________________
४३
अध्यात्मकल्पद्रुम.
नपर कृपाकरीने गुनविकल्पजे धर्म ध्यानलक्षण तेहनीनजनाकरी थापणीमैत्री स फलकर केमकेतुं हवे नरकना छःखथी बीहूं ॥ २॥
स्वर्गापवर्गौ नरकं तयांतर्मुहूर्त्तमात्रेण वशावशं यत् ॥
ददाति जंतोः सततं प्रयत्नाशं तदंतःकरणं कुरुष्व ॥ ३ ॥ अर्थ ॥ हवेयात्माने मनवशकरवायाश्री उपदेशापेने हेयात्माजे अंतःकरण वशतथा अवशथको जीवने अंतरमुहूर्त्तमात्रमाज स्वर्गमोदा दिकना सुखप्रतेयापे अनेनरकनी प्राप्तिपणकरावे एटलेमनवशथको जीर्णशेठ तथाप्रश्नचंदराजर्षि इत्या दिकनीपरें स्वर्गमोदादिकापे अने मनअवशथको तालमत्स्यादिकनीपरें अंतर मुहूर्तमात्रमा नरकप्रतेआपे तेमाटेतुंताहरा अंतःकरणनेज सर्वथाप्रकारेवशकर ॥३॥
सुखाय जुःखाय च नैव देवा न चापि कालः सुहृदोरयो वा ॥
नवेत्परं मानसमेव जंतोः संसारचक्रभ्रमणैकहेतु ॥४॥ अर्थ ॥ हवेतेहिजकहे जीवने देवता तथा वर्षा शीत ग्रीष्मादिककाल तथा मित्र शत्रुतेकोपण सुखदायी तथादुःखदाश्नहोय पणएकमन तेहिजजीवने सुख दायी तथा कुखदायीहोय हवे तेमनकहेवूछे तेकहेले संसारसमुश्मा ब्रमणजे ज न्ममरणादिक तेह-एकहेतुले एवचन संझीपंचेंडी आश्रीजाणवू अन्यथा असंझीने मनना अनावे पण संसारमा व्रमण देखायले ॥४॥
वशं मनो यस्य समादितं स्यात् किं तस्य कार्य नियमैर्यमैश्च॥
दतं मनो यस्य च उर्विकल्पैः किं तस्य कार्य नियमैर्यमैश्च ॥५॥ अर्थ ॥ जेप्राणीनेपोतार्नुमन समाधिवंतबतो वशवर्तिहोय तेहने नियमजे ? शौच ५ संतोष ३ स्वाध्याय ४ तप ५ देवताप्रणिधानादिक लक्षण तथायमजे प्राणातिपात विरमणादिक पांचमहाव्रत तेहyसुंकार्य केमकेतेतोसर्वे मनवशकर वाना उपायले अनेजेवारेंते मनवशथयुं तेवारेतो ते सर्वगुण प्रथमजयाव्या अनेजे प्राणीनु मन मानविकल्पेंकरी हतप्रहतले तोतेदने नियमयमें करीने पणसुंथवानुंडे जेमबालीना गलाना स्तनधाव्याथी कां अर्थसिदि नथाय तेमज मनवश थयाविना यम नियमादिक पण व्यर्थ जाणवा ॥ ५ ॥
दानं श्रुतध्यानतपोर्चनादि तथा मनोनिग्रहमंतरेण ॥ कषाय चिंताकुलतोशितस्य परो हि योगो मनसोवशवं ॥६॥
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org