra be. mATe jeNe e artha jAeyo be te paramArthatAthI sarva zAstrajJa be ema jANavuM. ataeva upazama viveka saMvara e padanoM artha jANIne ci lAtIputre nija sAdhyo. tathA saMyamayogano je udyama karavo teja adhyAtmarUpa sonAnI kasoTI be; jema kasoTIe karI sonAnI parIkSA yAyale, tema kriyAnuSThAne karI adhyAtmanI parIkSA yAyale. te adhyAtmekarI je vizuddhi thAyale, te bAhyakA ranuM zrAlasya kare nahI. yataH " saMyamayogesu sayA, je puNa saMta viriyA visI yaMti kahate visu caraNA, bAhirakarapAlasA huMti. " ityAvazyake tathA eja zrI vItarAganI paramaprAjJA be ke saMyamayoganeviSe yatna karavo. jeNe e yatna ka kho, te caitya kula gaNAdika sarvanuM kArya kasyuM, ema jANavuM yataH " cezya kula gaNa saMghe, yAriyA ca pavayasue ; saccesu vi teA kayaM tava saMyamamuddhammaMto Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmamataparIkSA. 0 koIka kadeze ke, jyAM sudhI jIvane navyatvano saMdeha hoya tyAMsudhI cAri viSe te kema pravRtte ? kemake, anavya aneka kriyAkare tethI tene kaSTamAtra yAya paraMtu prmaarthth| tene koI phalanI prApti yatI nathI, evaM samAdhAna kare :Asanna siddhi jIvANaM lakaNaM imaM ceva // te Na pavittirodo navAjavattasaMkAe // 170 // "6 yA je jIva thoDA nave mukti pAmanAra hoya tenuM eja lakSaNale ke, te viSa viSe vairAgya dhAraNa karIne dharmamAM pravRtte. yataH 'zrAsannakAla navasi, Diprassa jIvassa jarakaNaM imo; visayasuhesu e rakta, savAmeNa naU, maI." ityupadezamA lAyAM. mATe cAritraneviSe pravRtti yAya, tyAre jIve potAne zrAsanna sikapaNuM jA eka hevAya, paThI te navyAnavyatvanI zaMkAekarI gunapravRttino bAdhaka kema yAya ? kiMtu sAdhakajayAya khane huM navyanuM ke anavyanuM ? evI jene zaMkA utpanna yAyale, te jIva nizvaye karIne navyaja jANavo yataH " anavyasyahi navya navyatvazaMkAyA anAvAdityAcArAMgaTIkAyAM." e khAzaMkA to ulaTI cAritrapravRttino aMga be ; mATe tethI kAMi bAdhA yatI nayI // 170 // 0 keTalAeka paravAdI ema kahele ke, mohopAyaneviSe pravRtti vairAgyathIja thAyave, te vairAgya knoganeviSe saMnaveLe; mATe jogajogavyA patI teno tyAga karIne jo yogamA pravRtti kariye to te sukhathI thaI zakebe ; ema kahenArAne zikSA ne artha kahete: 340 jo puNa joe jotuM ico lammi pajjalitA iva tato asaMyamaM kAnaM // ja pacA sapiccAnaM // 171 // "" vyA0 je puruSa joga nAgavIne paDhI saMyama pAlavAnI ibbA karebe, zvA pra mI balIne paDhI zItalatA pAmavAnI paThe be. kemake, joga joga vyAthI tenI vA maTatI nathI kiMtu adhika thAyale. yataH "najAtu kAmaH kA mAnA, munogena zAmyati ; haviSA kamavat va, punareva pravaIte. je sukha jI va jogave, te sukha yadyapi anaMtavAra jogavAI gayA be; tathApi mohanIyaka mainA doSane lIdhe ema nAsebe ke, meM e sukha pUrve koI samayaneviSe jogavyAM nayI yataH 'pattA ya kAmanogA, kAlamataM idaM sa uvanogo; aputraM piva mannaI, ta haviya jIvo maNe surakaM" ityupadezamAlAyAM // 171 // "" Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmamataparIkSA. 341 a0 valI noganeviSe pravRtti karatAM evo saMdeha rahe ke rakhene nogano nAza thaI jAya : te yogya ne, kemake, noga sthira nathI, kiMtu asthira le. athavA no ga jogavatAM AyuSyano aMta AvI jAya to paNa noga jogavAtA nathI. evA noga jogavavAneviSe pravRtti thatAM avirati jIvane pratidaNe karmabaMdha thAyale. e mAM raMcamAtra saMzaya nathI. mATe je vivekI puruSa le te svapnaneviSe paNa noganeviSe pravRttinI anilASA karatA nathI. ivo upadeza kare. // 171 // kovA jiavIsAso vikalayA caMcalammi Anammi // sajo pirujamo ja jarAninUna kaI dohI // 17 // vyA0 he jIva, tane jIvitavyano zo vizvAsa le ? kemake, jema vijalInIla tA iTale jAtkAra haNanaMgura ne, eTale daNamA dekhAya be ne daNamA nAza thaI jAyaDe, tema jIvitavya ikaNamAM pratyada dekhAto batAM koI rogAdikanA nada yathI bIjI daNamA nAza thatAM vAra lAgatI nathI. mATe jyAMsudhI zarIra nirogI ne tyAMsudhI jo tUM dharmakArya karIza to karI zakIza. // 17 // __ ya0 koI kaheze ke, jo jIva rogekarIne graselo hoya, athavA kAyabalekarI hINa thaelo hoya, te cAritra mArganeviSe kema pravRtti karI zake, tene uttara diye devabalaM jA dAtadavi maNodhibaleNa jazacaM // tisi pattAnAve kareNa kiM po jalaM pibaI // 13 // vyA0 jo rogAdike karI zarIra nirbala thaI gayuM hoya to manabuyAdikanA ba se karIne yoga dhAraNa karavo. jema puruSane jyAre tRSA lAgele tyAre tenIpAse jo pA pIpIvAna pAtra na hoya to hAthekarI pANI pIene : paNa tarasyo raheto nathI. tema tathAvidha kAlabala na batAM paNa jene modanI abhilASA hoya teNe manoba leMkarI yogamArganeviSe pravRtti karavI. // 173 // aNje puruSa balanA samayanI zocanAekarI balarahitasamayamA naviSyakA la upara naroso rAkhI bAlasa karIne bezI rahe te ati duHkha pAme : ema kaheje. balakAlasoaNAe alasA citi je akayapunnA // te pabiMtA vi ladu soti sudaM apAvaMtA // 14 // jada NAma koi puriso Na dhanavA NikSaNo vi nAmaI // modAi yabaNAe so puNa soe appANaM // 25 // Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 342 adhyAtmamataparIdA. vyAcha je puruSa evI zocanA kare ke, hamaNA mArAmAM bala nathI, mATe pAgala dharmAcaraNa karIza. athavA hamaNA mAro avasara nathI, mATe bAgala jatAM dharmAca raNa karIza. ema jANIne bAlasa karI bezI rahe te akatapusya thakA Agala ghaNI prArthanA kayAthI paNa puNyavinA sukhane pAme nahI, tyAre ghaNo zoca kare. jema ko nirdhana puruSa prathama Alasa karIne dhana arjavAno udyamana kare ne panI gAlI zabA karIne dhanavinA kuHkhane pAme tyAre potAnA yAtmAne viSa ghaNoja zoca ka rele. mATe prApta thaelo dharma mUkIne Agala dharmaprArthanA karIye to galI prArthanA kahevAya. yataH "laminiyaMca bohiM, akiraMto gAgayaMgapabitto: ANaMdA bohiM, lanasi kayareNa mulleNa." // 14 // 175 // a0 koI kaheze ke, pApanI niM dAthIja pApa Talele, tyAre vizeSa anuSTAna karavAnuM kAraNa jhuM? eviSe kahele: jo pAvaM garadaMtotaM ceva Nisevae puNo pAvaM // tassa garahA vi mitrA atahakAro di mibattaM // 276 // vyA je pApa karI mihAmi ukaDaM darzane pharI pApa kare tenI pApaniMdA mithyA be. kemake, je bolie te, jo pAlie nahI to teja mithyAtva . yataH "jo jaha vAyaNa kuNaI, mijadichI taduko anno : vajhe amitataM, parassa saMkaM jaNe mA Ne." ityupadezamAlAyAM. have mihAmi ukkaDaM e zabdano artha kahejeH-mi kahetAM kAyAthI tathA nAvathI mRu thai, bA kahetA asaMyamarUpa doSatuM annAdana karIne, mi kahetA cAritranI maryAdAmA rahyo thako, cha kahetAM uruta kAryano karanAra je AtmA tene hu~ ni, ka kahetA meM je pApa kasvAMle, tenuM DaM kahetAM upazama pAmI ne ullaMghana karuMba. evo artha jANIne mihAmi ukka dIdhA parI pharI pApa na ka ravu, te pApanI sAcI niMdA kahevAyace. tema na karatA panI je pApa karavU tethI to ulaTuM mAyA mRSAvAdAdi pApa lAge. yataH "jaM ukkaDaMti milaa| taM ceva Nisevae puNo pAvaM, paccarakamusAvAI, mAyA nivaDI pasaMgoSa" iti // 176 // __ a0 e kAraNa mATe cAritra laIne jo te sArA nAvathI pAlie toja tethI mahAphalanI prApti thAyaDe, anyathA AjIvikAne arthe cAritra lIdhA karatAM gRha sthadharmaja sAro be ema kahele. cuadhammAna muNiNo suaraM kara susAvagetta pi // pa DiaM pi phalaM seyaM tarUpaDaNAne caMpi // 17 // - Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmamataparIkSA. susA vyA0 veSadhArI cAritrarahita je su zrAvaka be, te arihaMtanI pUjA kare, dhunI sevA kare, dRDhAcArIpaNuM pAle, ityAdika dharmAcaraNa karebe, ane je cAritra veSa dhArI hoya te gRhI dharma tathA yatidharma e bannethI caSTa thAyale. naktaMca " utIva kiAyadayA, vivani Neva dirikarDa ega gihI ; jaidhammAce cukko, cukkai gihadAe dhammA: ityupadezamAlAyAM veSadhArI cAritriyAne mUlaguNavinA tapathI paNa te vuM phala yatuM nathI. naktaMca " 'mahvaya aNuccayA, va DenaM jo tavaM caraiyANaM, so annANI mUDho, nAvAvuDDo muvo. " mATe kevala veSadhArI karatAM gRhI dharma sAro be. dRSTAMta :- phalanI abhilASAthI vRkSa upara caDhI, phala melavyAvi nApI na jatAM te phala melavAI zakAya to sAraM, paNa jo phalanI prApti na tha tAM nIce par3I javAya to ulaTuM zarIrane lAge tethI duHkhanI prApti thAya. tenA ka tAMnI nIce besIneja paDeluM phala grahaNa kariye te sAruM // 177 / / saMyamayogena viprassa saMcattabajogassa // e pa reNa kiMci karUM prAyasahAveNa cighssa // 178 // vyA0 saMyamanA yoge je yAnaMda thAyale te kevala khAtmasvanAvane viSeja ava sthita be. tene parazuM kAma che ! mATe jene cArita parimyuM hoya, teNe sarva pa pratibaMdha mUkIne yAtmavyamAtranA pratibaMdhe pravartakuM // 178 // a0 eka Atma iyamAtraviSe pravartyArthI bIjAne upadeza kema devAze, eviSe kahele. saMviggo gayo bona paraMparAi karuNAe // anno puNa tusI puvaM bodena pramANaM // 17 // vyA0 je mahAnubhAvI saMvegI gItArtha hoya, te pote to kRtakRtya hoyaDe, pa raMtu bIjAnI upara parama karuNAe karIne tene pratibodha kare to tethIte mahAphaladAI be. paraMtu je evo na hoya teNe bIjAne upadeza karavAnuM mAMgIvAlIne prathama potAnA grAtmAne bodha karavo joye. je pote pratibodha pAmyA vinA bIjAne pratibodha kare te kevala nATakayAnI paThe nATaka karI dekhAmanArole ema jANavuM // 1789 // a0 evI rIte jyAre parapratibaMdha sAro nathI, kiMtu ekAkIpaNuMja sAruM be, mATe paNa pratibaMdharUpaja be, ema je jANebe teno saMdeha maTADavAne kharthe kahe daveNa jo progogave so jAvana dave ego // egAgI gIcciya kayAi dave nAve // 180 // 343 Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 344 adhyAtmamataparItA. __vyA0 ganhamA batA ivyathI je anekatA thAyaDe, teja nAvathI ekatA thAyale. nyathA gurvAjJAdika aMkuzavinA cittarUpa hasti saMsArarUpa banamA pharatAM ekatva nAva nArUpa velInu unmUlana karI nAkhe. ataeva nagavaMte "ekasta adhi dhammo" ityA dika pravaMdhe karI ekAkI vihArano niSedha kasyote. zrIdazavaikAlika sUtraneviSepa e Ama kaDaM "nayA lalitA ninaNaM sayAyaM guNAhi aMvA guNa samaMvA : ikovi pAvAi vivajayaMto, vihareU kAmesu asaUmANo. A gAthAmAM Ama kaDaMDe ke, jyAre potAthakI adhika guNavAlo athavA samAna guNavAlo male nahI, tyAre ekAkI vihAra karavo, te gItArtha AzrI jANavU. kemake, te.pApane varjIne kAmaneviSe asaMga karele mATe tene ema kahyuje. ane agItArtha to gItArthanI nizrAvinA pApa varjI zake nahI. tema kAmAsaMgapaNa bAlI zake nahI. ataeva "gIyabo avihAro, bI gIya mIsita nnni|| itto tazya vi hAro, nANunA jiNavarehiM" e gAthAmAM khulIrIte agItArthane ekAkI vi hArano niSedha kasyo. mATe gaDhamAM rahI, gurukulavAsa sevI, gunAdikano anyA sa karI, ane sAdhusaMga batAM paNa aMtaraMga nirlepa rahIne jo adhyAtmanAvanA nAviye to paramAnaMdanI prApti thAyaje. // 17 // kiM baDhuNA zda jada jada rAgaddosA laDhuM vilaUMti // ta da taha payaTTiavaM esA ANA jiNaMdANaM // 11 // vyA0 ghaNu zuM kahiye, jeje prakAre rAgadeSa vilaya thAya tevI rIte pravartavaM. e| ja zrIvItarAgadevanI AjhA be. // 171 // asappamayaparikA esA juttIdiM pUriyA juttA // sohiM tu pasAyaparA taM gIyabA visesa vika // 12 // vyA0 A adhyAtmamataparikSA yuktiekarI pUrI kIdhI, tadrUpa je A graMtha De, tenuM vizeSajJa jegItArtha je te majanapara kRpA karIne zodhana karo e vijJApanA. 172 zArdUlavikrIDitaM vRttaM // yasyAsan guravo'tra jItavIjayaprAjJAH praSTAjhayA cAjate sanayAnayAdi vijayaprAjhAzca vidyApradAH // kemvA yasyaca sadma padma vija yo jAtaH sudhIH sodaraH soyaM tatvamidaM yazovijayaztyAkhyAnadAkhyAtavAn // 1 // iti paMmita yazovijayajI upAdhyAyakRta zrI a dhyAtmamataparIkSAgraMtho bAlAvabodhasahitaH samAptaH